تهیه و تنظیم زهرا رجبپور کارشناس ارشد روانشناسی...

تهیه و تنظیم

زهرا رجب پور

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی

1393بهار

نارساخوانیDyslexia

آنچه ارائه خواهد شد:

)نارساخوانی )تعاریفتشخیصنشانه هاعللدرمانمعرفی تصحیح نارساخوانی دیویس

نارساخوانی )تعاریف(

تج=ارب • علی رغم ش=خص ک=ه اس=ت اختاللی نارس=اخوانی خوان=دن، زب=ا=نی مهار=ت ه=ای کس=ب در= متع=ا=رف آم=وزش=ی نو=ش=تن، هجی =ک=ردن ک=ه= متناس=ب ب=ا توا=ن=ایی هوش=ی اش باش=د

ب=ه= عن=وان دیس=لکس=یا ی=ا ن=ارس=اخوان=یع=اج=ز =ا=س=ت=. ب=ه= ط=ور=کلی= ن=و=عی =م=ش=کل= =در اکت=س=اب= مهارت =ه=ای خوان=د=ن=، ن=وش=تن=، هجی

(.1999 )لیون، =کر=د=ن د=ر دور=ا=ن کودکی اط=الق =می گرد=د

ب=ه دیسو واژه دیسلکس=یا از زب=ان یون=انی گرفت=ه ش=ده اس=ت• =اس==ت، =از این رو وا=ژگ==ان= =ب==ه= م=ع==نی =لکس==یا =و= مش==کلم=ع==نی =

. مشکل =داشتن =با و=اژگان توان= گ=فت دی=سلکسیا =یعنی = می=

نارساخوانی بر ابعاد مختلف زندگی دانش آ موزان •تاثیر می گذارد. همچنین اگر درمان نگردد روی

خودپنداره و اعتماد به نفس فرد اثرگذار است. درصد ناکامی های 25مطالعات نشان داده اند

کودکان در کالس های ابتدایی ناشی از ناتوانی در خواندن می باشد.

نارساخوانی )ادامه(

فراوانی نارساخوانی

در ایاالت متحده آمریکا، محققان تخمین می • درصد از 9 تا 5زنند شیوع نارساخوانی حدود

کودکان در سن مدرسه را در بر می گیرد، هر چند برخی از این رقم به عنوان باال به عنوان

درصد قرار داده است 17•

تشخیص

ک=ه ش=ود می ش=روع زم=انی عم=دتا نارس=اخوانی تش=خیص وال=دین و معلم=ان متوج=ه میش=وند ک=ودک در زمین=ه خوان=دن ب=ا می خوان=دن اختالل تش=خیص ب=رای اس=ت. مواج=ه مش=کل ت=وان ب=ه مش=اهده خوان=دن بی ص=دای و خوان=دن ب=ا ص=دای بلن=د ک=ودک پ=رداخت. در کودک=ان مش=کوک ب=ه ابتال ب=ه این اختالل

موارد زیر را میتوان دنبال کرد :       

در تحلی=ل کلم=ه چ=ه خطاه=ایی ب=ه ط=ور پی در پی تک=رار   •می شود؟     

   آی=ا ک=ودک ب=ه ی=ک مه=ارت تحلی=ل )مثال تلف=ظ ب=ا ص=دای بلن=د ( •متکی است؟

ه=ای • کلم=ه از ه=ایی ی=ا بخش ب=ه خص=وص کلمه ه=ایی    آی=ا گردن=د؟ ی=ا ح=ذف می تلف=ظ می ش=وند ب=د ب=ه ص=ورت معین

        ی=ا ک=ودک خیلی س=ریع ی=ا خیلی کن=د و کلم=ه ب=ه کلم=ه می •

خواند؟    آیا قادر به استنباط معنای متن و خواندن انتقادی است؟•

آزمون های تشخیصی

آزمون های تشخیصی خواندن استنفوردآزمون تشخیص خواندن گیتز- مک کیلوپ

و ......آزمون مهارت خواندن وودکاک آزمون خواندن واژه ها

درک واژه هازنجیره واژه ها

درک متن و........

نشانه های نارساخوانی

سنین دبستان

نوشتن

هیجانات و

عواطف

زبانخواند

ن

نشانه های نارساخوانی )ادامه(

مشکل در:•

یادگیری الفبا  کلمات ریتمیک

 تکرار آنچه گفته شده است پردازش و ادراک

درک دستورالعمل های سریعدرک بیش از یک دستور در یک زمانخواندن در سطح پایین تر از انتظار

) ادامه ) نارساخوانی نشانه های

مشکل درآموزش نوشتن و کپی کردن در •

سطح متناسب با سن • صداکشی

دیکته•• یادگیری آنچه مورد انتظار است

به خاطر داشتن شکل دیداری •کلمات

نشانه های نارساخوانی )ادامه(

*خواندن در سطح متناسب با سن *لذت بردن از خواندن

*بخاطر داشتن کلمات خوانده شده *یادگیری و به خاطر سپردن کلمات

جدید  * درک کلمات دشوار

*یادگیری و بخاطر آوری مهارت های جدید

عواطف و هیجانات )ادامه(

*ضعف در اعتماد به نفس *خود پنداره پایین

*مهارت های اجتماعی ضعیف - دوستیابی و حفظ دوستان

  *تکانشگری/ خستگی*درک احساسات دیگران

چرا برخی افراد نارساخوان می شوند؟ )علل نارساخوانی(

همان طور که گفته شد اختالل یادگیری یک اختالل عصب شناختی و ناشی از بدکارکردی سیستم مغزی است. گزارش هایی نیز حاکی از

دخالت عوامل پیش از تولد و عوارض عصبی را نشان داده اند. گمگشتگی برتری جانبی مغزی نیز به عنوان یکی از علل ذکر شده

است.

تاخیر در رشد سیستم عصبی مرکزی یا آسیب های مغزی اکثرا  به عنوان علت ناتوانایی در خواندن ذکر می شود. صدمه به مراکزی از

مغز که کنترل تکلم و شنوایی و بینایی را بر عهده دارند نیز می تواند نارساخوانی را به وجود آورد. پزشکان معتقدند برخی از مناطق مغزی

مانند لوب پس سری و گیجگاهی و ناحیه ورنیکه و بروکا در مغز در هنگام خواندن بیش از سایر مناطق فعال هستند. بنابراین به نظر

میرسد آسیب یا بدکارکردی این نواحی در مغز منجر به نارساخوانی شود.

علت نارساخوانی چیست؟ )ادامه(

علت نارساخوانی چیست؟ )ادامه(

نابهنجاری های مخچه کودکان نارساخوان شواهدی از { در خودکاری هر را نشان می دهند. مخچه عمیقا

مهارت چه شناختی و چه حرکتی درگیر است افرادی که دارای آسیب مخچه هستند عالئمی مانند نقص

توجه، حافظه فعال و نارساخوانی را نیز نشان می بیشترین آسیب نقص توجه و بیش فعالدهند. کودکان

در ناحیه مخچه دارند.

70یکپارچه نبودن مهارت های حرکتی )بیش از درصد افراد نارساخوان(

مشکل در مهارت های حرکتی ظریفدشواری در فرایندهای ادراکی-شنیداری و دیداریبرتری گوش چپ در افراد نارساخوانکندی پردازش محرک های شنیداری به نقل از فاوست و نیکلسون، تاخیر رشدی(

2007)

(1999نمودار زنجیره علی- عصبی در نارساخوانی )نیکلسون و فاوست، •

نقص در تعادل

نقص در مهارتهای

حرکتی

نقص مخچه

مشکل در خودکاری مهارت و دانش

کاهش حافظه کاری

نقص ناحیه واج شناختی

آگاهی واج شناخ

تیخواندن

نوشتن

شناسایی واژگان

مهارت های

تولیدی

هجی کردن

آیا نارساخوانی قابل درمان •است؟؟؟

های ترمیمی روش

یکی از مهم ترین موضوعات مورد توجه در •های ترمیم یا اصالح این است که آیا ناتوانی

یادگیری عوارضی هستند که قابل جبران و {� قابل اصالح هستند یا عوارضی هستند که عمال

آن دسته از افرادی که درمان نمی باشد.کنند ناتوانی یادگیری تنها قابل ترمیم عنوان می

و اصالح هستند ، بر این باورند که مداخله باید های سبک، مهارتهای پایه متمرکز بر رشد

مربوط به های شناختی تواناییو یادگیری موفقیت تحصیلی باشد. اکثر متخصصین که از این رویکرد استفاده می کنند بر این باورند که ناتوانی یادگیری به طور مؤثری قابل کاهش و بهبود هستند اما به طور اساسی قابل درمان

.نیستند

رو ش های ترمیمی )ادامه(

واکت

فرنالد رویکرد چند حسی

ورتون-گلینگهاما

تصحیح نارساخوانی دیویس

معرفی رونالد دیویس

س==الگی ۳۸ش==خص نارس==اخوانی اس==ت ک==ه در س==ن ،رونال==د دی==ویس•یع=نی توان=س=ت ب=ر =جنب=ه ن=اتوا=نی =خوان=د=ن خ=ود غلب=ه کن=د و پس از دو س=ال،

انجمن ( ،Fatima ali) ع=لیام=ی، ب=ا هم=ک=اری پرفس=ور فا=ط۱۹۸۲در س=ال پ=ژوه=ش خوان=دن و= مرک=ز= ت=رمیم ن=ارس=اخوان=ی را در کالیفرنی=ا تاس=یس ک=رد

م=و=فقیت و ت=ر=میم و اص=الح دش=واریهای درص=د ۹۷ادع=ای کس=ب و ب=ا نوجوا=ن=ان و بزرگس=االن مبتال ب=ه ی=اد=گیر=ی ،ش=روع ب=ه درم=ان کودک=ان،

نات=وانی=ه==ای وی==ژه ی==ا=دگیری= نم==ود. د=ی==ویس ب==ه دو دلی==ل دی==دگاه خ==ود را } { متف=ا=وت مع=ر=فی می کن=د: اوال را م=ورد تاکی=د و ادراکد=ی=دگاهی ک=ا=مال

{، =ب=ه دلی=ل اینک=ه خ=ود ، ی=ک ف=رد م=ورد اس=تفا=ده ق=ر=ار دا=ده اس=ت =؛ ثانی=ا از این ای واس=طه ت=ج=ارب =مس=تق=یم و بینارس=ا=خوان ب=وده اس=ت، دارای

ح=ا=لت می =باش=د =. او معت=ق=د ا=س=ت ک=ه =نارس=اخوانی، ناش=ی از ع=واملی نظ==یر کژک=ا=ری مغ=ز ،گ=وش داخ=لی ،آس==یب =مغ=زی و...... نیس==ت بلک==ه حاص=ل تفک=ر =و ش=یوه خ=اص=ی ا=ز واکن=ش در بر=اب=ر حس گم گش=تگی اس=ت

(.۲۰۰۲)د=یویس،

تصحیح نارساخوانی دیویس

ک==افی، • آم==وزش دری==افت علی رغم کودک==ان برخی بهره هوش=ی نرم=ال، فق=دان ض=ایعات بیولوژی=ک ب=ارز، ع=دم م=ش=کالت= ع=اطفی=- اجتم=اعی =ق=ادر =ب=ه ی=ا=دگی=ری خوان=دن از

طریق= آموزش ها=ی رایج در= مدارس نمی ب=اشند.

را مشBکالت خوانBدن و مشBکالت ادراکی ، کمبBود توجBهروش دی=ویس •مورد توجه قرار می دهد

مناس=ب س=نین هش=ت ت=ا س=نین بزرگس=الی این تکنی=ک ب=رای •باش=د درم=ا=ن س=ری=عتر می ب=اش=د و هر=چ=ه س=ن ف=رد =بیش=تر

است.

معرفی تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

تسلط یابی بر نماد

موقعیت یابی

مفهومی

اس=تفاده ب=ا دانش ام=وز این روش در عالئم الفب==ا، ح==روف خم==یر، از و ن==امفهوم �ژه ه==ای وا نقطه گ=ذاری، م=دلی از معن=ای واژگ=ان را می س=ازد. تصویرس=ازی ذه=نی می کن=د و بع=د ب=ا در و کن=د می تلف=ظ بلن=د ص=دای می ب==رد. ک==ار ب==ه متف==اوت جمالت و کالمی ص=ورت ب=ه تفک=ر )توان=ایی

(2002غیرکالمی( )دیویس،

ن=زد روانشناس=ان و مفه=ومی اس=ت آموزگ=اران ب=ه عن=وان توج=ه ش=ناخته

روز وقت 5ش=ده اس=ت. این مرحل=ه پدی=د از توج=ه اف=زایش ب=ا می ب=رد آم=دن احس=اس گمگش=تگی و گیجی نماده=ای خوان=دن، ب=ا ک=ار در هنگ=ام نوش=تن، محاس=به مم=انعت می ش=ود. از ب=ا اس=تفاده این مرحل=ه تمرین=ات انج=ام می گ=ردد ذه=نی تصویرس=ازی

(.2002)دیویس،

دیویس نارساخوانی تصحیح

در این جلسه ابتدا دست برتر جلسه اول.کودك تعیین و از او خواسته می شود با

استفاده از قوه تخیل خود و چشمان بسته { تصور یک کیک تصویر چیزهاي موردعالقه مثال

خامه ای را در ذهنش تصویرسازي کند.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

از تمرین جهت یابی براي جلسه دوم.•دانش آموز خواسته شد به آنچه در تصورش

ساخته است دیگر فکر نکند و اجازه دهد حواسپرتی اتفاق بیفتد، سپس تمرکزش را به { همان کیک نقطه قبل و آنچه تصور کرده مثال

بازگرداند.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

در این جلسه سوم. شیوه رهاسازي:•جلسه به دانش آموز گفته شد دستت را مشت کن، حاال به طور ذهنی یک دست باز خیالی را فرض کن، و به جاي بازکردن دست، مشتت را

سفت تر کن. برعکس این تمرین نیز انجام می گردد.

هدف این تمرین ازبین بردن حالت تنش و •اضطراب دانش آموزان درحین خواندن متن

است

(تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه

مBBBBرور • روش چهBBBBارم. جلسBBBBه از دانش آم=وز خواس=ته می ش=ود موقعیت یBابی:

انگش=تش را در مک=انی ک=ه نقط=ه موقعیت ی=ابی روي را دس=تش ک=ودك } مثال ده=د. ق=رار اس=ت، در خ=ط انگش=تش کن=د تص=ور و بگ=ذارد س=رش او ض=ربه انگش=ت ب=ر دارد. ق=رار ب=دنش می=انی زده و گفت=ه ش=د این نقطه اي اس=ت ک=ه ت=و نبای=د

آنرا حرکت دهی.

و هفتم.• نگ=اه جلسBه ششBم را منظ=ره اي ک=ودك کن=د، نقطه اي را تع=یین و از او خواس=ته ش=ود ذهنش را روي آن نقط=ه متمرک=ز کن=د؛ س=پس ب=ا نگ=اه ب=ه آن نقط=ه تع=ادل خ=ود را روي ی=ک پ=ا حف=ظ کن=د. بع=داز حف=ظ تع=ادل از تع=ادلش ب=ا ح=رکت دادن تمرک=ز ذهن، پ=ا، روي ی=ک ب=ر موض=وعی تمرک=ز ک=ه میگ=یرد ی=اد او و م=یرود بین

احتمال انجام موفقیت آمیز را افزایش میدهد.

تکنیک نارساخوانی دیویس )ادامه(

دانش آم=وز توپ ه=اي همزم=انی ک=ه ب=ه جلسBه هشBتم.•ط=رفش پرت=اب میش=ود را یکی در ی=ک دس=ت و دیگ=ري

.را در دست دیگر می گیرد

ب=ردن س=ردرگمی • بین از تم=رین این ک=اربردي ه=دف تش=خیص ج=وانب راس=ت و چپ و ب=ه منزل=ۀ� ی=ک فع=الیت

تفریحی است.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

به تسلط بر حروف الفبا: جلسه نهم.•این صورت که دانش آموز حروف الفبا را با

خمیر مدلسازي می سازد، سپس حروف موردنظر را در متن هاي مختلف پیدا میکند و

دور آن خط میکشد.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

از جلسه دهم. تسلط بر نمادها:•دانش آموز خواسته می شود عالئمی مانند

عالمت سؤال، دو نقطه، ویرگول و غیره را با خمیر بسازد و روي کاغذي که نام عالمت

موردنظر روي آن نوشته شده است، قرار دهد، سپس همین عالئم را در متن هاي مختلف

پیدا کند.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

دانش آم=وز ح=روف ی=ک جلسBه یBازدهم و دوازدهم.•کلم=ه را تش=خیص ده=د و آنه=ا را ب=دون صداکش=ی بخوان=د، درص=ورت اش=کال کلم=ه را بع=داز درم=انگر تک=رار کن=د. بع=داز این تم=رین اگ=ر دانش آم=وز ک=ل کلم=ه را بران=داز ک=رد و نتوانس=ت آن=را درس=ت بخوان=د، دوب=اره آن=را نگ=اه و

سپس هجی کند.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

دانش آموز کاغذ را جلسه سیزدهم و چهاردهم.•جهت آشکارکردن تک واژه ها و خطوط متن حرکت میدهد. بعد از این تمرین کاغذ از سمت راست به

چپ حذف می شود و فقط براي آشکارساختن خط موردنظر سایر سطرها را با کاغذ می پوشاند.

با این تمرین کودك یاد می گیرد به کلمه خوب نگاه •کند و آنرا از روي حدس نخواند.

تصحیح نارساخوانی دیویس )ادامه(

دراین جلس=ه ه=دف خوان=دن، درك و جلسBه پBانزدهم.•ک=ه اینص=ورت ب=ه اس=ت. ش=ده خوان=ده متن فهم دانش آم=وز مت=نی را می خوان=د و مع=نی چن=د کلم=ه از او ن=اهموار، قض=اوت، کاش=ف، } )مثال می ش=د پرس=یده از آن=را مع=نی ندانس=ت را کلم=ه مع=نی اگ=ر غلظت( مع=نی لغت فرهن=گ از } )مثال کن=د پی=دا لغت فرهن=گ و کن==د پی==دا را ب==ود آش==کارکننده ک==ه کاش==ف

هم خانواده هاي آن را نیز یاد بگیرد(

تکنیک نارساخوانی دیویس )ادامه(

؟سوال

چرا بزرگساالن نارساخوان ممكن است افرادي •داراي خالقيت و موفقيت در ميان هم نسالن خود

باشند؟

چگونه مي توان اين موضوع را با نقص مخچه •توجيه كرد، وقتي اين نقص آشكارا علت

مشكالت اساسي در اكتساب مهارتهای زباني است؟

پاسخ

توان=ايي اس=تدالل ب=ه روان خ=واني بس=تگي ن=دارد . •خالقيت ن=اقض اس=ت ممكن رواني عالوه ب=ه باش=د . خالقيت عب=ارت اس=ت از كوش=ش ب=راي ك=ه مس=تلزم ت=ازه ازمش=كالت ح=ل مجم=وعه اي ب=ه آن عناص=ر و مش=كل درب=ارة ك=ردن فك=ر خ=ود م=اهيت در رواني اس=ت. متف=اوت روش=ي توان=ايي تك=رار فعاليته=ا ي=ا تفك=رات گذش=ته هرچ=ه

سريعتر و بدون تفكر آگاهانه است

با سپاس از همراهی تان