Tema : Evropa e bashkuar dhe identiteti europian

Shqiperia drejt integrimit europian

Lenda:Histori baze.

Objektivat:

Te analizojme veprimtarine e institucioneve te Be-se

Rruga eShqiperise drejt anetaresimit ne NATO

Politika ekonomike e Be

Te analizojme integrimin euroatlantik te Shqiperise

Te njihemi me strukturen dhe historikun e BE-se

Te rendisim vendet anetare te BE

Bashkimi Evropian (shkurtesa shqip: BE, zyrtarisht : EU) është një bashkësi e disa shteteve Evropiane e themeluar me qëllim të lirisë së qarkullimit tëmallrave. Në fillim të themelimit përbëhej nga njënumër i vogël shtetesh. Me rënien e BashkimitSovjetik, u bë paraqitja e kërkesave për anëtarësim ngashtete ish-komuniste. Edhe pse si organizatë gjithë-Evropiane është Këshilli i Sigurimit të Evropës, ngashumë vende të botës edhe BE njihet si organizatëgjithë Evropiane.

Guri i themelit për krijimin e Bashkimit Evropian u vendos ngaMinistri i Jashtëm Francez, Robert Schuman, në deklaratën e tij të 9 majit të vitit 1950, në të cilën ai parashtroi idenë e përpunuar më parëme Jean Monnet për bashkimin e industrive evropiane të qymyrit dheçelikut. Sipas tij, kjo do të përbënte një nismë historike për ndërtimin e një “Evrope të organizuar dhe vitale”, pa të cilën paqja në botë do tëishte e pamundur. Plani Schuman u bë realitet me nënshkrimin nëParis të Traktatit Themelues të Komunitetit Evropian të Qymyrit dheÇelikut më 18 prill të vitit1951.

Në nënshkrimin e traktatit merrnin pjesëG Jermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda, dhe Luksemburgu. Një tjetër zhvillim i rëndësishëmerdhi disa vjet më vonë me Traktatet e Romës, të 25 marsit të vitit 1957, të cilat krijuan Komunitetin Ekonomik Evropiandhe KomunitetinEvropian të Energjisë Atomike (EUROATOM). Krijimi i BashkimitEvropian me Traktatin e Mastrihtit shënoi një hap te mëtejshëm nërrugën e bashkimit politik të Evropës. Megjithëse ky traktat u nënshkrua më 7 shkurt të vitit 1992,

Bashkimi Evropian mori një zhvillim të mëtejshëm me Traktatin e Amsterdamit icili u nënshkrua me 1 tetor të vitit 1997 dhe hyri në fuqi më 1 maj të vitit 1999 pas ratifikimit nga të gjitha shtetet anëtare. Traktati i Amsterdamit ka modifikuarpërmbajtjen e Traktatit të Mastrihtit në pesë fusha kryesore :liria, siguria dhe drejtësia,qytetaria e Bashkimit,politika e jashtme,institucionet e BE-sëGjate samitit të Nicës më 7-11 dhjetor 2000, kryetarët e shteteve dhe të qeverive sidhe ministrat e jashtëm të shteteve anëtare, pas një maratone të gjatëbisedimesh, ranë dakord për miratimin e një kushtetute për Bashkimin Evropian. Traktati i Nicës përmban dispozita mbi ndarjen e pushteteve dhe proceduratvendimmarrëse të BE-së.Traktati u miratua në mënyrë përfundimtare nga qeveritë e shteteve anëtare më26 shkurt të vitit 2001, datë kur u nënshkrua nga ministrat e jashtëm. Pas kësaj, hyri në fuqi më 1 shkurt 2003, pas ratifikimit nga parlamentet e të gjitha shteteveanëtare

Shtylla e parë Komunitetet Evropiane

Shtylla e parë përbëhet nga tri Komunitetet Evropiane (KomunitetiEvropian, Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut dhe Euroatomi). Në momentin e themelimit të BE-së, Komuniteti Ekonomik Evropianmori emrin Komuniteti Evropian. Një ndryshim i tillë synon të shprehëkalimin nga një komunitet tërësisht ekonomik në një bashkim politik. Përfshirja e të trija komuniteteve në një shtyllë të vetme nuknënkupton ndonjë unifikim të tyre. Shtylla e parë përfaqësonjuridiksionin komunitar në formën e tij më të lartë. Brenda kuadrit tëKomunitetit Evropian, institucionet komunitare mund të hartojnënormat komunitare në fushat përkatëse të veprimtarisë së tyre, të cilatzbatohen direkt mbi shtetet anëtare dhe kanë epërsi ndaj së drejtës sëbrendshme. Në zemër të KE-së qëndron tregu i përbashkët me katërliritë e tij themelore (liria e lëvizjes së personave, mallrave, shërbimevedhe kapitalit) si dhe rregullat mbi konkurrencën.

Përpara hyrjes në fuqi të Traktatit të Bashkimit Evropian, bashkëpunimi politikndërmjet shteteve rregullohej nga marrëveshjet e vitit 1970 “mbiBashkëpunimin Politik Evropian” si dhe nga Akti i Përbashkët Evropian. Këtomarrëveshje parashikonin konsultime të rregullta ndërmjet ministrave tëjashtëm dhe kontakte të vazhdueshme ndërmjet departamenteve qeveritare. Megjithatë, të gjitha vendimet merreshin me unanimitet. Përsa u përketçështjeve të sigurisë, bashkëpunimi kufizohej vetëm në aspektet politike dhefinanciarë. Megjithatë, krizat ndërkombëtare të viteve ‘90 (Lufta e Gjirit, luftacivile në ish-Jugosllavi) treguan se instrumente të tilla të politikës së jashtmenuk ishin në gjendje t’i siguronin Bashkimit Evropian ndikimin e merituar nëarenën ndërkombëtare.

Me Traktatin e Bashkimit Evropian, Kryetarët Shteteve dhe Qeverive ranëdakord të zhvillonin një politikë të jashtme dhe sigurie të përbashkët. Pjesa mëe madhe e vendimeve, në kuadër të kësaj politike, merren ende nëpërmjetbashkëpunimit të shteteve. Megjithatë, janë parashikuar një sërë mjetesh tëreja si, për shembull, pozicionet e përbashkëta, masat dhe veprimet e përbashkëta si dhe vendimet kuadër.

Bashkëpunimi ndërmjet autoriteteve gjyqësore dhepolicore të shteteve anëtare synon t’u ofrojë qytetarëveevropiane liri, siguri dhe drejtësi, duke parandaluar dheluftuar bashkërisht krimin, racizmin dhe ksenofobinë. Bashkëpunimi gjyqësor ka të bëjë gjithashtu me lehtësimindhe përshpejtimin e bashkëpunimit në fushën e zbatimit tëvendimeve penale, lehtësimin e ekstradimit ndërmjetshteteve anëtare, vendosjen e normave penale uniforme nëluftën ndaj krimit të organizuar, terrorizmit dhe trafikut tëdrogës. Njëlloj si në fushën e politikës e jashtme dhesigurisë së përbashkët, bashkëpunimi në fushën e drejtësisëdhe të punëve të brendshme zhvillohet jashtë kuadritvendimmarrës të Komunitetit Evropian.

Këshilli Evropian

Këshilli Evropian lindi nga Samitet e Kryetarëve të Shteteve dhe tëQeverive të vendeve anëtare. Në Samitin e Parisit të mbajtur nëdhjetor 1974, u vendos që këto takime të mbaheshin tri herë në vit dhetë merrnin emrin Këshill Evropian. Në vitin 1987, Akti i PërbashkëtEvropian e bëri Këshillin Evropian pjesë të strukturës institucionale tëKomunitetit. Tashmë ai është pjesë e Bashkimit Evropian.

Kryetarët e Shteteve dhe të Qeverive si dhe Presidenti i Komisionittakohen rregullisht të paktën dy herë në vit. Ata shoqërohen ngaMinistri i Jashtëm si dhe një Anëtar i Komisionit.

Funksioni themelor i Këshillit Evropian është përcaktimi i drejtimevekryesore politike për integrimin Evropian. Ai e realizon një gjë të tillëduke marrë vendimet kryesore politike si dhe duke instruktuarKëshillin ose Përfaqësuesit Shteteve Anëtare. Në këtë mënyrë, KëshilliEvropian ka drejtuar punën për bashkimin ekonomik dhe monetar, zgjedhjen e drejtpërdrejte të parlamentit si dhe një numër aplikimeshpër aderim

Këshilli i Ministrave duhet dalluar nga Këshilli Evropian, edhe pse këto dy institucione janë të lidhura ngusht në mesveti. Në fakt , Këshilli Evropian nuk konsiderohetinstittucion i BE-së. Këshilli Evropian përbëhet ngakryetarët e shteteve dhe të qeverive, të cilat takohen dy herënë vit. Tubimet e Këshilit Evropian quhen Samite. Roli iKëshillit Evropian është iI përqendruar kryesisht nëpërcaktimin e kahes politike të UE-së Ky institucionekziston nga vitit 1974, kur u miratua propozimi i ZhiskarD>Estenit, që udhëheqësit e shteteve të takohen në formëdhe në mynyrë të rregullt për të diskutuar çështjet e bashkësisë që kanë të bëjnë me politiken e jashtme. KurseKëshilli i Ministrave , ekziston që nga themelimi i BE-së

Origjina e Parlamentit Evropian fillon në vitet 50-te me traktatet themeluese. ParlamentiEvropian përbëhet nga 730 deputete, të cilët zgjidhen me votim të drejtpërdrejte ngaqytetarët e shteteve anëtare. Kjo do të thotë se Parlamenti Evropian gëzon legjitimitetdemokratik dhe se është i vetmi organ përfaqësues i qytetarëve të Bashkimit. Zgjedhjetparlamentare mbahen një herë në pesë vjet dhe të drejtën e votës e gëzon çdo qytetarevropian që është regjistruar si votues. Përsa i përket zgjedhjes në mënyrë tëdrejtpërdrejte, anëtarët e Parlamentit, sipas traktateve themeluese “janë përfaqësues tëpopujve të shteteve që bëjnë pjesë në Komunitete”.

Megjithatë, për një kohë të gjatë ata kanë qenë delegate të shteteve anëtare dhezgjidheshin sipas procedurave të veçanta nga secili shtet. Një mënyrë e tillë zgjedhjejenuk siguronte përfaqësim të mjaftueshëm të grupeve opozitare të parlamenteve tështeteve anëtare, duke çuar kështu në një “deficit demokratik”. Në vitin 1976, Këshillinxori një vendim lidhur me zgjedhjen e përfaqësuesve në Parlament me votim tëpërgjithshëm dhe direkt. Zgjedhjet e para të përgjithshme dhe të drejtpërdrejta janëmbajtur në vitin 1979. Që prej asaj kohe, Parlamenti ka shprehur vullnetin politik të 374 milionë qytetarëve të Bashkimit dhe ka përfaqësuar interesin e tyre në marrëdhënie me institucionet e tjera të BE-së. Parlamenti Evropian i zhvillon punimet e tij në Francë, Belgjikë dhe Luksemburgu. Sesionet plenare mujore, në të cilat merr pjesë çdoeurodeputet, zhvillohen në Strasburg, qytet i cili konsiderohet edhe selia e ParlamentitEvropian. Takimet e komiteteve parlamentare dhe çdo takim plenar shtesë zhvillohetnë Bruksel, ndërsa Luksemburgu është qendra e administratës se Parlamentit(Sekretariati i Përgjithshëm).

Parlamenti ushtron tri funksione themelore :Ai ushtron pushtetin legjislativ në bashkëpunim me Këshillin. Fakti që është njëorgan i zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejte bën që Parlamenti të jetë garantikryesor i legjitimitetit të së drejtës evropiane.Këshilli i BE-së dhe Komisioni Evropian janë të detyruara të kërkojnë mendimin e Parlamentit, përpara se të adoptojnë një akt legjislativ, sa herë që Traktatet e parashikojnë shprehimisht një gjë të tillë. Konsultime të tilla mund të jenë edheopsionale.Parlamenti ushtron kontroll demokratik mbi të gjitha institucionet e BEsë, veçanërisht mbi Komisionin. Ai gëzon te drejtën për të pranuar ose refuzuaremërimin e Komisionarëve ; mund të paraqesë mocion mosbesimi ndaj Komisionitnë tërësi dhe Komisioni është i detyruar t’u përgjigjet pyetjeve të Parlamentit.Veprimtaria e Parlamentit ndahet në dy faza kryesore :Përgatitja e sesioneve plenare. Kjo bëhet nga anëtaret e Parlamentit në komisionetparlamentare të cilat janë të specializuara në fusha të veçanta të aktivitetit tëBashkimit. Çështjet për debat diskutohen edhe nga grupet politike.Sesionet plenare. Gjate këtyre sesioneve Parlamenti shqyrton propozimet legjislativesi dhe voton dhe propozon amendamente përpara se të votojë tekstin në përgjithësi.Në veprimtarinë e Parlamentit Evropian bëjnë pjesë edhe “komunikimet” me Këshillin dhe Komisionin si dhe seancat e pyetjeve lidhur me gjendjen e Bashkimitdhe situatën në botë.

Këshilli është organi kryesor vendimmarrës i Bashkimit. Sikurse Parlamenti Evropianedhe Këshilli është krijuar nga dispozitat e traktateve gjatë viteve ‘50. Ai përfaqësonshtetet anëtare dhe në takimet e tij merr pjesë një ministër nga secila prej qeverive tështeteve anëtare të BE-se, me varësi të natyrës së çështjeve që do të diskutohen në atëtakim. Marrëdhëniet e Bashkimit Evropian me pjesën tjetër të botës mbahen nga“Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme dhe Marrëdhënieve me Jashtë”. Por një konfigurim itillë i Këshillit ka përgjegjësi të gjera edhe për çështje të politikës së përgjithshme, prandaj takimet e tij mund të ndiqen nga secili prej ministrave të qeverive të shteteveanëtare, sipas zgjedhjes së vete qeverive.

Gjithsej ekzistojnë nënte konfigurime të ndryshme të Këshillit :

Çështjet e Përgjithshme dhe Marrëdhëniet me Jashtë

Çështjet Ekonomike dhe Financiare (ECOFIN)

Drejtësia dhe Punët e Brendshme

Punësimi, Politikat Sociale, Shëndeti dhe Çështjet e Konsumatorit

Konkurrenca (Tregu i Brendshëm, Industria dhe Kërkimet)

Transporti, Telekomunikacionet dhe Energjia

Bujqësia dhe Peshkimi

Mjedisi

Edukimi, Rinia dhe Kultura

Komisioni është një organ i pavarur politikisht i cili përfaqëson dhe mbron interesat e Bashkimit Evropian në tërësi. Ai përbën mekanizmin drejtues të BEse. KomisioniEvropian përbëhet nga 25 anëtare të cilët emërohen një herë në pesë vjet, pa kaluargjashtë muaj nga data e zgjedhjeve për Parlamentin Evropian.

Procedura e emërimit është e tillë :

Qeveritë e shteteve anëtare bien dakord mbi emrin e personit që do të drejtojëKomisionin për pesë vjetët e ardhshëm.

Presidenti i Komisionit zgjedh, në bashkëpunim me qeveritë e shteteve anëtare, anëtarete tjerë të Komisionit.

Parlamenti Evropian aprovon përbërjen e Komisionit të ri, në tërësi. Në rast se aprovohet, Komisioni fillon nga puna janarin e ardhshëm.

Selia e Komisionit Evropian është ne Bruksel, por ai ka një numër zyrash nëLuksemburgu, përfaqësi në të gjitha shtetet anëtare të BE-se si dhe delegacione në disaprej kryeqyteteve të botës.

Komisioni Evropian ushtron katër funksione themelore :

Propozon aktet normative në Parlament dhe në Këshill ;

Administron dhe zbaton politikat e BE-se si dhe buxhetin ;

Është “gardiani” i Traktateve (së bashku me Gjykatën e Drejtësisë); Përfaqëson Bashkimin Evropian ne arenën ndërkombëtare.

Gjykata e Drejtësisë është krijuar në vitin 1952 me Traktatin e Komunitetit Evropian të Qymyrit dhe Çelikut. Detyre e saj është tësigurojë që e drejta e BE-se të interpretohet dhe të zbatohet në mënyreuniforme në të gjitha shtetet anëtare. Gjithashtu, Gjykata ka pushtetine zgjidhjes së mosmarrëveshjeve gjyqësore ndermjet shteteve anëtare, institucioneve të Bashkimit, personave fizike dhe juridike. Gjykataështë e përberë nga një gjyqtar prej secilit shtet anëtar, duke siguruar, në këtë mënyre, përfaqësimin e sistemeve ligjore të të gjithë shteteveanëtare të BE-se. Gjykata ndihmohet nga tetë “avokate tëpërgjithshëm”, të cilët kanë për detyrë të japin mendimin e tyre përçështjet që shtrohen për zgjidhje përpara gjykatës. Mendimet e tyrejepen publikisht dhe duhet të jenë të paanshme. Gjyqtaret dhe avokatete përgjithshëm emërohen me marrëveshje të përbashkët të të gjithështeteve anëtare, për një mandat gjashte-vjeçar, i cili mund tëripërtërihet me një ose dy periudha të mëtejshme tre-vjeçare.

Çështjet kryesore që shtrohen për zgjidhje përpara Gjykatës :

kërkesa për gjykim paraprak ;

procedimi për shkelje të detyrimeve që rrjedhin nga traktatet ;

procedimi për anullim të një vendimi ;

procedimi për mosveprim.

Që në origjinën e tij, BE ka përcaktuar një treg të vetëmekonomik përgjatë territorit te të gjithë anëtareve të saj. Aktualisht është në përdorim një kurs i vetëm këmbimi në 16 anëtaret e eurozonës. E konsideruar si një ekonomi në vetme, BE gjeneron një GDP nominalë prej 18,39 trilion dollarësh amerikanqë arrin gjeri në 22 % të output-it total ekonomik të botës nëterma të purchasing power parity, gjë që e bën atë ekonominë mëtë madhe në botë për nga GDP nominalë dhe e dyta si bllokekonomik tregtar. Është gjithashtu eksportuesi më i madh imallrave (të mirave), importuesi i dytë më i madh dhe partneritragtar më i madh i disa vendeve si India dhe Kina.

Nga 500 korporata, 170 prej tyre i kanë selitë të vendosura nëvendet e BE. Në maj 2007 papunësia e BE ishte 7 % kurseinvestimet 21,4 % të GDP. Ka një variacion të madh në tëardhurat vjetore për kokë të vendeve të BE, nga 7000 $ deri në 69 000 $.

Shtetet anëtare të BE kanë dizenjo pasaporte të standardizuara me fjalët “BashkimiEvropian” në gjuhët anëtare (nacionalë). Dy nga objektivat kryesore të KomunitetitEkonomik Evropian ishte zhvillimi i një tregu të përbashkët që u quajt më pas tregu ivetëm dhe bashkimi i doganave midis shteteve anëtare. Tregu i vetëm përfshinqarkullimin falas të të mirave, kapitalit, njerëzve, shërbimeve brenda BE dhebashkimin e doganave që përfshinte aplikimin e një tarifë të vetme të jashtme për tëgjitha të mirat që hynë në treg. Kur të mirat janë pranuar në treg, ato nuk mund tëbëhen më subjekt i taksave doganore, diskriminuese apo kuotave të importit kurqarkullojnë brenda shteteve të BE. Shtetet jo anëtare të BE-se si Islanda, Norvegjia, Zvicra marrin pjesë në tregun e vetëm por jo në bashkimindoganor. Kjo gjysme tregti është e mbuluar nga legjislacioni i BE. Lëvizja e lirë e kapitalit është menduar që të lejojë investimet si psh : blerja e pronave. Deri nëbashkimin monetar kjo pjesë ka qenë shumë e avashte, me pas pati zhvillim tëshpejte. Lëvizja e lirë e kapitalit deri tani është unikë sepse lejohet në mënyre tëbarabarte edhe shtete jo anëtare. Lëvizja e lirë e personave nënkupton që qytetaretmund të levizn lirisht ndërmjet shteteve anëtare për të jetuar, punuar, studiuar apopër të dalë në pension. Kjo kërkoi uljen e formaliteteve administrative dhe njohjen e kualifikimeve profesionale të shteteve të tjera. Një nder objektivat kryesore të BE qëishte “kursi I vetëm këmbimi” u bë e ditur që në 1969 dhe u realizua jo më vonë se në 1 janar 1999. Propozimi i 11 vendeve nga 15 anëtare ishte përdorimi i euros.

Në 2002 u bënë 12 anëtar dheqe atëherë është rritur gjithje e më shumë duke u bërë sot me 16 vende anëtare (më i fundit anëtar është Sllovakia me 1 janar 2009). Të gjithavendet e tjera të BE, perveç Danimarkës dhe Britanisë së Madhe, i është lejuar tëbashkohen tek “euro” kur të kenë plotësuar kushtet ekonomik. Vetëm pak vende kanëlejë për të hyrë. Suedia do bashkohet ekonomikisht, të bëhet pjesë e euros por jo të jetëanëtare, pa i plotësuar kushtet e anëtarësimit. Qëllimi i krijimit të euros është : lehtësimi i lëvizjes së qytetareve dhe i mallrave, duke eliminuar problemet e shkëmbimit, nëpërmjet beries transparent të çmimin duke krijuar një treg financiar tëvetëm, me çmime të qëndrueshme dhe interesa të ulta më kurs këmbimi internacionaltë mbrojtur nga dyndjet e mëdha tregtare në eurozonë. Ajo është gjithashtu e nënkuptuar si simbol i integrimit dhe stimulues për më shumë. Eurozona dhe politikatmonetare për ato vende që i kanë adaptuar ato me konsensusin w BE, janë nën kontrolltë Bankës Qendrore Evropiane.

31 marsi është njëra ndër datat më të rëndësishme në historinë e Shqipërisë. Ky vend u bë anëtari i 28 i Kësaj Aleance Veri Atlantikebashkë me Kroacinë.

Shqipëria kishte një rrugë të gjatë drejt anëtarësimit në NATO, ku njëherë u pranuar si anëtare e Këshillit për Bashkëpunim të Atlantikut të Veriut nëqershor 1992.

Por, Shqipëria dhe Kroacia morën edhe zyrtarisht pranimin si anëtare tëNATO-së në takimin e nivelit të lartë të Aleancës që u mbajt në Strasburg më 3 dhe 4 prill 2009.

Më 2003, Shqipëria, Kroacia dhe Maqedonia nisën një nismë të përbashkët tëquajtur Grupi i Kartës së Adriatikut, të inkurajuar nga Shtetet e Bashkuara.

Megjithatë, Maqedonia u bllokua nga bashkimi me Aleancën më 2008, kurGreqia vuri veton ndaj përparimit të pranimit të vendit për shkak tëmosmarrëveshjes në vazhdim për emrin.

Kroacia dhe Shqipëria, sidoqoftë, kanë bërë përpjekje të mëdha në rrugën e tyre drejt pranimit në Aleancë. Vendet përcaktuan përparësitë e tyre më të lartapër të përmbushur standardet demokratikë, për të pakësuar korrupsionin dhepër të luftuar krimin e organizuar, për të zbatuar reformën gjyqësore, përpërmirësimin e administratës publike dhe nxitjes së marrëdhënieve fqinjësore.

Vendet anëtare të NATO-së mbikëqyrin reformat e parashikuara dhe vlerësojnëzbatimin e tyre.

Marrëdhëniet diplomatike të Shqipërisë meBashkiminEvropian (BE) janë vendosur në vitin1991. Ngjarja më e rëndësishme në marrëdhënietmidis Shqipërisë dheBE-së u shënua një vit mëvonë, në 11 maj 1992, me nënshkrimin eMarrëveshjes së Tregtisë dheBashkëpunimit ecila hyri në fuqi më 1 dhjetor 1992. Po në këtëperiudhë, Shqipëria përfshihet në SisteminePërgjithshëm të Preferencave (GSP), icilipërfaqësonte një regjim tëpërgjithshëmpreferencash tregtare që BE-ja u ofrontenjënumri të gjerë vendesh me të cilat ajokishtemarrëdhënie kontraktuale.

Marrëveshja e TregtisëdheBashkëpunimit e 11 majit1992i krijoi mundësinëShqipërisëqë të përfitojë ngafondet eprogramit PHARE. Kjopërbën një hap tërëndësishëm në drejtimtëristrukturimit të asistencëssëBE-së ndaj Shqipërisë nënjësërë fushash që përkoninmereformat në të cilatishteangazhuar vendi ynë. Nëkuadrin e këtij programi, nëperiudhën 1992-2000,Shqipërisë i është dhënënjëndihmë e konsiderueshme

Në vitin 1996, Shqipëria ishte pranë nënshkrimittë njëmarrëveshjeje tëre kontraktuale me BE-në, e cila, do tëhapterrugën për njëmarrëveshje klasikeasocimi. Por, zgjedhjet ekontestuaraparlamentare të majit tëvitit1996, së bashku mekrizën e thellë financiaredhesociale që pasoi nëfillim të vitit 1997 ngarenia e skemavepiramidale, bënë që tëdështojë çdoiniciativënë këtë drejtim.

Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme, në këtëkohë, përcaktonte një sërë kushteshpolitikedhe ekonomike që vendet e Ballkanit duhej tëplotësonin për të zhvilluar dheforcuarmarrëdhëniet e tyre me BE-në. Këto kriterekishin të bënin me respektimin e parimevedemokratike, liritë dhe të drejtat enjeriut, ndërtimin, respektimin dheforcimin eshtetit të së drejtës, mbrojtjen eminoriteteve, zhvillimin e ekonomisësëtregut, si dhe bashkëpunimin rajonal.

Në maj të vitit 1999, Bashkimi Evropian miratoi njëiniciativë të re për 5 vende teBallkanit: Shqipëria,ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë, Kroacia,Bosnjë-Hercegovina dhe Republika FederaleJugosllave, të quajtur Procesi i Stabilizim-Asocimit(PSA). Që në fillimin e kësaj iniciative të re,Shqipëria do të bëhej pjesë e saj. Ky proces ka përqëllim vendosjen e marrëdhënieve më të ngushtandërmjet BE-së dhevendeve të lartpërmendura,nëpërmjet Marrëveshjeve të Stabilizim-Asocimit(MSA).Nënëntor të vitit 1999, Komisioni Evropian paraqitinjë raport mbi studimin e fizibilitetitper hapjen ebisedimeve me Shqipërinë për nënshkrimin eMarrëveshjes së Stabilizim-Asocimit duke arritur nëperfundimin se, megjithatë, Shqipëria nuk i kishteplotësuarkushtet për një marrëveshje të tillë.

Në muajin nëntor të vitit 2000, u zhvillua në Zagrebtakimi i vendeve të përfshira nëprocesin e stabilizim-asocimit. Në këtë takim BE-ja vendosi tëintensifikojëbashkëpunimin me Shqipërinë nëpërmjet krijimit tëGrupit të Nivelit tëLartë Drejtues Shqipëri-BE. Qëllimii këtij grupi ishte të vlerësonte kapacitetineShqipërisë për të marrë përsipër detyrimet për njëMarrëveshje Stabilizim-Asocimime BE-në. Grupi iNivelit të Lartë Drejtues Shqipëri-BE zhvilloi tretakime në Tiranënë përfundim të të cilave KomisioniEvropian hartoi një raport vlerësimi, kuevidentohejprocesi i bërë dhe fushat ku ende nevojitenpërmirësime. Si përfundim, Komisioni vlerësoi sendonëse mbetet ende për të bërë ne drejtim tëplotësimit tedetyrimeve që rrjedhin nga njëmarrëveshje stabilizim-asociimi, perspektiva e hapjessë negociatave është rruga më e mirë për të ruajturtempin e ndryshimevepolitike dhe reformaveekonomike në vend. Për këtë qëllim, Komisioni arritinëpërfundimin se është çasti për të proceduar menjë Marrëveshje Stabilizim-Asociimime Shqipërinë.

Samiti i Selanikut i mbajtur me qershor 2003 i ashtuquajtur edheZagreb II konfirmonperspektivën për aderim në BE të vendeve tërajonit të Ballkanit Perëndimor dhe i hap rrugën shfrytëzimit tëinstrumentave të përdorur me vendet e reja anëtare.Kriteret e Anetaresimit në Bashkimin EvropianPër t’u bërë anetare e BE-së, Shqipëria duhet tëplotësojë kriteret evendosura për të gjitha shtetet kandidate për anëtarësimnëBashkimin Evropian të miratuara nga Këshilli Europian iKopenhagenit në qershortë vitit 1993.Këto kritere janë të karakterit politik dhe ekonomik dheparashikojnë:• Garantimin e demokracisë, shtetit të së drejtës, respektimin e tëdrejtave të njeriut dhetë minoriteteve;• Vendosjen e një ekonomie tregu që mund t’i bëjë ballëpresionitkonkurrues dhe forcave të tregut të përbashkët europian.• shteti kandidatduhet të jetë i aftë t’u përgjigjet detyrimeve qërrjedhin nga “acquis communautaire “ ose legjislacioni i BashkimitEvropian.

10 Qershor 1999 – Miratimi iPaktit të Stabilitetit për EuropënJuglindore nëKëln. Nëdokumentin themelues, mëshumë se 40 vende partneredhe organizatau angazhuan përtë forcuar në vendet e EuropësJuglindore "përpjekjet përtënxitur paqen, demokracinë,respektin për të drejtat e njeriutdhe prosperitetinekonomik, nëmënyrë që të arrihet stabilitet nëtë gjithë rajonin".1999 -Përfshirja e Shqipërisënë Regjimin AutonomPreferencial.19 - 20 Qershor 2000 -KëshilliEuropian i Feiras shpall sevendet që janë pjesë e procesittë StabilizimAsociimitkonsiderohen "kandidatepotenciale" për anëtarësim

24 Nëntor 2000 – Këshilli Europian iZagrebit lancon zyrtarisht procesineStabilizim Asociimit për 5 vendet eEuropës Juglindore, përfshirëShqipërinë. Samiti theksoi lidhjen midisprogresit të vendeve të rajonit drejtdemokracisë, sundimit të ligjit, pajtimitdhe bashkëpunimit rajonal në njërënanë dheperspektivës së anëtarësimittë mundshëm në BE në anën tjetër.2001 - Viti iparë i zbatimit të ProgramitCARDS për vendet që janë pjesë eprocesit tëStabilizim Asociimit.2001 - Komisioni rekomandon fillimin ebisedimeve përMarrëveshjen eStabilizim Asociimit (MSA) meShqipërinë.Qershor 2001 –Këshilli Europian iGöteborgut fton Komisionin Europianqë të paraqes draft direktivat negociusetë MSA-së me Shqipërinë.

Tetor 2002 – Miratimi idirektivave për hapjen e bisedimevepër MSA me Shqipërinë.31 Janar 2003 – Presidenti iKomisionit Europian, RomanoProdi shpallzyrtarisht hapjen ebisedimeve për MSA mesShqipërisë dhe BE-së.21 Qershor 2003 -Samiti iSelanikut konfirmon perspektivënEuropiane të vendeve tëBallkanitPerëndimor si dhe procesin eStabilizim Asociimit si kuadrinpolitik tërrugës së tyre drejtanëtarësimit në BE.

Maj 2004 – Këshilli Europian lançonprogramin TAIEX për harmoniziminelegjislacionit kombëtare të vendeve tëpërfshira në procesin e StabilizimAsociimitme legjislacionin e BE-së.Qershor 2004 - Vendimi i Këshillit përPartneritetin e parëEuropian meShqipërinë.14 Prill 2005 – Nënshkrimi iMarrëveshjes së Ripranimit mesShqipëridhe BE-së.

Janar 2006 - Vendimi i Këshillit Europian përPartneritetin Europian të rishikuarmeShqipërinë.1 Maj 2006 - Hyrja në fuqi e Marrëveshjes sëRipranimit mesShqipërisë dhe KomunitetitEuropian.12 Qershor 2006 – Nënshkrimi iMarrëveshjessë Stabilizim Asociimitmes Komuniteteve Europiane e Shteteve tëtyre Anëtare nganjëra anë dhe Shqipërisënga ana tjetër.1 Dhjetor 2006 - Hyrja në fuqi eMarrëveshjessë Përkohshme mes Shqipërisëdhe Komunitetit Europian.Janar 2007 - Hyrja në fuqie Instrumentit të ritë Ndihmës së Para-Aderimit (IPA).1 Janar 2008 – Nënshkrimi iMarrëveshjes sëLehtësimit të Vizave mes Bashkimit Europiandhe Shqipërisë.18 Shkurt 2008 - Vendimi i Këshillit përPartneritetin Europian të rishikuarmeShqipërinë.

3 Qershor 2008 - Komisioni Europian (KE) paraqet Udhërrëfyesin eLiberalizimit tëVizave për Shqipërinë . Ky dokument përcakton 42standarde lidhur me masat qëadresuar nga autoritetet shqiptare nëmënyrë që të mundësohet regjimi pa viza përqytetarët shqiptarë.1 Prill 2009 - Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së StabilizimAsociimit.28 Prill 2009 – Qeveria shqiptare dorëzon Aplikimin e ShqipërisëpërAnëtarësim në BE.27 Maj 2010 – KE miraton propozimin që i mundësonqytetarëve tëShqipërisë dhe Bosnje-Hercegovinës të drejtën për të udhëtua pa vizaafatshkurtër në vendet e hapësirës Shengen.8 Nëntor 2010 – Këshilli miratonvendimin për liberalizimin e vizave afatshkurtër për qytetarët shqiptarë.9 Nëntor2010 - KE paraqet Opinionin mbi Aplikimin e Shqipërisë përAnëtarësim në BE, kunuk propozohet as dhënia e statusit të venditkandidat e as hapja e negociatave. Opinioni përcakton 12 prioritete kyçeqë duhen të adresohen nga Shqipëria nëmënyrë që të matet progresi isaj drejt BE-së.

10 Qershor 2011 - Qeveria shqiptaremiraton Planin e Veprimit që adreson12 prioritetet kyçe të Opinionit të KE,lidhur me: funksionimin e duhur tëParlamentit, forcimin e shtetit ligjor,realizimin e reformave nëadministratën publike, luftënkundërkorrupsionit dhe kundër krimit tëorganizuar, forcimin e të drejtavetëpronësisë, përforcimin e mbrojtjes sëtë drejtave të njeriut dhepërmirësimin e trajtimit të tëburgosurve.12 Tetor 2011 - KE publikonRaportin e Progresit të 2011 përShqipërinë i cili nuk propozoi asdhënien e statusit të vendit kandidate as hapjen e negociatave përanëtarësim

10 Tetor 2012 - KE publikon Raportin e Progresit të 2012për Shqipërinë i cili propozondhënien e statusit të venditkandidat të kushtëzuar. 12 dhjetor 2012 - Këshilli Europianpërshëndetipërparimin e përgjithshëm të bërë nga Shqipëria nëpërmbushjen e 12 kritereve kyçe të përcaktuara nëopinionin e Komisionit në 2010. Megjithatë, statusiikandidatit do t’i jepet Tiranës sapo ekzekutivi i BE-së tëraportojë që progresi inevojshëm është arritur në fushëne reformave të administratës gjyqësore dhe publike, sidhe në rishikimin e rregullave të procedurësparlamentare. “Mbarëvajtja e sukseshme e zgjedhjeveparlamentare në 2013 do të jetë një test i rëndësishëmpër funksioniminnormal të institucioneve demokratike tëvendit”,theksuan ministrat.