An Introduction to the History of the Twelver’s Kalam in Aleppo

درآمدی بر تاریخ کالم امامیه در حلب

پدیدآورده (ها) : عمرانی،کاظم؛غفوری نژاد،محمدادیان، مذاهب و عرفان :: شیعه پژوهی :: بهار 1394 - شماره 2

از 81 تا 106http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1067795 : آدرس ثابت

kazem omrani : دانلود شده توسطتاریخ دانلود : 17/08/1394

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسالمی (نور) جهت ارائۀ مجالت عرضه شده در پایگاه،مجوز الزم را از صاحبان مجالت، دریافتنموده است، بر این اساس همه حقوق مادی برآمده از ورود اطالعات مقاالت، مجالت و تألیفات موجود در پایگاه، متعلق به "مرکز

نور" می باشد. بنابر این، هرگونه نشر و عرضه مقاالت در قالب نوشتار و تصویر به صورت کاغذی و مانند آن، یا به صورت دیجیتالیکه حاصل و بر گرفته از این پایگاه باشد، نیازمند کسب مجوز الزم، از صاحبان مجالت و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسالمی

(نور) می باشد و تخلف از آن موجب پیگرد قانونی است. به منظور کسب اطالعات بیشتر به صفحه قوانین و مقررات استفاده ازپایگاه مجالت تخصصی نور مراجعه فرمائید.

پایگاه مجالت تخصصی نور

www.noormags.ir

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1067795

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1067795

http://www.noormags.ir/view/fa/rules

http://www.noormags.ir


Shi`a Pajoohi (Shiite Studies) ژپوهی شیعه

Vol. 1, No. 2, Spring 2015 105-81ص، 4931، بهار 2سال اول، شماره

درآهذ تز تارخ کالم اهاه در حلة

*کاظن ػوزا

**ضاد هحوذ غفر

چکذگاا هشهاضی طایؼی حلةم اص طشای طوالی طاهاتم دس صهاى حضس ائوا)ع(م ای

ای طیؼی ساداتم طیؼیاى تذسیجم تا حضس اسواػیلی خاذاى طذ؛ اها ت داشت ویحوذاى تاشای ػالوااى طایؼی دس ایي هاعك پشاهذ طذذ. ت لذست سسیذى خاذاى آل

ای طیؼی سا دس ایي هاعك گشاتشص داذ. هااعشت صهیی هاسثی پذیذآسد تا آهصای ایي گاشم تثیایي ي دلیل تد. اص هطضهلییم ؼوای ساله تي هحوذ ت وی

هضع غیثت سفغ حیشت اص عاهؼی طیؼیم دس اایل ػؼاش غیثات هثاشی تاد. هاالم اهاهیاى حلةم دس ایي دسم تحت تأحیش هکتة لان تاد. پاز اص ایظااى یاضم تاا اس

یژ دس تااصع صش حلثیم هالم اهاهیم دس ایي هغمم ت تضسگای هاذ اتالؼال اتيتاى هاالم اهاهیای حلاة دس تا اسواػیلی دیرش فشق هشلواى طکفا طذ. ت اعوال هی

تغذاد داشت. یوی لشى پین ت تؼذ سا هتأحش اص هکتة هالهی صش اهاهیم اتالؼال حلثیم اتي حلةم تاسی هالم اهاهیم هکاتة هالهی ا: کلذاص

حلثی.

ٿقاډت )ڃچیڄـڋ ٿئچٹ( څ اؿیبځ ؿاڃٸبڇ ڄب ی٤ڈ ؿٳتلڍ ؿاڃزچڍ *

Email: [email protected]

ٿقاډت څ اؿیبځ ؿاڃٸبڇ ڄب ی٤ڈ ٷلڅڇ اتبؿیبك ** [23/9/1393؛ تبكیؼ پقیل: 20/7/1393تبكیؼ ؿكیب٫ت: ]

www.noormags.ir


پض، سال ال، ضوار دم / ضؼ 82

هقده. 1

اڃڀڄـاځ اٿبٿ ، ام ؿیلثبم، ٤٫بٻیت ؿك ٣لڌ ؿاڃ ٳالٽ كا ام څبی٪ اټ ډلصڄـ ؿآڅكڃیـ، ؿك مٿیڄیڌ څ ٿی اڃـ څ ؿك اییڂ عیچمڇ، آحیبك ٫یبؽلڍ پـییـ آڅكؿڇ ؿاڃتڈ ؽچؿ ٿ تبكیؼ یـڋ ډیبڍ ٿ٤یـڅؿ اڃزیبٽ ڃٸبكڍ ٳالٽ اٿبٿ ، ثب ٫ل ـیـ ٿڄبث٢ ٿچارڊیپ. پیوڅډ

ٯیپ څ ث٨یـاؿ یٴٺ پ، ثل ٿغچكییت ؿڅ ٿٴتیت ٳالٿی ثلؽ ٿ٤بلاځ یب ٿتلٯبځ ډډیب ډڀضڄیبځ ڃبیڄبؽتڈ ٷل٫تڈ ات څ مڅایبڍ ٷچڃبٷچځ تبكیؼ ٳالٽ اٿبٿیڈ، ؿك ؿیٸیل ثیچٽ

ٿبڃـڇ ات.اڍ كا ثلرتڈ ډبی ام اٿبٿیبځ ثچؿڇ څ ٣بٻڀبځ اٿبٿ ډب، ام ڃب عچك تچؿڇ ٯلځ 1عټت

عټت، ام صیڈ وڅډیـځ ات. ٣بٻڀبځ اٿبٿ ماؿڇ څ پلڅكیـڇ ات څ ام ایڂ عیج بیتڌ پ، ډبڍ ثلرتڌ ٳالٿی څاكؿ ـڃـ؟ ؾیت تبكیؾ ، ثڈ چكخ رـڍ، ثڈ ٿجبعج ٳالٿ

عټت ثب ٿغچكیت ډبڍ ٳالٿ آځ ثچٽ، صڈ ٳبڃ ثچؿڃـ؟ عچمڇؿك ٿیبځ ؿاڃڀڄـاځ اٿبٿ ٿٴتت ٳالٿی ٳلؿڇ ات؟ اكتجب آڃبځ ثب ؿڅ ډب ٴٺ ٷل٫تڈ څ ٤٫بٻیت ٿ ٳـاٽ ؾیت

ٿڊچك څ ٿتـٽ اٿبٿیڈ، ٯپ څ ث٨ـاؿ، صٸچڃڈ ثچؿڇ ات؟ آحیبك پـیـآٿیـڇ ؿك عیچمڋ ٳیالٽ تیچاځ اییڂ آحیبك كا ثچؿڇ ات؟ صٸچڃیڈ ٿی اٿبٿیڈ، ؿك عټت، عچٹ صڈ ٿغچكډبڍ ٳالٿ

ډبی ات ٳڈ ؿك ایڂ ڃچیتبك، ؿك پی پبیؼ ثڄـڍ ٳلؿ؟ ایڄڊب پل ڄب څ جڈ ٷچڃڈ ډتیپ. ؿاؿځ ثڈ آڃڊب

2څ یبٿبخ پی ام ډل صین، آیڄبی ارڀیبٻ ثیب پیییڄڌ ایالٽ څ تیی٢ ؿك عټیت ډبڍ لڅكڍ ات. پي ام آځ، ثڈ ٿبٻ٤ڌ اعچاٹ ٿتٴټڀبځ عټج ، ؿك ٣ل عچك څ ؿڅكڇ

پي ام آځ ؽچاډیپ پلؿاؽت.

ییڀبٹ، ام تییچكڅى، ډییبىٳییچڇ. اییت ٿییلمډییپ تلٳیییڈ ثییب ؿاكؿ، ٯییلاك ییچكیڈ ییڀبٹ ؿك ٳییڈ عټییت اییتبځ. 1 كا آځ ٿییل٭، ام ٫ییلاخ، رټٸییڌ څ رڄییچة، ام ییجیت، څ عڀیی ډییبى٫ییالخ ٿ٨ییلة، ام االڃڊییـاٽ،٧چك رټٸییڌ عییـڅؿ څ ؿٿییٮ ییڀبٹ ٳیټییچٿتلى 350 ؿك عټییت، اییتبځ ٿلٳیین ڃییین، عټییت ییڊل. اییت ٳییلؿڇ اعبییڈ

‌) ایت یـڇ څاٯی٢ ؿكییب یظ ام ٿتیلى 380 اكت٬یب١ ؿك تلٳییڈ، ٿیلم ٳیټچٿتلى 50 ‌‌یئة ‌‌المسةػ ،الؼسثیة1998: 8/470 .)

ڍډیب ٳیچڇ كیتڈ یڀبٹ، امٯیلاك ؿاكؿ څ بیآ ٧لث رڄچةٳڈ ؿك چؿ ٿ ٷ٬تڈ ٷتلؿڇ یٳڀبث ڍا ٿڄڈ ثڈ بٽ. 2 .ٳیلؿڇ ایت ٿغیـڅؿ آځ كا تلاڃڈیٿـ ڍبیؿك ثبؽتل، ام څ كڅؿاځبځیٿ ؽبڅك، ام ٣لة، ڍغلا رڄچة، ام تچكڅى،

ٻجڄبځ، اكؿځ، ڈ،یچك ڍات ٳڈ اٿلڅمڇ ٳچكډب ی ډب ڂیلمٿ ڋلڃـیؿكثلٷٿڄڈ ڂیا ، ٯجیلى ، ٺیایلائ ، ڂی٫ټی . ٷیبډ ؿاكؿ ڍریب آځ ؿك ٿل،ل٭ څ ڈیتلٳام رڄچة ی ډب ثؾ رینڅ ن،یی ڃ كا ٣یلا٭ ام ٧یلة ی ډیب ثؾی .آڅكڃـ بٽ ثڈ ڀبك ٿ ڂیلمٿ

www.noormags.ir


39/ در حلة کالم اهاه ختز تار درآهذ

پش اسالم در حلت. 2 ی څ ڃین آحبك ٫لډڄٸو تلیڂ ڊلډبى بٿبخ، پییڄڈ څ ربیٸبڇ ٿڊپ یبو ام ٯـیپ عټت،

تڀـڃو، ؿك ؿڅكڋ االٿو ؿاتڈ ات. ؿك بٹ بڃنؿډپ ډزلى، ٿیټڀبڃبځ، ثیڈ ٫لٿبڃیـډو اثچ٣جیـڇ رلاط، ثڈ عټت ك٫تڈ، آځ كا ٿغبلڇ ٳلؿڃـ څ ؽبٻیـ ثیڂ څٻییـ ڃیین، پیي ام ٫یتظ

(. ثڈ ڃچتڌ 142-2/141: 1415؛ ی٤چث ، 200-199: 1960ٯڄلیڂ، ثڈ آڃزب ك٫ت )ثالفكى،(، اثچ٣جیـڇ رلاط عټت كا ثب ټظ ٫تظ ٳلؿ څ اډبٻو عټت ٳڈ ثڈ اڃبٳییڈ 33: 1410ثچاٻ٬ـا )ا

ٷلیؾتڈ ثچؿڃـ، ثب آٷبډو ام ٿتڂ پیڀبځ ټظ، ثڈ عټت ثبمٷتڄـ. ډڄٸبٿو ٳڈ ٻٴلیبځ االٽ كڅ، ٻیٴلیبځ ایالٽ ثیڈ عټیت ثڈ اڃبٳیڈ كڅاڃڈ ـڃـ، كڅٿیبځ ٯـ عټت ٳلؿڃیـ؛ اماییڂ

(.201 -200: 1960ټجڈ ثل كڅٿیبځ، ثبم عټت كا ٫تظ ٳلؿڃـ )ثالفكى، ثبمٷتڄـ څ ثب ٧ڃٸیبكاځ څ اډڀیت عټت څ ٿچٯ٤یت ر٨لا٫یبیو ؽچة آځ یجت یـ ثییتل ر٨لا٫ی

ڃچیبځ ؿكثبكڋ اڅب١ ایڂ ڊل ٿبٻجو ثیبځ ٳڄڄـ. ؿك ٯیلځ ډ٬یتپ، ییبٯچخ عڀیچى تبكیؼبٻیت)١( ثیڂ اثی ٿڊـ ٣ټی ڃبٽ اٻزڄبځ، ربیو ثڈ ڃچتڈ ات ؿك ڃنؿیٴو ؿكڅامڋ ثبة

اڃـ. ؿك ٳڄبك ؿكڅامڋ ٣لا٭ ډیپ، ٿیزـ ٧یچث ډت ٳڈ یغیو كا ؿك آڃزب ثڈ ؽچاة ؿیـڇثیڂ ٷچیڄیـ ثیڈ ؽی عیلخ ٣ټی اى ډیت ٳیڈ ٿی ڃچیتڈ ات ٳیڈ ؿك آځ، یڄٶ

بٻت)١( ات. ؿك ٿ٨لة ڊل، ؿك ؿاٿڄڌ ٳچڇ رچڂ ڃین، ٿلٯیـ ٿغیڂ، پیل اٿیبٽ اث ڄٸبٽ علٳت ایلاځ ٳلثال، ام ٣لا٭ ثڈ ؿٿیٮ، ؿك ٳیچؿٳو، ؿك عیڂ)١( ٯلاك ؿاكؿ ٳڈ ډ

ؽبٱ یلؿڇ ـڇ ات. ڃنؿیٲ آځ ډپ، ٿلؿٽ عټت، ثب ډنیڄیڌ مییبؿ، ایڄزب ؿكٷقتڈ څ ثڈاٻیڊچؿ ڃیین، یڄٸو څریچؿ اڃـ. ثیلڅځ ؿكڅامڋ ثبة میبكتٸبډو میجب څ ثیبك اتچاك ثڄب ٳلؿڇ

ثڄـڃیـ څ ٿیټڀبڃبځ څ یڊچؿییبځ څ پبیڄـ څ ؿؽییٺ ٿی ؿاكؿ ٳڈ ثڈ آځ ٣ل څ ٷیالة ٿی اڃـ څ ؿك میل آځ، ٿلٯـ صڄـ پیبٿجل ات. عڀچى ؿه عټت ٷبٽ ٿیغیبځ، ؿك میبكخ آځ ډپ

(. ؿك 2/308: 1399كا ڃین څ٪ څ ثڈ ډت ؿكڅامڇ ابكڇ ٳلؿڇ ات )ییبٯچخ عڀیچڍ، ا ( عټت كا ٿ٬ٺ لط ؿاؿڇ څ ٿیقاډت اډیبٻو 184-183: 1984ٯلځ ډتپ، ٯنڅیڄو )

ی٢ څ تڄڂ ڃچتڈ ات.كا ت ( عټیت كا ٿ٬یٺ څی٪ څ یڀڂ 356-1/355: 1375اثیلڅ ) ؿك ٯلځ ڃڊیپ، عیب٫

ٿیقډت ٿ٤ل٫یو څ ثیڈ ڄت څ ڃین یی٤ڈ ا كا اډٺ تچی٪ آة څ ډچاى ؽچة آځ، اډبٻو: 1388ډبى آځ ډپ ابكڇ ٳلؿڇ ایت )ثیب اٯتجیبى ام الډیچت ، ٫لاڅاڃو ٿـاكى څ ؽبڃٸبڇ

13/851-857.)

www.noormags.ir



شبهبتتشغ در . 3ٿڊچك ات ٳڈ تی٢، ؿك ٿڄبٮ بعټ بٽ، ثڈ ؿت یبك ٫ـاٳبك اٿیلاٻڀیإٿڄیڂ)١(،

ٷتل یب٫تڈ؛ اٿب ؿك آحبك ٳڊڂ، ایڂ ٿټت ثڈ لاعت، ؿك ډیش رب ڃیبٿیـڇ اثچفك ٬٧بكڍڃت څ ثیل ٣خڀیبځ ؿك ؿڅكڋ ؽټی٬ڌ چٽ، اثچفك ٬٧بكڍ، ؿك ٿزـ پیبٿجل)( ٿ .ات

ا ثیلاڍ ؽال٫یت ٿیټڀبڃبځ اٿیلاٻڀإٿڄیڂ)١( څ بیتٸ ٷ٬ت. اڅ ام عبڃیت ٤ڂ ٿ ٷ٬ت. ٣خڀبځ ٳڈ ام ؾڄبځ اثچفك آٷبڇ ـ، اڅ كا ثڈ بٽ، ڃنؿ ٿ٤بڅیڈ ٫لتبؿ؛ اٿیب ؾڂ ٿ

ٳیلؿ. څڍ ثیڈ ٿڄیبٮ ڃت څ ډڀبځ ؾڄبځ كا تٴیلاك ٿی اثچفك آڃزب ڃین، ؿك ٿزـ ٿ كڅ، ٿ٤بڅیڈ ؽچاڃـ؛ امایڂ( ٫لاٿ ك٫ت څ ٿلؿٽ كا ثڈ پیلڅڍ ام ٣ټ )١الا٩ څ كڅتبډب ٿ

اڅ كا ثڈ ٿـیڄڈ ثبمٷلؿاڃـ څ ٣خڀبځ اڅ كا ثڈ كثقڇ تج٤یـ ٳلؿ. اثچفك ؿك آڃزب ثچؿ تیب ؿك یبٹ (.2/50: 1413؛ فډج ، 172-171/ 2: 1415٭ څ٫بخ ٳلؿ )ی٤چث ، 32

ٿبٻٲ اتل ڃؾ٤ ، یٴ ؿیٸل ام یبكاځ ؽب اٿیلاٻڀإٿڄیڂ)١(، ډپ ٿیـت ؿك یبٽ څ ٭، ثڈ ؿیتچك ٣خڀیبځ، 33ؿیـ، ؿك ٿ٤ل٫ تی٢ ؿك ایڂ ڃبعیڈ ٿإحل ثچؿ. څڍ ؿك بٹ تلث

څ پي ام رڄیٶ رڀیٺ، ٫لٿبڃیـاك ٿڄیڌ (326-4/318: 1408ثڈ عڀ تج٤یـ )جلڍ، (.12: 1403ـ )ٿڄلڍ، 1رنیلڇ

٫‌ ٻجڄبځ څ الشیؼاٻتأیي ٻتبكیؼ ڃچیڄـڋ ، ثیب ریتزچڍ ٳتیت تیبكیؾ څ سةزیؿك ڊلډبڍ عڀ، ث٤ټجیٲ، یلاثټي، الفٯییڈ څ 2ډڀـاځ، ام ٯجیټڌ ثڄ ډبییب٫تڂ لڃؼ

ؿٿٮ ٿ٤تـ ات تی٢ ٿچرچؿ ؿك ثلؽ ام ایڂ ٿڄبٮ، ثبمٿبڃـڋ ٿڊیبرلخ ا٫یلاؿ ٯجیټیڌ تچاځ ڃؾتیڂ ڃبڃڈ (؛ ثڄبثلایڂ ٿ 71- 70: 1413ډڀـاځ ثڈ ایڂ ڃچاع ات )ٿڊبرل، ثڄ

.چٽ تب پڄزپ ډزلڍ رتزچ ٳلؿډبڍ ډبڍ تی٢ ؿك لمٿیڂ بٽ كا ثیڂ ؿډڈ

تشغ در حلت. 4

تبكیؼ ؿٯی ام ڃؾتیڂ ی٤یبځ عټت ؿك ؿت ڃیت؛ اٿب صڄبځ ٳڈ ٷقت، اعتڀبال

بٽ ڀبٹ څ ٣لا٭ رڄچة ؿك ٫لاخ، څ ؿرټڈ ٿیبځ اڍ ٿڄڈ. 1ـ كا ایالٽ یڀیڂ، ؿك ،(١)اٿیلاٻڀإٿڄیڂ ؿت ثڈ ډزلڍ، ڃڊپ څ پډت یب ډتپ بٹ ؿك ډڀـاځ، ثڄ ٯجیټڌ. 2 پقیل٫تڄیـ ٳیچس ٿڄیڈ ایڂ ثڈ ٣لا٭، ؿك االٿ ٫تچعبخ ٿبرلاڍ ؿك آڃڊب، ام اڍ ٣ـڇ(. 3/230 :1427عټج ،) پیي . ٳلؿڃی

څ آٿـڃـ ڀبك ثڈ ٳچ٫ڈ ٯجبیٺ تلیڂ ثنكٵ ام یٴ آڃڊب ؿاؿ، ٯلاك ؽچؿ عٴچٿت ٿلٳن كا ٳچ٫ڈ( ١)اٿیلاٻڀإٿڄیڂ آڃٴڈـ ( ٿ 1/394: 1376ڊلآچة ) اثڂ. رڄٸیـڃـ( ١)٣ټ ٳڄبك ؿك ٬یڂ، څ رڀٺ ډبڍ رڄٶ ؿك ـ څ»: ٷچیی ٳیبځ ٯی .«ثالٽ اؿؽټچا ٻڊڀـاځ ٻټت خى ثبة ٣ټ ثچاثب ٳڄت ٫ټچ: اٻبئٺ ډچ څ ٻڊپ، ٿإحلا ٻڊڀـاځ، ٿبئال ٣ټ

www.noormags.ir



ام څكڅؿبځ ثڈ ٿڄڌ بٿبخ څ عڀ څ ث٤ټجیٲ څ اٻتأیياڍ ٳڈ ٿإٻ٪ ٿڊبرلاځ اڅٻیڈكتجب ؿایتڄـ. ام اییڂ لاثټي څ... ؽجل ؿاؿڇ، ام ایڂ ؿیبك ڃین ٷقك ٳلؿڃـ یب ثب ٿلؿٽ آڃزب ا

تیچاځ ام ڃی تل، ؿك اڅاؽیل ٯیلځ اڅٹ ٿی عـى څ ٷڀبځ ٳڈ ثٸقكیپ، ثڈ چك ٿؾی٤جڈ ام ایغبة اٿیلٿإٿڄیبځ)١( ثیچؿ څ ٳچ٫ ییبؿ ٳیلؿ. ؽیچؿ اثی « ٤جڈاث »ؽبڃـاځ

ٳلؿڃـ څ ام كاڅیبځ ٿچحیٮ څ ام ایغبة صڄیـ ٫لمڃـاځ څ ڃچاؿٷبڃ، ؿك عټت تزبكخ ٿ ك٫ت څ آٿـ آڃبځ ثڈ عټت څ ؿاؿ څ تـبځ، ثب تچریڈ ثیڈ كاڅڍ ثیچؿځ ٲاٿبٽ ثچؿڃـ. ث

ثیت)١( ثڈ ٿلؿٽ آځ ڃچاع څ اعتڀبال ریقة ا٫یلاؿڍ ثیڈ اییڂ آڃڊب، ؿك ٿ٤ل٫ ٿٴتت اډٺ .ٿٴتت ٿإحل ثچؿڇ ات

٧یل ام ایڄڊب، آڃضڈ ؿك تبكیؼ، ثڈ چك كڅڂ ثیبځ ـڇ، ایڂ ات ٳڈ عټجیبځ، تیب پیی ډیپ ٿغڀـ ثڂ اعڀـ علاڃ عزبمڍ، ام ڃچاؿٷبځ اٿبٽ یبؿ٭)١(، ام ثڈ عټت ك٫تڂ اثچاثلا

ٿقډت ثچؿڃـ څ پي ام څكڅؿ ایبځ ثڈ عټت، ٷلای ثڈ تی٢ كڅاد یب٫یت )اٿییڂ، عڄ٬ 1403: 3/9.)

٭ تیب 324ډیبڍ ٷتل تی٢ ؿك ایڂ ٿڄڈ، ثڈ ڊچك ؿڅٻت عڀیـاڃیبځ، ثییڂ یبٹ ، ٿټت ثڈ ڃبیلاٻـڅٻڈ، ؿك ٿچیٺ ڈ عڀـاڃڃؾت عڂ ثڂ ٣جـاٻټ .ٷلؿؿ ٭ ثبمٿ 394

ڈ عڀیـاڃ ، ٭، ثلاؿك ٣ټ ثڂ ٣جـاٻټی ٣333لا٭ عٴچٿت تٴیٺ ؿاؿ څ یي، ؿك بٹ اٻـڅٻڈ، ؿك عټت څ ڃچاع آځ، عٴچٿت ؽچؿ كا ثلپبٳلؿ. آڃڊب ثل تڀبٽ ڃب ٿټت ثڈ ی٪

.ٳلؿڃـ ڀبٻ چكیڈ عٴچٿت ٿ

٣ـیپ ؿكثبكڋ ڊل عټیت، ام ڃبٿیڌ ڂبډلا ایڂ څ٢ تب ٯلځ پڄزپ اؿاٿڈ ؿات؛ میلا اث ی ٭ ڃچتڈ یـڇ 440ٳڈ ؿك بٹ ی ٿؾتبك ثڂ عڂ ثڂ ثالځ ثڈ ډالٹ ثڂ ٿغڂ بث

څٯت ثڈ عټت كیـیپ څ ڊل صڄیڂ څ صڄبځ ثچؿ ... څ ٫ڊبڍ آځ ثل ٿیقډت » :ٳڄـ ڃٺ ٿ څ اٯتیـاك (. پي ام عڀټڌ ټزچٯیبځ ثڈ ث٨ـاؿ 1/61تب: د ٣ـیپ، ث )اثڂ« ؿاؿڃـ ی٤ڈ ٫تچا ٿ

٭، ثیل عټیت عٴچٿیت ٳیلؿ. ؿك اییڂ 541یب٫تڂ آڃبځ، ڃچكاٻـیڂ ٿغڀچؿ مڃٸ ، ؿك بٹ ٳپ ٿجبكمڇ ثب ٤بیل ی٤ آ٧بم ـ. اڅ ثچؿ ٳڈ ثلاڍ ت٨ییل افاځ ؿیتچك یبؿك څ ؿڅكڇ، ٳپ

(؛ اٿیب اییڂ 36-35: 1409اٻغڄجټ ، ٿڄ٢ ٳلؿ )اثڂ« ع ٣ټ ؽیل اٻ٤ڀٺ»ٿإفڃبځ كا ام ٷ٬تڂ٭، عیبٳپ عټیت، ٿټیٲ یبٻظ، ٫لمڃیـ ڃچكاٻیـیڂ 570ـ؛ میلا ؿك بٹ څ٢ ؿیلڍ ڃیبیی

اٻـیڂ ایچث چ ٳڄـ، ام ٿلؿٽ عټت ٿغڀچؿ مڃٸ ، ام تلى آڃٴڈ ڊل ثڈ ؿت الطع ٣ټ ؽییل »ٳڀٲ ؽچات. ی٤یبځ عټت ثلاڍ عڀبیت ام اڅ ل ٳلؿڃـ ٳڈ ثتچاڃڄـ

www.noormags.ir



ٷبڃڈ)١( ڃبٽ ثجلڃیـ؛ ؿك بځ ؿڅامؿڇډبڍ ؽچؿ، ام اٿبٿكا ؿك افاځ ثٸچیڄـ؛ رټچڍ رڄبمڇ« اٻ٤ڀٺڃڀبم ثل ٿلؿٷبځ ؽچؿ، پڄذ تٴجیل ثٸچیڄـ؛ اٿل امؿڅاد آڃبځ ثیڈ ؿیت یلی٪ اثچاٻڀٴیبكٽ

ٷیلڍ ڃیین ام ٿییبځ ثیلڅؿ. ٿټیٲ یبٻظ عڀنڇ ثڂ مډیلڇ عټجی ثبیـ څ ت٤یت یڄ ډبڍ آڃبځ كا پقیل٫ت څ ٿلؿٽ ڃین، ډڀڌ آڃضڈ كا ل ٳلؿڇ ثچؿڃیـ، ؿك یڊل اریلا ؽچاتڈ(. ثب تټ ایچثییبځ، یی٤یبځ 12/355: 1408ٳخیل، ؛ اثڂ623څ 2/622: 1403ـ )اٿیڂ، ٳلؿڃ

عبٹ، تب ٯلځ ډ٬تپ، ډڄچم یی٤یبځ، ؿك ثلؽی ٿڄیبٮ، ثیڈ تغت ٫بك میبؿڍ ثچؿڃـ؛ ثبایڂ( ؿك 780تیب 777ډبڍ ، ؿ٫تل پ، ثیت757: 1386ٳلؿڃـ. ٿچٻچڍ ) ٤بیل ؽچؿ ٣ڀٺ ٿ

:مٿبځ، ؿك عټت كڅاد ؿات ؿډـ تی٢ تب آځ ٤ل ڃبځ ٿ كڅم ٣بییچك ډڀییڈ اډییٺ عټییت ٷلؿ آیـ ٿلؿ څ مځ رڀ٤ی ٠٣ییپ ڃبٻییڈ څ ڃچعییڈ ٳڄڄییـ اڃییـك ثٴییب

ډییب څ اٿتغییبځ ثییڀلڃـ آځ ټییپ

ثییبة اڃبٳیییڈ اڃییـك تییب ثییڈ ییت ٿیییبتپ آځ ؽبڃیییـاځ ؿاكؿ ٿییییپ یییی٤ڈ ٣بیییچكا ثیییلاڍ ٳیییلثال ٳن ینیـ څ یڀل ؿییـ آځ ؽبڃیـاځ

در ػصز حضرحلت داشوداى اهبه . 5

تڄڊب ڃبڃ ٳڈ ام عټت ؿك ؿڅكڋ عچك ائڀڌ ٿ٤چٽ)١( څرچؿ ؿاكؿ، ثڈ ؽبڃیـاځ اثی ٷلؿؿ ٳڈ ثب ؽچؿ اثچ٤جڈ ؿڇ ڃ٬ل ثچؿڃـ. آڃڊب ثڈ ؿٻییٺ تزیبكخ ثیب ٤جڈ ٳچ٫ عټج ثبمٿ

ڊلخ یب٫تڈ ثچؿڃـ. اډڀیت ثلؽ ام ا٣بڍ ایڂ ؽبڃیـاځ ثیڈ ؿڅ ؿٻییٺ « عټج »عټت، ثڈ ڊبك تڂ ام آڃڊب بعت ٳتبة كڅای ثچؿڃـ څ ٿغـحبځ ثلرتڌ پیي ات: ڃؾت آڃٴڈ ص

ډب ثڊلڋ مییبؿڍ ثلؿڃیـ؛ ؿٻییٺ ام ایڂ ؿڅكڇ، صچځ یؼ ٳټیڄ څ یؼ ـڅ٭، ام ایڂ ٳتبةڈ ثڂ ٣ټ څ ٿغڀـ ثڂ ٣ټی عټجی ؿڅٽ ایڄٴڈ كڅایبخ ؿڅ تڂ ام ایڂ كاڅیبځ، ی٤ڄ ٣جیـاٻټ

اڍ، چحٮ ڃیین، ثییبك ٿڊیپ ایت )یلؽڈ ٫لاڅاځ ات. ایڂ ؿڅ ڃٴتڈ ثلاڍ ا٣تجبك كاڅیبځ ٿ ٷیلڃـ. ایڂ ؽبڃـاځ ؿك ؿتڌ ٫ڊبڍ ٿغـث اغبة ائڀڈ)١( ربڍ ٿ . (55: 1388

تٴیلاك یـڇ ٳیڈ ٳب٫ ٿلتجڈ، ؿك اڄبؿ ٳتبة لی٪ 642« عټج »ؿك ٿزڀچ١، ٣ڄچاځ څ ٿیبث ی ٳڈ ٿتٴ٬ٺ ٿجبعج ا٣تبؿڍ اتی ډب څ اثچاة ڃؾتیڂ ٿچكؿ ثڈ ٳتبة 52

ؿډـ ٳڈ ؿ٧ـ٧ڌ كاڅیبځ عټج ثییتل ٿ ٿلثچ ات. ایڂ آٿبك ڃبځ ٳب٫ ة ٫ڊ ثڈ اثچا ٿجبعج ٫ڊ ثچؿڇ ات، تب ا٣تبؿڍ.

www.noormags.ir



هتکلوبى حلت پس اس ػصز ائو)ع(. 6

ٿبڃیـڇ ام ٯیلڅځ پیییڂ ڃیبځ ډبڍ ثلربڍ ڃبٿڈ ٿڄبث٢ ٳالٿ ، تبكیؾ ، كربٻ څ اربمڇ اڃـ ٳڈ ثلؽی ٿیڊچك عټت ثلؽبتڈ اځ اٿبٿ ؿډـ ٳڈ ٿتٴټڀبڃ صڄـ ام ٿیبځ ؿاڃڀڄـ ٿ

ډبڍ ٿب ؿك ایڂ مٿیڄڈ ات. آیـ، یب٫تڈ اڃـ. آڃضڈ ؿك پ ٿ څ ؿیٸلاځ ڃبڄبؽتڈ

تي هحوذ سالمة. 6-1عڀیـاځ ثیل صڄبځ ٳڈ ابكڇ ـ، پي ام ٣ل ائڀڈ)١(، ثڈ څیوڇ ؿك ؿڅكڋ عٴچٿیت آٹ

ٳیڈ ی نكٷبځ ی٤ڈ ثـٹ ـ. عڀـاڃیبځ عټت، ایڂ ڃبعیڈ ثڈ پڄبډٸبڇ ثیبكڍ ام ٣بٻڀبځ څ ثپي ام تټ ثل عټت، ثیبكڍ ام ی٤یبځ ٿڄیبٮ پیلاٿیچځ كا ی اډٺ ٿچٺ ٣لا٭ ثچؿڃـ

ثڈ عټت آڅكؿڃـ. ٣ټڀب څ ٿغـحبځ ڃین، یب ؿك ایڂ ڊل پلڅك یب٫تڄـ ییب ام ٿڄیبٮ ؿیٸیل، ثڈ آڃزب ٳچس ٳلؿڃـ.

ثڈ ث٨ـاؿ ٿڊیبرلخ ٳلؿڃیـ؛ ٭، صڄـ تڂ ام ؿاڃڀڄـاځ ی٤ ،330اڃـٳ پی ام بٹ ٭ ؿك ث٨ـاؿ ثچؿڃـ. 327ڈ ڃ٤ڀبڃ ٳڈ ؿك بٹ ام رڀټڈ ٿغڀـ ثڂ ی٤چة ٳټیڄ څ اثچ٣جـاٻټ

ا، اثچاٻغڂ ٿغڀیـ ثیڂ اعڀیـ ثیڂ ثڂ ٿغڀـ اكمڃ ، ډڀلاڇ ؽچاډلماؿڇ سالمډزلخ ثڂ ٿغڀیـ څ ٿغڀیـ سالمډب ثچؿڇ ات. ډپ، اعتڀبال ؿك ډڀیڂ بٹ ؿاڅؿ ٯڀ ، ثڈ ث٨ـاؿ

ثڂ ٿغڀیـ سالمڈ ڃ٤ڀبڃ ، ډل ڈ، ثڈ بٽ ٬ل ٳلؿڃـ. ٬ل ی٤چة ٳټیڄ څ اثچ٣جـاٻټ ثڂڈ ڃ٤ڀبڃ ؿك عټت ثچؿڇ مٿبځ ثب عچك اثچ٣جـاٻټ٭ اعتڀبال تلیجب ډپ333ثڈ بٽ، ؿك بٹ

ات. اعتڀبٹ ؿاكؿ ٳڈ ایڂ ٬لډب ام ٣بٿٺ ٿتلٳ ، ډڀضچځ عچك ؽبڃیـاځ یی٤ آٹ پیلڅك ؿڅت څ اؿةڅٻڈ ڃئت ٷل٫تڈ ثچؿڇ ثبـ ٳڈ اٿیلڍ ؿاڃاٻـعڀـاځ، ثڈ څیوڇ ی٪

(.1/856: 1380، ٿچچڍ ثزڄچكؿڍؿات ) ٿ ثچؿ څ ؿاڃڀڄـاځ كا ٷلاٿ

االٳیلٽ اثچاٻغیڂ ڈ ثڂ ٿچو ثڂ اث ثڂ ٿغڀـ ثڂ اڀب٣یٺ ثڂ ٣جـاٻټ سالمڃزب ییؼ أیغبة، »خ ، كا ثب ٣جیبكا اٻغڂ ٿغڀـ ثڂ اعڀـ ثڂ ؿاڅؿ ٯڀ األكمڃ ، ؿای أث

ثیڈ، اٻچٻیـ، ٣ټ ثڂ اٻغییڂ ثیڂ ثبثچییڈ، اثیڂ څ٪ ٳلؿڇ ات. اڅ ام اثڂ« حڈ څ رټیٺډڀبٽ څ ا٫لاؿ ایڂ جڈ كڅایت ٳلؿڇ ات. أعڀـ ثڂ ؿاڅؿ ثب ؽیچاډل اڅ امؿڅاد ٳیلؿ څ اثڂ

اڅ كا ثڈ ٯپ آڅكؿ څ الٿڈ، ډڀلاڇ ٿغڀـ ثڂ اعڀـ، ثڈ ث٨ـاؿ ٿڊیبرلخ څ ٿیـت ؿك آڃزیب څ ٳتبة اٻڀڄ٢ ٫ اٻ٬یڈ ، الغیج‌ي‌كشف‌الحیسٳتبة ٭ څ٫بخ ٳلؿ. 339ؿك بٹ اٯبٿت څ

اڃـ. لیٮ ڃزب ثیڈ ٳتیت یالٿڈ صڄییڂ ایت: ډبڍ اڅ ڀلؿڇ كا ام ٳتبة ٳتبة اٻغذ

www.noormags.ir



څ اعڀـ ثیڂ ٣ټی ٣یڂ ] اٻ٨بئلڍ[ڈ څ عیڂ ثڂ ٣جیـاٻټ ]یؼ ٿ٬یـ[ٿغڀـ ثڂ ٿغڀـ »(. ییؼ ڃیین، ؿك 192: 1416)ڃزبی ، « مسةال‌اٻغڂ ٿغڀـ ثڂ أعڀـ ثڂ ؿاڅؿ ٣ڂ أث

، ام اڅ څ ٳتبة ٿڄبٲ عیذ څڍ ڃیبٽ «ٿڂ ٻپ یلڅ ٣ڄڊپ ٣ټیڊپ اٻالٽ»ٳتبة كربٻ، ؿك ٭، تټ٤ٴجیلڍ ام اڅ 328ډبڍ الٿڈ ٿزڊچٹ ایت. یبٹ ثلؿڇ ات. لیٮ یؼ ثڈ ٳتبة (.9/185: 1413اڍ ثب ٳڄیڌ اثباٻغڂ ٷل٫تڈ ات )ؽچی ، عـیج ڄیـڇ څ ام اڅ اربمڇ

( م971/ ق360)د ، کاتة عواى اتزان هحوذ تي ، اتعثذالل سة اتى . اتي6-2اڅ ات. ثلؽیو ماؿٷیبڇ ڃبٿ٤ټچٽ څالؿخ ثب تبكیؼ ی٤و، ، ٿ٬ل څ ٿغـث څڍ ٿتٴټپ ؿكیت (؛ اٿیب آڃضیڈ 2/55: 1352اڃیـ )ٿبٿیبڃ ، یب عزیبم ؿاڃیتڈ ڃ٤ڀبڃیڈ ٿل، یڀڂ كاڅا څ ث٨ـاؿ( ثبیـ )ؽچاڃیبكڍ، )ٿیبځ ام ڃ٤ڀبڃیڈ ٣لا٭ ڃ٤ڀبڃو ٳڈ ات یـ ایڂڃڀب ٿو

ییلام ثیڈ ٽ925/ ٭313ؿك ٳیڈ ات ٿ٤ټچٽ اڃـامڇ ډڀیڂ څڍ (. ام مڃـٷو6/127: 1390 آٿچؽیت څ ؿك ٯیپ عیـیج ٯڀیو ٿغڀـ ای٤لڍ ثڂ ٿچو څ ؿك آڃزب، ام اثچاٻبپ آٿـ

ـ یڄیـڇ ( عیـیج ٽ941/ ٭329)ؿ ثبثچیڈ ثڂ عیڂ ثڂ واعتڀبال، ام ٣ټ )ڃ٤ڀیبڃ ، ثبی ( څ ؿك آڃزب، ام ٣بٻڀبځ271: 1416، )ڃزبو ث٨ـاؿ ٬ل ٳلؿ ثڈ (. اڅ یي14-16: 1363

ی٤یـ ثیڂ ٿغڀـ ثڂ ، اعڀـ ثڂ اٴب٫و ډڀبٽ ٿغڀـ ثڂ صچځ ثڄبٿو، څ ٫یڊبځ څ ٿغـحبځ. ٫لاٷل٫یت (، عیـیج ٭329)ؿ ٳټیڄیو ی٤چة ( څ ٿغڀـ ثڂ ٽ945/ ٭333)ؿ ٣ـڇ ٳچ٫و، ام اكؿځ ، ام یڊلډبڍ ، ؿك جلییڈ ٭333څ ؿك ك٫ت بٽ ام ث٨ـاؿ، ثڈ ام صڄـڍ، څڍ پيـ عـیج جلاڃو ڊٺ ثڂ ٣جـاٻڀټٲ ثڂ ڈڅ ٣جـاٻټ جلاڃو ڈ٣جـاٻټ ٿغڀـ ثڂ څ پیي یڄیڅڍ ؿك بٹ آٿچؽت. عـیج ث٨ـاؿڍ ؿډڄو ٣الځ ثڂ ٣خڀبځ ثڂام ٿغڀـ ؿك بٽ، ام آځ، یی٤و څ ٿ٤یبك٩ ڃیل عیـیج څ ثیڈ ك٫ت ڃیڂی٤ڈ عټت ثڈ كڅمٷبك، پبیبڃو ډبڍ

(.18-14: 1363)ڃ٤ڀبڃ ، ؿكٷقت څ لاڃزبٽ ؿك بٽ پلؿاؽتڃیین ا٫لاؿ ، ام ایڂ یبؿـڇ اځڅ اتبؿ ثل ٿبیؼ ، ا٫نڅځ څ بٽ څ ٣لا٭ ، ؿك ایلاځ ڃ٤ڀبڃو

٣ڀیبك ثیڂ ی٤یچة ٿغڀـ ثڂ اعڀـ ثڂ ، اثچ٣ټو ډچفڇ ثبډټو ڃل ثڂ ثلؿ: اعڀـ ثڂ ثڊلڇ ، ٣جیـاٻ٤نین ثیڂ اكمڃیو ایڀب٣یٺ ٿغڀـ ثیڂ ثڂ سالم، ٿغڀـ ثبڅكڍ ثڂ ، عیڂ ٳچ٫واعڀیـ ثیڂ ، ٣ټیو ٿچیټو ییچڃي ثڂ ڈ٣جـاٻټ ، ٣جـاٻچاعـ ثڂ ٿچټو یچڃي ثڂ ڈ٣جـاٻټ

ر٬٤ل عڀیلڍ ثڂ ڈ٣جـاٻټ څ ٿغڀـ ثڂ ٿغڀـ رڀڊچك ٯڀو ثڂ عڂ ، ٿغڀـ ثڂ ثڄـڃیزو .ٷل٫ت ثڊلڇ څ ٳټیڄو ٣ـڇ ٳچ٫و ام اثڂ ام ډڀڈ، ثی (. ڃ٤ڀبڃو17-16)ډڀبځ:

www.noormags.ir



‌ ٳتیبة ، ؿك ٣ـڇ ڃ٤ڀبڃ ام اثڂ ٳڈ ډبیوام ت٤ـاؿ عـیج ٳتیبث، ، ٿیڊچكتلیڂ الغیجة ٳیڈ (، پیـایت 39)ډڀبځ: آڅكؿڇ ؿك ٿچكؿ څڍ ٳڈ آٿینڍ ډبڍ اعتلاٽ څ ام رڀټڈ ٳلؿڇ ڃٺ

څ ٿیچكؿ ا٣تڀیبؿ ثییبك ڃنؿییٲ ام یبٷلؿاځ . څڍ ات اتبؿ ثیبك تأحیل پقیل٫تڈ ام ایڂ ڍؿك ك ٳټیڄیو ی٤یچة ٿغڀیـ ثیڂ ٳیڈ ډڄٸیبٿو څڍ ٳڈ ڃیت ثچؿ. ٳبٿال كڅڂ ٳټیڄوثیلؿ، ام اڅ لٿو ؿك ث٨ـاؿ ثڈ ؿك اڅاؽل مڃـٷو، ٳټیڄو، ٳڈ یب ډڄٸبٿو ثب اڅ ثچؿڇ میت، ٿوییبؿ ام كڍ ام ؿییـاك ڃ٤ڀیبڃو تیبكیؾو، ؿك ٿڄبث٢ ایڄٴڈ ثڈ ثب تچرڈ ثبـ؛ څٻو ٷل٫تڈ ثڊلڇ، ثیچؿ ؿك ث٨یـاؿ ی٤یچة ٿغڀیـ ثیڂ ٳیڈ ؿك كڅمٷبكڍ ٳڈ ات ٯ٤و څ ډڀضڄیڂ ڃـڇ ؿك ث٨ـاؿ، ام ٿغیل ٳټیڄیو ڃ٤ڀبڃو، ٳڈ ٷ٬ت تچاځ ، ٿو میت ڊل ٿو ؿك آځ ډپ ڃ٤ڀبڃوڅ ڃیؾڌ اڅ یب٫تیڈ ڊلخ ٳبتت كڅ، ثڈ څ امایڂ كا ڃچتڈ ٳټیڄو ٳب٫و. څڍ ات ثلؿڇ ثڊلڇ . ات ٿڊچك ـڇ « ڃ٤ڀبڃو ٳب٫وڃؾڌ »ثڈ

، كا ثییبځ ٳیلؿڇ څڍ څ ٿچٯ٤ییت ییبؿ بك، ام ڃ٤ڀیبڃو اؽت ډلصڄـ ثڈ ٳڈ ٳو ڃؾتیڂ . اڅ ڃ٤ڀبڃو ات ، اڅ كا تچؿڇ ؽچی كربٹ ؿك ٳتبة ٳڈ ( ات ٽ1058/ ٭450)ؿ ڃزبو

ؿاڃیتڈ څ ٳخییل اٻغیـیج اٻ٤یـڇ ، غیظالمىصل اٻـك، لی٪ ، ٠٣یپ ی٤ڈ كا ام ثنكٷبځ (. 271: 1416)ڃزب ، ات

‌ اٻلؿ ٣ټیو ،الغیج: ٣جبكخ ات ام میڄت اثو اثڂ ثڈ آحبك ٿڄچة تلیڂ ٿڊپ ،االسةمبػیلیایبى (. ثیل 15: 1363؛ ڃ٤ڀبڃ ، 6/128: 1390)ؽچاڃبكڍ، اٻت٬یل څ اٻتټو څ اٻ٬لائ

ٳیڈ ڃ٤ڀیبڃ ٳتیبة ت٬ییلڍ ( پقیل٫تڈ یـڇ ایت 168: 1380ڊلآچة ) ٷناك اثڂ ت٬ییل ڃ٤ڀیبڃ (، ثب ٣ڄچاځ 97-1/90) ثغبك االڃچاكٿزټ ؿك ؿاتڈ؛ څٻ ؿك ایڄٴڈ آڃضڈ

آڅكؿڇ، ډڀبځ ڃٸبتڌ ڃ٤ڀبڃ ثبـ، تلؿیـ رـڍ څرچؿ ؿاكؿ. ٯـك ٿټپ آځ ایت ٳیڈ ؿك ڃٺ ـڇ ات څ اعتڀبال ډڀیڂ اٿیل ٿچریت یـڇ ت٬یل ڃ٤ڀبڃ ٿتڂ ٿچرچؿ، كڅایت ام

(؛ ډلصڄیـ اییڂ 15/753: 1387، ٿچیچڍ ثزڄیچكؿڍ ٳٺ كبٻڈ ثڈ ڃ٤ڀبڃ ٿڄچة چؿ ) عټت ؿاڃت. تچاځ آځ كا احل ٳالٿ ډپ ؿكثلؿاكؿ، ڃڀ ٿتڂ ٿجبعج ٳالٿ

ق(371. حسي تي احوذ تي صالح، اتهحوذ وذا سثع حلث )د6-3

اثچٿغڀـ ډڀـاڃ ام عب٠٫بځ عـیج څ كاڅیبځ ثلرتڈ څ آڄب ثڈ كربٹ ات. ثڈ ٷ٬تڌ یڄت ثییبكڍ، ییؼ ٿ٬ییـ څ . اڅ ام ٣بٻڀبځ اډٺچؿ ؿیـڇ ٿ فډج ، ؿك څڍ تی٢ ٳڀ

اٻـڅٻڈ عڀـاڃ څربډت ؿات څ ی٪ٿغڀـ علاڃ كڅایت ٳلؿڇ ات. اڅ ٳڈ ڃنؿ ی٪

www.noormags.ir



كا ثیلاڍ التجصس‌فی‌فضیل‌الؼتةس‌المطةس‌‌ٳلؿ، ٳتبة اٻـڅٻڈ اڅ كا ؿك ٿڄنٻ ٿالٯبخ ٿ (.5/6: 1403؛ اٿیڂ، 26/495: 1407څڍ تأٻی٪ ٳلؿ )فډج ،

حلث الذي تي جن تي عثذالل الصالح تق. ات6-4٭، 374تلیڂ ٣بٻڀبځ څ ٫یڊبځ ی٤ڌ عټت ات، ؿك بٹ اثچاٻالط ٳڈ یٴ ام ثنكٵ

اٻڊیـڍ ؿك عټت ثڈ ؿڃیب آٿـ. څڍ ڈ ثبك، ثڈ ٣لا٭ ٬ل څ ٿزټي ؿكى یـ ٿلت ٣ټپډپ ثڊلڇ 1 (. اڅ ام ٿغل یؼ چ څ ټبك ؿیټڀ30/143: 1407كا ؿكٱ ٳلؿ )فډج ، اڅ حڈ څ ٿچكؿ ا٣تڀبؿ ات څ تأٻی٬یبخ ؽیچث » :( ٷ٬تڈ ات84: 1417ثلؿ. ٣الٿڈ عټ )

«.ڈ ٯلائت ٳلؿڇ اتڈ څ یـ ٿلت كعڀڈ اٻټؿاكؿ. اڅ ثل یؼ چ كعڀڈ اٻټربیٸبڇ ٣ټڀ څڍ صڄبځ ثچؿ ٳڈ څٯت ؾی ، ام ٿڄیڌ عټیت، ام اثیچی٤ټ یټبك

ـ یڀب ٳیڈ تی »یڄیـ: ـ، ؿك پبیؼ ٿی پلی اڍ ٫ڊ ٿ ؿیټڀ ٿئټڈ « اٻیـیڂ كا ؿاكیی(. اثچاٻالط ؿك عټت عچمڋ ؿك ؿات ٳڈ لط آځ ؽچاډیـ 2/399: 1408)لیغ ،

څ ؿك ٳیالٽ، الجدایڅ اٻٴب٫ آٿـ. څڍ ؿك ٫ڈ څ ٳالٽ تأٻی٬بت ؿاكؿ: ؿك ٫ڈ، ٳتبة ٿڊچك ؛ 31/630؛ 30/121 ؛22/246) ثغیبك االڃیچاك ٳیڈ ٿلعیچٽ ٿزټی ، ؿك تلیت اٻڀ٤یبك٩

( ڃیین، آځ كا 1/46: 1385( ام آځ ڃٺ ٳلؿڇ څ یؼ عل٣یبٿټ ) 93/93څ 69/137؛ 60/94ؿیـڇ څ تغیڂ ٳلؿڇ ات. آحبك ٿت٤ـؿ ؿیٸلڍ ڃین، ڃچتڌ عټج یب ٿڄیچة ثیڈ اڅیت:

اٻڀ٤یلاد ،المؼةبز ‌‌‌مىتخةت‌‌،المالحد‌‌شج‌،شسح‌ثس‌الرخیس‌سید‌مستضی‌،الشبفی‌،الکبفییلاڃزبٽ، 2.(29: 1380ڊلآیچة، )اثیڂ اٻجلډیبځ ٣ټی حجیچخ االیڀیبځ عـیج( څ )ؿك

٭، ؿك ثبمٷت ام ٬ل عذ، ؿك ڊل كٿټڈ ٫ټیڂ ام ؿڃیب 447اثچاٻالط عټج ، ؿك بٹ (.16ك٫ت )ډڀبځ:

. حسي تي احوذ تي عل تي هعلن، اتعل حلث6-5

ڈ ٫یڈ كا ڃینؿ اثچاٻیالط څڍ ام ٫ڊبڍ ی٤ڈ، اؿیت، ب٣ل څ ٿتٴټپ ؿڅكڋ ؽچؿ ثچؿ ٳ

ـ ییؼ بٷلؿ څ اثچاٻالط ٿبیؼ ام ؿیټڀ ، ټبك اثچی٤ټ ثڈ ٿ٤لڅ٩ جلڍ، ؿیټڀ ٣جـاٻ٤نین ثڂ حمص. 1 څ ٿ٬یی

.ك٫ت ؿڃیب ام تجلین ؿك ٭،463 یب ٭448 بٹ ؿك اڅ. ؿاكؿ الؼلی اٻڀلاپ ڃبٽ ثڈ ٫ڈ ؿك ٳتبث ٳڈ ثچؿ ٿلت یـ)ت ثیڂ ڃزیپ اثچاٻیالط الفق ف الکافٿـٿڌ اتبؿڍ ثل ٳتبة . ٱ.ك اثچاٻالط آحبك ٫ڊلت ٿالع٠ڌ ثلاڍ. 2

.، تغیٮ كب اتبؿڍ، ٯپ: ٿإڌ ثچتبځ ٳتبة(الفق ف الکاف(. 1387عټج )

www.noormags.ir



٭ ثڈ ؿڃیب آٿـ څ ډڀلاڇ پـك، ثڈ 400پی ام بٹ 1اٻڄ٤ڀبځ، مؼسعټج ٫لاٷل٫ت. اڅ ؿك (.5/276تب: ٣ـیپ، ث ؛ اثڂ138 -137: 1417عټت ٿڊبرلخ ٳلؿ )جبجبی ،

(5. ثاتت تي احوذ تي عثذالاب حلث )قزى6-6

؛ ٿزټی ، 45: 1368اٻیـیڂ، ڄتزیت اڅ ٫یڊ بٻظ، ام بٷلؿاځ اثچاٻالط عټج )ٿ(، یٴ ام ٣ټڀبڍ ثنكٵ ڃغیچ څ ٿإٻی٪ ٳتیبث 2/47: 1385؛ عل٣بٿټ ، 102/214: 1983

ؿاكڍ څ ؽناڃیڈ ؿكثبكڋ ٯلائت ٣بپ ثچؿ. څڍ پي ام څ٫یبخ اثچاٻیالط، م٣بٿیت ٣ټڀی ٳتبثؾبڃڌ عټت كا ثل ٣ڊـڇ ٷل٫ت.

تي عل تي سز حلث حمزة. سذ اتالوكارم 6-7

مډیلڇ ؿك عټیت لڇ یٴ ام ثنكٷبځ ی٤ڈ څ ام ٿڊچكتلیڂ ٣بٻڀبځ ؽبڃـاځ ثڄی مډ اثڂ(. جٮ یٲ ڃ٠یل، 1/336: 1951٭، ؿك عټت ثڈ ؿڃیب آٿـ )ث٨ـاؿڍ، 511ثچؿ ٳڈ ؿك كٿبځ

، ثب ؿڅامؿڇ څایڈ، ثیڈ اٿیبٽ كڅبخ اٻزڄبخڃت لی٬، ثب ڃڈ څاڈ، څٻ ثڈ ڃچتڌ ، ا٣ییبځ اٻیی٤ڈ (. ییـ ٿغیڂ اٿییڂ، ؿك 2/374: 1390كـ )ؽچاڃبكڍ، بؿ٭)١( ٿ

كیـ: ٿی اٿیبٽ ؿډـ اڅ ثب ڃڈ څاڈ ثڈ ڃچتڌ ڄٶ ٯجل څڍ كا ٷناك ٳلؿڇ ٳڈ ڃبځ ٿ ثڂ ٣ټ ثڂ مډلڇ ثڂ ٣ټ ثڂ ٿغڀـ ثڂ ٿغڀـ ثڂ اعڀـ ثڂ ٿغڀـ ثڂ اٻغیڂ حمص»...

« اٻیبډلیڂ االئمة‌ڈ ٣ټیڈ څ ٣ټی آثبئیڈ څ اثڄبئیڈ ثڂ اغب٭ ثڂ ر٬٤ل اٻبؿ٭ ټچاخ اٻټ (.6/249: 1403)اٿیڂ،

رـ ا٣الڍ ایڂ ؽبڃـاځ اغب٭ ٿإتڀڂ، ٫لمڃـ اٿبٽ بؿ٭)١(، ثچؿ څ ایڂ ؽبڃیـاځ، ثیڈ ـڃـ؛ اٿب ث٤ـډب، ٫لمڃـاځ ایڂ ؽبڃـاځ ثڈ ٿڄبجت ڃیبٽ ؿٻیٺ ڃبٽ څڍ، اغبٯییڂ ؽچاڃـڇ ٿ

ل ٯلیڄڈ، ٫ ثڈ اڅ ، ثـڅځ فٳ«مډلڇ اثڂ»ڊلخ یب٫تڄـ څ ٻ٬ « مډلڇثڄ »رـ اثچاٻڀٴبكٽ ثڈ ابكڇ ؿاكؿ. بډلا ڃؾتیڂ ؾ ام ایڂ ؽبڃـاځ ٳڈ ثڈ عټت ك٫ت څ ٿچرت ـ تیی٢ ؿك آځ ؿیبك ٷتل یبثـ، ٿغڀـ ثڂ اعڀـ ثڂ ٿغڀـ ثڂ عیڂ ثڂ ایغب٭ ثیچؿڇ ثبیـ

(. پي ام څڍ، ثیبكڍ ام ا٣بڍ اییڂ ؽبڃیـاځ ام ڃجیبڍ 6/484: 1414)ٿلت مثیـڍ، اڍ ډپ ام ٣ټڀبڍ كڅمٷبك ؽچؿ ؿك عټت ثچؿڃـ. بؿاخ څ الا٩ څ ٣ـڇ

(5/156: 1399 ،ڍعڀچ یبٯچخ) حمب څ عټت ڂیث ،عڀ تچاث٢ ام ،بٽ ؿك ،ڀیٯـ ڍڊل. 1

www.noormags.ir



ڃچمؿڇ ٳتبة څ كبٻڈ څ ڃبٿڈ ثڈ یـ ثڂ مډلڇ ڃجت ؿاؿڇ ـڇ ٳڈ ؿاٿڄڌ ؿاڃ څ ٿ٤ټچٿبت ثیڌ آڃڊیب ؿك ؿیتلى ،االچٹ څ اٻ٬لڅ١اٻڄنڅ١ اٻ ٣ټڀ غىیؿډـ. بډلا ثڈ رن كا ڃبځ ٿ

االؽییبك الؼتةس‌ وصةس‌ڃیچاك ٫ی ٯیجي اال ڃیت. ثلؽ ام ؿیٸل آحیبك څڍ ٣جیبكخ ایت ام: اال٣تیلا ٣ټی اٻٴیالٽ اٻیچاكؿ ٿیڂ ،اٻلؿ ٣ټ اٻڀڄزڀییڂ مسئل، (46: 1380ڊلآچة، )اثڂ

څٿیڂ ث٨یـاؿ الةازة‌ٳتبة اٻڄٴت ٫ اٻڄغچ، ریچاة اٻڀیبئٺ ،شج‌الفالسفڃ ،عڀمډلڇ، ؿك . اثڂ(7/287: 1413؛ ؽچی ، 2/106: 1385)عل٣بٿټ ، اٻزچاة ٣ڀب فٳلڇ ٿلاځ ڃیجیڂ

.(6/249 :1403)اٿیڂ، ٭، ؿك عټت ام ؿڃیب ك٫ت څ ؿك ٿجلڋ ٳڄبك ٳچڇ رچڂ ؿ٫ڂ ـ 585بٹ

ق( 580-531 تي عل تي سز حس حلث ). اتالقاسن عثذالل6-8

ثیڂ مډیلڇ، حمةص‌څڍ ٫بټ ؿاڃڀڄـ څ ٫یڊ ٿغٮ څ حڈ څ ثلاؿك یـ اثچاٻڀٴبكٽ ، ثچؿ. ؽچؿ اثچاٻبپ عیڄ عټج ڃین، ٳتیبث ثیڈ ڃیبٽ ٻڄنڅ١ا غىی٫یڈ ٿ٤لڅ٩ څ ٿإٻ٪

ڊلآیچة كڅاییت ٳیلؿڇ ایت. مډیلڇ، څ ام اثیڂ ؿات. څڍ ام پـك، ٣ټ ثڂ الغىیاڃیـ. آحیبك اٻـیڂ ٿغڀـ، څ ت٤ـاؿڍ ام ا٣الٽ ډپ، ام څڍ كڅایت ٳیلؿڇ ٫لمڃـ، یـ ٿغ

‌‌التدسید‌فةی‌ف‌ثیبكڍ ثڈ اڅ ڃجت ؿاؿڇ ـڇ ات؛ ام رڀټڈ خةاة‌المسةبئل‌‌‌‌،قة‌الغىیةتجییه‌المحد‌‌،خاة‌المسبئل‌الجغداةی‌،التجییه‌لمسألتی‌الشفبػ‌ي‌ػصب‌المسلمیه‌،القبس

خاة‌‌ي‌مسئل‌فی‌وفی‌التحجیط‌ي‌،الغىی‌ػه‌الحدح‌ي‌االةل‌،فی‌كن‌اخمبع‌االمبمی‌حد: 1385عل٣یبٿټ ، ؛ 8/59: 1403)اٿیڂ، خاة‌سؤال‌مه‌مصس‌فی‌الىج‌ي‌سؤال‌ػه‌الؼقل

(.277-2/276: 1366؛ ا٫ڄـڍ، 2/163

الذي تي هحوذ تي حوذ تي سز عل حس حلث . سذ عالء9 -6

څڍ ٫یڊ ثچؿ ٳڈ ام یـ ٿلت كڅایت ٳلؿڇ څ تأٻی٬بخ ٿت٤ـؿڍ ؿایت؛ ام رڀټیڈ ٣ټیپ ڃقیل اٻچچٹ اٻ ؿك ٳالٽ څ االٯتبؿ ٫ څارت اال٣تبؿ غبیؿك ٫ڈ، لط االكبؿ

(.8/149 :1403٭، ؿك عټت ام ؿڃیب ك٫ت )اٿیڂ، 749. څڍ ؿك بٹ االچٹ څ اٻٴالٽ

حلت ب کاله حلق. 7

. حس درس عوا7-1ابكڇ ٳلؿیپ ٳڈ پي ام ثڈ ٯـكخ كیـځ عڀـاڃیبځ ؿك عټت، ثلؽ ام ٣ټڀبڍ ی٤ڈ،

www.noormags.ir



االیالٽ ٳټیڄی څ ثق ام رڀټڈ ڃ٤ڀبڃ ٳبتت، ؿك عټت اٯبٿت ؿاتڄـ څ ؿك ٿڄبث٢، ام ٬ل‌ ثییڂ ٿغڀییـ ثییڈ یبٿبخ یییبؿ ییـڇ اییت. ؿكثیبك عڀییـاڃیبځ ؿڅییتـاك ؿاڃیی څ سةالمٿ٤ل٫یی ییـڇ اییت. آڃییبځ ثییڈ ؿالیییٺ یبیی څ ٿییقډج ، پییقیلاڍ ٣بٻڀییبځ پییلڅك ٣ییبٻپ‌ٳتیبة ثچؿڃـ. ٿتأی٬بڃڈ ٫ی ام تیأٻی٪ ی٤ ٽ( 953/ ٭342ڃ٤ڀیبڃ ؿك عټیت ) الغیجة

ډیبڍ ثڂ ٿغڀـ كڅایت ڃٺ ٳیلؿڇ، ٳتیبث ڃیٺ سالمآٷبډیپ. ثب څرچؿ ایڄٴڈ ڃ٤ڀبڃ ام ٿغڀیـ اثچاٻغییڂ ٳڈ ثیل الغیجٳتبة كـ كڅ ثڈ ڃ٠ل ٿ ٣ـڇ ؿاكؿ؛ امایڂ ٫لاڅاڃ ام اثڂ

ډیبڍ (، ثییتل عیبڅڍ ؿاڃیتڈ 271: 1416، )ڃزبیو اٿیال یـڇ ٳبتت زب٣و ٣ټو ثڂ ڃیٺ عیـیج ام ڃ٤ڀبڃو ٳ ا٫لاؿ اڃـ پی ام بٷلؿڍ ڃنؿ ٿغڀـ ثڂ الٿڈ ثبـ. ڃ٤ڀبڃ كڅمٷیبكڍ ؿك عټیت، ٳیڈ ٿیقٳچك ایت ام آڃڊیب ډڀییڂ اثچاٻغییڂ اڃـ ٳیڈ یٴیو ٳلؿڇ اثچ٧بٻییت )ډڀییبځ( څ ؿیٸییلڍ كا ڃٸبییت اییتبؿ الغیجةة ٳتییبةڅ ڃ٤ڀییبڃ ثییچؿ ڃیینؿ

ایت ٳیلؿڇ ڃیٺ عیـیج څ ام څڍ ڃ٤ڀیبڃ كا ؿییـڇ ٳیڈ ( ات ٽ978/ ٭368)ؿ مكاكڍ (.81: 1399، كڍ)مكا

. حس درس اتالصالح حلث 7-2

تیچاځ پیلڅكؿڋ آځ كا ٿی تلیڂ ؿیت اثچاٻالط ؿك عټت عچمڋ ؿك ؿات ٳڈ ٿڊپ: 1983؛ ٿزټی ، 45: 1368اٻیـیڂ، اثچاٻغڂ حبثت ثڂ ایټپ عټجی ؿاڃیت )ٿڄتزیت

ؿاكڍ څ ؽناڃیڈ ( ٳڈ پي ام څ٫بخ اثچاٻالط، م٣بٿیت ٣ټڀی 4:1403/7 ؛ اٿیڂ،102/214 ٳتبثؾبڃڌ عټت كا ثل ٣ڊـڇ ٷل٫ت.

یچؿ، ٯبی یٴ ؿیٸل ام ا٫لاؿڍ ٳڈ ڃبٿ ؿك مٿلڋ بٷلؿاځ اثچاٻالط ؿییـڇ ٿی ډیبڍ ډیبڍ ٳتیبة ٳبٿٺ لاثټ ات ٳڈ ثیتل ابڃیـ كڅایت ٣ناٻـیڂ ٣جـاٻ٤نین ثڂ اث ـ ٷلؿؿ. اٷل كڅایت اڅ ام اثچاٻالط ثی اثچاٻالط ثڈ اڅ ثبمٿ ، یبډلا څایڈ ثیچؿڇ ثبی

ؿاڃیپ، ؿكٷقت څڍ كا ٿی ٣ڀلڍ ؿكام ؿاتڈ ات؛ میلا ثل پبیڌ آڃضڈ ام بٷلؿاځ اڅ ٿ ( ڃیین، ام عییبخ ٯبی اٿیبٿ 74: 1919ٿییل ) ٭ ؿاڃت. اثیڂ 530تب 520تچاځ عـڅؿ

تیچاځ ؿك ٳبٿٺ ام اثچاٻالط كا ٿ اث ٭ ؾڂ ٷ٬تڈ ات. كڅایت اثڂ525ٳبٿٺ ؿك اث اثڂ: 1392ؿاڅؿ ) اثیڂ كریبٹ (، 70: 1403عټی ) ٣الٿیڈ اخبشاٿبٿیڈ، صیچځ ابڃیـ ٷچڃبٷچځ

اخةبش‌( څ 76: 1407)یڊیـاڅٹ، األكث٤یچځ (، 160: 1403اٻلیب ) اثی اثیڂ اخةبش‌(، 8 ی7 .ٿالع٠ڈ ٳلؿ (198: 1403ڊیـاڅٹ )

www.noormags.ir



اثچاٻ٬تظ ٳلارٴ ، ٯب ٣جـاٻ٤نین ثڂ ثلاد لاثټ ، ٣جـاٻلعڀڂ ثیڂ اعڀیـ ٿ٬ییـ ی٪ ؿا٣ی ثیڂ مییـ آڅكڍ څ تیچاة ثیڂ عیڂ ؽیبة ثیلڍ ڃیین، ام ڃیبثچكڍ، ل

ی ؛ اثی ؛ ثیڈ ڃیٺ ام اثیڂ 31-30: 1368اٻیـیڂ، ثلؿڃـ )ٿڄتزیت اثچاٻالط ثڊلڋ ٣ټڀ (.5/609: 1380 ٿچیچڍ ثزڄیچكؿڍ، ؛ ثیب اٯتجیبى ام: 298،303، 2/46: 1385عل٣بٿټ ،

ایڂ ٳتبة كا ؿك پی ( تلیظ ٳلؿڇ ات ٳڈ61)تلیت اٻڀ٤بك٩ اثچاٻالط ؿك آ٧بم یچؿ ٳیڈ ٿچریت ٿی ی اڍ ثلاڍ اٿالڍ ٳټیبت ؿكثبكڋ ٿ٤بك٩ ا٣تیبؿڍ ؿكؽچات ٣ـڇ

ڃچیتڈ ایت؛ اماییڂ ی ؽچاڃڄـڇ ام تٴبٻی٪ ٣ټ )ا٣تبؿڍ( څ ا٧لا ؿیڄ آٷبډ یبثـ آځ ؿڅكاځ، ٿخٺ ، ډڀضچځ ثیبكڍ ام آحبك ٳالٿ تلیت اٻڀ٤بك٩كڅ، څ الرخیس، اٻڀټؾی

یؼ چ ، ثڈ یچڋ اٿال پـیـ آٿیـڇ تڀڊیـ األچٹیـ ٿلت څ ٻ٤ټپ څ اٻ٤ڀٺرڀٺ اډبڍ ٿزیبٻي ؿاڃت. څرچؿ رټبخ اٿال ام ڃبڃڈ ٳالٿ ډبڍ څ ثبیـ آځ كا ؿك مٿلڋ اٿبٻ

ثبڃب ات. څ ٿـكڌ ٳالٿ

تي عل تي سز حلث( حمزةسز )سذ اتالوكارم . حس درس خاذاى اتي7-3

آیـ، ایبځ ؿك عټت، ڃنؿ پـك څ ایتبؿاځ مډلڇ څ ثلاؿك ثلٿ عبٹ اثڂ ڃڈ ٳڈ ام لطٷچآځمډلڇ ام ثنكٷبځ ی٤ڈ څ ام ٿڊچكتلیڂ ٣بٻڀبځ ؽبڃیـاځ ؿیٸلڍ ؿكى آٿچؽتڄـ. اثچاٻڀٴبكٽ اثڂ

آییـ ٳیڈ ٿیبیؼ څ ډبڍ تلارپ څ ثلؽ اربماخ ثڈ ؿت ٿ مډلڇ ؿك عټت ثچؿ. ام ٳتبةثڄ ڇ ٣جبكخ ثچؿڃـ ام: اثچٿڄچك ٿغڀـ ثڂ اٻغڂ ثڂ ٿڄیچك اٻڄیب، اثی اتبؿاځ یـ ثڂ مډل

ڈ عییڂ ثیڂ یبډل ثیڂ ٣جـاٻټی عبرت عټجی (، اثی ٣ټ عڂ ثڂ اٻغیڂ )ٿ٤لڅ٩ ثڈ اثڂ (.3/11: 1415مډلڇ( )ڃچكڍ، عیڂ چكڍ څ ٣ټ ثڂ مډلڇ )پـك ثنكٷچاك ؽچؿ اثڂ

ڈ ثیڂ ٣ټی ثیڂ مډیلڇ ٣جـاٻټ :بٷلؿاځ یـ ثڂ مډلڇ څ كاڅیبځ ام اڅ ٣جبكخ ثچؿڃـ امبځ(، یبفاځ ثیڂ رجلئییٺ، ٿغڀیـ ثیڂ اٻـیڂ ٿغڀـ )ثلاؿكماؿڇ)ثلاؿك ایبځ(، یـ ٿغ

(، ٿغڀیـ ثیڂ ر٬٤یل ٿیڊـڍ 7/287: 1413؛ ؽچی ، 2/106: 1385اؿكیي )عل٣بٿټ ، اثچاٻغلث ٿغڀیـ ثیڂ اٻـیڂ بٻپ ثڂ ثـكاځ ٿلڍ ٿبمڃ څٿ٤یڂ (،اٻڀناك)بعت ٳتبة .عڂ ث٨ـاؿڍ

٭(، ام ٿ٬یبؽل یی٤ڈ ؿك 588كیـاٻـیڂ ٿغڀـ ثڂ ٣ټ ثڂ ڊلآچة ٿبمڃیـكاڃ )ٽ ڃیڀڌ ؿڅٽ ٯلځ پ، ڃین مٿبڃ ، ؿك عچمڋ عټت ثچؿ څ ؿك اؿثییبخ ٣یلة، ی٤ل، ٯلائیت،

مییت څ ؿك ت٬یل، عـیج، ٫ڈ، اچٹ څ ٣ټچٽ ٣ټ تجغل ؿایت. څڍ ؿك ث٨یـاؿ ٿی

www.noormags.ir



آكاٿٸیبڇ اڅ اٿیلڅم، ؿك ثییلڅځ .ؿاؽیت اڅاؽل ٣ڀل، ؿك عټت اٯبٿت ٷنیـ څ ثڈ تـكیي پل عټت، میبكتٸبڇ ٿټڀبڃبځ ات.

ڈ ثیڂ ٣ټی ثیڂ مډیلڇ څ عیچك تلثیت ٣بٻڀبڃ ثینكٵ ٿبڃڄیـ اثچاٻڀٴیبكٽ څ ٣جـاٻټی پلكڅڃیٮ، ؿك عټیت اڍ ثینكٵ څ ٿغیی ٣ټڀی اڍ ام څرچؿ ٿـكڈ ڊلآچة ڃبڃڈ اثڂ

ات. ایڂ ٿـكڈ، ؿك كڅمٷبك ؽچؿ، ثڈ ٯـكڍ ا٣تجبك یب٫یت ٳیڈ پ ډیبڍ ٿچا٫یبځ څ لیا٣تلابخ ٿؾبٻ٬بځ، ام ث٨ـاؿ څ ٿل څ ؿیٸل ٿڄبٮ بٽ، ٿبڃڄـ عڀی، ثیڈ آځ ٫لیتبؿڇ

(.7/287: 1413؛ ؽچی ، 2/106: 1385ـ )عل٣بٿټ ، ٿ

حلت ب کاله قبلت گبرش. 8 ا کاله گار . جاهع8-1

اثچاٻیالط څ ثب ٷتل ربٿ٤ڌ یی٤ ؿك عټیت څ ڊیچك ٣بٻڀیبځ ثنكٷی ، ٿبڃڄیـ اڍ كڅڃٮ ٷل٫ت ٳڈ ثڈ ٻغیب یبؽتبك څ ٿغتیچا، ام ٿٴتیت ډبڍ ٳالٿ مډلڇ، ڃٸبك اثڂ

ډیبڍ ث٨ـاؿ ٿتأحل ثچؿ. ؿك ایڂ اٿل، ثیتلیڂ ڊپ كا اثچاٻالط ؿات ٳڈ ٿتیڀب ام آٿچمڇڃٸبكڍ څ ا٣تبؿڃبٿڈ ڃچیت یـ ٿلت ثڊلڇ ثلؿڇ ثچؿ. اڅ ٿبٻت ٫لاڅاڃ ، ثب یب٭ ربٿ٢

جؾتبڃڈ ثؾ ثنكٷ ام آڃڊب تب اٿلڅم ثبٯ ات.ٳڈ ؽچاٻیالط ایت. څڍ ؿك اییڂ ٳتیبة، ثیڈ اثیچ تلیڂ احل ٳالٿی ٿ٬ٺ تلیت اٻڀ٤بك٩

ٿبٻت څ ٿچچ٣بت ابكڇ ٳلؿڇ ٳڈ ؿك ؿڅ احل ٳالٿ ( ثیڈ اٻجلډیبځ څ اٻٴیب٫ ) ؿیٸیل ك ٿچیچ١ ٣یـٹ، ام كـ ٳڈ ایڂ ٳتبة، ثیڈ څییوڇ ؿ آڃڊب ڃیلؿاؽتڈ ات. صڄیڂ ثڈ ڃ٠ل ٿ

یـ ٿلت تأحیل پقیل٫تڈ څ ٿإٻ٪ ٳچیـڇ ڀڂ تټؾی ٿجبعیج، ڃٴیبت ثیل الرخیسؽچ ثب ٿبیڌ ت٤بكی٪ یـ ٿلتی ثیب ډب ثڈثی٬نایـ. ایڂ ا٫نڅؿڇ الرخیسٿغتچیبخ

تلییت اٻڀ٤یبك٩ ؿك ثؾ ٿلثچ ثڈ اٿبٿت ڃین، ثیڂ 1آیـ. ت٤بكی٪ اثچاٻالط ثڈ ڃ٠ل ٿ تیلیڂ ثؾی یـ ٿلت ، ڃنؿیٴ ثیبكڍ ٿیڊچؿ ایت. ٿ٬یٺ اٻب٫ اثچاٻالط څ

، ثؾ اٿبٿت څ ٿجبعج ٿلثچ ثڈ آځ ات. پلؿاؽتڂ عټجی ثیڈ ثغیج تلیت اٻڀ٤بك٩ام ٿچچ٣بخ څ اث٤بؿ ٷچڃبٷچځ اٿبٿت، ثیبځ جڊبخ ٿت٤یـؿ څ پبیؼ ؿاؿځ ثیڈ اڍ ٷتلؿڇ

ؿډیـ ٳیڈ اییڂ ٿی یڂ ڃبځٳڄـ؛ ډڀضڄ آڃڊب ام تچرڈ څیوڋ څڍ ثڈ ایڂ ٿچچ١ عٴبیت ٿ

ٿبییڈ تلییت 94 څ 93 ،92 ډیبڍ ی٬غڈ ثیب كا الرخیس 274 څ 267 ،261 ډبڍ ٬غڈ تلتیت، ثڈ ڃڀچڃڈ، ثلاڍ. 1 .ٳڄیـ

www.noormags.ir



ٯجیٺ ٿچچ٣بخ، ؿك آځ كڅمٷبك، ام ٿبئٺ اټ څ ٿغٺ ثغج څ ٳبٳ ٫یلاڅاځ ٿییبځ ٿتٴټڀبځ ی٤ڈ څ ؿیٸل ٫ل٭ ثچؿڇ ات.

، ثڈ ثیبځ ٿ٬ٺ ٿب٣ڂ څ ٿخبٻت څاكؿڇ ؿك تلیت اٻڀ٤بك٩اثچاٻالط ؿك صڄـیڂ ربڍ اؽجیبك ٫یلاڅاځ اییڂ ثیبة، ثیڈ ٷبڃڈ پلؿاؽتڈ څ ثب اتڄبؿ ثڈ كڅایبخ څ ؽچ ؽټ٬بڍ ڈ

ٳڄـ: ثب احجیبخ لاعت، ثڈ الٻت څ ٳ٬ل آڃڊب عٴپ ؿاؿڇ ات. څڍ ڃؾت یبؿآڅكڍ ٿ اٻڀإٿڄیڂ)١(، ثب اؿٻڌ ٣ټیڈ څ ڃټیڈ څ ثب اثبٹ ربڃیڄ ؽټ٬بڍ ٿتـٽ، ثل ابى اٿبٿت اٿیل

ثیب یچؿ ٳیڈ ٿغبكثیڌ ؽټ٬یب څ پییلڅاځ آڃڊیب ڄت حبثت ٿی ٿجبڃ ٣یـت ی٤یبځ څ اډٺؿډیـ: علخ)١( ٿچرت ـڇ ایبځ ٳب٫ل چڃـ. څڍ ؿٻیٺ ؽچؿ كا صڄییڂ تچییظ ٿی

ٯبئٺ ثڈ څرچة ٣ڀت اٿبٽ ثڈ ٳ٬ل ؽټ٬ب څ پیلڅاځ آڃڊب ڃین ٿ٤تـ ات څ ٯبئٺ ثڈ څریچؿ ٳڄیـ ٳیڈ آیڄب ثیب ثل اٿبٿت ٣ټ )١( ڃین صڄیڂ ا٣تبؿ ٿبثڊ ؿاكؿ. ډڀچ تلیظ ٿ ڃ

ییبځ، ثیڈ یچك ٯی٢، ؽټ٬یب څ پییلڅاځ آڃڊیب ٳب٫لڃیـ ؿاڃـ ٳیڈ ام ڃ٠یل ا ؿیڂ ائڀڈ)١( ٿ (. 1417/368)اثچاٻالط عټج :

اثیڂ ٳڀبٹ اٻیـیڂ اٻنٿبځ)١( ایڂ ٳتبة ٿڀٴڂ ات ام ثؾ ٿلثچ ثڈ اٿبٿت بعتډیب چ ډیپ ٳیڈ یبٹ ٧یجتڃ٤ڀبڃ ٿتأحل ثبـ؛ څٻ ډڀبځ تلٳیت، ؿك ٧یجتثبثچیڈ څ

. (611: 1380، كؿڍٿچچڍ ثزڄچ) چؿث٤ـ تأٻی٪ ـڇ، ؿیـڇ ٿ اٻیالط عټجی ؿك ( ؿڅٿیڂ احل اكمیڀڄـ اثیچ اٻٴب٫ ٫ اٻ٬ڈ )یباٻٴب٫ ٫ اٻتٴټی٪

، ثیڈ ٫ڊ ثیـاڃیپ ی اٻالط ؿك ایڂ ڃٸبتڈ ٳڈ ثبیـ آځ كا احلڍ ٳالٿ ٣ټپ ٳالٽ ات. اثچ ٷچڃڌ ڃجتب ٿجچ ، ٿجبعج ٿلثچ ثڈ ٣ټپ ٳالٽ څ ٫ڈ كا تلیل ٳلؿڇ ایت. ؿك ثلؽی

ڃبٿییـڇ یـڇ اٻٴیب٫ ٫ی اٻ٬یڈ څ ؿك ثلؽ ؿیٸل، اٻٴب٫ ٫ اٻتٴټی٪ٿڄبث٢، ایڂ ٳتبة ډبڍ ٳالٿ ؿیٸل ٿتٴټڀیبځ اٿیبٿ ثییبك ت٬یبڅخ ؿاكؿ. ات. بؽتبك ایڂ ٳتبة ثب ٳتبة

اٻتٴټیی٪ »، «اٻتٴټیی٪ اٻ٤ټی »څڍ ایڂ احل كا ؿك ڈ ثؾ ٣ڀیـڇ تیـڅیڂ ٳیلؿڇ ایت: «.أعٴبٿڈاٻڀتغٮ ثبٻتٴټی٪ څ »، «اٻڀ٤ اٻالط عټج ثلاڍ بؽتبك ٳتبة ؽچؿ، تلتیج ٿڄ ؿك ڃ٠ل ٷل٫تڈ ایت. اڅ ؿك اثچ

تییپ ٳیلؿڇ « ڃتیزیڌ تٴټیی٪ »څ « تٴټی٪»ثڄـڍ ٳټ ، ٳتبث كا ثڈ ؿڅ ثؾ یٲ تیپات. څڍ ؿك ثؾ ڃؾت، ثڈ ثیبځ تٴټی٪ څ اٯبٽ آځ، ا٣پ ام تٴټی٪ ڃ٠لڍ یب ٣ټ څ

ٳیڈ یی ثؾ ؿڅٽ، ثڈ ڃتیزڌ تٴټی٪ )اٻڀیتغٮ ثیبٻتٴټی٪( تٴټی٪ ٣ڀټ یب ڀ٤ څ ؿك ات. پلؿاؽتڈ ی ډڀبځ ٿجبعج ٿلثچ ثڈ ٿ٤بؿ ات

www.noormags.ir



اڍ ، ثڈ پبكڇ«٣ـٹ»څ « تچعیـ»، ؿك ڀڂ ؿڅ ٫ٺ «تٴټی٪ ٣ټ »اٻالط ؿك ثؾ اثچڄب ایبكڇ څ ام ٿبئٺ څ ٿچچ٣بخ ا٣تبؿڍ، ا٣پ ام ؽـاڄب ، پیبٿجلڄب څ اٿبٽ

٬ٺ، ٣بیـ ی٤ڈ ؿك ایڂ ؽچ كا تجییڂ ٳلؿڇ ات. ڃچییڄـڇ ییي، ؿك صڄـاځ ٿ ڃڈ، یٲ ؿڅكڋ ٳبٿٺ ٫یڈ یی٤ كا ثییبځ څ ؿك ثؾی پبییبڃ ٳتیبة، «تٴټی٪ ڀ٤ »ثؾ

ٿلط ٳلؿڇ ایت. « اٻڀتغٮ ثبٻتٴټی٪ څ أعٴبٿڈ»ٿجبعج ٿلثچ ثڈ ٿ٤بؿ كا فیٺ ٣ڄچاځ څ ؿك پبیبځ ٿجبعج ٫ڊی آڅكؿڇ چؿ، عټج ثؾ ٿ٤بؿ كا رـاٷبڃڈ صڄبځ ٳڈ ٿالع٠ڈ ٿ جڌ ؽیچؿ، ٫ڊ ډپ ی ډبڍ ٳالٿ ثب ؿیٸل ٳتبة اٻٴب٫ ٫ اٻتٴټی٪ څ ام ایڂ عیج، ٳتبة

، ډیپ ثیڈ اٻڄینڅ١ غىیمډلڇ ٷلصڈ ؿك مډلڇ عټج ٿت٬بڅخ ات. اثڂ اثڂ اٻڄنڅ١ غىیٿبڃڄـ ٿ٤یبؿ كا ابكڇ ٳلؿڇ څ ډپ ٿجبعج ٫ڊ څ اچٻ كا آڅكؿڇ ات، ٯڀتٿجبعج ٳالٿ

كا ؿك پبییبځ ډیبڍ ٳالٿی ، آځ ام ثؾ ٣بیـ ٿزنا ڃٴلؿڇ؛ ثټٴڈ ثڈ كیپ ٿ٤ڀیچٹ ٳتیبة آڅكؿڇ ات. ٿجبعج ٳالٿ تټؾیی ام ٿبٻیت اٻٴیب٫ تچاځ ٷ٬ت ثڈ ٻغب ٿغتچای ، ثؾ ٳالٿی ؿك ٳٺ ٿ

تلییت اٻڀ٤یبك٩ ثیب ٣جیبكاخ اٻٴیب٫ عټج ات. ثیبكڍ ام ٣جیبكاخ تلیت اٻڀ٤بك٩ یچؿ؛ ام رڀټیڈ ډبی ڃین ٿیبځ ایڂ ؿڅ ؿییـڇ ٿی عبٹ، ت٬بڅخایڂ ٫لاڅاځ ؿاكؿ؛ ثبٿبثڊت

تلییت تیل ام ٣جیبكاخ تل څ څاظ ؿك تلیل یٲ ٿټت، كڅڂ اٻٴب٫ ایڄٴڈ ٷبڇ ٣جبكاخ ات. اٻڀ٤بك٩ تلییت ابكڇ ٳلؿڇ ٳیڈ ؿك اٻٴب٫ ډب څ ٣ڄبڅیڄ ام اٻالط ؿك ٿچاكؿڍ، ثڈ ل٫ٺ اثچ

(، ثؾی 54)اٻٴیب٫ ٳلڍ ام آڃڊب ڃیبٿـڇ ات؛ ثلاڍ ڃڀچڃیڈ څڍ ؿك اال ف اٻڀ٤بك٩،، تلییت اٻڀ٤یبك٩ كا ؿكثبكڋ عٴڀت څرچؿ آیبخ ٿغٴپ څ ٿتبثڈ آڅكؿڇ، څٻ ؿك ٿڊڀ

( څ 1417/79ډیش ؾڄ ام آځ ڃٸ٬تڈ ات. ٿبٻج ٳڈ اڅ ؿكثبكڋ ثـا )اثچاٻالط عټج : ٿ٬٨یچٹ ٿبڃیـڇ ایت. تلیت اٻڀ٤یبك٩ آڅكؿڇ ډپ، ؿك اٻٴب٫ (، ؿك 78 ٫ل٭ یڊچؿ )ډڀبځ:

، ٷبڇ ثڈ لط جڊبخ څ پبؾٸچی ثڈ آڃڊیب پلؿاؽتیڈ؛ څٻی ؿك اٻٴب٫ عټج ډڀضڄیڂ، ؿك آڃڊب كا فٳل ڃٴلؿڇ ات؛ ٿخال اڅ جڊڌ ثلاډڀڈ ؿك ڃ٬ی ث٤خیت اڃجییب كا ؿك تلیت اٻڀ٤بك٩

تلییت ( ٿلط ٳلؿڇ څ ثڈ ت٬یٺ، ثڈ آځ پبؼ ٷ٬تڈ ایت، څٻی ؿك 65-63)اٻٴب٫ ، ډیش ؾڄ ام آځ ڃٸ٬تڈ ات.اٻڀ٤بك٩

تلییت ثیب اٻٴیب٫ ثڈ ٻغب تلتیت ٿبٻت څ ٿچیچ٣بخ، رین ؿك ٿیچاكؿڍ اڃیـٱ، ، ؿك اٻٴیب٫ تیچاځ ٷ٬یت اٻزڀټیڈ ٿی ډڀبڃ ؿاكؿ. آٴبك ـ ٳڈ ډلصڄیـ ٫ی اٻڀ٤بك٩

www.noormags.ir



ا ات، ثبٻزڀټڈ څ ثب ڃ٠ل ؿٯییٮ، ڃجبییـ آځ ك تلیت اٻڀ٤بك٩اڍ ام ٿجبعج ٳالٿ ، صٴیـڇاڍ ٿیتٺ ؿاڃت؛ ثټٴیڈ آځ كا ثبییـ ڃٸبیتڈ تلیت اٻڀ٤بك٩تټؾی ل٩ څ ٿغ ؿاكؿ څ ثڈ ڊپ ؽچؿ، ٿڄج٤ اكمیڀڄـ ثیلاڍ تلیت اٻڀ٤بك٩ؿاڃت ٳڈ ٫چایـڍ ثی ام

اٻالط څ ٳالٽ ی٤ڌ آځ ؿڅكاځ ات )٣بی ڃ٠یلڍ څ یڄب٣ ، ډبڍ اثچ ڄبؽت اڃـیڈ1391 :24.) ډبڍ آحبك اثچالط ڃیبٽ ثیلؿڇ ڃیـڇ ایت؛ ، ؿك ٫ڊلتڀبځاٻجلډبځ ٣ټ حجچخ االی ام

اڍ ام ؿډیـ. ڃیؾڈ څٻ چاډـڍ ام ؽچؿ ٿتڂ ایڂ ٳتبة ثل غت اڃتبة آځ ٷچاډ ٿ اٻغڂ ؿیټڀ كییـ څ څڍ ثیب ڃیٺ ٿیتڂ ٭ ثڈ ؿت عڂ ثڂ اث 8ایڂ ٳتبة، ؿك ـڋ

ٿغتیچای ، ثب٣ج ـ ایڂ ٿتڂ تیبٳڄچځ ع٬ی یچؿ. ثیڈ ٻغیب ا٣الٽ اٻـیڂٳبٿٺ آځ، ؿك عیبٹ، ات؛ ثبایڂاٻٴب٫ ٫ اٻتٴټی٪ اڍ ام ٷچڃڈ څ صٴیـڇ ، تغلیل تټؾیاٻجلډبځكبٻڌ

اثچاٻالط ؿك ډڀیڂ كبٻڌ ٿچرن، ٷبڇ ثڈ ٿبٻت څ اؿٻڌ رـیـڍ ایبكڇ ٳیلؿڇ ٳیڈ ڃیڈ ؿك ، ثڈ ایلاؿ ثلډیبڃ اٻجلډبځ؛ ثلاڍ ڃڀچڃڈ څڍ ؿك تلیت اٻڀ٤بك٩آٿـڇ ات څ ڃڈ ؿك اٻٴب٫

ڃییبڅكؿڇ تلیت اٻڀ٤یبك٩ څ اٻٴب٫ اربٽ څ ٬بخ آڃڊب پلؿاؽتڈ ٳڈ آځ كا ؿك ثل عـڅث (.46: 1417)اثچاٻالط عټج : ات

ډبی ؿاڃت ٳڈ ثیتل ٿتٴټڀیبځ كا ثبیـ ام ا٣تبؿڃبٿڈ اٻجلډبځ ٣ټ حجچخ االیڀبځكبٻڌ ڃٸبكڃیـ تیب اؾبی ٳیڈ اډیٺ ٿجبعخیبخ څ ی٤ ، ثلاڍ ثیبځ ارڀبٻ ٣بیـ یی٤ڈ ٿی

ؿالخ چالڃ ٣ټپ ٳالٽ ڃیتڄـ، ثلاڍ تغیظ څ تٴڀیٺ ٣بیـ ؽچؿ، ثیڈ آڃڊیب كریچ١ ٿزباٻیالط ؿك ٿڄـ چڃـ. اثیچ ٳڄڄـ تب ثب ٣ټپ څ ٣ڀٺ ثڈ ٿڀچځ آڃڊب، ام ٤بؿخ اؽلڅڍ ثڊلڇ

، ثڈ ایڂ ڃٴتڈ تلیظ ٳلؿڇ ٳڈ ٿ٤ل٫ت ثڈ ٿبٻت ایڂ كبٻڈ ایتغب٭ حیچاة اٻجلډبځپبیبځ (.58 ٲ ؿك آڃڊب ٳ٬ل كا ؿك پ ؿاكؿ )ډڀبځ:ؿائڀ ، څ رڊٺ ثڈ آڃڊب یب

٫یٺ »عټج ایڂ كبٻڈ كا ؿك ؿڅ ثؾ ٳټ ڃٸبتڈ ات. ثؾ ڃؾت، ثب ٣ڄیچاځ ، ٿجبعخ ډڀضچځ احجبخ یبڃ٢، څعیـخ یبڃ٢ څ ی٬بخ یبڃ٢ «٫ اٻٴالٽ ٫ اٻتچعیـ

، ؿكثلؿاكڃییـڋ «٫ییٺ ٫یی ٿییبئٺ اٻ٤ییـٹ»ت٤ییبٻ كا ؿكثییلؿاكؿ څ ثؾیی ؿڅٽ، ثییب ٣ڄییچاځ ت صچځ احجبخ ٬ت ٣ـٹ ثلاڍ ؽـاڅڃـ، عڂ څ ٯجظ ؿك ا٤٫یبٹ اٻڊی ، عیڂ ٿچچ٣ب

تٴټی٪ څ ٿجبعج ٿت٤ټٮ ثڈ آځ، ڃجچخ، اٿبٿت څ ٿ٤بؿ ات. اٻٴییب٫ ؽییچؿ، ؿك الکبفیةة[ المسةةئل]، الشةةبفی[ المسةةئل]اثچاٻییالط ام ؿڅ ٳتییبة

ة ( یبؿ ٳلؿڇ ات. یبډلا صڄیبځ ٳیڈ ام ڃیبٽ ٳتیب 445) تلیت اٻڀ٤بك٩( څ 463)

www.noormags.ir



یـ ٿلت پلؿاؽتڈ ثیچؿڇ الرخیس، ثڈ لط ٳتبة الرخیسلط اٻالط ؿك آیـ، اثچ ٿ ثل (. 13/277: 1389ثبـ )آٯبثنكٵ ڊلاڃ ،

ؿڅ ٳتبة ڃقیل اٻچچٹ اٻ ٣ټپ االچٹ څ اٻٴالٽڅ االٯتبؿ ٫ څارت اال٣تبؿ غبی ڃیجت ؿاؿڇ یـڇ اٻـیڂ ثڂ ٿغڀـ ثڂ عڀـ ثڂ مډلڇ عټجات ٳڈ ثڈ یـ ٣ال ٳالٿ

ییـ ثیڈ كڅ ٿٴتیت ٳالٿی ډیبڍ ٳالٿی اڍ ام ڃٸبك كـ ؿڃجبٻڈ ات څ ثڈ ڃ٠ل ٿ ثڈ عیڂ ثیڂ ډپ ٿ٤بٻپ اٻـیڂ(. ٳتبة 8/149 :1403ٿلت څ یؼ چ ثبـ )اٿیڂ،

اعڀـ ثڂ ٣ټ ثڂ ٿ٤ټپ عټج ڃجت ؿاؿڇ ـڇ ٳڈ ثڈ ٿڄبیجت ڃیبٿ، اعتڀیبال ٿجبعیج ت. كا ؿكثلؿاتڈ ا ٳالٿ

اٻڄینڅ١ اٻی غىیبډلا ام ڃچمؿڇ ٳتبة څ كبٻڈ څ ڃبٿڌ ٿڄچة ثڈ یـ ثڂ مډلڇ ٫ تلیڂ آحبك ییـ ثیڂ مډیلڇ ثبٯ ٿبڃـڇ ات. ایڂ ٳتبة ٳڈ ام ٿڊپ االچٹ څ اٻ٬لڅ١ ٣ټڀ

ام تچعیـ تب ٿ٤بؿ؛ اچٹ ٫ڈ ٳڈ ثیڈ ییچڋ ات، ؿك ڈ ثؾ تڄ٠یپ ـڇ: ٿبئٺ ٳالٿ ډبڍ چؿٿڄـ آځ ثغج ٯیبى ات څ ثؾ آؽل ٳڈ ؿكثیبكڋ ٫یلڅ١ څ آحبك ٯـٿب څ ام ثؾ

اعٴبٽ ل٣ ات، یٲ ؿڅكڋ ٫ڈ اتـالٻ ٫یلؿڇ، ثیب ایت٬بؿڇ ام آییبخ څ كڅاییبخ څ :1403اكم ؿك ٿچیچ١ ٫یڈ ٿیبكځ ایت )اٿییڂ، ارڀب١ ات. ایڂ ثؾ ام آحبك پیل

(. 277-2/276: 1366؛ ا٫ڄـڍ، 2/163 :1385؛ عل٣بٿټ ، 8/59مډیلڇ عټجی آٿیـڇ ایت. اڅ ٳیڈ ثیڈ پییلڅڍ ام ریڈ صڄیڂ بؽتبكڍ ؿك ٳالٽ اثڂتچ، تیپ تٴټی٪ ثڈ ٣ټ څ ڀ٤ كا فٳل ٳلؿڇ، پیي اٻڄنڅ١ غىیاٻالط، ؿك احل ؽچؿ، اثچ

ٳڄـ ٿ٤ل٫ت ام تلیظ آڃٴڈ تٴټی٪ ٣ټ ٿتڀٺ ثل ٣ټپ ثڈ تچعیـ څ ٣ـٹ ات، ثیبځ ٿ تٴټی٪ ٣ټ ات؛ میلا تٴټی٪ یڀ٤ )اعٴیبٽ ثڈ تٴټی٪ ڀ٤ ، اٳتبث څ ٿت٬ل١ ثل

٫ڊ ( ثل ٣ټپ ثڈ څرچؿ ؽـاڅڃـ، اٿتڄب١ ٤٫یٺ ٯجییظ ام ؽـاڅڃیـ، یـ٭ كیچٹ څ ؿیٸیل كڅ، ڃؾت ثبییـ ام چؿ؛ امایڂ اٿچكڍ ٿتچٯ٪ ات ٳڈ ؿك تٴټی٪ ٣ټ ام آڃڊب ثغج ٿ

، مډیلڇ تٴټی٪ ٣ټ ؾڂ ٷ٬ت څ پي ام آځ، ثڈ ثغج ام تٴټی٪ ڀ٤ پلؿاؽت )اثیڂ 1375 :2/21.)

گار . غثت8-2ؿكاما ٳییـ څ )١( ثڈٿڊـڍ اٿبٽ ٧یجت ٳڈ ٽ10/ ٭4ـڋ ابكڇ ٳلؿیپ ٳڈ ؿك ڃیڀڌ اڅٹ

څ ثیب ،اٿیبٽ ڃبییت (، آؽیلیڂ ٽ940/ ٭329) یڀلڍ اثچاٻغڂ ام ؿكٷقت پي څیوڇ ثڈ

www.noormags.ir



پـییـ آٿیـ. یی٤یبځ ؿك ثلؽی ا٣تیبؿڍ څ تنٻینٹ ٫ٴیلڍ ، آ٬تٸو ٨لڍ ٧یجت پبیبځ څ ثیلاڍ تیی٢ ٫ٴیلڍ ثڄیبؿډیبڍ تچییت ، ثیلاڍ مییت ؿك آځ كڅمٷیبك ٿیو ٳڈ ڃ٤ڀبڃو

ؿڅامؿډپ)١(، اٿبٽ څ كام ٧یجت ؿك ٿچچ١ اٿبٿت ی٤یبځ ا٣تبؿڍ ڃیبمډبڍ ثڈ پبؾٸچیو٧یجیت ثیبكڋ ؿك ډیبیو ؿكثلؿاكڃیـڋ كڅاییبخ څ ثغیج ٳتبة ٳلؿ. ایڂ كا تأٻی٪ الغیی ٳتبة ابكاتو آځ كڅمٷبك څ اڃٸینڋ ؽچؿ ؿك تـڅیڂ آځ اڅب١ ثڈ ؿك ٿـٿڌ ٳتبة، . ڃ٤ڀبڃو اتؿك اییت ٳییڈ ٧یجییت احییل ڃ٤ڀییبڃو (. ٿییڊچكتلیڂ34-1363/30ٳڄییـ )ڃ٤ڀییبڃ : ٿیی تیلیڂ څ یبډلا ٯیـیپ ؿاكؿ عـیج 445څ ثبة 26 څ ـڇ تأٻی٪ ؿك عټت ٽ،953/ ٭342 . ( اتٿڄت٠ل)٣ذ ٿڊـڍ ٧یجت ؿك ٿچچ١ ٿچرچؿٳتبة

گار . فضال8-3

ډیبڍ عیـیخ ، تیأٻی٪ ٿڄبٯیت څ ٫یبئٺ ایت ٳیڈ ډبڍ ڃٸبك ٳتبةیٴ ام جٲؿك آځ ٿڀل ات. ایڂ ٿټت ؿك ڃجت ثب ربٿ٤یڌ ٿؾبیت څ صییڄ څ ڃٸل ٳالٿ

ؿك آځ اڅٻچییت ؿك ٳڄـ؛ ٿخال ٷینیڄ كڅاییبت ٳیڈ ٷنیڄ كڅایبخ ثیتل ؽچؿڃڀبی ٿ اڍ ثب رڀ٤یت ثیبكڍ چؿ ؿك ربٿ٤ڈ ٣ټپ، ٯبڅخ څ ٿبڃڄـ ایڄڊب ثلاڍ ؾ ٿلط ٿ

یچؿ؛ څ ٣ڀټ ربٿ٤یڈ اڃٸبیتڈ ٿی ڄت، ڃچ٣ ډڀبڅكؿټج ؿك پیچای ٣ټڀ ام اډٺكڅ، ٣بٻڀبځ ی٤ڈ، صڈ ثلاڍ كڅڄٸلڍ څ صڈ ثیلاڍ ډڀیبڅكؿټج ، ثیڈ تیأٻی٪ اییڂ امایڂ

،)فډجی التجصس‌فی‌فضةیل‌الؼتةس‌المطةس‌‌‌څڍ آڅكؿڃـ. جی٤ عټج ډب ك ؿت ام ٳتبة قجس‌األواز‌فی‌وصس‌الؼتس‌األخیةبز‌شس‌حلجی‌‌اثه( څ 5/6: 1403؛ اٿیڂ، 26/495 :1407 اڃـ. ( كا ثب ډڀیڂ اڃٸینڇ ڃٸبتڈ46: 1380ڊلآچة، )اثڂ

س . رد8-4څ تڄیبم١ ٿییبځ پییلڅاځ څ ٣بٻڀیبځ ډیل بم ٷ٬تٸیچ ؽچؿ، مٿیڄڈؽچؿڍ تڄچ١ ٿقډج ، ثڈ

ډیبڍ ٣بٻڀیبځ ٿقډت ات څ بٿبخ، ام ؿیلثبم، ایڂ څ٢ كا ؿاتڈ ات. ٿؾبجبځ كؿییڈ ډیبڍ ډیبڍ ٳتیبة عټت ڈ ٷلڅڇ ثچؿڃـ: اڀب٣یټیڈ، ٿڄزڀبځ څ ٫یټچ٫بځ. ؿك ٣ڄچاځاٿبٿ

ت ڃییت چؿ ٳڈ اٳڄچځ احلڍ ام آځ ؿك ؿ ډپ ٿبډـڇ ٿ االسمبػیلی اٻلؿ ٣ټوڃ٤ڀبڃ ، څ ڃټ ام آځ ډپ ؿك ربی ؿیـڇ ڃـڇ ات. ٷتلڋ ڃ٬چف اڀب٣یټیڈ څ ثڈ ٯیـكخ كییـځ

ٿڀٴڂ ات اڃٸیینڋ ڃ٤ڀیبڃ آڃڊب ؿك ڀبٹ آ٫لیب، ډڀلاڇ اؿ٣بڍ ٿڊـڅیت ؽټ٬بڍ ٫بڀ

www.noormags.ir



ډیبڍ اڍ ٫ٴیلڍ ثیب اڃـییڈ ڃ٤ڀیبڃ ، ٿجیبكمڇ ٧یجیت ؿك ڃٸبك ایڂ ٳتبة ثچؿڇ ثبـ. ؿك ٫ٴبك اڀب٣یټیبځ ؿڃجبٹ ـڇ ات تب اؿ٣بڍ ٿڊیـڅیت ٯیبئپ ٫یبڀ څیوڇ ثب ا اڃغلا٫ ، ثڈ

ثبة ٿتټ كا ثڈ احجبخ اٿبٽ ڃجچؿځ اڀب٣یٺ، ٫لمڃیـ اٿیبٽ ٧یجت،اثبٹ چؿ. ڃ٤ڀبڃ ؿك ، ثڈ ډیش ٫لٯڌ اڃغلا٫ی ؿیٸیلڍ، ثیب اییڂ ٧یجتبؿ٭)١(، اؽتب ؿاؿڇ ات. څڍ ؿك

ـ لاعت ابكڇ ڃٴلؿڇ څ ؿكـؿ ثلڃیبٿـڇ ثڈ جڊبخ آ اییڂ ډڀیڈ ام ڃ٬یچف .ڃڊب پبؼ ؿډی .ٳڄـ اڀب٣یټیڈ څ ٻنڅٽ ثلؽچكؿ ٫ٴلڍ رـڍ ثب آڃڊب ؿك آځ مٿبځ عٴبیت ٿ

ډبڍ اثچاٻالط ات ٳڈ ( ام رڀټڌ ٳتبة30/144؛ 1407)فډج ؛ المالحدجڈ ]ؿ٢٫[تچاځ آځ كا پبؾ ثیڈ یجڊبخ ٳ٬یبك څ ٿټغیـاځ ثبٯ ڃڀبڃـڇ څ ل٫ب ثل ابى ڃبٿ ٿ

اڍ ثل اڀب٣یټیڈ، ایڂ ٳتیبة كؿییڈ « ٿټغـ»عتڀبال ثب تچرڈ ثڈ كڅاد اال٭ ٣ڄچاځ ؿاڃت. اثل آڃبځ ثچؿڇ ثبـ. حبثت ثڂ اعڀـ ثڂ ٣جـاٻچډبة عټج ډیپ ٳیڈ ربڃییڂ اثچاٻیالط څ

ؿاك ٳتبثؾبڃڌ عټت ثچؿ، ٳتبث ؿك كؿ اڀب٣یټیڈ څ ڃبځ ؿاؿځ اڃغلا٫بخ آڃڊب ڃچیت؛ ؽناڃڈاڅ كا ثڈ ٿل ثلؿڃـ څ څڍ ثڈ ؿتچك عبٳپ ٿل ؿاك مؿڇ یـ. ثڈ ډڀیڂ ؿٻیٺ، اڀب٣یټیبځ

اٻلؿ ٣ټی اٻڀڄزڀییڂ، مسئل ډبڍ ډبی ثب ٣ڄچاځ ډبڍ ث٤ـ، كؿیڈ مډلڇ عټج ڃین، ؿك ٯلځ اثڂ ڃچت. اال٣تلا ٣ټ اٻٴالٽ اٻچاكؿ ٿڂ عڀ څ شج‌الفالسفڃ

گار . هسائل8-5ډیبڍ ڃٸبكی ؾبٻ٬یبځ ام رڀټیڌ یجٲ ډبڍ ؿیڄ پییلڅاځ څ ٿ پبؾٸچی ثڈ پل

ٿلچٽ ٿیبځ ٿتٴټڀیڂ ثچؿڇ ات. ؿك عټت ڃیین، ثیب څریچؿ عٴیچٿت یی٤ څ عیچك مډلڇ څ ربڃیڄبځ اڅ، ٿلٳنیت ثیلاڍ یی٤یبځ پـییـ آٿیـڇ ٣بٻڀبڃ ٿبڃڄـ اثچاٻالط څ اثڂ

پ ثچؿ ٳڈ ٿبئٺ ٿڊـ. ډڄٸبٿ ډب ثلاڍ ایبځ ٫لتبؿڇ ٿ ډب څ پلكڅ، ڃبٿڈثچؿ؛ امایڂډیب ام یٴٺ ڃبٿیڈ ؽیبكد څ ثیڈ ـ، پبیؼ اڍ ثی ام عـ ٿ ډبڍ اډبٻ ٿڄڈ یب پل

اٻزیچاة ٣ڀیب فٳیلڇ څٿیڂ ث٨یـاؿ الةازة‌رچاة اٻڀبئٺ ـ. ٿ رنڅڇ څ ٳتبة تجـیٺمډیلڇ عټجی څ ڃیین ( اثڂ7/287: 1413؛ ؽچی ،2/106: 1385)عل٣بٿټ ، ٿلاځ ڃیجیڂ

‌‌خةاة‌ا‌،‌خاة‌المسبئل‌القةبس‌ التجیةیه‌لمسةألتی‌الشةفبػ‌ي‌ػصةب‌‌‌‌‌‌،لمسةبئل‌الجغداةیة الؼقل مسئل‌فی‌وفی‌التحجیط‌ي‌خاة‌سؤال‌ػه‌،خاة‌سؤال‌مه‌مصس‌فی‌الىج‌،المسلمیهڈ ثیڂ ( ٣جـاٻټی 277-2/276: 1366؛ ا٫ڄـڍ، 2/163: 1385؛ عل٣بٿټ ، 8/59: 1418)اٿیڂ،

بتڈ ـ.ډبی ات ٳڈ ثب ایڂ جٲ ڃٸ ٣ټ ثڂ مډلڇ عټج ام ٳتبة

www.noormags.ir



تج

عټج ثڈ ع٬ څ اڃتیبٹ ڃټییبخ څ ؿك ٣ل عچك ائڀڈ)١(، ډلصڄـ ؿاڃڀڄـاځ اٿبٿ ؿډیـ ٳیڈ آڃیبځ ٿیلاث عـیخ ی٤ڈ ډڀت ٷڀبتڄـ، ثلك آٿبكڍ ایڂ كڅایبخ ڃبځ ٿ

ام ٣یل ثیتل ثڈ ل٣یبخ څ ٿجبعج ٫ڊ ٣الٯڈ ؿاتڄـ، تب ثڈ ٿچچ٣بخ ا٣تبؿڍ. پيثڈ ث٤ـ، ٿتٴټڀبځ اٿبٿ ٿت٤ـؿڍ، ؿك عچمڋ ٣ټڀی عټیت ڃی عچك څ ام ـڋ صڊبكٽ

٭(، عیڂ ثیڂ اعڀیـ 360٭(، ٳبتیت ڃ٤ڀیبڃ )ؿ 339ثڂ ٿغڀـ )ؿ سالمای٬ب ٳلؿڃـ ٳڈ ٭(، عڂ ثڂ اعڀـ عټج ، حبثت ثیڂ 447٭(، اثچاٻالط عټج )ؿ371ډڀـاڃ جی٤ )ؿ

٣ټی ثیڂ مډیلڇ ڈ ثیڂ ٭(، اثچاٻبیپ ٣جـاٻټی 585مډیلڇ )ؿ اعڀـ عټج ، اثچاٻڀٴیبكٽ اثیڂ اڃـ. ٿبٻ٤یڌ اریبماخ ٭( ام آځ رڀټڈ585اٻـیڂ ثڂ ٿغڀـ عټج )ؿ ٭( څ یـ ٣ال 580)ؿ

ٳپ، یڈ تیڂ ام ڃبٿجلؿٷیبځ، ی٤ڄی ڃ٤ڀیبڃ څ اثچاٻیالط څ ییـ ؿډـ ٳڈ ؿت ڃبځ ٿ اثچاٻڀٴبكٽ ثڂ مډلڇ، عچمڋ ؿك ٿڊڀ ؿاتڄـ.

ڃچیی څ كڍ، كؿییڈ ڃٸیب ڃٸیبكڍ، ٫یبیٺ ډیبڍ ٳالٿی ، ٧یجیت ڃٸبكڍ ا٫نڅځ ثل ربٿ٢عټییت ثییچؿ؛ اٻجتییڈ ثلؽیی ډییبڍ ٳالٿیی ډییبڍ كایییذ ؿك ڃٸبییتڈ ڃٸییبكڍ، ییجٲ ٿییبئٺٿلیچٽ ډبڍ ٳالٿی ڃٸبكڍ ایڂ ثچٽ، ثڈ ٻغب بؽتبكڍ، ثب ربٿ٢ډبڍ ٳالٿ ڃٸبكڍ ربٿ٢ ډبی ؿات. ت٬بڅخ

www.noormags.ir



هاتغ ثیفڂت: ؼاـامڃاء.2 ذ13ج الصضیؼ الی تصایف الشیؼ٪(. 1389آ٬بثكـٲ ڇفاڀ، ټطٽؽټطىٿ )

ـ ؼـ ټطٽؽثب٬ف ټدٹى، االخاظ الکبیط ٪(.1403اٸفب ټطٽؽ ثٿ ضىٿ ) اث، اثٿ 104 جثطابـ امڀاڃا ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فث،.

ڃیات: خٽ١یاډ اضیابء اٸ افاث العبس الضط فی تاضید حلر ٪(. 1409اٸاؽیٿ ) اٸطځجٹ، ـ، اثٿ اموالټ،.

٬ٻ: ټځڃـات اٸف،.الطخال ٪(.1392 ضىٿ ثٿ ٠ٹ، )ؼاڂؼ ضٹ، اثٿ

تط٭یا٫ اثافاچیٻ 2 جاالصل الفرطع غی العع الی ػلوی ي(. 9305قچفڄ ضٽكڄ ثٿ ٠ٹا، ) اثٿ ټإوىډ امټبٺ اٸبؼ٪)(. :ثڇبؼـا ٬ٻ

. ڀد٧: ټج١ډ ضیؽـیډهؼالن الؼلواء٪(. 1380ڇفآڃة ټطٽؽ ثٿ ٠ٹ، ) اثٿ ڀد٧: ټٱ جډ اٸطیؽـیډ.1 جطال هاق آل ابی٪(. 1376)ااااااااااااا

ثیفڂت: ؼاـاٸ٩ٱف.5ڂ1 جبغی الطل فی تاضید حل تب(. ٠ؽیٻ ٠ٽف ثٿ اضٽؽ )ث، اثٿ

ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فثي. 12 جالبسای الای(. ٪1408ثیف اوٽب٠یٷ ثٿ ٠ٽف ) اثٿ ثڅ ڃ چبڀفا ټبوڅ ٬بچفڄ: ټج١اډ اٸٽ١ڇاؽ اٸ١ٹٽا، اض هصطاذبٺ(. 1919ټیىف ټطٽؽ ثٿ ٠ٹ، ) اثٿ

اٸ٩فڀى،.

خب. ث، تط٭ی٫ ٨بـن اٸطىڃپ تقطی الوؼاض ٪(. 1417اثڃاٸالش ضٹج، ت٭، ثٿ ڀدٻ )

اټیفاٸٽإټځیٿ ٠ٹ،)(. ٳتبثؾبڃڌ ا٩ڇبپ: الکافی فی الفق ٪(.1403)ااااااااااااا ثڃو بپ بة. ٿإڌ تط٭ی٫ ـب او بؼا ٬ٻ: فقالکافی فی الي(. 1387)ااااااااااااا

یبـیه: زبح ـڀڃ ڂ ؼوالپ. البلساى تقینٺ(. 1840٪/1410ثٿ ٠ٹ، ) اثڃاٸ٩ؽاء اوٽب٠یٷچبا آوا بپ ٬اؽن ټڇؽ: ثځیبؼ یمڂچ2 جضیاض الؼلواءي(. 1366څ ثٿ ٠یى، ثیٳ )ا٨ځؽا ٠جؽاٸٹ ـڃا.

ثیفڂت: ؼاـاٸ ١بـ٦ ٸٹٽجڃ٠بت.8ڂ6ڂ5ڂ4ڂ3ڂ2 جاػیاى الشیؼ ٪(.1403اټیٿ ټطىٿ ) ثیفڂت: ؼاـاٸ ١بـ٦ ٸٹٽجڃ٠بت.2 ذ8ڂ4 جهؿتسضکات اػیاى الشیؼ ٪(.1418)ااااااااااااا

ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فث،.1 جسی الؼاضفیيٺ(. 1951ث٥ؽاؼا اوٽب٠یٷ )

دځډ اٸجیبپ اٸ١فث،. ٬بچفڄ: ٸفتح البلساىٺ(. 1960ثالؾـا اضٽؽ ثٿ یطی، )

ثب ټ٭ؽټڅ ڂ تطیص ابؼ٪ وادبؼا ابط خغطافیا حافظي(. 1375څ )اٸٹ څ ثٿ ٸ٧اٸٹ اثفڂ ٠جؽ ضب٨ تڇفاپ: ثځیبپ: ؼ٨ ف ڀف ټیفاث ټٱ ڃة.1ج

ث٥ؽاؼ: ټٱ جډ امڀؽٸه.2ڂ1 جاهل اآلهل٪(. 1385ضف٠بټٹ، ټطٽؽ ثٿ ضىٿ )

ؼاـاٸٱ ت اٸ١ٹٽیډ.: ثیفڂت3ج الحلبیالؿیط٪( 1427ضٹج، ٠ٹ، ثٿ اثفاچیٻ ) 2 جضضات الدات فی احال الؼلواء الؿازات٪(. 1390اٸ١بثؽیٿ ) غڃاڀىبـا ټطٽؽثب٬ف ثٿ قیٿ

اوٽب٠یٹیبپ.: ٬ٻ 6ڂ

www.noormags.ir



ڀد٧: ټفك ڀف اٸث٭ب٨ډ.5 ذ7ڂ9 جهؼدن ضخال الحسی ٪(. 1413غڃی، اثڃاٸ٭بوٻ )

ثیفڂت ؼاـاٸٱ بة اٸ١فث،.30ڂ26 جاالؾالم تاضید ٪(.1407ؾچج، ټطٽؽ ثٿ اضٽؽ )

ثیفڂت: ټإوىډ اٸفوبٸډ.2 جؾیط اػالم البالء ٪(.1413)ااااااااااااا

.ڀب : ث، ا٩ڇبپاثط، ټطٽؽ٠ٹ، ڃ ثڅ اػیي ضؾال آل٪(. 1399 اضٽؽ ثٿ ټطٽؽ ) قـاـا

14 وابٶ ػلم حرسی «اٸٱب٨،ی٧ بة ضٹج، ټځج١، ټٱ ڃة ؼـ تأٸ»ي(. 1388اا اضىبپ ) وفغڅ .58-34 51 ڀبكڋ

اټبٺ ټڇؽا. ٿـكڌ ٬ٻ: ضبؼى حسیثااال٪(. 1407ڇیؽاڂٶ ټطٽؽ ثٿ ټٱ، )

ـ ؼـ ټطٽاؽثب٬ف ټدٹىا، السیي للشرید شروؽ اجاس٪(. 1403)ااااااااااااا 104 جثطابـ امڀاڃا ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فث،.

اٸجیت مضیبء اٸ فاث. ٬ٻ: ټإوىډ آٶهؼدن اػالم الشیؼ٪(. 1417جبجبی، ٠جؽاٸ١كیك )

. ثیفڂت: ټإوىډ األ٠ٹٽ،تاضید الطبط ٪(. 1408جفا ټطٽؽ ثٿ خفیف )

خب ټٱ جډ ڀف اٸث٭ب٨ډ اموالټیډ. ث،2 ذ2 جهدوغ البحطیي٪(. 1408فیط، ٨ػفاٸؽیٿ ثٿ ټطٽؽ ) 104 ج بحاض االاض ؼـ ټطٽؽثب٬ف ټدٹى، الکبیطاالخاظ ٪(. ٠1403الټڅ ضٹ، ضىٿ ثٿ یڃو٧ )

ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فث،. ٬ٻ: ټإوىډ اٸځف اموالټ،.قالذالص اال٪(. 1417)ااااااااااااا

چابا الټا، ڀٱبت، ؼـ ثبة اثڃاٸالش ضٹج، ڂ ڀٵب څ»ي(. ٠1391بی، ڀفا ضٽیؽ؛ ځب٠، قچفا ) .24-5 136ڂ135 ڋڀبكىت ڂ وڃٺ وبٶ ثیپػش آ «اڂ

ثیفڂت: ؼاـثیفڂت ٸٹجب٠ډ ڂ اٸځف.آثاض البالز اذباضالؼبازٺ(. ٬1984كڂیځ، قفیب ثٿ ټطٽؽ ) .857-851 13 ؼاڀځبټڅ خڇبپ اوالٺ ج«ضٹت(. »1388مچڃت، ثڇكاؼ )

. اٸٽفتڃیډ ڀد٧: ټٱ جډ 2 ج الوقال تقیح ٪(.1352) ضىٿ ټبټ٭بڀ، ثیافڂت: ؼاـاضیابء 102ڂ93ڂ69ڂ60ڂ31ڂ30ڂ22ڂ14 جبحراض االراضٺ(. 1983ټدٹى، ټطٽؽثب٬ف )

اٸ فاث اٸ١فث،. ثیفڂت: ؼاـاٸ٩ٱف.6 جتاج الؼطؼ٪(. 1414ټفت، قثیؽا ټطٽؽ ثٿ ټطٽؽ )

اٸاؽیٿ ټطاؽث اـټاڃى تط٭ی٫ خالٶالسیي فطؾت هتد ي(. 1368څ )اٸؽیٿ ٠ٹ، ثٿ ٠جؽاٸٹ ټځ دت څ اٸٽف٠،.اٸٹ ډٻ: ټٱ جډ آی٬

څ اٸٽف٠، اٸځد٩،. ٬ٻ: ټځڃـات ټٱ جډ آیډ اٸٹقؼ صفیي٪(. 1403ټكاضٻ ) ټځ٭فا اثٿاثڃاٸالش » ؾیٷ 5 جالوؼاض بعضگ اؾالهی زایط(. ي1380) ټڃوڃا ثدځڃـؼا ټطٽؽبٻ )ڀبف(

.الټ،تڇفاپ: ټفك ؼایفڈ اٸٽ١بـ٦ ثكـٲ او «ضٽؽاپ آٶ» ؾیٷ 1؛ ج«ضٹج، تڇافاپ: «ت٩ىایف ڀ١ٽابڀ، »ؾیٷ 15ج الوؼاض بعضگ اؾالهی زایطي(. 1387)ڀبف( )ااااااااااااا

.ټفك ؼایفڈ اٸٽ١بـ٦ ثكـٲ اوالټ،

تڇفاپ: وپیؽ.هث هؼ ( 1386اٸؽیٿ ټطٽؽ ثٿ ټطٽؽ ) ټڃٸڃا خالٶ

www.noormags.ir



یفڂت: ؼاـاٸٽالٮ. ثالتاؾیؽ لتاضید الشیؼ فی لباى ؾضی٪(. 1413ټڇبخف خ٩١ف ) زبح یځدٻ ٬ٻ: ټإوىډ اٸځف اموالټ،. ضخال الداشی٪(. 1416ڀدب، اضٽؽ ثٿ ٠ٹ، )

ڀف ؽڂ٪. تڇفاپ: ټطٽؽ خڃاؼ ٩٤بـا تلرڀڌ الغیب ي(.1363) ڀ١ٽبڀ، ټطٽؽ ثٿ اثفاچیٻ

فاث. اٸجیت مضیبء اٸ ٬ٻ: ټإوىډ آٶذاتو الوؿتسضک ٪(.1415) ڀڃـا ضىیٿ ثٿ ټطٽؽت٭،

ؼټ٫: ام٬ىبٺ اٸ١ٹٽیډ: امـاؼڈ اٸ١بټډ.8 جالوؾػ الؼطبیٺ(. 1998چیئډ اٸٽڃوڃ٠ډ اٸ١فثیډ ) ثیفڂت: ؼاـاضیبء اٸ فاث اٸ١فث،. 5ڂ2 جهؼدن البلساى ٪(.1399څ ) یب٬ڃت ضٽڃا یب٬ڃت ثٿ ٠جؽاٸٹ

. ثیفڂت: ؼاـبؼـ2 جتاضید الیؼقبی٪(. 1415ی١٭ڃث، اضٽؽ ثٿ اوطب٪ )

www.noormags.ir


www.noormags.ir


Documents

An Introduction to the History of the Twelver’s Kalam in Aleppo