ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

เรอง หนวยของสงมชวตและการด ารงชวตของพช

ชนมธยมศกษาปท 1

นางเอเดยน คณาสทธ โรงเรยนบานกาเกาะระโยง อ าเภอเมอง จงหวดสรนทร

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทร เขต 1

ข

ค าน า

ชดกจกรรมน จดท าขนเพอใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รหสวชา ว 23101 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ชนมธยมศกษาปท 1 เรอง หนวยของสงมชวตและชวตพช ซงเปนชดกจกรรมทเนนทกษะการท าโครงงานวทยาศาสตรควบคกบการฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร นกเรยนสามารถปฏบตกจกรรมไดตามความสนใจ ชดกจกรรมการเรยนรนม จ านวน 8 ชด เวลาเรยน 24 ชวโมง ดงน 1. ชดกจกรรมท 1 เรอง กลองจลทรรศน (เวลา 3 ชวโมง) 2. ชดกจกรรมท 2 เรอง โครงสรางหนาทและสวนประกอบของเซลล (เวลา 3 ชวโมง) 3. ชดกจกรรมท 3 เรอง การเคลอนทของสารผานเยอหมเซลล (เวลา 3 ชวโมง) 4. ชดกจกรรมท 4 เรอง กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช (เวลา 3 ชวโมง) 5. ชดกจกรรมท 5 เรอง การล าเลยงของสารในพช (เวลา 3 ชวโมง) 6. ชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช (เวลา 3 ชวโมง) 7. ชดกจกรรมท 7 เรอง การเจรญเตบโตและการตอบสนองตอสงเราของพช (เวลา 3 ชวโมง) 8. ชดกจกรรมท 8 เรอง เทคโนโลยชวภาพทเกยวของกบพช (เวลา 3 ชวโมง) ชดกจกรรมนเปนชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช ในการใชชดกจกรรม ใหนกเรยนปฏบตตามค าชแจงของชดกจกรรมแตละชดอยางละเอยดโดยปฏบตกจกรรมตามล าดบทของชดกจกรรม

ค

สารบญ เรอง หนา ปก ............................................................................................................................................ ก ค าน า ......................................................................................................................................... ข สารบญ ..................................................................................................................................... ค สารบญภาพประกอบ .................................................................................................................. ง สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร ..................................................................................... ฉ ค าชแจงส าหรบคร ..................................................................................................................... ช ค าชแจงส าหรบนกเรยน .................................................................................................................. ซ แผนผงการจดกลมการเรยน ........................................................................................................... ฌ ชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช ................................................................. 1 ใบความรท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช ........................................................................... 2 กจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช .......................................................................... 16 ตอนท 1 เรอง การศกษาเปรยบเทยบโครงสรางของดอกไม ...................................... 16 ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ .................................................................. 19 แนวการตอบกจกรรมท 6 ............................................................................................................... 23 เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 6 .................................................................................................. 31 บรรณานกรม .................................................................................................................................. 33

ง

สารบญภาพประกอบ

ภาพท หนา ภาพท 6.1 ดอกมะเขอ ..................................................................................................................... 1 ภาพท 6.2 โครงสรางของดอกไม .............................................................................................. 3 ภาพท 6.3 ดอกชงโค ................................................................................................................ 4 ภาพท 6.4 ดอกบานบร .............................................................................................................. 4 ภาพท 6.5 ดอกตอยตง ............................................................................................................ 4 ภาพท 6.6 ดอกการเวก ............................................................................................................. 4 ภาพท 6.7 ดอกแพงพวย ............................................................................................................ 4 ภาพท 6.8 ดอกพระหง ............................................................................................................. 4 ภาพท 6.9 ดอกมะละกอตวเมย .................................................................................................... 5 ภาพท 6.10 ดอกมะละกอตวผ .................................................................................................. 5 ภาพท 6.11 ดอกบานเยน .......................................................................................................... 5 ภาพท 6.12 ดอกแตงกวา ........................................................................................................... 5 ภาพท 6.13 ดอกกลวยไม ............................................................................................................ 5 ภาพท 6.14 ดอกเงาะ ................................................................................................................ 5 ภาพท 6.15 ดอกเฟองฟา .......................................................................................................... 6 ภาพท 6.16 ดอกกหลาบ ........................................................................................................... 6 ภาพท 6.17 ดอกอญชน ............................................................................................................ 6 ภาพท 6.18 ดอกแค .................................................................................................................. 6 ภาพท 6.19 ดอกอตพด ............................................................................................................. 7 ภาพท 6.20 ดอกหนาวว ........................................................................................................ 7 ภาพท 6.21 ดอกมะเดอ............................................................................................................. 7 ภาพท 6.22 ดอกละหง .............................................................................................................. 7 ภาพท 6.23 ดอกต าลง ............................................................................................................... 7 ภาพท 6.24 ดอกบวบ .............................................................................................................. 7 ภาพท 6.25 การงอกของหลอดเรณเพอน าสเปรมเซลลไปผสมกบไขในออวล .......................... 8

จ

สารบญภาพประกอบ (ตอ) ภาพท หนา ภาพท 6.26 มงคด ..................................................................................................................... 9 ภาพท 6.27 ทเรยน .................................................................................................................. 9 ภาพท 6.28 นอยหนา ............................................................................................................... 10 ภาพท 6.29 กระดงงา ............................................................................................................. 10 ภาพท 6.30 สบปะรด .............................................................................................................. 10 ภาพท 6.31 ลกยอ .................................................................................................................... 10 ภาพท 6.32 ผลมะเดอ .............................................................................................................. 10 ภาพท 6.33 ผลมะเดอผาซก .................................................................................................... 10 ภาพท 6.34 วานสทศ ............................................................................................................. 11 ภาพท 6.35 เศรษฐพนลาน ........................................................................................................... 11 ภาพท 6.36 โคมญปน.............................................................................................................. 12 ภาพท 6.37 เฟรนใบมะขาม ................................................................................................... 12 ภาพท 6.38 ลเวอรเวรต ........................................................................................................... 12 ภาพท 6.39 มอสส ............................................................................................................ 12 ภาพท 6.40 ขนตอนการตอนกง ............................................................................................. 13 ภาพท 6.41 ขนตอนการตดตา ................................................................................................ 13 ภาพท 6.42 ขนตอนการทาบกง .............................................................................................. 14 ภาพท 6.43 ขนตอนการตอกง ................................................................................................ 14 ภาพท 6.44 การทดลองการงอกของละอองเรณ ...................................................................... 20

ฉ

ชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช มสวนประกอบทส าคญดงน 1. เปนชดกจกรรมทใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 11 และ 12 2. ใบความรท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช 3. ใบกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช ตอนท 1 เรอง การศกษาเปรยบเทยบโครงสรางของดอกไม ( 1 ชวโมง) ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ ( 2 ชวโมง) 4. แนวการตอบกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช 5. เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช

สวนประกอบของชดกจกรรมท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช

ช

ค าชแจงส าหรบคร

การใชชดกจกรรมเพอใหบรรลผลตามจดประสงคทก าหนดไว สงทครผสอนตองเตรยม มดงน 1. ศกษาแผนการจดการเรยนรท 11 และ 12 ในคมอการใชชดกจกรรมใหละเอยด 2. ศกษาเนอหาและค าชแจงในการใชชดกจกรรมแตละชด และปฏบตตามขนตอนใน ค าชแจงของกจกรรมตามล าดบอยาขามขนตอนใดขนตอนหนง 3. ครเตรยมวสดอปกรณในชดกจกรรมไวลวงหนากอนท าการเรยนการสอน 4. ครจดชนเรยนโดยแบงนกเรยนออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน ตามแผนผงทก าหนดไว โดยมหวหนาประจ าทกกลม ผน ากลมอาจมการผลดเปลยนกนแตละกลมควรเปนกลมเดมเพอจะไดท างานทตอเนองกน 5. ครตองชแจงใหนกเรยนมความซอสตยตอตนเอง และรบทบาทหนาทของตนในกลม โดยไมใหดเฉลยกอน หลงจากปฏบตกจกรรมเสรจแลวจงเปดดเฉลยไดและมการแลกเปลยนกนตรวจตามเกณฑการใหคะแนนทก าหนดไวในแตละกจกรรม 6. การจดกจกรรมการเรยนการสอนใชกระบวนการสบเสาะหาความร แบงออกเปน 5 ขนตอน คอ 1) ขนสรางความสนใจ 2) ขนส ารวจและคนหา 3) ขนอธบายและลงขอสรป 4) ขนขยายความร 5) ขนประเมนผล 7. ชดกจกรรมท 4 เปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรในเนอหาประจ าหนวย ซงบรณาการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และสอดแทรกความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตรไปพรอม ๆ กน 8. ขณะทนกเรยนปฏบตกจกรรมครตองคอยดแลและแนะน าการปฏบตงานอยางใกลชด เมอนกเรยนพบปญหาในการเรยนจะไดชวยแกไขปญหาไดทนท 9. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวใหนกเรยนเกบสอและวสดอปกรณของ แตละกลมใหเรยบรอย โดยเนนการเกบและดแลรกษาความสะอาดฝกใหเปนระเบยบจนเปนนสย 10. เมอสนสดการเรยนชดกจกรรมท 8 แลวใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 40 ขอ ซงเปนแบบทดสอบคขนานกบแบบทดสอบกอนเรยน 11. แจงผลการเรยนจากการปฏบตกจกรรมทนททตรวจเสรจแลว

ซ

ค าชแจงส าหรบนกเรยน

การใชชดกจกรรมนกเรยนควรทราบถงบทบาทของตนเองดงน 1. ศกษาค าชแจงในการใชชดกจกรรมแตละชดอยางละเอยด 2. ศกษาใบความรท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช แลวปฏบตกจกรรม ตามใบกจกรรม ดงน ตอนท 1 เรอง การศกษาเปรยบเทยบโครงสรางของดอกไม ( 1 ชวโมง) ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ ( 2 ชวโมง) 3. นกเรยนตองตงใจปฏบตกจกรรมอยางจรงจงไมเลนหรอท าใหลาชา

4. กจกรรมการทดลองตองท าตามขนตอนทกขนตอนดวยความระมดระวงเพราะ อปกรณอาจแตกหรอเสยหายได

5. หลงท ากจกรรมเสรจแลวใหนกเรยนสงผลงานการท ากจกรรมใหครตรวจหรอ แลกเปลยนกนตรวจกอนทจะด าเนนการศกษากจกรรมตอไป ถามอะไรช ารดเสยหายตองแจงใหครทราบทนท 6. เมอท ากจกรรมเสรจทง 8 ชดแลวใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน 40 ขอ เพอประเมนความรหลงเรยน

ฌ

แผนผงการจดกลมการเรยน

การประเมนผล 1. ประเมนจากการท าแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน จ านวน 40 ขอ 2. ประเมนผลจากการท ากจกรรมท 6 ตอนท 1 ตอนท 1 เรอง การศกษาเปรยบเทยบโครงสรางของดอกไม ตามเกณฑการประเมนทก าหนด 3. ประเมนการท ากจกรรมการทดลองตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ ตามเกณฑการประเมนทก าหนด 4. สงเกตความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมและพฤตกรรมการท างานกลมทกครงทเรยน

โตะคร

กลมท 7

กลมท 1

กลมท 6

กลมท 2

กลมท 3

กลมท 8

กลมท 5 กลมท 4

1

ชดกจกรรมท 6 เรองยอยท 6 กระบวนการสบพนธของพช

ใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 11 – 12 (เวลา 3 ชวโมง)

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนท ากจกรรมท 6 ตอนท 1 เรอง สวนประกอบและหนาทของสวนประกอบของดอกไม ตอบค าถามและสรปผลการศกษา 2. ใหนกเรยนท ากจกรรมท 6 ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ ตอบค าถามและสรปผลการศกษา 3. ศกษาใบความรท 6 เรอง กระบวนการสบพนธของพช ประกอบการท ากจกรรมแลวรวมกนอภปราย เสนอแนะแนวทางการท าโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพช และการน าความรไปใชประโยชน 4. ตรวจค าตอบจากแนวการตอบ

ภาพท 6.1 ดอกมะเขอ

(ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

2

ใบความรท 6

เรอง กระบวนการสบพนธของพช

จดประสงคการเรยนร

เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง กระบวนการสบพนธของพชแลว สามารถ 1. สงเกต และเปรยบเทยบสวนประกอบและหนาทของสวนประกอบของดอกไมได 2. อธบายกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอกได 3. ยกตวอยางและอธบายกระบวนการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชได 4. ยกตวอยางโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพชได

1. กระบวนการสบพนธของพช

สงมชวตทกชนดตองมการสบพนธเพอแพรพนธและขยายพนธ เพอใหด ารงเผาพนธไดโดยไมสญพนธไป พชกเชนเดยวกน มการสบพนธทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ โดยใชสวนตาง ๆ ในการขยายพนธ การสบพนธแบบอาศยเพศจะเกดขนในอวยวะสบพนธ คอ ดอก มเซลลสบพนธคอ เกสรตวผและเกสรตวเมย ดอกบางชนดมเซลลสบพนธครบทงเกสรตวผและเกสร ตวเมยอยในดอกเดยวกน เชน ดอกกหลาบ ดอกชบา แตพชบางชนด มเฉพาะเกสรตวผหรอเกสร ตวเมยอยางใดอยางหนง เชน ดอกมะละกอ ดอกฟกทอง ดอกต าลง เปนตน 1.1 การสบพนธแบบอาศยเพศ (Sexual Reproduction) การสบพนธแบบอาศยเพศเปนการสบพนธทเกดจากการผสมระหวางเซลลสบพนธเพศผ คอ สเปรม (Sprem) และเซลลสบพนธเพศเมย คอ ไข (Egg) ซงจะเจรญไปเปนตนออน (Embryo) ทมลกษณะเหมอนตนพอและตนแม ซงอาจจะกลายพนธได โครงสรางของพชทเกยวกบการขยายพนธคอ ดอก (Flower) 1.1.1 โครงสรางของดอก ดอกเปนอวยวะทท าหนาทในการสบพนธ มสวนประกอบดงน 1) กลบเลยง (Sepal) เปนสวนทอยนอกสด มสเขยว ท าหนาทหอหมกลบดอกปองกนอนตรายใหกบดอกทยงตมอย 2) กลบดอก (Petal) เปนสวนทตดอยกบกลบเลยงเขาไป มสสวย กลนหอมหรอมตอมน าหวานบรเวณโคนกลบดอก ท าหนาทลอแมลงใหมาชวยในการผสมเกสร

3

3) เกสรตวผ (Stamen) อยถดจากกลบดอก ประกอบดวย 3.1) อบเรณ (Anther) ภายในอบเรณมถง (Pollen Sac) อย 2 - 4 ถง ภายในบรรจละอองเรณไวจ านวนมาก 3.2) กานชอบเรณ (Filament) ท าหนาทชอบเรณเพอประโยชนในการผสมเกสร 4) เกสรตวเมย (Pistil) เปนสวนทอยในสด ท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศเมย ประกอบดวย 4.1) ยอดเกสรตวเมย (Stigma) มน าหวานเหนยว ๆ และขนเลก ๆ คอยดกจบละอองเรณ และน าหวานยงใชเปนอาหารในการงอกของละอองเรณอกดวย 4.2) กานชเกสรตวเมย (Style) ท าหนาทชยอดเกสรตวเมยใหสง เพอประโยชนในการผสมพนธ 4.3) รงไข (Ovary) ภายในม ไขออน (Ovule) ภายในไขออนมไข (Egg) ท าหนาทเปนเซลลสบพนธเพศเมย

ภาพท 6.2 โครงสรางของดอกไม

(ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. 2551 :60)

4

ภาพท 6.3 ดอกชงโค ภาพท 6.4 ดอกบานบร (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

ภาพท 6.5 ดอกตอยตง ภาพท 6.6 ดอกการเวก (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

ภาพท 6.7 ดอกแพงพวย ภาพท 6.8 ดอกพระหง (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

1.1.2 ประเภทของดอก ในการจ าแนกประเภทของดอกมการใชเกณฑในการแบง ดงน 1.1.2.1) แบงโดยใชสวนประกอบเปนเกณฑ แบงไดดงน 1) ดอกครบสวน (Complete Flower) เปนดอกทมสวนประกอบครบ 4 สวน คอ กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย เชน กหลาบ ชบา ตอยตง บานบร มะล ชงโค อญชน มะแวง มะเขอ พระหง ผกบง แค แพงพวย บวหลวง การเวก เปนตน

5

ภาพท 6.9 ดอกมะละกอตวเมย ภาพท 6.10 ดอกมะละกอตวผ (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

ภาพท 6.11 ดอกบานเยน ภาพท 6.12 ดอกแตงกวา (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

ภาพท 6.13 ดอกกลวยไม ภาพท 6.14 ดอกเงาะ (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

2) ดอกไมครบสวน (Incomplete Flower) เปนดอกทมสวนประกอบ ไมครบ 4 สวน ขาดสวนประกอบอยางใดอยางหนง เชน ขาดกลบเลยง ขาดเกสรตวผ หรอขาดเกสรตวเมย เชน ต าลง กลวยไม ฟกทอง ขาว ขาวโพด จ าปา บานเยน เฟองฟา อตพด หนาวว มะละกอ เงาะ แตงกวา มะยม มะเดอ มะพราว ตาล บวบ ละหง หญา เปนตน

6

1.2.2) แบงโดยใชเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑ แบงไดดงน 1) ดอกสมบรณเพศ (Perfect Flower) เปนดอกทมเกสรตวผและเกสร ตวเมยอยในดอกเดยวกน เชน บว กหลาบ พระหง ชงโค ถว มะเขอ พรก กลวยไม มะมวง ชบา ขาว หญา ตอยตง จ าปา มะล เฟองฟา อญชน แค ผกบง แพงพวย เปนตน 2) ดอกไมสมบรณเพศ (Imperfect Flower) เปนดอกทมเกสรตวผ และเกสรตวเมยอยคนละดอก เชน มะละกอ ต าลง ขาวโพด มะพราว ตาล เงาะ ฟกทอง บวบ แตงกวา มะยม มะระ ละหง หนาวว มะเดอ ขนน อตพด เปนตน

ภาพท 6.15 ดอกเฟองฟา ภาพท 6.16 ดอกกหลาบ (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

ภาพท 6.17 ดอกอญชน ภาพท 6.18 ดอกแค (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th )

7

ภาพท 6.19 ดอกอตพด ภาพท 6.20 ดอกหนาวว (ทมาของภาพ : http://topicstock.pantip.com) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

ภาพท 6.21 ดอกมะเดอ ภาพท 6.22 ดอกละหง (ทมาของภาพ : http://topicstock.pantip.com) (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

ภาพท 6.23 ดอกต าลง ภาพท 6.24 ดอกบวบ (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

8

1.1.3 กระบวนการสบพนธของพชดอก

การสบพนธของพชดอกมกระบวนการทเกยวของคอ การถายละอองเรณ การงอกของละอองเรณและการปฏสนธ 1) การถายละอองเรณ (Pollination) หมายถง การทละอองเรณไปตกบนยอดเกสรตวเมย จะเกดขนเมออบละอองเรณทแกจดแตกออก ท าใหละอองเรณกระจายออกไปตกบนยอดเกสรตวเมย ซงมสารเหนยว ๆ คอยดกจบละอองเรณ ซงจะผสมกนในดอกเดยวกนหรอผสมขามดอกกได โดยมปจจยในการพาไป เชน ลม น า สตว แมลง และคน 2) การงอกของละอองเรณ เมอละอองเรณตกบนยอดเกสรตวเมย นวเคลยสในละอองเรณม 2 นวเคลยสคอ ทวบนวเคลยส (Tube Nucleus) และเจเนอเรทฟนวเคลยส (Generative Nucleus) ทวบนวเคลยสจะงอกหลอดลงไปในกานเกสรเพศเมยจนไปถงออวล ทวบนวเคลยสจะสลายตวไป สวนเจเนอเรทฟนวเคลยสจะแบงตวใหสเปรมนวเคลยส 2 อน

ภาพท 6.25 การงอกของหลอดเรณเพอน าสเปรมเซลลไปผสมกบไขในออวล (ทมาของภาพ : ถนดศรบญเรองและคณะ. ม.ป.ป. : 100)

9

3) การปฏสนธ (Fertilization) คอ การทเซลลสบพนธเพศผ (สเปรม) ผสมกบเซลลสบพนธเพศเมย (เซลลไข) ในออวลไดไซโกต (Zygote) และเจรญไปเปน เอมบรโอ (Embryo) ซงการปฏสนธจะเกดขนเมอ เจเนเรทฟนวเคลยสแบงตวใหสเปรมนวเคลยส 2 อน และเกดการผสมโดย สเปรมตวท 1 ผสมกบไข ไดไซโกต เจรญไปเปนเอมบรโอ และสเปรมตวท 2 ผสมกบโพลานวเคลยส (Pola Necleus) ไดเอนโดสเปรม (Endosperm) ซงเปนอาหารส าหรบเลยง เอมบรโอ เรยกการปฏสนธแบบนวา การปฏสนธซอน (Double Fertilization) หลงการปฏสนธ จะมการเปลยนแปลงดงน 3.1) กลบเลยงจะเหยวแหงและหลดไปเปนสวนใหญ แตบางชนดยง คงอย เชน มงคด มะเขอ 3.2) กลบดอก ยอดเกสรตวเมย และกานเกสรตวเมยจะเหยวแหงและ รวงหลดไป แตมผลไมบางชนดเจรญมาจากสวนของกลบดอก เชน เนอขนน สบปะรด เปนตน 3.3) รงไข เจรญไปเปนผล แตมผลไมบางชนดเกดจากฐานรองดอก เชน ชมพ แอลเปล สาล แพร 3.4) ผนงรงไข เจรญไปเปนเปลอกและเนอของผล 3.5) ออวล เจรญไปเปนเมลด 3.6) ไข เจรญไปเปนตนออน (เอมบรโอในเมลด 3.7) เยอหมออวล จะเจรญไปเปนเปลอกหมเมลด 4) ผล (Fruit) ผลสวนใหญเกดจากการเจรญเตบโตของรงไข หลงจาก การปฏสนธแลว แตผลบางชนดอาจเกดจากการกระตนจากละอองเรณหรอฮอรโมนบางชนด ท าใหผลชนดนไมมเมลด เชน กลวยหอม สบปะรด ผลแบงไดเปน 3 ชนด คอ 4.1) ผลเดยว คอผลทเกดจากรงไขเพยงอนเดยวอยภายในดอกเดยว ซงภายในรงไขจะมออวลอนเดยว เชน มะยม มะพราว มะมวง มะปราง เปนตน หรออาจหลายออวลกได เชน แตงโม มะนาว ทเรยน มงคด มะขาม

ภาพท 6.26 มงคด ภาพท 6.27 ทเรยน (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

10

4.2) ผลกลม คอผลทเกดจากรงไขหลายอนอยในดอกเดยวกนรงไขแตละอนเมอไดรบการผสมแลวเจรญไปเปนผลหนงผล เชน กระดงงา ลกจาก การเวก เปนตน บางชนดมรงไขอดอยบนฐานรองเดอกเดยวกนจนท าใหดเหมอนเปนผลเดยว เชน นอยหนา สตรอเบอร ฝกบว เปนตน 4.3) ผลรวม คอ ผลทเกดจากรงไขของชอดอก โดยแตละดอกมรงไข อนเดยว รงไขแตละดอกเมอเจรญไปเปนผลจะเชอมรวมกนเปนเนอเดยวจนดคลายผลเดยว เชน สบปะรด ขนน มะเดอ ลกยอ เปนตน

ภาพท 6.28 นอยหนา ภาพท 6.29 กระดงงา (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

ภาพท 6.30 สบปะรด ภาพท 6.31 ลกยอ (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

ภาพท 6.32 ผลมะเดอ ภาพท 6.33 ผลมะเดอผาซก (ทมาของภาพ : http://images.google.co.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

11

1.2 การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (Asexual Reproduction) การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทไมอาศยดอก และไมมการผสมระหวางเซลลสบพนธเพศผกบเซลลสบพนธเพศเมย การขยายพนธของพชดอกจะใชเมลดใน การปลก แตมพชดอกหลายชนดสบพนธแบบไมอาศยเพศกไดแมวาจะมดอกกตาม อาจเกดไดเองตามธรรมชาตหรอเกดจากการกระท าของมนษยกได พชตนใหมทเกดขนโดยวธนจะไมกลายพนธ แตอาจเปนตนใหมทไมทนทานหรอแขงแรงเทาเดม 1.2.1 การสบพนธแบบอาศยเพศทเกดขนเองตามธรรมชาต พชตนใหมทเจรญมาจากสวนทเปนตนพอตนแม เรยกวา การแพรพนธโดยใชสวนทเปนตนพอตนแม ไดแก 1) การแตกหนอหรอเหงา เชน ตนกลวย ไผ หญา กลวยไมประเภทแคทรยา 2) การแตกตนใหมจากสวนตาง ๆ ของพช เชน 2.1) ล าตนใตดน เชน ขง ขา ขมน ตะไคร พทธรกษา วานสทศ เผอก แหว มนฝรง 2.2) กง ใชวธการปกช า เชน พระหง พลดาง มะล 2.3) ใบ เชน กหลาบหน โคมญปน ตนคว าตายใบเปน เศรษฐพนลาน 2.4) ราก เชน มนเทศ มนส าปะหลง หวผกกาด แครอท 3) การสรางสปอร พชทสบพนธดวยวธนมกไมมดอก เชน มอสส เฟรน ลเวอรเวรต

ภาพท 6.34 วานสทศ ภาพท 6.35 เศรษฐพนลาน ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

12

1.2.2 การสบพนธแบบไมอาศยเพศทเกดจากการกระท าของมนษย การขยายพนธแบบไมอาศยเพศทเกดจากการกระท าของมนษยน จะท าใหได ตนใหมทเหมอนตนพอตนแมจ านวนมากและใชเวลานอย ตนใหมจะไมกลายพนธและม ความตานทานโรคสง ดอกมรปรางสายงาม ผลมขนาดใหญและรสชาตด ดงนนผปลกตนไมจงคดหาวธการแพรพนธดวยวธการตาง ๆ ดงน 1) การตอนกง ใชกบพชใบเลยงคทมเปลอกไมและเนอไมแยกจากกน โดยควนเปลอกไมออก แลวลอกเนอเยออาหารเพอตดทอล าเลยงอาหาร ท าใหอาหารมาคงอยบรเวณรอบควน น าดนและธาตอาหารพชทชมน ามาพอกไว หมดวยพลาสตกหรอใบตองแหง ผกเชอกใหแนนและรดน าทกวน จะมรากงอกบรเวณเหนอรอยควน เมอรากมากพอจงตดออกจากล าตนแลวน าไปปลก แตจะไมมรากแกว ดงภาพท 6.40

ภาพท 6.36 โคมญปน ภาพท 6.37 เฟรนใบมะขาม (ทมาของภาพ : http://prathom.swu.ac.th) ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

ภาพท 6.38 ลเวอรเวรต ภาพท 6.39 มอสส ( ทมาของภาพ : http://images.google.co.th)

13

2) การตดตา การทาบกงและการตอกง มหลกการส าคญคอ ใหเนอเยอของพชทงสองสวนเจรญประสานกน เพอใหเนอเยอล าเลยงน า แรธาตและเนอเยอล าเลยงอาหารเชอม ตอกนไดสนท โดยการน าสวนของพช ไดแก ตา และกงจากตนพอตนแมไปตด ตอ หรอทาบกบตนตอแลวหมรอยตอใหแนน ปองกนไมใหรอยตอถกน าจนกวาเนอเยอของพชทงสองจะเชอมตดกน ดงภาพท 6.41

ภาพท 6.40 ขนตอนการตอนกง (ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. 2551 : 69)

ภาพท 6.41 ขนตอนการตดตา (ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. 2551 : 70)

14

3) การปกช า เปนการใชสวนตาง ๆ ของพชมาปกช า เชน ใบ กง ราก ล าตน ซงขนอยกบชนดของพช เชน วาสนา โกศล ใชกงปกช า 4) การแยกสวนและการแบงสวน เชน สบปะรด ใชตะเกยง (จก) สตรอเบอร ใชไหล (ล าตน) หอม กระเทยม ใชหวทแยกเปนกลบ (ทมา ปรบปรงจาก : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. (2551). หนงสอเรยนสาระ การเรยนรพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. รตนธรา การพมพ : กรงเทพฯ.)

ภาพท 6.43 ขนตอนการตอกง (ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. (2551 : 70)

ภาพท 6.42 ขนตอนการทาบกง (ทมาของภาพ : ประดบ นาคแกวและดาวลย เสรมบญสข. 2551 : 70)

15

กจกรรมท 6

เรอง กระบวนการสบพนธของพช

จดประสงคการเรยนร เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพชแลว สามารถ 1. สงเกต อธบายและเปรยบเทยบโครงสรางและหนาทของสวนประกอบของดอกไมได 2. ทดลองและอธบายกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอกได 3. ยกตวอยางและอธบายกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศของพชได 4. ยกตวอยางโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพชได ค าชแจง

1. ใหนกเรยนแบงกลมออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถ ควรเปนกลมเดม 2. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนรบอปกรณการทดลองและชดกจกรรมท 6 แลว ท ากจกรรมท 6 ตอนท 1 และตอนท 2 ตอนท 1 เรอง ศกษาเปรยบเทยบโครงสรางของดอกไม

1. ก าหนดปญหา ................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. 2. จดประสงคของกจกรรม ............................................................................................................................................................. 3. ตงสมมตฐาน ................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. อปกรณ 1) ดอกไมชนดตาง ๆ ทมในทองถน 2) แวนขยาย

16

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวา สวนประกอบของดอกไมวามสวนประกอบอะไรบาง และจดเปนดอกประเภทใด โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าดอกไมชนดตาง ๆ ทมในทองถนมาศกษาสวนประกอบของดอกวามสวนประกอบอะไรบาง 2) ท าเครองหมาย ลงในชองทพบสวนประกอบ และท าเครองหมาย ลงในชองทไมพบสวนประกอบ 3) จดกลมประเภทของดอกไมโดยใชเกณฑตามทก าหนดวาเปนดอกประเภทใด 4) สรปผลการศกษา 6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ชอดอกไม สวนประกอบของดอก

ประเภทของดอก กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย

7. ค าถามทายการทดลอง 1) ดอกไมทน ามาศกษามกชนด ............................................................................................................................................................. 2) ดอกไมชนดใดบางทมสวนประกอบครบทง 4 สวน และดอกไมชนดใดมสวนประกอบ ไมครบทง 4 สวน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3) ดอกไมชนดใดบางทมเฉพาะเกสรตวผหรอเกสรตวเมย.............................................................................................................................................................

17

4) สวนประกอบของดอกไมแตละสวนท าหนาทอะไร ใหวาดภาพประกอบ ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5) ถาจ าแนกประเภทของดอกไมโดยใชสวนประกอบเปนเกณฑ นกเรยนจะจ าแนกไดเปน กประเภท อะไรบาง ............................................................................................................................................................. 6) ถาใชเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑจะจ าแนกไดเปนกประเภท อะไรบาง............................................................................................................................................................. 7) ดอกไมทเปนดอกครบสวนเปนดอกสมบรณเพศเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8) ดอกไมทเปนดอกสมบรณเพศเปนดอกครบสวนเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 9) นกเรยนคดวามเกณฑใดอกทสามารถจ าแนกประเภทของดอกไมได ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. สรปผลการศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

18

9. ถานกเรยนศกษาดอกไมชนดตาง ๆ แลวมการจ าแนกประเภทของดอกไม โดยก าหนดเกณฑในการจ าแนก เชน ใชเกสรตวผเกสรตวเมย สวนประกอบของดอก สของดอก กลนหอมของดอก หรอการใชประโยชนของดอก เปนเกณฑ จดวาเปนโครงงานวทยาศาสตรหรอไม และเปนโครงงานประเภทใด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ

1. ก าหนดปญหา ................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. 2. จดประสงคของกจกรรม ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. ตงสมมตฐาน ................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5. อปกรณ 1) ดอกแพงพวย จ านวน 1 ดอกตอกลม 2) กระจกสไลดและกระจกปดสไลด จ านวน 1 ชด ตอกลม 3) กลองจลทรรศน จ านวน 1 เครองตอกลม 4) หลอดหยด จ านวน 1 อนตอกลม 5) สารละลายน าตาลทราย เขมขน 5 % โดยมวลตอปรมาตร จ านวน 2 หยดตอกลม

6) เขมหมด จ านวน 1 อน ตอกลม 7) แทงแกว จ านวน 1 อน ตอกลม

19

6. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเกยวกบ การงอกของละอองเรณ โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าดอกแพงพวย มา 1 ดอก 2) หยดสารละลายน าตาลเขมขน 5 % ลงบนกระจกสไลด 2 หยด 3) ใชปลายเขมเขยอบเรณใหตกบนสารละลายน าตาลแลวใชแทงแกวเขยใหแตก ปดดวยกระจกปดสไลด แลวสองดดวยกลองจลทรรศน ก าลงขยาย 100 เทา วาดรปละอองเรณทเหนจากกลอง 4) หยดดวยสารละลายน าตาลขาง ๆ กระจกปดสไลดอยเสมอไมใหแหง สงเกตและวาดรปการเปลยนแปลงของละอองเรณทเหนจากกลองทก ๆ 15 นาท เปนเวลา 1 ชวโมง ดงภาพประกอบ

ภาพท 6.44 การทดลองการงอกของละอองเรณ (ทมาของภาพ ปรบปรงจาก : ศรลกษณ ผลวฒนะและคณะ. 2545 :83)

20

7. ตารางบนทกผลการทดลอง

ระยะเวลาททดลอง ลกษณะของละอองเรณ

ผลการสงเกตจ านวนละอองเรณ ทม

การเปลยนแปลง ทไมม

การเปลยนแปลง เรมทดลอง

15 นาท

30 นาท

45 นาท

60 นาท

8. ค าถามทายการทดลอง 1) จากผลการทดลอง เมอหยดสารละลายน าตาลเขมขน 5% ลงบนละอองเรณ มการเปลยนแปลงอยางไร เมอเวลาผานไป 1 ชวโมง............................................................................................................................................................. 2) การงอกของละอองเรณทกอนเทากนหรอไม เหตใดจงเปนเชนนน............................................................................................................................................................. 3) นกเรยนคดวา การงอกของละอองเรณจะมากหรอนอยขนอยกบปจจยใดบาง............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

21

4) ถานกเรยนตองการทดสอบวา ความเขมขนของสารละลายน าตาลมผลตอการงอกของละอองเรณหรอไม นกเรยนจะออกแบบการทดลองอยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 9. สรปผลการศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 10. ใหนกเรยนเสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพช ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

23

แนวการตอบกจกรรมท 6

เรอง กระบวนการสบพนธของพช

จดประสงคการเรยนร เมอนกเรยนไดเรยนรเรอง กระบวนการสบพนธของพชแลว สามารถ 1. สงเกต และเปรยบเทยบสวนประกอบและหนาทของสวนประกอบของดอกไมได 2. ทดลองและอธบายกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอกได 3. ยกตวอยางและอธบายกระบวนการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชได 4. ยกตวอยางโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพชได ค าชแจง

1. ใหนกเรยนแบงกลมออกเปน 8 กลม ๆ ละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถ ควรเปนกลมเดม 2. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนรบอปกรณการทดลองและชดกจกรรมท 6 แลว ท ากจกรรมท 6 ตอนท 1 และตอนท 2 ตอนท 1 เรอง ศกษาเปรยบเทยบสวนประกอบของดอกไม

1. ก าหนดปญหา ดอกไมแตละชนดมสวนประกอบเหมอนกนหรอตางกนอยางไร 2. จดประสงคของกจกรรม 1) เพอศกษาสวนประกอบของดอกไมแตละชนด 2) เพอจ าแนกประเภทของดอกไมโดยใชสวนประกอบของดอก และเกสรตวผและเกสร ตวเมยเปนเกณฑในการจ าแนก 3. ตงสมมตฐาน ถาดอกไมแตละชนดมสวนประกอบแตกตางกนแลว ดงนนดอกไมทน ามาศกษาจงมสวนประกอบ ทง 4 สวน คอ กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย ไมเหมอนกน 4. อปกรณ 1) ดอกไมชนดตาง ๆ ทมในทองถน 2) แวนขยาย

24

5. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวา สวนประกอบของดอกไมวามสวนประกอบอะไรบาง และจดเปนดอกประเภทใด โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าดอกไมชนดตาง ๆ ทมในทองถนมาศกษาสวนประกอบของดอกวามสวนประกอบอะไรบาง 2) ท าเครองหมาย ลงในชองทพบสวนประกอบ และท าเครองหมาย ลงในชองทไมพบสวนประกอบ 3) จดกลมประเภทของดอกไมโดยใชเกณฑตามทก าหนดวาเปนดอกประเภทใด 4) ตอบค าถามทายกจกรรมและสรปผลการศกษา 6. ตารางบนทกผลการทดลอง

ชอดอกไม สวนประกอบของดอก

ประเภทของดอก กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย

1. ดอกชบา ดอกครบสวน 2. ดอกมะเขอ ดอกครบสวน

3. ดอกต าลง ดอกไมครบสวน

4. ดอกตอยตง ดอกครบสวน

5. ดอกกหลาบ ดอกครบสวน

6. ดอกมะละกอ ดอกไมครบสวน

7. ดอกแตงกวา ดอกไมครบสวน

8. ดอกโมก ดอกครบสวน

9. ดอกบานบร ดอกครบสวน

10. ดอกพระหง ดอกครบสวน

7. ค าถามทายการทดลอง 1) ดอกไมทน ามาศกษามกชนด ม 10 ชนด 2) ดอกไมชนดใดบางทมสวนประกอบครบทง 4 สวน และดอกไมชนดใดมสวนประกอบ ไมครบทง 4 สวน จดวาเปนดอกชนดใด ดอกไมทมสวนประกอบครบทง 4 สวนไดแก ชบา มะเขอ ตอยตง กหลาบ โมก บานบร พระหง ดอกไมทมสวนประกอบไมครบทง 4 สวนไดแก ดอกต าลง ดอกมะละกอ ดอกแตงกวา

25

3) ดอกไมชนดใดบางทมเฉพาะเกสรตวผหรอเกสรตวเมย ดอกมะละกอ ดอกแตงกวา และดอกต าลง 4) สวนประกอบของดอกไมแตละสวนท าหนาทอะไร ใหวาดภาพประกอบ 4.1) กลบเลยง (Sepal) เปนสวนทอยนอกสด มสเขยว ท าหนาทหอหมกลบดอกปองกนอนตรายใหกบดอกทยงตมอย 4.2) กลบดอก (Petal) เปนสวนทตดอยกบกลบเลยงเขาไป มสสวย กลนหอมหรอมตอมน าหวานบรเวณโคนกลบดอก ท าหนาทลอแมลงใหมาชวยในการผสมเกสร 4.3) เกสรตวผ (Stamen) อยถดจากกลบดอก ประกอบดวย 4.3.1) อบเรณ (Anther) ภายในอบเรณมถง (Pollen Sac) อย 2 หรอ 4 ถง ภายในบรรจละอองเรณไวจ านวนมาก 4.3.2) กานชอบเรณ (Filament) ท าหนาทชอบเรณเพอประโยชนในการผสมเกสร 4.4) เกสรตวเมย (Pistil) เปนสวนทอยในสด ท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศเมย ประกอบดวย 4.4.1) ยอดเกสรตวเมย (Stigma) มน าหวานเหนยว ๆ และขนเลก ๆ คอยดกจบละอองเรณ และน าหวานยงใชเปนอาหารในการงอกของละอองเรณอกดวย 4.4.2) กานชเกสรตวเมย (Style) ท าหนาทชยอดเกสรตวเมยใหสง เพอประโยชนในการผสมพนธ 4.4.3) รงไข (Ovary) ภายในม ไขออน (Ovule) ภายในไขออนมไข (Egg) ท าหนาทเปนเซลลสบพนธเพศเมย

26

5) ถาจ าแนกประเภทของดอกไมโดยใชสวนประกอบเปนเกณฑ นกเรยนจะจ าแนกไดเปน กประเภท อะไรบาง การจ าแนกประเภทของดอกไมโดยใชสวนประกอบเปนเกณฑ แบงไดเปน 2 กลมคอ ดอกครบสวน ไดแก ชบา มะเขอ ตอยตง กหลาบ โมก บานบร พระหง ดอกไมครบสวน ไดแก ดอกต าลง ดอกมะละกอ ดอกแตงกวา 6) ถาใชเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑจะจ าแนกไดเปนกประเภท อะไรบาง ถาใชเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑจะจ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ ดอกสมบรณเพศและดอกไมสมบรณเพศ 7) ดอกไมทเปนดอกครบสวนเปนดอกสมบรณเพศเสมอหรอไม เพราะเหตใด ดอกไมทเปนดอกครบสวนเปนดอกสมบรณเพศเสมอ เพราะมสวนประกอบครบทง 4 สวน คอ กลบดอก กลบเลยง เกสรตวผ เกสรตวเมย 8) ดอกไมทเปนดอกสมบรณเพศเปนดอกไมครบสวนเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด ดอกไมทเปนดอกสมบรณเพศไมเปนดอกครบสวนเสมอไป เพราะวา ดอกไมทมเกสรตวผ และเกสรตวเมยอยในดอกเดยวกน อาจไมมกลบเลยงหรอกลบดอก กได เชน ดอกเฟองฟา ไมมกลบเลยง 9) นกเรยนคดวามเกณฑใดอกทสามารถจ าแนกประเภทของดอกไมได ใชสของดอกเปนเกณฑ เชน ดอกไมทมสเหลอง ไดแก ดอกดาวเรอง ดอกบานบร ดอกทานตะวน ดอกไมทม สขาว เชน ดอกมะล ดอกปบ เปนตน 8. สรปผลการศกษา การจ าแนกประเภทของดอกไมโดยใชสวนประกอบเปนเกณฑ แบงไดเปน 2 กลมคอ ดอกครบสวน ไดแก ชบา มะเขอ ตอยตง กหลาบ โมก บานบร พระหง และดอกไมครบสวน ไดแก ดอกต าลง ดอกมะละกอ ดอกแตงกวา ถาใชเกณฑเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑ จ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ ดอกสมบรณเพศและดอกไมสมบรณเพศ 9. ถานกเรยนศกษาดอกไมชนดตาง ๆ แลวมการจ าแนกประเภทของดอกไม โดยก าหนดเกณฑ ในการจ าแนก เชน ใชเกสรตวผเกสรตวเมย สวนประกอบของดอก สของดอก กลนหอมของดอก หรอการใชประโยชนของดอก เปนเกณฑ จดวาเปนโครงงานวทยาศาสตรหรอไม และเปนโครงงานประเภทใด จดเปนโครงงานวทยาศาสตรประเภท ส ารวจขอมล

27

ตอนท 2 เรอง การงอกของละอองเรณ

1. ก าหนดปญหา สารละลายน าตาลทรายเขมขน 5% มผลตอการงอกของละอองเรณหรอไม 2. จดประสงคของกจกรรม เพอศกษาวา ผลของสารละลายน าตาลทรายเขมขน 5% ทมตอการงอกของละอองเรณ 3. ตงสมมตฐาน สารละลายน าตาลทรายเขมขน 5% มตอการงอกของละอองเรณ โดยกระตนใหละอองเรณงอกหลอดยาวเพอใหสเปรมเขาไปผสมกบนวเคลยสในรงไขได 4. ตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ของการศกษาเรองนคออะไร 1) ตวแปรตน คอ สารละลายน าตาลทรายเขมขน 5% 2) ตวแปรตาม คอ การงอกของละอองเรณ 3) ตวแปรควบคม คอ ความเขมขนของสารละลายน าตาลทราย คอ ความเขมขน 5% ชนดของละอองเรณของพชททดลอง (ดอกแพงพวย) เวลาททดลอง (1 ชวโมง) 5. อปกรณ 1) ดอกแพงพวย จ านวน 1 ดอกตอกลม 2) กระจกสไลดและกระจกปดสไลด จ านวน 1 ชด ตอกลม 3) กลองจลทรรศน จ านวน 1 เครองตอกลม 4) หลอดหยด จ านวน 1 อนตอกลม 5) สารละลายน าตาลทราย เขมขน 5 % โดยมวลตอปรมาตร จ านวน 2 หยดตอกลม

6) เขมหมด จ านวน 1 อน ตอกลม 7) แทงแกว จ านวน 1 อน

28

6. วธศกษาทดลอง ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเกยวกบ การงอกของละอองเรณ โดยปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน 1) น าดอกแพงพวย มา 1 ดอก 2) หยดสารละลายน าตาลเขมขน 5 % ลงบนกระจกสไลด 2 หยด 3) ใชปลายเขมเขยอบเรณใหตกบนสารละลายน าตาลแลวใชแทงแกวเขยใหแตก ปดดวยกระจกปดสไลด แลวสองดดวยกลองจลทรรศน ก าลงขยาย 100 เทา วาดรปละอองเรณทเหนจากกลอง 4) หยดดวยสารละลายน าตาลขาง ๆ กระจกปดสไลดอยเสมอไมใหแหง สงเกตและ วาดรปการเปลยนแปลงของละอองเรณทเหนจากกลองทก ๆ 15 นาท เปนเวลา 1 ชวโมง ดงภาพประกอบ

ภาพท 6.44 การทดลองการงอกของละอองเรณ (ทมาภาพ ปรบปรงจาก : ศรลกษณ ผลวฒนะและคณะ. 2545 : 83)

29

7. ตารางบนทกผลการทดลอง (ตวอยางผลการทดลอง)

ระยะเวลาททดลอง ลกษณะของละอองเรณ

ผลการสงเกตจ านวนละอองเรณ ทม

การเปลยนแปลง ทไมม

การเปลยนแปลง เรมทดลอง

- 10

15 นาท

3 7

30 นาท

6 4

45 นาท

7

3

60 นาท

7 3

8. ค าถามทายการทดลอง 1) จากผลการทดลอง เมอหยดสารละลายน าตาลเขมขน 5% ลงบนละอองเรณ ละอองเรณ มการเปลยนแปลงอยางไร เมอเวลาผานไป 1 ชวโมง ละอองเรณจะงอกหลอดยาว ๆ และยาวมากขน 2) การงอกของละอองเรณทกอนเทากนหรอไม เหตใดจงเปนเชนนน หลอดละอองเรณงอกยาวไมเทากน เพราะละอองเรณไมเทากนทกอน 3) นกเรยนคดวา การงอกของละอองเรณจะมากหรอนอยขนอยกบปจจยใดบาง ปรมาณน าตาลทไดรบ ความเขมขนของสารละลายน าตาล ระยะเลา และความออน ความแกของละอองเรณ

30

4) ถานกเรยนตองการตองการทดสอบวา ความเขมขนของสารละลายน าตาลมผลตอการงอกของละอองเรณหรอไม นกเรยนจะออกแบบการทดลองอยางไร น าสารละลายน าตาลทมความเขมขนไมเทากนมาทดลองกบละอองเรณของพชชนดเดยวกน เชน ความเขมขน 5% , 10% , 15% และ 20% 9. สรปผลการศกษา จากการทดลองพบวา การงอกของละอองเรณขนอยกบปรมาณของสารละลายน าตาล ถาปรมาณของสารละลายน าตาลมากจะมการงอกหลอดละอองเรณไดด และเมอใชเวลามากขน การงอกของละอองเรณจะยาวมากขน 10. ใหนกเรยนเสนอชอเรองของโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพช ชอโครงงานวทยาศาสตรทเกยวของกบกระบวนการสบพนธของพช เชน 1) ความเขมขนของสารละลายน าตาลกบการงอกของละอองเรณ 2) ปรมาณรากไทรทมผลตอการงอกรากของกงตอนมะนาว 3) น าในเมลดมะละกอเรงการงอกรากของกงช าโกศล 4) สารสกดจากผกขมเรงการตดตาของมะมวง 5) การส ารวจชนดของดอกไมในทองถนบานอ าปลสนวน

31

เกณฑการใหคะแนนกจกรรมท 6

เรอง กระบวนการสบพนธของพช

ขอ รายการประเมน ระดบคะแนน ตอนท 1 (16 คะแนน)

1 -3 ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

4 - 6 ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 1 รายการ

2

ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 2 รายการ

1

ไมไดท าการทดลองตามขนตอนและไมมการบนทกผลการทดลองหรอบนทกผลการทดลองไมครบสวน ผดมากกวา 2 รายการ

0

7 (1- 9)

ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

8 สรปผลการศกษาไดถกตองตรงตามผลการทดลอง 1 ไมไดสรปผลการศกษาหรอสรปแตไมถกตอง 0

9 ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

32

ขอ รายการประเมน ระดบคะแนน ตอนท 2 (14 คะแนน)

1 - 4 ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

5-7 ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 1 รายการ

3

ไดท าการทดลองตามขนตอนและมการบนทกผลการทดลองครบทกสวน ไมมสวนใดผด หรอผดไมเกน 2 รายการ

2

ไมไดท าการทดลองตามขนตอนและไมมการบนทกผลการทดลองหรอบนทกผลการทดลองไมครบสวน ผดมากกวา 2 รายการ

1

8 (1- 4)

ตอบไดถกตองตรงประเดนมากไมมสวนผด 1 ตอบไมถกตอง หรอไมตอบ 0

9 สรปผลการศกษาไดถกตองตรงตามผลการทดลอง 1 ไมไดสรปผลการศกษาหรอสรปแตไมถกตอง 0

10 บอกชอโครงงานทสอดคลองกบกระบวนการสบพนธสบพนธของ พชดอกได 2 ชอขนไป

2

บอกชอโครงงานทสอดคลองกบกระบวนการสบพนธสบพนธของ พชดอกได 1 ชอ

1

บอกชอโครงงานทสอดคลองกบกระบวนการสบพนธสบพนธของ พชดอกไมไดหรอบอกแตไมสอดคลอง

0

รวมตอนท 1 และ 2 = 30 คะแนน สรปผลการประเมน

ดมาก (26 – 30 คะแนน) ด (21 –25 คะแนน) ปานกลาง ( 16 – 20 คะแนน) ผาน ( 11 – 15 คะแนน) ตองปรบปรง (ต ากวา 11 คะแนน) ผประเมน ............................................ (............................................)

33

บรรณานกรม กนก จนทรขจร และคณะ. (2533). วทยาศาสตร ม.1. พมพครงท 5. นนทบร : ไทยรวมเกลา. กระทรวงศกษาธการ. (2544). เอกสารประกอบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 คมอการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : องคการรบสง สนคาและพสดภณฑ. . (2545). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 . พมพครงท 3. กรงเทพฯ :

ครสภาลาดพราว. กฤษณย ปตรตน. (2548). ผลการใชชดฝกเพอสงเสรมความสามารถในการท าโครงงาน วทยาศาสตรทพฒนามาจากภมปญญาทองถนของนกเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย จงหวดแมฮองสอน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวทยาศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. กณฑร เพชรทวพรเดช และนตยา บญม. (2548). วทยาศาสตร ม.1. เลม 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. เกรก ทวมกลาง. (2546). แบบฝกปฏบตการท าโครงงาน คมอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ชวงชนท 2 (ประถมศกษาปท 4- 6). : กรงเทพฯ : สถาพรบคส. จกฬพล สวางอารมณ. (2543). ผลการใชชดกจกรรมฝกท าโครงงานวทยาศาสตรทมตอ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 4. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน บณฑตวทยาลย มหาวทยาบรพา. ชาตร เกดธรรม. (2547). เทคนคการสอนแบบโครงงาน. กรงเทพฯ : ชมรมเดก. เตอนใจ ไชยโย. (2545). ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถในการท า โครงงานวทยาศาสตรของนกเรยนทไดรบการสอนโดยการใชแบบฝกคดหวขอและ วางแผนการท าโครงงานวทยาศาสตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวทยาศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถนด ศรบญเรอง. (2549). วทยาศาสตร ม.1 เลม 1. พมพครงท 7. นนทบร : ไทยรวมเกลา. . (2551). วทยาศาสตร ม.1. เลม 1. นนทบร : ไทยรวมเกลา. ถวลย มาศจรสและมณ เรองข า. (2549). แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนโครงงาน. กรงเทพฯ : ดวงกมลสมย.

34

บญชา แสนทว และคณะ. (2546). วทยาศาสตร เลม 1 ชวงชนท 3 ชน ม.1. กรงเทพฯ : วฒนาพาณช. ประดบ นาคแกว และดาวลย เสรมบญสข. (2551). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : ส านกพมพแมค . ปนศกด ชมเกษยน และปยาณ สมคด. (2545). วทยาศาสตร 2 ชวงชนท 3 (ม.1-ม.3). นนทบร : ไทยรมเกลา. พเยาว ยนดสข และคณะ. (2546). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ. พมพนธ เดชะคปต. (2545). พฤตกรรมการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ

(วพ)จ ากด . (2551). การสอนคดดวยโครงงาน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พมพพนธ เดชะคปต และคณะ. (2548). วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพ วชาการ. . (2550). สดยอดคมอครแผนการจดการเรยนรรายชวโมง. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนา คณภาพวชาการ. พระ พนาสภน. (2551). แมค ม.ตน. กรงเทพฯ : ซวแอลการพมพ. โรงเรยนบานกาเกาะระโยง. (2551). แผนปฏบตการประจ าปการศกษา 2551. กลมบรหารงานทวไป. . (2550). หลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง ครงท 2). ฝายวชาการ. ลขต ฉตรสกล และคณะ. (2533). วทยาศาสตร เลม 2. กรงเทพฯ : วฒนาพาณช. วมลรตน สนทรโรจน. (2550). นวตกรรมตามแนวคดแบบ Backward Design.กรงเทพฯ : ชางทอง. ศรลกษณ ผลวฒนะ. (2545). วทยาศาสตร ชวงชนท 3 (ม.1-ม.3). กรงเทพฯ : นยมวทยา สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). ชวตกบสงแวดลอม

สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. สมพงศ จนทรโพธศร. (2549). โครงงานวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษา. : กรงเทพฯ : เจาพระยาระบบการพมพ.