View
217
Download
3
Category
Tags:
Preview:
DESCRIPTION
ពឹតិបបតេបះពុមពផផយជេររងងល់ែខ េេយសហព័នធែខមរកមពជេេកមុ - KKF’s Monthly Newsletter ទីនក់ករ ៖ P.O. Box 2569, Worcester, MA 01613, USA, Tel: (508) 922-4834, email: kkfnewsletter@yahoo.com, http://www.khmerkrom.net មមកេររង េលខ ០៨ ែខសី ឆនំ ២០០៤ និ ព ន¤ ∑ យក ® ថច់ ង៉ុក ថច់ îកសÂម ល អតÿ ប ទ ® អ៊ុយ សុភ ័ក្ត េលខ ០៨ ែខសី ឆនំ ២០០៤ េេក ថច អួងវវ់ ៉(កកល) កនងជនួបជមួយរដមមន្រកសួងករបរេទសអូលុំ ី ី េលខ ០៨ ែខសី ឆនំ ២០០៤ ព័ ត ៌ ម ន
Citation preview
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតប តេបះពមពផ យជេរ ង លែខ េ យសហពនធែខមរកមពជេ កម - KKF’s Monthly Newsletter
េលខ ០៨ ឆន ទ ០១ - ែខស គ.ស. ២០០៤ - ព.ស. ២៥៤៨ - N0 08, August, 2004
កមពជេរកម
Kampuchea Krom
ទ ន កករ ៖ P.O. Box 2569, Worcester, MA 01613, USA, Tel: (508) 922-4834, email: kkfnewsletter@yahoo.com, http://www.khmerkrom.net
ពតប ត កមពជេ កម េយងខញសមចះផ យទង សងនវ
បទសមភ សន រ ងេ ក សបរនទ (វទយ សេសរ ) នងេ ក ថច
អងវ អន បធន បតបតសហពនធែខមរកមពជេ កម បចអ ល កលពៃថងទ ១៥ កកក ២០០៤ ែដលបនឆះបញច ងអពេគលជហរ
សហពនធែខមរកមពជេ កម នងអតថនយៃន ពតករណេនះ ។
េ ក សបរនទ ៖ េ យ រខនជែជកជមយេ ក
អន បធនយរ េតភពរកចេ មនរបសសហពនធេនះមកដល តម
េហយទន ?
កកថច អងវ ៖ បទ អស
រ យៈ េព ល ជ យ រ ៃន ក រ រ ង ច
ង ព ៃថង ក ព កយ ស ច ល
អស ១០៣០ ៃថង របសសហ-
ព នធ ែខម រ ក មព ជ េ ក ម ព ភ ព
េ ក េទប បនអងគករ
UNPO ត ង ឲយ បជជន
ពលរដ ៥៣ សញជ ត នង
បែហលជ ១០០.០០០.០០០
នក អនញញ ត ឲយចលជស-
ម ជ ក េព ញ អ ងគ ន េវ េម ង
១០ ពក ៃថងទ ១៥ កកក ឆន
២០០១ មកដលៃថងេនះ គ
គ មប ៣ ឆន ែដល អងគករែខមរេ កមេយង បនចលជសមជក
អងគករ UNPO េហយ អងគករ UNPO កពង ែតជយដលសហពនធ ែខមរ
កមពជ េ កមេយង មន េរ ងថម ៗ ែដលេ កបនសរហនង គមន ៣
ចណច ធ ៗ បទ ។
ចណចទ ១ គអងគករ UNPO នងសហពនធ ែខមរកមពជ េ កម
បនសរេសរលខត ទមទរេផញេទដល បេទសេវ ត ម កលពៃថងទ
០២ ែខកញញ ឆន ២០០៣ ។
ចណច ទ ២ គកនងឆន ២០០៤ េនះ អងគករ UNPO នយយ
ពសទធ មនស ពលទធ បជធបេតយយ ជេដម ។ល។
ចណចទ ៣ គថម ៗ េនះ សហពនធ ែខមរកមពជ េ កមេ យ
បនករជយឧបតថមភ គ ទ យងេពញទហង ពថន កដកនអងគករ
UNPO នងបនែណន ពនយល េហយនងបេ ង ននវលកខណៈចបច
េដមបឲយែខមរកមពជេ កមបនចលេទកនង អងគករសហ បជជតថម ៗ
េនះបទ ។
សបរនទ ៖ េ កអន បធនមន ប សនេលចណចទង
៣ េនះ ខញបទមនករចប រមមណជខង ជពេសសទកទននង
-េ ក ថច អងវ រឭកេគលជហរ ..............១ -វចរណកថ ជងយន ....................................៤ -ែខមរេរកមេនរដ សនេ ន ..........................៥ -សនទរកថរបសេ ក ថច ង ថច ................៥ -អបអរ ទរទ ១៥ កកក េនភនេពញ ........៧ -UNDP យកចតទក កេសរភពវបបធម ........៧ -ទ នែខមរេរកមមកពេអ ក ......................៨ -កញញ េច ភ ត ........................................៨ -ផទះេ ក េល ឌក ញ រតវេគហមពទធ ..........៩ -ឆនទៈែខមរេរកម េនអងគករសហរបជជត ....១០ -យនរបអសយកដ េ ក ល េសន .............១៥ -ពធងតទកចសទ ......................................១៦ -ក ពយ យសរមសកមពជេរកម ..........១៨ -របជជត ៃនពភពេ កទ ៤ .....................១៩ - បេ មេ ក សនបបែខមរេរកមផ .........២១ -ចេ ម ង ៃថង ២ កញញ ឆន ២០០៣ ...............២៤
ម កេរង
ៃថងទ ១៥ កកក ២០០១ ជៃថងែដលសហពនធែខមរកមពជេរកម ចលជ សមជកេពញសទធ ៃនអងគករត ងៃនរបជជត នងជនជត ែដល
ពមនត ងេនកនងអងគករសហរបជជត េ កតថ អងគករយ -
អនភអ (UNPO) ។ រពតករណេនះ បនេបកឱកសឲយចលន
តសេ យសនវធរបសែខមរកមពជេរកមៃនេយង ឈនចលដលឆក នេយបយអនរជត ។
េ ក ថច អងវ រឭកេគលជហរ
សហពនធែខមរកមពជេរកម នទ ១៥ កកក
េ ក ថច អងវ នងេ ក ចន េ េវ ត នយករដម នអ ល
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 2 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ចណចទ ១ នងចណចទ ៣ ។ េ កអន បធនមន ប សនថ
អងគករ UNPO ពមទងសហពនធែខមរកមពជេ កម បនេធលខតេផញ េទ ធរណរដសងគមនយមេវ ត ម ងពៃថងទ ២ ែខកញញ ឆន
២០០៣ មកេមះ មកទលៃថងេនះ មនរយៈេពល បមណជង ១០
ែខ េហយ ។ េតសហពនធែខមរកមពជេ កម នងអងគករ UNPO បន
ទទលអខះព ធរណរដសងគមនយមេវ ត មេហយឬេន ទន ?
ថច អងវ ៖ េយងពទនបនទទលនវលទធផល មយ
ព ធរណរដសងគមនយមយនេនេឡយេទបទ ។
សបរនទ ៖ បទទន ! េនកនង រលខតេនះ េតសហពនធ
ែខមរកមពជេ កម នងអងគករ UNPO មនមល នអសរេសរសប ត
េទ ធរណរដសងគមនយមេវ ត ម ែបបេនះបទ ?
ថច អងវ ៖ បទ មនសរេសរសប តេទដល បេទស
យនឲយដងអពថ ទកដទងអសេនែដនដកមពជេ កម គភគខង តបងៃន បេទសយនសពៃថងេនះ ជែដនដរបសែខមរ ែដលអសរយៈ
េពលជយរ សេហយ រដអ ចយនបនទ នទ នមកេលទកដែខមរ
ដេចនះេយងបនេរ ប បថ យងេ ច សែខមរេ កម តវទទលនវ
េ កនដកមមយងតច គ ៦ យងែដរ ែដលធ ៗ ជងេគ បទ ។
សបរនទ ៖ េតចណចធៗ ៦ យងេនះអខះេទ ទន ?
ថច អងវ ៖ បទ ទ ១ នយយព បវត សរបសែខមរ
េ កម តវេគែកបៃភ េហយភម ស ដចជេខតមយចននរបសែខមរ
េឈម ះែខមរេគដរេទជេឈម ះយន ។ ទ ២ ធនធនេសដកចច តវេគ
យកមកេកង បវញច េធ ជវកមម េហយពបនផល បេយជនដលែខមរ
េ កមេទ ។ ទ ៣ ភ សន វបបធមរបសែខមរេ កមេនះ ក តវ
េគែកែ បលបបបត ។ ទ ៤ ចនន បជពលរដរបសពកេគ តវបន
រ យ េហយនងជេម សេ យបងខ ដេចនះសថត គជករមនឲយេយង
ដងេទ ងទតេទ ។ ទ ៥ ជនយអនរជតពបនែបងែចករែលកដល
ពកេគេទ ។ េហយទ ៦ ពកេគ តវបនបដេសធ មនឲយទទលនវសទធ
េសរភពទង យ ដចែដលបនែចងេនកនងចបបអនរជត ។
សបរនទ ៖ េតេនកនងករសរេសរលខតេទឲយ ធរណរដ សងគមនយមេវ ត មេនះ េតអងគករ UNPO នងសហពនធែខមរ
កមពជេ កម មន បថន អអព បេទសេវ ត ម បទ ?
ថច អងវ ៖ បទ សយដចេហតខញបនេរ ប បខង េលេនះ េហយ ងនមឲយ បជពលរដែខមរេ កម នងសហពនធ
ែខមរកមពជេ កម នងអងគករ UNPO គសត ដលរ ភបល ធរ -
ណរដសងគមនយមេវ ត ម ឲយពចរ ចេពះករទមទរដច
ខងេ កមេនះ មនពរយង បទ ៖
ទ ១ ៖ គេវ ត ម តវបញឈបជបនទ ន ចេពះករេធ
នគមេលទកដកមពជេ កម ែដលជមតភមរបសែខមរ ែដល
មនទហ បមណ ៦៨.៦០០ គឡែម ត ក ។
ទ ២ ៖ គ តវ កែដនដកមពជេ កម េនេ កមករ គប -
គងរបសអងគករសហ បជជត េយងេទ មធមមនញញៃនអងគករ
សហ បជជត េនជពកទ ១១១ ១១២ នង ១១៣ េដមបបេងកតឲយ
មនបរយកសេសរ នងយតធម េហយនងផលឱកសដល បជ -
ពលរដែខមរេ កម ចអនវតបននវសទធសេ មច សនខនេ យខន ឯង បទ ។
សបរនទ ៖ បទ ! េ កអន បធន មពតេទេបកល
នយយអព បេទសេវ ត ម នង បេទសកមពជេនះ ជ ពេសសពលរដៃន បេទសកមពជ ែតងេមលេទេឃញ បេទសេវ ត -
ម ជ បេទសែដល កដចជគ មកែហងេទេលអធបតភព
ទកដ ជពេសសពលរដែខមរមយចនន រមទងគណបក នេយបយ
ផងេនះ មនករត ែវកែញកយងសត ញទកទននងេរ ងទកដ
េហយអមបញមញេនះ េ កអន បធនបនមន ប សនអព
អងគករ UNPO ពមទងសហពនធែខមរកមពជេ កមសរេសរសប តេទ
ធរណរដសងគមនយមេវ ត ម េ យសឲយ បេទសេវ ត ម
ទកទកដែខមរកមពជេ កមឲយផតពករេធ នគម េហយបងលឲយ មកសថតេនេ កមករ គប គងរបសអងគករសហ បជជតវញ ែបប
េនះ េតេ កអន បធនមនសងឃមេទ េនកនងករែដលថេវ ត ម ចនង បេសចកេសនសេនះ បទ ?
ថច អងវ ៖ េពលេនះអសរយៈេពល ១០ ែខជងេហយ
ែដលសហពនធ នងអងគករ UNPO បនសរេសរសប តេទ េយងព
ទនបនទទលនវសញញ មយថ បេទសេនះ (យន) េធេទ
មសេណរបសអងគករសហ បជជត កបែនេបេយងេ ប បេធ ប
ដចជករសរេសរសប តរបសអងគករសហ បជជត ចលេទឲយ
បេទសេអ កអចង មងេអ កកមនទនេឆយថយល ពមេធ ម
សេណរបសអងគករសហ បជជតេទ ទលែតេ ចនេលកេហយ
េហយេនែតមនយល ពម ទលែតេ បកមងបយខះ ។ អងគករ
សហ បជជត ចេធដលក មតហនង ។ កបែន ែផនកតច ៗ ដចជ
នពន ¤∑យក ® ថច ងក ថច
îកសÂមលអត ÿបទ ® អយ សភ កត
ផÍព Áផ យ ® សន រតនៈ, ថច េយង, ល ឈន
Þរì∏ôព çម ·îបប PDF √នì ក ‹ងìគហទ òព ¢រ ç
www.khmerkrom.net
េ ក ថច អងវ (ក ល) កនងជនបជមយរដម នរកសងករបរេទសអ ល
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 3 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
អក រ ស វបបធម អ ៗ យនមនករបនធរបនថយ មសេណ របសេយងខះ បទ ។
េយងេឃញថ ករត របសសហពនធ របសអងគករ UNPO
មន ចេធឲយ បេទស ធរណរដសងគមនយមយន េគេធភម ម
សេណរបសេយងេទ កបែន លៃថងេនះ េយងកពងេដរ បបដល
បេទសនន ែដលផលជនយដល បេទសយន បបថអេ យ
ទងអសហនងអតដលែខមរេទ ដេចនះេគនងេធគនបែផនកេសដកចច ែផនក
ជនញជញដរជេដម េដមបេធឲយយនមនករទន េហយេយងេឃញ
ថ កនង បេទសដចជថម ៗ ែដលបនឯក ជយ គេ យ រករេធ
គនបេសដកចច េយងេមល បេទសទមរ ែដលបនឯក ជយេចញពករ
េធ នគមមកេលខន បនេជគជយដចបណង ដេចនះបញ កមពជេ កម ខញេមលេទ មនជខសគន បនម នេទ ។
សបរនទ ៖ ចះេទកនងចណចទ ៣ េតសកមមភពអខះ ែដល
អងគករ UNPO បនជយសហពនធែខមរកមពជេ កម ឲយមនសកមមភព របសខនេនកនងអងគករសហ បជជតេនះបទ ?
ថច អងវ ៖ បទ កលពែខឧសភកនងមកេនះ អងគករ
UNPO បនជយសហពនធែខមរកមពជេ កម មនមខមនមតេនកនង
អងគករសហ បជជត េគេ ថេវទកៃនជនជតេដម កនងអងគករ សហ បជជត ។
ដេចនះ កនងេពលែដលសហពនធែខមរកមពជេ កម ែដល បន
ករែណនពអងគករ UNPO េដមបចលេទែថងករណេនកនង អងគករ
សហ បជជត េយង មនសនទរកថ ទងអស ៨ ច ៗ េ យែឡក
ពគន បទ ដចជបញវបបធមរបសជនជតែខមរ េនកមពជ េ កម បញ
សងគមកចច នង េសដកចច បញ សក បញ ស បញ សទធ មនស
បញបរ ថ ន បញ សខភបល េហយនង បញ សន ។
ដេចនះសហពនធ ែខមរកមពជេ កម េយង បនែថងឲយអងគករសហ បជ-
ជតេគយលដង អពបញេនកមពជេ កម េហយ អងគករពភពេ ក
ចប រមមណយងខងចេពះបញែខមរកមពជេ កមេយង បទ ។
សបរនទ ៖ បទទន េនចណចមយេទ តមននងបញច ប ខញ បទបនេឃញនវលខតមយ ែដលេផញេទជនេមដកនៃន បេទស
អ ល ។ េនកនង រលខតេនះ មនករេសនសឲយឧបតថមភគ ទព
បេទសអ លនវេ គ ងឧបករណេ ប បស ដចជកពយទរ ដចជ មសនេបះពមព េហយនងសឲយមនករឧបតថមភនវ របករណ
ដលសស នស ត ែដលមកពទកដែខមរកមពជេ កម ពមទងឲយមន ករបញជ នអនកជនញករ ពមទងេវជជបណត េទកនទេនះផង
េត ជញ ធរអ លបនេឆយយងេមចែដរ ចេពះសហពនធែខមរ
កមពជេ កម បទ ?
ថច អងវ ៖ សមអរគណេ កសបរនទយងេ ចន ពេ ពះ
បញេនះ គេ កយពេយងបនេធម សននបតៃនសហគមន ពះ -
សងឃែខមរកមពជេ កមពភពេ ក េនទបអ លេនះ គណៈ បតភ
ជនខពសរបសសហពនធ មនេ ក សន ទន មនខញបទ (ថច
អងវ ) មនេ ក តង មនរនន មន ពះេតជគណ លវ េព ទង ៤-៥
នក បនេធដេណរជវញ បេទសអ ល ជពេសសេយងេទជប
កសងករបរេទសអ ល េហយេយងបនេសននវចណច ៣ ែដល
េ កបនេរ ប ប គេយងបនជ មបកនងលខតេនះថេយងមនវត ទងអសេនកនងែដនដកមពជេ កមចនន ៥៦០ វត េហយេយងក
បនេធបញជ យនមវតជនរ ភបលអ ល េហយេយងកេធ
ែផនទ េយង បបថកែនង ែដលមនវតបនម ន េខត សក
មនវតបនម ន ៗ បបេទដល បេទសអ លថសឲយជយកពយទរ ចនន ៥៦០ េ គ ង េដមបឲយ ពះសងឃចននទង ៥៦០ វត េហយ
នងយវជន យវនរេយងមនលទធភពេ ប បសបេចចកវជជ សហស -
វត រថមេនះ ។ ទ ២ េទ តេយងសេងកតេឃញថ បេទសអ ល បន
ទទលយកនស តរបស បេទស ធរណរដសងគមនយមយន យង
េ ចនចលមក បេទសអ លសក ជេរ ង លឆន កបែន មេយង
សេងកតផទ លេទ េយងមនេឃញមននស ត ែដលមនេដម
កេណតជែខមរេ កម េហយមកេដមប បេយជនែខមរេ កមេទ ។ ដេចនះ
េយងពបនបដេសធនស តព បេទសយន មក បេទសអ លេទ
េយង គនែតសថ េធយង សមេម បញជ នបន នស ត ែខមរ
េ កមសទធ ធចនន ១០ នក មក េរ ង លឆន មកបនករសក េន
កនង បេទសអ ល ។ ទ ៣ េទ តេនកនងេខតឃង េយង មន
បជពលរដែខមរេ កមមនជងខកែភនក េទដល បែហលជជង
៣០០០ នក បែន េយង មនទនរកមលេហតអេឃញ េទ េហយ
ធរណរដសងគមនយមយន េគ ពបនយកចតទក កកនង បញ
េនះេទ ។ ដេចនះេយង កេសនេទដលេវជជបណត នងអនក ឯកេទសរបស
បេទសអ ល សម េម បញជ ន ចះេទេនកនង សកវញចវ េខត
ឃង េដមបពនតយេមលេនកនងភម នែខមរ េហតអបនជមនជង
ខកែភនក េដមបសឲយជយ ។ កបែនមកទលនងេពលេនះ ២ េលក
េហយ ខញ បនជបរដម ន កសងករបរេទសេគ មនេពលេយង សរេសរ
សប ត ែថម ទងេ កយេពលខញ បទជបេ កនយករដម ន ចន
េ វេវ ត ខញ កេសនបែនថមបញេនះ េគកពង ែតចតែចង កបែន ពទន
បនេឆយ កនង េរ ងេនះថ េគនងេធេពល េនេឡយេទ បទ ។
សបរនទ ៖ បទទន ! អចងេតសហពនធែខមរកមពជេ កម មនសងឃមថនងបនទទលនវចេមយឆប ៗ េទ ?
ថច អងវ ៖ បទខញេជ ថ េយងនងបនទទលចេមយ
កនង បែហលជ ២ ទតយេទ តយងយរ នងបនចេមយថ េគនង
ជយេយងេ យវធ េគនងទកទងមកខញបទផទ លកនងបញអស ទងេនះ ។ ដចខញជ មបអមបញមញថ ខញេទបែតបនជបេ ក នយករដម នេនចងសបហេនះ េហយកបនជែជកអពបញែដល
េយងបនេធសប តេផញជនរដម ន កសងករបរេទសរចេហយ គត
ថ គតនងយកចតទក កេរ ងេនះ នងឲយដណងកនងេពលឆប ៗ េនះ បទ ។
សបរនទ ៖ បទទន េ កអន បធន េ យ រែតេយង
មនេពលេវ តមហនង ខញបទកនងនមវទយ សេសរ សមែថង
អណរគណដ ជលេ ជ ចេពះករផលបទសមភ សនេនកនងឱកស េនះ ខញបទសមអរគណ នងសមជ មប បទ ។
ថច អងវ ៖ បទៗ សមអរគណ សមជ មប បទ ៕
ពតមន
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 4 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
វចរណកថ
េនេលសកលេ កបចចបបននេនះ ជពេសសេនទប ស
ជងេអដសបនេធឲយមនករភយខច នង ពយបរមភជទបផត
ដល បជជន ។ េ យែឡក បេទសកមពជ កមនករេកនេឡងជ ល ប នវអ អនកេកតជងេនះែដរ ែដលជមហន យយយដល
សងគមែខមរេយង ។ េ យ រជងេនះ ជជងែដលេកតមនទទង
ពភពេ ក េមះេហយ មនករយកចតទក កពស កអងគករ
អនរជត កដចជ បេទសននេលេ កេនះ ជពេសសអងគករ
សហ បជជត ។
ជងមយេទ តែដលែខមរ តវ ពយបរមភេនះគជងយន ឬេ គ
យនឯេ ះេទ េ យ រែតេ គេនះ បនសមប យជវតមនស
នងេលបយកទកដែខមរអសរយៈកលជង ៣០០ ឆន មកេហយ ។
មយងវញេទ ត េ គយនេនះ យយដលសងគមែខមរ គបជនន
េ យលបចកលសពែបបយង មនដចជជងេអដសេនះេទ ។
េ យខចេ គេនះយយដល យជវតខន នងពជពង
ែខមរេនះ បងបនែខមរេ កមអនកេសន ជតមយចនន បនរតេគចខន
ពែដនដកមពជេ កម មកកន ពះ ជ ច កកមពជ េ យសងឃម ថនងរចផតពេ គះចៃ ងេនះជមនខន ។ បែនជអកសល ជង
យនមនេនពសេពញ បេទសកមពជេទេហយ េទះបជបងបនែខមរ េ កមទងេនះខ បងកឥត បេយជនែដរ ។ េមះេហយេយងសេងកត
េឃញបងបនែខមរេ កមមយចនន ធកចលកនងអនងប ចេនះ ដែដលេទ ត ។
ជងយនេនះ េ ប បដចេទនង សេមលែដលអេនទ ល
ម បណអចង េបែខមរេ កមមនពចរ ឲយបនដតដលេទេនះ
ែខមរេ កមនងរចពជងមកផងអនទ កជកជមនខន ។ ជងយនេនះ
កច វេឃរេឃជទបផត េបសនបនចលកនងខនែខមររប មយេហយ អនកេនះមខជវេងងេភចកន បពនធ ញតមត ច
រេ ហត ជត សន ជមនខន ។
េដមបរចផតពជងេនះ មនែត មគគភព រមកមង គ ទ
សហពនធែខមរកមពជេ កម ែដលជមគគេទទសក នងជត ងែតមយ គតរបសែខមរេ កមទទងពភពេ ក បកដជែខមរេ កមមន
សនរងេរ ងដចជត សនដៃទមនខនេឡយ ៕ ថច ង ថច
ជងយន
សហពនធែខ មរកមពជេរកម បន ចលរមអងគរបជន
អងគករសហរបជជតសតពជនជតេដម កលពៃថងទ ១៥
ដល ២១ ែខ ឧសភ ២០០៤ ែដលេនកនងេនះមន ៧
របធនបទសតពបញហ ែដលែខ មរេរកមជបរបទះសងែតេរ ង
លៃថង ប លមកពកររតតរ របស នគម
យន។ របធនបទទង ៧ េនះមនដចខង េរកម ៖
១- សតជនជតេដម ២-វបបធម
៣-សក អបរ ៤-បរ ថ ន
៥-េសដកចច នងករអភវឌ សងគម
៦-សទ ធមនស ៧-សខមលភព
េដមបជរញឲយអងគករសហរបជជត ក ដចជ
អងគករចណះនមយ ៗ ៃនអងគករសហរបជជតចត
ែផនករករពរឲយបនរស នេនះ គេយងរតវបញជ ន នវ
ភសត ង ទង យមកអងគករសហរបជជតជបនទ ន ។
មយងេទ ត េយងខ ញនងបញជ ន ឯក រទងេនះេទរ ភ-
បល អងគករេរករ ភបល ឬ រកមហនវនេយគទន
ែដលទកទននងរបេទសយន ឲយេធវករពចរ េឡងវញ
នវដេណ រ ទកទងរបសពកេគ ជមយរកង ណយ ។
េយងខ ញនងចងរកងឯក រ ែដលទទលបនពជន
រមឈម កដចជទទលបនពអនក ស ញសទ ធេសរភព
អនក ស ញយតតធម ទកជឯក ររបវតត សតសរមប
កនែខ មរទទងពភពេ ក ឲយបនដងឮ នង គ លចបសនវ
ពតតបត របសយន ។
សមេម ត ទកទង នងេផញឯក រ ឬពតមនមក
កន សយ នខងេរកម ឬ ម ខសហពនធែដល
េនជតបផត ។
VOKK Office
P.O. Box 33 Pennsauken NJ 08110, USA
Tel: (856) 655-3838 Fax: (856) 963-2404
http://www.khmerkrom.net
E-mail: vokk@comcast.net
ថច ងក ថច
េសចកតអពវនវ
វរជវឯក រ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 5 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ខញបទមនកតយស នង រក យជទបផតែដលបនមក
ទេនះជេលកទ ២ បនជបបងបនរមឈមទងចសទងេកមង ែដល
មនបណងដច ៗ គន គេដមប បេយជនែខមរ ។ េយងខញមនេមទនភព ៃ កែលងនវករគ ទ ទនកទកចតនងឧតមគតជតែដលេយងខញបន ទទលពេ កអនកេដមបបេ មផល បេយជនជត ។ េនះជសកខភព
មយដរងម ជ មគគភពបងញថករតសែខមរេ កមមន បសនយ
ជ ចខត ។ េលកទ ១ ខញបនធនទកទងអងគករយអនភអ េន
មខអងគ បជថនងទកទង បេគនជន េលកេនះខញបនមកចលរមពធ រឭកខបទ ៣ ែដលសហពនធែខមរកមពជេ កមចលជសមជក ។
ែខរកមជេរកមម ព េនរដ សនេ ន សហរដ េមរក
រឭកខបទ ៣ សហពនធែខមរកមពជេរកម ចលជសមជកអងគករយអនភអ
ពតមន
េ កយពពធបណយអបអរ ទរ ៃថងទ ១៥ កកក ែដលជ
ៃថងគ មបខបទ ៣ សហពនធែខមរកមពជេ កមចលជសមជកេពញ សទធៃនអងគករយអនភអ របសជនេភ សខនែខមរកមពជេ កមេន ជ -
ធនភនេពញ ែដល បរពធេឡងកលពៃថងទ ១៤ កកក ២០០៤ នវត
មគគរង ជធនភនេពញ ជនេភ សខនែខមរកមពជេ កម ែដលកពង
ងទលេន េនរដ សនេ ន សហរដ េមរក កបនេរ បចពធ
បណយកនងអតថនយេនះែដរ កលព ង ចៃថងទ ២៤ កកក ២០០៤ េន
ទ កង កម េ កមកចចដកនរបស ខសហពនធែខមរកមពជេ កម បចរដ សនេ ន ែដលមនេ ក សន េ ភណ ជ បធន ។
កនងពធបណយដមេ រកេនះ មនវតមនរបស ពះេតជ -
គណ ថច បរង ែដលធបមន ពះសនទរកថ េនកនងេវទកអចៃ នយ ៃនអងគករសហ បជជត កលពៃថងទ ១០ - ២១ ឧសភ ២០០៤
េ ក េច េរ ប អន បធនសភ ពទធ ចរយសហពនធែខមរកមពជេ កម េ ក ថច ង ថច អន បធនសហពនធែខមរកមពជេ កម េ ក បក េសរវឌ អន បធន ទទលបនទកកចចករបរេទស សហពនធែខមរ កមពជេ កម ពមទងេភញ វអនរជត នងត ងអងគករនេយ -
បយមយចននេទ ត កបនអេញជញចលរមផងែដរ ។
ពធបណយ តវបនេរ បច មទ មង បៃពណ ពះពទធ -
សនែខមរ មនត ន នងរប បៃពណែខមរកដរបរយកសផងែដរ ។
ពធបណយចបសព គបេនេមង ១២ ធ ត ៃថងែខដែដល ៕
សនរកថរបសេ ក ថច ង ថចទ កនងពធបណយរឭកខបទ ៣ សហពនធែខមរកមពជេរកម ចលជសមជកេពញ
សទធៃនអងគករយអនភអ េនរដ សនេ ន សហរដ េមរក
េ ក ថច ង ថច អនរបធនសហពនធែខមរកមពជេរកម កលព ៣
ឆន មន គតកជេបសកជនមយរប កនងចេ មេមដកនសហពនធែខមរ
កមពជេរកម បនបេពញភរកចចដកនអងគករសហពនធែខមរកមពជេរកម
ឲយចលជសមជកេពញសទធៃនអងគករយអនភអ កលពៃថងទ ១៥ ែខ
កកក ឆន ២០០១ នទរកង េអ របេទសហឡង ។
ទដភពបណយអបអរ ទរៃថង ១៥ កកក េនរដ សនេ ន សហរដ េមរក
េ ក ថច ង ថច កនងពធបណយេនទរកង កម រដ សនេ ន សហរដ េមរក
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 6 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
េ ក េ ក ស នងជនរមឈម ! េយងបនមកដល
ចណច បវត សមយ ែដលជេគលបណងរបសសហពនធ េហយ
ជទពរថមកនង បវត សរបសែខមរេ កម ។ មនែដលមនេទែដលែខមរ េ កមមនឱកស បបនវេ កនដកមមរបសខន េនមខអងគករ
សហ បជជត ប បេទសនន អងគករេ ករ ភបល ជ
ពេសសេបកមខ នគមនយមេយ ក ម ែដលអនវតអេព
មកអមនស ធមមកេលែខមរេ កម ។ េ កយពចលជសមជក
អងគករយអនភអរចមក សហពនធែខមរកមពជេ កម មនភពរកចេ មន លត សែផនកករទត កដចជសកមមភពធ ៗ េលឆកអនរជត ។
ចបពេដមឆន ២០០១ មកដល ២០០៤ សហពនធែខមរកមពជេ កម មន សកមមភព ៥៧ េលក ។
របប នគម តវែតបបត ! ែខមរេ កមបនរសេន
េ កមនម នគមរបសយន បនទទលកររងេ គះ គបែបប
យង រមមនែផនករ បលយពជ សន នងអេពបនដែ សទងែភនក
សស ដេចនះេហយេនមខេវទកអងគករសហ បជជត សហពនធែខមរ
កមពជេ កម បន បកសជឱ រកថ តវែត កទកដកមពជេ កម
សថតេនេ កមករ គប គងរបសអងគករសហ បជជត េទបែខមរ
េ កមមនសទធបរបណ េដមបសេ មច សនខនេ យខនឯង ។
កង ណយ មនែដលបនេធអមយជ បេយជនដល
ែខមរេនះេទ កង ណយ គម នមខនទអត ងឲយែខមរេ កមេន
េលឆកអនរជត នងអងគករសហ បជជតេឡយ េ យេយ ក
ម មនែដលចប រមមណេលេសចក តវកររបសែខមរេ កមទល
ែតេ ះ ។ ែខមរេ កម តវែតរកវធថម ែផនករថមេដមបបេ មផល បេយន
ែខមរេ កម ។ ខញសមជ មបថ សហពនធែខមរកមពជេ កម បននង កពងអនវតេហយ ។ ព កម សនេ ន នងេនជវញសហរដ
េមរក ដលតរនត ក ដលទបអរប ដលទប ស ទប
អេស ន សហពនធែខមរកមពជេ កមមនករទទលគ ទេ យមន េគលនេយបយ តម តវ នងមន បសទធភពបផត េដមប បេយជន
ែខមរ ។
សមជ មបថ សហពនធែខមរកមពជេ កមបននកនេចែខមរ េ កមឲយ គ លតៃមជត នង សន ឲយ គ លពលកខណៈជែខមរ
េហយឲយ ន បឈមមខចបប ។ ដចេឃញ បេហយ មន
យវជន យវតែខមរេ កម បនចលរមបេ មកចចករសហពនធ នងចលរម
យងសកមមកនងករចង កងអតថបទ នង វ ជវ ។ល។ ជពេសស េលេវទករអងគករសហ បជជត ។ សមេម ចលរម នងគ ទេដមប
ឲយសហពនធកនែតមន បសទធភពជេរ ង លៃថង ។
ខញសមអរគណជអេនក ចេពះបងបនែដលសម គចត បេ មសហពនធ េ យមនគត បេយជនផទ លខន េដមបទមទរឲយ ែខមរេ កមមនសទធ គប គនេដមបសេ មច សនខនេ យខនឯង ។
ករចលរមម សននបត េនអងគករសហ បជជតចប
ពៃថងទ ១៥ ដលទ ២១ ែខកមភៈបងញថសហពនធមនសមតថភព នង
លទធភព គប គនទងែផនកដកនកដចជផវករទតអនរជត ។
ខញចងចមយជវតេនេពលែដលេឃញែខមរេ កម ជពេសស
យវជនេយងេដរចលអងគករសហ បជជត េ យទកចត ប
នងគយគនមន កែភនករបសចស ពទធ ចរយ ែដលចលរមដេណរ
េនះ ។ ខញចងចមយជវតេនេពលែដលេឃញម នអងគករសហ ប -
ជជត នងជនជតដៃទេទ តេមល កនែខមរេ កម រប បៃពណែខមរ ។
ខញចងចមយជវត េនេពលែដលេឃញែខមរេ កម គបទសទគ ទ
េដមបឲយចលនអហង ទទលបននវេជគជយ គបជ ន ។ ខញចង ចមយជវតនវករតសរបសអនកដកនសហពនធែខមរកមពជេ កម ែដល តស យផវជត ៣០ ឆន កនងមកែដលឆងកតឧបសគគ គបែបប
យង នងករលះបងផទ លខន ។
ែខមរេ កមទងេនេ ក សក នងកនង សក មនជេន នង សងឃមេលករដកនរបសសហពនធ ។ សហពនធជអងគករែដលេកត
េឡងពកមង មគគ កមងអនកេសន ជត កមងែខមរេ កមពតៗ
ជអងគករបេ មផល បេយជនជត ។ កង ណយផសបរយទធ -
សរហសេល ន បផចបផញ នយយេទេជងេដរេទតបង ។
ថម ៗ េនះ េ កយពករអពវនវរបសសហពនធែខមរកមពជ -
េ កម សឲយបងបនរមឈមេផញឯក រពតមនទង យែដល កង ណយរេ ភមកេលសទធែខមរេ កមេនះ េនេខត ពះ តពង េគ
បនឲយផ ពផ យថ មនអងគករ ម នពនតយេមលអនកែដលេផញ
ឯក រឬទកទងមកសហពនធ ។ េតែខមរេ កមនងអងគករអនរជត
ចគរទកចតេជ បនែដរឬេទ ?
ចលនតសេ យអហង មនករគ ទ នងករពរ គប
គនេលផវចបប ចបបសទធមនស សទធជមច សទកដ សទធេល
វបបធម ។ល។ ដេចនះ កង ណយមនែតមយផវបេ ះគេធករ
គ មកែហង េចទ បកន រេ ភសទធ គបែបបែផនែដលេគ ចេធ
េទបន ។ េដមបបញឈបអេពៃ ពៃផ េនះេទបនគ ែខមរេ កម គប
ទសទ តវែតពននវករពតជនអងគករយអនភអ ជនអងគករសហ
បជជត េបពេនះេទ កង ណយេនែតបនសកមមភពរបសេគជ
នចច ។ សហពនធែខមរកមពជេ កម មន បសទធភពគ សយេទេល ជនរមឈមទងអសគន ជមល ន ។ សមកមន រមមណ សពច
សពល ខចញេញត ឬេជ េលករេបកបេញឆ តេគឲយេ ះ ។
មគគេយងរស ែបកបក មគគជតទនេខ យ ស តវមន
ឥទធពល ! ។
សមអរ ពះគណ នងអរគណ ៕
ពតមន
របថតអនស វរយ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 7 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
អបអរ ទរទ ១៥ កកក េនភនេពញ
ត ងសហពនធែខមរកមពជេ កម បច ពះ ជ ច ក -
កមពជ នងសមគម ពះសងឃែខមរកមពជេ កមេនកនង ពះ ជ -
ច កកមពជ បន បរពធពធអបអរ ទរៃថងទ ១៥ កកក ២០០១
ជៃថងអនស វរយ បវត ស ែដលសហពនធែខមរកមពជេ កមបន ចលជសមជកេពញសទធៃនអងគករ UNPO ។ អងគពធេនះ បន
បរពធេឡងេនមណលវត មគគរង ភម ទ សងក តសទងមនជយ
ខណមនជយ ជធនភនេពញ ។ េវ េមង ១៤ ៃថងពធ ១៣ េ ច
ែខ បឋម ធ ព.ស. ១៥៤៨ តវនងៃថងទ ១៤ ែខកកក ឆន ២០០៤
េ កមអធបតភពរបស ពះេតជគណ េយ ង សន ជ ពះេចអធករ
វត មគគរង នងជ ពះ បធនសមគម ពះសងឃែខមរកមពជ េ កម
បច ពះ ជ ច កកមពជ រម នង ពះសងឃ ពម
ទងបងបនែខមរ ែដលកពងរសេនកមពជ េ កម នង
កនង ពះ ជ ច កកមពជ ក បនអេញជ ញមកព គប
ទសទ ទងឆង យជត បមណជង ៥០០ នក កនងម រតគ ទ នងចលរម គបសកមមភពរបសសហពនធ
ែខមរកមពជេ កម េ យ កសងឃមទកជនចចចេពះ
េជគ សនលរបសខនកនងេពលអនគត ។
កនងឱកសែថងសនទរកថ េបក អងគពធ -
គមនេភញ វកតយស េ ក គម សង ជ ម នត ង
សហពនធែខមរកមពជេ កម បច ពះ ជ ច ក
កមពជ ទទលបនទកែផនកទនកទនង បនែថងជ មប
ជនអងគពធទងមលថ ៖ ៃថងទ ១៥ កកក ឆន ២០០៤
គជទ រឭកខបឆន ទ ៣ ែដលសហពនធែខមរកមពជេ កម េ កមករដកនរបស េ កអធបត ថច ន
នងេ ក បធន បតបត សន ទន បនេធករ
តសយងសត ញេ យសនវធ មចបបអងគករសហ បជជត
អសរយៈេពលជេ ចនឆន ។ េទបែតៃថងទ ១៥ កកក ឆន ២០០១ ជ
ៃថងម សននបតេលកទ ៦ របសអងគករ UNPO កនងឱកសម សននបតេនះ សមជកអងគសននបតទងមលបនអនមតឲយ
សហពនធែខមរកមពជេ កមពភពេ ក ចលជសមជកេពញសទធរបស
ខន ។
អងគពធបនបញច បេនេវ េមង ១៦ ៃថងែខដែដល េ យក
រក យ នងភពេជ ជកេល ម រតដកនរបសសហពនធែខមរកមពជ េ កមកនងករសេ មចឲយបននវេជគ សនរបសខនេ យខនឯង៕
ថច េភន
ពធបណយអបអរ ទរៃថងទ ១៥ កកក របរពធេឡើងេន ជធនភនេពញ
កមមវធអភវឌ នសហរបជជត យកចតតទក កដលេសរភពវបបធម
ម បភពពតមន BBC កមមវធអភវឌ នសហ បជជត
(UNDP) មនរបយករណថម ៗ េនះ ែថងថ កមជតពនធ សន
នងភ ជក មន រៈសខន ស នងជះឥទធពលដល
សថរភពអនរជត កដចជករអភវឌ មនស ជតកនងសតវត ទ ២១
េនះ ។
របយករណ បនបងញថ ២ ភគ ៣ ៃនចនន បេទស
េលពភពេ ក មនយងេ ច ស ១ កមជនជតភគតច ឬ
សនភគតច បែន កមេនះត ងឲយ ១០ ភគរយ ៃនចនន
បជជនទទងពភពេ ក ។
មសថត សពៃថងមនជនជតភគតចចនន ៩០០ ន
នក កពងទទលរងនវទរណកមម ឬករ បកនេរសេអងេផ ង ៗ ។
របយករណកបនេ កនរឭករ ភបលនន េលពភព
េ ក ទងរ ភបលៃន បេទសអភវឌ ន ទងរ ភបលៃន បេទស
កពងអភវឌ ឲយេបះបងេចលនវអែដលេ ថ “អតសញញ ណ
នេយបយ” ។ ជចបច តវមនករេ ជសេរសរ ងឯកភព
បេទសជត នងករទទល គ លភពខសគន ៃនវបបធម ។
េហយរបយករណកបនសងកតធងនថ ភពខសគន ៃន
វបបធម ពែមនជមលេហតនឲយមនទនសនេយបយេឡយ ។
មយងេទ ត បសនេបមនយកចតទក កដលេសរភពវបបធម នង
េសរជេន សនេទេនះ ដេណរករអភវឌ េសដកចចពភពេ ក
ព ចទទលេជគជយបនេឡយ ៕
សរ ជយ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 8 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
ទ នែខរេរកមេទបរតឡបមកពេអ ក គរទម
សហពនែខរកមជេរកមធ ម ព កលពៃថងទ ០១ ស ២០០៤
េ ក េច េរ ប អន បធនសភ ពទធ ចរយ
សហពនធ ែខមរកមពជេ កម បនអេញជញ េទ
សរសខទកខ ទ ន ែខមរេ កម ១ កម
ែដ ល េទ ប ត ឡ ប ម ក ព ស ម រ ភ ម េអ ក
កពង ជបជ គ រ ញតសនន េនរដ
សនេ ន សហរដ េមរក ។
នឱកសេនះ េ ក េច េរ ប
ប ន ែថ ង ប ប ត ង ទ ន ែខម រ េ ក ម
អពដេណរ ករវវឌ ន នង េគលនេយបយ
របសសហពនធ ែខមរកមពជ េ កម ។ កនងនម ជទ នែខមរេ កម ែដលបនចល បយទធ
កនងសមរភមេអ ក េ ក សន េសន ក
បនជ មបជនេមដកនសហពនធែខមរ កមពជេ កមវញថ មនកលប ត ែខមរេ កមជ
េ ចន កនង ជរកងទពសហរដ េមរក កនង េនះកមនអនកទទលបន ននរសកជអនេសនយឯក ជ េ ចន នក
ផងែដរ បែនសពៃថងពទនបនេរ បចជរចនសមពនធ សងគមមយស មប
ត ង ឆនទៈពកេគេនេឡយេទ ។ េហយពក េគសងឃមថនងបេងកត
បនអងគករចត ងមយៃនទ នែខមរេ កមកនងេពលឆប ៗ េនះ ។
េ ក សន េសន បនេទ តថ ទ នែខមរេ កមកនងជរ
កងទពសហរដ េមរក ចប រមមណ យងខងចេពះ េគលនេយ-
បយរបសសហពនធ ែខមរកមពជ េ កម នងសងឃមថ នេពលអនគត
មនយរខងមខ នង បនរមចែណក ជមយសហពនធ ែខមរកមពជ េ កម
កនង េបសកកមមទមទរសទធ សយ សេ មច សនខន ជន ជនរមជត
ែដលកពង រសេនេលមតភម ជទេសន របសេយង ៕
ទ នែខមរេរកមេន េអ ក េរត មេចញសមរភម
កញញ េច ភ ត កល យជ
កញញ េច ភ ត យ ១៦ ឆន ជកនែខមរកមពជ េ កម េនរដ សនេ ន
សហរដ េមរក ទទល បនេជគជយ កនងពធ បឡងេទពេកសលយបងញ មត អនរ-
ជត (IMTA) េនបរញវយក កល ពៃថងទ ២១ កកក ឆន ២០០៤ ែដលមន េបកខជន
េបកខនរចលរម បមណ ៤០០០ នក មកព បេទសននជវញពភពេ ក ។ ពធ
បឡងបនេ ជសេរសយក ២ នក កនងេនះមន កញញ េច ភ ត ស មបេជងឯក បចឆន ២០០៤។ េនះជេមទនភពមយស មប បជជតែខមរកមពជេ កមេយង ។
កញញ េច ភ ត ជកន សទ ២ របសេ ក េច េសរ មន េដម កេណត
េន សក យទង េខតមត ជក កមពជ េ កម បនរតេភ សខន េចញព សក កេណត
កលពឆន ១៩៧៨ ខណៈេពលែដល នគមយនបងខឲយ គ រគតជេម សេទ
េនេខតឃង ែដលកលេនះេគេ ថ ហវ យង មនេពលេគេធករឈនពន
បេទសកមពជ។ បែន គ រគតបនរតេភ សខនេទេនជរ ម ព បទល កមពជ -ៃថ
ដលឆន ១៩៨៩ គ រគតេទ ងទលេន េនរដ សនេ ន សហរដ េមរក ៕
បងញមតអនរជដ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 9 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
ផទះអតតរបធនធបតយន េល ឌក ញ រតវនគរបលហមពទធ
ម បភពពតមនពវទយ សេសរ នងយនេសរជេ ចន
កលពចងែខកកក បនឲយដងថ កង ណយ កពងែត ជល
ចបលេ យមនពតមនថ េមបញជ ករៃនអគគនយក ន ២
(នយក នចរកចចេយធ ) ២ នក បនរតេគចខនបត នង េគហ នរបសអតត បធនធបត េល ឌក ញ (Lê Đức Anh)
តវបននគរបលហមពទធទងយបទងៃថង ។
បភពពតមនព កសងករពរជតយន ែដលវទយ ស
េសរទទលបន បនបញជ ក បបព រថ េមចរកមម ២ នកេឈម ះ
េង ង ជវញ (Nguyễn Chí Vịnh) មនតនទជ បធនអគគនយក -
ន ២ នង វ ជញ (Vũ Chính) តវជឪពកេកមករបសេគ បនេចញ
បតពផទះពមននរ ដងថពកេគេទ េឡយ ។
េហតករណេកតេឡង េ យ ១ ែខមនេនះ មនលខត
សមង តរបសឧតមេសនយចលនវតន េង ង មខន (Nguyễn
Nam Khánh) ចះៃថងទ ១៧ មថន ២០០៤ េផញេទកនខទទកលយ
នេយបយៃនមជឈមបក កមមយនសយន េថក លេទសអគគនយក ន
២ ថបន ប ពតអេពៃ ពៃផ បនបញចលភន កងរចលកនងជរ CIA
េមរកង េដមបពយបទេមដកនកមមយនស ែដលេគមនេពញ
ចត ។ មនកមម ភបលបកខជនជេ ចន ចងឲយខទទកលយនេយបយ
កមច តបក ពករបសេ ក េល ឌក ញ នងជនអភរក នយមគ ទ
គត នឱកសមនលខតេថក លេទសេនះ ។
ម បភពពតមនយនេសរបនឲយដងថ លខតសមង ត
របសេ ក េង ង មខន បន ត ត ងេទសកហសជេ ចន
របសេមចរកមមេយធកពលទង ២ របេនះ ។ េយងខញសមដក សង ចណចមយចននែដលនយយអពទេងរបសអគគនយក ន ែដល តវ
បនេថក លេទស ជនមតអនក នេដមបពចរ កនងកចចករកមពជ េ កម ។
-អគគនយក ន ២ បនបងកបភន កងរយកករណេន គប
ថ បន ពមល នរហតដលថន កមជឈមៃនរ ភបលយន នងអងគ -
ភពបក កដចជអងគករសងគមកចច េសដកចច េដមបេ ជ តែ ជកចល
កចចករៃផទកនងរបសេគ ។ ដេចន ះ ភន កងរសមង តែដលបងកបកនងទវត មែខមរ នងរចនសមពនធ ពះពទធ សនែខមរេនកមពជេ កម េគ
សង យថ កេចញព កមេនះែដរ ។
- ពតករណឆន ១៩៨៣ េនេខតេស ម ប ពះ ជ -
ច កកមពជ ែដលកលេនះអគគនយក ន ២ មនេឈម ះថ នយក
ន ២ បន បឌតឯក រ ភស ងែកងកយ េដមបសមបនងេធ ទរណកមមកមម ភបលេ ម ះ តង គម នេទសៃពរអទលែតេ ះ កនង ជររ ភបលៃន ធរណរដ បជមនតកមពជ ។ មនកមម ភបល ែខមរជនខពសជេ ចនបនធកទកចត រហតដលេធអតឃតេ យ -
រអេពអយតធមរបសនយក ន ២ េនះ ។
-បញចលភន កងររបសខន ចលកនងជរ CIA េមរកង
េដមប បឌតឯក រ នង េធរបយករណេចទ បកនេមដកនយន
ែដលេគមនេពញចត ។ េប មលខតសមង តរបសេ ក េង ង
មខន ភន កងររបសពកេគកនងជរ CIA មនលទធភព បឌត
ឯក រ េដមបក ងសណេរ ងេចទ បកនេមដកនកពល ៃនរ -
ភបល នងបក កមមយនសយន ។ ជកែសង ចបពឆន ១៩៩០
មកទលនងបចចបបនន ពកេគបន បឌតឯក រ នងរបយករណេចទ បកន ែដលមន បភពេចញព CIA ចនន ២០ កនងេនះមនទង
របយករណេចទ បកននយករដម នយន ផង ងខយ ែដល
កពងកនដែណងសពៃថង ថមនទនកទនងជមយ CIA េឈម ះ
Charles Duc ។
យង មញ កលពេដមឆន ២០០៤ សហពនធែខមរកមពជ -
េ កម មនេបកម សននបត បចឆន នទ កង នអេស រដកល
ហរញ សហរដ េមរក េពលេនះមនអេញជញេភញ វកតយសមយ
ចននែដលជ ពះសងឃ នង េមដកនសងគមសវលែខមរកមពជេ កម បច ពះ ជ ច កកមពជ ក តវ ថ នទតសហរដ េមរក បច កងភនេពញ បដេសធមនផលទ ករេ យកយវករយងចែមក
េហយពបនអ ថ ធបបយអេឡយ ៕
េមបញជ ករចរកចចេយធ ២ នក បនរតេគចខន
េ ក េល ឌក ញ ែដលរតវនគរបលពទធផទះ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 10 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
ឆនៈែខរេ កម េនកងអងករសហ ជជទ ម ន គ
សហពនធែខមរកមពជេរកម ែថងអពសទធែខមរេរកម កនងេវទកសអពបញជនជតេដើម នអងគករសហរបជជត
(តពេលខមន)
េ កអធបត នងសមជកចលរមទង យ ៃនអងគេវទក
អចៃ នយ ជទេគរព !
ខញ បក េសរវឌ មនកតយស នងសមែថងអណរគណ
យង ជលេ ជ ចេពះអងគករសហ បជជត ែដលបនផល
ឱកសជនរបខញ េដមបែថងអពកររេ ភសទធមនស របសរ ភបល
បេទសេវ ត ម ែដល ប ពតមកេល បជជតែខមរេ កមៃនេយង
ខញ ។
ពកពលៃនពភពេ ក (កមពស ២៩,០០០ ហត “Feet” ៃន
ភនេអវេរត “Everest” សថត មដងភនហមលយ) ជត បេទសចន េទ
ដលសម ទចនខងតបង ែដល តសនធង បែវង ២,៧០០ ែមល
សបដងទេនេមគងគ ែដលហរកតប បេទសមនជនជតេដម
(អេន គម) ជជនមនជេន េល ពះពទធ សនដចៗគន ។
បែនកនងចេ មេនះ បេទសមយចនន មនទ ង តង ចកទរហរ ចកពទេនេមគងគចលេទសម ទចនខងតបង េនែតបតេឈម ះព ពភពេ ក នងគម ននរ គ ល គម ននរ ដងឮជដែដល ។
េហយ បេទសជតដតចលតេនះគ បេទសកមពជេ កម ែដលសថត
បេ យ មែដនដសណៃនទេនេមគងគេនះឯង ។
១-របវតតសេងខបៃនែខមរកមពជេរកម ៖
-ចបបដសនធពសមយ ជ ច កហណន ៃនសតវត រ ទ១ កមពជេ កម គជមតភមកេណ តៃន បជជតែខមរេ កម ។
ែដនដេនះ កយជក ងសន នគមប ងកនងឆន ១៨៦៧ ។
េ កយមកមតភមកេណ តេនះ តវបនេផទរេ យខសចបបេទឲយ
បេទសេវ ត ម នៃថងទ ០៤ ែខមថន ឆន ១៩៤៩ ែដលគម នករ
យល ពមព បជជតែខមរេ កមេឡយ ។
-កមពជេ កម មនទហ បមណ ៦៨,៦០០ គឡែម ត -
ក គបដណបេលទទងតបនដសណែដលេពរេពញេ យជ -
ជត មបេ យទេនេមគងគ នងចែណកេផ ង ៗ េទ ត ៃន
បេទសេវ ត ម ។ ទសខងេជង មន ព បទលជប បេទស
កមពជ ទសខងលច ជបនងឈងសម ទៃថឡងដ ទសខងតបង ជបសម ទចនខងតបង នងជបអតត ច កចមប (តបនភនភគ
ក ល) េនទសឦ ន ។ ៃ ពនគរជទ កងពណជជកមមដសខន
បផតរបសកមពជេ កម ។ េវ ត មបនបរេឈម ះទ កងេនះ េទជ យហគន េហយេ កយមកេទ ត េនេពលកមមយនសទទលជយ -
ជនះ កបរេទជេឈម ះហជមញវញ ។ មន បជជតែខមរេ កម បមណ ៨ ដល ១០ ននក រសេនកនង បេទសេវ ត ម នង ជវញពភពេ ក ។
២-បញរេ ភសទធមនស មកេលរបជជតែខមរេរកម ៖
- ជញ ធរេវ ត ម បនរេ ភបពន នងេធទរណកមម
យងយងឃនងមកេល ពះសងឃែខមរេ កម ។ ពះពទធ សន ជមខ
សញញ ឧបសគគ ែដលងយ សលឲយរ ភបលេវ ត ម កកហស
េចទ បកនបផត ។ ពះពទធ សន ែតងធបបនជយឲយ
បជជតែខមរេ កម ែថរក នងករពរបននវជត សន អត-
សញញ ណជត សថរភពជត វបបធមជត បៃពណ ទេន មទមប
នងភ ជតរបសខន ។ ថន កដកន ពះសងឃែខមរេ កម បរយអងគ
តវបនេគចប ចកពនធនគរ េធទរណកមម នង ប រជវត ។ វត
មជេ ចន តវបនេគកេមទចេចល ។
-ភ ែខមរ តវបននយយេន ម ល គ រ នង ល
សហគមនែខមរេ កម េហយ តវបនបេ ង នេន មផទះនងទ -
ម។ េទះជយង ក កនងទនកទនងជផវករ ចខត តវបងខ
សនទរកថរបសេ ក បក េសរវឌ សអពសទធ
មនស ៃថងទ ១៧ ឧសភ ២០០៤
េ ក របក េសរវឌ េនកនងអងគករសហរបជជត
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 11 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
ឲយេ ប បសែតភ េវ ត មបេ ះ ។ មនែខមរេ កម បែហល
១០ ភគរយ ចនយយភ នងសរេសរអក រេវ ត មបន
យង តម តវចបស ស ។ េដមបព ងងករ តត េលជវភពរស
េន នងករេធដេណ ររបសពកជនទងេនះ រ ភបលេវ ត ម
បនចបបងខែខមរេ កមទេទ ឲយទទលេ បនម តកល តមែតេ កម
ចនន ១០ តកលបេ ះ ែដលនម តកលនមយៗ គជសញញ
បញជ កពជតពនធ នងឫសគលៃនភម សរបសជន មន ក ។
-រ ភបលេវ ត ម បន ប ពតអេពេឃរេឃយង
េ ចនេលសលប បឆងតបនង បជជតែខមរេ កម ។ ខងេ កមេនះ
គ វនសកមមរបស បជជតែខមរេ កម ៖
-កនងសមយ ជវង ពះបទ ហ ឡង ៃន បេទស េវ ត ម (១៨០២-១៨១៩) បជជតែខមរេ កម បពននក តវ
ចបបងខឲយជកែ ពកមយេឈម ះថ វញេត ែដលមនបេ យ ៥៣
គឡែម ត នងទហទទង ២៥ ែម ត តភជ បពទេនប ក
( តងចណចហរចកៃនទេនេមគងគ ) េទកនឈងសម ទៃថឡងដ ។
េពលគេ មងករជតរច លជ ថ ពរ េវ ត មបនេបកទរទក
ទងពរទស គពទេនប ក នងពឈងសម ទៃថឡងដ េ យគម ន
បកសដណងជមន ប លឲយែខមរេ កម បពននក តវ ប រ
ជវតទងហង េ យករលងទកេនះ ។
-ទនទមេនះ េពលែដលមនែខមរេ កមដៃទ នេធករ
បឆងត នងេគលនេយបយបងក រប ងក បេនះ រ ភបលេវ ត-
ម បនចបពកអនកគកមកកបខនទងរសដល តមក ជមម ត -
េកណ ឬបន ជង ទែវង ។ ឃតកេវ ត ម បនយកកបលអនក
េទសេធជច ងក នេដមប កេបតទកដធមយពេល ។ ខណៈែដល
ពកេវ ត ម ទកឲយពះ ស មបេធជទកែតជនេច យនយ
របសពកេគ អនកគកែខមរេ កមទងេនះ មនករឈចបឥតឧបម
នង គវកបល ។ ពកឃតកេវ ត មេពលេ យេសចចអកេទអនក
រងទកខែខមរថ “កេធកពបែតរបសេ កធឲយេ ះ ” ។ គម នែខមរេ កម
ឬជន កមពជ មន កនងបេភចពកយេនះបនជេរ ងរហត ។
-កឡងេពលជបនកនកបឥណចន េនជតចងបញច បៃន
ស ងគ មេ កេលកទ ២ នឆន ១៩៤៥ ជញ ធរេវ ត មបន
កហក បេញឆ ត បជជតែខមរេ កម បពននក ឲយេទចលសននបត
េនកនង ឃងដធៗ ែដលប ងស មបេធជកែនងតមកល សវទក ។
ខណៈែដលកពង បជ ជនជតេវ ត មកបនចកេ រទរពខង
េ ករច ដតពកេគទងរស េនកនងឃងធៗ ទងេនះ ។
-ឆន ១៩៧៥ េ កយេពល កងៃ ពនគរ តវដលរល ពះ
សងឃ នង បជពលរដ មញញែខមរេ កម តវរបបកមមយនស ណយ េចទ បកន គបែបបយង េ យគម នេហតផល េហយេវ ត ម
បនចបែខមរេ កមយងេ ចនេន គបទកែនង យកមក កពនធនគរ
េធទរណកមម នង ប រជវតេ យគម នករជនជ មះ ។ ពកេគចប
បងខ បជជតែខមរេ កម ឲយបរទលេនេចញឆង យពភម សករបសខន នែដនដសណទេនេមគងគ េទកនតបនេសដកចចថម េនកនងៃ ព លបត ច សយល ែដលេពរេពញេ យ គបមន ជង គនចញ
េ គជងេផ ង ៗ នង េឈង ទក គប បេភទ េ យគម នមប រ គប គន គម នឱសថពយបលជង ឬឧបករណជនយដៃទ
េទ ត ។ កនងចេនះេពលេនះ កង ណយ បនបញជ នពលរដរបស េគឲយផសទកែនង មករសេនេលទកដដេពរេពញេ យជជតរបស
បជជតែខមរកមពជេ កម ។ អេពឃតកមម ករចបខនឃឃង
ករេធទរណកមម នងករ ប រជវត េនែតបនេកតមនជេរ ង ល
ៃថងមកេល បជជតែខមរេ កមទងេនះ ។
៣-ដេ ះ យ េដមបករពរជយរអែងងនវកររេ ភសទធ
មនស មកេលរបជជតែខមរកមពជេរកម ៖
-េសនឲយករយលយសទធមនស ៃនអងគករសហ បជជត
បេងកតទ ងេនតបនដសណៃនទេនេមគងគ េដមប តតពនតយបនដត
ដលនវអេពរេ ភ គប បេភទ ែដលរ ភបលេវ ត ម ប ពត
បឆងនង បជជតែខមរេ កម កដចជេនតបនខពង បក ល
ៃន បេទសេវ ត ម េដមបករពរជនជតកលសមពនធភនមង ញ ។
-អងគករសហ បជជត គបបេដរតដកន េកះ បជ
សហគមនអនរជត េដមបអនមតសចច បណេសដកចច បឆងតបនង
របប កង ណយ ចេពះករមន ប ពត មនវបទ នសពបញ
រេ ភសទធមនស កដចជេដមបគបសងកតឲយ បេទសកមមយនស េបក ចកបនទ យ ឲយប ជតពនធបនចលរមកនងសទធសែមង មតេយបល នងសទធចលរមកនងកចចអនវតលទធ បជធបេតយយ ។
-អងគករសហ បជជត នងសហគមនពភពេ ក ច
បញជ នប កមទទលបនទកែផនកឱសថពយបល ែផនកសក អបរ ែផនកហកហនវជជ ជវៈ នងែផនកជនញេផ ងៗ ចះេទកន គបទ ន
េដមបជយដល បជជតែខមរកមពជេ កម នងជនជតកលសមពនធភន
មង ញ ។ សមេសនឲយប បេទសសមពនធភព នង បេទសមច ស
អេ យនន ជយទនកប មង របករណដលពកនស តេឆនម
ៃនជតពនធ ក កទងេនះឲយេទសក េនបរេទស ។ សណមពរឲយ
មនករែបងែចកេសមភគនវជនយបរេទស ែដលផលឲយេវ ត ម
ស មបករអភវឌ ជវភពប ជនជត ឬតបនទងេនះ ។
-េ កយបផត េយងខញ បថន ចងេឃញកងកមងរក សន -
ភពៃនអងគករសហ បជជត មនវតមនេនកនងតបនទងេនះ ដចែដលេគបនេធ េនទមរខងេកត (East Timor), បសេន
(Bosnia), ស បស (Cyprus), េ គ ន ហត (Golan Height)
នងេនកែនងដៃទេទ តេនេលពភពេ ក េដមបទប ក តអេព ប-
លយពជ សនែដល ប ពតេ យរ ភបលកមមយនសេវ ត ម មកេល កមជតពនធេនទេនះ ។
សមអរគណ ៕
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 12 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពតមន
េ កអធបត នងគណៈ បតភចលរមទងអស ជទ
េគរព !
ខញេឈម ះ យប ខ ៃថងេនះ ខញមនកតយសខង ស ែដល បនែថងេនទេនះ កនងនមសហពនធែខមរកមពជេ កម ត ងឲយ បជជតែខមរកមពជេ កម ប ននក ែដលកពងរសេនយងឈ -
ចបេវទនេ កមនម នគមរបសរ ភបលេវ ត ម ៃនទក
ដកមពជេ កម េដមបេលកបងញអពបញសខមលភព ែដល ប -
ជជតដអភពៃនេយងខញកពង បឈមមខ ។
ៃថងេនះ ជេលកដបងកនង បវត សពភពេ កេហយ ែដល បជជតែខមរកមពជេ កមមននស យ េដមបែថងបងញនវ បញទងេនះជនអងគករសហ បជជត ។ េយងខញសមែថងអណរ -
គណ ចេពះេ កេ យបនផលជនេយងខញនវឱកសដ បេសរ មកកនទេនះ រមជមយនងបងបនបរស នង សែដលមកពជវញ
ពភពែផនដ ។
ខញចងនយយេទកនអសេ ក អព ថ នភពសខមល -
ភពដគរឲយរនធតញបញរ ែដល បជជតែខមរកមពជេ កម តវទទល រង េ កមករគបសងកតដៃ ពៃផ របសជនជតេវ ត ម ឈនពន
កនកបទកដកមពជេ កម ។ បជជតែខមរកមពជេ កម ជជនជត េដម មច សទកដកមពជេ កម ងពសតវត រទមយ រហតដលេពល ែដលមតភមៃនេយងខញ តវបន បគលេទឲយេវ ត ម េ យខស ចបប នឆន ១៩៤៩ េនះ ។ ករែដលជនជតេវ ត ម បនបង
អនវតែផនករវសមភព េលវសយែថទសខភពស មបែខមរកមពជ េ កម កនងបណងខតខរ យពជ សន បជជតែខមរកមពជេ កម នងសញញ ណចងេ កយ ៃនវបបធមរបសែខមរកមពជេ កម គជអេព
ឃតកមមមយ ។
ខញសមេលកបងញជន ដចខងេ កមេនះ ៖
-គម នឧបករណទេនបជកែសង ស មបែថទសខភពឲយ
ែខមរកមពជេ កម សប មលកខខណករ ពមេ ព ង ៃនពភពេ ក េជ នេល ន ។
-េវជជ គះ នងមនទរេពទយ មនេន តមែតប ទ កង
កែនងែដលជនជតេវ ត មរសេនែតបេ ះ េហយេន មភម
សក នងតបនជនបទនន ែដល បជជតែខមរកមពជេ កមរសេន គគម នមយ េ ះេឡយ ។
- បសនេបែខមរកមពជេ កម មន ក មនបនេទកន មនទរេពទយេនទ កងេទេនះ គពកេគនង តវបដេសធកនងករពយបល េ ពះពកេគ គម ន បកសងៃថពយបលេទ ។
-គម នេវជជបណត ឬគ នប យកេន មភម សក នង
តបនជនបទ េលទកដកមពជេ កម ែដលមន បជជតែខមរកមពជ េ កមរសេនកះករេទ ។
- បសនេបែខមរកមពជេ កម មន ក មន សនបនេរ ន ចបព េវជជ ស (មន េវជជ សែតមយគតេនកនង ទទងែដនដកមពជេ កម េហយជនេនះបនេរ នចប បទសវត រ កនងេទ !) ជនេនះក តវទប ក ត នងេរ សេអងជត សនេ យ
មនបនចតទកជេវជជនស ត ឲយចលអនវត កលបងករងរជនញ
េឡយ ។
-គម នគ នប យកេន មភម សក នងតបនជនបទ
នន ។
-កមរទង យ មនបនចកថន បងក រជងឆង ល ល
េផ ងៗេទ ឬកមនបនបេ ង នអពកររក អនមយ េដមបទប ក ត
ជងឆង ល លទងពងេនះែដរ ។
-គម នករែថទសខភព មនេពលពកេគឆងទេន ស មប
សមនៃផទេពះេឡយ ។
-គម នេពទយឯកជន េដមបជយ សមនៃផទេពះកនងករផល កេណ តទរក េហយមន សជេ ចន តវ បកនងេពលឆងទេន រឯ ក មតេ គះថន ក នងមរណភពរបសទរក កេកនេឡងផងែដរ ។
-មន បជជតែខមរកមពជេ កម ជងបពននក តវខក ែភនកជបនបនទ ប សយេ យពកេគមនបនជយសេ ងគ ះដត
ដល ។ ជងខក ជបតភតថមមយ ែដលេកតេនែដនដកមពជ េ កម។
-សខនបផត គ បពនធអនមយ ពបនបេងកតេន មភម
សក នងតបនជនបទនន របសែខមរកមពជេ កមេឡយ ។ គម នទង បពនធទក ត ធរណៈ គម ន បពនធករងរកតេដរ នងគម នទង
បពនធឧសមន ។ សទង ទេន មនគណ បេយជនបយងស មប
មនស ជត គផលនវ បភពធនធនទក ជនយដលករ ងស ត
នងេបះបងនវកកសណលទង យ ។ ករេធឲយ ងសទះចរន
ចលនធមមជត ៃនទកសទង ទេន ជេហតែដលបងកឲយមន រធត
សនទរកថរបសេ ក យប ខ សអពសខមលភព ៃថងទ ១៩ ឧសភ ២០០៤
េ ក យប ខ (ខងេឆង)
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 13 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ពលដ កក ស មប បភពទក ។
-ករែដលឈមញកសកមមេវ ត ម េ ប បសថន សមប សតលត ថន សមបេ ម នងជគម គប បេភទ បនេធឲយ ងសទះ
នងេធឲយខចខតដលបរ ថ ន េហយបងកទងេ គះថន កដលសខភព
បជជតែខមរកមពជេ កមយងធងនធងរ ។
ស មបដេ ះ យនវ លបញខងេល ខញសមជន
សណមពរខះ ៗ ដចខងេ កមេនះ ៖
-េសនឲយអងគករសខភពពភពេ ក (WHO) ឬអងគករ
នន ែដលគតដលផល បេយជនសងគមមនស បេងកតេវជជ គះ
កនងេខត កងទង ២១ េនកមពជេ កម ។
-េសនអងគករសខភពពភពេ ក (WHO) ឬអងគកររក
សនភពៃនអងគករសហ បជជតចត ងបគគលកសម គចត ឲយមក
បេ មករងរេន មេវជជ គះទងេនះ ។
-េសនឲយបគគលកៃនេវជជ គះទងេនះ ជយហកហនអពកចច
បតបត ករងរែថទសខភពឲយ បជជតែខមរកមពជេ កម ែដល ចជយពកេគ មនចេណះដង គប គន គបបេ ះ យ លបញ
ទកខកងល េ យខនឯង ។
-េសនបេងកតេស កមមសខភព ធរណៈ េន មប
ភម សកនមយៗ េដមបជយចកថន បងក រេ គឆង តតបត នង
បេ ង នពកេគនវវធអនវតករទប ក តជងឆង តតបតទង យ ។
-េសនឲយមនែ គ េដមបបងកលកខណៈងយ សលកនងករ ពនតយពយបល សមនគភ នងស មបពកេគបេងកតកន ។
-េសនឲយអងគករសបបរសធមទង យផលជនយ េដមប
ជយជនពករែភនក ៃន បជជតេយងខញ េហយេសនឲយ កមករងរ វទយ សេធករសក នងកណតចបស សនវករណេ គជងថម
ែដលនឲយេកតេឆះឆល េក ក យដល បជជតែខមរកមពជ េ កម។
-េសនឲយបេងកតមលនធ របករណ ស មបផគតផគង
នស តែខមរកមពជេ កមទង យ ែដល តវេរ សេអងជត សន េហយមនបនផលសទធេពញេលញ េដមបចលេរ នេន េវជជ-
សេវ ត ម ឲយបនសក េរ នស តេន េវជជ ស
ឯបរេទស ។
-េ យមលេហតដចគន េនះ េសនឲយបេងកតមលនធគ ន -
ប យក ស មបនស តែខមរកមពជេ កមេទសក ែផនកែថទពយ -
បលេនេ ក បេទសេវ ត ម ។
- បសនេប ចមនវធេធេទេកត េសនឲយបេងកត -
េវជជ សគ នប យក ស មប េវជជ សឯក ជយសថត
េ កមករឧបតថមភៃនប អងគករសបបរសធមនន ។
-េសនឲយ កមសម គចតអនរជត ជយ បជជតែខមរកមពជ េ កមបេងកត បពនធទក ត ធរណៈ នង បពនធករងរេដរបកេន
មប េខត កង ។
-េសនឲយភន កងរបរ ថ នអនរជត េបកករេសបអេងកតអព
បញខចខតបរ ថ នកសកមម នងបញឧសមនពលៃនែផនកឧស -
ហកមម ែដលជះឥទធពលមកេលបរ ថ ន បជជតែខមរកមពជេ កម ។
េ កអធបត ជទេគរព ! ខញសងឃមថ អងគករសហ -
បជជត នង បជជតៃនពភពេ កទងមល ចទទល គ ល
នង យលដងអពមលេហតៃន ថ នភពសខមលភពដគរឲយឈចប
ញបញរ ែដល បជជតែខមរកមពជេ កម តវទទលរង បឈមមខ
េហយចបសជ ចេណះដង នងករេឈងយលទង យេនះ នង
បែងរមនស ទង យ ែដល បកបេ យឆនទៈល បេសរ គបបផល
េម ធមចេពះ បជជតែខមរកមពជេ កម ជជនកពងទទលរងនវ
ករគបសងកត នងទកខេវទនទង យេនះផង ។
សមអរគណេ កអធបត នងគណៈ បតភ ែដលចលរម
ជេភញ វទងអសគន ។
េ កអធបត នង េភញ វកតយសចលរមកនងេវទក អចៃ នយ ៃនអងគកសហ បជជត អសេ ក េ ក ស ត ង
រ ភបល ត ងប អងគករជនជតេដម ត ងប អងគករ
មនែមនរ ភបល នងអសេ ក េ ក ស ជទេគរព !
ម ភព ពះនម ថច ធេមម ជត ង សហពនធ
ែខមរកមពជេ កម ៃថងេនះ ម ភពមនកតយសខង ស ែដល បនែថងកនងេវទកអពករងរអនគត ។ សមអរគណេ ក ែដល
បនផលឱកសដឧតងគឧតមេនះ ស មប ម ភព ។
ដចេ ក កហ ន ន អគគេលខធករ ៃនអងគករ
សហ បជជត បនេលកបញជ កកនងសនទរកថេបកសមយ បជថ
ទសវត រអនរជត ៃនពភពជនជតេដម តវបនកតសមគ លេ យ
ករេផមេចញសមទធកមមទង យ ស មបជនជតេដម េនកនង អងគករសហ បជជត មនែមនជចននដតចតចៃនអែដលបេងកតនវ
េវទកេនះេទ ។
ពតមន
រពះសនទរកថរបសរពះេតជគណ ថច ធេមម សអព
ករងរអនគត ៃថងទ ២០ ឧសភ ២០០៤
ពះេតជគណ ថច ធេមម នងជនជតេដមេនអរប
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 14 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ថេបគណ បេយជនទង យ េសចកបង បថន របស
ជនជតេដម មនបនេគចប រមមណក ដធរបសពកេគ តវ
របអសយកអសេហយក វបបធមរបសពកេគ តវបនះបងប ឬ តវ យ ប រេ យផទ លក ភ នង ទេន មទមបរបសពក
េគ តវជះជន សងកតសងកនក ឧតមគត នង ចេណះដងដ បៃព
របសពកេគ តវបេភចេចលក នងលនងៃនករអភវឌ ធនធន
ធមមជត របសពកេគ តវេបះបងេចលក កពកេគគងែត តវ បឈម
មខនងកររ យ បសនយ េហយពកេគ េនែតបនទទលរងករឈ
ចប ពបញ បកនពជ សន នង ភពជស តវដែដលេនះែដរ ។
កនងករណជេ ចន ពកេគ តវជបអនទ កកនងកឡងកលៃនករ បយទធ
គន តវបងខឲយចលេធទ ន ពកេគ តវ បឈមមខ នងករ ប រ
ជវត មែបប បមលផ នង ករេរ ទ ងពដធរបសខនេទក ង លេន នថម ។ ពកេគជេគលេ តវធកកនងជវភព ក កបផត
លបកេ កយក បរ ថ ន តវវនសហនេ ច េហយេពលខះ តវ
ផសបរលេន នអចៃ នយេទ តផង ។ សមបញជ កថ លករ គ មដធងនធងរ តវែត បឆងទប ក ត េ យមនបងង េដមបករពរ
ពកេគឲយរចផតពរេ ដែសនេ ជៃនករឈចប ។
ជភព សន ស អងគករសហ បជជត បន បឆង
ទប ក តរចជេ សច ចេពះ លបញ ែដលជនជតេដម តវ ប
ឈមមខ ដចប រដជសមជកបនេធដេចន ះែដរ ។ េវទក
អចៃ នយ តវករធនធនជេ ចន កដចជករគ ទពភន កងរពកពនធ
ទង យ រមទង កម បក សនសខៃនអងគករសហ បជជតេដមប
បេងកតសនភព នង ភពសខ នរ ងជនជតេដម នង កមជនកន
អ ចកនងសងគម ។ េវទកេនះ ចជបទកទន យងេ ចនចេពះ កចចករទងពងេលពភពេ ក កនងនមជជនជតេដម េ ចនជងករ
ផលឱ ទជនអងគករ ECOSOC ។ េវទកេនះ ចករពរសទធ
ជនជតេដម េហយក ចេលកកមពសនវវបបធម នង អតសញញ ណ
របសពកេគ បនយងពត បកដ ។
េ កជទវ MARJTTARASI ៃន បេទស ងឡង, បធន
កម បក េសដកចច នង សងគម បនែថងថ េវទកអចៃ នយេនះ
បនកយជចែណកមយដសខនយងឆបរហស ៃន បពនធអងគករ
សហ បជជត ជចណចរមមយៃនបញជនជតេដម េនអងគករ
សហ បជជត នង ជកែនងជបជស មបជនជតេដម ស មបរដ
ជសមជក នង កមមច សទកដេផ ង ៗ េទ ត ទទងពភពេ ក ។
េលសពេនះេទ ត េ ក Ocampos អនរដេលខធករ
ែផនកេសដកចច នង សងគមកចច បនែថងកនងឱកសេបកេវទកេនះ កលពសបហមនថ ៖
“ចរចងចថ ភព ក កហសេហត ករេរ សេអងជត -
សន នង លកររេ ភបពនសទធមនស េទេលជនជតេដម
ទង យ គជ បធនបទែដល ចខត តវែតបញច ប ។ សហគមន
អនរជត តវែត ជបថ កររមចែណកអភវឌ នលនងមនស ជត
គជអតភពក ងវថេឆព ះេទកនសនភព នង វបលភពស មប
មនស ទង យ រមទងប ជនជតេដមផងែដរ ។ គតបន
បែនថមេទ តថ េគលេ អភវឌ នៃនសហស វត គ តវែត បបញចល ទងកចច បតបតករៃនជនជតេដម ។ បសនេបេគលបណងទង
េនះ ចសេ មចេជគជយេនឆន ២០១៥ គប វទយ ថ ន ថ បន
មលនធ ថ បនកមមវធ ពមទងេ គ ងច ក គប បេភទ នង តវបន
ថ បនេឡងកនងឆន េនះ េ យមនករចលរមពជនជតេដមទង -
យជចបច ។
េ កអធបត ! អសរយៈកលមយសបហកនងមក មន
សនទរកថដឧតងគឧតម នង បទអន គមនេ យសមជេ ចន ព ប ជនចលរមកនងេវទកេនះ េហយអន សនជេ ចន សព ស
ជនជតេដមេនតបនកណតទង បមយ ក តវបនេលកេឡងែដរ ។
ចេពះករងរទង យស មបអនគត ម សមអពវនវដលអងគ
េវទកដចខងេ កម ៖
១-សមេសនអងគករសហ បជជត ផលធនធនឲយបន
េ ចនដលអងគេវទក ស មបក ងវទយ ថ ន ក ងគេ មងកមមវធ
នង ក ង ថ បនេ គ ងច ក េដមប តតពនតយនង យករណ
អពកចច បតបតរបសអងគេវទក ចេពះអន សនទង យ នង
េដមបទទលយកជនជតេដម ឲយចលរមេធករងរេហយទេត នេល
កចច បតបតករ ៃនអងគករសហ បជជតេលតបនត ងកណត
ទង យ នងបញេផ ង ៗ េទ ត ែដលមន រៈសខនចេពះ
ជនជតេដម ។
២-េសនឲយអងគករ ECOSOC នង កម បក សនសខ កដច
ជរដជសមជកទងអស គបបេឆយតបឲយទនេពលេវ នវសណម
ពររបសអងគេវទក េលបញែដលជ រៈសខនចេពះសនភព នង
សនសខខណៈែដលសទធរបសជនជតេដមសថតកនងភពមហន យ ។
៣-បេងកតករទនកទនងពតមនរ ងប ភន កងរៃនអងគ
ករ IPO, NGO, នងអងគករសហ បជជត ។
៤-ផលករបណះប លនងគ ទដលប អងគករជន -
ជតេដម េលវធអភវឌ ននង បតបតនវវសយពតមនជនជតេដម
គតរមទង រពតមន វទយ ទរទស ន នង អនរប ញេនកនង សហគមនរបសពកេគ ។
៥-ខតខឲយេពញទហង កនងករ សងចននជនជតេដម បក
សរបទនននយ នងេឡងសថត ។ល។ ជករទទលខស តវមយច
ែណករបសេលខធករ ន េហយកជករសខនមយៃនតបន
កណតត ងទង បមយ ។
៦-បេងកត កលវទយលយរបសជនជតេដម ែដលមន
ខេនជវញពភពេ ក ។
ម ភពសមែថងអណរគណយង ជលេ ជ ចេពះ
េ កអនក ែដលបនច យេពលេវ ដៃថថ នងករ បេ យ
យកចតទក ករបសេ ក ។
សមអរគណជអតបរម ៕
ចប
ពតមន
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 15 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
បទយកករណ
ជញ ធរ នគមយន របអសយកដរបស
េ ក ល េសន េនេខតឃល ង កមជេរកមត ព
ម បភពពតមនពកមពជេ កម បនឲយដងថ កលពៃថង ទ ៨ កកក ២០០៤ ជញ ធរ នគមយន ែដលមននគរបល
នងកងសយ ណចនន ១០០ នកមន ប ប វធ នងរថេ កះ
អមជមយផងេនះ បនស មកចលរះេរផទះ បជពលរដែខមរ ១ គ រ
គផទះេ ក ល េសន មន សយ នេនេលខ 142/2A អនសងក ត
េលខ ៤ សងក តេលខ ៣ ទរមេខតឃង េខតឃង កមពជេ កម បងខឲយគតចកេចញពលេន ន េដមប បគលដេទឲយជនជតយន
គេឈម ះ ដន ង (Đoàn Văn Tâm) នង េង ន ថញ េហ ង
(Nguyễn Thanh Hiền) ។
េ ក ល េសន បនចតទកថេនះជអេពអយតធម
ស មប គ រគត េហយគតបនសរេសរលខតអពវនវឲយកមម -
ភបលែខមរេនកនង សក ជយរកយតធម មចបបជធរមន េនកនង
បេទសយនជនរបគត នង គ រគតផង ។ រលខតរបសគត
តវបនផ ពផ យយងទលទ យ ែដលខម រ េឃញមនេរ ប
បអពករេកតទកខមនសខចតរបស គ រគត នងអេពរេ ភ -
បពន េធទកខបកេមនញរបស នគមយនមកេលរបគត នង
គ រគត ។
មករ កសរបែនថមពភន កងរពតមន របសសហពនធ
ែខមរកមពជេ កម ជមយ បជពលរដេយងេនកនង សក ពមទង
ជញ ធរជនជតយនមយចននេទ ត (េយងខញសមមនបេញចញេឈម ះ )
បនអះ ងថ ទេងរបស ជញ ធរយនគខសចបបទង សង សមប
ចបបជធរមនេនកនង សកយនកខសែដរ កថេឡយចបបអនរជត
ឬបញសទធមនស េនះ ។ មលេហតប លឲយ បជពលរដទេទ
នង កមម ភបលមយចននគ ទេ ក ល េសន េនះ គ មករ
សេងកតេឃញរបសពកគត េ ក ល េសន យ ៦៧ ឆន មន ដ
េករ ករដន មយកែនង ទហ ៧.៦៧០ ែម ត ក សថត េនអន-
សងក តេលខ ៤ សងក តេលខ ៣ ទរមេខតឃង ។ ដលឆន ១៩៨០ ដ
របសគត តវបន ជញ ធរយន បងខឲយេផទរកមមសទធេទឲយសហករណ
េដមបពេ ធនមេនគមវជជ កមមយនសរបសេគ ។ ករ យកតបន ជន
ជតែខមរេធជកែនងពេ ធ មេនគមវជជ េនះ បនេធឲយជវភព
បជពលរដែខមរធកចះដន បយងខង ប ល ឲយ ជញ ធរយន
តវ បឈមមខនងករបះេបរ ត ឥតឈបឈរពស ក បជពល
រដ នងកមម ភបលែខមរ លះដលចងទសវត ឆន ៨០ គេ មងករណ
ពេ ធ មេនគមវជជ តវបនបញឈប សហករណ ននេនេខតឃង
តវបនរ យ ។ ខណៈេនះ េ ក ល េសន បន វល តឡបមក
គប គងេលៃផទដដន របសគតវញ ែត ជអកសល ដលឆន ១៩៩៦
ជញ ធរមល នយន បនេចញេសចកសេ មចទទល គ លដ សប
ចបបរបសគត តមែត ១.២០០ ែម ត ក បេ ះ រឯមយចែណក
ធែដលេនសលេនះ េគ បគលឲយជនជតយន ២ គ រ គេឈម ះ
ដន ង (Đoàn Văn Tâm) នង េង ន ថញ េហ ង (Nguyễn
Thanh Hiền) េ យអះ ងថៃផទដ ៧.៦៧០ ែម ត ក េនះ ព
ែមនជដេករ ករដន របសេ ក ល េសន េទ េហយ ថេនះជដ
របសេ ក គ ង ែដល ជវណៈេមដកលសមយ នគម ប ង
ែសសេទវញ ។ េ ក ល េសន នង គ ររបសគតេកត ទកខ មន
សខចត បនេធករត ជទសនងេសចកសេ មចេនះ ចប ងពឆន
១៩៩៦ រហតមក បែនពបនករអេឡយ ។
បជពលរដែខមរភគេ ចនេនសងក តេលខ ៣ ទរមេខត
ឃង នងកមម ភបលមយចននបនបេញចញ បតកមមេ យចហ អះ -
ងថ ជដនជ េ ក ល េសន បនកនកបៃផទដេនះ ងពយរ
សមកេហយ គមនេពលេ ក គ ង (Ký Ngọ) េធអេន បេវសន
ចលមកេខតឃងេទេទ ត ។ កលសមយ នគមប ង េ ក
ម េសដែដលកលេនះមន នៈជេមដ បនឃបឃតជមយ
ជញ ធរប ង េធបងេលៃផទដដន របសេ ក ល េសន ប ល
ឲយ គ រគតឈចបមយ គរចជេ សចេទេហយ ។
កមម ភបលែខមរមយចនន សែមងករអសសងឃមថ មយ
ជវតរបសពកគត បន បយទធ បឆងនងពកេមដដចជរបេ ក គ
ង េនះ ែដលសទធែតជអនកឃបឃតជមយ នគមប ង ភជរ ែ សេលខនងកសករែខមរ បែនឥឡវេនះ តវបនយទធមតជនជតយន របសគតគ ទេទវញ ៕ ចនទ សមយ
ថ នភពរគ រេ ក ល េសន បចចបបនន មនខសព ថ នភពទេទរបស របជពលរដែខមរេនកមពជេរកម នងកលសមពនធភនេនខពង បក ល
របេទសេយ ក មបនម នេទ គដេករ ករដន រតវេគរបអស ។ យង
កេ យ េ ក ល េសន ពបនចះញមចេពះទេងអយតធមរបស
នគមយនេឡយ គតបនេធករត យងសត ញជត មយ
ទសវត េទេហយ ៗ លខត ត របសគតកបនធកមកដលៃដសហពនធ
ែខមរកមពជ េរកម នង ជនេភ សខនែខមរកមពជេរកមជេរចនេទ ត ែដល កពង ងទលេន េនរបេទស ទ ៣ ។
ទស នៈ នងេហតផលគរទេ ក ល េសន
ដេណ រេរ ងេ កនដកមម
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 16 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
របៃពណ-ទេន មទមប-វបបធម
ពធ ងតទកចសទ េនកមជេរកមព
វគគទ ១ ៖ េបកពធ
កន េញម េធដេណ រេទវតនមន ពះសងឃ គតែ សក
បបេទកន សគតថ ៖
-ែន ! កនឯងេរ បចដចឪបងញហនង ឪេទវតនមន
ពះសងឃ ។
-ច!ពក! េពលពកវលមក កេភចចលទញទកអបមកផង ។
-េអ !
េទបែតឈនេជងេចញដលមខផទះ កជបេ ក ចរយ
ចលមកដលែដរ ។ កន បស េញមេលកៃដេគរព រច ចមយៗ
ថ ៖
-បទសមជ មបសរេ កបង អេញជ ញមកមនករអ សម
អេញជ ញចលផទះ ។
-មនអេទ ខញចងសរ បនឯងបនច ឆន េនះ បនឯងគត េរ បចងតទក េញមេទអះ ។
-អចង លេហយដចជសពឆន ែដរ ឆន េនះសមគមចស
ពទធ ចរយភមេយង បនេ ត មលកខណៈ បរពធពធងតទកជនចសទ
កនងេនះមន េញមផងែដរ េមច បនឯងមនេយបលអែដរ ?
-អចង រតែតល ។
េពលេនះមនមនស មយ កម េធដេណ រសេ មកកនផទះ
េញម រមមន ៖
- បធនភម ១ រប ។
-កេ ះពររបលកសេនេល ម ។
- កម ៤ រប បងក កម ។
-បរសវយក ល ៥ រប ។
- សវយក ល ៥ របេ យមនកែន ងពក ព យ
េឆ ង។
អនកទងអសេដរមកតេ ម បគន ឈរជបនជរ (បរស ២ ជរ
ស ២ ជរ) េនពមខែ គ ពះសងឃ ែដលតមកលេនទេនះ ប ។
េច ស េញម កដកៃដ េញមេចញមកឈរចក លពមខអនក
ភម ។ អនកភមកេលកៃដសពះសរ េញម េ យ កចង មមៃដ
តម ចមះ ។ េញមកេលកៃដសពះសរេទអនកភម េ យ កចង
មមៃដ តមេដម ទង ។ បនទ បមកេ ក ចរយអេញជ ញ េញម
នងយយេញមអងគយ តង សនៈរបសខន ។ េ ក ចរយ ក
បញជ ឲយកន េញមចះេទនមន ពះសងឃ េ យមនេទ នមយគ
ធបមយដភជ បជមយផង ។ លះ ពះសងឃនមនមកដល អនកទង
យបនទនកយ េលកៃដសពះេ យ កចង មម តមថង ស ។
េញម យយេញមកេ កកឈរេឡង សពះ ពះសងឃែដរ ។
េពល ពះសងឃនមនគងេល សនៈរចេហយ អនកទង
យអងគយ បចះ ថយបងគ ពះសងឃ មទេន មែដលមនហរែហ
មកេនះ ។ បនទ បមកកន ស េញមយកេភសជជៈមក បេគន ពះ-
សងឃ កន បសនងេច ស េញមវលេទចលជរ មេភទរបសខន ។
រឯ ចរយេន ចេ យែឡកមខេគ គបនទ បព េញម នង
យយេញម ។
វគគទ ២ ៖ រពះសងឃចេរមនជយេនត
េ ក ចរយេ កកឈរេឡង ឧេទទសនមេ កេមភម
េឡងែថងេយបលេ យសេងខប ។ េ កេមភមកេ កកឈរេឡង
ែថងេយបលមនេសចកដចតេទ ៖
-សមនមស ករ ពះរតនៈ តយ ថយបងគ ពះេថរៈ គប
ពះអងគដចេ មន សមេគរពមមងបងបនទងអស ែដលមនមខកនង ឱកសេនះ សមទន ជប នងសម ជប ។
ជនជតែខមរ គជជនជតមយ បកបេ យធមកតញញកត -
េវទ ។ មទេន មទមប បៃពណជត េនៃថងេឡងសកេ កយពពធ
កក សង ពះបដមរច ប តធ េច បសេច ស ែតងែត បរពធពធ
ងតទកជនម ប ជដនជ របសខន សស គណែតងែត បរពធ ពធ សងទកចេពះ គឧបជឈយចរយរបសខន អនកភមអនក សកមនថ
នមនមខម ន អនក ជករ ឬ បជន សែតងែត បរពធពធងតទកជន
ចស ពទធ ចរយ េដមបសែមងេឡងនវកតញញកតេវទ ធម ដលអស េ កជបពករ នងសមឲយេ កេម សេនសេ បស បណអតឱន
អតថបទដក សងេចញពទស នវដ វបបធម េខតរពះរតពង នពនធេ យ
េ ក ថយ េជើត ។ ពធងតទកចសទ ជពធបណយមយដរបៃព ែដល
ជនរមជតែខមរេយើងេនកមពជ េរកម បនខតខែថរក រហតមកដលសព
ៃថងេនះ ។
ពធងតទកចសទ សែមងេ យរកមសលបៈែខមរ េនេខតរពះរតពង
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 17 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
េលកែលងនវេទសកហស ែដលភងភតេ យអេចតន េ យ
កយ ចចតចេពះេ ក េហយសមនវសពទ ធករពរបវរសស
ជយមងគល ឲយេកតមនដលេយង គប ម ។ ៃថងេនះ េយងទងអស
គន មកទេនះ កេដមប បរពធជន េញម នងយយេញម នវពធដច
បនេពលមកខងេល ។ េ ពះ េញម យយេញម េពល ក
េ កតមកលខន ។ អតថនយៃនពធែដលេរ បនង ប ពតេទកនងឱកស េនះ ជមប តជកស មបអនក សក អនកភម ជយផ ះផ ស មះ
ស មលនវទនសវ ទតចធ កនងរងង កម គ រ នងកនងសងគមភម សក ។ េ កជ បមខកនងករ ថ បនភម សកឲយបនសខដមរមន នងវត ម ពះពទធ សន ែដលជមជឈមណលវបបធមជត ឲយ
បនថកេថកងរងេរ ង េនះេហយជបនទ បខញ ពះករ ខញបទ សម បគលកមមវធជនេទេ ក ចរយចតែចងតេទ ។
េ ក ចរយ កឲយកន េញមយកទកសបរមក បេគន
ពះសងឃ ។ េ កេរ បចេ គ ងសកក រៈអជធបេទ ន នងថស ធម
បជេទវ បេណ រ ប រ អនកទងអស ឲយ ងចតសមង ម ធន-
មស ករ ចេពះ ពះរតន តយបេណ រេ យបេញចញ ចថ ៖ “សម
េគរពអេញជ ញយយ មមងបងបនទងអស ងចត ជះថន -
មស ករ ចេពះ ពះរតនៈ តយយក នសង េរ ងៗខន ” ។ េហយ
េ កេផម បរពធ សននយមកចច មទេន មអនកកន សន
តេទ ។
បនទ បមកេ ក ចរយ បនបញជ ឲយកេមះទងពររបយក
កសមកបងជន េញម យយេញម េ យឈរអមសងខង េទប
ធន ពះសងឃសែមងជយេន េ បះ ពដលេ ក េញម
យយេញម ។
េពល ពះសងឃចបេផមចេ មនជយមងគល េ ក ចរយ
ជត ង កអជធបបសរៃសបជេទវ េ យមន ចបងសងថ៖
“សម បកសបងសងេទដលសកកេទវ ជ នងពពកេទវ
ជបរ រទងមយមនេ កធត សមេ កជយ មែថេ ក
េញម នងយយេញម កឲយមនខម ងស តវ មកេប តេប ន សម
ឲយគត បទះែតេសចកសខ េសចកចេ មន សមកមងគតេនមនម
សមបញញ គតេនែតភថ សមបញញ គតេនែតចងច សមជនម យ
អសែវង បរយឆន េដមបជមប តជកដលកនេច ដលអនកភមអនក
សក ។ េហយកសមសកកេទវ ជ នងេទវ ជបរ រឲយពរជនជយ
សខសសមកដលេយងខញ ឲយរកសេកតេកនចេ មនផល ផលជវត
សមបណធរចយ ឥតបខះចេនះេឡយេ ង ” ។ បងសងេហយ
កវលមកអងគយ តងកែនងេដម េគរព បណបតន ពះសងឃរហតទល ចប ។
លះ ពះសងឃចេ មនជយេនចបេហយ កន បស េញម
យកបចចយេទ បេគន ពះសងឃ ។ េ ក ចរយកចបបនកចច
ខមេទស ពះសងឃតេទេទ ត ។
េ កយេពល ពះសងឃចេ មនពរជយចប ។ អនកទងអស
គន កអនេមទនថ ធ ! ធ! ធ! ពមៗគន េហយស តយកញច
ឧទទសភគផលជនដលបពករជន ទកជករបញច បវគគទ ២ ។
វគគទ ៣ ៖ ខមេទស-ងតទក
- ពះសងឃគងេនដចេដម ។
- េញម យយេញម អងគយែបរមខមកកនកនេចទង
យ េហយសណកេជង តងេទមខ រច កៃដសណកេលេជងទង
ពរ ។ មននង បរពធពធងតទក ៖
េគេរ បតមកលអែវអ នេលេជងពន កចពមខេ ក
េញម នងយយេញម ។ េហយអនកទងអសឈរតេ ម បគន ជជរ
មេភទ នងកែនងរបសខន េដមបេធកចចវតចេពះេ ក ។
េ ក ចរយឈរេលកៃដសពះ រចជ មបជនេទេ ក
េញម នងយយេញមេ យសេងខបថ ៖ “កនងមយឆន កនងផត
ចស ពទធ ចរយេនកនងភមេយង មន េញម យយេញមជ បមខ
បនតមកលខនេនកនងនទ ជបគគលគរកនងកររសេនគសចរត
យតធម មគគ ។ េ កេពរេពញេ យចតសេនសេ បស បណ
គបដណបេទេលអនកភម េ យេម ពហមវ រធមដ បេសរ ។
េទះជកមងពលថមថយ ែត េញម នងយយេញម េនែត
ឧស ហេទកនផទះអនកេនះ ឬអនកេនះ េដមបជយ សេត នរឭកឲយ
េគទង យ េចះរក មគគធម េចះអតឱន េចះជយធរៈ ជយ
សេ ងគ ះគន េនេវ សនន េចះអបរកនេចឲយេដរ តងគនងធម ។
េ យេហតេនះេហយ សមេ ក េញម យយេញមរក យ
ទទលនវជននដតចតចសចេសងរបសេយងខញ នងសម េញម យយេញមអនញញ ត ឲយេយងខញបនេធនវកចចវត មនសមខមេទស នងងតទកជនេននៃថងេឡងសក ផចឆន ចសផសឆន ថមេនះ េដមប
ជកចចេគរពេកតែ កង ស ញ ប ន នងករដងគណរបស
កនេចកនងភម សក ចេពះ េញម នងយយេញម ” ។ នយយចប
េ កេមភម នង ចរយមន កកនេជងពនមយេលកេទជន
េញម នងយយេញម ។
រឯ េញមយយេញម េពលទទលនវអែវអ នេនះ
េញមកបេញចញសពទ ធករពរដេចនះថ ៖
“ ធ! ធ! ៃថងេនះកនេច មនចតនករឭកដលរបខញទង ពរ ជចស ពទធ ចរយកនងភម សក កបនយកជននមកជន ពមទង
សមខមេទស នងងតទកជ មះកយ ជនរបខញទងពរ េយងខញគម នអ តបសនងសងេទវញេទ មនែតសមបងសងដលគណបណយ ពះរតន -
តយ នងវតថសកសទធកនងេ ក ជយ មែថរក កនេចទងអស ឲយ បនេសចកសខចេ មន សមឲយមលកនមលេចមលេផសនន េទះ
េនទ កសមឲយមន ភ មនជយ ឈនះមរទង ៨ ផវ ឈនះ ស តវទង ៨ ទស សមឲយបនទន ពះស រយេម ត សេពធសត
េចញ បន ពះពទធ សន ទបផតសមឲយបនទទលនវសមបតទង
៣ គ សមបតមនស សមបតេទវ នងសមបតអ ច រយជ ថ នផតទកខ
បនដល ពះនពន កបេឃ ងឃតេឡយេ ង ” ។ អនកទងអសគន
ទទលថ ធ! ធ! ពម ៗ គន ។
បនទ បមក កមទង ៤ រប ែដលមកជយងត ង េញម
យយេញមេនះ កចលមកឈរខងេ កយ ជយេ ះ វេ ករបស
របៃពណ-ទេន មទមប-វបបធម
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 18 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
េញម យយេញមេទទកមយអេន ។ ពធងតទកកចបេផម
េ យេ ក ចរយនមន ពះសងឃមកេ ចទកដបងជមងគល ត
មកេទបអនកទង យងតជបនបនទ ប មល បេទ ។
លះងតរច ចរយអេញជ ញឲយ េញម យយេញម
េ កកេឡង េហយបញជ ឲយ កមទងពររបេនះយក វថម កែន ងថម
មកពកនងពនជនគត េ យអងគយបតេជង េដមបឲយអនកភមេរ ប ចេធកចចវត ។
អនកទង យេរ បរយសលធម បនល តម តវេហយ ក
េលកៃដ បណម កចង មម តម ចមះ ។ ឯ េញម យយេញម
កេលកៃដសពះតបមកអនកភម េ យ កចង មមៃដ តមេដម
ទង ។ េ ក ចរយ កអជេទ នធបេលក គបប តេឡង ចបេធ
កចចវតសខមេទស មទេន មជតតេទ ។
លះេធកចចវតសខមេទសចបេហយ េ កេមភមេ កក
ឈរេឡង ែបរមខមកកនអនកភមមនេយបលេ យសេងខបជទ
បញច បថ ៖ “ខញ ពះករ ខញបទ កនងនមជេមភម ខញសមអនញញ តព ស កមមងបងបនេយងទងអស េឆ តឱកសេនះ ខញសមរឭក ែដរថ ពធងតទក សមខមេទសចស ពទធ ចរយ មន េញមជ
បមខេនះ គនែតជនមតរបបេ ះ ។ ក សខន េយងជកន
េច ជសស គណ ជអនកភមអនក សក េទះបេនកនងករណ ក េ យ េយង តវមនករេគរព បណបតន ចេពះឪពកមយ ជដន
ជ គបធយយ នងចស ពទធ ចរយឯេទ ត ។ កលេបមនចណ
ឆង ញព ឬវតថពេសសៗ គរែតយកេទជនគត ។ េឃញសេល ក -
បពក មងកេនទលខនលេខនយ ច ជះ ខចខត តវជយេដរបះ ឬទញ
ថមជនគត ។ តវេចះ បដបនម នរបសគត េបមនេរ ង វទសែទង
ែខងេយបល េ យសដក េ យកយវករក រ ងប បពនធ រ ងអនក
ភមផងរបងជមយ ដចជវ ទពេរ ងរបងសនងឫស ៃ ពេឈដះ
េចញដះចល ឬភែ ស ចលចលរញេចញ ពេរ ង ជកកនមនទ
បផចបផញផលដ ។ល។ េបេយងមន ចស មះស មលេ យ
ខនឯងបនេទ េយង តវេទជ មបជនគត នងសមឲយគតជយ ផ ះផ ។ េយងកគរស ងបក ពក ស ង នៈខពសទប ទពយ -
សមបតមន ក េហយបងផល បថន យកឈនះចញ ឈនដលែបក
បក មគគេមលមខគន មន តង ។ គបបយកចស ពទធ ចរយេធជមប
ដ តជកស មបសងគម គជ បៃពណល តកលរបសជត េយង តវ
ងចតែថរក ឲយបនគងវង ជនចចនរនរ” ។
ដេចនះ កមមវធងតទកជនចស ពទធ ចរយ នៃថងេឡងសក
ផចឆន ចសផសចលឆន ថមេនេពលេនះ សនមតថចបែតបេណះ កន
េញមកេរ បបែងម នងេភសជជៈអេញជ ញេភញ វព កម ន ។
រឯ េញមកបនសដថ ៖ “បនឮថ កមៃឆយភមេយង
េគសរេសរថ ល ស ខញមនែដលបនេមល ............េ ះ ។
េ កេមភមកែ សកសរ កមៃឆយ េតបន ងសេហយ
េន មក ជន េញមយយេញមេមលកម នបេ យចះ អនក
ទង យកែបរមខមករក កមៃឆយ ពមគន ។ េពលេនះសគរៃឆយ
បគេឡង កមៃឆយកចបេផម មយកបចពរេទ មេពលេវ
ជនែកកម ន ។ រចឱនសពះគនបទស នកជនទកជករបញច ប
េ យសព គប ពធងតទកជនចសទែតបេណះឯង ៕
ថយ េជើត
របៃពណ-ទេន មទមប-វបបធម
- ត យបប វ យទង រងទកខឃវ លេគផ ត យែខ មរចតតធម យនបលនគម នគត
ត យ សនែខ មរ យនជនពនលច ត យែខ មរបណឌ ត យនផត ចសងខ រ ។
- ត យរបៃពណ ត យវបបធម ត យទងអក រ សេ ះភ
ត យកបន ត ត យកបចរចន យនចតតឫសយ ពនលច ៃចន គម នឈប ។
- ត យេអយែសន ត យ លរបកនែខ មរ ត យ លៃថង ែខ ែខ មរគម នទនក
ត យយនជះជន ែខ មរេរកមគម នសខ ត យែខ មរជបគក ល បេដមបជត ។
- ត យភសតអេ យ ឲយេ យអនតរជត ត យយនជជត ឆកបលនព ខ មរ
ត យែខ មរមច ស សក អសដពខ លន ត យចញកលយន យនខក េ ត ះវញ ។
- ត យេអយ ត យដ ែខ មរេរកមេពកៃរក ែតសងឃម ៃថងរេ ះបនវញ
កនងនមែខ មរេរកម មគគបេណត ញ យកឯក ជយវញ ពយន មនយ ៕
េ យ ថច វចរត
ក ពយ ដ យសរមសកមជេរកមព
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 19 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ទស នៈ
Âe½½`â ïdgâhgì◊Q bä º េនកងយគសកលភវបនយកមន ម
ដក សងពទស នវដ ពភពេ កទ ៤ េ យេ ក ខធ េសេ ន
ែរបសរមលេ យ ថច ចលន
Fourth World Nations in the Era of Globalisation Fourth World Journal, August 1999, Volume 4, Number 01,
by Kathy Seton, translated by Thach Chalana
ងទ ២ ៖ ថ នភពនេយបយថម េរកមឥទធពល
ជនជតេដម
របជជតសមហ -
រណកមម
ពមនអធបេតយយ ទងេនកនង នងេ ក
បេទស ពបនែបងែចកអ ចកនង រ ភបល េហយពមនេខ នេសដកចច
ឯក ជយទលែតេ ះ ដចជ បជជត
Kalaallit Nunaat ជេដម ។
របជជតសយត មនត ងចលរមកចចករអភបលកចច
របសរដ កនងរងងអធបេតយយភពមន ក មត ែដលបនែចងេនកនងរដធមមនញញ
េហយពកេគកបនឯក ជយមយែផនកខង
េសដកចច បែនពមនសទធខងករទតេទ
ដចជ បជជត Yapti Tasba ជេដម ។
របជជតរបរម មនអ ចកនងរ ភបល េហយមនសទធ េពញេលញែផនកកចចករៃផទកនង បែនចែណក
សទធទនកទនងអនរជត េនមនក មត
ដចជ បជជត Lummi ជេដម ។
របជជតសមពនធភព
ឯក ជយ
មនអ ចេពញេលញកនងរ ភបល សបចបប មនអធបេតយយភពេពញ -
េលញ នងឯក ជយែផនកេសដកចច បែនកពង
សថតេនកនងភពែ ប បល ដចជ បជជត Catalunya ជេដម ។
រដរបជជតឯក ជយ មនអ ចេពញេលញកនងរ ភបល សបចបប មនអធបេតយយភពេពញេលញ
នងឯក ជយែផនកេសដកចច ដចជ សហពនធ
ៃន បជជត Microsia ជេដម ។
ក មមនជនជត ឬ បជជត មយេលេ កេនះ េ
ខនឯង មេឈម ះែដលវទយ ថ ន វ ជវ អនក រពតមន នងរដ
អ ច កឲយ ដចជពកយ “ កមជតពនធ កមភគតច អនកែ ស
កលសមពនធភន ៘ ” េនះេទ ។ ជបឋម កយសពទ “ កមជតពនធ ”
សេ ភជ បននន ករភម សេផ ងគន ២ គេធអេន បេវសនចលេទ
កែនង មយ នងបរណភពទកដ តវេគភជ បេ យអេពឈនពន
ព ងកទកដរបស បជជតមយ កនង ថ នភព ចបក ចបល ។ ករ ភន ចឡខងបេចចកសពទកនែតខងេឡង េ យ រេផត រមមណ
េទនងអងគភពនេយបយ សបចបប ចេពះល បថន ករបសរដ
េហយសញញ ណៃនអធបេតយយភព តវេគបក យខស េ យព
បនចប រមមណដលតនទរបស បជជតេឡយ ( ន Brough
1989; Griggs 1994b) ។ អធបេតយយភព កនង ទសនេយបយ បនដលសញញ ណែដលសងគមទងមល តវ សបយកអ ចៃន
េសចកសេ មចចងេ កយបងស ែដលអនវតេ យជនមន ក ឬ កម
ែដលមនអតសញញ ណទងេទ ចមនលទធភពេធេសចកកណត
សមគ ល នងបងខតបងខ ។ េសចកសេ មច “អ ចបញជ បនដល
សញញ ណៃនករ គប គង សបចបប េ យពចបចជអ ចរដ
េទ” ( ន Brough 1989:14)។ សយេទេលករយលដងថេត
អនកមច ស សកភគេ ចន មនេឈម ះស មបេ កមជនេគ នងបរ -
ណភពទកដយងដចេមច េហយពកេគែសងរកសទធសយសេ មច
សនខនជអនរជត នងតស បឆងករបញចលែដនដរបសេគចល
ជរដមយ ឬរដេ ចនេនះ ។
របពនធរដបសចមរបេទស
ករ បតបតសងគមចសប ណបផតមយ គជករដកន
ទនកទនងអនរជត យង មញ បវត សៃនទនកទនង
មនស ជត បនទមះជមយករ “ចបេផមថម ផលរលនវស ប -
របជជតសរទនងករឈចប
(តពេលខមន )
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 20 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ទស នៈ
ធន បចស នង បកសអពរេប បរបបថម ( ន Ryser 1996:139) ។
ស បធន បនេយបយបចចបបនន តវបនេរ បចកនងម សននបត Muster នង Osnabrug កលពឆន ១៦៤៨ តវបនយលដចជ
សនភពៃនបសចម បេទស ៖
សនធសញញ េនះ បនបញច បស ងគ មអសបនយ ៣០ ឆន
រ ងអនករក បៃពណច កភពរមង េន បេទសអ ទស នង េអ -
សបញ ជមយនងអនក ជនយមេន បេទសប ង នងសស ។ កនង េពលជមយគន េនះែដរ សនធសញញ សនភពបនបេងកតេឡងនវ
រចនសមពនធថម មនករ ចបចបញចលរ ងរដ គស សនអរប នង
ករបេងកតរបប ជនយម ថតបតែតរដនមយ ៗ មន ព បទល បែន
តវេនេ កមបញជ របស ពះវ រ គស ។
តនទ ជញ ធរបនេលចេធជនសបគគល នង គ រ េហយ
សនភពៃនបសចម បេទស កបនបេងកតេឡងនវស បធន បនេយ -
បយថមមយ េ យមនកររមចែណកៃនរដមនអធបេតយយភពនន
( ន Wilmer 1993) ។ ករអនវតអ ចអភបលកនងរងងរដមយ មនទកទងនងវធនចបបសកល នងសទធបគគល ( ន Ryser
199b:NET) ។ ឥទធពលអរបខងលច ជលទធផលមយៃន -
នគមសកលេ ក េធេឡងេ យរដអរបមយចនន រឯស បធន ប
នេយបយបសចម បន គបដណបទទងពភពេ ក ៖ “រដឯក ជយ
ចះេខ យខងទនកទនងផងគន េហយ តវបនគ ទេ យអងគករ
អនរជត នងតបន ែដលកណតស បធន បនេយបយអនរជតថម
កនងអឡងសតវត ទ ១៩ នង ២០ ( ន Ryser 1996:145) ។
បពនធរដបសចម បនេលកេឡងបពបទជត ៤០០ ឆន របស
េគេហយេនះ គ “លកខណៈសកលស មបអ ចនេយបយ នង
អងគករនេយបយ េដមបធនឲយមនទនកទនងសនភពរ ង ប -
ជជត នងជរញឲយមនសថរភពទទងពភពេ ក ( ន Ryser
1996:145) ។ បែនរ ងរដ នងរដេនែតមនជេមះ មនថរដតច ឬ
រដធេឡយ ។
អងគភពរដតច ៗ ជងេគ ជពភពៃន បជជតចននជង
៥០០០ ែដលជជនជតេដម មនវបបធមខសែបកពគន ។
រដេកតេឡងេ យករប ងក ប
បជជតមច ស សក ែតងែតមនេនសង គបរដ ។
ស ងគ មេកតេឡងវវឌ េទ ផលឱកសឲយរដបនយកទកដ នង បជ -
ពលរដ ៃន បជជតអនកមច ស សក ។ រ ភបលមនជេនរែចក -
រែលក នងេរ បចយទធ សក ងរដថម នងចបពមនករគ ទ
ទេទៃនយទធ ស គជករបងខ នងអេពផចករ េហយភគេ ចនជ
ករប ងក ប ។ ទសៃនរដេកតេឡងេ យករប ងក ប កែតងថ
ពមនជនជតេដម ទទលបនឯក ជយេ យងយ ៗ េនះេទ
ដេណរករ ថ បនរដ តវឆងកតេយធ នងនតវធ មនេ ចនករណ
េគបេងកតភម ស - បវត ស បនែតមយ ជង ។ ពនតយេមល
ករ ថ បនរដ កដចជបនទ តភម ស - បវត ស ជយ
ស មលដលសនសខ បជជន ។
រដៃន បជជតឈនពនទងអស ែតងែតខតខលបប -
បត បវត ស នងភម សរបសជនជតេដម មរយៈកមមវធរម
មយ គករ ថ បន ជកមមវធអនវតេលមល ននេយបយ វបបធម
នងករ សបយកទកដ េហយករអភវឌ នងករអបរបេងកតឲយមនរប
សញញ រម គទពជត េភងជត បវត ស នងែផនទភម ស ។
យង កេ យ េពលរដនយយអពករ ថ បន បជជត គេគ
កពង ថ បនរដ មរយៈបផចបផញ បជជត ។
សនធសញញ Westphalia ឆន ១៦៤៨
មយែផនកៃននយមនយេ ចនលេអ ងេទនេយបយ ១-
អនវតអ ចឯក ជយ ២- តវបនទទល គ លេ យរដេផ ង ៗ ៣-
មនសមតថភពករពរបរណភពទកដ ៤-គ ទ សនកតលក ។
រដែបកបក
រដេកតេឡងេ យមនស បេងកត ែតងែតមនករែបកបក
េ បះឆ កនងដេណរវវឌ របសេគ។ រដែបកបក េពលែដលមនចលន
សយតៃផទកនងរបស ។ រដសម ជ បធនបទទេទ េពលែដល ច កភពរេងគ ះរេងគ ។ េ កយសមយ ងក ៃន បេទសេអសបញ
មនសហគមនសយតចនន ១៧ ជឧទហរណៃនរដែបកបក។ ថមៗ
េនះមន បេទស Czechosovakia, Yugoslavia នង សហភព
សេវ ត ជេដម ។
ករ ថ បនរដ មរេប បបផចបផញ បជជត េ ចន
េកតមនចេពះរដែដលែបកបក រេងគ ះរេងគ ។ អតថនយេ យែឡក គ
សញញ ណរដែបកបកសេ ព បទលៃន បជជតជ បវត ស ។
េ ក Griggs (1994b:260) ែថងថ ព បទល បជជតចសទង
េនះ ចេមលេឃញ មរយៈែខ បនទ តវបបធម ែដល បជជតបន
តសរក បសតវត ចបពេពល ព បទលពត បកដ តវរដឈន -
ពន ឬជនព ងកទកដ សបយក ។ េពល បឈមមខជមយករបក
ែបកេ យ រ ជល ចបលខងនេយបយ ភពមនលត សខង
េសដកចច នងករបផចបផញខងបរ ថ ន រដេនះនងងយឈន
េទដលមរណភព ស ។ (េនមនត)
នយមនយមយចននសអពរដ
រកមៃឆយែខមរេរកម េនភម មគគ ជធនភនេពញ
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 21 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ទពរកវនពនធ
របេ មេ កែផកមេនសេញតនន ច
េ យ េ ក ង រៈ
េរឿង សនបបផ ែខរេ កមម
(តពេលខមន)
ដេណ រ ទស នកចចេលកេនះ រពតមន
“ទកខ ែខមរេ កម” មន បនចលរមដេណ រ គណៈ-
បតភេទ រពតមនែដល តវអមដេណ រគណៈ -
បតភេលកេនះ គ រពតមនមន “សវណភម ”
របសេ ក សន េភ ក ថ ។ ដេចនះគន ចងឲយវបល
ឯងេទទនកទនងជមយេ ក សន េភ ក ថ
េមល ែ កងេ េ ក ចសកេស តេឈម ះឯង
បនមន កនងេគ ។
វបល ៖ ចះស ងឯងឥតចលរមជមយ
គណៈ បតភេនះេទ ឬ ?
ស ង ៖ ឥតេទ េ ពះគន តវេទសមរ-
ភមកនងេពលឆបៗ េនះេហយ ។
េ កយពពភក គន អសរយៈេពលយងយរេនះមក ពកេគ
ទងបនកកបនេធដេណ រមកផទះវញ ។
េពលែដលពកេគទងបនក េធដេណ រ មមត តឡបេទ
ផទះវញេនះ បបផ នងមងសន កកពងជះសក មដងវថជមយគន េនះែដរ បែន គនតែតប ញច សទសគន បេ ះ កនងដេណ រេទផ រ
េដមបទញបែនបងក រមកេធមបលកបយ ។
េពលេនះវបល េគ កេឡកែភនកេទេឃញបបផ មយេភត ក
ដចជ សពច សពលកនងចតថ នង ឬមនែមននង ? េតនងេឡង
មក សកែខមរេធអ ? េហយេឡងមក មវធ ? នងេឡងពេពល
? ឬមយកជនរេផ ង ែដលមនមខមត នងភនភគដចជ
នងេទ ? េគគតថនងបតកបលមត តឡបមក មសកអមបញមញ េនះ បែនមយេគបនជះរថយនមកជបេគលមម នង បបថ ឲយ
តឡបេទផទះជបនទ ន េ ពះមនេភញ វរងចេនឯផទះ ។ េគកសេ មច
ចតថ តឡបេទផទះវញសនចះ រងចឱកស ល សមេដររកនង
មយងេ យេគមនេជ កនងចតថ នងេនះពតជនងបបផ ផងេទ ។
ពះពទធ ទងសែដងថ ករងរអកេ យកល បគគលមន
េសចក បថន នងមនករពយយមេនះ រែមងបនសេ មច យង
មញករបនបងរបសវបល កនងបណងចងបនេធដេណ រេទកន ែដនដកមពជេ កមជេលកទពរ េដមបបនជបបបផ មយទង ែដលេគ
ធបបនេ ចទកថនមែថខះៗ កលពេលកមនេនះ ឥឡវេនះបន
សេ មចដច បថន ែមន គេនេពលែដលេគេធដេណ រេទជប េ ក
សន េភ ក ថ ជនយក រពតមន “សវណភម ” េដមបសចលរមកនង គណៈ បតភេនះ តវបនេ កប ធករយល ពម នងអបអរ-
ទរ ស េ ពះេ កមនភរកចចេ ចន នងគម នឱកសេដមប
ចលរមដេណ រជមយនងគណៈ បតភផង ។ ដេចនះេ កកបន
បគលភរកចចជនវបលកនងករ សងពតមន សពដេណ រទស នកចច របសគណៈ បតភេនះ ។
សមបញជ កថ ដេណ រេទកនែដនដកមពជេ កមជេលកទ ២ របសវបលនេពលេនះ មនមនបណងអេ កពចងេទជបនង
បបផ េឡយ ។
ដេណ រទស នកចចរបសគណៈ បតភច មះ ៃន ធរណរដ
ែខមរេទកនែដនដកមពជេ កមបនមកដល ។ គណៈ បតភេនះមន បណងចះេទ កសរសខទកខ នងពនតយេមល ថ នភពេផ ងៗ
ៃនតបនរសេនរបសបងបនែខមរកមពជេ កម ដចជជវភព នេយ -
បយ េសដកចច វបបធម នង សនជេដម ។
គណៈ បតភេនះដកនេ យ ពះេតជគណ ពះសរសមមតវង
គង គ អគគ ធករពទធកសក ៃន កសងធមមករេ យមន ពះេតជ -
ពះគណ ពះម សេមធ ឡម េកន ឧតមេសនយ តៃនកងទព
កមពជ ពះេតជគណ ឡម ង អនគណខណចករមន កងភនេពញ
េ ក សត ង ស ន េន ត ង សមណលៃ ពមរ េខត
េពធ ត នងអសេ កមយចននជសមជក កនងេនះកមនវបល
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 22 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ទពរកវនពនធ
មយរបជភន កងរយក រពតមនៃនទនន នបបវត “សវណភម ” ជ
សមជកផងែដរ ។ គណៈ បតភេនះ បននមន នងអេញជ ញេទេធ
ទស នកចចកនងេខតជេ ចន បែនដេណ រទមយ គណៈ បតភបន នមន
នងអេញជ ញេទេធទស នកចចវតចនទរង ៃ ពនគរ ែដលជទ ន កករ
ក លៃនគណៈពទធ សនេថរ ទ នងជទ ន កករក ល ៃន
គណៈកមម ធករដកន ពះសងឃែខមរកមពជេ កម េ កកេឡងតស េធ បតកមមទមទរឲយរ ភបលយនខងតបង សងមកែខមរេ កមវញនវ
នទជជនភគតច ។
េនទេនះ គណៈ បតភ តវបនទទលបដស រកចចព ពះ
េតជ ពះគណ ឥនទេជត ឡម ឯម អធបតទកខណនកយ ៃនគណៈ
ពទធ សនេថរ ទ ពះេតជគណ ពះធមមវរេយ គម ង នយក
គណៈពទធ សនេថរ ទ នងជ បធនគណៈកមម ធករតសរបស
ពះសងឃែខមរកមពជេ កម ។ ពះ គធមម ចរយ េយ ង ស ង ឧបករ ពះេតជ ពះគណនយក េ ក ពទធសមជក សន ៃថេង ង
បធន គហសថគណៈពទធ សនេថរ ទ េ ក េក ង សទធ ត ង
សែខមរេ កមមណល ពះ តពង នងជ បធនគណៈកមមករទទល
បនទកេខមរកចចៃនរដសភ េ ក ថច ែផន ត ង សែខមរមណល េខតពល វជេដម ។
េ យមនករអមដេណ រ ពស ក ពះេតជគណនយក
គណៈពទធ សនេថរ ទ នង ពះភកខឧបករផងេនះ គណៈ បតភ ច មះេនះ បននមន នងអេញជ ញេទេធទស នៈកចច មប េខត
នន មល បលេ យដចខងេ កមេនះ ៖
េខត ពះ តពង (វតេពធ ល ជ) េខតលងេ រ េខត
ែ ពកឫស (វតពទរយេឃសរង ) េខត កមនស េខតមត ជក េខត
ឃង (វតេផន រ ច) េខតពល វ (វតេទព មៃ ពជប) នងេខត
អរកប (វតគរ គរ) ។
េនកនងដេណ រទស នកចចេទកនេខតពល វ ែដលជ
ដេណ រទ ៧ របសគណៈ បតភេនះ មករេរ បចទ ងព ពះេតជ-
គណនយក គបនេ ជសេរ សយកវតៃ ពជបជទ ងស មប
គណៈ បតភ ។ េនេវ េមង ៦ ង ច គណៈ បតភ បននមន
នងអេញជ ញេទដលវតេនះ េ កមករទទល គមនពពទធបរសទ
នង ពះសងឃែខមរកមពជេ កម បែហលពរមននក ែដលនមន នង
អេញជ ញមកពចណះវតៃ ពជប ឈងធ េផន រេពន ទក ប ធមមេជត
េដមអមពល នងវតែ ពកេ ជជេដម ជពេសសគណៈ បតភ បន
ទទលបដស រកចចយងកកេកពស ក ពះេតជគណ
វ លញញ ណ តង យន ពះេមគណរងេខតពល វ
ពះេតជគណអគគេមេធ ថច េធ ន ពះអនគណ សងក តពល វ
ពះេតជ ពះគណ ពះម សទធបេ សន ឈន ពះវនយធរគណ
ពះ គធមម ចរយ ពះម សន ថន បធនសមណបបតករ
េខតពល វ ពះេតជ ពះគណ គម ពហម ពះប តគណ
ពះេតជ ពះគណ ថច រន ពះសមហគណ េ ក ថច ែផន
ត ង សមណលេខតពល វ េ ក សន សវ បធនមនទរ
េខមរកចច េខតពល វជេដម ។
ដចជេយងបនជ មបជនមតអនក នរចេហយថ កនង ដេណ រចះមកែដនដកមពជេ កមកនងេលកេនះ េគលបណងរបស វបល គគម នអេ កពចងបនជបបបផ ែខមរេ កមមយទងរបសេគេទ ។
េពលែដលបនដងដណងថ គណៈ បតភ តវេធទស នកចចេនវត
ៃ ពជប ែដលជវត សកកេណ តរបសបបផ េនះ េធឲយវបលេគែសន
រេភបកនងចតឥតមនអមកេ ប បផទមបនេឡយ ។ េទះជកនងដេណ រ
ទស នៈកចចរបសគណៈ បតភកនងេខតនន ែដលបនេរ បចទទល គណៈ បតភកនងសភពមេ ឫកអធកអធមម គរឲយរេភបយង
កេ យ កមនបនេធឲយហឫទយរបសវបលសបបយរក យ
បនម នែដរ គរងចែតដេណ រទ ៧ របសគណៈ បតភេទេខតពល វ
ែតបេ ះ េដមបេគបនជបនរ ែដលេគបង បថន គអនគតរបស
េគ ។
េពលគណៈ បតភេធដេណ រសន មៗ ពេកងទរវតចលមក
ឧប ន ែដលជកែនង បរពធពធេនអម មផវទងសងខ ង ែដលមននរែខមរកមពជេ កម បរយនក បកបេ យសេម កបពក ជរេប បនរែខមរសទធ ធេនះ វបលេគខតខសមង គបមខនរទង
អស ែ កងបនជបបបផ នរជទនករឭករបសេគ ។ បែនេពលេគេធ
ដេណ រផតែដននរេហយ ែតមនបនេឃញនរជទនករឭករបសេគ
េ ះ េធឲយនរៈេយងអសសងឃមមនតចេទ ។
េ កយពគណៈ បតភ បននមន នងអេញជ ញនមស ករ ពះ-
បរម ររកធតនម កដ (កដ គេចអធករ ) រចេហយ ពះភកខ ពទធមន ង រៈ ែដលជេឃសនកកនងពធបដស រកចចេនះ
បន បកសឲយដងថ ៖ កមមវធនននង ប ពតេទេនេវ េមង ៨
យប េ យទកេពល បេគន នងជនគណៈ បតភស មក នងេដមប
សងទក មជ ង នងទទលទន រជេដម ។
េឆ តេពលែដលគណៈ បតភស មកេនះ វបលេគបនេដរ
កសរដណងពបបផ គបទកែនង ។ េពលេនះវបលបនសរនរ
មន ក ៖
វបល ៖ អតេទសអនកនង មន គ លនរមន កេឈម ះបបផ
ែដរឬេទ ?
នរ ៖ ចស ! អកមន គ ល
វបល ៖ េតនងមនបនអេញជ ញមកកនងពធេនះែដរឬេទ ?
នរ ៖ ចស ! ឥតបនមកេទេ ក េហយមយងេទ តសពៃថង
េនះនងមនេនកនង សកេទ ។
(េនមនត)
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 23 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
េរ ងសរច មណ
½ ‹ ïដនâពន ¤របសù ì◊ក ញក ែថម
ì∏ôព çម ·ìលកទä ¥ ì ភ ‹òìពញ ³‹ ò ¥¬æ¬ េរឿងទ ០៧
បញញ សជតក
កងអតត ល កនងមកយរអែងងេហយេ ះ ន ពះម ក ធ ជមយពះអង ពះ មសរច មណ េ យ
ជេ កង ណស មេហសពះ មបទមវត សគប លកណ ពះ ជប ពះ មចនក រ ។ ពះម កតអងេនះ ទងឲសង ន ៦ ខង ទងច យពះ ជទព ៦ ែសនក បណៈេរ ង លៃថ ។ ទង កតសប រសៃកែលង ែតងទងប នឱ ទដលប - ន សឲេធ នសល បពតសចរត យតធម នចនរនរ ។ េវ បចសសមយៃថមយ ទងពះតមះ សពៃថ
អញ នបេពញ ហរក នសពគបេហយ ចែណក អជ តក ន មន ន នេធេ ះ ។ បសនេប នសម មយមកសមអជ តក ន គែភកក ក លក េបះដងក មក សររៈ ងមល ឬអវយវៈ មយក អញនងបរ គ ន េដម ឲ ន បចយៃនសពញតញាណេ អ គត ។ េ ះសកេទវ ជ ទង ប រៈចតៃនពះ ទសរ- ច មណេហយ េទបេសចចះព នៃតតងេទវេ ក េហយ ទងនមត ហណមយ ន ង យែតមយចេហ ង អងយ េ ទពះ នេសច េលកៃដ យបង បទល បពតម
ជ សមពះអង នជយជនះឈះអស រសតវផង ។ ពះ ទងទតេឃញ ហហ ន ង យ បញរ ចបបេ យទកេវទ ទង នពះទយ ណតេម ស េទប សសរ ល ហណអកតវ រអ ? ចលអក ប េយងក កេឡយ ។ ហណ បទល ទលបង ន ង
យតមមយចេហ ង ខះមយចេហ ងេទ ត សមទងពះ ជ នពះ យរបសពះអងមយចេហ ង េដម បេពញ ង យ
ទលបង ឲ នេពញេលញដចបកតវញ ។ ពះម កត
នពះហរទយេតកអរ ស កដចទងនង ន ស ពះពទមយអង កងៃថែសកេនះ េទបទងអធ ន សមឲ
របរ គ នដសទចតរបសអញ នសេមចដចេសចក ។ លេ ះគរឲអ រ ស ក បថពែញក ែបកេចញ ពរ គ េលចម យកពរ សង នេធញ ែភក េ មចេញម ពក ត ពកច នងសកកហម នចងម េល នេចញព ត គរេស មៃកែលង ៃដ នរ ស ។ ទង ស លម យក ចរអកអនេ ទ អជ តក ន របសេយង េ ះេយងចងឲ ង យមយចេហ ង ន ដល ហណេនះ ឯ ង យមយចេហ ងេទ ត ចរអកបរេ គចះ។ ម យក ងពរ ក រសររៈពះម សត ងអពពះសរ រ រហតដលចងពះ ទ ។ លេ ះ េកតអ រ ស ម បថពកកេមក
បញរ ម េមឃពជរ លកប លឲ នេផកបេ រ លច ត សេពញ ស េភ ងភ ង យគប ង
ក កចះមកអព ស ពក សេទ ក យពះពរ សព ធ រទហងអងកង ។ ពះឥ ធ ជ ក នេធពះសររៈ របសពះេ ធសត ឲ នេពញេលញ េហយេធឲ នជវតដចបកតេឡងវញ េហយទង សសរេសរ ន រមេ យនយេផងៗ រច យ សព ធ រពរចេ ះពះេ ធសត េហយទងទល តឡប េ ន នេទវេ កវញ ។ ឯពះ ទសរច មណ នគង ជសខេកមក ន ដ បដលទងជ េហយទងបគល ជសម តដលពះ ជ បតរចេសចេចញេ ទងពះផស ឥស ដ បដលអសពះ - ជ យ ៕
េលខ ០៨ ែខស ឆន ២០០៤ 24 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម
ម
សនបត ន
រពះសងឃ
ែខរកមជ ម ពេរកម
ពភព
េ ក
េលកទ ៣
េន
អ ត ល
ៃថ ង ២ កញញ ឆន ២០០៣
េផតម ៖ (របស) អហ ៗ អហ ហ ៗ ...!
I-ទ វបេ កកេរកកកេរមករបថព ជេនរ េសរភព សសរកព
ែខ មរេរកមមលជ អយ គសរល នគម របលយពជ សន
ែខ មរ ល បេរចន ស េកមងចសរបស ស ។
II-ៃថង ២ កញញ ឆន ២០០៣ សហពនធែខ មររសមពណ យ
មនយអនភអជយរតសរ យ កបគសរ យ នគម
ឲយជតែខ មរេរកម ផតចកទកខធ ។
R-បនរយ... ឆន េហយែខ មរ.... រងទកខេខល ចផ
រសេរកម នគម ែសន ... វៃរពៃផ
លបសទ ធេសរ លបជត សន ។
III-ៃថង ២ កញញ សនេខម មនស ធមេ ក ទរេពកៃរក
បនយអនភអជន ទមទរេសរពយនសងែខ មរ
ែខ មររគបរគងែខ មរ សខ នតរ នតេអយ ៕
នពនធបទចេរម ង
េ យ ៖
ល ឈន
េរច ងេ យ ៖
សខ មត
សអល
ដក សងេចញព
CD, VOL 01,
ៃនផលតកមម
េមគងឆងែដនគ ល
Recommended