ODSYŁACZE DO OBIEKTÓW DYNAMICZNYCH (PURL, URN, DOI, XRI)

Orest Hrycyna

Tomasz Sawicki

PLAN PREZENTACJI

Wprowadzenie

PURL

URN

DOI

XRI

Handle

ARK

OpenURL

Podsumowanie

2

WPROWADZENIE

PIDs (Persistent Identifiers) – umożliwiają w

sposób trwały i unikatowy identyfikację obiektów

cyfrowych oraz kojarzenie ich z danymi związanymi

w sposób zorganizowany i rozszerzalny.

3

OBECNY SPOSÓB IDENTYFIKACJI DOKUMENTÓW

ZAWARTOŚĆ

URL

URL

URL

URL

URL

URL

URL

4

OBECNY SPOSÓB IDENTYFIKACJI DOKUMENTÓW

ZAWARTOŚĆ

URL

URL

URL

URL

URL

URL

URL

ZMIANA ADRESU

5

IDENTYFIKACJA ZA POMOCĄ PID

ZAWARTOŚĆ

PID

PID

PID

PID

PID

PID

6

PURL

Persistent Uniform Resource Locator

Jedna z pierwszych implementacji PID oparta na

specyfikacji URN.

PURL to URL – ale zamiast wskazywać na obiekt

docelowy, wskazuje na jego aktualny URL

znajdujący się w bazie danych i przekierowuje

użytkownika

7

PURL

Główne cele projektowe: odseparowanie lokatora od nazwy w zasobach

internetowych

używanie standardowych (już zimplementowanych) usług i

protokołów

trwałość - wimplementowane do oprogramowania OCLC

aby zachować PURL

8

PURL

Implementacja:PURL ::= <protocol><resolver address><name>

Przykłady:

http://purl.org/

9

PURL PODSUMOWANIE

PURL skupia się na lokacji zasobów elektronicznych w

trwałej modzie.

Jeśli usługa PURL jest odpowiednio zachowana i

administrowana, to oferuje trwałe ułatwienia identyfikacji

Istnieją implementacje PURL, które oferują łatwe

uczestnictwo i wspólne zastosowanie centralnych usług.

PURL oferują relokację usług i dostęp do historii znanych

lokacji identyfikowanych zasobów.

10

URN

Uniform Resource Name

Funkcjonalność:

Globalny zasięg – to samo znaczenie wszędzie

Globalna niepowtarzalność – różne zasoby nie mogą mieć tych samych URN

Trwałość – w kontekście URN, nazwa istnieje ciągle, niezależnie od istnienia nazwanych zasobów

Skalowalność – możliwość zapewnienia ilości nazw wymaganych w następnym stuleciu

Pozwala zintegrować inne schematy nazewnictwa

11

URN

Przykład:

urn:isbn:3-938616-59-8

isbn - Namespace Identifer,

Numer ISBN - Namespace Specifc String

12

URN PODSUMOWANIE

Generalna koncepcja tworząca przestrzenie nazw dla wielu

rodzajów identyfikatorów.

Głównymi kierunkami rozwoju projektu są trwałość

identyfikatorów oraz możliwość ich odbierania

13

DOI

Digital Object Identifer

Przykłady:

http://portal.acm.org/dl.cfm

http://doi.acm.org/10.1145/1102199.1102216

14

DOI PODSUMOWANIE

Framework administracyjny do zarządzania standardami i

praktykami

Korzysta z Handle jako komponent nazewnictwa i decyzyjny

Wprowadza nowa koncepcje metadanych dla aplikacji i

usług oraz udostępnia framework umożliwiający interakcję

pomiędzy nimi

15

XRI

eXtensible Resource Identifier

Nowy system identyfikatorów, kompatybilny z URI.

Został on stworzony w ramach organizacji OASIS.

Jest to także protokół określający sposób pobierania tych

identyfikatów.

Przykłady:xri://broadview.library.example.com/(urn:isbn:0-395-

36341-1)

xri://broadview.library.example.com/(urn:isbn:0-395-

36341-1)/(+hardcover)

16

HANDLES

Zbiór protokołów, przestrzeń nazw oraz dedykowane

oprogramowanie.

Implementacja:

<Handle> ::= <Handle Naming Authority> “/”

<Handle Local Name>

Przykład:

145.76/jan2005-rk324942199

17

HANDLES PODSUMOWANIE

Koncepcja niezależna od DNS

Pozwala na integracje z innym systemem nazw na drugim

poziomie hierarchii

Oprogramowanie darmowe – możliwość przetestowania

przed rejestracją w CNRI

18

ARK

Archival Resource Key - archiwalny klucz przeszukujący

Całkiem młode, ale obiecujące odkrycie w kierunku

implementacji trwałych identyfikatorów

Postulaty funkcjonalności ARK:

identyfikator powinien zezwalać użytkownikom na dostęp do

„promise od stewardship” (obietnicy zarządzania) dla

identyfikujących obiektów

identyfikator powinien zezwalać na dostęp do opisu

identyfikujących obiektów (metadane)

identyfikator powinien – jeśli to możliwe – linkować do

identyfikującego obiektu

19

ARK

Przestrzeń nazw ARK jest definiowana w następujący sposób:

[“http://” <NMAH> “/”]“ark:/” <NAAN> “/” <Name> [ <Qualifier> ]

gdzie specyfikacje NMAH, protokół http:// i specyfikacja części

kwalifikatora - QUALIFIER są opcjonalne. W takim razie

sam ARK składa się ze sznurka „ark:/”, NAAN i nazwy

wybranej przez NAAN.

20

ARK PODSUMOWANIE

ARK przedstawia koncept łączący cechy, które trwałyidentyfikator powinien mieć i budując strukturę administracyjną itechniczną na tym koncepcie.

ARK skupia się na rozkładzie i dostawie metadanych.

Koncept ARK posiada dwupoziomową hierarchiczną przestrzeńnazwy. Poniżej korzenia, istnieje autorytet wyznaczający nazwę,który ma swoją własną namespace do przydzielania nazw.

Koncept ARK został zaprojektowany zarówno by zezwalać naintegrację innych schematów identyfikatora, jak i by byćintegrowanym w inny schemat identyfikatora

Koncept ARK nie posiada motywacji komercyjnej.

Wymagania techniczne są dosyć niskie (DNS, serwer Web iwyszukiwarka Web ze strony klienta). Zatem przyszłe utrzymaniebędzie najprawdopodobniej łatwiejsze niż dla bardziejkompleksowego specjalnego oprogramowania.

21

OPENURL

OpenURL jest przede wszystkim protokołem transportującym

metadane. Używając OpenURL możliwe jest ustalenie

systemu zaawansowanego opartego na informacji

zakodowanej w OpenURL.

22

OPENURL

Składnia OpenURL jest tu opisana jako HTTP GET następująco:

OpenURL ::= <BASE-URL>”?”<QUERY>

QUERY ::= <DESCRIPTION>(“&&”<DESCRIPTION>)

OpenURL to URL, co uznacza, że wszystkie znaki niedozwolone

muszą zostać zakodowane, na przykład, OpenURL:

http://sfxserver.uni.edu/sfxmenu?sid=EBSCO:MFA&id=pmid:

203456&pid=<author>Smith, Paul ; Klein,

Calvin</author>&<yr>98</yr>

I zgodny odkodowany OpenURL:

http://sfxserver.uni.edu/sfxmenu?sid=EBSCO:MFA&id=pmid:

203456&pid=%3Cauthor%3ESmith%2C%20Paul%20%3B%20Klein%

2C%20Calvin%3C%2Fauthor%3E&%3Cyr%3E98%2F1%3C%2Fyr%3E

23

OPENURL

Oprawa OpenURL jest standardem, nie implementacjąstandardu. Nie ma dużo komercyjnych i niekomercyjnychserwerów linkowych, które są oparte a OpenURL. Głównecele tych serwisów to:

zarządzanie dostępem oparte na kontekstach użytkowników, może adres IP, cookies albo użytkownik/ wcześniej zachowana kombinacja hasłowa

prezentacja dodatkowych metadanych zasobów

serwisy zaawansowane takie jak: linki powiązane z wyszukiwarkami, katalogi biblioteczne, usługi na żądanie albo inne przechowalnie oparte na metadanych

linki do zasobów online

24

OPENURL PODSUMOWANIE

OpenURL to nie jest schemat dla trwałej identyfikacji ale czyni dla siebie użytek z (trwałych) identyfikatorów.

OpenURL jest protokołem transportującym metadane.

OpenURL jest głónie używany do krzyżowego linkowania (cross linking) i robienia odwołań.

Koncept OpenURL został zaprojektówany by integrować inne schematy identyfikatora

OpenURL jest skłonny do przewidywania zarządzania dostępem opartego na kontekście użytkowników.

OpenURL jest zaprojektowany by zapewnić serwisy zaawansowane.

OpenURL to standard NISO; istnieją komercyjne i niekomercyjne implementacje używające OpenURL.

25

PODSUMOWANIE

Trwałość jest zadaniem administracyjnym, które nie może

zostać zastąpione technologią. Jednakże może przez

technologię być asystowane. Technologia jest decydująca

dla automatyzacji usług przy użyciu trwałych

identyfikatorów. Identyfikator nigdy nie traci funkcji

identyfikującej. Ale zasadnicza infrastruktura może

prawdopodobnie ustać/ przeminąć.

26

ŹRÓDŁA

27

Implementing Persistent Identifers - Hans-Werner

Hilse and Jochen Kothe

Persistent Identifiers (PID) @NLB - Ganesh

Yanamandra, National Library Board, Singapore

http://en.wikipedia.org/wiki/XRI

http://pl.wikipedia.org/wiki/XRI

http://purl.org/

http://en.wikipedia.org/wiki/Persistent_Uniform_Res

ource_Locator

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ