TUREK 2015 RES’lerde Üretim Tahminleri ve Elektrik …...Hizmete Ozel 3 Enerji Piyasaları...

Hizmete Ozel Hizmete Ozel

TUREK 2015 RES’lerde Üretim Tahminleri ve

Elektrik Satışı

Fatih Yazıtaş 05.11.2015

Hizmete Ozel

Gündem

2

Gün Öncesi Piyasası ve Tahminleme (RES’ler)

Elektrik Piyasası & EPİAŞ

Gün İçi Piyasası

YEKDEM

Hizmete Ozel

3

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ), 14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olarak, 12 Mart 2015 tarihinde tescil işlemlerinin tamamlanmasının ardından resmen kurulmuştur.

1 Eylül 2015 tarihinde ise EPİAŞ piyasa işletme lisansını almıştır.

EPİAŞ’ın başlıca amacı ve faaliyet konusu“ Piyasa işletim lisansında yer alan enerji piyasalarının etkin, şeffaf, güvenilir ve enerji piyasasının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde planlanması, kurulması, geliştirilmesi ve işletilmesidir. Eşit taraflar arasında ayrım gözetmeden güvenilir referans fiyat oluşumunun temin edilmesi ve artan piyasa katılımcı sayısı, ürün çeşitliliği ve işlem hacmiyle likiditenin en üst düzeye ulaştığı, piyasa birleşmeleri yoluyla ticaret yapılmasına imkan tanıyan bir enerji piyasası işletmecisi olmaktır.”

Hizmete Ozel

4

Üretim

Elektrik Piyasasının Mevcut Durumu 658

147 Üretim

TEİAŞ EPİAŞ

Dağıtım

Perakende

Serbest Tüketici

Serbest Olmayan Tüketici

Eylül ayı itibari ile toplam 847 adet katılımcı EPİAŞ’a kayıtlıdır.

Bu katılımcılardan 101 adedi Rüzgar enerjisi santralidir.

Hizmete Ozel

5

Elektrik Piyasası İşletmecileri

TEİAŞ: SİSTEM İŞLETMECİSİ Dengeleme Güç Piyasasının işletilmesi, sistemde anlık dengenin yeterli arz kalitesini sağlayacak şekilde sağlanması, yan hizmet alımı ve dengeleme mekanizması yoluyla gerekli yedeklerin tutulması faaliyetlerini yürütür.

EPİAŞ: PİYASA İŞLETMECİSİ Gün Öncesi Piyasası ve Gün İçi Piyasasının işletilmesi, uzlaştırma işlemlerinin gerçekleştirilmesi, ilgili piyasa katılımcılarına alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması ve serbest tüketici işlemlerini yürütür.

Hizmete Ozel

6

Spot Piyasalar – Gün Öncesi Piyasası

14:00’da Fiyatlar kesinleşir

ve

DGP piyasası süreci başlar

13:00’da Piyasa takas fiyatı

katılımcılara duyurulur

11:30’da Teklif bildirim

kapısı kapanır

Gün Öncesi Piyasası

Elektriğin teslimat gününden bir gün öncesinde,

elektrik ticareti ve dengeleme faaliyetleri için

kullanılan, Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen,

organize bir piyasadır.

Hizmete Ozel

7

0,00

50,00

100,00

150,00

200,00

250,00

Oca

.12

Mar

.12

May

.12

Tem

.12

Eyl.1

2

Kas

.12

Oca

.13

Mar

.13

May

.13

Tem

.13

Eyl.1

3

Kas

.13

Oca

.14

Mar

.14

May

.14

Tem

.14

Eyl.1

4

Kas

.14

Oca

.15

Mar

.15

May

.15

Tem

.15

Eyl.1

5

PTF Aylık Aritmetik Ortalama

PTF Aritmetik Ortalama

149,65 ₺/MWh 163,32 ₺/MWh 135,8 ₺/MWh 150,04 ₺/MWh

Doğalgaz arzında sıkıntı Aşırı soğuk

Ilıman İklim

Kuraklık Talep artışı

Aşırı yağışlar ve Rüzgar

YEKDEM

₺/MWh

Doğal Gaz Krizi

Piyasa Takas Fiyatı Seyri

Ek. 1

5

Gün Öncesi Piyasası İstatistikleri

Hizmete Ozel

8

Tarih Rüzgâr Üretim Tahmini (MWh)

GÖP Eşleşme Miktarı (MWh)

PTF (₺/MWh)

18 Ağustos 207,45 10.937 139,54

19 Ağustos 572,74 10.710 110,01

18.08.2015

19.08.2015

110,01

139,54

Rüzgâr Üretim Tahmini – PTF Etkileşimi

Seçilen benzer iki güne ait arz talep eğrilerinde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının etkisi gözlemlenmeye çalışılmıştır.

Söz konusu iki günde;

•Eşleşme Miktarı Talep Miktarı

değişim oranları nispeten daha az

iken,

•Rüzgâr üretim tahminlerindeki

değişim daha fazladır.

Yenilenebilir enerji kaynakları üretim miktarının fiyata etkisi analiz edilirken arz ve talebe bağlı olarak kabul edilen blok tekliflerin etkisi de incelenmelidir.

Hizmete Ozel

9

Üretim Tahmini – Gerçekleşme Performansı

1 Nisan- 30 Eylül arası dönemde pozitif ve negatif

yönde gerçekleşen rüzgar üretim sapmasına ilişkin

grafik yanda verilmiştir. İlgili döneme haftalık olarak

incelenmiştir.

Üretim tahminindeki sapmaların oranı üretim tahmini

arttıkça azalmıştır. 1500 MWh üzerindeki

tahminlerde sapma oranı %10’un altında

gerçekleşmiştir.

Hizmete Ozel

Söz konusu periyotta;

10

Maksimum Tarih Tahminin Üretim (MWh)

Gerçekleşen Üretim (MWh)

Fark (MWh)

Oran

Pozitif Dengesizlik 29 Eylül (22. saat) 1154 2051 897 %78

Negatif Dengesizlik 7 Nisan (12. saat) 1155 481 -674 -%58

Üretim Tahmini – Gerçekleşme İstatistikleri

Maksimum YEK üretimi: 101.047 MWh 4 Nisan ( PTF Ort. 83,36 ₺/MWh )

Rüzgâr üretimi: 52.725 MWh 9 Nisan ( PTF Ort. 87,71 ₺/MWh )

Hizmete Ozel

11

.

Spot Piyasalar – Gün İçi Piyasası Gün İçi Piyasası

GÖP ve DGP ile eş zamanlı olarak çalışan,

dengesizliği azaltma amacı taşıyan, fiziksel

teslimat zorunluluğu olan,

“Sürekli Ticaret”in yapıldığı bir piyasadır.

Gün İçi Piyasası’nda tamamen yerli imkanlarla yazılmış bir yazılım kullanılmaktadır

Zorunlu bir piyasa değildir

Özellikle rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının

üretim tahminlerinin sağlıklı yapılamaması bu üretim

kaynaklarının dengesizliklerinin artmasına sebep olmaktadır.

Gün içi piyasası ile üretim tahminlerinde meydana gelen

sapmalardan kaynaklanan dengesizlik süreleri kısalarak üretim

tahminlerinin daha sağlıklı yapılması sağlanmaktadır.

Hizmete Ozel

12

YEKDEM

Hizmete Ozel

2015 yılında YEKDEM’e katılan santral sayısı 233 olup bu santrallerin toplam kapasitesi 5486 MW’tır.

Yekdeme katılan 60 adet rüzgar santralinin toplam kapasitesi 2823 MW olmuştur.

13

Rüzgar Santral Teşvik Miktarı (ABD Doları cent/kWh)

Teşvikten yararlanan Santral Adet

Teşvikten Yararlanan Santral Kurulu Güç (MW)

7,3 29 1475

7,78 19 717

8,1 4 83

8,58 6 481

8,7 2 67

YEKDEM

2011 yılından itibaren PTF ortalaması ile aynı seviyede bazen daha düşük seyreden YEKDEM RES fiyatları 2015 yılında yükselen dolar kuru ile PTF ortalamasının üzerine çıkmıştır. 2015 yılı YEKDEM’deki rüzgar santralleri için verilen teşvik miktarı aritmetik ortalaması 7,67 $/cent, ağırlıklı ortalaması ise 7,31 $/cent olmaktadır. 2015 yılı için hesaplanan YEKDEM RES fiyatı ortalama dolar kuru 2,9 TL olarak alınarak, Ort. Teşvik miktarı 7,67 $/cent ile çarpılarak hesaplanmıştır.

Hizmete Ozel

14

YEKDEM’e ödenen toplam bedeller

YILLAR YEKDEM TOP. TUTAR

2011 27.871.187 ₺

2012 774.212.487 ₺

2013 463.019.666 ₺

2014 1.198.334.677 ₺

2015 3.005.109.921 ₺

YEKDEM

1,4 1,1

2,6

1,3 1,3 1,4

0,8 0,8 1,5 1,8

1,2 1,9 2,1

6,3

9,3

14,2

13,2

10,0

9,1

6,6 6,1

OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK

YEK MALİYET (TL/MWh)

2013 2014 2015

Yukarıdaki grafikte de görüldüğü üzere 2013 ve 2014 yıllarında piyasa katılımcılarına yansıtılan YEKDEM maliyeti oldukça düşük seyretmesine rağmen, artan teşvik miktarları ve YEKDEM’e dahil olan katılımcı sayısının artması sebebi ile ciddi bir artış göstermiştir. YEKDEM teşvik miktarlarının artması, mekanizmaya dahil olan katılımcılar açısından olumlu bir gelişme olsa da piyasadaki diğer katılımcılara yansıtılan maliyeti artırması sebebiyle piyasa üzerinde olumsuz bir etkiye de sahiptir.

Yenilenebilir Enerji teşvik mekanizmasına bağlı olan santrallerin spot fiyatı ve Dolar kuruna bağlı olarak, maliyetlerin hesaplanarak UEÇM bazında dağıtılması

Hizmete Ozel

Yeşil Sertifika

Elektrik

Piyasası

Yeşil Sertifika

Dünyanın birçok ülkesi yeşil sertifika sistemini kullanmakta olup, uluslararası piyasalarda sertifika alım satımı yapabilmekte, böylece son kullanıcıya kullandığı elektriğin kaynağını seçme imkanı sağlamaktadır.

Türkiye’de böyle bir sistemin kurulması yenilenebilir enerji üretimini artırmak açısından büyük önem arz etmektedir. EPİAŞ olarak bu konuda çalışmalar yapmaktayız.

Hizmete Ozel

TEŞEKKÜRLER

fatih.yazitas@epias.com.tr