Deo III POSLEDICE ŽARIŠNIH OZLEDA KORTEKSA

Deo IIIPOSLEDICE ŽARIŠNIH OZLEDA

KORTEKSA

Dopune za predavanja i vežbe 2010/11

OZLEDE OKCIPITALNOG REŽNJA

LOKALIZACIJA OZLEDE

KOGNITIVNA POSLEDICA

POREMEĆENA FUNKCIJA

BA 17 skotomihemianopsijakortikalno slepilo

prijem vizuelne informacije

BA 18, 19 vizuelne agnozije

vizuelno prepoznavanje

lingvalna i fuziformna vij.,app.BA 19, 27, 37, InfTemp

ahromatopsija obrada boje

zadnji deo sr.temp.vijuge app BA 37, BA 19

akinetopsija obrada pokreta

BA 18, 19, oko angularne vijuge

aperceptivna viz. agnozija

obrada oblika

area MT,BA 21, 37, 19

asocijativna viz. agnozija

interpretacija vizuelne informacije

fuziformna vijuga, zad.parij app BA 40, 39

prozopagnozija prepoznavanje lica

parijeto-okcipitalno bill

simultanagnozija istovremeno opažanje više elemenata

APERCEPTIVNA VIZUELNA AGNOZIJA

BAZIČNO: Nesposobnost razlikovanja vizuelnih oblika

Oštrina vida, percepcija boja i svetline – uredni

- teško razlikuju slične oblike- teško kopiraju figure- koriste boju, veličinu, teksturu i sl. da bi identifikovali objekt

ASOCIJATIVNA VIZUELNA AGNOZIJA

BAZIČNO: Nesposobnost identifikacije objekta

Oštrina vida, percepcija boja i svetline, razlikovanje oblika – uredni

- dobro kopiraju čak i složene oblike

MODEL KOPIJA

VEŽBA

prekopiranja:

poslekopiranja:

? ? ? ?

“I dalje ne znam” “Kola ili neka vrsta automobila. Malo vozilo vuče veliko”

“Pas ili neka druga životinja”

“Otisak u pesku”

DISOCIJACIJA KOPIRANJA I CRTEŽA PO SEĆANJU

aperc.viz.agn.

BALINTOV SINDROM: Simultanagnozija, “optička ataksija”, +

SIMULTANAGNOZIJA

OZLEDE PARIJETALNOG REŽNJA

LOKALIZACIJA OZLEDE

KOGNITIVNA POSLEDICA

POREMEĆENA FUNKCIJA

BA 3a, 3b, 2 povišenje taktilnog praga do neosetljivosti

prijem taktilne informacije

BA 2, 1, 5 (pred) astereognozija,grafanestezija,aferent. pareza

taktilno prepoznavanje

BA 5, 7 vizuoprostorna dezorijentacija,asomatognozije,apraksija

prostorna org.,telesna shema, voljna motorna aktivnost

desna hem. takt. i prostorna ekstinkcija i zanemarivanje

usmeravanje pažnje

desna hem. anozognozija doživljaj tela, ?

leva hemisfera ideomotorna apraksija

pokret u prostoru

BA 40 (L) poremećaj ‘kvaziprostorne sinteze’

razumevanje relacionih odnosa

BA 39 (L) Gertzmanov sy

PO spoj Balintov sy vizuomotorna koordinacija

PODSETNIK: Input u somatosenzornu koru

Sl: Kandel i Schwartz

OPŠTA PROSTORNA DEZORGANIZACIJA (D)

MODEL KOPIJA

GREŠKE U ANALIZI ODNOSA IZMEDJU ELEMENATA FIGURE (L)*

MODEL KOPIJA

* “kvaziprostorna sinteza”

JEDNOSTRANO ZANEMARIVANJE

• DESNA HEMISFERA– Asomatognozije– Prostorna (spacijalna) dezorijentacija– Prostorna (spacijalna) diskalkulija– Jednostrano zanemarivanje

– (parijetalni operkulum - BA 43)

• LEVA HEMISFERA– Ideomotorna apraksija– Dezorijentacija desno-levo, poremećaj sekvenciranja,

aleksija, akalkulija, agnozija prstiju (‘Gertzmanov sindrom’, BA 39)

• BILATERALNE– Ideatorna apraksija– Balintov sindrom/optička ataksija/’simultanagnozija’

kod Lurije– Prozopagnozija (B:D=65:39%; O>P)

LEZIJE MULTIMODALNE ASOCIJATIVNE PARIJETALNE KORE:

“LATERALIZACIJA” PARIJETALNIH OBLASTI

• LEVOSTEREOGNOZIJA

KONTRALATERALNO, BILATERALNO

SOMATOGNOZIJAAGNOZIJA PRSTIJUDEZORIJENTACIJA D/L

PROSTORPOKRET U PROSTORU (APRAKSIJE)RELATIVNI ODNOSI ELEMENATALURIJA: KVAZIPROSTORNA SINTEZA

• DESNOSTEREOGNOZIJA

KONTRALATERALNO, BILATERALNO

SOMATOGNOZIJAPOREMEĆAJI SHEME TELAAPRAKSIJA OBLAČENJAANOZOGNOZIJA

PROSTOROPŠTA PROSTORNA

KONFIGURACIJAALOKACIJA PAŽNJE

OZLEDE TEMPORALNOG REŽNJA

LOKALIZACIJA OZLEDE

KOGNITIVNA POSLEDICA

POREMEĆENA FUNKCIJA

Auditivna kora BA 41,42,22

poremećaji auditivne percepcije, jezičkog razumevanja,muzičkog razumev.

prijem (41), interpretacija i skladištenje zvučnih podataka

Inferotemporalna kora BA 20,21,37, 38 (TE,TEO..)

poremećaji vizuelne gnozije

analiza i interpretacija vizuelnih podataka

(app.) BA 21, 38 (lat)

poremećaji kategorizacije

kategorijalno i apstraktno mišljenje

Insula (unutar Silv.brazde)

porem. selektivne pažnje za aud. i viz. materijal

materijal-specifična selektivna pažnja

Hipokampus i okolne stukture (uncus – BA 34, fuzif.vijuga – BA 27, entorinalna kora – BA 28, peririnalna kora – BA 35, 36; TH, TF (‘parahipokamp.’)

amnezija,oštećenja pamćenja

(deklarativno) dugoročno pamćenje (upamćivanje & učenje, prisećanje upamćenog)

Amigdala i okolni limbički koreteks

Izmene ličnosti i afektiviteta, izmene sex. ponašanja

emocionalna struktura individue

POREMEĆAJI AUDITIVNE PERCEPCIJE I JEZIČKOG RAZUMEVANJA:

(BA 41, 42, 22) (nekada: ‘kortikalna gluvoća’)

Danas (BA 41, 42):

* TEŠKOĆE DISKRIMINACIJE FREKVENCIJA KRATKIH TONOVA (Tallal i Piercy: app. Na 40msec diskrim.normalna; kod lezije x2)

* TEŠKOĆE DISKRIMINACIJE DVA SIMULTANA/BLISKA TONA

* TEŠKOĆE DISKRIMINACIJE REDOSLEDA/sekvence TONOVA (normalno 50-60msec razmaka dovoljno; kod lezije x10)

N.B.: u ‘normalnom’ govoru smenjuje se 8-10 segmenata/sec,a mogućnost diskriminacije do 30 (zvuci oko 5 segm/sec)

WERNICKEOVA AFAZIJA (SENZORNE AFAZIJE)(BA 42,22, ali i 39,40)

POREMEĆAJI VIZUELNE PERCEPCIJE:

BA 20, 21, 38 (Area TE)

• Registrovanje ‘anomalija’ u vizuelnom materijalu (Milner, 1968)

• Vizuelno ‘zatvaranje’

• ‘Maskirane’ figure

• Izdvajanje dela iz celine

POREMEĆAJI KATEGORIZACIJE (npr, imenovanje reči iz kategorije):

Ojemann, 80tih: kortikalna stimulacija prednjih temporalnih oblasti vodi ka evokaciji reči kategorijalno povezanih

Hannah Damasio i sar. 1996:Lezije duž inferotemporalne vijuge selektivno kompromituju sposobnost

imenovanja:BA 28 : osoba (vlastita imena)BA 20: životinjaBA 37: alata

zadnji delovi ‘zaduženi’ za veće kategorije?

POREMEĆAJI SELEKTIVNE PAŽNJE ZA AUDITIVNE I VIZUELNE STIMULUSE:

- (tzv.) ‘cocktail-party’ efekat- dihotično slušanje- ‘lateralizovanost’ za vizuelene stimuluse (D>L)

POREMEĆAJI (DEKLARATIVNOG) DUGOROČNOG PAMĆENJA:

- teškoće upamćivanja novog - teškoće prisećanja (‘prizivanja’/evokacije sećanja), izrazitije za skorije nego

davno upamćene podatke

POREMEĆAJI LIČNOSTI, AFEKTIVITETA, SEKSUALNOG PONAŠANJA:

- tzv. ‘EPILEPTIČNA LIČNOST’ (rani i srednji XX vek)- eksperimentalni podaci:

• Brown i Schafer 1888– bil.temp.lezije - emocionalno ‘zaravnjenje’

• Kluver i Bucy 1939– vizuelna agnozija– gubitak emocionalnih odgovora– oralna eksploracija objekata & preterana eksploracija– hiperseksualnost– koprofagija

• Weiskrantz 1956– lezije amigdale izazivaju Kluver-Bucy sy!

• Downer 1961, Horel 1975komponente K-B sy. rezultiraju iz ostecenja senzornih projekcija ka amigdali a ne amigdaloidnih ka supkortikalnim strukturama

• Bachevalier, 2000rane lezije dovode do socijalne izolacije, otsustva kontakta ocima, nedostatka facijalne ekspresije, motornih stereotipija..

OZLEDE FRONTALNOG REŽNJA

LOKALIZACIJA OZLEDE

KOGNITIVNA POSLEDICA

POREMEĆENA FUNKCIJA

BA 4 pareza, paraliza motorna izvedba

BA 6, 8 (FEF), 45

kontrola izvedbe motornog čina

PF korteks ‘prefrontalni sy.’ organizacija, plan., započinjanje, održavanje, verif. i inhibicija akcija

DLPF (BA 46..)

perseveracije, fleksibilnost pažnje

usmeravanje ment.čina+

DLPF teškoće rasuđivanja,rešavanja problema, konkretnost

apstraktno mišljenje

DLPF kapacitet pažnje, pamćenje sleda

radna memorija, vremenska org.

DLPF 9, 46.. vizuelno skeniranje i interpretacija

usmeravanje, apstrakcija

VMPF (10-12, 32)

konfabulacije, distrakcije pažnje, dezinhibicija ponaš.

inhibicija, kontrola inputa iz limb.sistema

BA 44, 45 L Brokaova afazija jezička produkcija

POTSETNIK:

PODELE PFC:

DORZOLATERALNI – MEDIJALNI – ORBITALNI

DORZOLATERALNI (DLPFC)– VENTROMEDIJALNI (VMPFC)

ULAZ I IZLAZ?

DLPFC

PERSEVERACIJE

1. KONTINUIRAJUĆE*2. ‘STUCK IN SET’3. REKURENTNE

TIPIČAN “TEST” ZA PRISUSTVO MOTORNIH PSV (LURIJA)

*PSV def: “neadekvatno ponavljanje ili nastavljanje prethodnog odgovora nakon promene zahteva zadatka" (Neisser, 1895)

GUBITAK MENTALNE FLEKSIBILNOSTI

NESPOSOBNOST KORIŠĆENJA POVRATNE INFORMACIJE

oblici grešaka u zapisu odgovora:

WCST:tri kriterijuma,4 odlikededukcija pravila iz ‘feed-back’ inf.

*metod: ELEKTROOKULOGRAM

(beleži pokrete očnih jabučica pri vizuelnom skeniranju)

POREMEĆAJ VIZUELNOG SKENIRANJA

VEZIVANJE ZA IRELEVANTNI DETALJ/’LEPLJENJE’ ZA STIMULUS(PONAŠANJE VEZANO ZA STIMULUS)

NEDOSTATAK ‘AUTONOMIJE’ U MENTALNOJ OBRADI

MOŽE SE PREPOZNATI KAO:SAMOSTALAN ‘ZNAK’ PF syDEO TANGENCIJALNOG MIŠLJENJA DEO FENOMENA ‘DISTRAKTIBILNOSTI’DEO FENOMENA ‘KONKRETNOG’ MIŠLJENJADEO PROBLEMA RASUĐIVANJA

POREMEĆAJ ‘INTELIGENTNOG’ PONAŠANJA:

SLABLJENJE SPOSOBNOSTI KATEGORIZACIJE

NESPOSOBNOST INTERPRETACIJE ZNAČENJA (SLIKE, TEKSTA)

GUBITAK DIVERGENTNOG MIŠLJENJA

OTEŽANO SVAKO CILJU USMERENO PONAŠANJE

GUBITAK PAMĆENJA ZA SEKVENCU (RASPORED, SKORAŠNJOST)

GUBITAK PAMĆENJA ZA KONTEKST

KONFABULACIJE (prvenstveno kod medijalnih lezija PFC)

USPESNO PREPOZNAVANJE NE I PRIZIVANJE UPAMCENIH PODATAKA

‘FRONTALNA AMNEZIJA’

GUBITAK SPOSOBNOSTI VERBALNE KONTROLE PONAŠANJA (LH)

NEKONTROLISANI SMEH

HIPERSEKSUALNOST

MANIJA

NEBRIGA O POSLEDICAMA

IZMENE PONAŠANJA KOD ORBITALNIH PF LEZIJA:

DESNO: ERATIČNO, ‘POVIŠENO’ PONAŠANJELEVO: APATIJA, DEPRESIJA, ‘KATASTROFIČNE REAKCIJE’

VEŽBA

Koje poremećaje iz spektra ‘prefrontalnog sindroma’ nalazimo u segmentu koji sledi (iz suptesta ‘Sličnosti’ WAIS)?

P: “Šta imaju zajedničko banana i jabuka?”

O: “Voće...voćni kup...hahaha...voćni skup!”

P: “Šta imaju zajedničko pas i lav?”

O: ”Oba su kao voće...hahaha...ne...to ne valja. Oni su kao voćke...drvo voćke. Lav se penje na drvo i pas juri mačku na drvo...i oba laju”

LOKALIZACIJA FUNKCIJA

BA 17 prijem vizuelne informacije

BA 18, 19 vizuelno prepoznavanje

lingvalna i fuziformna vij.,app.BA 19, 27, 37, InfTemp

obrada boje

zadnji deo sr.temp.vijuge app BA 37, BA 19

obrada pokreta

BA 18, 19, oko angularne vijuge

obrada oblika

area MT,BA 21, 37, 19

interpretacija vizuelne informacije

fuziformna vijuga, zad.parij app BA 40, 39

prepoznavanje lica

parijeto-okcipitalno bill

istovremeno opažanje više elemenata

NEKI OD ‘MODULA’ VIZUELNE OBRADE

NOVIJE ANALIZE VIZUELNIH AREA KORTEKSA

DVA VIZUELNA (POD)SISTEMA

Lateralna strana (pogled) mozga primata. Slika pokazuje ventralni vizuelni put kao lanac crnih strelica koji vodi od zadnje strane mozga (levo) do peririnalnog korteksa (ružičasto). Vizuelna informacija se prenosi od primarne vizuelne oblasti V1, u okcipitalnoj kori, sve do peririnalnog korteksa koji leži na medijalnoj površini donje temporalne vijuge ( iz ove perspektive kao da gledate kroz providan temporalni režanj, pošto se sve oblasti ‘sekundarne’ i asocijativne vizuelne kore – V2, V3, V4, TEO, TE – nalaze sa lateralne strane temporalnog režnja). Bitno je primetiti da je peririnalna kora locirana između ventralnog vizuelnog puta (važan za prepoznavanje objekata) i hipokampusa (plavo, važan za pamćenje), odnosno, da je time idealno postavljena da ima ulogu i u pamćenju i u percepciji/gnoziji. Oko 65% ‘inputa’ u peririnalnu koru dolazi iz area TE i TEo (koje se nalaze na kraju ventalnog vizuelnog puta) i sa njom (PRh) se lateralno graniče.

PROJEKCIJE IZ VENTRALNOG VIZUELNOG SISTEMA PREMA HIPOKAMPUSU(obezbeđuju pamćenje vizuelnog materijala)

PROJEKCIJE IZ VIZUELNOG SISTEMA PREMA PF KORI (obezbeđuju ulogu prefrontalne kore u vizuelnom pretraživanju)