Brokering informacji w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy

Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Międzynarodowe seminarium Infobrokering. Profesjonaliści informacji i adepci zawodu Kraków, Akademia Frycza Modrzewskiego, 2015-04-23

1

Spis treści

• O czym mówimy? Co to jest infobrokering i kim jest broker informacji?

• Infobrokering (brokering informacji), historia

• Infobrokering (brokering informacji), stan obecny

• Infobrokering (brokering informacji), perspektywy

• Wybrana literatura przedmiotu

2

CO TO JEST INFOBROKERING I KIM JEST BROKER INFORMACJI?

O czym mówimy?

3

Infobrokering

• Infobrokering = zawodowe, komercyjne pośrednictwo (mediacja) w świecie informacji

• Niektórzy mówią „infobrokerstwo”, jest też „infobrokerstwo systemowe”

4

Nazwy alternatywne i w innych językach

• Broker informacji, infobroker, profesjonalista informacji, researcher, specjalista informacji

• W języku angielskim – raczej „information professional” albo „independent information professional”

• W języku niemieckim – „infobroker”

5

Z „Krajowego Standardu Kompetencji Zawodowych Broker informacji (researcher)

(262204)”

• Broker informacji (researcher) zajmuje się pozyskiwaniem, oceną, analizą i dostarczaniem różnego typu informacji odpłatnie i na zlecenie.

• Broker informacji (researcher) jest zawodem o charakterze usługowym, polegającym na wyszukiwaniu, analizie i udostępnianiu informacji na zlecenie. Pełni on rolę pośrednika pomiędzy poszukującymi informacji a zasobami informacyjnymi (media, biblioteki, zasoby internetowe itp.).

6

Z książki „Zawód infobroker. Polski rynek informacji” (Wolters Kluwer 2015)

• <Infobrokering (…) jest to zawodowe, komercyjne pośrednictwo

(mediacja) w świecie informacji. Infobroker zatem stanowi podmiot, który

na zlecenie i odpłatnie wyszukuje, ocenia, opracowuje, przetwarza

i udostępnia informację. W swojej pracy opiera się przede wszystkim na

już upublicznionych źródłach dokumentalnych, zarówno w wolnym jak i

restrykcyjnym dostępie.

• Osoba ta (lub przedsiębiorstwo) pośredniczy, stąd „broker”, pomiędzy

istniejącym zasobem informacyjnym, stąd „info”, a klientem.

• Opisana usługa (a także branża i profesja), która może również

obejmować inne działania związane z szeroko rozumianą informacją, to

infobrokering (brokering informacji) bądź infobrokerstwo.>

7

Kim jest infobroker (broker informacji)? 1

• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Swoje usługi oferuje odpłatnie i na zlecenie

• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną

8

Kim jest infobroker (broker informacji)? 2

• W swojej pracy opiera się przede wszystkim na już istniejących, upublicznionych (opublikowanych, udostępnionych w internecie itp.) zasobach danych i informacji, źródłach dokumentalnych w wolnym lub restrykcyjnym dostępie

– Oczywiście, gdy zachodzi taka konieczność może skorzystać również z osobowych oraz pierwotnych źródeł informacji, np. skontaktować się z ekspertem lub zadzwonić do danej firmy itp.

9

Kim jest infobroker (broker informacji)? 3

• Może założyć i prowadzić własną działalność gospodarczą (independent information professional), może także funkcjonować jako freelancer (bez etatu, realizując projekty na zlecenie) albo pracownik etatowy w różnych firmach, organizacjach i urzędach, w których informacja odgrywa zasadniczą rolę

• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji.

10

HISTORIA

Infobrokering (brokering informacji)

11

Świat

• Lata 60. i 70. XX w., USA, bibliotekarze się „prywatyzują”

• 1987 – powstanie AIIP Association of Independent Information Professionals

12

Polska, prekursorzy, lata 90. XX wieku

• W edukacji

– instytuty (katedry) informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, np. w IINiB UJ przedmiot „Informacja biznesowa” prowadzony jest od roku 1993

• W praktyce

– Fabryka Informacji, założona we Wrocławiu w roku 1999, uważana jest często za pierwszą firmę infobrokerską w Polsce (Kustra 2013)

• W teorii

– Katarzyna Materska (1997). Informacionnyj broker … . W: Scientific and Technical Information in Central and Eastern Europe. 6th International Seminar. Proceedings. Zakopane: OPI, s. 81-82.

13

Polska, rozwój w XXI wieku

• W edukacji

– Pojawiła się oferta edukacyjna, w tym

• studia magisterskie i podyplomowe, w szczególności w instytutach informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, np. w UJ albo UMK

• kursy, szkolenia, np. organizowane przez CPI w Warszawie

• W praktyce

– Powstało kilkadziesiąt firm infobrokerskich, ponad 70 wg (Hrabiec-Hojda 2013), nie wszystkie oczywiście przetrwały

• W teorii

– Publikacje naukowe, profesjonalne, publicystyka, referaty konferencyjne

14

Polska, rozwój w XXI wieku

• Formalizacja, kontekst prawny

– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537 • 262204 Broker informacji (researcher)

• Dostęp w serwisie www GUS http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/

– Krajowy standard kompetencji zawodowych Broker informacji (researcher) (262204), Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 2013 • Dostęp na stronie http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/

15

STAN OBECNY

Infobrokering (brokering informacji)

16

17

Firmy infobrokerskie i firmy o kompetencjach infobrokerskich

(rozróżnienie autorstwa Patrycji Hrabiec-Hojdy)

• Obecnie na polskim rynku działają „dwa rodzaje podmiotów: firmy zdeklarowane i zdefiniowane jako firmy infobrokerskie oraz firmy o kompetencjach firm infobrokerskich” (Hrabiec-Hojda 2013, s. 89).

18

Czym faktycznie zajmują się infobrokerzy w Polsce?

„W ofercie infobrokerskiej znajdują się usługi różnego rodzaju. Można je podzielić na następujące grupy:

1. wyszukiwanie i pozyskiwanie informacji na zlecenie (research),

2. tworzenie raportów i analiz (reports),

3. budowa baz danych (databases).” (Hrabiec-Hojda 2013, s. 88)

Więcej na ten temat http://www.sbc.org.pl/Content/72732/bn_1_2013.pdf

19

Czym faktycznie zajmują się infobrokerzy w Polsce? Cd.

• Inne, opcjonalne funkcje i usługi

– Architektura informacji, redakcja stron internetowych

– Bezpieczeństwo informacji

– Marketing internetowy

– Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów

– Szkolenia w zakresie umiejętności informacyjnych

– Usługi tekstowe, copywriting

– Weryfikacja danych, faktów

– Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą

20

Klienci infobrokerów

• Podmioty z trzech sektorów gospodarki:

– z sektora przedsiębiorstw (prowadzą działalność gospodarczą w celu osiągania zysku), obejmującego firmy z różnych branż i o różnej wielkości (od MMŚP do korporacji międzynarodowych), tzw. II sektor

– z sektora finansów publicznych (organy administracji i władzy, państwowe i samorządowe instytucje kultury, publiczne uczelnie, placówki służby zdrowia NFZ itp.), tzw. I sektor

– z sektora pozarządowego (NGO, organizacje non profit), tzw. III sektor

• Klienci indywidualni, np. lekarze, naukowcy, politycy i decydenci

21

Obszary i usługi pokrewne • Biały wywiad, OSINT, wywiad jawnoźródłowy

• Biblioteki i bibliotekarstwo

• Desk research

• Informacja biznesowa

• Informacja gospodarcza, biura informacji gospodarczej – Uwaga na ten termin, zob. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o

udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych,

• Wywiad gospodarczy (biznesowy, konkurencyjny, rynkowy, strategiczny)

• Zarządzanie informacją

• Zarządzanie wiedzą w organizacjach (infobrokerstwo systemowe)

22

Stowarzyszenia

• Na świecie

– Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/, nie ma polskiego oddziału ale powszechnie stosowany jest kodeks etyki zawodowej AIIP

– Strategic and Competitive Intelligence Professionals http://www.scip.org/, istnieje polski oddział

• W Polsce

– Od roku 2014 funkcjonuje nieformalne Stowarzyszenie Profesjonalistów Informacji http://www.spi.org.pl/

23

Blogi i wortale

• Kilka przykładów – Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/

– Infobrokering i prawo http://infoiprawo.blogspot.com/

– Infobrokerka http://www.infobrokerka.pl/

– Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/

– Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering http://sabinacisek.blogspot.com/

– Rynek informacji http://rynekinformacji.pl/

– Blogi o infobrokeringu, wyszukiwaniu informacji i obszarach pokrewnych http://sabinacisek.blogspot.com/2014/12/blogi-o-infobrokeringu-wyszukiwaniu.html

PERSPEKTYWY

Infobrokering (brokering informacji)

24

25

Integracja środowiska profesjonalistów informacji, konwergencja usług

• analitycy informacji,

• brokerzy informacji (infobrokerzy),

• firmy badawcze,

• firmy doradcze,

• ośrodki informacji (np. przy instytutach naukowo-badawczych),

• specjaliści białego wywiadu,

• specjaliści wywiadu biznesowego (konkurencyjnego, rynkowego, strategicznego),

• specjaliści zarządzania informacją,

• specjaliści zarządzania wiedzą (infobrokerzy systemowi),

• także, po części – bibliotekarze i archiwiści

26

Integracja środowiska profesjonalistów informacji, konwergencja usług

• Co łączy wszystkich tych profesjonalistów informacji?

• Cel działania

– udzielają odpowiedzi na konkretne pytanie indywidualnego klienta

– zajmują się zaspokajaniem, odpłatnie i na zlecenie, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych klientów

WYBRANA LITERATURA PRZEDMIOTU

Infobrokering (brokering informacji)

27

28

Wybrana literatura przedmiotu

• Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business. http://www.batesinfo.com/coaching/entrepreneur_FAQ.html

• Boruszewski, Jarosław (2012). Jakość i wiarygodność informacji w infobrokerstwie. Lingua ac Communitas, Vol. 22, s. 241-250. http://www.lingua.amu.edu.pl/Lingua_22/13_Jaroslaw%20Boruszewski.pdf

• Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Vol. 21, No. 3. http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)

• Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880, http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf

• Cisek, Sabina (2009). Infobrokering w praktyce: zasady wyszukiwania informacji w Internecie. http://hdl.handle.net/10760/18457

• Cisek, Sabina; Januszko-Szakiel, Aneta (red.) (2015). Zawód infobroker. Polski rynek informacji. Warszawa: Wolters Kluwer.

• Hrabiec-Hojda, Patrycja (2013). Specyfika usług infobrokerskich a kompetencje informacyjne infobrokera. Bibliotheca Nostra, nr 1, s. 87−95. http://www.sbc.org.pl/Content/72732/bn_1_2013.pdf

• Kowalska, Małgorzata (2011). Kształcenie infobrokerów w Toruniu. Folia Torunensia, t. 11. http://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/419/Infobrokerzy.pdf

29

Wybrana literatura przedmiotu cd.

• Kustra, Karolina (2013). Kształcenie brokerów informacji w Polsce. Infotezy, Vol. 3, No. 1. http://www.ujk.edu.pl/infotezy/ojs/index.php/infotezy/article/view/62/172

• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (2013). Krajowy standard kompetencji zawodowych Broker informacji (researcher) (262204). Dostęp w serwisie http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/

• Nizioł, Karolina (2010). Infobrokering w Polsce. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej, nr 4, s. 3-1. [pełny tekst na stronie http://www.ptin.org.pl/, zakładka PTINT]

• Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z przyszłości. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php

• Walczak-Niewiadomska, Jadwiga; Czapnik, Grzegorz; Gruszka, Zbigniew (2013). Brokerstwo informacyjne w Polsce – przegląd publikacji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum, nr 17, s. 217-232. http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/2334/13-walczak.pdf?sequence=1

• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. blog Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering