ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Εργασία στο μάθημα Διδακτική, Θεωρία και Πράξη της διδασκαλίας

Θέμα εργασίας:«Η εκπαίδευση στα χρόνια της4ης Αυγούστου 1936-1940»

Επιβλέπων καθηγητής: κ. Κωνσταντίνος Αγγελάκος

Φοιτητής: Μαλαμής Βασίλειος

Αριθμός μητρώου: Ι2010086

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΕισαγωγή

1.1.Τί επιδιώκουμε με τη διδασκαλία του θέματος η«εκπαίδευση στα χρόνια της 4ης Αυγούστου 1936-1940;

2.Πρώτη διδακτική ώρα

2.1.Αφόρμηση

2.2.Αφήγηση

2.3..Κατανομή και χωρισμός ομάδων

3.Δεύτερη διδακτική ώρα

3.1. 1Φύλλο εργασίας

4.Αξιολόγηση

Βιβλιογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια τουμαθήματος Διδακτική, Θεωρία και Πράξη τηςδιδασκαλίας στο μάθημα «Σύγχρονες διδακτικέςμέθοδοι – προσεγγίσεις.», κατά το ακαδημαϊκό έτος2014-2015.

Μέσα από μια σειρά θεμάτων της ΕλληνικήςΙστορίας του 20ού αιώνα που μας δόθηκαν από τονδιδάσκοντα κ. Αγγελάκο, επιλέξαμε να κινηθούμεστην περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξάκαι του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου 1936.

Σε συνεργασία με τον διδάσκοντα αποφασίσαμενα κάνουμε μια διδακτική πρόταση για την μελέτητου εκπαιδευτικού συστήματος, τις αρχές και τιςιδεολογίες, που έφερε το συγκεκριμένο καθεστώς,αυτά τα δύσκολα για την ελληνική πολιτεία χρόνιακαι να παρακολουθήσουμε μέσα από αυτή τηδιδασκαλία τις ιδιαιτερότητες του ίδιου τουεκπαιδευτικού συστήματος όπως αυτό επιβλήθηκε απότον ίδιο τον αρχηγό του αλλά και να προσπαθήσουμεμέσα από τη μελέτη μας, να ψυχογραφήσουμε την

ίδια την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητα τουηγέτη του.

Είναι μια διδακτική πρόταση για να μελετηθείαπό τους μαθητές της Γ’ λυκείου και νομίζω ότιαποτελεί από μόνο του το θέμα, ριζοσπαστικήαπάντηση στην απουσία απ’ το βιβλίο κάποιωνγενικών χαρακτηριστικών της παιδείας εκείνης τηςπεριόδου. Το βιβλίο αναφέρεται πολύ γενικά στιςσυνθήκες που βοήθησαν την άνοδο του καθεστώτος,τις συγκυρίες που επικρατούσαν στις άλλεςΕυρωπαϊκές χώρες κατά την περίοδο αυτή, αλλά δεναναφέρει απολύτως τίποτα για το ποιο ήταν τοπεριεχόμενο της παιδείας εκείνη την περίοδο καιποιοι οι στόχοι της. Διδάσκοντας Ιστορία, πρέπει να έχουμε υπόψημας ότι η Ιστορία ως μάθημα είχε και έχει έντονηαξιακή διάσταση, με την έννοια ότι διαμορφώνεικοινωνικές συνειδήσεις.

Στο πρώτο μέρος της εργασίας δίνονται οιαναγκαίες αποσαφηνίσεις σχετικά με τα κριτήριαεπιλογής του διαπραγματευομένου θέματος καιαναλύονται οι επιδιωκόμενοι διδακτικοί στόχοι.

Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αναλύεται τοσχέδιο μαθήματος και εξειδικεύονται οι επιμέρουςδιδακτικές στοχεύσεις. Στο σχέδιο μαθήματοςχρησιμοποιήθηκαν και αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητεςτων νέων τεχνολογιών και τεχνικών δυνατοτήτων πουενισχύουν την βιωματική μάθηση.

1.1. ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ 4ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936-1940»;

Για την ορθότερη και πληρέστερη παρουσίασήτους οι διδακτικοί στόχοι οργανώνονται καιπαρουσιάζονται σε τρία επίπεδα:

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ-Συστηματική Μελέτη των Πηγών

Να γνωρίσουν οι μαθητές τις βασικέςπτυχές της παιδείας και τηςπροσφερόμενης εκπαίδευσης ενόςολοκληρωτικού καθεστώτος που αφορούν:α) την ιδεολογία και τα ήθη πουδιαπερνούσαν την εκπαίδευση στα χρόνιατου Μεταξά.β) Τους στόχους δημιουργίας και ίδρυσηςτης Ε.Ο.Ν.

την ίδια την μεταξική προπαγάνδα μέσααπό την οπτική του αρχηγού και μέσα απότα ιδεώδη του ολοκληρωτικού καθεστώτοςπατρίδα, θρησκεία και οικογένεια ταοποία είχε προβάλει.

την ενεργητική προσέγγιση τουιστοριογραφικού υλικού της περιόδουΜεταξά με τη χρήση κατάλληλων τεχνικώνανάλυσης.

τη γνώση και τον τρόπο ανάλυσης βασικήςβιβλιογραφίας και η δημιουργία σύνθετωνερμηνειών περί παιδείας.

Με την συστηματική μελέτη των πηγώνστην τάξη να βοηθηθούν τα παιδιά ναεξοικειωθούν με την μελέτη σύνθετωνιστορικών πηγών αλλά και να προσεγγίσουντην Ιστορία ώστε να εφοδιαστούν με όλατα τεχνικά εργαλεία για την προσωπικήέρευνα και μελέτη της.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙΟι μαθητές θα επιδιώξουν να

κατανοήσουν το ιδιαίτερο κλίμα τηςεποχής, να μπουν στη θέση των ανθρώπωνπου ζούσαν την περίοδο της δικτατορίαςτης 4ης Αυγούστου 1936 και ναπροσπαθήσουν να αντιληφθούν τιςκοινωνικοπολιτικές και εκπαιδευτικέςμεταβολές που έφερε το ολοκληρωτικό αυτόκαθεστώς.

Βασική επιδίωξη αποτελεί ηπροσπάθεια να έρθουν οι μαθητές όσο πιοκοντά γίνεται με την περίοδο πουεξετάζουμε με σκοπό να κινητοποιήσουντην ιστορική τους φαντασία στα πλαίσιαμιας «βιωμένης εμπειρίας». Για τηνεπίτευξη του παραπάνω στόχου θααξιοποιηθεί μια σειρά οπτικοακουστικούυλικού και γενικότερα άμεσων ή έμμεσωνιστορικών πηγών, ώστε οι μαθητές ναμπορέσουν να έχουν μια πιο άμεση επαφήμε όψεις του παρελθόντος με στόχο την

ενδυνάμωση της ιστορικής τουςενσυναίσθησης.

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Το ηχητικό1 και οπτικό ντοκουμέντο

από το διαδίκτυο συμβάλει εξαιρετικά στηδιδασκαλία της Ιστορίας, καθώςαπευθύνεται στο αισθητήριο όργανο τηςακοής και της όρασης, τα οποία συντελούνκατά πολύ στη μάθηση. Το διαδίκτυο, ανγίνει σωστή επιλογή βίντεο και ηχητικώνντοκουμέντων, θεωρείται από τασπουδαιότερα οπτικοακουστικά μέσα καιμπορούν να χρησιμοποιηθούν μεικανοποιητικά αποτελέσματα στηδιδασκαλία της ιστορίας.

Επιλέξαμε να δείξουμε στα παιδιά μιαπροσωπική μαρτυρία από μια γυναίκα πουέζησε στα χρόνια του Μεταξά καισυμμετείχε στην Ε.Ο.Ν.http://www.youtube.com/watch?v=MsrEb66L51Q

Στη συνέχεια μπορούμε να συζητήσουμεμε τα παιδιά σχετικά με την προσωπικήμαρτυρία που παρακολουθήσαμε, τη γνώμητους, τις απόψεις και τις σκέψεις τουςγια την οργάνωση της νεολαίας και ταιδεώδη που προέβαλλε.

1 σελ.213 από Σ.Τζόκα «Ιστορικές μαρτυρίες σε ήχο και εικόνα, η διαθεματικότητα στο σύγχρονο σχολείο και η διδασκαλία της ιστορίας μετη χρήση πηγών», Επιστημονική επιμέλεια: Κώστας Αγγελάκος, Γιώργος Κόκκινος, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2004.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η διδασκαλία του μαθήματος θα γίνει σε έναπεριβάλλον ομαδοσυνεργατικής μάθησης. Τα παιδιάθα χωριστούν σε έξι ομάδες που καθεμία θααναλάβει να ερευνήσει διαφορετικά ερωτήματα, ενώο ρόλος του εκπαιδευτικού θα μετατοπιστεί σε ρόλοσυντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας. Οεκπαιδευτικός2 συνεργάζεται με τούς μαθητές είτευποβοηθώντας την αναζήτησή τους, είτεανατροφοδοτώντας την με νέα ερωτήματα. Ο έλεγχοςτων γνώσεων γίνεται έμμεσα και διακριτικά. Ηδιδασκαλία με το συγκεκριμένο τρόπο παρέχει στονεκπαιδευτικό όπως και στους μαθητές τη δυνατότηταανατροφοδότησης, γιατί μπορεί άμεσα να δει τααποτελέσματα της πορείας της διδασκαλίας και ναεπέμβει εάν χρειαστεί.

Η διδασκαλία στοχεύει να βοηθήσει τουςμαθητές να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν βασικέςέννοιες της ιστορίας. Αναπτύσσει τιςδιερευνητικές ικανότητες και βοηθάει στηναντίληψη θεσμών αλλά και στην κατανόηση τηςανθρώπινης συμπεριφοράς. Αξιοποιούνταιπροηγούμενες γνώσεις των μαθητών και οιπροσλαμβάνουσες εμπειρίες τους από το περιβάλλον Η διδακτική αυτή πρόταση είναιεπηρεασμένη από το ρεύμα τουεποικοδομητισμού (constructivism) σύμφωνα με το

2 Sprague D. Dede. C. Constructivism in the classroom, Leading with technology, Vol. 27 no 1

οποίο κάθε νέα γνώση βασίζεται στηνπροϋπάρχουσα.Η διδακτική μέθοδος που χρησιμοποιείται βασίζεταιστη θεωρία της ανακαλυπτικής μάθησης του Bruner3.Είναι μια διαδικασία όπου οι μαθητέςδραστηριοποιούνται, αναπτύσσοντας την δική τουςκρίση. Γνωρίζοντας τα στάδια της έρευνας,οδηγούνται στην τελική φάση, δηλαδή στηναντιμετώπιση παρόμοιων γεγονότων, καλλιεργώνταςτην κριτική τους σκέψη και όχι την παθητικήαπομνημόνευση. Η διδασκαλία πρέπει να διεξάγεται σε δημοκρατικήατμόσφαιρα, με διαλεκτικό τρόπο και ελευθερίασκέψης. Η αυτενέργεια του μαθητή διαδραματίζεισημαντικό ρόλο, γιατί στο επίπεδο της αντίληψηςκαι της μάθησης, η απόκτηση γνώσεων προϋποθέτειτην δραστηριότητα του υποκειμένου.Η στρατηγική της διερεύνησης που ακολουθείται στοσυγκεκριμένο σενάριο είναι καθοδηγούμενη καθώς οεκπαιδευτικός έχει διατυπώσει τα ερωτήματα τουθέματος και καθοδηγεί την πορεία της αναζήτησης.Οι μαθητές επεξεργάζονται το υλικό και τις πηγέςείτε πρωτογενείς είτε δευτερογενείς καιπροσπαθούν να διατυπώσουν σκέψεις, κρίσεις,συμπεράσματα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τουςστόχους καθώς και τις δυσκολίες που αντιμετώπισεως προς την εφαρμογή του το νέο εκπαιδευτικόσύστημα που ευαγγελίστηκε το καθεστώς της 4ηςΑυγούστου 1936. Σύμφωνα με τις νέες προσεγγίσειςστη Διδακτική της Ιστορίας, μια διδακτική ενότητα3 Bruner,j. «Η διαδικασία της παιδείας, μετάφρ. Χρ. Κληρίδη, εκδ. Α. Καραβία, Αθήνα σελ.35.

διαρθρώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε η ιστορικήγνώση να είναι προϊόν ερευνητικής διαδικασίας.Έτσι σε κάθε ενότητα υπάρχουν κεντρικά ιστορικάερωτήματα και επιμέρους ερωτήματα προςδιερεύνηση.

1η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΏΡΑ 2.1ΑΦΟΡΜΗΣΗ

Ως αφετηρία για το μάθημα θα παρουσιαστεί τοδεύτερο μέρος του βίντεο από το ντοκυμαντέρ τουΣκαϊ «Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 4ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936- 1940»και θα ακουστεί η εγκύκλιος ενός διοικητού τηςεπαρχιακής επιτροπής που εκφωνείται καιαπευθύνεται στα μέλη της Ε.Ο.Ν.

Θα συζητηθεί με τα παιδιά τι ήταν η Ε.Ο.Ν., οτρόπος που προσηλύτιζαν τα νεαρά μέλη, η οργάνωσηκαι οι βαθμοί και θα ακουστούν σκέψεις, απόψεις,παρατηρήσεις και συναισθήματά που τουςδημιουργήθηκαν για αυτά τα παιδιά πουσυμμετείχαν στη νεολαία του μεταξικού καθεστώτος.

Στόχος αυτής της προβολής είναι να βοηθήσει τηνεκπαιδευτική πράξη.

Πρώτον αρχίζοντας μια συζήτηση με κατάλληλεςδιερευνητικές ερωτήσεις από την πλευρά τουδιδάσκοντα, βοηθώντας αυτόν να διαγνώσει τιςγνώσεις των μαθητών του σχετικά με τοεξεταζόμενο θέμα.

Δεύτερον θα λειτουργήσει ως ερέθισμα για ένανδιάλογο μεταξύ του διδάσκοντα και των μαθητώνή αν αυτό καταστεί δυνατόν και μια συζήτησημεταξύ των παιδιών, που θα βοηθήσει τονεκπαιδευτικό να δει τα ενδιαφέροντα τωνμαθητών του και τις απορίες τους.

Θα βοηθήσει τον διδάσκοντα να αποφύγει μιαμακροσκελή, μονότονη για τα παιδιά εισαγωγή.

Η αφετηριακή αυτή συζήτηση πρέπει να είναισύντομη (δέκα λεπτά είναι αρκετός χρόνος), που θαπρέπει να αφιερωθεί.Η αφετηριακή αυτή συζήτηση πρέπει να είναισύντομη (δέκα λεπτά είναι αρκετός χρόνος), που θαπρέπει να αφιερωθεί.

2.2 ΑΦΗΓΗΣΗ

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει μια σύντομη αφήγησηαπό τον διδάσκοντα (διάρκειας δέκα λεπτών),πουθα κινείται στους εξής άξονες:

Απόδοση του ιστορικού πλαισίου για τοκαθεστώς του Μεταξά, τις ιδεολογικές καιπολιτικές επιδιώξεις του και τον τρόπο πουπροσπαθούσε να τις περάσει.

Αναφορά στους λόγους που η παιδεία στάθηκεγια το καθεστώς η πιο προσοδοφόρα μορφήπροώθησης της ιδεολογίας του ολοκληρωτικούαυτού καθεστώτος.

Τον τρόπο οργάνωσης, προσηλυτισμού της Ε.Ο.Ν.,τις δράσεις και τους στόχους που εξυπηρετούσε. Με την ολοκλήρωση της αφήγησης, οι μαθητές θαπρέπει να έχουν αποκτήσει κάποια βασικάερεθίσματα για να μπορέσουν να μελετήσουν τιςπηγές και να εξάγουν κρίσεις και συμπεράσματα

2.3 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΩΝ

Στη συνέχεια τίθενται τα ερευνητικά ερωτήματακαι χωρίζονται σε ομάδες για να τα μελετήσουν.

Ανάλογα από τον αριθμό των παιδιών, χωρίζονταισε ομάδες των 3-4 ατόμων. Εμείς εδώ θεωρούμεότι έχουμε δημιουργήσει τέσσερις ομάδες παιδιώνπου η κάθε μία θα μελετήσει ένα ερευνητικόερώτημα και θα βοηθήσει στην σύνθεση τουκεντρικού μας θέματος που είναι ο ρόλος τηςεκπαίδευσης στα χρόνια του Μεταξά.

Οι μαθητές μέσα από τις πηγές θα πρέπει ναδιερευνήσουν τα εξής επιμέρους ερωτήματα

Ομάδα Α΄

1. Ποιά ήταν τα σύμβολα και οι συμβολισμοίπου διαπερνούσαν ολόκληρη την εκπαίδευσηστα χρόνια του μεταξικού καθεστώτος;

ΠΗΓΗ 1(σελίδα 83 από Ελένη Μαχαίρα «Ηνεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα1987)

Η χρήση ορισμένων συμβόλων και συμβολισμών πού βρίσκεικανείς πολύ συχνά στα κείμενα του καθεστώτος, υπογραμμίζουνμε τη σειρά τους την ανάγκη μυθοποίησης μιας ιδεολογίας πουδανείζεται πολλά από τις συγγενικές ιδεολογίες των φασισμών.Το μικρό λεξικό πού ακολουθεί είναι ένα απλό βοήθημα για τοναναγνώστη, για μια πολύ γρήγορη ματιά πάνω σε μια πολιτιστικήθεωρία πού προσπάθησε να εδραιώσει το χαρακτήρα τηςκοινωνικοπολιτικής μορφής του μεταξικού καθεστώτος,συγκαλύπτοντας το ιδεολογικό της περιεχόμενο.

Τα σύμβολα και οι συμβολισμοί διανοουμένων πούσυμμετείχαν ευθέως στη θεωρητική διαμόρφωση τηςκατάκτησης της μεταξικής εξουσίας. Βοήθησαν μέσα από τονεξοπλισμένο μηχανισμό προπαγάνδας (όσον αφορά τον

προσανατολισμό και την οργάνωση) την τετράχρονη εργασίαπολιτικής ένταξης κυρίως της νεολαίας.

Η 4η Αυγούστου: ημέρα νίκης και επανάστασης τηςψυχής του ελληνικού λαού, η αρχή στροφής προς νέουςκόσμους.

Ο ιερός πυρσός: συμβολίζει τον γνήσιο ενθουσιασμότην ημέρα της εγκαθίδρυσης του καθεστώτος.

Ο αετός:«Οδηγός γερανός μυριόφτερων κοπαδιώνχελιδονιών για δυναμικά ταξίδια». Γίνεται σύμβολο τουΤρίτου Ελληνικού πολιτισμού στο πέταγμά του «ξεσχίζονταιτα σκοτεινά σύννεφα της διστακτικότητας και η αντάρα κάθεκρυφής και ύπουλης αντιδράσεως και μας αποκαλύπτεται τοΝέον Στερέωμα».Η φωτιά (σε κάθε μέγεθος): συμβολίζει την πίστη που άναψεστην καρδιά του λαού.

Ο Διπλός Μινωϊκός Πέλεκυς: σκήπτρο των Μινώων,έμβλημα του αιγαιατικού πολιτισμού, σύμβολο τηςαιωνιότητας της ελληνικής φυλής και έμβλημα τόσο τηςβασιλικής (επίγειας) όσο και της θρησκευτικής(θείας)εξουσίας.

Ο χαιρετισμός: Δεν είναι απλά μια χειρονομία. Είναιεκδήλωση σεβασμού προς το χαιρετώμενο πρόσωπο ή σύμβολο.Δείχνει το βαθμό πειθαρχίας και… την ατομικότητα(οιδιαταγές καθορίζουν σαφώς τα περί χαιρετισμού καιτηρούνται με απόλυτη ακρίβεια).

Η σημαία: Δεν είναι ένα απλό κομμάτι υφάσματος.Συμβολίζει τις ηρωικές κι ένδοξες ημέρες του ελληνικούκράτους.

Η στολή: Την ένταξη στη μεγάλη οικογένεια της Ε.Ο.Ν.και την αναγνώριση του ανθρώπου-μάζα. Είναι η στολή τηςπειθαρχίας στα κελεύσματα του άγνωστου Στρατιώτη πουέπεσε αλλά δεν πέθανε «υπέρ πίστεως και πατρίδος».Συμβολίζει τον παρόντα αλλά και τον παρελθόνταηρωισμό(συμβολικά και πάλι, στάλθηκε ως δώρο απόαντιπροσωπεία της Ε.Ο.Ν. στη νεογέννητη βασιλικήπριγκήπισσα).

Η Σπάρτη: Η αρχαία πατρίδα της Ε.Ο.Ν. σύμβολοδράσης(σωματικής και πνευματικής), δόξας και μεγαλείου,σωστής αγωγής, κυριαρχίας, επί του εαυτού και επί τουεξωτερικού κόσμου, σεβασμού προς τους μεγαλύτερους,χαλύβδινης πειθαρχίας, εγκράτειας και αγάπης προς τηφύση.

Ο Μέγας Αλέξανδρος: σύμβολο της εξαιρετικήςομορφιάς, της δύναμης, της δράσης, της ασύγκριτηςευφυΐας, της τόλμης, της κοσμοκρατορίας και τηςαθανασίας(βλ. Μεταξάς).

Ο βασιληάς: Της λεβεντιάς, της ανδρείας, τηςαπλότητας του έλληνα στρατιώτη, της εθνικής προσδοκίας.

ο Αρχηγός (ενεφανίσθη χωρίς να σπάση μια μύτη):Σύμβολο θρησκευτικό και ηρωικό. Ανασταίνει τον νεκρωμένοΈλληνα, διαλύει το παχύ σκοτάδι, οδηγεί το Έθνος σταανηφορικά μονοπάτια των μεγάλων πεπρωμένων. Ως νέοςΧριστός κάνει θαύματα: ο πατέρας βρίσκει πάλι δουλειά καιγυρίζει με ψώνια στο σπίτι· η μάνα με το άρρωστο παιδίτης βρίσκει καταφύγιο στην Κοινωνική Ασφάλιση· ο νέοςπροστατεύεται από το Κράτος που τον τοποθετεί σε εργασίακαι τον μορφώνει επαγγελματικά. Δεξιοτέχνης τιμονιέρηςκουμαντάρει το καράβι ΕΛΛΑΣ. Ανορθώνει, ανανεώνει,αναδιοργανώνει, αναπροσαρμόζει κι οπλίζει την Ελλάδα.Παιδί του λαού, πατέρας με στοργή κι ενδιαφέρον, εργάτηςπρώτος, πρώτος αγρότης και νεολαίος.

Η Νεολαία: Την αυτοθυσία, την τάξη, την πειθαρχία,την εύρωστη ψυχή σε υγιή σώματα.

Ο αθλητισμός: Μια ακόμη προσήλωση σε μια «κατ’εξοχήν ελληνική παράδοσιν». Συμβολίζει τη βελτίωση τουμέσου φυλετικού μας τύπου.

Οι λαμπαδοφορίες: Συμβολίζουν τη συνέχεια τωνπαραδόσεων των Σαλαμινομάχων και των Μαραθωνομάχων.

Η Πρωτομαγιά: Την άνθηση της φύσης… και της καρδιάς.Τα στατόπεδα(ο φυσικός χώρος της ομοιομορφίας): Την

συναναστροφή με τη φύση. Την εκπαίδευση.Η αναδάσωση: Εγκλείει ένα βαθύ συμβολισμό· ο

ελληνικός λαός μ’ επικεφαλής τον βασιλιά και τον Αρχηγό

φυτεύει το νέο ελληνικό Δέντρο. Την ανανεωμένη Ελλάδα πουπροοιωνίζει μια πλούσια καρποφόρα αυριανή, σ’ εποχήμάλιστα «κατά την οποίαν η παγκόσμιος καταιγίς μόνονερείπια σωρεύει εις άλλας χώρας»

Η δενδροφύτευση: Αποστολή ιερή κατά των τριώνσυντελεστών καταστροφής του δάσους: την πυρκαγιά, τηνεκχέρσωση και την…κατσίκα. Θ’ αποτελέσει τμήμα τηςαναγεννητικής προσπάθειας στη Βόρεια Ελλάδα.

Η επιστροφή στη γη: Συμβολίζει την ανασύνδεση τηςγεωργικής παράδοσης με το παρελθόν των θρύλων του λαού,καθώς και το γεφύρωμα του χάσματος μεταξύ πόλης καιχωριού και της απόστασης ανάμεσα στον επιστήμονα και τολαό.

ΠΗΓΗ 2 (Αρχείο Ι. Μεταξά)Στις 31 Δεκεμβρίου 1937 έγινε η ορκωμοσία των 500 πρώτων

Φαλαγγιτών της Αθήνας οι οποίοι απετέλεσαν το πρώτο επίσημαανεγνωρισμένο τμήμα της Ε.Ο.Ν., παρ’ όλο που οργανωμένατμήματα υπήρχαν ήδη και σε άλλα μέρη της Ελλάδος των οποίων ηεπίσημη εισδοχή έγινε αργότερα. Η εκδήλωση χαιρετίστηκε απότον ίδιο τον Μεταξά ο οποίος στον χαιρετισμό του έδωσε με απλάλόγια το σκοπό της δημιουργίας της Ε.Ο.Ν.

- ... Τραβήξατε μπροστά με θάρρος και με χαράν, την χαράντης Νεότητος, εις την ζωήν σας έχοντες πάντα υπ’ όψιν σας ότιδεν είσθε μόνοι, αλλ’ ότι ο καθένας από σας είναι αλληλεγγύωςσυνδεδεμένος με όλους τους συναδέλφους του, οι οποίοι έδωκαντον ίδιον όρκον καθώς και η κάθε μία από σας είναι αλληλεγγύωςσυνδεδεμένη με όλας τας συναδέλφους της, αι οποίαι έδωκαν τονίδιον όρκον.

Η ένωσις αποτελεί την δύναμιν. Αυτό μη το λησμονήσετε ποτέεις την ζωήν σας και καταστείλατε κάθε ατομικήν ιδιοτροπίανυπέρ της διατηρήσεως της ενώσεως του συνόλου σας. Ο δρόμος τονοποίον έχομεν να τραβήξωμεν είναι μακρύς, όσοι δ ε δεν τονφέρωμεν εις πέρας, θα τον αφήσωμεν ως κληρονομίαν δια σας, διανα τον φέρητε σεις εις πέρας, όπως και σεις θα τον αφήσητεμίαν ημέραν κληρονομίαν εις τους νέους της εποχής της

μελλούσης. Ο δρόμος μας δεν τελειώνει. Όπως δεν τελειώνει ποτέη Ελλάς. Αλλά εις κάθε βήμα του δρόμου αυτού πρέπει να έχητεμπροστά εις τα μάτια σας την δόξαν και το μεγαλείον τηςΠατρίδος και την επιβολήν και την κυριαρχίαν εις το εσωτερικόνυπέρ των ιδεών της Πατρίδος, τας οποίας εξεδήλωσεν η 4ηΑυγούστου.

ΠΗΓΗ 3. (I.A.E.N.ΣΕΛ.88-89)

Σύμβολο ενότητας και πίστης της Ε.Ο.Ν είναι ο Βασιλιάς των Ελλήνων. Ιδεολογία της το εθνικό Κράτος που χαρακτηρίζεται από τους όρους "ελληνικότητα" και "ορθοδοξία". Είναι αλήθεια ότι η διάρκεια ζωής της Οργάνωσης και του καθεστώτος υπήρξαν σύντομες και δεν γνωρίζουμε, ούτε υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για το ποιες θα μπορούσαν να ήταν οι δυνατότητες εξέλιξής τους. Γνωρίζουμε μόνο ότι στον τρίτο επετειακό της χρόνο η Ε.Ο.Ν προγραμμάτιζε τη δημιουργία δύο περιοδικών στη θέσητου ενός (Η Νεολαία). Το πρώτο θα είχε το ρόλο του θεωρητικού οργάνου και το δεύτερο, παραμένοντας όργανο, θα είχε ένα πλατύτερο περιεχόμενο. Προέβλεπε, επίσης, τηνίδρυση "Σχολής Μονίμων Στελεχών" και μιας "Σχολής Πολιτικής Προπαγάνδας". Επιπλέον αύξησε τον αριθμό των διαλέξεών της για το κοινό στις σημαντικότερες πόλεις τηςΕλλάδας. Συγχρόνως φρόντιζε να δημιουργήσει ειδικότητες που θα βοηθούσαν "κάθε ευφυΐα και κάθε ταλέντο.

Η προσπάθεια του καθεστώτος να προσεταιριστεί βασικά τους νέους, ακόμα και τα παιδιά, το οδηγεί στη στράτευση των νέων στην Οργάνωση, η οποία κατά κάποιο τρόπο υποκαθιστούσε το σχολείο αλλά και την εκπαίδευση γενικότερα, αφού υπήρχε έλλειψη σχολείων και μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού. Με σημαία το σύνθημα της Αρχαίας Σπάρτης "Άμμες δε γ' εσόμεθα πολλώ κάρρονες" (τονιζόταν ότι η ιδέα της Νεολαίας είναι καθαρώς ελληνικός θεσμός, οοποίος είχε εφαρμοστεί και στη Σπάρτη και στην Αθήνα, όπου υπήρχαν τα "Εφηβεία" και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας), η ελληνική νεολαία ωθείται να γίνειο φορέας του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού, να καταστεί δηλαδή ο βασικός συντελεστής διατήρησης του "καθαρού" ελληνικού πολιτισμού

Ομάδα Β΄

1.Ποιά ήταν η αγωγή, τα μαθήματα και ηδιαπαιδαγώγηση που προβλεπόταν στα σχολεία απότο καθεστώς Μεταξά;

ΠΗΓΗ 4. (I.A.E.N.ΣΕΛ.93-94) Είναι γεγονός ότι η εθνικιστική αγωγή των νέων γινόταν κυρίως μέσα στην Ε.Ο.Ν και δευτερευόντως μέσα στα σχολικά πλαίσια. Η μαρτυρία του Επιθεωρητή των Δημοτικών σχολείων Θεσπρωτίας Δ. Μάγου μέσα από μια χαρακτηριστική εγκύκλιο που απηύθυνε στους δημοδιδασκάλους, αναφέρει ότι το περιοδικά Η Νεολαία περιέχει ύλη κατάλληλη για τους μαθητές και θεωρείται το σπουδαιότερο μέσον για το δάσκαλο ν' αναπτύξει το θρησκευτικό, Πατριωτικό και καλαισθητικό συναίσθημα των μαθητών του. Διαφαίνεται και από απόψεις Φαλαγγαρχών-Δημοδιδασκάλων ότι η Οργάνωση θεραπεύει σχολικές ελλείψεις καιδιαπαιδαγωγεί καταλληλότερα κι απ' αυτήν τη σχολική εκπαίδευση. Η διπλή ζωή του παιδιού, μέχρι μιας ορισμένης ηλικίας (σχολική και εξωσχολική) καλύπτεται από την ιδεολογία της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης που το θέλει νέο μέλοςτου νέου Εθνικού Κράτους. Η ανεξίτηλη χάραξη της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης στα πολύ νέα άτομα είναι σε όλους μας γνωστή. Η πολλαπλή μόρφωση (γνώσεις, ψυχικός κόσμος, χαρακτήρας, νοοτροπία) αντιμετωπίζεται ως σύνολο ενιαίο, στο οποίο όφειλαν όλοι να συμμορφωθούν (παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικοί). Σ' αυτό βοήθησε η "αλληλέγγυα συνεργασία" δασκάλου (προγραμματική μόρφωση) και "ηγέτη" (ορισμένη μόρφωση, ιδίως στην πρακτική δράση μέσα στην Οργάνωση), η οποία όμως προϋπέθετε μια ιδιαίτερη συμπεριφορά του πρώτου προς το δεύτερο μέσα στις τάξεις των σχολείων. Η σύγκρουση των δύο θα είχε ως αποτέλεσμα ψυχολογικά επακόλουθα για τους υπόλοιπους: "να θάψη το κύρος του ηγέτου ή να ερεθίση τους μαθητάς εναντίον του δασκάλου"1, πράγμα που συνήθως συνέβαινε, αφού η "προσβολή" στον ηγέτη σήμαινε και προσβολή στην ομάδα, αφού οιδύο τελευταίοι συνδέονταν μεταξύ τους ψυχολογικά και συναισθηματικά, σύνδεση που δεν υπήρχε με το δάσκαλο. «Η εποχήπου ο δάσκαλος νόμιζε τη θέση του αγκυροβόλημα στο λιμάνι της ησυχίας και το παιδί ως δυσάρεστο αντικείμενο της εργασίας τουπέρασε.

Οι σχολαστικοί "δάσκαλοι" με τα γυαλιά και την ομπρέλλα, που θεωρούσαν ως αποστολή των το παραγέμισμα του παιδικού κεφαλιούμε γνώσεις, αφήνοντας άγγιχτα την ψυχή και τον χαρακτήρα, ευτυχώς όλο και λιγοστεύουν...»2. Ο δάσκαλος όφειλε να γίνει ξανά μαθητής στα "θρανία" της Ε.Ο.Ν, να συμμετέχει στις συναθροίσεις και στις τελετές της για ν' αποκτήσει τον "ψυχικόσύνδεσμο" μ' αυτόν το φορέα της "νέας ζωής" που ως "ανώτερη έννοια έχει πάντα δίκιο" Είναι σαφές ότι η παιδεία όφειλε να προσαρμοστεί στο χαρακτήρατης Οργάνωσης, δηλαδή να βρεθεί κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του Κράτους. Όπως κατά την αρχαιότητα το παιδί παραδινόταν στον "παιδαγωγό", ο οποίος έπαιζε το ρόλο του εκπαιδευτή και συμβούλου και έλεγχε τα πρώτα βήματα του παιδιού, έτσι και τώρα παραδίνεται στον "παιδαγωγό-Οργάνωση" που ελέγχει απόλυτατο καθεστώς, για την ενίσχυση του σωματικού και πνευματικού του ρόλου.

Η γυμναστική έγινε μάθημα πρωτεύον για να συντελέσειστην αύξηση της φυσικής αποδοτικότητας των νέων και στη βελτίωση του μέσου φυλετικού τύπου. Πλήθυναν οι δάσκαλοι της σωματικής αγωγής και διατέθηκαν σημαντικά ποσά για την ίδρυση και συμπλήρωση δημόσιων σχολικών γυμναστηρίων και για την αγορά διαφόρων αθλητικών οργάνων. Ενισχύθηκανεπίσης διάφορα αθλητικά σωματεία για την τόνωση του εξωσχολικού αθλητισμού1. Αρχηγός του Αθλητισμού και της Ε.Ο.Ν κηρύσσεται ο Ι. Μεταξάς.Για την επαγγελματική μόρφωση των νέων εργατών δημιουργούνται οι "Επαγγελματικές Σχολές" και για την ψυχαγωγία τους η "Εργατική Εστία", η Ε.Ο.Ν και τα "Αθλητικά Γήπεδα"

Για την τεχνική μόρφωση και την "εθνική ανάπλαση" των αγροτόπαιδων δημιουργούνται τα "Γεωργικά Σχολεία", για την εξωσχολική γεωργική εκπαίδευση οι "Σχολικοί Κήποι", όπου το αγροτόπαιδο έπαιρνε τα πρώτα του θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα, τα "Πρακτικά Γεωργικά Σχολεία", γενικής γεωργικής μόρφωσης, οι "Μέσες ΓεωργικέςΣχολές", για την αρτιώτερη εκπαίδευση των μαθητών και τα "Ορφανοτροφεία". Η δενδροφύτευση γίνεται ένας τομέας της γενικότερης προσπάθειας για την καλλιέργεια της γης. Ακολουθούσαν: το μπόλιασμα των δέντρων, η δημιουργία φυτώριων, η καταδίωξη της κάμπιας από τα πεύκα, ο καθαρισμός των χωραφιών, το ράντισμα των λιόδεντρων και των αμπελιών, η δημιουργία κήπων. Η προσπάθεια αυτή, που είχε εκδηλωθεί στις αρχές της ίδρυσης της Ε.Ο.Ν, έδωσε

κατά τη διάρκεια του πολέμου, και εξαιτίας της έλλειψης εργατικών χεριών, ένα μικρό στρατό "γεωργών" που αναπλήρωνε τους μεγάλους στις γεωργικές δουλειές2. Ο νεαρός αγρότης στη γη του (την εθνική γη) θεωρείται από το μεταξισμό και από τους φασισμού .

Πηγή 5: (σελίδα 384 από το κεφάλαιο «Η μεταξικήπροπαγάνδα και η ελληνική επανάσταση άρθρο του κ. ΔημήτρηΠαναγιωτόπουλου, διδάκτωρ νεότερης ιστορίας στο βιβλίο«Η ελληνική επανάσταση του 1821 Ένα ευρωπαϊκό γεγονός,εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009.)

Για το καθεστώς Μεταξά η ιστορία αποτελεί για ακόμημία φορά, το προσφιλές πεδίο για την άντληση στοιχείων,επιλεκτικά προκειμένου να εξυπηρετηθούν σύγχρονεςανάγκες και σκοπιμότητες.

Για την ιδεολογική (ανα) κατασκευή και χρήση τηςιστορίας από το καθεστώς, σημαντική είναι η αναφορά πουγίνεται σε μια εγκύκλιο του υφυπουργού Παιδείας Ν.Σπέντζα το 1939 «για την υποβοήθησιν του έργου της Ε.Ο.Ν.από τα Σχολεία».

Σύμφωνα με την εγκύκλιο υποχρεώνεται τα Σχολεία ναπροσθέσουν στο πρόγραμμα διδασκαλίας όλων των σχολείωνδημοσίων και ιδιωτικών, τέσσερις ώρες το μήνα(μία κάθεβδομάδα) τη διδασκαλία του μαθήματος «Εθνικής και ΗθικήςΔιαπαιδαγωγήσεως» στο οποίο μάλιστα θα εξετάζονται και θαβαθμολογούνται κανονικά οι μαθητές όπως και στα υπόλοιπα.Μια παραπομπή στον ίδιο φάκελο μας πληροφορεί για τοπεριεχόμενο του μαθήματος της Ιστορίας στο πλαίσιο τηςΕ.Ο.Ν. που απηχεί γενικότερα την κατανομή και διάρθρωσητης ύλης του μαθήματος στα σχολικά εγχειρίδια:

«1)Η Ελλάς γεωλογικώς, 2)Η ελληνική φυλή εις τουςπροϊστορικούς χρόνους, Διαμονήν των, 3)Ελληνικά φύλα-Ελληνικόν κλίμα, 4)Η έννοια του Έθνους εις τους προγόνουςμας, Έλληνες-βάρβαροι, 5)Κυπριακός, Μινωϊκός, Μυκηναϊκόςπολιτισμός, 6)Περσικοί πόλεμοι, Περικλής-Εμφύλιοιπόλεμοι, 7)Μέγας Αλέξανδρος, 8)Η Ελλάς και η Ρώμη,9)Χριστιανισμός-Ελληνισμός-Βυζάντιον, 2ος ΕλληνικόςΠολιτισμός, 10)Υπόδουλοι χρόνοι-Επανάστασις-Νέα Ελλάς-Νέον Κράτος, 3ος Ελληνικός Πολιτισμός».

Ομάδα Γ΄

Ποια ήταν η δομή, τα καθήκοντα και οιεπιδιώξεις της Ε.Ο.Ν. σύμφωνα με τις διαταγέςτου Μεταξά;

ΠΗΓΗ 6.( Σελ.120 από από Ελένη Μαχαίρα «Ηνεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα1987)

Η δομή της Ε.Ο.Ν.

ο Αρχηγός

είναι ο ανώτατος άρχοντας στη βαθμίδα τηςιεραρχίας που είναι

η ακόλουθη:

1) Γενικός Αρχηγός

2) Γενικός Επιθεωρητής

3) Κυβερνητικός Επίτροπος

4) Επιτελάρχης Ε.Ο.Ν

5) Γενικός Επόπτης

6) Διοικητής

7) Υποδιοικητής

8) Φαλαγγάρχης

9) Υποφαλαγγάρχης

10) Τετράρχης

11) Λοχίτης

12) Ομαδάρχης

13) Ενωμοτάρχης

14) Υπενωματάρχης.

Ως καθήκοντα των ηγητόρων των ομάδων, σύμφωνα με τηνεπίτευξη των επιδιώξεων της Ε.Ο.Ν καθορίζονται σύμφωνα μετις διαταγές του I. Μεταξά ήταν τα εξής:

α' Ποιοτική εξύψωση των Σχηματισμών.

β' Εντατική συνέχιση της προσπάθειας «προς επίτευξιν τουτελικού εν τω πεδίω αυτώ σκοπού της Ε.Ο.Ν όπωςσυμπεριληφθούν εις τους κόλπους της όλοι οι Έλληνες νέοικαι νεάνιδες».

γ' Δημιουργία, εκπαίδευση και επιλογή στελεχών, καισυνειδητοποίηση όλων των μελών.

δ' Πλήρης λειτουργία των Σχολών Βαθμοφόρων.

ε' Απασχόληση των μελών.

στ' Πλήρης εφαρμογή των υφισταμένων κανονισμών καιολοκλήρωση αυτών.

ζ' Ολοκλήρωση του Οργανωτικού Συστήματος.

η' Εξεύρεση τοπικών πόρων, εξασφάλιση γρήγορων μέσων

Τα προσόντα των βαθμοφόρων της Ε.Ο.Ν. :

Γενική μόρφωση και ικανότητα, αμερόληπτος σταθερόςκαι πειθαρχικός χαρακτήρας, ακλόνητη στην ιδεολογία τουΚράτους της 4ης Αυγούστου, ανιδιοτελής αφοσίωση στηνΟργάνωση, ευσυνειδησία, εργατικότητα, άμεμπτησυμπεριφορά, εξαιρετική αντίληψη, πρωτοβουλία,ακριβολογία, τάξη, ευχέρεια στη σύνταξη εγγράφων κιεκθέσεων, σωματική υγεία.

Η παραδειγματική αγωγή κι ο εξαίρετος ζήλοςαμείβονταν με την απονομή επαίνου, τιμητικού μεταλλίου,ευσήμων και με την προαγωγή στην ιεραρχία. Αντιθέτως, ηαπειθαρχία(ο ανυπάκουος ταυτίζεται με το παρήκοοπεριστέρι του παραμυθιού που απευθύνεται στη μικρήνεολαία) τιμωρείται ανάλογα με το βαθμό του σφάλματος με:νουθεσία, προσωπική παρατήρηση, παρατήρηση μπροστά στηνομάδα, επίπληξη που ανακοινώνεται στην Ημερήσια Διαταγή,στέρηση συμμετοχής στην εκδρομή ή σε άλλη ψυχαγωγικήσυγκέντρωση, απαγόρευση της στολής για ένα διάστημα και,τέλος , με διαγραφή από την Οργάνωση.

ΠΗΓΗ 7.( Β. Παπαδάκης, "Απολογισμός τριετίας", Το Νέον Κράτος, τ. 24, Αθήνα, Αύγουστος 1939, σ. 539.)

Εάν στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία υπήρξανμεγάλες μαζικές οργανώσεις (νεολαία, γυναίκες, συνδικάτα)οι οποίες ήταν άμεσα εξαρτημένες από το κόμμα, στην Ελλάδα μπορεί κανείς να μιλήσει για μία μόνο μεγάλη Οργάνωση, που δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει την παρουσία του μεταξικού καθεστώτος στα διάφορα λαϊκά στρώματα. Η Ε.Ο.Ν είναι μια προσπάθεια να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την κοινωνική συναίνεση, με την επιβολή της αίσθησης μιας φυλετικής κοινότητας.

Ο Β. Παπαδάκης δήλωνε απερίφραστα τον τριπλό στόχο της Ε.Ο.Ν: εξυγίανση της ηθικής, ενδυνάμωση της σκέψης (σε περιορισμένα πλαίσια), προετοιμασία στρατιωτών για την πατρίδα (στρατιωτικοποίηση)· "Κατά την στρατιωτικήν εκπαίδευσιν οι νέοι ωριμάζουν τόσο, που μέσα σε τρεις ημέρες μαθαίνουν τον χειρισμό των όπλων".

Ο σκοπός της Ε.Ο.Ν είναι εκπαιδευτικός. Αφορά τη διαμόρφωση του Νέου Έλληνα. Οι "νέες" ηθικές αξίες εμφανίζονται στις στολές, στις συναθροίσεις, στις

παρελάσεις, στους όρκους και σηματοδοτούν την ένταξη στο μεταξικό κράτος καταστολής. "Με την σωματικήν και ψυχικήνπροπαρασκευήν κατά τον χρόνον της παραμονής των στην Οργάνωσιν ΠΡΕΠΕΙ, οι Νέοι της Ε.Ο.Ν ν' αποτελούν το αυριανό επίλεκτο υλικό των ενόπλων δυνάμεων του Κράτους, προσαρμοζόμενοι ευθύς από της πρώτης ημέρας ευχερώς στην πειθαρχίαν του Στρατεύματος και να κριθούν άξιοι αμέσως της εμπιστοσύνης των ανωτέρων τους.

Το γερό σώμα τους, οι πολυποίκιλες γνώσεις τους, ο καλός χαρακτήρας τους, η ενθουσιώδης και πατριωτική ψυχή τους, τα οποία τορνεύονται στην Οργάνωσιν κατά τον χρόνοντης εκπαιδεύσεώς των, είναι τα ασφαλή στοιχεία ότι και εις τον στρατόν θα είναι τα εκλεκτά παιδιά των ενόπλων δυνάμεων, επί των οποίων μπορεί να στηρίζωνται η Πατρίς, ο Βασιλεύς και ο Αρχηγός".

ΠΗΓΗ 8 (σελίδα 382 από το κεφάλαιο «Η μεταξική προπαγάνδα και η ελληνική επανάσταση άρθρο του κ. ΔημήτρηΠαναγιωτόπουλου, διδάκτωρ νεότερης ιστορίας στο βιβλίο «Η ελληνική επανάσταση του 1821 Ένα ευρωπαϊκό γεγονός, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009.)

Ο Σπύρος Λιναρδάτος στο βιβλίο του «4η Αυγούστου»μας δίνει την εξήγηση:

«Μια φανφαρόνικη κατά τα μουσολινικά πρότυπαεπίδειξη της Ε.Ο.Ν. ήταν η περίφημη παρέλαση της 25ηςΜαρτίου 1939 στην Αθήνα, όπου πήραν μέρος υποχρεωτικά50.000 νέοι και παιδιά της περιοχής πρωτεύουσης. Στηδιάρκεια της παρέλασης έπιασε ραγδαία βροχή που κράτησεπολλές ώρες. Δημιουργήθηκε πανικός, οι βαθμοφόροι το’βαλαν στα πόδια για να γλιτώσουν, ενώ τα σπίτια στηλεωφόρο Αλεξάνδρας και τους γύρω δρόμους γέμισαν απόμουσκεμένα ως το κόκαλο παιδιά που ζητούσαν προστασία.Πολλά παιδάκια τσαλαπατήθηκαν, αλλά πλευρίτωσαν. Επί ώρεςκαι μέρες ακόμα οι γονείς απ’ τους πιο μακρινούςσυνοικισμούς και τα περίχωρα της Αθήνας και του Πειραιά,έξαλλοι από την αγωνία, έψαχναν να βρουν τα παιδιά τους,

που οι βαθμοφόροι της Ε.Ο.Ν. τα είχαν εγκαταλείψει στηντύχη τους».

Ομάδα Δ΄

Τι ήταν ο τρίτος ελληνικός πολιτισμός πουπροσπαθούσε να περάσει ο Μεταξάς με την Ε.Ο.Ν.και την προπαγάνδα του στα σχολεία και ποιάήταν η βασική του αρχή;

ΠΗΓΗ 8.( Σελ.24 από από Ελένη Μαχαίρα «Ηνεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα1987)

Είναι η συνέχιση της πολιτικής των αστικών στρωμάτων κάτωαπό μια άλλη μορφή διακυβέρνησης διασφαλιζόμενη από τηνεπάνοδο της μοναρχίας με την έκδοση μιας σειράς νομοθετημάτων.

Συνέχεια πολιτική και πολιτιστική, που κάνει τον "Τρίτοελληνικό πολιτισμό" κληρονόμο μιας πολιτικής πρακτικής από τηνεκστρατεία της Μικρας Ασίας κι ίσως από τους Βαλκανικούςπολέμους. Η Μεγάλη Ιδέα δεν αντιμετωπίζεται πια με την εδαφικήτης μορφή, αλλά ως αντίληψη της κυριαρχίας του ελληνισμού όπουβρίσκεται και δρα. Είναι η συστηματοποίηση της παλιάςιδεολογίας των αστικών κομμάτων, ένα πέρασμα από το άδηλο στοδηλωμένο· η μεταλλαγή της "παθητικής" ιδεολογίας σε ιδεολογία"ενεργητική", η οποία στηρίζεται στην υπερτίμηση του Έθνουςκαι του Κράτους, στην υπερτίμηση των σχέσεων Έθνους καιΚράτους, στην αλλαγή της πολιτικής ζωής και της "νέας" θέσηςτου ατόμου μέσα στην κοινωνία.

Αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό στην περίπτωση τηςΕλλάδας είναι ότι η ιδεολογία και η κουλτούρα είναι οσυμβολικός και μόνο χώρος πραγματοποίησης ενός ολοκληρωτικούσχεδίου, πράγμα το οποίο καταλογίζει στο Μεταξά η ομάδαδιανοουμένων γύρω από το περιοδικό Νέα Πολιτική (κι ιδίως ο Ι.Τουρνάκης), η οποία είχε αναλάβει τη μελέτη και την έρευνακατά κύριο λόγο του οικονομικού και δημογραφικού προβλήματοςτης Ελλάδας και συμπαρατασσόταν στη δημιουργία "ανώτερηςπνευματικής αγωγής" κι "ανώτερου πνευματικού πολιτισμού".Βασικές αλήθειες είναι το "θεϊκό" ως πηγή καλού, η"οικογένεια" ως λίκνο της φυλής και η "πατρίδα" πουεπεργάζεται τους ίδιους δεσμούς και τις ίδιες αρετές μ' αυτέςτης οικογένειας, μέσα στην έκταση του εθνικού συνόλου.Πρόκειται για "ιδέες-δυνάμεις", παράγοντες βασικούς για τηνυλοποίηση του "Νέου Κράτους" και του "Τρίτου ΕλληνικούΠολιτισμού".

ΠΗΓΗ 9.( Σελ. από από Ελένη Μαχαίρα «Ηνεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα1987)

Η έννοια του "νέου" συμπίπτει με την έννοια του"εθνικού". Νέον Κράτος= Εθνικό Κράτος, όπως και ΝέοςΕλληνικός Πολιτισμός= Εθνικός Πολιτισμός.

Ο "νέος" Έλληνας πρέπει να εμπεριέχει όλα τα εθνικάστοιχεία: αρετές, ιδέες, ενδιαφέροντα. Η "νέα" εξουσία ναεκφράζει το εθνικό συμφέρον. Βέβαια αυτό το "νέο"στηρίζεται σ' ένα πνεύμα μεσαιωνισμού. Πρόκειται για έναπαλινδρομικά "προχώρημα" μιας εθνικιστικής φιλολογίας,προσηλωμένο στον παρελθόντα χρόνο του μέλλοντος, καιφορτισμένο με την "πνευματική κατοχή του κόσμου" από τηνανωτερότητα του πνεύματος της Ελληνικής φυλής. Το"εθνικό", έτσι δοσμένο, καθώς και η έννοια Έθνος -σαναμάλγαμα υπερταξικό των ταξικών και κοινωνικών διαφορών,βασισμένο στα φυσικά, βιολογικά, ψυχικά, ιστορικάστοιχεία- εκφράζουν την ιδεολογία του εθνικισμού και του

φυλετισμού και υπογραμμίζουν την αρχή της terra patria μετην οργάνωση του Έθνους σε Κράτος, μαχόμενοι τηδιεθνιστική διακήρυξη "ubi bene ibi patria".

Ο προσδιορισμός "Έλληνας", ως εθνικός, της μεταξικήςιδεολογίας προσπαθεί να εκφράσει μια νέου τύπου εθνικήσυνείδηση. Το ποιος είναι και το ποιος δεν είναι Έλληναςορίζεται με βάση τα νέα σημεία αναφοράς κι αντιδιαστολής,τα οποία σχετίζονται με την πολιτική επικυριαρχία τουσυγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου. Η ελληνική ταυτότηταορίζεται πρώτα με σημείο αναφοράς τον ίδιο της τον εαυτό,από τη στιγμή που ο μεταξικός ελληνισμός στέκεταιεπιθετικός προς τους ίδιους τους  Έλληνες, πριν αναφερθείστους συγκεκριμένους ξένους, κι αποβλέπει στηνομοιογένεια του κοινωνικού συνόλου. Η αναπροσαρμογή τηςταυτότητας του "νέου" Έλληνα τοποθετείται και στο επίπεδοτης ζωής των λαϊκών στρωμάτων και στο επίπεδο μιαςδιανόησης, η οποία προσπάθησε να προσδιορίσει τηνπολιτιστική ιδιαιτερότητα της "νέας" ελληνικής κοινωνίαςυπογραμμίζοντας πρωταρχικά την ανωτερότητα της κλειστήςκοινότητας της εξουσίας, της ελίτ. Η ελίτ αυτή θεωρείται,ασυζητητί, ο βασικός εκφραστής αυτής της ταυτότητας καισηματοδοτείται με χαρισματικές ιδιότητες.

Στη συνέχεια οι υπεύθυνοι των ομάδωνκαλούνται να ανακοινώσουν στην τάξη τασυμπεράσματά τους από την μελέτη των πηγών, ναδιατυπώσουν κρίσεις και απόψεις και να συζητήσουνμε τους συμμαθητές τους.

2η διδακτική ώρα

Στην δεύτερη διδακτική ώρα, αφού οι υπεύθυνοιτων ομάδων θυμίσουν τα αποτελέσματα της έρευνάτους (θεωρούμε ότι σύμφωνα με το αναλυτικόπρόγραμμα δεν προβλέπεται συνεχόμενη διδασκαλίαγια το μάθημα της ιστορίας), παρουσιάζουμε ένααπόσπασμα από την ταινία του Θεόδωρου

Αγγελόπουλου «Θίασος» που δείχνει μία παρέλασητης Ε.Ο.Ν.

Στη συνέχεια σχολιάζουμε με τα παιδιά τηνεπιλογή του σκηνοθέτη να βάζει ένα πρόσωπο ναεπαναλαμβάνει τον ύμνο μέσα στο καφενείο και ταμηνύματα που ο σκηνοθέτης προσπαθεί να περάσει.Τα παιδιά μέσα από τη ατμόσφαιρα που δημιουργείη ταινία, τους ήρωες και τον τρόπο ζωής τους,διαισθάνονται το ιδιαίτερο κλίμα της εποχής καιμεταφέρονται νοερά σε εκείνη την εποχή.

4.1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ

Κατά την τρίτη διδακτική ώρα θα δοθεί φύλλοεργασιών μέσα από το οποίο θα μπορέσουμε ναδούμε αν και κατά πόσο κατανοήθηκε από τηνπαρουσίαση των πηγών η παιδεία στα χρόνιατου Μεταξά.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Αφού μελετήσετε την παρακάτω εικόνα καιτον ύμνο της Ε.Ο.Ν. σε μια σύντομη παράγραφο ναπαρουσιάσετε το έργο και τις επιδιώξεις τηςοργάνωσης.

2. Βρίσκω σύμφωνα με όσα μελετήσαμε, τουςιδεολογικούς άξονες, οι οποίοι ήταν οι βασικοίπυλώνες της εκπαίδευσης στα χρόνια της 4ηςΑυγούστου.

3. Αφού μελετήσετε τις πηγές (πηγή 3,4,5,) και την ακόλουθη εικόνα, σε μια παράγραφο να αναπτύξετε την άποψή σας αν η παρεχόμενη παιδεία ήταν κατευθυνόμενη από το καθεστώς και να τη

συγκρίνεται με τη σημερινή κατάσταση που υπάρχει στην παιδεία.

4.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση αποτελεί ίσως την πιο σημαντικήστιγμή κάθε διδασκόμενου μαθήματος, γιατί εκτόςαπό τελικό έχει κυρίως διαμορφωτικό χαρακτήρα.Αποσκοπεί να ελέγξει και να προαγάγει, μέσα απότην ανατροφοδότηση την επίτευξη των στόχων τηςδιδασκαλίας. Μέσα από την αξιολόγησημπορούμε να παρατηρήσουμε την πρόοδο των ομάδωναλλά και του ίδιου του διδάσκοντα.

Η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται σε όλη τηδιάρκεια της εκπαιδευτικής πράξης και πρέπει ναδίνεται ιδιαίτερη σημασία αν κατανοήθηκαν επαρκώςοι διδασκόμενες έννοιες. Αυτό θα καταστεί δυνατόαπό τον εκπαιδευτικό παρατηρώντας τις ερωτήσειςκαι τις κρίσεις του μαθητή στα εξεταζόμεναθέματα. Ο τρόπος που προσεγγίζει τις πηγές είναιένδειξη κατανόησης, αντίληψης και αξιολόγησης τωνπηγών. Η επιλογή των σημαντικότερων σημείων και ησυστηματική συλλογή των πληροφοριών μέσα απόσύνθετες πηγές δείχνουν το βαθμό της κατανόησηςκαι της κριτικής ικανότητας . Εκτός από τηνσυλλογή και ταξινόμηση της πληροφορίας, ησύγκριση και η συσχέτιση αποτελούν σημαντικάβήματα αξιολόγησης και κρίσης τόσο τηςπληροφορίας όσο και της πηγής. Σημαντική είναι ησυνεργασία στα πλαίσια της ομάδας, ηεπιχειρηματολογία που θα πρέπει να αναπτύξειπροκειμένου να πείσει τους συνεργάτες του για τηνορθότητα των απόψεών του. Ακόμα πρέπει να

διερευνηθεί η σωστή χρήση του λόγου, ησυνεργατικότητα και ο σεβασμός στην άποψη τουάλλου.

Όλα αυτά μπορούν και πρέπει να ελεγχθούνστην μελέτη των πηγών, στις εργασίες των ομάδων,στη συζήτηση μέσα στην τάξη αλλά και στις γραπτέςδοκιμασίες κάθε τύπου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Ελένη Μαχαίρα «Η νεολαία 4ης Αυγούστου,φωτογραφίες», Αθήνα 1987.2. Αρχείο Ι. Μεταξά3. I.A.E.N(www.iaen.org.gr)4.«Η ελληνική επανάσταση του 1821 Έναευρωπαϊκό γεγονός, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα2009.

'

"