Hb 1825.pdf - Maharashtra Legislature

COMMONWEALTHPARLIAMENTARYASSOCIATION

ºÉÆºÉnùÒªÉ Ê´É¶Éä¹ÉÉÊvÉEòÉ®ú : BEò où¹]õÒIÉä{É

b÷Éì. +xÉÆiÉ Eò³ýºÉä,|ÉvÉÉxÉ ºÉÊSÉ´É,

¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ Ê´ÉvÉÉxÉ¨ÉÆb÷³ý ºÉÊSÉ´ÉÉ±ÉªÉ iÉlÉÉ ºÉÊSÉ´É,®úÉ¹]ÅõEÖò±É ºÉÆºÉnùÒªÉ ¨ÉÆb÷³ý, ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ ¶ÉÉºÉxÉ

Parliamentary Privileges : A BriefOverview

(Evolution, Genesis, Growth)

Dr. Anant Kalse,Principal Secretary,

Maharashtra Legislature Secretariat andSecretary, Commen Wealth Parliamentary

Association, Maharashtra Branch.

¨É½þÉ®úÉ¹]õÅ Ê´ÉvÉÉxÉ¨ÉÆb÷³ý ºÉÊSÉ´ÉÉ±ÉªÉÊ´ÉvÉÉxÉ ¦É´ÉxÉ, ¨ÉÖÆ¤É<Ç 400 032.

ACER-2 Hb 1825

BSÉ¤ÉÒ 1825--1

ºÉÆºÉnùÒªÉ Ê´É¶Éä¹ÉÉÊvÉEòÉ®ú : BEò où¹]õÒIÉä{É

b÷Éì. +xÉÆiÉ Eò³ýºÉä,|ÉvÉÉxÉ ºÉÊSÉ´É,

¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ Ê´ÉvÉÉxÉ¨ÉÆb÷³ý ºÉÊSÉ´ÉÉ±ÉªÉ iÉlÉÉºÉÊSÉ´É, ®úÉ¹]ÅõEÖò±É ºÉÆºÉnùÒªÉ ¨ÉÆb÷³ý,

¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ ¶ÉÉJÉÉ

Parliamentary Privileges : A Brief Overview

(Evolution, Genesis, Growth)

Dr. Anant Kalse,Principal Secretary,

Maharashtra Legislature Secretariat andSecretary, Commonwealth Parliamentary Association,

Maharashtra Branch

(ŸÖßÖ)

¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö®ÖÖ

³ÖÖ¸üŸÖÖ®Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¯Ö¨üŸÖß“ÖÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü Ûêú»ÖÖ. ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ 26 •ÖÖ®Öê¾ÖÖ¸üß 1950 ¸üÖê•Öß †Ó Ö»ÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯Ö¨üŸÖß»ÖÖ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖ ÜÖ·µÖÖ †£ÖÖÔ®Öê ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ¯Ö¨üŸÖß“ÖÖ ´Öæôû ÝÖÖ³ÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê •Ö®ÖŸÖê“ÖêÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö †ÖÆêü.

×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“Öß •Ö®Ö®Öß (Mother of Democracy) †ÃÖê ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê.ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“µÖÖ ˆÝÖ´ÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“ÖÖ —ÖÖ»µÖÖÃÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö ¯ÖÏ£ÖÖ ¾Ö ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ, ¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß,×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò´Ö®ÃÖ µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê; ¸üÖ•ÖÖ, ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ ŸÖÃÖê“Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê µÖÖÓ“µÖÖ×¾Öºþ¨ü †×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÖšüß Ûêú»Öê»ÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ, ´ÖòÝ®ÖÖ ÛúÖ™üÖÔ, ²Öß»Ö †Öò±ú ¸üÖ‡Ô™ËüÃÖ, ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôêû “ÖÖ™Ôü¸ü, ¹ý»Ö†Öò±ú »ÖÖò“Öß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ, Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¨üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö ÛúÖò Ö®Ö »ÖÖò ¾Ö ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôêû ÛúÖµÖ¤êü µÖÖÓ“ÖÖ ŸÖÖî»ÖÖ×®ÖÛú†³µÖÖÃÖ Ûú¸üÞÖê †×ŸÖ¿ÖµÖ ÝÖ¸ü•Öê“Öê †ÖÆêü.

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ³ÖÖÂÖê Ö¬µÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü (Parliamentary Privileges) ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †Ö×ÞÖŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÖ´Öæ×ÆüÛú¯ÖÞÖê †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ ¯ÖÏ¤üÖ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖêµÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ Æüß×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ¾Öºþ®Ö ‘ÖêŸÖ»Öê»Öß †ÖÆêü. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ´ÖãÜµÖ ˆ§êü¿Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ, ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ¾Ö ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ŸÖÃÖê“Ö †×¬ÖÛúÖ¸ü, †²ÖÖ×¬ÖŸÖ ¸üÖÆüÖ¾ÖêŸÖ †ÃÖÖ†ÃÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ²ÖÖÊ ¿ÖŒŸÖßÓ“µÖÖ ¤ü›ü¯ÖÞÖÖ×¾Ö®ÖÖ (®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ) ´ÖÖêÛúôêû¯ÖÞÖÖ®Öê ÛúÖµÖÔÛú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¤ü»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ.

×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ •Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ ŸÖê“Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ¸üÖ•µÖ ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôû ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖã üÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ.

ÃÖ¤ü¸ü ¯Öã×ÃŸÖÛúÖü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ †³µÖÖÃÖæÓ®ÖÖ ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ šü¸êü»Ö †ÃÖÖ ´Ö»ÖÖ ×¾Ö¿¾ÖÖÃÖ¾ÖÖ™üŸÖÖê. µÖÖ ¯Öã×ÃŸÖÛêúŸÖ ¿ÖŒµÖ ŸÖê¾Öœüß †“ÖæÛú ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÖÆêü. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö,ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“Öê †×¬ÖÛéúŸÖ ×®ÖµÖ´Ö ¾ÖÖ ×®Ö¤êü¿Ö, ³ÖÖ¸üŸÖÖ“Öê ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®Ö µÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà¿Öß ‹ÜÖÖ¤üß ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖßµÖÖ´Ö¬µÖê †Öœüôû»µÖÖÃÖ, ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖÓŸÖß»Ö †×¬ÖÛéúŸÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üß ÝÖÏÖÊ ÃÖ´Ö•Ö»µÖÖ •ÖÖŸÖß»Ö. µÖÖÃŸÖ¾ÖÃÖ¾ÖÖÕ®Öß µÖÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖÓ“ÖÖ ¤êüÜÖß»Ö ²ÖÖ¸üÛúÖ‡Ô®Öê †³µÖÖÃÖ Ûú¸üÞÖê ‡Â™ü †ÖÆêü. µÖÖ ¯Öã×ÃŸÖÛêú“µÖÖ×®Ö×´Ö¢ÖÖ®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ“Öê ×®Ö×¿“ÖŸÖ“Ö Ã¾ÖÖÝÖŸÖ Ûêú»Öê •ÖÖ‡Ô»Ö.

Æêü ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß. ×¿Ö¾ÖÖ•Öß¸üÖ¾Ö ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ, ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü †Ö×ÞÖ ÁÖß. ×¤ü»Öß¯Ö ¾ÖôûÃÖê-¯ÖÖ™üß»Ö, ´ÖÖ.†¬µÖõÖ, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê»Öê¯ÖÏÖêŸÃÖÖÆü®Ö, Ûêú»Öê»µÖÖ ´ÖÖî×»ÖÛú ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¾Ö ´ÖÖÝÖÔ¤ü¿ÖÔ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ´Öß ŸµÖÖÓ“ÖÖ ŠúÞÖß †ÖÆêü.

(“ÖÖ¸ü)

Æê ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß. ®ÖÓ¤ü»ÖÖ»Ö ÛúÖ»Öê, ˆ¯Ö ÃÖ×“Ö¾Ö (×¾Ö¬Öß) ¾Ö ÁÖß. ˆ´Öê¿Ö Ø¿Ö¤êü,ÛúõÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ µÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ ˆ»»ÖêÜÖ®ÖßµÖ ¾Ö ´ÖÖî×»ÖÛúÃÖÆüÛúÖµÖÖÔ²Ö§ü»Ö ´Öß ŸµÖÖÓ“ÖÖ µÖê£Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖŸ¾ÖÖ®Öê ˆ»»ÖêÜÖ Ûúºþ ‡×“”ûŸÖÖê.

µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÛúÖÆüß ×¾Ö¬ÖÖµÖÛú ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ ¾Ö ÃÖæ“Ö®ÖÖ †Ö»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÓ“Öê Ã¾ÖÖÝÖŸÖ Ûêú»Öê•ÖÖ‡Ô»Ö.

×¾Ö¬ÖÖ®Ö ³Ö¾Ö®Ö : ›üÖò. †®ÖÓŸÖ ÛúôûÃÖê,´ÖãÓ²Ö‡Ô, ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÃÖ×“Ö¾Ö,×¤ü®ÖÖÓÛú 1 ®ÖÖê¾ÆüêÓ²Ö¸ü 2014 . ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ.

(“ÖÖ¸ü)

†®ÖãÛÎú´Ö×ÞÖÛúÖ

†.ÛÎú. ŸÖ¯Ö¿Öß»Ö ¯Öé.ÛÎú.

1 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ˆÝÖ´Ö ¾Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖ 1-28

2 ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü 29-32

3 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖêŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß 33-38

4 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü 39-50

5 ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖÓ×õÖ¯ŸÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß 51-55

6 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß 56-60

7 ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ“Öê ×®Ö¤êü¿Ö 61-64

8 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß 65-69

9 ´ÖÖ. †¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ“Öê ×®Ö¤êü¿Ö 70-73

10 ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß

ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß.

74

11 ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ ü³ÖÓÝÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß

ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß.

75

12 ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß 76-77

13 ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß 78-79

14 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü) 80-102

15 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖü) 103-117

16 ÃÖÃÖÓ¤êüŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê 118-122

17 ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü ¾Ö ×®Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ“Öß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê 123-153

18 ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ´ÖÆüŸ¢¾ÖÖ“Öê ®µÖÖµÖ×®ÖÞÖÔµÖ 154-199

19 ‡ŸÖ¸ü ÛúÖÆüß ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß 200-217

20 ÃÖÓ¤ü³ÖÔ-ÃÖæ“Öß (Bibliography) 218

1

1. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ˆÝÖ´Ö ¾Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖ

³ÖÖ¸üŸÖÖ®Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ»ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¯ÖÏÞÖÖ»Öß“ÖÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü Ûêú»ÖÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖ“Öß ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ Æüß ×¤ü®ÖÖÓÛ 26 •ÖÖê®Ö¾ÖÖ¸üß,1950¸üÖê•Öß †Ó Ö»ÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“Öê ŸÖß®Ö ×¾Ö³ÖÖÝÖ ´ÆüÞÖ•Öê ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôû, ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß´ÖÓ›üôû ¾Ö ®µÖÖµÖ¯ÖÖ×»ÖÛúÖ †ÃŸÖßŸ¾ÖÖŸÖ †Ö»Öê. ´ÖÖ¡Ö ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®Öê®Öê †Ó×ÝÖÛúÖ¸ü»Öê»Öê ÃÖ¢ÖÖ×¾Ö³ÖÖ•Ö®ÖÖ“µÖÖ×ÃÖ¬¤üÖÓŸÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê (Doctrine of Separation of Powers) ¯ÖÏŸµÖêÛú ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ®Öê ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®Öê®Öê †ÖÜÖæ®Ö ×¤ü»Öê»µÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤êüŸÖ“Ö ÛúÖµÖÔ Ûú¸üÞÖê †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêü. ÛúÖ¸üÞÖ ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ ÆüßÃÖ¾ÖÖì““Ö †ÃÖæ®Ö ‘Ö™ü®Öê ÖÖÃÖæ®Ö“Ö µÖÖ ŸÖß®ÖÆüß ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“µÖÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖÓ®ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖß —ÖÖ»Öê»Öß†ÖÆêü. ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ÛúÖµÖ¤üÖ ´ÆüÞÖ•Öê ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ ÆüÖêµÖ. (Three Institutional wingsof the Govt. Legislature, Executive and Judiciary derive their powersfrom the Constitution, which is supreme law of the land). "³ÖÖ¸üŸÖßµÖÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôêû µÖÖÓ“Öß ¸ü“Ö®ÖÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ (ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ ¾Ö ÆüÖò‰úÃÖ †Öò±ú»ÖÖò›ÔüÃÖ) ¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ¿Öß ÃÖÖ¬Ö´µÖÔ ÃÖÖ¬ÖÞÖÖ¸üß †ÃÖæ®Ö ‘Ö™ü®ÖÖÛúÖ¸üÖÓ®Öß ‘Ö™ü®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß´Ö¬µÖêÃÖÜÖÖê»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü ×¾Ö×®Ö´ÖµÖÖ†ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖÓ®ÖÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±úÛúÖò Ö®ÃÖ µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖ»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ Ûúºþ®Ö ×¤ü»Öê.

µÖÖÃÖÖšüß ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ˆÝÖ´Ö µÖÖ“ÖÖ £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêÞÖê ˆ×“ÖŸÖ šü¸êü»Ö."×²ÖÎ™üß¿Ö ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“ÖÖ ˆÝÖ´Ö ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ŸÖê üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü Æüß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ ±Ïëú“Ö¿Ö²¤ü "Parlement" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ †ÃÖæ®Ö µÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ ²ÖÖê»ÖÞÖê †ÃÖÖ ÆüÖêŸÖÖê. ( ToTalk ) ÃÖ®Ö 1236 ´Ö¬µÖê ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü (ÃÖÓÃÖ¤ü) ´ÆüÞÖ•Öê ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ÃÖ»»ÖÖ ¤êüÞÖÖ êü ÃÖ¸ü¤üÖ¸ü, †»ÃÖ, ²Öò ü®ÃÖ, ×²Ö¿ÖÖò ÃÖ ¾Ö †ò²ÖÖê™ËüÃÖµÖÖÓ“Öß ²ÖîšüÛú †ÃÖÖ ÆüÖêŸÖÖê. ØÛúÝÖ ‹›ü¾Ö›Ôü 1, ÆüÖ ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“ÖÖ, ÃÖ®Ö 1272 ŸÖê ÃÖ®Ö 1307 µÖÖÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ¸üÖ•ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔÛúÖôûÖŸÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öëê™ Æüß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ†ÖÛúÖ¸üÖÃÖ †Ö»Öß. µÖÖ ÃÖÓÛú»¯Ö®Öê Ö¬µÖê ¸üÖ•Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ( Kings Council ) ¾Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê µÖÖÓ“ÖÖÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ. ¯ÖÖ»ÖÔ Öëê™´Ö¬µÖê ¸üÖ•ÖÖ«üÖ êü ÛúÖµÖªÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖ †ÃÖê ¾Ö ¸üÖ•Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü«üÖ êü( Kings Council ) †¬µÖÖ¤êü¿Ö ÛúÖœü»Öê •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖ. µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ‹Ûú ÃÖÓÃÖ¤ü ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖÝÖê»Öß. µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê, ÃÖÓÃÖ¤êüÛú›êü ¯ÖÏÖ£ÖÔ®ÖÖ ¾Ö ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üÞÖÖ êü Œ»Ö•Öá, ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê¾ÖÖ¤ü×¾Ö¾ÖÖ¤ü Ûú¸üÞÖÖ êü ²Öò ü®ÃÖ ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üÞÖÖ¸êü ÛúÖò Ö®ÃÖ µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ.µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓÃÖ¤ Æüß ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ †£ÖÖÔŸÖ“Ö Œ»Ö•Öá, ®ÖÖê²Öê»ÃÖ †Ö×ÞÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±úÛúÖò Ö®ÃÖ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö †ÃÖ»Öê»Öß ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü —ÖÖ»Öß.

2

ŸÖê üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ¯ÖµÖÕŸÖ ÛúÖò Ö®ÃÖ“Öê ¯ÖÏ¾ÖŒŸÖê †ÃÖŸÖ. ´ÖÖ¡Ö ŸÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ²ÖîšüÛúÖÓ Ö¬µÖê

†¬µÖõÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ÛúÖµÖÔ Ûú¸üßŸÖ ÆüÖêŸÖê Ûúß ®ÖÖÆüß µÖÖ“Öß ×®Ö×¿“ÖŸÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ®ÖÖÆüß. ´ÖÖ¡ÖÛúÖ»ÖÖîê‘ÖÖŸÖ Æêü“Ö ¯ÖÏ¾ÖŒŸÖê Æêü ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“Öê †¬µÖõÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ÛúÖµÖÔ ¯ÖÖÆæü »ÖÖÝÖ»Öê. µÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸êü ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ ¾Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ µÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß “ÖÖî¤üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ´Ö¬µÖê

—ÖÖ»Öß ¾Ö ÃÖŸÖ¸üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ´Ö¬µÖê ÃÖ¬µÖÖ †Ö¯ÖÞÖÖÃÖ ´ÖÖÆßüŸÖ †ÃÖ»Öê»Öß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß†×ÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †Ö»Öß.

‡ÓÝ»ÖÓ›“µÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ £ÖÖê›üß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ‘ÖêÞÖê ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ šü¸êü»Ö

‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖÓ®Öß ¸üÖ•µÖ Ûêú»Öê, ÃÖòŒÃÖ®Ö ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ®Öê 5 ¾Öê ¿ÖŸÖÛú ŸÖê

9 ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¸üÖ•µÖ Ûêú»Öê. ŸµÖÖ®ÖÓüŸÖ¸ü "®ÖÖò ÖÔ®Ö" µÖÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öß ÃÖ¢ÖÖ ÃÖãºþ —ÖÖ»Öß.‡ÓÝ»ÖÓ›ü»ÖÖ "ÃÖòŒÃÖ®Ö" µÖÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ¤êüÞÖ ´ÆüÞÖ•Öê "´ÖÖê®ÖÖÛúá" ¯Ö¨üŸÖß.

‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬Öß»Ö ÃÖÖŸÖ ¸üÖ•µÖê ‡Ã™ü †ò®ÖË×Ý»ÖµÖÖ, Æêü×¸üÛúÖ, ®ÖÖ£ÖãÕºþ²Ö¸ü »Öò›ü, Ûëú™ü, ÃÖÃÖêŒÃÖ, ‡»ÖêŒÃÖ,

¾ÖêÃÖêŒÃÖ µÖÖÓ“Öê ‹Ûú×¡ÖÛú¸üÞÖ ÆüÖê‰ú®Ö ŸÖê "ÃÖòŒÃÖ®Ö" ¸üÖ•Ö¾Ö™üßÜÖÖ»Öß ‹Ûú¾Ö™ü»Öê †Ö×ÞÖ ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê

‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ‹Ûú”û¡Öß †Ó Ö»Ö ÃÖãºþ —ÖÖ»ÖÖ.

†ÑÝ»ÖÖê-ÃÖòŒÃÖ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üßŸÖ ¾ÖÖµÖ™ü®Ö (Witan) ØÛú¾ÖÖ (Witenagemot) ´ÆüÞÖ•Öê

council of wise man µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê®Öê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ Ûêú»Öê. ´ÖÖ¡Ö µÖÖ´Ö¬µÖê ±úŒŸÖ "¸üÖ•ÖÖ®Öê"

²ÖÖê»Ö×¾Ö»Öê»Öê ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öê ´ÖãÜµÖ†×¬ÖÛúÖ¸üß (Chief officers of Royal House holds)×²Ö¿Ö¯Ö, “Ö“ÖÔ Ö®Ö, †»Ö›ü¸ü´Ö®Ö ¾Ö ‡ŸÖ¸ü ¸üÖ•µÖÖÓ“µÖÖ ˆ““Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ.

"¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ" †¬µÖõÖŸÖêÜÖÖ»Öß µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“µÖÖ (witan) ¸üÖ•µÖ³Ö¸ü ²ÖîšüÛúß ÆüÖêŸÖ.

"¾ÖÖµÖ™ü®Ö" µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“Öê ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“µÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ Ã£ÖÖ®Ö †ÖÆêü. ÛúÖ¸üÞÖ µÖÖ

ÃÖÓÃ£Öê»ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ²Ö®Ö×¾Ö»Öê»µÖÖ ÛúÖµÖªÖÓ®ÖÖ ´ÖÓ•Öã¸üß ¤êüÞÖê, Ûú¸üÖ¸ü Ûú¸üÞÖê, Ûú¸üÖ¸üÖ»ÖÖ ´ÖÓ•Öã¸üß ¤êüÞÖê,ÃÖî×®ÖÛúß ²Öôû ˆ³ÖÖ¸üÞÖê, ×²Ö¿Ö¯Ö, †»Ö›ü¸ü´Ö®Ö (Óalderman of shires) µÖÖÓ“Öß ×®ÖµÖãŒŸÖß Ûú¸üÞÖê,

ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞÖê, ¬ÖÖÙ´ÖÛú ²ÖÖ²Öà“Öê (ecclesiastical affairs) “Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞÖê,

¸üÖ•ÖÖ ÃÖ´Ö¾ÖêŸÖ "ÃÖã×¯ÖÏ Ö ÛúÖê™Ôü †Öò±ú •ÖÃ™üßÃÖ" ´ÆüÞÖæ®Ö ®µÖÖµÖ¤üÖ®ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üÞÖê, ‡ŸµÖÖ¤üß†×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. •Ö¸üß Æüß ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßÛú ÃÖÓÃ£ÖÖ ®ÖÃÖ»Öß ŸÖ¸üß ŸÖß •Ö®ÖŸÖê“µÖÖ †Ö¿ÖÖ †ÖÛúÖÓõÖÖ“Öê

¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßŸ¾Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß ÃÖÓÃ£ÖÖ ÆüÖêŸÖß. ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ´ÆüÞÖ•Öê ¸üÖ•ÖÖ®Öê †®µÖÖµÖ¯Öæ¾ÖÔÛú ÛúÖ¸ü³ÖÖ¸ü

Ûêú»µÖÖÃÖ ¾ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ®ÖÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸ü ŸµÖÖ»ÖÖ ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸üÃÖã¨üÖ ÆüÖêŸÖê.

3

‹ÛÓú¤ü¸üßŸÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öê †×®Ö²ÖÕ¬Ö †×¬ÖÛúÖ¸ü (Kingship) Æüß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ "†ÑÝ»ÖÖê-ÃÖòŒÃÖ®Ö" ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß´Ö¬µÖê †Ó Ö»ÖÖŸÖ †Ö»Öß ®Ö¾ÆüŸÖß. µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê "¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖÆüÖµµÖÖ®Öê"ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö Ûú¸üÖ¾Öê †¿Öß ¯ÖÏ£ÖÖ †×ÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖß. Ã£ÖÖ×®ÖÛú ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö (Local Government)Æüß µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ“Ö †×ÃŸÖŸ¾ÖÖ»ÖÖ †Ö»Öê ÛúÖ¸üÞÖ ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö •Ö®ÖŸÖÖ Æüß ŸµÖÖÛúÖôûß ÜÖê›ü¶ÖŸÖ ¸üÆüÖŸÖÆüÖêŸÖß. †¿ÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ»ÖÖ ÆÓü›Òêü›ü (Hundred) ¾Ö ¿ÖÖµÖ¸ü (shire) ´ÆüÞÖŸÖ.

×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“Öß •Ö®Ö®Öß ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê. ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤ü •ÖÝÖÖŸÖß»ÖÃÖ¾ÖÖÔŸÖ •Öã®Öß ´ÖÖêšüüß ÃÖ¾ÖÖÔ×¬ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü (most powerful) †ÃÖ»Öê»Öß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ †ÖÆêü.µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ, »ÖÖêÛúÖÓÛú›æü®Ö ¯ÖÏŸµÖõÖÖŸÖ ×®Ö¾Ö›æü®Ö µÖêÞµÖÖÃÖÖšüß 8 ¿ÖŸÖÛêú ¸üÖ•ÖÃÖ¢Öê×¾Ö¹ý¬¤ü ÃÖÓ‘ÖÂÖÔÛú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖ»ÖÖ.

ÆüÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ ØÛúÝÖ •ÖÖò®Ö (1215) µÖÖÓ“Öê ÛúÖôûÖŸÖ ÃÖã¹ý —ÖÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ®Öê "Magna Carta"-1215 Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ •ÖÖ×Æü¸ü®ÖÖ´ÖÖ (Charter of liberty) »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ ×¤ü»ÖÖ. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸üÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ×¤ü‘ÖÔÛúÖôû ×¾Ö¢ÖßµÖ ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ, ÛúÖµÖ¤êü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×®ÖÛú†×¬ÖÛúÖ¸üÖÓÃÖÖšüß ¸üÖ•ÖÃÖ¢Öê×¾Ö¹ý¬¤ü ¾Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü —ÖÝÖ›üÖ¾Öê »ÖÖÝÖ»Öê. ¿Öê¾Ö™üß1688 “µÖÖ ÛÎúÖÓŸÖß®ÖÓŸÖ¸ü ×²ÖÎ™üß¿Ö ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»Öê ¾Ö ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞÖê Æêü†×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ®ÖÖ´Ö´ÖÖ¡Ö ˆ¸ü»Öê.

¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öêü ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö (Sovereignty) ×®ÖÙ´ÖŸÖß´Ö¬µÖê ŸÖß®Ö ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“µÖÖ ‘Ö™ü®ÖÖÓ“ÖÖÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö †ÖÆê.ü (Landmark Things) ¯Ö×Æü»Öß ‘Ö™ü®ÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê 1648 ´Ö¬µÖê ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü®Öêšü¸üÖ¾Ö Ûú¹ý®Ö ØÛúÝÖ “ÖÖ»ÃÖÔ µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ¾Ö¸ü ÜÖ™ü»ÖÖ “ÖÖ»Ö×¾Ö»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ»ÖÖ 1649 ´Ö¬µÖê ±úÖ¿Öß¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê ÛúÖµÖªÖ®Öê ¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß ®ÖÂ™ü Ûú¹ý®Ö ‡ÓÝ»ÖÓ›ü»ÖÖ "ÛúÖò Ö®Ö¾Öê»£Ö" ‘ÖÖê×ÂÖŸÖÛêú»Öê ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ÃÖÆüÛúÖµÖÔ Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ †™üß¾Ö¸ü “ÖÖ»ÃÖÔ-II µÖÖ»ÖÖ ÝÖÖ¤üß¾Ö¸ü ²ÖÃÖ×¾Ö»Öê.

¤ãüÃÖ¸üß ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ‘Ö™ü®ÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê 1688 “Öß ×²ÖÎ™üß¿Ö ¸üÖ•µÖÛÎúÖÓŸÖß. ŸµÖÖ¾Öêôûß •Öê ÃÖ-II µÖÖ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ‘ÖÖ»Ö¾Öæ®Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÛúÖ¸üÞÖ ŸÖÖê ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ÃÖÆüÛúÖµÖÔ Ûú¸ßüŸÖ ®Ö¾ÆüŸÖÖ. µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê×¾Ö»µÖ´Ö ¾Ö ´Öò üß µÖÖÓ®ÖÖ ÝÖÖ¤üß¾Ö¸ü ²ÖÃÖÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÖ“ÖÖ¸üÞÖ Ûêú»Öê †Ö×ÞÖ 1701 ´Ö¬µÖê ÃÖê™ü»Ö´Öë™ü“ÖÖÛúÖµÖ¤üÖ ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûú¹ý®Ö ¸üÖ•ÖÝÖÖ¤üß¾Ö¸üß»Ö ¾ÖÖ¸üÃÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †™üß ‘ÖÖ»Öæ®Ö ×¤ü»µÖÖ ¾Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖ †™üß“µÖÖ†×¬Ö®Ö ¸üÖÆæü®Ö ¸üÖ•µÖÖ¾Ö¸ü ¸üÖÆüÖµÖ“Öê µÖÖÓ“Öê ×®Ö²ÖÕ¬Ö ‘ÖÖ»ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

†Ö×ÞÖ ¿Öê¾Ö™“Öß ŸÖßÃÖ¸üß ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ²ÖÖ²Ö ´ÆüÞÖ•Öê 1785 ´Ö¬µÖê "¯Öß™ü" ÆüÖ ×²ÖÎ™ü®Ö“ÖÖ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö —ÖÖ»ÖÖ †Ö×ÞÖ ¸üÖ•ÖÖ“Öß ´ÖÓ¡Öß´ÖÓ›üôû ×®Ö¾Ö›üÞµÖÖ“Öß ¾Ö ´ÖÓ¡µÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞµÖÖ“Öê†×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ "×²ÖÎ™üß¿Ö Ûòú×²Ö®Öê™ü" ¯Ö¬¤üŸÖß ´Ö•Ö²ÖæŸÖ ¯ÖÖµÖÖ¾Ö¸üˆ³Öß ¸üÖ×Æü»Öß; †Ö×ÞÖ ´ÖÓ¡Öß´ÖÓ›üôû, ÃÖÓÃÖ¤êü«üÖ êü ×®Ö¾Ö›ü»Öê •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»Öê ¾Ö ²Ö¸üÜÖÖÃŸÖ Ûêú»Öê •ÖÖ‰ú»ÖÖÝÖ»Öê.

4

ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß †×¬ÖÛúÖ¸üßŸÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ÆüÖê‰ú®Ö ÛúÖµÖ¤üÖ, ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö ¾Ö ×¾Ö¢ÖßµÖ ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ

¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê. ‹Ûú¯ÖÏÛúÖ¸êü ÃÖÓÃÖ¤ü Æüß ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî Ö ÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öß.

´ÆüÞÖæ®Ö †ÃÖê ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤ü ÛúÖÆüßÆüß Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖê, †¯Ö¾ÖÖ¤ü ±úŒŸÖ

¯Öã¹ýÂÖÖ“Öê ¹ý¯ÖÖÓŸÖ¸ü Ã¡Öß´Ö¬µÖê ¾Ö Ã¡Öß“Öê ¹ý¯ÖÖÓŸÖ¸ü ¯Öã¹ýÂÖÖ´Ö¬µÖê Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß.

(British Parliament can make or unmake anything except man

into woman and woman into man)

×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÛúÖµÖ¤üÖ †¾Öî¬Ö šü¸ü¾Öæ ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß. ×²ÖÎ×™ü¿Ö

¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ Æüß †×»Ö×ÜÖŸÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öß †ÃÖæ®Ö ŸÖê£Öê ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê

†ÖÆêü. Rule of Law ØÛú¾ÖÖ ÛúÖµÖªÖ“Öê ¸üÖ•µÖ Æêü ×²ÖÎ×™ü¿Ö ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®Öê“Öê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ŸÖ¢¾Ö †ÖÆêü.

¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖÛú ›üÖµÖÃÖß µÖÖÓ®Öß µÖÖ ŸÖ¢¾ÖÖ“ÖÖ ×Æü×¸ü¸üß®Öê ¯Öã üÃÛúÖ¸ü Ûêú»ÖÖ. Rule of Law ´ÆüÞÖ•Öê,

ÛúÖµÖªÖ¯Öãœêü ÃÖ¾ÖÔ ÃÖ´ÖÖ®Ö, ÛúÖµÖªÖ“Öß ÃÖ¾ÖÖì““ÖŸÖÖ ¾Ö ×²ÖÎ×™ü¿ÖÖÓ“Öê ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ÃÖÓ ü×õÖŸÖ Ûêú»Öê •ÖÖÞÖê. µÖÖ ŸÖ¢¾ÖÖ¾Ö¸ü“Ö ×²ÖÎ×™ü¿Ö ÃÖÓÃÖ¤ü ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß

†Ö¬ÖÖ¸ü»Öß †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæ®Ö µÖêŸÖê.

¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖÛú ´Öã®Ö¸üÖê µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖŸÖê ÝÖê»µÖÖ ‹Ûú Æü•ÖÖ¸ü ¾ÖÂÖÖÕ Ö¬µÖê ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“µÖÖ ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖÓ®Öß

ŸµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúß«üÖ êü ×®Ö¾Ö›ü»Öê»Öê ®ÖÖÆüßŸÖ †¿Öß ‘Ö™ü®ÖÖ ‘Ö›ü»Öê»Öß ®ÖÖÆüß. ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“Öê

®ÖÖÝÖ×¸üÛú ŸµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö×¬ÖŸ¾Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ™üÖ‰ú®Ö×¿Ö¯Ö, ¿ÖÖµÖ¸, ²Ö¸üÖêÆü, ¯Öê üß¿Ö ‡ŸµÖÖ¤üß

Ã£ÖÖ×®ÖÛú Ã¾Ö¸üÖ•µÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúß®Öê ×®Ö¾Ö›üŸÖ ÆüÖêŸÖê.

®ÖÖò ÖÔ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖ“Öß ÃÖ¢ÖÖ ´Ö•Ö²ÖæŸÖ ÆüÖêŸÖ ÝÖê»Öß. •Ö´Öß®Ö¤üÖ¸üß ¯Ö¬¤üŸÖ

(Federals) ÃÖã¬¤üÖ ¾ÖÖœüßÃÖ »ÖÖÝÖ»Öß ØÛú²ÖÆæü®ÖÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ‹Ûú ´Ö•Ö²ÖæŸÖ Ã¾Ö¹ý¯Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê.

¸üÖ•ÖÖ ÆüÖ “Ö“ÖÔ“ÖÖ ¯ÖÏ ÖãÜÖ —ÖÖ»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×²Ö¿Ö¯Ö µÖÖÓ®ÖÖ ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»Öê ÝÖê»Öê.

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ¸üÖ•ÖÖÓ®Öß ¬ÖÖÙ´ÖÛú ²ÖÖ²Öà´Ö¬µÖê ÃÖ¾ÖÖì““Ö †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ Ûú¹ý®Ö ‘ÖêŸÖ»Öê. ®ÖÖò ÖÔ®Ö

¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖÖì““ÖŸÖÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ, ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖÃÖê“Ö Ã£ÖÖ×®ÖÛú

Ã¾Ö¸üÖ•µÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖ ¾ÖÖœüß»ÖÖ »ÖÖÝÖ»Öß.

5

¸üÖ•ÖÖ®Öê ×®Ö¾Ö›ü»Öê»ÖÖ ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿Ö ÆüÖ ¸üÖ•µÖ³Ö¸ü •ÖÖ‰ú®Ö ÜÖ™ü»Öê ‹êÛæú »ÖÖÝÖ»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü

×®ÖÞÖÔµÖ ¤êü‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü †¿ÖÖ ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿ÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê»Öê ×®ÖÞÖÔµÖ Æêü ÛúÖò Ö®Ö »ÖÖò ´ÆüÞÖæ®Ö

ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öê. ¿Öê×¸ü±ú µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾ÖÖœüß»ÖÖ »ÖÖÝÖ»Öê. ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê ¸üÖ•ÖÖ“Öß ‡“”ûÖ Æüß ¿Öê×¸ü±ú

µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö †Ó´Ö»ÖÖŸÖ µÖê‰ú »ÖÖÝÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›êü ÛúÖµÖ¤üÖ ¾Ö ÃÖã¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¸üÖÜÖÞÖê,

´ÖÆüÃÖæ»Ö ÝÖÖêôûÖ Ûú¸üÞÖê ‡ŸµÖÖ¤üß ÛúÖ´Öê ×¤ü»Öß ÝÖê»Öß. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÃÖòŒÃÖ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ

ÛúÖôûÖ®ÖÓŸÖ¸ü ®ÖÖò ÖÔ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞÖê ´Ö•Ö²ÖæŸÖ —ÖÖ»Öê.

¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖÛú ´Öã®Ö¸üÖê µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖŸÖê ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ®ÖÖò ÖÔ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¾Ö

ŸµÖÖ ¯Öãœüß»Ö ¸üÖ•ÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¾ÖÖœüß»ÖÖ »ÖÖÝÖæ®Ö ‹Ûú ¯ÖÏÛúÖ¸êü ŸµÖÖŸÖæ®Ö“Ö ‡Ó×Ý»Ö¿Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“ÖÖ

ˆ¤üµÖ —ÖÖ»ÖÖ. µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üà“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ´Ö¤üŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ´ÖòÝ®Ö´Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö ØÛú¾ÖÖ

ÝÖÏê™ü ÛúÖî×®ÃÖ»Ö, ŒµÖã×¸üµÖÖ ¸êü×•ÖÃÖ ØÛú¾ÖÖ ØÛúÝ•Ö ÛúÖê™ü Ô †¿ÖÖ ¤üÖê®Ö ÃÖÓÃ£ÖÖ ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»µÖÖ.

´ÖòÝ®Ö´Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö´Ö¬µÖê ¸üÖòµÖ»Ö †Öò×±úÃÖÃÖÔ, “Ö“ÖÔ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üßŸÖß»Ö ‡ŸÖ¸ü

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ¾µÖŒŸÖß µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ. µÖÖ ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö“ÖÖ ¸üÖ•ÖÖÆüß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê ²ÖÖµÖ¸ü®Ö

µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê¿Öß ×®ÖÝÖ›üßŸÖ ÆüÖêŸÖÖ. µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖêÛú›êü ¬ÖÖê üÞÖ šü¸ü×¾ÖÞÖê, ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö “ÖÖ»Ö×¾ÖÞÖê ¾Ö ®µÖÖµÖ¤üÖ®ÖÖ“Öê

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ´ÆüÞÖËÓæ®Ö ÛúÖ´Ö Ûú¸üÞÖê †¿Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ÆüÖêŸÖß. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ²ÖÖµÖ¸ü®Ö µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“µÖÖ

ŸÖã»Ö®ÖêŸÖ Æüß ÃÖÓÃ£ÖÖ ÛúÖÆüß¿Öß Ûú´Ö•ÖÖê ü ÆüÖêŸÖß. ÛúÖ¸üÞÖ ®ÖÖò ÖÔ®Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß´Ö¬µÖê ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ÃÖòŒÃÖ®Ö

¸üÖ•Ö¾Ö™üß¯ÖêõÖÖ ³Ö¸ü¯Öæ ü †×¬ÖÛúÖ¸ü ×´ÖôûÖ»Öê»Öê ÆüÖêŸÖê.

´ÖòÝ®Ö´Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö •Öê¾ÆüÖ ÛúÖµÖÔ üŸÖ ®ÖÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ ŒµÖã×¸üµÖÖ êü×•ÖÃÖ Æêü µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“ÖÖ

ÛúÖ¸ü³ÖÖ¸ü ¯ÖÖÆüŸÖ †ÃÖê. ŒµÖã×¸üµÖÖ êü×•ÖÃÖ´Ö¬µÖê “Öë²ÖÙ»Ö®Ö, “ÖÖ®ÃÖ»Ö¸ü, ÛúÖò®Ã™êü²Ö»Ö, Ã™ãü†›Ôü ¾Ö

¸üÖ•ÖÛúÖ¸üÞÖÖŸÖß»Ö ‡ŸÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ. ¸üÖ•ÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ²ÖÖ²Öß µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê»ÖÖ

ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖ †ÃÖŸÖ †Ö×ÞÖ Æüß ÃÖÓÃ£ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ÃÖ»»Öê ¤êüŸÖ †ÃÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ´ÖòÝ®Ö´Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö

µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê Ö¬Öæ®Ö“Ö ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“µÖÖ †Ö¬Öã×®ÖÛú ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ ¾Ö ŒµÖã×¸üµÖÖ êü×•ÖÃÖ“Öê ¹ý¯ÖÖÓŸÖ¸ü

¯Öãœêü ×¯ÖÏ¾Æüß ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö¬µÖê †Ö×ÞÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü, ‹ŒÃÖ“ÖêÛú¸ü ¾Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ —ÖÖ»Öê. µÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕ“Öê

ÁÖêµÖ ×¾Ö»µÖ´ÃÖ ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ ¬ÖÖê üÞÖÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖê.

¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖÛú †ò›ü´Ö µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖŸÖê ‡Ó×Ý»Ö¿Ö ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖ»ÖÖ ®ÖÖò ÖÔ®Ö µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö

ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. Ã™üß±ú®Ö µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ×¾Ö»µÖ´Ö ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖß»Ö ²Ö·µÖÖ“Ö¿ÖÖ ¸üÖ•ÖÛúßµÖ

6

ÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÖÖê›üßŸÖ ÛúÖœü»µÖÖ ÆüÖêŸµÖÖ. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, Æêü®¸üß -II µÖÖ“µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üß´Ö¬µÖê ŸµÖÖ ¯Ö¸üŸÖ Ã£ÖÖ×¯ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ. Æêü®¸üß-II µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ¯»ÖÖÓ™üÖ×ÝÖ®Öê™ü (Plantagenet) µÖÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öß

Ã£ÖÖ¯Ö®ÖÖ Ûêú»Öß. Æêü®¸üß µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ŒµÖã×¸üµÖÖ êü×•ÖÃÖ µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“µÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ¾Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖß®Ö

ÛúÖµÖÔÛúõÖÖ šü¸ü¾Öæ®Ö ×¤ü»µÖÖ. ¾ÖÃŸÖãŸÖ: Æüß ¤üÖê®Æüß ÛúÖµÖì ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôûüµÖÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ ÖÖ±ÔúŸÖ Ûêú»Öß •ÖÖ‰ú

»ÖÖÝÖ»Öß. ŸµÖÖ¯ÖîÛúß ‹Ûú ³ÖÖÝÖ ¸üÖòµÖ»Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö ŸÖ¸ü ¤ãüÃÖ¸üÖ ³ÖÖÝÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê ´ÆüÞÖæ®Ö ÛúÖµÖÔ¸üŸÖ

—ÖÖ»ÖÖ.

Æêü®¸üß ÆüÖ ¸üÖ•ÖÖ ´ÖòÝ®Ö´Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö´Ö µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ¾ÖêôûÖê¾Öêôûß ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ »ÖÖÝÖ»ÖÖ

†Ö×ÞÖ ¤êü¿ÖÖ ¯Öãœüß»Ö ÃÖ¾ÖÔ ÃÖ´ÖÃµÖÖ µÖê£Öê “ÖÙ“Ö»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»µÖÖ. ÛúÖ»ÖÖî‘ÖÖŸÖ µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“Öê ÛúÖµÖÔ

¾ÖÖœæü®Ö ŸµÖÖÓ“Öß ÃÖ¤üÃµÖÃÖÓÜµÖÖ ÃÖã¬¤üÖ ¾ÖÖœü»Öß. ´ÖÖ¡Ö ÜÖ·µÖÖ †£ÖÖÔ®Öê ØÛúÝÖ •ÖÖò®Ö µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ

ÛúÖôûÖŸÖ Æüß ÃÖÓÃ£ÖÖ ¾ÖÖœüß»ÖÖ »ÖÖÝÖ»Öß. ´ÖÖ¡Ö ŸµÖÖ“µÖÖ †×®Ö²ÖÕ¬Ö ¾Ö ÆãüÛãú´Ö¿ÖÖÆüß ¯ÖÏ¾Öé¢Öß´Öãôêû (high

hand ness and despotic reign) »ÖÖêÛúÖÓ®Öß ŸµÖÖ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ˆšüÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ»ÖÖ

¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ¤êüÞµÖÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›ü»Öê. »ÖÖêÛúÖÓ“µÖÖ ˆšüÖ¾ÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 15 •Öæ®Ö, 1215 ¸üÖê•Öß

‡Ó×Ý»Ö¿Ö •Ö®ÖŸÖê»ÖÖ •ÖÝÖ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü ´ÖòÝ®ÖÖ ÛúÖ™üÖÔ ´ÆüÞÖ•Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ •ÖÖÆüß¸ü®ÖÖ´ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ.

´ÖòÝ®ÖÖ ÛúÖ™üÖÔ Öãôêû ‡Ó×Ý»Ö¿Ö ¸üÖ•ÖÖ ÆüÖ ®ÖÖ´Ö´ÖÖ¡Ö ¸üÖ•ÖÖ —ÖÖ»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ÛéúŸÖß µÖÖ

•Ö®Ö¸ü»Ö ÛúÖî×®ÃÖ»Ö“µÖÖ †¬Öß®Ö ´ÖÖ®Ö»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»µÖÖ. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ êü ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß Æüß

´ÖòÝ®ÖÖ ÛúÖ™üÖÔ“Öß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ¤êüÞÖÝÖß ×²ÖÎ×™ü¿Ö •Ö®ÖŸÖê»ÖÖ ÆüÖêŸÖß. µÖÖ “ÖÖ™Ôü¸ü«üÖ êü ¸üÖ•ÖÖ“Öß ÃÖ¢ÖÖ Æüß

†×®Ö²ÖÕ¬Ö ¾Ö †®µÖÖµÖÛúÖ¸üÛú ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê ŸÖŸ¾Ö ŸÖÃÖê“Ö ÝÖÏê™ü ÛúÖî×®ÃÖ»Ö“µÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖê×¿Ö¾ÖÖµÖ ŸµÖÖ»ÖÖ

ÛúÖÆüß Ûú¸ü »ÖÖ¤üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê •ÖÖÆüß¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

Æêü®¸üß-III µÖÖ®Öê 1254 ÃÖÖ»Öß ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê. ÃÖÖµÖ´ÖÓ›ü ›üß´ÖÖò™Óü±úÖê™Ôü ÆüÖ

²Öò ü®Ö“ÖÖ ®ÖêŸÖÖ ¸üÖ•ÖÖ¿Öß ÆüÖŸÖ×´Öôû¾ÖÞÖß Ûú¹ý®Ö ÆãüÛãú´Ö¿ÖÆüÖ ²Ö®Ö»ÖÖ. ŸµÖÖÓ®Öß 1265 ÃÖÖ»Öß ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê

†×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ³Ö¸ü×¾Ö»Öê. ÃÖ¤ü¸ü †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ»ÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ ÃÖÓÜµÖê®Öê ×²Ö¿Ö¯ÃÖ, ²Öò ü®ÃÖ, ¿ÖÖµÖ¸ü“Öê ®ÖÖ‡Ô™üÃÖË

¾Ö 21 ²Öò ü®Ö“Öê ¯ÖÏŸµÖêÛúß 2 ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü Ã£ÖÖ×®ÖÛú ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö, ²Öò ü®Ö,

Œ»Ö•Öá, •Öë™ü»Öß µÖÖÓ“Öê ÃÖÆüÛúÖµÖÔ ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ ŸÖÖê ¯Ö×Æü»ÖÖ ®ÖêŸÖÖ šü¸ü»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ µÖÖêÝÖê

ÆüÖò‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ´ÖãÆæüŸÖÔ Öêœü ¸üÖê¾Ö»Öß ÝÖê»Öß.

7

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ”ûÖê™üµÖÖ ÝÖÖ¾ÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öß ¯ÖÏ£ÖÖ Æêü®¸üß-III µÖÖÓ®Öß ´ÖÖê›üßŸÖ

ÛúÖœü»Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß ´ÖÖÑ™ü±úÖê›Ôü µÖÖ»ÖÖ ÃÖ¢Öê¾Ö¹ý®Ö ¤æü¸ü Ûêú»Öê. •Ö¸üß, ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö

30 ¾ÖÂÖÖÕ®ÖÓŸÖ¸ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê ÝÖê»Öê ŸÖ¸üß ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ²Ö¸üÖêÆü µÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßŸ¾Ö ×¤ü»Öê ÝÖê»Öê ®Ö¾ÆüŸÖê. †ÃÖê

•Ö¸üß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß µÖÖ ¯Ö¬¤üŸÖß®Öê“Ö ÃÖ®Ö 1295 ´Ö¬µÖê ‹›ü¾Ö›Ôü-I µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ŸÖê ¯Öã®ÖÔ ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê.

ŸµÖÖ®Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖÃÖÖšüß ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üÛú ´ÆüÞÖ•Öê ²Öò ü®ÃÖ, Œ»Ö•Öá, ®ÖÖ‡Ô™üÃÖË, ²ÖãÝÖá•Ö

µÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÖ“ÖÖ¸üÞÖ Ûêú»Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏÃŸÖÖ×¾ÖŸÖ Ûú¸üÖÓÃÖÖšüß ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ‘ÖêŸÖ»Öê. Æüß ¯Ö×¸üÂÖ¤ü 572

¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öà®Öß ²Ö®Ö»Öê»Öß ÆüÖêŸÖß. ŸµÖÖ¯ÖîÛúß 172 ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ¿ÖÖµÖ¸ü ¾Ö ²Ö¸üÖêÆü“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßŸ¾Ö Ûú¸üßŸÖ

ÆüÖêŸÖê. 400 ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ×²Ö¿Ö¯ÃÖ, Œ»Ö•Öá´Öê®Ö, ²Öò ü®ÃÖ ¾Ö ‡ŸÖ¸ü ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ¾µÖŒŸÖà“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßŸ¾Ö

Ûú¸üßŸÖ ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ²Ö·µÖÖ“Ö¿ÖÖ ‘Ö™üÛúÖÓ®ÖÖ µÖÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤êü´Ö¬µÖê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßŸ¾Ö ×¤ü»Öê ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû

µÖÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤êü»ÖÖ ×²ÖÎ™ü®Ö“Öß †Ö¤ü¿ÖÔ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖÓ²ÖÖê¬Ö»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ ¾µÖ¾ÖÃ£Öê“Öê £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ

Ã¾Ö¹ý¯Ö †ÃÖê ÆüÖêŸÖê Ûúß, Æüß ÃÖÓÃÖ¤ü ‹Ûú“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ´ÆüÞÖæ®Ö ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öß ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû Ûú¸üÖ¾Ö¸ü

´ÖŸÖ¤üÖ®Ö 3 ³ÖÖÝÖÖÓŸÖ —ÖÖ»Öê. ¸üÖ•ÖÖ®Öê ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê Œ»Ö•Öá, ²Öò ü®ÃÖ †Ö×ÞÖ ®ÖÖ‡Ô™üÃÖË †Ö×ÞÖ

™üÖ‰ú®Ö×¿Ö¯Ö †¿ÖÖ 3 ÝÖ™üÖÓ®ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê ÆüÖêŸÖê. ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê ×¡ÖÃŸÖ¸üßµÖ ÃÖÓÃÖ¤ü, ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú

»ÖÖò›ÔüÃÖË ¾Ö×¸üÂšü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ´ÆüÞÖæ®Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ Ûú×®ÖÂšü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ ×²ÖÎ×™ü¿Ö

¾µÖ¾ÖÃ£Öê“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öß.

ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯»ÖÖÓ™üÖ×ÝÖ®Öê™ü (Plantagenet) ¸üÖ•Ö¾Ö™üßŸÖ ˆ¢Ö¸üÖê¢Ö¸ü ¾ÖÖœüß»ÖÖ

»ÖÖÝÖ»Öê. ŸµÖÖ´Öãôêû ØÛúÝÖ ‹›ü¾Ö›Ôü-I µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ÜÖÖ»Öß»Ö ²ÖÖ²Öß ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞÖê ³ÖÖÝÖ ¯Ö›ü»Öê : -

(1) ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖê×¿Ö¾ÖÖµÖ ¸üÖ•ÖÖ •Ö®ÖŸÖê¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß Ûú¸ü ²ÖÃÖ¾Öæ ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

(2) »ÖêÜÖÖ ¯Ö¸üßõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓÃÖ¤ü ‹Ûú Ûú×´Ö¿Ö®Ö¸ü ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûú êü»Ö.

(3) ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öß ×®ÖµÖãŒŸÖß ÃÖÓÃÖ¤ü Ûú êü»Ö.

(4) ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôû Æêü ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ˆ¢Ö¸ü¤üÖµÖß †ÃÖê»Ö ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖÞµÖÖ¯Öæ¾Öá

´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ªÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖê»Ö.

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ¯Ö¤ü“µÖãŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê ¾Ö µÖÖ

†×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¹ý®Ö ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê ‹›ü¾Ö›Ôü-II µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ÃÖ®Ö 1327 ´Ö¬µÖê ¸üÖ•ÖÝÖÖ¤üß

ÃÖÖê›üÞµÖÖÃÖ ²ÖÖ¬µÖ Ûêú»Öê.

8

™üµÖã›ü¸ü ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ( ÃÖ®Ö 1485 ŸÖê 1603 ) ¸üÖ•ÖÛúßµÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“ÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ

¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ —ÖÖ»ÖÖ. ™üµÖã›ü¸ü ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öß ‹ÛúÖ ´Ö•Ö²ÖæŸÖ

¯ÖÖµÖÖ¾Ö¸ü Ã£ÖÖ¯Ö®ÖÖ —ÖÖ»Öß. ÛúÖò Ö®Ö »ÖÖò “ÖÖÓÝÖ»µÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ, ÆüÖµÖ ÛúÖê™Ôü †Öò±ú

•Ö×Ã™üÃÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛú×¸üŸµÖÖ ®µÖÖµÖ¤üÖ®ÖÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö Ûú¹ý »ÖÖÝÖ»Öê. Ã£ÖÖ×®ÖÛú ¿ÖÖÃÖ®Ö ¯Ö¬¤üŸÖß

´Ö•Ö²ÖæŸÖ ¯ÖÖµÖÖ¾Ö¸ü ˆ³Öß ¸üÖ×Æü»Öß ¾Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß ¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü ‹ÛúÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü

ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß®ÖÓŸÖ¸ü ³Ö¹ý »ÖÖÝÖ»Öß. ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ ¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü

¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê. ´ÖÖ¡Ö ™üµÖã›ü¸ü ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ (Monarch) ÆüÖŸÖÖŸÖ †×¬ÖÛúÖ×¬ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü ‹Ûú¾Ö™ü»Öê

ÝÖê»Öê. ŸÖê ¸üÖ•Öê ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ¬Ö´ÖŒµÖÖ ¤êüŸÖ †ÃÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“Öß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ³ÖßŸÖß ¾ÖÖ™üŸÖ ®ÖÃÖê. ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß

‹ÜÖÖ¤üß ²ÖÖ²Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ‹êÛú»Öß ®ÖÖÆüß ŸÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤ü ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¬Ö´ÖŒµÖÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÆüß ´ÖÖÝÖê Öãœêü ¯ÖÖÆüŸÖ

®ÖÃÖê. Æêü®¸üß-VIII µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ŸµÖÖ“Öê ®Ö ‹êÛú»µÖÖÃÖ ÛúÖÆüß ¯ÖÏÃÖÓÝÖß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ±úÖ¿Öß ¤êüÞµÖÖ“Öß

¬Ö´ÖÛúßÆüß ×¤ü»Öß ÆüÖêŸÖß.

µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üßŸÖ ¸üÖÞÖß ‹×»Ö—ÖÖ²Öê£Ö®Öê ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ¤üÖê®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ×ŸÖ»ÖÖ

´ÖÖ®µÖ ®ÖÃÖ»Öê»ÖÖ ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ´ÖÖÓ›ü»µÖÖ²Ö§ü»Ö ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü

¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü •Ö¸üß †×ÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †ÃÖ»Öß ŸÖ¸üß, ¸üÖ•ÖÖ“Öß ÆãüÛãú´Ö¿ÖÖÆüß ¾Ö †®µÖÖµÖÛúÖ¸üÛú (despotic)

¸üÖ•Ö¾Ö™üß»ÖÖ ŸÖß ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®Ö¾ÆüŸÖß. †ÃÖê •Ö¸üß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ

µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ›üÖêôûµÖÖŸÖ ³Ö¸üÞµÖÖÃÖÖ¸üÜÖß ¯ÖÏÝÖŸÖß Ûêú»Öß.

™üµÖã›ü¸ü ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ¿Öê¾Ö™ü“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ¾ÖÖ Óü¾ÖÖ¸ü ¾Ö †×¬ÖÛú

ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß“µÖÖ ²ÖîšüÛúÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»µÖÖ. ‡Ó×Ý»Ö¿Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖÛúÖ¸ü ÁÖß. †ÖêÛú µÖÖÓ“µÖÖ

´ÖŸÖê µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß´Öãôêû ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖò Ö®Ö »ÖÖò“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö

ŸÖÖê ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ Ûú¹ý®Ö ‹Ûú×¡ÖŸÖ ÛúÖ´Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖµÖ »ÖÖÝÖ»Öß. ¸üÖÞÖß®ÖêÃÖã¬¤üÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü¿Öß

ÃÖ»»ÖÖ´ÖÃÖ»ÖŸÖ Ûú¹ý®Ö ²Ö·µÖÖ“Ö ¯ÖÏÃÖÓÝÖß ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“ÖÖ ÃÖ»»ÖÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»ÖÖ.

ÃÖ®Ö 1603 ¯ÖÖÃÖæ®Ö ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê Ã™µÖã†›Ôü ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üß»ÖÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß.

ÃÛúÖò™ü»ÖÑ›ü µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ •Öê ÃÖ-VI ÆüÖ ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ ²Ö®Ö»ÖÖ ¾Ö •Öê ÃÖ-I ´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖ“ÖÖ

¸üÖ•µÖÖ×³ÖÂÖêÛú —ÖÖ»ÖÖ. ¸üÖ•ÖÖ ÆüÖ ‡ÔÀ¾Ö¸üß †Ó¿Ö †ÃÖŸÖÖê †ÃÖÖ ŸµÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû

ŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü¿Öß ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ ÆüÖê‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ. µÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“Öß ¯Ö×¸üÞÖŸÖß “ÖÖ»ÃÖÔ-I µÖÖ“µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üß´Ö¬µÖê

9

×ÃÖ¾Æüß»Ö ¾ÖÖò ü ÆüÖêÞµÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖ®Ö 1628 ´Ö¬µÖê ×¯Ö™üß¿Ö®Ö †Öò±ú ¸üÖ‡Ô™üËÃÖ¾Ö¸ü ÃÖÆüß

Ûú¸üÖ¾Öß »ÖÖÝÖ»Öß. ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ÜÖ™ü»Öê “ÖÖ»Ö¾Öæ®Ö, ¤üÖêÂÖß šü¸ü¾Öæ®Ö ¿Öê¾Ö™üß ±úÖ¿Öß ×¤ü»Öß.

“ÖÖ»ÃÖÔ-I “µÖÖ ¾Ö¬ÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“µÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ´Ö¬µÖê —Ö¯ÖÖ™ü¶Ö®Öê ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»ÖÖ. ¸üÖ•ÖÖ“Öß

¸üÖ•Ö¾Ö™ü †Ö×ÞÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖË ²Ö¸üÜÖÖÃŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ÃÖ®Ö 1649 ´Ö¬µÖê ‡ÓÝ»ÖÓ›ü»ÖÖ

ÛúÖò Ö®Ö¾Öê»£Ö ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ¯ÖÏ•ÖÖÃÖ¢ÖÖÛú ´ÆüÞÖæ®Ö •ÖÖÆüß¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ×»Ö×ÜÖŸÖ ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖÖ

®ÖÃÖ»Öß ŸÖ¸üß Instrument of Government Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»ÖÖ ÝÖê»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ

ÛÎúÖò Ö¾Öê»Ö µÖÖ“Öê »ÖÖò ¯ÖÏÖê™êüŒ™ü¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö ®ÖÖ´ÖÖ×³Ö¬ÖÖ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ÛÎúÖò Ö¾Öê»Ö µÖÖ“Öê †ÃÖê

´ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê Ûúß, ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ (Morarch) ×²ÖÎ×™ü¿Ö •Ö®ÖŸÖÖ ¸üÖÆæü ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ´Öãôêû

¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß ¯Öã®ÆüÖ ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ Ûú¸üÖ¾Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû ÛÎúÖò Ö¾Öê»Ö“µÖÖ ×®Ö¬Ö®ÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß ¯Öã®ÆüÖ

¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»Öß ¾Ö “ÖÖ»ÃÖÔ-III ÆüÖ ×ŸÖÃÖ¸üÖ Ã™üµÖã†›Ôü ¸üÖ•ÖÖ ²Ö®Ö»ÖÖ.

“ÖÖ»ÃÖÔ-II µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö ÛúÖÆüß ¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®Öê

¸üÖ•ÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö µÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖêÝµÖ ŸÖß ŸÖ›ü•ÖÖê›ü Ûêú»Öß. ´ÖÖ¡Ö ¯Öãœêü

ŸµÖÖ“ÖÖ ˆ¢Ö¸üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß •Öê ÃÖ-II µÖÖ®Öê ‹ÛúÛú»»Öß ÛúÖ¸ü³ÖÖ¸ü “ÖÖ»Ö×¾Ö»ÖÖ ¾Ö »ÖÖêÛúÖÓ¾Ö¸ü †®µÖÖµÖ

Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ Ûêú»Öß. ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“µÖÖ ®ÖêŸµÖÖÓ®Öß ×¯ÖÏ®ÃÖ †Öò±ú †Öò ëü•Ö ×¾Ö»µÖ´ÃÖ

µÖÖ»ÖÖ ¸üÖ•ÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ®Öê Ö»Öê ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖÛú›êü ‘Ö™ü®ÖÖŸ´ÖÛú Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“Öê ¸üõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß

•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ÃÖÖê Ö×¾Ö»Öß. µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ÝÖÖêÂ™üà“Öß ¯Ö×¸üÞÖŸÖß ÃÖ®Ö 1688 “µÖÖ ¤îü×¤ü¯µÖ´ÖÖ®Ö ÛÎúÖÓŸÖß

(Glorious Revolution) ´Ö¬µÖê —ÖÖ»Öß. •Öê ÃÖ ¸üÖ•ÖÖ ±ÏúÖ®ÃÖ´Ö¬µÖê ¯Öôæû®Ö ÝÖê»ÖÖ ¾Ö †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü

Ã™üµÖæ†›Ôü ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öß ÃÖ¢ÖÖ ÃÖÓ ÖãÂ™üÖŸÖ †Ö»Öß. ´ÖÖ¡Ö Ã™üµÖã†›Ôü µÖÖ ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“Öê

‘Ö™ü®ÖÖŸ´ÖÛú ¯ÖÏÝÖŸÖß´Ö¬Öß»Ö µÖÖêÝÖ¤üÖ®Ö ¾ÖÖÜÖÖÞÖÞµÖÖ•ÖÖêÝÖê ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ®Öê ¸üÖ•Öê¿ÖÖÆüß ¾Ö ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê

ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö µÖÖŸÖ µÖÖêÝµÖ ŸÖÖôû´Öêôû ‘ÖÖŸÖ»ÖÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÛúÖ¸ü×Ûú¤üáŸÖ“Ö ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö

¾ÖÖœüßÃÖ »ÖÖÝÖ»Öê. ŸÖÃÖê“Ö ×¯ÖÏ¾Æüß ÛúÖî×®ÃÖ»Ö“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ŸµÖÖÓ“Öß ÃÖ¤üÃµÖ ÃÖÓÜµÖÖ ¤êüÜÖß»Ö

¾ÖÖœü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸÖß ÃÖÓÃ£ÖÖ Ûêú¾Öôû ÃÖ»»ÖÖÝÖÖ¸ü ÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ®Ö ¸üÖÆüŸÖÖ µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖêÛú›êü

¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü ×®ÖµÖ´Ö®Ö, ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ, ×¾Ö¢ÖßµÖ ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ‡ŸµÖÖ¤üß ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ÛúÖ´Öê

ÃÖÖê Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ´ÖÖ¡Ö µÖÖ ×¯ÖÏ¾Æüß ÛúÖî×®ÃÖ»Ö“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖÓÜµÖÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ´ÖÖêšüµÖÖ ¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ

†ÃÖ»µÖÖ®Öê “ÖÖ»ÃÖÔ-II µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê Ûêú²Ö»Ö (cabal) ØÛú¾ÖÖ ×¯ÖÏ¾Æüß ÛúÖî×®ÃÖ»Ö“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ÝÖ™ü

10

×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûêú»ÖÖ. ŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ÛúÖ´Ö ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ²ÖÖ²Öà´Ö¬µÖê ÃÖ»»ÖÖ ¤êüÞÖê Æêü ÆüÖêŸÖê †Ö×ÞÖ

µÖÖŸÖæ®Ö“Ö ¯Öãœêü ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ ®ÖÓŸÖ¸ü“µÖÖ Æòü®ÖÖê¾Ö¸ü

¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“µÖÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ¸üÖ•ÖÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü µÖÖÓ“µÖÖ´Ö¬µÖê ±úÖ¸ü ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ —ÖÖ»Öê

®ÖÖÆüßŸÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê ÃÖ®Ö 1689 ´Ö¬µÖê ×²Ö»Ö †Öò±ú ¸üÖ‡Ô™ü ÆüÖ ÛúÖµÖ¤üÖ Ûêú»ÖÖ. ÆüÖ ÛúÖµÖ¤üÖ

×²ÖÎ×™¿Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“Öê ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ŸÖ¢¾Ö ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞÖÖ¸üÖ †ÃÖæ®Ö ÁÖß. †ò›ü´Ö µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖŸÖê ×²ÖÎ×™ü®Ö“µÖÖ

‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ×»Ö×ÜÖŸÖ ‘Ö™ü®Öê“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ †ÖÆêü. ŸµÖÖ«üÖ êü ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö †Ö×ÞÖ

¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“µÖÖ ´ÖÓ•Öã üß ×¿Ö¾ÖÖµÖ ¸üÖ•ÖÖ“Öê Ûú¸ü »ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞÖê, ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“Öê

×®ÖµÖ×´ÖŸÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖÞÖê, ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“Öê ˆ»»ÖÓ‘Ö®Ö Ûú¹ý ®ÖµÖê †¿ÖÖ †ŸµÖÓŸÖ

´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ²ÖÖ²Öß •ÖÖÆüß¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ.

ÃÖ®Ö 1689 “µÖÖ ×²Ö»Ö †Öò±ú ¸üÖ‡Ô™ü´Öãôêû ÜÖÖ»Öß»Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ²Ö¤ü»Ö ‘Ö›æü®Ö †Ö»Öê : -

(1) ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü Ûú´Öß —ÖÖ»Öê.

(2) Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ —ÖÖ»ÖÖ.

(3) ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ´Ö¬µÖê »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ´ÖÖÝÖÖÔ®Öê µÖêÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖÓÜµÖÖ ¾ÖÖœü»Öß.

(4) ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖË ¯ÖêõÖÖ ¾Ö¸ü“Öœü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †Ö×ÞÖ

¯ÖõÖ ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ.

•ÖÖò•ÖÔ-I ¾Ö •ÖÖò•ÖÔ -II µÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ˆ¤üÖÃÖß®Ö ¸üÖ×Æü»Öê.

ŸµÖÖÓ®ÖÖ ‡Ó×Ý»Ö¿Ö ¯ÖÏ£ÖÖ-¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ´ÖÖÆüßŸÖ ®Ö¾ÆüŸµÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ¸üŸÖê¿Öê¾Ö™üß ×¾ÆüŒ™üÖê×¸üµÖÖ ¸üÖÞÖß“µÖÖ

ÛúÖôûÖŸÖ ¸üÖ•ÖÖÓ®Öß ®ÖÖ´Ö¬ÖÖ¸üß †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾ÖêŸÖ †¿Öß ¯ÖÏ£ÖÖ ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»Öß.

•ÖÖò•ÖÔ-I µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ®Öê ¾Æüò»Ö¯ÖÖê»Ö µÖÖÓ®Öß Ûòú×²Ö®Öê™ü“Öê †¬µÖõÖ ¯Ö¤ü ³ÖãÂÖ¾ÖÖ¾Öê †ÃÖê ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ Ûêú»Öê

¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß Ûòú×²Ö®Öê™ü“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ªÖ¾Öß †ÃÖêÆüß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. µÖÖ

¯ÖÏ×ÛÎúµÖê´Ö¬Öæ®Ö ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ.

†šü¸üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ“µÖÖ †ÜÖê üßÃÖ ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê Ûòú×²Ö®Öê™ü ¿ÖÖÃÖ®Ö ¯Ö¬¤üŸÖß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö

—ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ®Ö 1832 ´Ö¬µÖê ×¸ü±úÖò ÖÔ ÛúÖµÖ¤üÖ, ÃÖ®Ö 1918 ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö×¬ÖŸ¾ÖÖ“ÖÖ ÛúÖµÖ¤üÖ ¾Ö

ÃÖ®Ö 1928 “µÖÖ ÛúÖµÖªÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ×ŸÖ×®Ö¬ÖßÛú Ã¾Ö¹ý¯Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖê‰ú®Ö

ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖË ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ´ÖÆü¢¾Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê.

11

ÃÖ®Ö 1911 “µÖÖ ÛúÖµÖªÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖË“Öê †¬Öì †×¬ÖÛúÖ¸ü Ûú´Öß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÛúÖò Ö®ÃÖ Æüß ÃÖ¾ÖÖì““Ö ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öß. µÖÖ‘Ö™ü®ÖÖŸ´ÖÛú ×¾ÖÛúÖÃÖÖ“µÖÖ ¯Ö¬¤üŸÖß´Öãôêû ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ¯ÖõÖ ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ. Ã™üµÖæ†›Ôü

¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ×¾ÆüÝÃÖ ¾Ö ™üÖê üß Æêü ¸üÖ•ÖÛúßµÖ ¯ÖõÖ ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öê ¾Ö ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ×«ü¯ÖõÖ

¯Ö¬¤üŸÖß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö —ÖÖ»Öß.

Æòü®ÖÖê¾Ö¸ü ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¾Æòü»Ö¯ÖÖê»Ö ÆüÖ ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“ÖÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ²Ö®Ö»ÖÖ. ÃÖ®Ö1714 ´Ö¬µÖê †Ö»Öê»µÖÖ •ÖÖò•ÖÔ-I µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ‡ÓÝÖÏ•Öß ³ÖÖÂÖÖ, ¯ÖÏ£ÖÖ-¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ µÖÖÓ“Öê –ÖÖ®Ö ®Ö¾ÆüŸÖê ¾Ö

ŸµÖÖ“Öê ¾ÖµÖÆüß •ÖÖÃŸÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸÖÖê Ûòú×²Ö®Öê™ü“µÖÖ ²ÖîšüÛúÖÓ®ÖÖ †®Öã¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆæü »ÖÖÝÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû

Ûòú×²Ö®Öê™ü®Öê ŸµÖÖÓ“Öê ®ÖêŸÖéŸ¾Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“Öß ×®ÖµÖãŒŸÖß Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ Ûêú»Öß.¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓÛú›êü ×¿ÖÃŸÖ »ÖÖ¾ÖÞÖê, ¬ÖÖê üÞÖ šü¸ü×¾ÖÞÖê ‡ŸµÖÖ¤üß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ÃÖÖê Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. †¿ÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸êü ¸üÖò²Ö™Ôü ¾Æòü»Ö¯ÖÖê»Ö ÆüÖ ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“ÖÖ ¯Ö×Æü»ÖÖ ´ÖÆüÖ®Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ÝÖê»ÖÖ. ŸÖÖê †ŸµÖÓŸÖ

¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üß ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ®Öê •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ Ûêú»ÖÖ. Ûòú×²Ö®Öê™ü Æüß ÆüÖ‰úÃÖ†Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸµÖÖ®Öê Ûòú×²Ö®Öê™ü ×´ÖØ™üÝÖ“Öê †¬µÖõÖ ¯Ö¤ü ³ÖãÂÖ×¾ÖÞÖê, Ã¾ÖŸÖ:

¯ÖÏŸÖß ‡ŸÖ¸ü ´ÖÓ¡µÖÖÓ“Öß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß †ÃÖÖ¾Öß µÖÖ ¥ü×Â™ü®Öê ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ¿Öê¾Ö™üß Ûòú×²Ö®Öê™ü“Öß

•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¾µÖŒŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ »ÖÖêÛú ³ÖÖ¾Ö®ÖÖÓ¿Öß †ÃÖÖ¾ÖßµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»Öê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü •ÖÖò•ÖÔ-I µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö

¾Ö ¸üÖ•ÖÖ ®ÖÖ´Ö¬ÖÖ¸üß ÆüÖêÞÖê ŸÖÃÖê“Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓÛú›êü ×²ÖÎ™ü®Ö“Öê ®ÖêŸÖéŸ¾Ö •ÖÖÞÖê Æüß ŸÖ¢¾Öê ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öß.

¯Öãœêü ×¯Ö™ü µÖÖ †ŸµÖÓŸÖ ¬Ö›üÖ›üß“µÖÖ ¾µÖ×ŒŸÖ»ÖÖ ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ®Öê ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ŸµÖÖ“µÖÖ

ÛúÖôûÖŸÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß ´Ö•Ö²ÖæŸÖ —ÖÖ»Öß. ŸµÖÖ®Öê ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü´Ö¬Öæ®Ö

ÆüÖÛú»Öæ®Ö ×¤ü»Öê. •ÖÖò•ÖÔ-III µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ªÖ¾Öß“Ö »ÖÖÝÖ»Öß.

†´Öê×¸üÛú®Ö Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ »ÖœüÖ †Ö×ÞÖ ±Ïëú“Ö ¸üÖ•µÖÛÎúÖÓŸÖß µÖÖ´Öãôêû ¸üÖ•Ö‘Ö¸üÖÞµÖÖÓ“Öê ÃÖ¢Öê“Öê

¾Ö»ÖµÖ ÃÖÓ ÖãÂ™üÖŸÖ µÖê‰ú®Ö Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß ²ÖôûÛú™ü —ÖÖ»Öß.

†šü¸üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ“µÖÖ †ÜÖê üßÃÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¸üÖ•ÖÖ®Öê Ûòú×²Ö®Öê™ü»ÖÖ †Ö¾ÆüÖ®Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ

¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ‹ÛúÖê×ÞÖÃÖÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖŸÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß ˆ¢Ö´Ö ¯ÖÏÛúÖ êü ÛúÖ´Ö Ûú¹ý

»ÖÖÝÖ»Öß. µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ¸üÖò²Ö™Ôü ×¯Ö»Ö, ¯ÖÖ´Ö¸üÃ™üÖê®Ö ¾Ö Ý»Öò›üÃ™üÖê®Ö †ÃÖê ŸÖß®Ö ´ÖÆüÖ®Ö

¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ÝÖê»Öê. ŸµÖÖÓ“Öß ¤æü¸ü¥üÂ™üß ¾ÖÖÜÖÖÞÖÞµÖÖÃÖÖ¸üÜÖß ÆüÖêŸÖß.

12

ŸµÖÖ¯ÖîÛúß ¸üÖò²Ö™Ôü ×¯Ö»Ö µÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ®ÖêŸÖéŸ¾Ö ÝÖãÞÖÖ´Öãôêû ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“Öê ¯Ö×Æü»Öê †Ö¬Öã×®ÖÛú¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öê •ÖÖŸÖê. (ÃÖ®Ö 1841-1846) ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸ü×Ûú¤üá´Ö¬µÖê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“ÖÖ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ“ÖÖ ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ Æêü †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ŸÖ¢¾Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öê.×¿Ö¾ÖÖµÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ×¾ÖÃÖÙ•ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü •Öê Ûúß†Ö•Ö“µÖÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü ¯Ö¬¤üŸÖß“Öê ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ŸÖ¢¾Ö †ÖÆêü ŸÖê ÃÖ®Ö 1846 ´Ö¬µÖê ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öê.

ŸÖÃÖê“Ö Ý»Öò›üÃ™üÖê®Ö µÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸ü×Ûú¤üá´Ö¬µÖê Ûòú×²Ö®Öê™ü ¾Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“Öê Ã£ÖÖ®Ö †×¬ÖÛú²ÖôûÛú™ü —ÖÖ»Öê †Ö×ÞÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÃ¾Ö¹ý¯Ö ¸üÖ•ÖÖ ÆüÖ ®ÖÖ´Ö¬ÖÖ¸üß ¸üÖ•µÖÛúŸÖÖÔ ´ÆüÞÖæ®Ö, ‘Ö™ü®ÖÖŸ´ÖÛú ¯ÖÏ ÖãÜÖ´ÆüÞÖæ®Ö ÝÖÞÖ»ÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ. ŸÖÃÖê“Ö, ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü“ÖÖ ´Öë²Ö¸ü ÆüÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“ÖÖÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖ»ÖÖ“Ö ¯ÖÖ×Æü•Öê †ÃÖÖ ×®ÖµÖ´Ö ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ †Ö×ÞÖ Ûòú×²Ö®Öê™ü»ÖÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“ÖÖ ¯ÖÖØšü²ÖÖ†ÃÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê ÆêüÆüß ŸÖ¢¾Ö ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»Öê.

Ý»Öò›üÃ™üÖê®Ö“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü´Ö¬µÖê ²ÖÆãü´ÖŸÖ ´ÆüÞÖ•Öê ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ´Ö¬µÖê²ÖÆãü´ÖŸÖ Æêü ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ŸÖ¢¾Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öê. ŸÖÃÖê“Ö, ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öß ÃÖÖ´Öã×ÆüÛú •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üßÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö ¾Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“ÖÖ ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ÆüÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ“ÖÖ ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ †ÃÖŸÖÖê ÆüêÛòú×²Ö®Öê™ü ×ÃÖÃ™ü´Ö ´Ö¬Öß»Ö ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ŸÖ¢¾Ö ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»Öê. Ûòú×²Ö®Öê™ü µÖÖ ÃÖÓÃ£Öê®Öê ‹Ûú ×™ü´Ö´ÆüÞÖæ®Ö ‹ÛúÖê µÖÖ®Öê ÛúÖ´Ö Ûú¸üÖ¾Öê †ÃÖê šü¸ü»Öê ¾Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÆüÖ ®ÖêŸÖÖ †ÃÖê»Ö ÆêüÆüß ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ†Ö»Öê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü Ûòú×²Ö®Öê™ü Æüß ‹ÛúÃÖÓ‘Ö ÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»Öß.

¯Öãœêü ÃÖ®Ö 1923 ´Ö¬µÖê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö Æêü Ûú×®ÖÂšü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ´ÆüÞÖ•Öê ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“Öê“ÖÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖÖ¾ÖêŸÖ †¿Öß ¯ÖÏ£ÖÖ ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»Öß. »ÖÖò›Ôü Ûú—ÖÔ®Ö ÆüÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖË“ÖÖ ´Öë²Ö¸ü†ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×²ÖÎ™ü®Ö“Öê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ¯Ö¤ü ®ÖÖÛúÖ¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

ÃÖ®Ö 1937 “µÖÖ ÛÎúÖ‰ú®Ö ÛúÖµÖªÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¤üÖ»ÖÖ ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ´ÖÖ®µÖŸÖÖ×´ÖôûÖ»Öß. ×²ÖÎ×™ü¿Ö ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÆüÖ ÜÖ¸üÖÜÖã üÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †×¬ÖÛúÖ¸üß †ÃÖŸÖÖê Æêü ŸÖ¢¾Ö ¯Öãœêü †Ö»Öê ¾ÖÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×®ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü ŸµÖÖ“µÖÖÛú›êü ‹Ûú¾Ö™ü»Öê ÝÖê»Öê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê Ûòú×²Ö®Öê™ü¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ.

"†Öò×»Ö¾Ö¸ü ÛÎúÖò Ö¾Öê»Ö" µÖÖÓ“µÖÖ ®ÖêŸÖéŸ¾ÖÖÜÖÖ»Öß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßÃÖÖšüß ¸üÖ•ÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü

ÃÖÖŸÖŸµÖÖ®Öê “ÖÖ»Ö»Öê»µÖÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö •Ö®ÖŸÖê“µÖÖ »Öœü¶Ö“Öß ¯Ö×¸üÞÖßŸÖß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ

ÆüÖêÞµÖÖ´Ö¬µÖê —ÖÖ»Öß. µÖÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ´ÖÖê“Öì, »ÖÖêÛúÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö, ¸üÖ•ÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ, ¸üÖ•ÖÖ“ÖÖ ¾Ö¬Ö

†¿ÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ²ÖÖ²Öà“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ ¾Ö †Ó×ŸÖ´ÖŸÖ: ÃÖ®Ö 1660 ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ

Æêü »ÖÖêÛú¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öà“Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¯Öã®ÖÃ£ÖÖÔ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»Öê. ŸµÖÖ¾Öêôûß ´Öë²Ö¸ü †Öò±ú ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü Æüß ÃÖ–ÖÖ ¤üÖê®Æüß

13

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú×¸üŸÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öß •ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖß. ´ÖÖ¡Ö ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖß Ûêú¾Öôû ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú

ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú×¸üŸÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öß •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»Öß. µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ ÖîÛúß ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ“Öê

ÃÖ®Ö 1461 ¯ÖÖÃÖæ®Ö“Öê †×³Ö»ÖêÜÖ –ÖÖŸÖ †ÃÖæ®Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“Öê ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: †×³Ö×»Ö×ÜÖŸÖ

ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖÓŸÖ ÃÖ®Ö 1547 ¯ÖÖÃÖæ®Ö“Öê †ÖÆêŸÖü.

‡ÓÝ»ÖÓ›ü“µÖÖ Ã¯ÖßÛú¸üÛú›æü®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛúÖÓ“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß

‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬Öß»Ö ÛúÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ÖÞÖê ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÛúÖµÖ¤üê, ¯ÖÏ£ÖÖ ¾Ö ¯Ö Óü¯Ö¸üÖ µÖÖÓ¾Ö¸ü

†¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö †ÖÆêüŸÖ ŸÖ¸ü ‡ŸÖ¸ü ÛúÖÆüà“Öß ¯Ö×¸ü×®ÖµÖ´ÖÖÓ«üÖ¸üÖ ¾µÖÖÜµÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü.

¯ÖÖ»ÖÔ Öë™“µÖÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖßÃÖ †¬µÖõÖ †Öî Ö“ÖÖ×¸üÛú×¸üŸµÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛúÖÓ“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ŸÖß

´ÖÖÝÖÞÖß ¯Öãœüß»Ö ¿Ö²¤üÖÓŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. "ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ®ÖÖ¾ÖÖ®Öê ¾Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê ¯Öæ¾ÖÖÔ ÖÖ¸ü

“ÖÖ»ÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÓ¿ÖµÖÖŸÖßŸÖ ÆüŒÛúÖÓ“Öß ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öß, ×¾Ö¿ÖêÂÖ Ûú¹ý®Ö †™üÛú †Ö×ÞÖ ÃÖ¾ÖÔ

¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ˆ¯Ö¦ü¾Ö ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß, “Ö“Öì“µÖÖ ¾Öêôûß ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ¸üÖÆüß»Ö, •Ö¹ý¸ü ¯Ö›êü»Ö ŸÖê¾ÆüÖ

¸üÖÞÖß ÃÖ¸üÛúÖ¸üÖÓ®ÖÖ ³Öê™üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ ÛúÖò Ö®ÃÖ´Ö¬Öß»Ö ÃÖ¾ÖÔ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüà“ÖÖ ¸üÖÞÖß ÃÖ¸üÛúÖ¸üÛú›üæ®Ö

ÃÖÆüÖ®Öã³ÖæŸÖß¯Ö¸ü †£ÖÔ »ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö, †¿Öß ´Öß ®Ö´ÖÏ ¯ÖÏÖ£ÖÔ®ÖÖ Ûú¸üŸÖÖê." ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß“µÖÖ µÖÖ

×¾Ö®ÖÓŸÖßÃÖ »ÖÖò›Ôü “Öò®ÃÖê»Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü ¤êüŸÖÖŸÖ ¾Ö ¸üÖ•ÖÖ †ÝÖ¸ü ¸üÖÞÖßŸÖ±ìú ´ÖÖ®µÖŸÖÖ Ûúôû×¾ÖŸÖÖŸÖ.

ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖßÛú›æü®Ö †¿ÖÖ ŸÖ·Æê®Öê “ÖÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê ŸÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

´ÆüÞÖ•Öê,

(1) ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ †™üÛú ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê ØÛú¾ÖÖ

†®µÖ ŸÖ·Æê®Öê ˆ¯Ö¦ü¾Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

(2) ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ¤ü®ÖÖŸÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ †Ö¯Ö»Öß ´ÖŸÖê ×®Ö³Öá›ü¯ÖÞÖê

´ÖÖÓ›üÞµÖÖ“Öß ´Öã³ÖÖ †ÃÖÖ¾Öß.

(3) ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ •ÖÖÃŸÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ †®ÖãÛæú»Ö †£ÖÔ »ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ

µÖÖ¾ÖÖ.

(4) ÛúÖò Ö®ÃÖ“ÖÖ ´Ö®ÖÖê¤üµÖ ¸üÖ•ÖÖÃÖ Ûúôû×¾ÖÞµÖÖÃÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß †ÃÖ»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê ¾Ö

ŸµÖÖÃÖÖšüß ¸üÖ•ÖÖÛú›êü •ÖÖÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß †ÃÖÖ¾Öß.

14

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ ¾Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖ Æêü“Ö ¤ü¿ÖÔ×¾ÖŸÖÖê Ûúß, ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ‡ÓÝ»ÖÓ›ü ´Ö¬Öß»Ö ¸üÖ•ÖÃÖ¢Öê×¾Ö¹ý¬¤ü ŸÖê£Öß»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ

(Commons) †×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÖšüß †ÃÖ»Öê»ÖÖ ÃÖÖŸÖŸµÖ¯ÖæÞÖÔ »ÖœüÖ ¾Ö ŸµÖÖŸÖæ®Ö ×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú

ÛúÖò Ö®ÃÖ“Öê ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»Öê»Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß ¾Ö ŸµÖÖÃÖÖšüß “ÖÖ»Ö»Öê»µÖÖ †×¾Ö¸üŸÖ ¾Ö

ÃÖÖŸÖŸµÖ¯ÖæÞÖÔ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“Öê ±ú×»ÖŸÖ †ÖÆêü. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ †×®Ö²ÖÕ¬Ö ¸üÖ•ÖÃÖ¢Öê“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ ÖÖÃÖæ®Ö

»ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¾µÖ¾ÖÃ£Öê»ÖÖ ÃÖÓ üõÖÞÖ ×´Öôû×¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü

†ÖÆêü. †®ÖêÛú ¾ÖÂÖÖÕ“µÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ®ÖÓŸÖ¸ü ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ®ÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ×´ÖôûÖü»Öß.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü ÊÖÓ®Öß ‹Ûú×¡ÖŸÖ¯ÖÞÖê ¾Ö

¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ ¬ÖÖ¸üÞÖ Ûêú»Öê»Öê ×¾Ö×¿ÖÂ™ü †ÃÖê †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ×¿Ö¾ÖÖµÖ

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ ÖÏŸÖß †ÃÖ»Öê»Öê ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúŸÖÔ¾µÖ ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›æü“Ö ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü •Ö¸üß ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ ÛúÖµÖªÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ‹ÛúÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ´ÖµÖÖÔ¤êü¯ÖµÖÕŸÖ

¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ÛúÖµÖªÖÓ ÖÖÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¾ÖÝÖôû»Öê»Öê †ÖÆêü. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ´Öã»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¸üÖ•ÖÃÖ¢Öê“µÖÖ †×®Ö²ÖÕ¬Ö †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ ÖÖÃÖæ®Ö

ÃÖÓ üõÖÞÖ ¤êüÞÖÖ ê,ü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üßŸÖêŸÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÛúÖ´Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓ üõÖÞÖ ¤êüÞÖÖ êü

¾Ö ŸµÖÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯ÖÏŸÖß †ÃÖ»Öê»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖ ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üÞµÖÖÃÖÖšüß †ŸµÖÖ¾Ö¿µÖÛú †ÃÖ»Öê»Öê ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ

†×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ¾Ö ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî ÖŸ¾Ö †²ÖÖ×¬ÖŸÖ šêü¾ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ

—ÖÖ»Öê †ÃÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ŸµÖÖ“Öß ÛúÖµÖì ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üÞÖê Ûêú¾Öôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¿ÖŒµÖ ÆüÖêŸÖê

¾Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê †×¾Ö¸üŸÖ ÃÖÆüÛúÖµÖÔ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ¾ÆüÖ¾Öê ¾Ö ŸÖê ÃÖÆüÛúÖµÖÔ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

ÃÖÓ üõÖÞÖ ×´ÖôûÖ¾Öê ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÆüŒÛú ÃÖã¬¤üÖ †²ÖÖ×¬ÖŸÖ ¾Ö ÃÖÓ ü×õÖŸÖ ¸üÆüÖ¾ÖêŸÖ Æêü“Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖß“Öê ´Öæôû ÛúÖ¸üÞÖ †ÖÆêü.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆê Ûúß ŸµÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖ“Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

†›ü£ÖóµÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ´ÖãŒŸÖ¯ÖÞÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖ µÖÖ¾ÖßŸÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê üß»Ö ×¾ÖÂÖµÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ

ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß®Öê ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî Ö¯ÖÞÖê ÆüÖŸÖÖôûŸÖÖ µÖÖ¾ÖÖ ¾Ö µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ŸÖŸ¾ÖÖÓ“Öß ÃÖÖŸÖŸµÖ¯ÖæÞÖÔ

•Ö¯ÖÞÖæÛú Ûú¹ý®Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“Öê ÃÖÓ¾Ö¬ÖÔ®Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖÖ¾Öê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ´Öãôû

15

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ †ÖÆêü Ûúß, ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ´ÖãŒŸÖ¯ÖÞÖê ´ÖÖÓ›üŸÖÖ †Ö»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê. •µÖÖ»ÖÖ

†×³Ö¾µÖŒŸÖß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

†™üÛêú¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ üõÖÞÖ ×´ÖôûÖ¾Öê •ÖêÞÖêÛú¹ý®Ö ŸÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯ÖÏŸÖß †ÃÖ»Öê»Öê ŸµÖÖÓ“Öê ÛúŸÖÔ¾µÖê ´ÖãŒŸÖ¯ÖÞÖ ê

¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›æü ¿ÖÛúŸÖß»Ö ¾Ö µÖÖ ¤üÖê®Æüß ²ÖÖ²Öß ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ÛúŸÖÔ¾µÖÖÓ¿Öß ×®ÖÝÖ×›üŸÖ †ÖÆêü.

†×³Ö¾µÖŒŸÖß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †£ÖÖÔŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ÃÖ®Ö 1541 ¯ÖÖÃÖæ®Ö

¸üÖ²Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÖÆêü.

ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®ÖÖ ÆüÖµÖÛúÖê™Ôü †Öò±ú ¯ÖÖ»ÖÔ´Öë™ü †ÃÖê ÃÖã¬¤üÖ ÃÖÓ²ÖÖê¬Ö»Öê ÝÖê»Öê

†ÖÆêü. •ÖêÞÖêÛú¹ý®Ö µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ×¿ÖõÖÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

®µÖÖµÖßÛú ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü Æêü ŸµÖÖ“µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öê ÃÖÓ üõÖÞÖÛúŸÖì †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ˆ»»ÖÓ‘Ö®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öê ‹Ûú´Öê¾Ö

×®ÖÞÖÔµÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ“Öê, ×®ÖµÖ´ÖÖÓ“Öê ¾Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“Öê ˆ»»ÖÓ‘Ö®Ö

—ÖÖ»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×¿ÖõÖÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÃÖã¬¤üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÓ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸ŸÖÖ üÃÖ³ÖÖÝÖéÆü Æß ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ´Ö¬Öæ®Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ

—ÖÖ»Öß †ÃÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¿ÖŒŸÖà“ÖÖ Ã¡ÖÖêŸÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ´Ö¬Öæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

ŸµÖÖ´Öãôêû ³ÖÖ¸üŸÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÓÃÖ¤ü †£Ö¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû Æß ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî Ö ØÛú¾ÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö †ÃÖ»µÖÖ“ÖÖ ¤üÖ¾ÖÖ

Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß. ÛúÖ¸üÞÖ ×»Ö×ÜÖŸÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®Ö Æêü“Ö ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî Ö ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö †ÖÆêü ¾Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ

´ÖµÖÖÔ¤êü´Ö¬µÖê ¸üÖÆæü®Ö“Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÓ®ÖÖ ØÛú²ÖÆæü®ÖÖ ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖß®ÖÆüß †ÓÝÖÖ®ÖÖ (×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû,

ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß ´ÖÓ›üôû ¾Ö ®µÖÖµÖ´ÖÓ›üôû) ÛúÖµÖÔ Ûú¸üÖ¾Öê »ÖÖÝÖŸÖê. µÖÖ“Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ´Ö¬Öæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®ÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ¯ÖÏÖ¯ŸÖß ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 ¾Ö 194 ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà“µÖÖ †×¬Ö®ÖŸÖê®Öê

—ÖÖ»Öê»Öß †ÖÆêü. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖÃÖ

ŸÖÃÖê“Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ (ÃÖ´Ö®ÃÖ) ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»ÖÖ †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ²ÖîšüÛúß“µÖÖ ¾Öêôûß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖßÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûú¹ý®Ö

‘ÖêÞµÖÖÃÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö ×®Ö‘Öæ®Ö •ÖÖÞµÖÖ“Öê ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖÃÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü ÛúÖœüÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü

¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ †ÃÖæ®Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †®Öã ÖŸÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ŸµÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üß Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

16

×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ¾Ö ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ

†™üÛú Ûú¹ý®Ö ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ ÆüŒÛú †ÖÆêü.

´ÖÖ¡Ö ¤üÖ¾ÖÖ Ûêú»Öê»ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ

†ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ ®ÖÖÆüß µÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ »ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öê

†×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. ( Power of Judicial review)

ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¹ý®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞµÖÖ“Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖã¬¤üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 ¾Ö 194 ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê

†ÖÆêüŸÖ.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ †ÃÖæ®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü ŸµÖÖÓ“Öß

´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›æü“Ö ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖ ÃÖã¬¤üÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ×¿Ö¾ÖÖµÖ ŸµÖÖÓ“Öß

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›æü ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ®ÖÖ, ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“ÖÖ

´Öæôû ¯ÖÖµÖÖ ¾Ö »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“ÖÖ ÝÖÖ³ÖÖ ´Æü™ü»µÖÖÃÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ¯ÖÞÖê †×ŸÖ¿ÖµÖÖêŒŸÖß ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ´ÖÖî×»ÖÛú ‘Ö™ü®ÖÖŸ´ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖæ®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öê

ÃÖÓ¾Ö¬ÖÔ®Ö ¾Ö ÃÖÓ üõÖÞÖ Ûú¸üÞÖê Æêü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †Öª ÛúŸÖÔ¾µÖ †ÖÆêü ŸÖ¸ü“Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß´Ö¬µÖê ÃÖ¤îü¾Ö ×™üÛæú®Ö ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ´Ö¤üŸÖ ÆüÖê‡Ô»Ö.

ÆòüŒÃÖ»Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ - ÃÖ®Ö 1396-97 ´Ö¬µÖê 20 ¾ÖÖ ×¸ü“Ö›Ôü ¤ãüÃÖ¸üÖ µÖÖ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ

‹Ûú ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê •µÖÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê

×®Ö×¿“ÖŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. µÖÖ´Ö¬µÖê ÆòüŒÃÖ»Öê ÆüÖ ¸üÖ•ÖÖ“ÖÖ Œ»ÖÖÛÔú ´ÆüÞÖæ®Ö 1382

¯ÖÖÃÖæ®Ö ÛúÖµÖÔ üŸÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ¸üÖ•Ö ‘Ö¸üÖÞµÖÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ“ÖÖ †Ö¸üÖê Ö

šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¸üÖ•Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüÛú›êü (ØÛúÝÖ ‡Ô®Ö ÛúÖî×®ÃÖ»ÖÛú›êü )

×®ÖÞÖÔµÖ ²Ö¤ü»ÖÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß ÃÖÓÃÖ¤êü«üÖ êü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ÛúÖ¸üÞÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

ÃÖÓÃÖ¤êü¯Öãœêü ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ×®ÖÞÖÔµÖÖ“ÖÖ ±êú¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ. ÆüÖ

×®Ö×¿“ÖŸÖ¯ÖÞÖê ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖßÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¸üÖ•ÖÖ«üÖ¸êü

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ®ÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Öü ÆüÖêŸÖÖ.

17

(1) Freedom of Speech :The rule of Freedom of Speech and debate in Parliament

became established in Britain in the 17th century in the famouscase of Sir John Eliot. Eliot was convicted by the Court of King'sBench for seditious speeches made in the House of Commons.The House of Lords reversed this decision on the ground interalia that the words spoken in Parliament should only be judgedtherein. Finally, the Bill of Rights, 1688, laid down that thefreedom of speech and debates or proceedings in Parliamentought not to be impeached or questioned in any court or placeoutside Parliament. A member may thus say whatever he thinksproper within the House and no action can be brought againsthim in any court for this.(2) PUBLICATIONS UNDER PARLIAMENTARY AUTHORITY

In Britain, in Stockdale v. Hansard a book containing

defamatory matter against the plaintiff published under the

authority of the House of the Commons, was held to enjoy no

privilege and damages were awarded to the plaintiff against the

publisher. As a consequence thereof, the Parliamentary Papers

Act, 1840, was passed which made the publication of any reports,

papers, votes, or proceedings of a House of Parliament, ordered

by the House, completely privileged whether the publication was

only for the use of the Members of Parliament, or for a wider

circulation.

18

(3) Privileges of the Commons originally under the protectionof the Lords

Until they had fully established their position in Parliament,

the Commons relied upon the Lords for the enforcement of their

privileges. In Thorpe's case, the Lords, acting on the advice of

the Judges, resolved that Thorpe, the Speaker of the House of

Commons, should remain in prison notwithstanding any privilege

of Parliament, and the Commons accepted the position and

elected a new Speaker. It seems that the Commons did not claim

a share even in the privilege jurisdiction of Parliament. It was not

till Ferrers's case in 1543 that the Commons relied on their own

authority to liberate one of their members. But by the time of

Coke at the end of the century, the principle had been established

that a matter concerning either House of Parliament ought to be

decided in the House to which it relates and not elsewhere.

(4) Haxey's Case. In the 20th Richard II (1396-97), a case

occurred in which this ancient privilege was first violated, and

afterwards signally confirmed. Haxey's, who had been a King's

clerk since 1382, having displeased the King by offering a bill for

reducing the excessive charge of the royal household, was

condemned in Parliament as a traitor. But on the accession of

Henry IV, Hexey exhibited a petition to the King in Parliament to

reverse that judgment, as being 'against the law and custom

19

which had been before in Parliament'; and the judgment was

reversed and annulled accordingly by the King, with the advice

and assent of all the lords spiritual and temporal. This was

unquestionably an acknowledgment of the privilege by the

highest judicial authority-the King and the House of Lords; and in

the same year the Commons took up the case of Haxey, and in a

petition to the King affirmed 'that he had been condemned'

against the law and course of Parliament, and in annihilation of

the customs of the Commons'; and prayed that the judgment

might be reversed, 'as well for the furtherance of justice as for the

saving of the liberties of the Commons'. To this the King also

assented, with the advice and assent of the lords spiritual and

temporal; and thus the whole Legislature agreed that the

judgment against Haxey, in derogation of the privileges of

Parliament, 'should be annulled and held to be of no force or

effect'.

(5) Thomas Young's Case, 1455. Young had in 1451 proposed

in the House of Commons that the Duke of York should be

declared heir to the crown, and had been sent to the Tower by

Henry VI. In 1455 he petitioned the Commons to secure

compensation for himself in respect of his imprisonment. The

King in reply ordered the Lords of the Council to provide a

remedy.

20

Young's petition, although it invoked ''the old liberte andfredom of the Comyns of this lande, had, enjoyed, and prescribedfro the tyme that no mynde is ... to speke and say in the House oftheir assemble, as to theym is thought convenient or reasonablewithout any maner challenge, charge or punycion'' (g) was treatedby the Commons as a private petition; and they appear to havemade no complaint to the King about the violation of theircollective privilege.

(6) Strode's Case. In the 4th Henry VIII (1512), Strode, amember of the House of Commons, was prosecuted in theStannary Court, for having proposed certain bills to regulate thetanners in Cornwall, and was fined and imprisoned inconsequence. Upon which an Act was passed, which, afterstating that Strode had agreed with others of the Commons inputting forth bills, 'the which here, in this High Court ofParliament, should and ought to be communed and treated of,'declared the proceedings of the Stannary Court to be void, andfurther enacted that all suits and other proceedings againstRichard Strode, and against every other member of the presentParliament or of any Parliament thereafter, 'for any bill, speaking,or declaring of any matter concerning the Parliament, to becommuned and treated of, be utterly void and of none effect'. Asthe proceedings which had already taken place against Strodewere declared to be void, it is evident that freedom of speech wasthen admitted to the Privilege of Parliament, and was not at thattime first enacted; and that the statute was intended to have ageneral operation in future, and to protect all members, of eitherHouse, from any question on account of their Speeches or votesin Parliament.

21

In 1621 the Commons, in their protestation, affirmed 'thatevery Member hath freedom from all impeachment,imprisonment, or molestation, other than by censure of the Houseitself, for or concerning any bill, speaking, reasoning, or declaringof any matter or matters touching the Parliament or Parliamentbusiness'. In this protestation the Commons advanced theirclaims beyond the point established by Strode's case (1512). TheAct of the 4th Henry VIII extended no further than to protectMembers from being questioned, in other courts, for theirproceedings in Parliament; but its principle should equally havesaved them from the displeasure of the Crown. 'Molestation'comprised victimization or discriminatory action by the King or theexecutive, as in the cases of Mr. Strickland in 1571, of Mr. Cope,Mr. Wentworth and others in 1586, and of Sir Edwin Sandys in1621. Dismissal from office was a means by which the Kingshowed his displeasure 'without openly violating the Commons'claims of privilege, though in modern times any such action bythe Crown (in respect of non-political office) might be regarded asan invasion of privilege. The last use of the exercise of theprerogative in this way was in the case of General Conway, who,in 1764, was dismissed from the King's service, not only as agroom of the bedchamber, but also as Colonel of a regiment, foropposing the ministry of George Grenville on the question ofgeneral warrants.

(7) Bradlaugh's Case. One of the results of the confuseddispute between Bradlaugh and the House of Commons,which was prolonged throughout the Parliament of 1880-85was the unqualified recognition by the courts of their

22

incompetence to inquire into the internal proceedings ofHouse of Parliament. Bradlaugh, at the beginning of the newparliament in May 1880, claimed to make affirmation underthe Evidence Amendment Acts 1869 and 1870, instead oftaking the oath. He was eventually permitted to make theaffirmation 'subject to any liability by statute,' and took hisseat. Upon an action for penalties it was decided, finally bythe House of Lords, that Bradlaugh had not qualified himselfto sit by making the affirmation. On re-election, he attemptedto take the oath, but was prevented by order of the Housewhich eventually directed the Serjeant to exclude him fromthe House until he undertook to create no furtherdisturbance. Bradlaugh then brought an action against theSerjeant in order to obtain a 'declaration that the order of theHouse was beyond the power and jurisdiction of the Houseand void, and secondly an order restraining the Serjeant atArms from preventing Bradlaugh by force from entering theHouse'.

In this judgment Mr.Justice Stephen defined the relationbetween the jurisdiction of the courts and that of the House ofCommons over the internal proceedings of the House asfollows:-

"Suppose that the House of Commons forbids one of itsmembers to do that which an Act of Parliament requires himto do, and, in order to enforce its prohibition, directs itsexecutive officer to exclude him from the House by force ifnecessary, is such an order one which we can declare to bevoid and restrain the executive officer of the House from

23

carrying out ? In my opinion, we have no such power. I thinkthat the House of Commons is not subject to the control ofHer Majesty's Courts in its administration of that part of thestatute-law which has relation to its own internalproceedings"

" It seems to follow that the House of Commons has theexclusive power of interpreting the statute, so far as theregulation of its own proceedings within its own walls isconcerned; and that, even if that interpretation should beerroneous, this Court has no power to interfere with it directlyor indirectly"

He assimilated the jurisdiction of the House over its owninternal concerns to that of a court "whose jurisdiction is notsubject to appeal"

The limits of the jurisdiction of the House in the particularcase were defined as follows :-

"For the purpose of determining on a right to beexercised within the House itself, and in particular the right ofsitting and voting, the House and the House alone couldinterpret the statute but as regarded rights to be exercisedout of and independently of the House, such as the right ofsuing for a penalty for having sat and voted, the statute mustbe interpreted by this Court independently of the House."

On the other hand while recognizing that the rights ofpersons outside the House, i.e. Bradlaugh's constituents,were affected by the decision of the House, the learned judgedenied the power of the courts to protect them so far as theirrights were exercisable inside the House.

24

(8) Bradlaugh V. Erskine Case. The Deputy Serjeant at Armswas held to be justified in committing the assault with whichhe was charged, since it was committed in Parliament, inpursuance of the order of the House, to exclude Bradlaughfrom the House.

Just as Members in debating and voting the orderwould, as taking part in a proceeding in Parliament, not beamenable to the courts, so an officer in carrying out an orderwithin the precincts of the House is taking part in aproceeding in Parliament, and is in the same position withregard to the courts as the Members who voted the order. AsLord Coleridge said, "The Houses cannot act by themselvesas a body; they must act by officers"

On the other hand, it would be hard to show that acriminal act committed in the House by an individual Memberwas part of the proceedings of the House. As pointed outearlier, but for a few formal acts of a customary kind, aMember's contribution to the proceedings of the House islimited to speech and writing.

Apart from Eliot's case no charge against a Member of

having committed a criminal act in Parliament has been

heard by the ordinary courts. Owing to the lack of precedents

there is no means of knowing what view the courts would

take of a criminal act committed in Parliament, or whether

they would distinguish action from speech in respect of

amenability to the criminal law.

25

With regard to a crime committed in Parliament, the

House in which it was committed might claim the right to

decide whether to exercise its own jurisdiction or to hand the

offender over to the criminal courts. In taking this decision, it

would no doubt be guided by the nature of the offence, and

the adequacy or inadequacy of the penalties, somewhat

lacking in flexibility, which it could inflict.

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ‡ÓÝ»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê ®Öê Ö»Öê»Öß ¯ÖÏ¾Ö¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß.

1960 ŸÖê 1970 µÖÖ ¤ü¿ÖÛúÖŸÖ ÁÖß. •Öê. •Öß. ‹»Ö. ¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“Öê ®ÖÖ¾Ö ®ÖÖ´Ö¾ÖÓŸÖ

×¿Ö»¯ÖÛúÖ¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö ÝÖÖ•ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖÓ“Öß ×ÛúŸÖá —Ö¯ÖÖ™ü¶Ö®Öê µÖã üÖê Ö´Ö¬µÖê ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ ¤êü¿ÖÖŸÖ

¯ÖÃÖ¸ü»Öß. ŸµÖÖ»ÖÖ ²ÖÖÓ¬ÖÛúÖ´ÖÖ“Öê †®ÖêÛú ÛúÖ´Öê ×´ÖôûŸÖ ÝÖê»Öß. ×¿Ö»¯ÖÛúÖ¸üÖ»ÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ ¬ÖÓÓªÖ“Öß

•ÖÖ×Æü¸üÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ¯ÖÞÖ µÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ»ÖÖ ´Öã ü›ü ‘ÖÖ»ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓ®Öß ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ

ÛÓú¯Ö®µÖÖ ÛúÖœü»µÖÖ. ÃÖÖ¾ÖÔ•Ö×®ÖÛú õÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔÛúŸµÖÖÕ®ÖÖ ÛÓú¯Ö®µÖÖÓ“Öê ›üÖµÖ¸êüŒ™ü¸ü ŸÖ¸üß ²Ö®Ö×¾Ö»Öê

ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖ´Öê ×´Öôû¾Öæ®Ö ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓ“µÖÖ¿Öß Ûú¸üÖ¸ü Ûêú»Öê. »Öõ´Öß“ÖÖ ¾Ö¸ü¤üÆüÃŸÖ

†ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›êü ¯Öî¿ÖÖ“ÖÖ †Öê‘Ö µÖêŸÖ ÆüÖêŸÖÖ. £ÖÖê›ü¶Ö“Ö ÛúÖôûÖ®ÖÓŸÖ¸ü »Öõ´Öß®Öê ¯ÖÖšü

×±ú¸ü×¾Ö»Öß ÆüÖ Ûú±ú»»ÖÛú —ÖÖ»ÖÖ. ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ »ÖÖêÛúÖÓ“Öß Ûú•Öì ¯Ö¸üŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô®ÖÖŸÖ, ´ÆüÞÖæ®Ö

®ÖÖ¤üÖ¸üß ÛúÖê™üÖÔŸÖ ŸµÖÖ®Öê †•ÖÔ ¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»ÖÖ.

®ÖÖ¤üÖ¸üß ÛúÖê™üÖÔŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß †®ÖêÛú ÜÖôû²Öôû•Ö®ÖÛú ÝÖÖêÂ™üß ²ÖÖÆêü¸ü µÖê¾Öæ

»ÖÖÝÖ»µÖÖ. µÖÖ ¾ÖÂÖÖÔ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ÛúÖÆüß ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ®Öß †ÖÙ£ÖÛú »ÖÖ³ÖÖÃÖÖšüß †Ö¯Ö»µÖÖ ¯Ö¤üÖ“ÖÖ

¤ãü¹ý¯ÖµÖÖêÝÖ Ûú¹ý®Ö ÁÖß. ¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“ÖÖ ±úÖµÖ¤üÖ Ûú¹ý®Ö ×¤ü»µÖÖ“Öß ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê ÃÖÖõÖßŸÖ ˆ‘Ö›üÛúßÃÖ

†Ö»Öê. µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ ¾ÖéŸÖÖ®ŸÖÖÃÖ ¾ÖŸÖÔ ÖÖ®Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üß ×´Öôæû

»ÖÖÝÖ»Öß. ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß †®ÖêÛúÖÓÛú›æü®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê¾Öæ »ÖÖÝÖ»Öß. ×¤®ÖÖÓÛ

18 •Öã»Öî, 1972 ¸üÖê•Öß ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“Öê ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÁÖß. ‹›ü¾Ö›Ôü Æüß£Ö µÖÖÓ®Öß µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß

26

¯ÖÖê×»ÖÃÖÖÓŸÖ±ìú ÛúÃÖæ®Ö “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ Ûêú»Öß. ŸµÖÖ¾Öêôûß ÝÖéÆü´ÖÓ¡Öß ´ÆüÞÖæ®Ö

ÁÖß. ´ÖÖî›ü»ÖßÝÖ ÛúÖ´Ö ¯ÖÖÆüŸÖ ÆüÖêŸÖê ¾Ö ´Öê™ÒüÖê ÖÖê×»Ö™ü®Ö ¯ÖÖê×»ÖÃÖ ÜÖÖŸÖê ŸµÖÖÓ“µÖÖ †ÜÖŸµÖÖ×¸üŸÖ ÆüÖêŸÖê.

ÁÖß. ´ÖÖî›ü»ÖßÝÖ µÖÖÓ“Öê ®ÖÖ¾Ö µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÝÖãÓŸÖ»Öê †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“µÖÖ ‘ÖÖêÂÖÞÖê®ÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖÓ®Öß

¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ×¤ü»ÖÖ.

¯ÖÖê×»ÖÃÖÖÓ®Öß ÓÁÖß.¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¤üÆüÖ ¾ÖÂÖÖÔŸÖß»Ö †ÖÙ£ÖÛú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ²ÖÖ²Öß“Öß

“ÖÖîÛú¿ÖËß Ûêú»Öß. ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖ¾Öé¢Öê ¯ÖÖÆæü®Ö ÛúÖêÞÖÛúÖêÞÖŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®Öß µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÞµÖÖŸÖ †ÝÖ¸ü “Ö“ÖÖÔ ‘Ö›ü¾Öæ®Ö †ÖÞÖÞµÖÖŸÖ ¯ÖãœüÖÛúÖ¸ü ‘ÖêŸÖ»ÖÖ µÖÖ“Öß

®ÖÖë¤ü ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ¾ÖŸÖÔ ÖÖ®Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ •ÖÖò®Ö ²Öß®ÃÖ, »ÖÖò›Ôü Ý»Öß®Ö´ÖÖê üÖ (¯Öæ¾Öá“Öê ‹›ü¾Ö›Ôü ¿ÖÖ™Ôü),

ÛúÖ›Ôü»Öê, ¸êüÝÖß®ÖÖ»Ö ´ÖÖî›ü»ÖßÝÖ (ÆüÖê Ö ÃÖêÛÎêú™ü¸üß) ¾Ö †Ö»²Ö™Ôü ¸üÖò²Ö™ÔüÃÖ µÖÖ ¯ÖÖ“Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê

¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêŸÖ ÆüÖêŸÖß.

×¤®ÖÖÓÛ 1 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 1976 ¸üÖê•Öß µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß 10

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ‹Ûú ¯ÖÏ¾Ö¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ®Öê Ö»Öß. 1964 ŸÖêú 1970 µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ

ÁÖß.ÛúÖ›Ôü»Öê µÖÖÓ®ÖÖ ÁÖß.¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“µÖÖ ‹ÛúÖ ÛÓú¯Ö®ÖßÛú›æü®Ö ¯ÖÖ“Ö Æü•ÖÖ¸ü ¯ÖÖï›ü ÛúÖ´ÖÖ²Ö§ü»Ö ×´ÖôûÖ»Öê

ÆüÖêŸÖê. ÁÖß.´ÖÖî›ü»ÖßÝÖ Æêü ¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“µÖÖ ‹ÛúÖ ÛÓú¯Ö®Öß“Öê “Öê†¸ü´Ö®Ö ÆüÖêŸÖê ¾Ö ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ¾ÖÂÖÖÔ»ÖÖ

1500 ¯ÖÖï›ü ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ ÆüÖêŸÖê. ÁÖß´ÖŸÖß ´ÖÖî›ü»ÖßÝÖ ™ÒüÃ™üß †ÃÖ»Öê»µÖÖ ‹ÛúÖ ÃÖÓÃ£Öê»ÖÖ

ÁÖß.¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö µÖÖÓ®Öß ´ÖÖêšüß ¸üŒÛú´Ö ×¤ü»Öß ÆüÖêŸÖß. ÁÖß.†»²Ö™Ôü ¸üÖò²Ö™ÔüÃÖ µÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÖî»ÖÃÖ®Ö ÛÓú¯Ö®Öß“Öê

ÃÖ»»ÖÖÝÖÖ¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö ¤ü¸ü´ÖÆüÖ 200 ¯ÖÖï›üÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê “ÖÖ¸ü ¾ÖÂÖì ¸üŒÛú´Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. µÖÖ ŸÖß®Ö

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ×²ÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üÛúÖ¸ü®Öê ´ÖÖ»™üÖ ²Öê™üÖ¾Ö¸ü ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ‡´ÖÖ¸üŸÖß ²ÖÖÓ¬ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ÜÖ“ÖÖÔ“Öß

ŸÖ¸üŸÖæ¤ü Ûú¸üÖ¾Öß µÖÖÃÖÖšüß ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê ÆüÖêŸÖê ¾Ö “Ö“ÖìŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ

ÆüÖêŸÖÖ. ÁÖß. •ÖÖò•ÖÔ ²Öß®ÃÖ ¾Ö »ÖÖò›Ôü Ý»Öß®Ö´ÖÖê üÖ µÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ÛúÃÖ»ÖÖÆüß ¯Öã üÖ¾ÖÖ ×´ÖôûÖ»ÖÖ ®ÖÖÆüß

´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¤üÖêÂÖ´ÖãŒŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ¸üÖ×Æü»Öê»µÖÖ ŸÖß®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ¾ÖŸÖÔ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ˆ““Ö

¯Ö¸Óü¯Ö¸êü»ÖÖ ÛúÖôûß´ÖÖ †ÖÞÖÞÖÖ êü †ÖÆêü †ÃÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ×¤®ÖÖÓÛ 10 •Öæ®Ö 1977 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ ¾Ö

ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›æü®Ö ×¤®ÖÖÓÛ 26 •Öã»Öî, 1977 ¸üÖê•Öß ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. ÁÖß. ÛúÖ›Ôü»Öê µÖÖÓ“Öê

27

¾ÖŸÖÔ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ Ûú¸üÞÖÖ¸êü †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê, ¯Ö¸ÓüŸÖã ÁÖß.ÛúÖ›Ôü»Öê

µÖÖÓ®Öß †ÝÖÖê¤ü¸ü“Ö ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ×¤ü»Öê»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ‡ŸÖ¸ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ †Ö»Öß

®ÖÖÆüß. 1960-70 µÖÖ ¤ü¿ÖÛúÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®Öß †ÖÙ£ÖÛú »ÖÖ³Ö ×´Öôû¾ÖÞµÖÖÃÖÖšüß †µÖÖêÝµÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö

Ûêú»Öê. ŸÖê ˆ‘Ö›üÛúßÃÖ †Ö»Öê 1972 ÃÖÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü 1976 ÃÖÖ»Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß.

³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ¾Ö “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ:

ÃÖŸÖ¸üÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖŸÖ ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ÃÖ¸ ü•ÖÖò®Ö ‡×»Ö†Öò™ü µÖÖÓ®ÖÖ

ÛúÖê™Ôü †Öò±ú ØÛúÝÃÖ ²Öë“Ö®Öê, ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ´Ö¬µÖê ŸµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ

³ÖÖÂÖÞÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß †™üÛú Ûêú»Öß ÆüÖêŸÖß. ×¤®ÖÖÓÛ 8 •Öã»Öî, 1641 ¸üÖê•Öß ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú

ÛúÖò Ö®ÃÖ®Öê, ØÛúÝÃÖ ²Öë“Ö ´ÖÖ±ÔúŸÖ Ûêú»Öê»Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¸ü§ü Ûêú»Öß ¾Ö †ÃÖê •ÖÖÆüß¸ü

Ûêú»Öê Ûúß, ÃÖ¤ü¸ü ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü †ÖÆêü.

ŸµÖÖ´Öãôêû ÛúÖê™üÖÔ®Öê ÃÖ¸ü •ÖÖò®Ö ‡×»Ö†Öò™ü, ›êÓü×—Ö»Ö ÆüÖê×»ÖÃÖ †Ö×ÞÖ ²Öë—ÖÖ×´Ö®Ö

¾Æòü»Öë™üÖ‡Ô®Ö µÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¤ü»Öê»ÖÖ ×®ÖÛúÖ»Ö ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü

†ÃÖæ®Ö ÆüÖ ×®ÖÛúÖ»Ö ²ÖêÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê. ÆüÖò‰úÃÖ †Öò±ú »ÖÖò›ÔüÃÖ®Öê

ÃÖã¬¤üÖ ×¤®ÖÖÓÛ 15 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1668 ¸üÖê•Öß ÆüÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ±êú™üÖôæû®Ö »ÖÖ¾Ö»ÖÖ ¾Ö †ÃÖê

‘ÖÖê×ÂÖŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, •Öê ¿Ö²¤ü ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ˆ““ÖÖ¸ü»Öê •ÖÖŸÖß»Ö ŸµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ Ûêú¾Öôû

ÃÖÓÃÖ¤ü“Ö ‘Öê‰ú ¿ÖÛúŸÖß»Ö. ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ÆüÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ¿Öê¾Ö™üß

×²Ö»Ö †Öò±ú ¸üÖ‡Ô™ü 1688 µÖÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ ÛúÖµÖªÖ®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ¾Ö µÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê •ÖÖ‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß, †ÃÖê ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê/×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖÓ Ö¬µÖê ´ÖãŒŸÖ¯ÖÞÖê, ´ÖÖêÛúôêû¯ÖÞÖê ¾Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ²ÖÖÊ

¿ÖŒŸÖß“Öß ³ÖßŸÖß ®Ö ²ÖÖôûÝÖŸÖÖ “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üÞÖê, ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö Ûú¸üÞÖê ¾Ö ŸµÖÖµÖÖêÝÖê ´ÖŸÖ

¾µÖŒŸÖ Ûú¸üÞÖê ÆüÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ †ÖÆêü. ÃÖÓÃÖ¤/×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû Æüß

´Öæ»ÖŸÖ: “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üÞÖÖ¸üß ¾Ö ŸµÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞÖÖ¸üß »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüßŸÖß»Ö

´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ ÃÖÓÃ£ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡Ö †ÃÖÞÖê Æêü †ŸµÖÓŸÖ

´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê †ÖÆêü. ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“µÖÖ ÆüŒÛúÖ´Öãôêû ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖ

28

ŸµÖÖÓ“Öß ´ÖŸÖê ´ÖãŒŸÖ¯ÖÞÖê ¾Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ²ÖÖÊ ¿ÖŒŸÖß“µÖÖ ¤ü›ü¯ÖÞÖÖ×¾Ö®ÖÖ ¾µÖŒŸÖ Ûú¹ý

¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. †®µÖ£ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ³ÖÖÂÖÞÖÖÃÖÖšüß ×¿ÖõÖê“Öß ³ÖßŸÖß

¾ÖÖ™ü»Öß †ÃÖŸÖß. ŸµÖÖ´Öãôêû ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ

»ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ¾Ö¸ü ±úŒŸÖ ÃÖÓÃÖ¤ü“Ö ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ šêü‰ú ¿ÖÛúŸÖê.

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®ÖÖ µÖÖŸÖ œü¾ÖôûÖœü¾Öôû Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÛúÖêÞÖÖŸÖÖÆüß †×¬ÖÛúÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÆüÖ

ÃÖã¬¤üÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬µÖê ²ÖÎò›ü»ÖÖò ×¾Ö¹ý¬¤ü ÝÖÖòÃÖê™ü µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ

¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ×²ÖÎ™ü®Ö´Ö¬µÖê ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ

ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üßŸÖ ®ÖÖÆüß ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ¾Ö¸ü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖŸÖÖê. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ •Öê ÛúÖÆüß ²ÖÖê»Ö»Öê

ÝÖê»Öê ØÛú¾ÖÖ •Öê ÛúÖÆüß ÛéúŸµÖ Ûêú»Öê µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ “ÖÖîÛú¿Öß

Ûêú»Öß •ÖÖ‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß †ÃÖÖ »ÖÖò›Ôü ÛúÖò»Ö×¸ü•Ö, ´ÖãÜµÖ ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿Ö µÖÖÓ®Öß

¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ×®ÖÛúÖ»Ö ×¤ü»ÖÖ.

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ®Öê ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö †£Ö¾ÖÖ ¯ÖãÃŸÖÛú

µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ †ÃÖŸÖê ¾Ö †ÃÖê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö ‹ÜÖÖªÖ“Öß ²Ö¤ü®ÖÖ´Öß

Ûú¸üÞÖÖ¸êü •Ö¸üß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ŸµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô

Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ÛúÖµÖ¤üÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü¸üß ¯Öê Ö¸ü †òŒ™ü 1840 ÆüÖ

×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»ÖÖ. ÛúÖ¸üÞÖ Ã™üÖòÛú›ê»Ö ×¾Ö¹ý¬¤ü Æò®ÃÖÖ›Ôü µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ´ÖÖ®µÖ Ûêú»ÖÖ ®Ö¾ÆüŸÖÖ. ´ÖÖ¡Ö ¾ÆüÃÖ®Ö

×¾Ö¹ý‘¤ü ¾ÖÖò»™ü¸ü 1868 µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ×»Ö×Æü»Öê»Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö

ÃÖ¤ü³ÖÖ¾Ö®Öê®Öê (Good faith) ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûêú»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ

ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.

29

2. ×²ÖÎ™üß¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

List of Parliamentary Privileges ExercisedBy The British House of Commons

Though the Privileges are not codified we are expected tolook to precedents involving the British House of Commons. Themost elaborate list of Parliamentary Privileges exercised by theBritish House of Commons has been compiled by Pritiosh Roy inhis work Parliamentary Privilege in India which has been quotedin Raja Ram Pal's case and has been reproduced below :-

(1) Privilege of freedom of speech, comprising the right ofexclusive control by the House over its ownproceedings. It is a composite privilege which includes:(i) The power to initiate and consider matters of legislation or

discussion in such order as it pleases;

(ii) The privilege of freedom in debate proper- absoluteimmunity of members for statements made in debate,not actionable at law;

(iii) The power to discipline its own members;

(iv) The power to regulate its own procedure- the right of theHouse to be the sole judge of the lawfulness of its ownproceedings;

(v) The right to exclude the jurisdiction of the Courts;

(vi) The right to exclude strangers;

(vii) The right to ensure privacy of debate;

(ix) The right to control or prohibit publication of its debatesand proceedings;

30

(2) Privilege of freedom from arrest or molestation, the claimof the Commons to freedom of members from arrest incivil action or suits during the time of the Parliament andduring the period when a member journeys to or returnsfrom the Parliament. This privilege includes:(i) Exemption of a member from attending Court as a

witness- service of a civil or criminal process within theprecincts of the House is a breach of privilege.

(ii) A member cannot be admitted as bail;(iii) Exemption of a member from jury service(iv) No such privilege claimed in respect of criminal offences

or statutory detention;(v) Right of the House to be informed of arrest of members

on criminal charges;(vi) Extension of the privilege to witnesses summoned to

attend before the House or its committees, and to officersin immediate attendance upon the service of the House.

(3) Privilege of freedom of access to the sovereign throughthe Speaker.

(4) Privilege of the House of receiving a favourableconstruction of the proceedings of the House from thesovereign.

(5) Power of the House to inflict punishment for contempt onmembers or strangers- a power akin to the powerspossessed by the superior courts of justice to punish forcontempt. It includes :(i) The power to commit a person to prison, to the custody of

its own officers or to one of the State prisons, thekeystone of Parliamentary privilege the commitment beingfor any period not beyond the date of the prorogation ofthe House;

31

(ii)The incompetence of the courts of justice to admit aperson committed by the House to bail;

(iii)When the person is committed by the House upon ageneral or unspeaking warrant which does not state theparticular facts constituting the contempt theincompetence of the courts of justice to inquire into thenature of contempt;

(iv)The power of the House to arrest an offender through itsown officers or through the aid and power of the civilgovernment;

(v) The power of the officers of the House to break openouter doors to effect the execution of the warrant of arrest;

(vi)The power of the House to administer reprimand oradmonition to an offender;

(vii)The power of the House to secure the attendance,whether in custody or not, of persons whose conduct isimpugned on a matter of privilege;

(viii)The power of the House to direct the Attorney Generalto prosecute an offender where the breach of privilege isalso an offence at law and the extent of the power of theHouse to inflict punishment is not considered adequate tothe offence;

(ix)The power of the House to punish a member by (a)suspension from the service of the House , or (b)expulsion, rendering his seat vacant.

32

(6) Privilege of the House to provide for its own dueconstitution or composition. It includes:

(i) The power of the House to order the issue of new writs tofill vacancies that arise in the Commons in the course ofa Parliament;

(ii) The power of the House in respect of the trial ofcontroverted elections of members of the Commons;

(iii) The power of the House to determine the qualificationsof its members to sit and vote in the House in cases ofdoubt- it includes the power of expulsion of a member.A major portion of this ancient privilege of the House ofCommons has been eroded by the statute.

(7) The power of the House to compel the attendance ofwitnesses and the production of papers.

However, we are only obliged to follow British precedents to theextent that they are compatible with our constitutional scheme.This is because the Legislatures in India do not have a widepower of self-composition in a manner akin to the British House ofCommons.

(Ref:- (1) Raja Ram Pal vs. The Hon Speaker Lok Sabha &

Others

(SCC (2007)3SCC184).

(2) Amrinder Singh vs. Spl.Committee,Punjab Vidhan Sabha

(2010) 2 SCC(Cri) 1343]

33

3. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ ¸üÖ•µÖ‘Ö™ü®ÖêŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß

ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×ŸÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸,ü×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß ú

ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü, ‡ŸµÖÖ¤üß :-

105. (1) µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üß †Ö×ÞÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞÖÖ êü ×®ÖµÖ´Ö

¾Ö Ã£ÖÖµÖß †Ö¤êü¿Ö µÖÖÓ®ÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö; ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖÃ¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÃÖê»Ö.

(2) ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ, ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ŸµÖÖ®Öê

Ûêú»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾ÖŒŸÖ¾µÖÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ“µÖÖ

²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖ ¯ÖÖ¡Ö ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß,

†Ö×ÞÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾µÖŒŸÖß ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ¤üÖêÆüÖë ÖîÛúß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ†®¾ÖµÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÜÖÖ»Öß ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †Æü¾ÖÖ»Ö, ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö, ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ØÛú¾ÖÖ

ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö¾Öé¢Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¯ÖÖ¡Ö ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

(3) †®µÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßÓŸÖ, ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †Ö×ÞÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö

ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß µÖÖ, ÃÖÓÃÖ¤ü, ÛúÖµÖªÖ«üÖ êü

¾ÖêôûÖê¾Öêôûß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üß»Ö †¿ÖÖ †ÃÖŸÖß»Ö, †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×®Ö×¿“ÖŸÖ ÆüÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ

(ŸµÖÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ "ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®Ö

(“Ö¾¾Öê“ÖÖ×ôûÃÖÖ¾Öß ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ) †×¬Ö×®ÖµÖ´Ö, 1978" µÖÖ“Öê Ûú»Ö´Ö 15 †Ó Ö»ÖÖŸÖ

µÖêÞµÖÖ“µÖÖ »ÖÝÖŸÖü¯Öæ¾Öá •Ö¿ÖÖ ÆüÖêŸµÖÖ ŸÖ¿ÖÖ †ÃÖŸÖß»Ö.)

(4) ÜÖÓ›ü (1), (2) ¾Ö (3) µÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üß •Ö¿ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ »ÖÖÝÖæ

†ÖÆêüŸÖ ŸÖ¿ÖÖ ŸµÖÖ, µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ êü ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ

ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¾Ö †®µÖ£ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ

ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¾µÖŒŸÖà“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ »ÖÖÝÖæ

†ÃÖŸÖß»Ö.

34

121. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖß»Ö “Ö“Öì¾Ö¸ü ×®Ö²ÖÕ¬Ö :- ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÖ®Öê †Ö¯Ö»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖ®ÖÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¾ÖŸÖÔÞÖãÛúß²ÖÖ²ÖŸÖ,

µÖÖŸÖ µÖÖ¯Öãœêü ŸÖ¸üŸÖã¤ü Ûêú»µÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü, ŸµÖÖ ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÖÃÖ ¯Ö¤üÖ¾Ö¹ý®Ö ¤æü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß

Ûú¸üÞÖÖ¸êü ÃÖ´ÖÖ¾Öê¤ü®Ö ¸üÖÂ™Òü¯ÖŸÖßÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö †Ö»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ

ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

122. ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®Öß ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ®ÖÖÆüß :-

(1) ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßŸÖ ‹ÜÖÖ¤üß ŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ ×®ÖµÖ´Ö²ÖÖÊ ÝÖÖêÂ™ü ‘Ö›ü»Öß †ÖÆê,ü µÖÖ

ÛúÖ¸üÞÖÖ¾Ö¹ý®Ö ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“Öß ×¾Ö¬ÖßÝÖÏÖÊŸÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÃ¯Ö¤ü Ûú¸üŸÖÖ

µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

(2) ÃÖÓÃÖ¤êü´Ö¬Öß»Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“Öê ØÛú¾ÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Ö®ÖÖ“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öê

†£Ö¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ÃÖã¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¸üÖÜÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ«üÖ¸üê ØÛú¾ÖÖ ŸÖ¤ü®¾ÖµÖê

•µÖÖ“µÖÖ šüÖµÖß ×®Ö×ÆüŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ †¿ÖÖ, ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

†×¬ÖÛúÖ·µÖÖ®Öê ØÛú¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ŸµÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸÖÖê

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ×¸üŸÖêÃÖ †¬Öß®Ö †ÃÖÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôêû ¾Ö ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß :-

194. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü,

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü, ‡ŸµÖÖ¤üß:-

(1) µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üß †Ö×ÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸êü ×®ÖµÖ´Ö ¾Ö Ã£ÖÖµÖß †Ö¤êü¿Ö µÖÖÓ®ÖÖ ü†¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö, ¯ÖÏŸµÖêÛú ¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖÃ¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÃÖê»Ö.

(2) ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ŸµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾ÖŒŸÖ¾µÖÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ®Öê

Ûêú»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖ ¯ÖÖ¡Ö ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß, †Ö×ÞÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾µÖŒŸÖß †¿ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ®¾ÖµÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÜÖÖ»Öß ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †Æü¾ÖÖ»Ö, ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö, ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ØÛú¾ÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö¾Öé¢Ö µÖÖÓ“µÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖ ¯ÖÖ¡Ö ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

35

(3) †®µÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßÓŸÖ, ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †Ö×ÞÖ †¿ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤ÃüµÖ ¾Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß µÖÖ, ŸÖê

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÛúÖµÖªÖ«üÖ êü ¾ÖêôûÖê¾Öêôûß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üß»Ö †¿ÖÖ †ÃÖŸÖß»Ö, †Ö×ÞÖ

µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×®Ö×¿“ÖŸÖ ÆüÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ, (ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †Ö×ÞÖ

ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ "ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®Ö (“Ö¾¾Öê“ÖÖ×ôûÃÖÖ¾Öß ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ) †×¬Ö×®ÖµÖ´Ö, 1978" µÖÖ“Öê

Ûú»Ö´Ö 26 †Ó Ö»ÖÖŸÖ µÖêÞµÖÖ“µÖÖ »ÖÝÖŸÖ¯Öæ¾Öá •Ö¿ÖÖ ÆüÖêŸµÖÖ ŸÖ¿ÖÖ †ÃÖŸÖß»Ö).

(4) ÜÖÓ›ü (1), (2) ¾Ö (3) µÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üß •Ö¿ÖÖ ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ

ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ »ÖÖÝÖæ †ÖÆêüŸÖ ŸÖ¿ÖÖ ŸµÖÖ, µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü ŸµÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¾Ö †®µÖ£ÖÖ

×ŸÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¾µÖŒŸÖßÓ“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ »ÖÖÝÖæ

†ÃÖŸÖß»Ö.

211. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö “Ö“Öì¾Ö¸ü ×®Ö²ÖÕ¬Ö :- ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ˆ““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÖ®Öê †Ö¯Ö»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖ®ÖÖ Ûêú»Öê»µÖÖ

¾ÖŸÖÔÞÖãÛúß²ÖÖ²ÖŸÖ ¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

212. ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ®ÖÖÆüß :-

(1) ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßŸÖ ‹ÜÖÖ¤üß ŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ ×®ÖµÖ´Ö²ÖÖÊ ÝÖÖêÂ™ü ‘Ö›ü»Öß †ÖÆêü µÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖ¾Ö¹ý®Ö

¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ ×¾Ö×¬ÖÝÖÏÖÊŸÖêÃÖ †ÖõÖê Ö ‘ÖêŸÖÖ


(2) ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ´Ö¬Öß»Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“Öê ØÛú¾ÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö“ÖÖ»Ö®ÖÖ“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö

Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †£Ö¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖ ÃÖã¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¸üÖÜÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ«üÖ êü

ØÛú¾ÖÖ ŸÖ¤ü®¾ÖµÖê •µÖÖ“µÖÖ šüÖµÖß ×®Ö×ÆüŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêüŸÖ †¿ÖÖ,

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß †×¬ÖÛúÖ·µÖÖ®Öê ØÛú¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ŸµÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ

Ûêú»Öê»µÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸÖÖê ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ×¸üŸÖêÃÖ †¬Öß®Ö †ÃÖÞÖÖ¸ü

®ÖÖÆüß.

36

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üßŸÖß»Ö ´Öæôû †Ö¿ÖµÖ, ´ÆüÞÖ•Öê“Ö,

×²ÖÎ×™ü¿Ö ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ •Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ ŸÖê“Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ¾Ö ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÓ®ÖÖ

†ÖÆêüŸÖ. ÊÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ ÖîÛúß ÃÖ¾ÖÖÔ×¬ÖÛú ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÆüÞÖ•Öê, ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖß»Ö ³ÖÖÂÖÞÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü (Freedom of Speech in the House)

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúŸÖÔ¾µÖ ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÆüÞÖ•Öê ³ÖÖÂÖÞÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †ÖÆêü. †®Öã“”êû¤ü 19 ´Ö¬µÖêÆüß ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖÓ®ÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»Öê»ÖÖ

†ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã, †®Öã“”êû¤ü 105 †Ö×ÞÖ 194 ´Ö¬µÖê ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÓ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ¾Ö¸ü †×¬ÖÛú ³Ö¸ü ×¤ü»ÖÖ †ÖÆêü. †®Öã“”êû¤ü 19 ÜÖÖ»Öß ×¤ü»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ¾Ö¸ü

¸üÖÃŸÖ ²ÖÓ¬Ö®Öê †ÖÆêüŸÖ. •ÖÃÖê, »ÖÖ‡²Ö»Ö (Libel) ÛúÖµÖ¤üÖ, Ø®Ö¤üÖ•Ö®ÖÛú ¾ÖŒŸÖ¾µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ

¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¬¤ü ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ŸÖÖŸÛúÖôû ÃÖã¹ý Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê ØÛú¾ÖÖ

×ŸÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ×´ÖŸÖß´Ö¬µÖê ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öê ¾ÖŒŸÖ¾µÖ, Ø®Ö¤üÖ Ûú¸üÞÖÖ êü ØÛú¾ÖÖ ²Ö¤ü®ÖÖ´Öß Ûú¸üÞÖÖ êü

†ÖÆêü, µÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖ¾Ö¹ý®Ö ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸÖß“Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸÖÖê †¿ÖÖ

ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ÖÖÃÖæ®Ö ˆ®´ÖãŒŸÖ †ÃÖŸÖÖê.

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ²Ö§ü»Ö ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

¯ÖÓ×›üŸÖ ‹´Ö.‹ÃÖ.‹´Ö.¿Ö´ÖÖÔ µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¤ü»ÖÖ Ûúß, ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê/×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ“Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü (105/194) Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê †ÃÖæ®Ö ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖÓ®ÖÖ •Öê ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü

19(1) †®¾ÖµÖê ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê ´Öã»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ †ÖÆêüŸÖ. µÖÖŸÖ ¾ÖÖ¤ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ

—ÖÖ»µÖÖÃÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ¬ÖÖ®µÖ ¤êüÞÖê †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêü. (The Fundamental rights

under Article 19(1) (a) has to yield to the privileges of Parliament

and State Legislature under Article 194(3)

³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ »ÖÖêÛúÖÓ“Öß ÝÖÖ·ÆÖÞÖß ´ÖÖÓ›üÖ¾ÖµÖÖ“Öß

†ÃÖŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÖ¾ÖÔ•Ö×®ÖÛú ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖàÛú›êü »ÖõÖ ¾Öê¬ÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê †ÃÖŸÖê. †ÃÖê Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ

ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸÖê“Ö ¤ü›ü¯ÖÞÖ ®ÖÃÖ»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê. †Ö¯Ö»Öê ×¾Ö“ÖÖ¸ü †Ö×ÞÖ †Ö¯Ö»Öß ´ÖŸÖê ŸµÖÖÓ®ÖÖ

37

´ÖÖêÛúôêû¯ÖÞÖÖ®Öê ´ÖÖÓÓ›üŸÖÖ †Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ Ö¬µÖê, ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ

Æü¾Öê ŸÖê ²ÖÖê»ÖÞµÖÖ“Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÖÆêü. ±úŒŸÖ ŸµÖÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ¾ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖß»Ö †ÓŸÖÝÖÔŸÖ

×¿ÖÃŸÖ ¯ÖÖôû»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê. ²ÖÖÆêü¸ü“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖŸÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ

®ÖÖÆüß. ÛúÖêÞÖÖ“ÖßÆüß ³Öß›ü´Öã¾ÖÔŸÖ ®Ö ²ÖÖôûÝÖŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÖêÞÖÖ“µÖÖÆüß ¸üÖÝÖ»ÖÖê³ÖÖ“Öß ×±úÛúß¸ü ®Ö Ûú¸üŸÖÖ

ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ Ö¬µÖê ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ²ÖÖê»ÖŸÖÖ µÖêÞµÖÖÃÖÖšüß ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ Æüß ‹Ûú ×®ÖŸÖÖÓŸÖ ÝÖ¸ü•Ö

†ÃÖŸÖê. ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ˆ®´ÖãŒŸÖß †ÃÖ»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ, ÃÖ¤üÃµÖ ×®Ö³Öá›ü¯ÖÞÖê

†Ö×ÞÖ ´ÖÖêÛúôêû¯ÖÞÖÖ®Öê ²ÖÖê»Öê»Ö †¿Öß †¯ÖêõÖÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖÓÃÖ¤êü¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¾ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÖ×¬ÖÛú¸üÞÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ Ö¬µÖê ŸµÖÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾ÖŒŸÖ¾µÖÖ²Ö§ü»Ö ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ®Öê

Ûêú»Öê»µÖÖ ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê †¿Öß ŸÖ¸üŸÖæ¤ü ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖ Ûêú»Öê»Öß

†ÖÆêü. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ²ÖÖê»Ö»µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ²ÖãŒÛúß Ûú¸üÞÖê ØÛú¾ÖÖ

ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üÞÖê ¾ÖÖ ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ¤üÖ¾ÖÖ Ûú¸üÞÖê ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÆüß

†ÖÆêü.

ÃÖã¹ýü¾ÖÖŸÖß»ÖÖ †×¬Ö×®ÖµÖ×´ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà´Ö¬µÖê †¿Öß

¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ÆüÖêŸÖß Ûúß, ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖßÃÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ, ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ

†Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê •Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖŸÖß»Ö ŸÖê“Ö, †Ö´Ö“Öß ÃÖÓÃÖ¤ü ÛúÖµÖªÖ®Öê †¿ÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öß ¯ÖæÞÖÔŸÖ: ØÛú¾ÖÖ †Ó¿ÖŸÖ: ¾µÖÖÜµÖÖ Ûú¸üÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß ŸÖÖê ÖµÖÕŸÖ “ÖÖ»Öæ ¸üÖÆüŸÖß»Ö.

¤ãüÃÖ·µÖÖ ¿Ö²¤üÖÓŸÖ ÃÖÖÓÝÖÖµÖ“Öê ´ÆüÞÖ•Öê, ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê Ûú¬Öß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ‹ÜÖÖªÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ÛúÖµÖªÖ®Öê ŸÖ¸üŸÖæ¤ü Ûêú»Öß, ŸÖ¸ü ×²ÖÎ™üß¿ÖÖÓ“Öß ¯Öæ¾ÖÖì¤üÖÆü¸üÞÖê ŸµÖÖÓ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ

ŸÖê£Ö¾Ö¸ü †Ö´Ö“µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ »ÖÖÝÖæ ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ. ¯Ö ÓüŸÖã 1978 ´Ö¬µÖê ÜÖÓ›ü 3 ´Ö¬µÖê ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ

Ûúºþ®Ö †¿Öß ŸÖ¸üŸÖæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß Ûúß, ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö×®ÖÙ¤üÂ™ü Ûêú»Öê»µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ †®µÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ, ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê,

ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ¾Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß, ÊÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®Ö -

“Ö¾¾Öê“ÖÖôßûÃÖÖ¾Öê ×¾Ö¿ÖÖê¬Ö®Ö †×¬Ö×®ÖµÖ´Ö, 1978 (×¤ü®ÖÖÓÛ 20 •Öæ®Ö 1979 ¯ÖÖÃÖæ®Ö †´Ö»ÖÖŸÖ) “µÖÖ

38

†ÝÖÖê¤ü¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü, ÃÖ¤üÃµÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÆüÖêŸµÖÖ, ŸµÖÖ“Ö †ÃÖŸÖß»Ö. ÜÖ¸êü ŸÖ¸ü

ÊÖ ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê®Öê Ûêú¾Öôû, ×²ÖÎ×™ü¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö ¿Ö²¤ü ÝÖÖôæû®Ö, ±úŒŸÖ

¿ÖÖ×²¤üÛú ²Ö¤ü»Ö Ûêú»ÖÖ. ´Öæôû ²ÖÖ²Ö ŸÖ¿Öß“Ö ¸üÖ×Æü»Öß. ¾ÖêÝÖóµÖÖ ¿Ö²¤üÖÓŸÖ ÃÖÖÓÝÖÖµÖ“Öê ´ÆüÞÖ•Öê,

ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖ ˆ»»Öê×ÜÖ»Öê»Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ, ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ,

ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üŸÖ: ×²ÖÎ×™ü¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ»ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛ

26 •ÖÖ®Öê¾ÖÖ¸üß, 1950 »ÖÖ •Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖêŸÖê, ŸÖê“Ö †ÖÆêüŸÖ.

39

4. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öß µÖÖ¤üß Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê, ¯Ö¸ÓüŸÖã †¿Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß µÖÖ¤üß Æüß

Ûêú¾ÆüÖ“Ö ¯Ö×¸ü¯ÖæÞÖÔ †ÃÖÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü, ÃÖ¤üÃµÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“Öê ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ.

³ÖÖÂÖÞÖÃ¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

(³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 (2) ¾Ö 194 (2) ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü)

1. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÃÖê»Ö. (ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 (1) ¾Ö 194) ;

2. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»Öê ¾ÖŒŸÖ¾µÖ

¾ÖÖ Ûêú»Öê»Öê ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö µÖÖ²Ö§ü»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖß®Ö ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß¯ÖÖÃÖæ®Ö

ˆ®´ÖãŒŸÖß. (ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 (2) ¾Ö 194);

3. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖŸÖ ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ, †Æü¾ÖÖ»Ö, ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö,

´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ØÛú¾ÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö¾Öé¢Ö µÖÖÓ²Ö§ü»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖß®Ö

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß¯ÖÖÃÖæ®Ö ŸµÖÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß (ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105(2) ¾Ö

194);

4. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö

(ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 122 ¾Ö 212);

‡ŸÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

(³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 (3) ¾Ö 194 (3) ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü)

5. ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÃÖ¡Ö ÃÖã¹ý †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖãºþ ÆüÖêÞµÖÖ“µÖÖ †ÝÖÖê¤ü¸ü 40 ×¤ü¾ÖÃÖ ¾Ö

ÃÖÓ Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü 40 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ ÖµÖÕŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ

†™üÛú ®Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖê (×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ ÜÖÓ›ü 135 †)

6. ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ •µÖã üß ÃÖ¤üÃµÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ®Ö ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ´ÖÖêÛúôûßÛú;

7. ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öß †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖÖ, †¯Ö¸üÖ¬Ö×ÃÖ¬¤üß, ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖ ¾ÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖæ®Ö

ÃÖã™üÛúÖ µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ŸÖŸÛúÖôû ´ÖÖ×ÆüŸÖß ×´ÖôûÞµÖÖ“ÖÖ ÆüŒÛú.

8. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖ †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü

ØÛú¾ÖÖ ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö.

40

9. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÝÖã ŸÖ ²ÖîšüÛúßŸÖß»Ö ×®ÖÞÖÔµÖ ¾ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ˆ‘Ö›ü Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü

¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö.

10. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖ ¾ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß µÖÖÓ®Öß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÃÖÖõÖ ®Ö ¤êüÞÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öê

ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¤üÖÜÖ»Ö ®Ö Ûú¸üÞÖê.

11. ¤ãüÃÖ·µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü ¾ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü, ØÛú¾ÖÖ ¸üÖ•µÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü ¾ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö

ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ¾ÖÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖ®Öê ŸµÖÖ ŸµÖÖ †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü

´ÆüÞÖæ®Ö Æü•Ö¸ü ¸üÖÆæü ®ÖµÖê, †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ‡“”êû×¾Ö¹ý¬¤ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ

³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

12. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß, ÃÖ¾ÖÔ“Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ

²ÖÖê»ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öê ¾ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ¾ÖÖ †×³Ö»ÖêÜÖ ´ÖÖÝÖ¾ÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü

×¤ü»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ»ÖÖ Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ †Ö¤êü×¿ÖŸÖ

Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖê †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖß ¯Ö›üŸÖß»Ö †ÃÖê ¤üÃŸÖÖ¾Öê•Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›æü ¿ÖÛúŸÖê.

13. ×ŸÖ“µÖÖÃÖ´ÖÖê ü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ»ÖÖ ¿Ö¯Ö£Ö ¤êü‰ú

¿ÖÛúŸÖê ØÛú¾ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ–ÖÖ Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖæ ¿ÖÛúŸÖê.

14. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯Ö™ü»ÖÖ¾Ö¸ü šêü¾ÖÞµÖÖ†ÝÖÖê¤ü¸ü, ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ×¤ü»Öê»ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖÖõÖß¯Öã üÖ¾ÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ¾ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß, ÛúÖêÞÖÖ»ÖÖÆüß

ˆ‘Ö›ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ¾ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

¾Ö¸ü ˆ¬¥üéüŸÖ Ûêú»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß µÖÖÓ“µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ

†Ö¯Ö»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß µÖÖÓ“Öê ÃÖÓ üõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖê †Ö®ÖãÂÖÓ×ÝÖÛú

†×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ ŸÖê †ÃÖê.

1. ¾µÖŒŸÖß ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖÖê ¾ÖÖ ®ÖÃÖÖê, ×ŸÖ®Öê •Ö¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûêú»ÖÖ

†ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ×ŸÖ»ÖÖ †™üÛúü Ûú¸üÞÖê;

2. ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖÞÖê, †Ö×ÞÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ¾Ö †×³Ö»ÖêÜÖ ´ÖÖÝÖ¾ÖÞÖê ;

41

3. †Ö¯Ö»Öß ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß †Ö×ÞÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Ö®Ö µÖÖÓ“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞÖê.

(ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 118 ¾Ö 208)

4. †Ö¯Ö»Öê ¾ÖÖ¤ü×¾Ö¾ÖÖ¤ü †Ö×ÞÖ ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Öê µÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üßÛú¸üÞÖ ¸üÖêÜÖÞÖê;

5. ²ÖÖÆêü¸üß»Ö ¾µÖŒŸÖà®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ µÖêÞµÖÖ“Öß ²ÖÓ¤üß Ûú¸üÞÖê.

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †™üÛêú¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ üõÖÞÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß/ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ²ÖîšüÛú ÃÖãºþ †ÃÖŸÖÖÓ®ÖÖ †™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß :

×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ Ö¬µÖê ÃÖ¡Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ •µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †£Ö¾ÖÖ •µÖÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ •ÖÖê ÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ²ÖîšüÛú “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ †™üÛú ŸÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß“Ö, ¯Ö ÓüŸÖã ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ 40 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ Öæ¾Öá

ØÛú¾ÖÖ ®ÖÓŸÖ¸üÆüß, ØÛú¾ÖÖ ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ •ÖÖŸÖÖ®ÖÖ ¾ÖÖ ŸÖê£Öæ®Ö µÖêŸÖÖ®ÖÖÆüß ŸµÖÖ»ÖÖ †™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ

®ÖÖÆüß. ®Ö¾µÖÖ ×¤ü»»Öß²ÖÖÆêü¸üß»Ö ‹ÜÖÖªÖ ×šüÛúÖÞÖÖÆæü®Ö ŸÖÖê ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ

ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖÃÖÖšüß µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ¿Öß ¤ÓüÝÖÖ´ÖÃŸÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß

¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ŸÖ¸ü ŸÖÖêÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê.

ÊÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ÆêüŸÖæ ÆüÖ †ÖÆêü Ûúß, ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ÃÖã ü ×õÖŸÖ¯ÖÞÖê µÖêŸÖÖ

µÖÖ¾Öê ¾Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖÃÖÖšüß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖ µÖÖ¾Öê. ±úŒŸÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ Ö¬µÖê“Ö ÃÖÓÃÖ¤ü

ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ †™üÛêú¯ÖÖÃÖæ®Ö ˆ®´ÖãŒŸÖß †ÖÆêü. ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬ÖÛú Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖÖ

ÛúÖµÖªÖÜÖÖ»Öß ŸÖß »ÖÖÝÖæ ®ÖÖÆüß. ŸÖ¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß †™üÛú —ÖÖ»µÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ŸÖ¿ÖÖ †™üÛêú“Öß,

Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖê“Öß, ¤üÖêÂÖ×ÃÖ¬¤üß“Öß †Ö×ÞÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ ™üÖÛú»µÖÖ“Öß ¾ÖÖ ŸÖê£Öæ®Ö ´ÖãŒŸÖ Ûêú»µÖÖ“Öß

´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ Ÿ¾Ö¸üßŸÖ ªÖµÖ»ÖÖ“Ö Æü¾Öß. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ŸÖÖê ÆüŒÛú“Ö †ÖÆêü. ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖ®Öê »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öß †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖÖ, ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖ ‡. ‘Ö™ü®ÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ

Ÿ¾Ö¸üßŸÖ Ûúôû¾Ö»µÖÖ“Ö ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ. ŸÖÃÖê ŸµÖÖÓ®Öß ®Ö Ûêú»µÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê. Æüß

´ÖÖ×ÆüŸÖß ÆüÖê‡Ô»Ö ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü Ûúôû¾ÖÖ¾ÖµÖÖÃÖ Æü¾Öß. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ¤üÃµÖ ¤êü¿ÖÖ“µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ³ÖÖÝÖÖŸÖ †ÃÖÖê, ŸµÖÖ“µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ²ÖÖ²Öß ŸÖÖ êü®Öê †Ö×ÞÖ ®ÖÓŸÖ¸ü ¯Ö¡ÖÖ®Öê

Ûúôû¾ÖÖ¾ÖµÖÖÃÖ Æü¾µÖÖŸÖ.

42

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¾ÖÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ (ÃÖ´Ö®ÃÖ)

ÃÖ¤üÃµÖÖ¾Ö¸ü ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß..

†¬µÖõÖ ¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¾ÖÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß

†Ö¤êü×¿ÖÛúÖ (ÃÖ´Ö®ÃÖ) ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ¾Ö¸ü ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖêŸÖ

®ÖÖÆüß †Ö×ÞÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ/×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ †™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß, ÆüÖ

×®ÖµÖ´Ö »ÖÖÝÖæ †ÖÆêü. Æüß ˆ®´ÖãŒŸÖß ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ/×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¯Ö× üÃÖß´ÖêŸÖ ÜÖÖ•ÖÝÖß ¾µÖŒŸÖß»ÖÖÆüß »ÖÖÝÖæ

†ÖÆêü. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ/×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖ, ±úŒŸÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“Öê“Ö ØÛú¾ÖÖ

†¬µÖõÖ/ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“Öê“Ö †Ö¤êü¿Ö »ÖÖÝÖæ †ÃÖÖ¾ÖêŸÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ †®µÖ ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öê

¾ÖÖ Ã£ÖÖ×®ÖÛú ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“Öê †Ö¤êü¿Ö »ÖÖÝÖæ †ÃÖæ ®ÖµÖêŸÖ, µÖÖÃÖÖšüß ÆüÖ ×®ÖµÖ´Ö †ÖÆêü. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ

†Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ 144 Ûú»Ö´Ö¤êüÜÖß»Ö •ÖÖ¸üß Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö

Ûêú»ÖÖ ŸÖ¸ü ŸÖÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö šü¸üŸÖÖê. ÃÖÓÃÖ¤ü ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖ

Ûú»Ö´Ö 144 “µÖÖ ÃÖ¥ü¿Ö †ÃÖ»Öê»Öê †¬µÖõÖÖÓ“Öê †Ö¤êü¿Ö •ÖÖ¸üß Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖê, Æüß ‹Ûú ¾ÖêÝÖôûß ÝÖÖêÂ™ü

†ÖÆêü.

±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ Ö¬µÖê, •µÖã üß ´ÆüÞÖæ®Ö ÛúÖ´Ö ®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ´ÖÖêÛúôûßÛú ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

†ÃÖŸÖê. •µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß •µÖã üß“Öß ¯Ö¬¤üŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖê£Öê •µÖã ü¸ü ´ÆüÞÖËæ®Ö ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»µÖÖÃÖ •ÖÖÞÖê Æêü

¯ÖÏŸµÖêÛú ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖ“Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß, ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ †Ö×ÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ®ÖÖ ÆüÖ

×®ÖµÖ´Ö »ÖÖÝÖæ ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞÖê²ÖÖ²ÖŸÖ..

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß ¾ÖÖ †®µÖ ¾µÖŒŸÖß µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ×ÛÓú¾ÖÖ, ŸµÖÖ

ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÃÖÖõÖ ¤êüÞµÖÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ŸÖÖê •µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

†ÃÖê»Ö, ŸµÖÖ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ †®µÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœêü ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖ®Öê µÖÖ¾Öê µÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü

•Ö²Ö¸ü¤üÃŸÖß Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

43

¾µÖŒŸÖà®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü/ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê¸ü ÃÖÖõÖßÃÖÖšüß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞÖê²ÖÖ²ÖŸÖ..

¾µÖŒŸÖà®ÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖ“Öê ØÛú¾ÖÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ¾ÖÖ †×³Ö»ÖêÜÖ

ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ¾ÖÔ“Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“Öß ¯Öãœêü

®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß ¾ÖŸÖÔÞÖæÛú Æüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üß †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß ÃÖ´Ö•Ö»Öß •ÖÖŸÖê.

1. ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ˆ¢Ö êü ¤êüÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü.

2. •ÖÖÞÖß¾Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ÜÖÖê™üß ÃÖÖõÖ ¤êüÞÖê, ÃÖŸµÖ »Ö¯Ö¾ÖÞÖê ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ×¤ü¿ÖÖ³Öæ»Ö Ûú üÞÖê.

3. ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ×£Ö»»Ö¸ü¯ÖÞÖê ¾ÖÖÝÖÞÖê †Ö×ÞÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú ˆ¢Ö¸êü ¤êüÞÖê.

4. ÃÖ×´ÖŸÖß Ûú¸üßŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ®ÖÂ™ü Ûú¸üÞÖê ØÛú¾ÖÖ

´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ÜÖ¸üÖ²Ö Ûú¸üÞÖê.

ÃÖÃÖÓ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü‡ŸÖÛúÖ“Ö ´ÖÖ®Ö ¸üÖÜÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê. ´ÆüÞÖæ®Ö •Ö¸ü ÛúÖêÞÖß ÃÖ ÓÃÖ¤üßµÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü ™üßÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖß Ûêú»Öß ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß²Ö§ü»Ö †®Öã¤ËüüÝÖÖ¸üü

ÛúÖœü»Öê ŸÖ¸ü ŸÖÖê ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö šü¸üŸÖÖê.

µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúÖµÖªÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ´ÆüÞÖæ®Ö †×³Ö¸üõÖêŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ †¬µÖõÖÖÓ¿Öß

ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß †Ö›üÛúÖšüß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖÓ ÖÛÔú ÃÖÖ¬ÖÞµÖÖ“ÖÖ ¾Ö

×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö´Ö¿ÖÖÔ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖŸÖÖê. Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê †ÃÖê ‹ÜÖÖ¤êü ¯Ö¡Ö ×»Ö×Æü»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü

ŸÖê ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×®ÖÛú ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ¸üÖêÜÖæ®Ö ¬Ö¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

•Öê¾ÆüÖ ‹ÜÖÖ¤üß ²ÖÖ²Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ/×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ¬Öß®Ö †ÃÖê»Ö †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ

ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¤ü¸ü¸üÖê•Ö †Ö¯Ö»µÖÖ ²ÖîšüÛúß ‘ÖêŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ, ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖÆü/×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû

ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖÆü ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾µÖŒŸÖß ŸµÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß ¾ÖÖ ŸÖê ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üßÃÖÆüß

¤êü‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ •µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü “ÖÖ»Öæ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸üü

•ÖÖÆüß¸ü ™üßÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖß Ûú¸üÞÖê Æüß †ŸµÖÓŸÖ †µÖÖêÝµÖ ÝÖÖêÂ™ ü†ÖÆêü, †Ö×ÞÖ ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖ®Öê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÆüß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖÖê. ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»Öß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ¾ÖÖ »ÖêÜÖ ØÛú¾ÖÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ“Öß ¾Öé¢Öê ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖ®ÖêÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖÖê.

44

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü, ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ Æü»»ÖÖ, ØÛú¾ÖÖ

ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ¾Ö¸ü, ÆüŒÛúÖÓ¾Ö¸ü ¾ÖÖ ˆ®´ÖãŒŸÖà¾Ö¸ü †Ö‘ÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ¾µÖ×ŒŸÖ¿Ö: ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸üß»Ö

ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸üß»Ö †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê †Ö‘ÖÖŸÖ µÖÖÓ ÖãôêûÆüß ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü µÖÖ

ÝÖã®ÊÖ²Ö§ü»Ö ×¿ÖõÖÖÆüß Ûúºþ ¿ÖÛúŸÖê. µÖÖŸÖß»Ö ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ŸÖŸ¾Ö Æêü“Ö †ÖÆêü Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü, ŸµÖÖ“µÖÖ

ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ¾ÖÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ®ÖÖ †Ö¯Ö»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ¤üõÖŸÖê®Öê †Ö×ÞÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛúŸÖê®Öê ¯ÖÖ¸ü

¯ÖÖ›üÞµÖÖ“µÖÖ †Ö›ü ØÛú¾ÖÖ †Ö¯Ö»Öê ÛúÖ´Ö ×®Ö³ÖÔµÖ¯ÖÞÖê ¾ÖÖ ×®Ö:¯ÖõÖ¯ÖÞÖê Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ †Ö›ü •µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÝÖÖêÂ™üß µÖêŸÖ †ÃÖŸÖß»Ö, ŸµÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ šü¸üŸÖÖŸÖ.

‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ, ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ²ÖîšüÛúßÃÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ †›ü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ŸÖ¸ü ŸÖÖê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ »ÖÖ“Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö ÆüÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ

ÆüÖêŸÖÖê. •ÖÖÞÖß¾Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ×¤ü¿ÖÖ³Öæ»Ö Ûú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÜÖÖê™üß †ÖÆêü µÖÖ“Öß Ûú»¯Ö®ÖÖ

†ÃÖæ®ÖÆüß, ŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¯Öã ü¾ÖÞÖê ÆüÖÆüß ‹Ûú ÝÖÓ³Öß¸ü ÝÖã®ÆüÖ †ÖÆêü. ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

³ÖÓÝÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ µÖÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü“Öê, ´ÆüÞÖ•Öê •ÖÃÖê ŸµÖÖÓ“Öê †Ö¤êü¿Ö ®Ö

¯ÖÖôûÞÖê, ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“Öß, ŸµÖÖÓŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß, ¾ÖÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öß ²Ö¤ü®ÖÖ´Öß Ûú¸üÞÖê µÖÖ

ÃÖ¾ÖÖÕ²Ö§ü»ÖÆüß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ÆüÖêŸÖê ŸÖ¿Öß ×¿ÖõÖÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö :

''ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö'' µÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ¾µÖÖÜµÖÖ †¿Öß Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö. ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß

¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü, ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸üß µÖÖÓ®ÖÖ †Ö¯Ö»Öß ÛúÖµÖì

†Ö×ÞÖ ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛú¯ÖÞÖê †Ö×ÞÖ ¤üõÖŸÖê®Öê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üÞµÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¾ÖÖ

†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖÞµÖÖ“Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛéúŸÖß ¾ÖÖ †ÛéúŸÖß ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü, ŸµÖÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ

µÖÖÓ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ¾Ö ÃÖ®´ÖÖ®Ö µÖÖÓ®ÖÖ õÖŸÖß ¯ÖÖê“ÖÞÖÖ¸üß ÛéúŸÖß ¾ÖÖ †ÛéúŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ´Æü™ü»Öß

•ÖÖŸÖê. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö µÖÖÓŸÖß»Ö ±ú¸üÛú ±úÖ¸ü ÃÖæõ´Ö †ÖÆêü.

ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö šüºþ ¿ÖÛúŸÖÖê. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ †ÃÖŸÖÖê“Ö. ŸÖ¸üßÆüß,''ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö'' µÖÖ

ÃÖÓÛú»¯Ö®Öê“Öß ¾µÖÖ¯ŸÖß ´ÖÖêšüß †ÖÆêü. Œ¾Ö×“ÖŸÖ, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ®Ö Ûú¸üŸÖÖÆüß

45

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ •ÖÖ‰ú ¿ÖÛúŸÖÖê. ÜÖ¸êü ¯ÖÖÆüŸÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ÊÖ ¿Ö²¤üÖ“Öß ®Öê ÖÛúß ¾µÖÖÜµÖÖ

Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ¾ÖÖ ŸµÖÖ ¿Ö²¤üÖŸÖß»Ö ÃÖÓÛú»¯Ö®Öê“µÖÖ ÃÖß´ÖÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ¯ÖÞÖê šü¸ü×¾ÖŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.

‹ÜÖÖªÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ Ûêú»Öê»Öß ‹ÜÖÖ¤üß ÛéúŸÖß Æüß †¾Ö´ÖÖ®Ö×®Ö¤ü¿ÖÔÛú ®ÖÃÖê»Ö ¾ÖÖ †®µÖ

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ŸÖß ŸÖ¿Öß †ÃÖê»ÖÆüß. ¤ãüÃÖ·µÖÖ ¿Ö²¤üÖÓŸÖ ÃÖÖÓÝÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê —ÖÖ»µÖÖÃÖ, †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ

®ÖÖÆüß µÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê ÛúÖ´Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü“Ö ÃÖÖê Ö¾ÖÞÖê ‡Â™ü šü¸üŸÖê.

ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê, ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö¯ÖÞÖÖ¾Ö¸ü,¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü ØÛú¾ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü¾Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ †Ö‘ÖÖŸÖÖÓ“ÖÖ †ÓŸÖ³ÖÖÔ¾Ö, ''†¾Ö´ÖÖ®Ö'' µÖÖ¿Ö²¤üÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ´Ö•ÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê, †¿ÖÖ ÛúÖÆüß ÛéúŸÖß ¯Öãœêü ×¤ü»µÖÖ†ÖÆêüŸÖ :

1. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆêü, ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“Öß ²Ö¤ü®ÖÖ´Öß ÆüÖê‡Ô»Ö ØÛú¾ÖÖ »ÖÖêÛúÖÓ Ö¬Öß»Ö

ŸµÖÖÓ“ÖÖ †Ö¤ü¸ü Ûú´Öß ÆüÖê‡Ô»Ö †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ×»ÖÜÖÖÞÖ ¾ÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖê.

2. †¬µÖõÖ/ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ŸµÖÖÓ“Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ, ŸµÖÖÓ“Öê “ÖÖ×¸ü¡µÖ ¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ

×®Ö:¯ÖõÖ¯ÖÞÖÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¿ÖÓÛúÖ ‘ÖêÞÖê.

3. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÆüÖ ¯ÖõÖ¯ÖÖŸÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ †Ö¸üÖê Ö Ûú¸üÞÖê.

4. ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“Öê ÜÖÖê™êü“Ö ¾ÖÖ ×¾ÖÛéúŸÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞÖê.

5. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÝÖã ŸÖ ²ÖîšüÛúß“Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö ¾ÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖŸÖæ®Ö ¾ÖÝÖôûÞµÖÖÃÖ

ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê»Öê ³ÖÖÝÖ ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê.

6. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ¾ÖŸÖÔÞÖãÛúß²Ö§ü»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ÆüÖŸÖ ™üÖÛúÞÖê, ØÛú¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ŸÖê

†Ö¯Ö»Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ ¯ÖÖ¸ü ¯Ö›üßŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ, ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßÃÖ

•ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ, ŸµÖÖÓ“Öß ¾ÖÖ™ü †›ü¾ÖÞÖê.

7. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö ¯Ö›êü»Ö †¿ÖÖ ÆêüŸÖæ®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ »ÖÖ“Ö»Öã“Ö¯ÖŸÖ ¤êü‰ú Ûú¸üÞÖê.

8. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ¬ÖÖÛú¤ü¯Ö™ü¿ÖÖ ¤üÖÜÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ‘ÖÖ²Ö¸ü¾ÖÞÖê.

9. ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ØÛú¾ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¾ÖÖ ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ

•ÖÖÞÖæ®Ö²Öã•Öæ®Ö ÜÖÖê™üß ØÛú¾ÖÖ ×¤ü¿ÖÖ³Öæ»Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¾ÖÖ ¯Öã üÖ¾ÖÖ ¤êüÞÖê.

10.ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœêü ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü µÖêÞÖÖ·µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ»ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞÖê ¾ÖÖ

ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖŸÖ ™üÖÛúÞÖê.

46

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ, †¾Ö´ÖÖ®Ö ‡.²Ö§ü»Ö ×¿ÖõÖÖ :

ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ¯ÖÏŸµÖêÛú ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †Ö¯Ö»ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÖÓ³ÖÖôûŸÖ †ÃÖŸÖê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ

ÜÖ›üÃÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öß ¾ÖÖ ¤ü™üÖ¾ÖÞµÖÖ“Öß ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÛú¸üŸÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ,

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¤êü‰ú ¿ÖÛúŸÖê. Ã¾ÖŸÖ:“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú×¸üŸÖÖ †ÖÞÖÜÖß ¤üÖê®Ö ×¿ÖõÖÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ

´ÆüÞÖ•Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖê¾ÖêŸÖæ®Ö ×®Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö ×®ÖÂÛúÖ×ÃÖŸÖ Ûú¸üÞÖê.

ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÛú¸üßŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ ˆ¾ÖÔ×¸üŸÖ ÃÖ¡ÖÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÛú×¸üŸÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

ÃÖê¾ÖêŸÖæ®Ö ×®Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê ØÛú¾ÖÖ †ŸµÖÓŸÖ ×¾Ö¯Ö×¸üŸÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö

×®ÖÂÛúÖ×ÃÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öß †×¬ÖÛúÖ×¸üŸÖÖ Æüß ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ Öã üŸÖß“Ö ØÛú¾ÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü Ûêú»Öê»µÖÖ ÝÖã®ÊÖ¯Öã üŸÖß“Ö ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ®ÖÃÖŸÖê, ŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¾ÖÔ“Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö µÖÖ

†×¬ÖÛúÖ×¸üŸÖê“µÖÖ ÛúõÖêŸÖ µÖêŸÖÖŸÖ, ´ÖÝÖ ŸÖê †¾Ö´ÖÖ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»Öê †ÃÖÖêŸÖ ¾ÖÖ ‡ŸÖ¸üÖÓ®Öß Ûêú»Öê»Öê

†ÃÖÖêŸÖ. †ÃÖê †¯Ö¸üÖ¬Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ Ûêú»Öê»Öê †ÃÖÖêŸÖ ¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖ²ÖÖÆêü¸ü Ûêú»Öê»Öê

†ÃÖÖêŸÖ, ŸµÖÖ´Öãôêû ÛúÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ±ú¸üÛú ¯Ö›üŸÖ ®ÖÖÆüß. †Ö¯Ö»µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ¾ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

³ÖÓÝÖÖ²Ö§ü»Ö ‹ÜÖÖªÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü, ÆüÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ ÓüÖ“Öß ''†Ö¬ÖÖ¸ü×¿Ö»ÖÖ'' ´Æü™ü»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ®ÖÖ µÖÖ

†×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ Öãôêû ÜÖ¸üÖ †£ÖÔ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê †Ö×ÞÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî Ö †×¬ÖÛúÖ¸ü ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêŸÖÖê.

ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÓÃÖ¤êü“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ †Ö×ÞÖ ×ŸÖ“Öê ÃÖ¾ÖÔ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖã ü×õÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖŸÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ µÖÖ×¾Ö¹ý¨ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê

¤Óü›üÖŸ´ÖÛú †×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ÆüÖ Œ¾Ö×“ÖŸÖ“Ö †ŸµÖÓŸÖ ÛúÃÖÖê™ßü“µÖÖ ¾Öêôûß Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“ÖÖ †ÃÖŸÖÖê.

´ÆüÞÖ•Öê •Öê£Öê »ÖÖêÛúÖÓ“ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü¾Ö¸üß»Ö ×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖ •ÖÖÞÖß¾Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ®ÖÂ™ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ

•ÖÖŸÖÖê, ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ²Ö¤ü®ÖÖ´Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê †¿ÖÖ“Ö ¾Öêôûß, Æêü †Ã¡Ö ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê

†ÃÖŸÖê. †¿ÖÖ †¯Ö¸üÖ¬ÖÖÓ²Ö§ü»Ö ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ¾ÖÖ ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¾µÖŒŸÖ Ûêú»µÖÖ¾Ö¸ü ŸÖß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»Öß †ÃÖÖÆüß ‹Ûú ¯ÖÖµÖÓ›üÖ ¯Ö›ü»ÖÖ †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †Ö¯Ö»ÖÖ

´ÖÖ®Ö ¸üÖÜÖÞµÖÖÃÖÖšüß, ´ÖÝÖ ŸµÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÛúÖêÞÖŸÖß“Ö ¤üÜÖ»Ö ‘ÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

47

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ‹Ûú´Öê¾Ö ×®ÖÞÖÔµÖÛúÖ¸ü.

µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö ×®ÖÞÖÔµÖÖÛú›êü (‹ †ÖµÖ

†Ö¸ü 1965 “µÖÖ ÃÖ. ®µÖÖ. 745) ¯ÖÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê •ÖÖŸÖê, ¯Ö¸ÓüŸÖã µÖê£Öê Æêü ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê

Ûúß ÆüÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ®Ö¾ÆüŸÖÖ. 26 ´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü

143 ÜÖÖ»Öß ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¸üÖÂ™Òü¯ÖŸÖà®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ºþ¯ÖÖ®Öê ÃÖÓ¤ü³ÖáŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ¾ÖÖì““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ µÖÖ¾Öêôûß ×¤ü»Öê ÆüÖêŸÖê. ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

³ÖÓÝÖÖ²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö Ûêú¿Ö¾Ö ØÃÖÝÖ µÖÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ

™üÖÛú»Öê ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ¾Ö¸ü ŸµÖÖ®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ»ÖÖ ´ÖãŒŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ²Ö§ü»Ö †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›êü

¯ÖÏÖ×¬Ö»ÖêÜÖ (Writ Petition) ¯ÖÖšü¾Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. µÖÖŸÖæ®Ö ¯Öãœêü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö

®µÖÖµÖ´ÖæŸÖá“Öß †×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúõÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖß †Ö×ÞÖ ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ´ÖÓ›üôû †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“Öß

ÛúÖêÞÖŸÖß, µÖÖ²Ö§ü»Ö ÛúÖµÖªÖ“Öê †®ÖêÛú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾Ö ÝÖÓãŸÖÖÝÖãÓŸÖß“Öê ¯ÖÏ¿®Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖ ÝÖê»Öê.

³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®Öß Æêü ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê †ÖÆêü Ûúß, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ‹ÜÖÖªÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß

×¾Ö¿ÖêÂÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ØÛú¾ÖÖ

¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ´ÖÓ›üôû Ã¾ÖŸÖ:“Ö ‹Ûú´Öê¾Ö ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß †ÖÆêü. ŸµÖÖ¾Öêôûß †ÃÖêÆüß šü¸ü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê Ûúß

†¾Ö´ÖÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ‹ÜÖÖªÖ»ÖÖ ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ ™üÖÛúÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú

ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ÃÖ´ÖÛúõÖ †ÖÆêü †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü µÖÖêÝµÖ ¯ÖÏÛúÖ êü —ÖÖ»Öê

ØÛú¾ÖÖ ®ÖÖÆüß Æêü šü¸ü¾ÖÞµÖÖÃÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ÃÖõÖ´Ö ®ÖÖÆüß. ¸üÖ•ÖÖ ¸üÖ´Ö ¯ÖÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÃÖã¨üÖ

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ, ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ 105 †®¾ÖµÖê

×¤ü»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê»Öê †ÃÖæ®Ö µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ˆÝÖ´Ö, ¾µÖÖ¯ŸÖß µÖÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔÓÛúÂÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡Öê

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÃÖéÂ™üß ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê“Ö ‹Ûú ¾µÖÖ¯ÖÛú Ã¾Öºþ¯Ö. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ×¾Ö×¬Ö×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖÓ“Öê ÃÖÖ¸ü

¾Öé¢Ö¯Ö¡Öê »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ ÃÖÖÓÝÖŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ÛúÖµÖ ‘Ö›üŸÖ †ÖÆêü ŸÖêÆüß ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓ¾¤üÖ¸êü“Ö »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ

ÛúôûŸÖê. ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÃ¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ Ã¯ÖÂ™ü¯ÖÞÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê ®ÖÖÆüß. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü

19(1) (†) ÜÖÖ»Öß ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»Öê ''³ÖÖÂÖÞÖ ¾Ö †×³Ö¾µÖŒŸÖß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ'' µÖÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ÆüŒÛúÖ´Ö¬µÖê

48

ŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê. ³ÖÖÂÖÞÖ ¾Ö †×³Ö¾µÖŒŸÖß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖŸÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡Ö Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ

†ÓŸÖ³ÖÖÔ¾Ö ÆüÖêŸÖÖê Æêü †®ÖêÛú ®µÖÖµÖ×®ÖÞÖÔµÖÖÓ¾¤üÖ¸êü ×®Ö×¿“ÖŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ

ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖŸÖæ®Ö ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛú»Öê»ÖÖ ´Ö•ÖÛæú¸ü ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ¾Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö †ÖÆêü.

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔ¾Öé·ŸÖê ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ, †ÃÖê ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö •Ö¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¯ÖÏÖ×¬ÖÛéúŸÖ Ûêú»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖß®Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ®Öê ˆ®´ÖãŒŸÖß ×¤ü»Öê»Öß †ÖÆêü (†®Öã“”êû¤ü 105(2)). ´ÖÖ¡Ö Æüß

ˆ®´ÖãŒŸÖß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓŸÖß»Ö ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ, ¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®Öß ŸÖÃÖê Ã¯ÖÂ™ü

†×¬ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»Öê»Öê †ÃÖ»µÖÖÜÖê üß•Ö, »ÖÖÝÖæ ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“Öê ´Öæ»ÖŸÖ:ÃÖŸµÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓŸÖæ®Ö ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ØÛú¾ÖÖ ×²Ö®ÖŸÖÖ¸üß

ÃÖÓ¤êü¿Ö¾ÖÆü®Ö ¾µÖ¾ÖÃ£Öê¾¤üÖ êü ¯ÖÏõÖê×¯ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ, ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ÃÖÓ üõÖÞÖ ×¤ü»Öê ÝÖê»Öê †ÖÆêü. ´ÖÖ¡Ö †ÃÖê

†Æü¾ÖÖ»Ö Æêü »ÖÖêÛú×ÆüŸÖÖ£ÖÔ †ÃÖÖ¾ÖµÖÖÃÖ Æü¾ÖêŸÖ, ŸµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏÃÖÖ¸üÞÖ ¾ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö ¾¤êüÂÖ´Öæ»ÖÛú ®ÖÃÖÖ¾Öê.

(ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 361 †).

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ, †Ö¯Ö»Öê ¾ÖÖ¤ü×¾Ö¾ÖÖ¤ü ØÛú¾ÖÖ †®µÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü Ã¾ÖŸÖ:“Öê

×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ šêü¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖ ŸÖ¿Öß“Ö ÝÖ¸ü•Ö ¯Ö›ü»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ¾Ö¸ü ¸üÖêÜÖ »ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ ¾Ö

ŸµÖÖÓÃÖ²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö †Ö¯Ö»µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖÓ“Öê ˆ»»ÖÓ‘Ö®Ö Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖÃÖ ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü, µÖÖ

´ÖµÖÖÔ¤üÖÓ“µÖÖ †¬Öß®Ö“Ö ¾Ö¸ü ˆ»»Öê×ÜÖ»Öê»Öê ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ÃÖÓ üõÖÞÖ †ÖÆêü. ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖŸÖ: ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“Öê †Æü¾ÖÖ»Ö ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö ®ÖÃÖŸÖÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã †ÃÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö

•Ö¸ü ¤ãüÂ™ü ÆêüŸÖæ®Öê ×¤ü»ÖÖ †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ³ÖÖÝÖ ´Öã§üÖ´Ö ”ûÖ¯Ö»ÖÖ ®ÖÃÖê»Ö,

ŸÖ¸ü ŸÖÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö šü¸üŸÖÖê †Ö×ÞÖ †ÃÖê Ûú¸üÞÖÖ¸üß ¾µÖŒŸÖß ×¿ÖõÖêÃÖ

¯ÖÖ¡Ö ÆüÖêŸÖê. ×¿Ö¾ÖÖµÖ, ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»ÖÖ ¯Öã üÖ¾ÖÖ

¾ÖÖ ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓ®Öß ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö

†ÖÆêü. ÝÖã ŸÖ ²ÖîšüÛúßŸÖß»Ö ×®ÖÞÖÔµÖ ¾ÖÖ ŸµÖÖ ²ÖîšüÛúß“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÝÖã ŸÖŸÖê“Öß ²ÖÓ¤üß ÛúÖœæü®Ö

™üÖÛú»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ»ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸÖ¿Öß •Ö¸ü ŸÖß Ûêú»Öß ŸÖ¸ü

ŸÖÖê ˆ‘Ö›ü ˆ‘Ö›ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ šü¸üŸÖÖê. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê, ¾ÖÖ¤ü×¾Ö¾ÖÖ¤üÖ“Öê •Öê

49

³ÖÖÝÖ †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖÓ®ÖãÃÖÖ¸ü, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßŸÖæ®Ö ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛú»Öê»Öê †ÃÖŸÖß»Ö, †¿ÖÖ

³ÖÖÝÖÖ“Öê ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö ÆüÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö šü¸üŸÖÖê †Ö×ÞÖ ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖß

×¿ÖõÖêÃÖ ¯ÖÖ¡Ö šü¸üŸÖê.

×¾Ö¬ÖÖ®Ö ´ÖÓ›üôûÖÓ“µÖÖ ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ˆ×ÞÖ¾ÖÖ ¤üÖÜÖ¾ÖÞÖÖ êü ¾Ö ŸµÖÖÓ¾Ö¸ü ¸üÖÃŸÖ ™üßÛúÖ Ûú¸üÞÖÖ¸êü

»ÖêÜÖÛú, ¾ÖŒŸÖê ØÛú¾ÖÖ ¾µÖÓÝÖ×“Ö¡ÖÛúÖ¸ü Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ÛúõÖêŸÖ µÖêŸÖÖŸÖ ÛúÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü

ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê ÛúÖ, †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ÃÖÓÃÖ¤ü ØÛú¾ÖÖ ´Æü™ü»Öê ŸÖ¸ü

ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü Ûêú»Öê»Öê ¾¤êüÂÖ´Öæ»ÖÛú ×»ÖÜÖÖÞÖ, ³ÖÖÂÖÞÖ ‡.²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ

ŸµÖÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß¾Ö¸ü Ø¿ÖŸÖÖê›êü ˆ›ü¾ÖÞÖê ¾ÖÖ

ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê Ö Ûú¸üÞÖê, µÖÖ²Ö§ü»Ö †¿Öß ÛéúŸÖß Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ×¾Ö¹ý¨ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûúºþ ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß

¿ÖÓÛúÖ“Ö ®ÖÖÆüß. ¯Ö ÓüŸÖã •Öê¾ÆüÖ ™üßÛúÖ Æüß µÖÖêÝµÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ¤Ëü³ÖÖ¾Ö´Öæ»ÖÛú †ÃÖŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü ÃÖÆüÃÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ µÖæ.Ûêú ´Ö¬Öß»Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“ÖÖ ¤üé×Â™üÛúÖê®Ö“Ö †Ö¯Ö»µÖÖÛú›üß»Ö

»ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖÆüÃÖÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, Æüß ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß †ÖÆêü.

ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ (µÖæ.Ûêú) ¯ÖÖ»ÖÔ Öë™ü¸üß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ×®Ö¾Ö›ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê (1967)

¯Öãœüß»Ö ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß †ÖÆêü.

"ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ, ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †Ö×ÞÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öß µÖ£ÖÖê×“ÖŸÖ ÛúÖµÖì

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ ÜÖ¸üÖÜÖã üÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö šü¸êü»Ö †ÃÖê †µÖÖêÝµÖ †›ü£Öôêû ×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûêú»Öê •ÖÖŸÖß»Ö ¾ÖÖ ŸÖÃÖê

Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ¯ÖÏµÖŸ®Ö ¾ÖÖ ¬Ö´ÖŒµÖÖ ×¤ü»µÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖß»Ö, ŸÖ¸ü“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Ö¯Ö»Öê ¤Óü›üÖŸ´ÖÛú ×¿ÖõÖÖ

Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾ÖêŸÖ, ¯ÖÞÖ ŸÖêÆüß ÆüÖêŸÖÖÆüÖê‡ÔÃŸÖÖê¾Ö¸ü †ŸµÖÓŸÖ †»¯Ö ¯ÖÏ ÖÖÞÖÖŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾ÖêŸÖ."

ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü, ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ×ŸÖÃÖ·µÖÖ

†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ (1976-77) Æüß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ¯Öã®ÆüÖ ®ÖÖë¤ü¾Ö»Öß †Ö×ÞÖ ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ (µÖæ.Ûêú) ®Öß

ŸÖß ×¤ü®ÖÖÓÛ 6 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß 1978 »ÖÖ Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»Öß.

¤ãüÃÖ·µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ŸÖê üÖ¾µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †®µÖ

²ÖÖ²Öà²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß :

"ÜÖ¸êü ŸÖ¸ü, ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓ“ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ŸÖÃÖê“Ö —ÖÖ»Öê ŸÖ¸ü, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖ“ÖÖ, ®µÖÖµµÖ ™üßÛúÖ

Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúÖêÞÖßÆüß †´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ¯Ö¸ÓüŸÖã †¿Öß ™üßÛúÖ Æüß ÃÖ¤üÃµÖÖ“µÖÖ

50

ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖß»Ö ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ¾µÖ×ŒŸÖÝÖŸÖ Æü»»ÖÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ™üßÛêú“Öß ³ÖÖÂÖÖ Æüß

ÝÖÖÓ¾Öœüôû †Ö×ÞÖ ×¿Ö¾Ö¸üÖôû †ÃÖê»Ö, ŸÖ¸ü †¿Öß ™üßÛúÖ ¸üÖÃŸÖ ¾Ö ®µÖÖµµÖ ™üßÛêú“µÖÖ †£ÖÔÛúõÖêŸÖ µÖêŸÖ

®ÖÖÆüß. ¾Öé¢Ö¯Ö¡Ö †ÖµÖÖêÝÖÖ®ÖêÆüß (1954) †ÃÖ³µÖ †Ö×ÞÖ ×¿Ö¾Ö¸üÖôû ³ÖÖÂÖêŸÖß»Ö ™üßÛúÖ µÖÖêÝµÖ ®Ö¾Æêü †ÃÖê“Ö

´Æü™ü»Öê †ÖÆêü. ''ÃÖ®ÖÃÖ®ÖÖ™üß ´ÖÖ•Ö¾ÖÞÖÖ¸üß ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü ™üßÛúÖ'' ×Æü»ÖÖÆüß ''®µÖÖµµÖ ™üßÛúÖ'' †ÃÖê

´ÆüÞÖŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß."

ÃÖÆüÖ¾µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ “ÖÖî£µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê

†ÖÆêü:

"ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 19(1) (†) ÜÖÖ»Öß ÃÖ¾ÖÔ ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖÓ®ÖÖ ²ÖÆüÖ»Ö Ûêú»Öê»µÖÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ †Ö×ÞÖ †×³Ö¾µÖŒŸÖß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÓŸÖ³Öæ ÔŸÖ †ÃÖæ®Ö ¾Öé¢Ö¯Ö¡Ö Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ÆüÖ ŸµÖÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ

Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ‹Ûú †×¾Ö³ÖÖ•µÖ ³ÖÖÝÖ †ÖÆêü, µÖÖ“Öß µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ •ÖÖÞÖß¾Ö †ÖÆêü. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ¯Ö¨üŸÖßŸÖ,

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ¸üÖÃŸÖ ¾Ö µÖ£ÖÖŸÖ£µÖ ×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖÖÆÔü †Æü¾ÖÖ»Ö ¤êüÞµÖÖ“Öê ÃÖÓ¯ÖæÞÖÔ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ

¾Öé·ŸÖ¯Ö¡ÖÖÓ®ÖÖ †ÃÖÖ¾Öê Æêü µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾ÖÖ™üŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÊÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ¤ãüÂ™ü ÆêüŸÖæ®Öê

¤ãü¹ý¯ÖµÖÖêÝÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ, ŸÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤êü®Öê †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üÞÖê Æêü ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ

šü¸üŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸµÖÖ“Ö²Ö¸üÖê²Ö¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †ÃÖêÆüß ¾ÖÖ™üŸÖê Ûúß, ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ÊÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ´Öãôêû

ÛúÖêÞÖÖ“µÖÖ ¸üÖÃŸÖ ™üßÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü ¾Ö †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ ´ÖÖêÛúôêû¯ÖÞÖê ´ÖÖÓ›üÞµÖÖ¾Ö¸ü ²ÖÓ¬Ö®Ö µÖêŸÖÖ ÛúÖ´ÖÖ ®ÖµÖê

¾Ö †¿Öß ¾µÖŒŸÖß ÆüŸÖÖêŸÃÖÖÆü ÆüÖêŸÖÖ ÛúÖ´ÖÖ ®ÖµÖê."

ÃÖÖŸÖ¾µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ¯Ö×Æü»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ ‡ŸÖ¸ü

†®µÖ ²ÖÖ²Öà²Ö¸üÖê²Ö¸ü †ÃÖê ´Æü™ü»Öê †ÖÆêü :

"ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †ÃÖê ¾ÖÖ™üŸÖê Ûúß »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¯Ö¨üŸÖß´Ö¬µÖê, ÃÖ¢Öê“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ÃÖÓµÖ´ÖÖ®Öê Ûêú»ÖÖ ŸÖ¸ü

ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖ¾ÖÖÕ®ÖÖ“Ö ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ×´ÖôûŸÖê. ‹ÜÖÖ¤üß ÃÖÓÃ£ÖÖ ×•ÖŸÖÛúß †×¬ÖÛú ²Ö»Ö¾ÖÖ®Ö †ÃÖê»Ö, ×ŸÖŸÖÛúÖ

×ŸÖ®Öê †×¬ÖÛú ÃÖÓµÖ´Ö ²ÖÖôûÝÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê, ×¾Ö¿ÖêÂÖÛúºþ®Ö ¤Óü›üÖŸ´ÖÛú †×¬ÖÛúÖ×¸üŸÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üŸÖÖ®ÖÖ."

51

5. ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖÓ×õÖ¯ŸÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü :ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ³ÖÖÂÖê Ö¬µÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü [Privileges] ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“µÖÖ

ÃÖ×´ÖŸµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÖ´Öã×ÆüÛú¯ÖÞÖê [Collective] †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ

[Individual] ¯ÖÏ¤üÖ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÜÖÖÃÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖêµÖ. µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ Ó“ÖÖ ´ÖãÜµÖˆ§êü¿Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ¿ÖÖ®Ö ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ †²ÖÖ×¬ÖŸÖ ¸üÖÆüÖ¾Öê ÆüÖ

†ÖÆêü. ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ÃÖã Öæ¤Ôü Ûêú»Öê»Öß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß †Ö×ÞÖ ÛúŸÖÔ¾µÖê ¾µÖ¾Ö×Ã£ÖŸÖ¯ÖÞÖê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ; ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ, ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖ µÖÖ¾ÖßŸÖ µÖÖÛú×¸üŸÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü†Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêüŸÖ ¾Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ŸÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö Ûúºþ®Ö

¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêüŸÖ.

µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ ÖîÛúß ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †Ö×ÞÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ×¾Ö¬ÖÖÖ´ÖÓ›üôûÖŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †ÖÆêü. Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †Öã“”êû¤ü 194 †®¾ÖµÖê

¯ÖÏ¤üÖ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ

ŸµÖÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖ Ûêú»Öê»Öê ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß ¾ÖŒŸÖ¾µÖ †£Ö¾ÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ †£Ö¾ÖÖ ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ÆêüÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖ ¯ÖÖ¡Ö ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸÖÃÖê“Ö ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß

¾µÖŒŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ®¾ÖµÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÜÖÖ»Öß»Ö ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß

†Æü¾ÖÖ»Ö, ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö, ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ØÛú¾ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¾Öé¢ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüßÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡ÔÃÖ ¯ÖÖ¡Ö šüºþ ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß.

‘Ö™ü®Öê Ö¬µÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸ÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ ¤ãüÃÖ¸üÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß²ÖÖ²ÖŸÖ“ÖÖ. ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 212 †®¾ÖµÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßŸÖ ‹ÜÖÖ¤üßŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ ×®ÖµÖ´Ö²ÖÖÆüµÖ ÝÖÖêÂ™ü ‘Ö›ü»Öß †ÖÆêü µÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖ¾Öºþ®Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖÃÖ †Ö¾ÆüÖ®Ö ¤êüŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü ŸµÖÖÓ®Öß ‘Ö™ü®Öê®Öê ×¤ü»Öê»µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö“ÖÖ»Ö×¾ÖŸÖÖ®ÖÖ Ûêú»Öê»µÖÖ Ûéú×ŸÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß.

‘Ö™ü®Öê Ö¬µÖê ÜÖÖÃÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ‡ŸÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ :-

‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 212 (1) ´Ö¬µÖê ´Æü™ü»Öê †ÖÆêü Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßŸÖ‹ÜÖÖ¤üß ŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ “ÖãÛúß“Öß ÝÖÖêÂ™ü ‘Ö›ü»Öß †ÖÆêü µÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖ¾Ö¹ý®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“Öß

×¾Ö¬ÖßÝÖÏÖÊŸÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÃ¯Ö¤ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

52

†®Öã“”êû¤ü 212 (2) ´Ö¬µÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêü Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖßØÛú¾ÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö-“ÖÖ»Ö®ÖÖ“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †£Ö¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÃÖã¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¸üÖÜÖÞµÖÖ“Öê†×¬ÖÛúÖ¸ü •µÖÖ ¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü»Öê †ÖÆêüŸÖ ŸµÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖŸµÖÖÓ“Öê×¾Ö¹ý¨ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôûµÖÖ ÛúÖµÖªÖ´Ö¬µÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

†ÖÆêüŸÖ :-

(1) ÃÖ¡ÖÛúÖôûÖŸÖ ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¡Ö ÃÖã¹ý ÆüÖêÞµÖÖ¯Öæ¾Öá 40 ×¤ü¾ÖÃÖ ¾Ö ÃÖ¡Ö ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖß ®ÖÓŸÖ¸ü 40

×¤ü¾ÖÃÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ Ö¬µÖê [Civil Cases] †™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß [Civil

Procedure Code-Section 135-A].

(2) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¾Öé¢ÖÖÓ“ÖÖ ´Öæ»ÖŸÖ: ¾ÖÃŸÖã×®ÖÂšü ¾Öé¢ÖÖÓŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ

¾µÖ×ŒŸÖÃÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¾ÖÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ üõÖÞÖ [Parliamentary Proceedings

(Protection of Publication) Act, 1956, [Section 3] The Parliamentary

Proceedings (Protection of Publication) Act, 1977.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ Ö¬µÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

†ÖÆêüŸÖ :-

(†) ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ †™üÛú, †™üÛúÖ¾Ö, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖã™üÛúÖ‡ŸµÖÖ¤üß²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ŸÖÖ²Ö›üŸÖÖê²Ö ×´ÖôûÞµÖÖ“ÖÖ ÆüŒÛú.[´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´Ö 285-286].

(²Ö) ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ †£Ö¾ÖÖ‡ŸÖ¸ü ÛúÖêÞÖÖÃÖÆüß †™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. [×®ÖµÖ´Ö 288].

(Ûú) ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü †£Ö¾ÖÖ‡ŸÖ¸ü ÛúÖêÞÖÖ¾Ö¸üÆüß ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß Ã¾Öºþ¯ÖÖ“Öß ØÛú¾ÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öß †¿ÖßÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. [×®ÖµÖ´Ö 289].

(›üü) ÛúÖêÞÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ“Öß †ÖÝÖÖ‰ú ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´Öôû×¾Ö»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœüß»Ö ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœüß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüßÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯Öã üÖ¾ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ¯Öãœêü ØÛú¾ÖÖÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ‡ŸÖ¸ü ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖ¯Öãœêü ¤êüŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. [×®ÖµÖ´Ö 315 (3)].

53

(3) †ÖŸÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ “ÖÖ»ÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ¾Ö ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖ»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

†ÖÆêüŸÖ :-

(†) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ØÛú¾ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

†¿ÖÖ ÛúÖêšü»µÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö †£Ö¾ÖÖ ¯Öã üÖ¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

ÃÖÓ ÖŸÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.

(²Ö) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ØÛú¾ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß Æêü

¤ãüÃÖ·µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœêü ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü †£Ö¾ÖÖ ‡ŸÖ¸ü

¸üÖ•µÖÖ“Öê ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôû ØÛú¾ÖÖ †¿ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖõÖ

¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö Æü•Ö¸ü ¸üÖÆæü ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö †¿Öß

ÃÖÖõÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß Ã¾ÖŸÖ:“Öß ÃÖÓ ÖŸÖß †ÃÖÞÖê ¤êüÜÖß»Ö †Ö¾Ö¿µÖÛú

†ÃÖŸÖê.

¾Ö¸ü ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß µÖÖ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ †Ö¯Ö»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“Öê †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖà“Öê ÃÖÓ üõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ

ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ :-

(1) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ØÛú¾ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÛúÖêÞÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ

ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ‘ÖêÞÖê ´ÖÝÖ ŸÖß ¾µÖŒŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖÖê †£Ö¾ÖÖ ®ÖÃÖÖê.

(2) ÃÖÖõÖßÃÖÖšüß Æü•Ö¸ü ¸üÆüÖÞµÖÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›üÞÖê, ŸÖÃÖê“Ö ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê,

´ÖÖ×ÆüŸÖß ¤êüÞµÖÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯ÖÖ›üÞÖê.

(3) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ †Ö¯Ö»Öß ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß †Ö×ÞÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö-“ÖÖ»Ö®Ö µÖÖÓ“Öê ×¾Ö×®ÖµÖ´Ö®Ö

Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ×®ÖµÖ´Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üÞÖê.

(4ü) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö, “Ö“Öì“ÖÖ ¾Öé¢ÖÖÓŸÖ ¯ÖÏÛúÖ×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ¾Ö¸ü ²ÖÓ¬Ö®Ö.

(5) †®ÖÖêôûÜÖß, †®ÖÖÆæüŸÖ ¾µÖ×ŒŸÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ µÖê‰ú ¤êüÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞÖê.

54

×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ :

×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ´ÆüÞÖæ®Ö ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¾ÖîµÖ×ŒŸÖÛú×¸üŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ †Ö×ÞÖ

ÃÖÖ´Öã¤üÖ×µÖÛú×¸üŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛúÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖ ˆ®´ÖãŒŸÖß“ÖÖ ´ÖÖ®Ö

¸üÖÜÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ¾Ö¸ü ™üßüÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê †¿Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ²ÖÖ²Ö Ûúß, •Öß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öê ÛúÖµÖÔ ×®ÖÙ³Ö›ü¯ÖÞÖê, Ÿ¾Ö¸êü®Öê ¾Ö

¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛú¯ÖÞÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ †Ö›üÛúÖšüß, †›ü£ÖôûÖ ØÛú¾ÖÖ †›ü¾ÖÞÖæÛú Ûú¸üŸÖê

ŸÖß ²ÖÖ²Ö ´ÆüÞÖ•Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêµÖ. ´ÆüÞÖæ®Ö ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûú¸üÞÖê ØÛú¾ÖÖ ²ÖÃÖÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü ¤êüÞÖê Æüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß ²ÖÖ²Ö šüºþ ¿ÖÛúŸÖê. ŸÖÃÖê“Ö ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÏ»ÖÖê³Ö®Ö

¤üÖÜÖ×¾ÖÞÖê ØÛú¾ÖÖ »ÖÖ“Ö ¤êüÞÖê Æüß ²ÖÖ²ÖÃÖã¨üÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß šü¹ý ¿ÖÛúŸÖê.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ¯ÖÏ¿®Ö :

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖü ×®ÖµÖ´Ö 273 ÊÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ“µÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ

†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ ÖŸÖß®Öê •µÖÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ †ÓŸÖ³ÖæÔŸÖ †ÃÖê»Ö †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾¤üÖ êü

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛú ÃÖãºþ ÆüÖêÞµÖÖ“µÖÖ ¾Öêôêû¯Öæ¾Öá ‹Ûú ŸÖÖÃÖ †ÝÖÖê¤ü¸ü

ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ »ÖêÜÖß ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ“µÖÖ ŸÖß®Ö ¯ÖÏŸÖß ¯ÖÏ¬ÖÖÖ ÃÖ×“Ö¾ÖÖÓÛú›êü ×¤ü»µÖÖ

¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ.

ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ ¯Öãœüß»Ö ×®Ö²ÖÕ¬ÖÖ“µÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ

µÖê‡Ô»Ö :-

(1) ‹ÛúÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ‹ÛúÖ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ ÛúÖ´ÖÖ ®ÖµÖê.

(2) †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ®ÖãÛúŸµÖÖ“Ö ‘Ö›ü»Öê»µÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ²ÖÖ²Öß¯Öã üŸÖÖ“Ö ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÃÖ»ÖÖ

¯ÖÖ×Æü•Öê.

†¬µÖõÖÖÓ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ²ÖÖ²Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß

ÃÖÓ ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü •µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß †ÃÖê»Ö ŸµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß †®Öã ÖŸÖß ´ÖÖÝÖŸÖÖ®ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öß •ÖÖŸÖê. †¿Öß †®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖÃÖ

55

Æü¸üÛúŸÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ŸÖ¸ü †¬µÖõÖ •Öê ÃÖ¤üÃµÖ †®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖÃÖ †®ÖãÛæú»Ö †ÃÖŸÖß»Ö †¿ÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ˆ³Öê ¸üÆüÖÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üŸÖÖŸÖ. 20 ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ÃÖ¤üÃµÖ ˆ³Öê

¸üÖ×Æü»µÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ²ÖÖ²Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»Öß †ÖÆêü †ÃÖê

ÃÖ´Ö•Öæ®Ö †¬µÖõÖ †®Öã ÖŸÖß †ÃÖ»µÖÖ“Öß ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. †®µÖ£ÖÖ †¬µÖõÖ ²ÖÖ²Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ®ÖÖÆüß †ÃÖê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ Ûúôû¾ÖŸÖÖŸÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †¬µÖõÖ ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ØÛú¾ÖÖ

×®ÖÞÖÔµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖÖŸÖ. †¬µÖõÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖÖ®ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß šü¸ü¾Öæ®Ö ¤êüŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏ£Öê®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ¯Öãœüß»Ö †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖŸÖ

ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖÖê. ÛúÖÆüß ¾ÖêôûÖ †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖ¯Öæ¾Öá †¬µÖõÖ †ÃÖê

ÃÖÖÓÝÖæ ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ Ûúß, ²ÖÖ²Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ŸÖê ×¾Ö¾Ö×õÖŸÖ ´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü

ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓÛú›æü®Ö ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ´ÖÖÝÖ¾Öæ ‡×“”ûŸÖÖŸÖ ¾Ö †ÃÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü ŸÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö

²ÖÖ²Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖê Ö¾ÖÖ¾Öß ØÛú¾ÖÖ ®ÖÖÆüß µÖÖ“ÖÖ

×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖÖê.

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖÖ, ÃÖã™üÛúÖ ‡ŸµÖÖ¤üß :

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †™üÛú —ÖÖ»µÖÖÃÖ †£Ö¾ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»µÖÖÃÖ ØÛú¾ÖÖ †™üÛúÖ¾Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö“Öß ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ÛúÖôûÖŸÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê. †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ÃÖã¹ý ®ÖÃÖ»µÖÖÃÖ Æüß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯Ö¡ÖÛú ³ÖÖÝÖ ¤üÖê®Ö ¾¤üÖ êü

ÃÖ¾ÖÔ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê.

†™üÛú —ÖÖ»Öê»µÖÖ, Ã£ÖÖ®Ö²Ö ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ, †™üÛúÖ¾Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ŸÖÃÖê“Ö

ÃÖã™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ×¾ÖÂÖµÖß †Ö¾Ö¿µÖÛú ŸÖß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö

†®ÖãÃÖæ“Öß ¤üÖê®Ö ´Ö¬µÖê ×¾Ö×ÆüŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®Öß ŸÖÖŸÛúÖôû ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ´ÖÖ.¯ÖßšüÖÃÖß®Ö

†×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ Ûúôû¾ÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖŸÖê.

56

6. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖæ¤üß

(†) ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öê ¯ÖÏ¿®Ö

240. ÊÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üßÃÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö, ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ, •µÖÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ †ÓŸÖ³ÖæÔŸÖ

†ÃÖê»Ö †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ ÃÖÓ ÖŸÖß®Öê ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

241. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûúºþ ‡×“”ûÞÖÖ¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖ, •µÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ŸµÖÖ®Öê ¯ÖÏ¿®Ö

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê µÖÖê×•Ö»Öê †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ²ÖîšüÛú ÃÖãºþ ÆüÖêÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ×®Ö¤üÖ®Ö ‹Ûú

ŸÖÖÃÖ †ÝÖÖê¤ü¸ü ÃÖ×“Ö¾ÖÖÃÖ »ÖêÜÖß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¤êü‡Ô»Ö. ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öê»ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö •Ö¸ü ‹ÜÖÖªÖ

ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ †ÃÖê»Ö, †Ö×ÞÖ •Ö¸ü ŸÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ,

†×¬ÖÛúÖ¸üÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖÖÜÖÖ»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ®ÖÖê×™ü¿Öß²Ö¸üÖê²Ö¸ü ŸÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö

•ÖÖê›üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖß»Ö.

242. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö ×®Ö²ÖÕ¬ÖÖÓÃÖ †¬Öß®Ö

†ÃÖê»Ö :-

(‹Ûú) ‹ÛúÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ‹ÛúÖ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ,

(¤üÖê®Ö) ¯ÖÏ¿®Ö ®ÖãÛúŸµÖÖ“Ö ‘Ö›ü»Öê»µÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ²ÖÖ²Öß¯Öã üŸÖÖ“Ö ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÃÖê»Ö.

243. (1) ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß •Ö¸ü ×®ÖµÖ´Ö 240 †®¾ÖµÖê ÃÖÓ´ÖŸÖß ×¤ü»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ “Ö“ÖÖÔ

Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ²ÖÖ²Ö ×®ÖµÖ´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †ÖÆêü †ÃÖê ŸµÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸÖê ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ µÖÖ¤üßŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ÃÖãºþ Ûú¸üÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ¯ÖãÛúÖ¸üŸÖß»Ö, †Ö×ÞÖ ŸÖÖê ÃÖ¤üÃµÖ †Ö¯Ö»µÖÖ •ÖÖÝÖê¾Ö¸ü ˆšæü®Ö ˆ³ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö ¾Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß †®Öã ÖŸÖß ´ÖÖÝÖŸÖÖ®ÖÖ ŸÖŸÃÖÓ²ÖÓ¬Öß

£ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üß»Ö.

¯Ö¸ÓüŸÖã, •Ö¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ×®ÖµÖ´Ö 240 †®¾ÖµÖê †Ö¯Ö»Öß ÃÖÓ ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖ“Öê ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öê

†ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ •Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê µÖÖê×•Ö»Öê»Öß ²ÖÖ²Ö ×®ÖµÖ´ÖÖÓ®ÖãÃÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê ŸµÖÖÓ“Öê

57

´ÖŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™ü»µÖÖÃÖ, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ

¾ÖÖ“ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ †Ö¯ÖÞÖ ÃÖÓ ÖŸÖß ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öß †ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ †ÖÆêü †ÃÖê ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üŸÖÖ

µÖê‡Ô»Ö:

†ÖÞÖÜÖß †ÃÖê Ûúß, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“Öß •Ö¸ü ²ÖÖ²Öß“µÖÖ ×®ÖÛú›üß²Ö§ü»Ö ÜÖÖ¡Öß —ÖÖ»Öß †ÃÖê»Ö

ŸÖ¸ü, ¯ÖÏ¿®Ö ×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ÛúÖœü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ²ÖîšüÛúß“µÖÖ ´Öã¤üŸÖßŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾Öêôûß

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖÓ ÖŸÖß ¤êüŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

(2) ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öß

¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖ¾Ö¸ü, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ê“Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ †®Öã ÖŸÖß †ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê

†ÃÖê ×¾Ö“ÖÖ¸üŸÖß»Ö. •Ö¸ü Æü¸üÛúŸÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ŸÖ¸ü, •Öê ÃÖ¤üÃµÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êüÞµÖÖÃÖ

†®ÖãÛæú»Ö †ÃÖŸÖß»Ö ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ †Ö¯ÖÖ¯Ö»µÖÖ •ÖÖÝÖß ˆ³Öê ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß

×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ •Ö¸ü ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÖŸÖÖÆæü®Ö Ûú´Öß ®ÖÖÆüßŸÖ ‡ŸÖÛêú ÃÖ¤üÃµÖ ˆ³Öê

¸üÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö. •Ö¸ü

ÃÖÖŸÖÖÆæü®Ö Ûú´Öß ÃÖ¤üÃµÖ ˆ³Öê ¸üÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß

®ÖÖÆüß †ÃÖê ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö.

244. ×®ÖµÖ´Ö 243 †®¾ÖµÖê ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ

Ã¾Öê“”ûÖ×®ÖÞÖÔµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü, ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖ¾Ö¤êü®ÖÖÃÖÖšüß ´ÆüÞÖæ®Ö,

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ØÛú¾ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, †¿ÖÖ ¸üßŸÖß®Öê ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ÃÖÖê Ö¾ÖŸÖß»Ö ŸÖê¾ÆüÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ

ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö×®Ö´ÖµÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ •µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

ÃÖ¤üÃµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

58

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

245. µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖßÃÖ ØÛú¾ÖÖ ¾ÖêôûÖê¾Öêôûß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß,

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö •ÖÖÃŸÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ †Ûú¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ‹Ûú

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®ÖÖ´Ö×®Ö¤ìü×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖß»Ö. ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ®Ö¾Öß®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß

®ÖÖ´Ö×®Ö¤ìü×¿ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ ¯Ö¤ü ¬ÖÖ¸üÞÖ Ûú¸üŸÖß»Ö.

246. (1) ÃÖ×´ÖŸÖß ×ŸÖ“µÖÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üß»Ö †Ö×ÞÖ

ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßÃÖ †Ö¯Ö»Öê ´Öã§êü Ã¯ÖÂ™ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü, ¯ÖÏŸµÖêÛú

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ŸµÖÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ

ÛúÃÖê †Ö×ÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ ³ÖÓÝÖÖ“Öê Ã¾Öºþ¯Ö ¾Ö ŸÖÖê ÆüÖêÞµÖÖÃÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß¤êüÜÖß»Ö šü¸ü¾Öß»Ö †Ö×ÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüÛú›êü ŸµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üß»Ö.

(2) ÊÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖê™ü-×®ÖµÖ´Ö (1) “µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö, ˆŒŸÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß †Ó Ö»ÖÖŸÖ †ÖÞÖŸÖÖ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü®Öê †®ÖãÃÖ¸Öü¾ÖµÖÖ“Öß

ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖßÆüß ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

247. (1) ×®ÖµÖ´Ö 173 ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üàÃÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ØÛú¾ÖÖ

ÃÖ×“Ö¾ÖÖÓ®Öß ÃÖÆüß Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ«üÖ êü ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÃÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ ŸÖÖê,

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖÖÃÖÖšüß †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖŸÖß»Ö †ÃÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üß»Ö.

(2) ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯Öã üÖ¾ÖÖ ÝÖã ŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ ÃÖ´Ö•ÖÞÖê Æêü

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ Ã¾Öê“”ûÖ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö ¸üÖÆüß»Ö.

248. †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü ¿ÖŒµÖ ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

ÃÖ×´ÖŸÖß¯ÖÏ ÖãÜÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ ŸµÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖß»Ö.

59

249. ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ, ×®ÖµÖ´Ö 248 ´Ö¬µÖê ˆ»»ÖêÜÖ Ûêú»Öê»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ µÖÖêÝµÖ ¾ÖÖ™êü»Ö

†¿ÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¤êüŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö :

¯Ö¸ÓüŸÖã, ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ‹Ûú ŸÖ¸ü ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ®Ö ‘ÖÖ»ÖŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¾Ö¾Ö×õÖŸÖ ²ÖÖ²ÖßÃÖ

†®Öã»ÖõÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯Öã®ÆüÖ ÃÖã Öã¤Ôü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖÖ

µÖê‡Ô»Ö.

250. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖß»Ö ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ

‘ÖêÞµÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²ÖßÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß“Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß

ŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™üŸÖß»Ö †ÃÖê ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

251. µÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ Ö¬µÖê ÛúÖÆüßÆüß †ÓŸÖ³ÖæÔŸÖ Ûêú»Öê»Öê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß, “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß ØÛú¾ÖÖ

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

(²Ö) ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü ¾ÖÝÖî¸êü Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ ÃÖã™üÛúÖ Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ

Ûúôû×¾ÖÞÖê

252. •Öê¾ÆüÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ÝÖã®ÆüÖ Ûêú»µÖÖ“µÖÖ †Ö¸üÖê ÖÖ¾Öºþ®Ö

ØÛú¾ÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ÝÖã®ÊÖÃÖÖšüß †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÃÖ

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê Ûîú¤êü“Öß ×¿ÖõÖÖ ×¤ü»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †Ö¤êü¿ÖÖ®¾ÖµÖê

ŸµÖÖÃÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü Ûêú»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ ŸÖß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß,

®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö, ¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ØÛú¾ÖÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ŸÖÖ²Ö›üŸÖÖê²Ö †¿ÖÖ ÝÖÖêÂ™üà“Öß

ÃÖæ“Ö®ÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ ¤êü‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ ŸÖßŸÖ µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß †¿ÖÖ †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ

¤üÖêÂÖ×ÃÖ¬¤üß µÖÖÓ²Ö§ü»Ö“Öß ÛúÖ¸üÞÖê ŸÖÃÖê“Ö, ÃÖ¤üÃµÖÖ“µÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖê“Öê ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤êü“Öê

×šüÛúÖÞÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ †®ÖãÃÖæ“ÖßŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖêÝµÖ ŸµÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

253. •Öê¾ÆüÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ¾Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ ÜÖ™ü»ÖÖ †×®ÖÞÖáŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ

ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ¤üÖêÂÖ×ÃÖ¨üß×¾Öºþ¨ü ŸµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»Öê †¯Öß»Ö †×®ÖÞÖáŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ

†®µÖ¯ÖÏÛúÖ êü ŸµÖÖ“Öß •ÖÖ´Öß®ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖã™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß †¿Öß ÝÖÖêÂ™ü ÃÖã¨üÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ †®ÖãÃÖæ“ÖßŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖêÝµÖ ŸµÖÖ

®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ Ûúôû¾Öß»Ö.

60

254. ×®ÖµÖ´Ö 252 ØÛú¾ÖÖ ×®ÖµÖ´Ö 253 ´Ö¬µÖê ˆ»»Öê×ÜÖ»Öê»ÖÖ ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ

×´ÖôûÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ¿ÖŒµÖ ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ŸµÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üŸÖß»Ö :-

(‹Ûú) †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ †¿Öß †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö

ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß Æüß ÝÖÖêÂ™ü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ“Ö, ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖã™üÛúÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü †¿Öß ÝÖÖêÂ™ü ÃÖã üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö;

(¤üÖê®Ö) •µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ ®ÖÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ

†™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÃÖê»Ö

ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öê †¿ÖÖ ¸üßŸÖß®Öê †™üÛêúŸÖ ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖêŸÖ ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤êüŸÖ †ÃÖÞÖê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ÃÖãºþ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸Æüß “ÖÖ»Öæ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, †¿Öß ÝÖÖêÂ™ü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ“Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖã™üÛúÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ˆŒŸÖ ÝÖÖêÂ™üÃÖã üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(ŸÖß®Ö) ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖßÃÖÖšüß "¯Ö¡ÖÛúÖ´Ö¬µÖê" ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß

×®Ö¤êü¿Ö ¤êüŸÖß»Ö.

(Ûú) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öß †Ö×ÞÖ †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÛúÖµÖÔ¯Ö¨üŸÖß

255. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´Öôû×¾Ö»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ êü

†™üÛú Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

256. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´ÖôûÖ»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß Ã¾Öºþ¯ÖÖ“Öß

ØÛú¾ÖÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß Ã¾Öºþ¯ÖÖ“Öß †¿Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸ü

®ÖÖÆüß.

(´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´Ö ¯Öã×ÃŸÖÛúÖ, ¯ÖéÂšü ÛÎú. 127-133)

61

7. ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¯Ö¤ü µÖÖÓ“Öê ×®Ö¤êü¿Ö

×®Ö¤êü¿Ö ÛÎú´ÖÖÓÛú 7

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖÓŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 250 ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß®Öß ÜÖÖ»Öß»Ö ×®Ö¤êü¿Ö ÛúÖœü»Öê †ÖÆêüŸÖ :-

1. ×¾ÖÂÖµÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ‹ŸÖ×«ü¹ý¬¤ü ÛúÖÆüß ®ÖÃÖ»µÖÖÃÖ, µÖÖ ×®Ö¤êü¿ÖÖŸÖ,--

(†) "ÃÖ×´ÖŸÖß" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖÓŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 245†®¾ÖµÖê ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»Öß ÃÖ×´ÖŸÖß ;

(²Ö) "ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ;

(Ûú) "ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ

(›ü) "²ÖîšüÛú" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ²ÖîšüÛú ;

(‡Ô) "ÃÖ¤üÃµÖ" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ ;

(±ú) "×®ÖµÖ´Ö" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ ×®ÖµÖ´Ö ;

2. ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß, †Ö×ÞÖÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÓÖ®Öß ²ÖîšüÛúà®ÖÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öê»µÖÖ ‡ŸÖ¸ü¾µÖŒŸÖß µÖÖÓ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ ÃÖ¾ÖÔ•ÖÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖæ®Ö ×®Ö‘Öæ®Ö •ÖÖŸÖß»Ö.

3. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¹ý ‡×“”ûÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®ÖÖˆ§êü¿Öæ®Ö ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üÖ¾Öê, †Ö×ÞÖ ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ªÖ¾ÖµÖÖ“Öê †×³Ö¯ÖÏÖµÖŸµÖÖÓ“µÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ªÖ¾ÖêŸÖ.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»µÖÖÜÖê üß•Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¹ý ®ÖµÖê.

(Ûú) ¤ãüÃÖ¸üÖ ‹ÜÖÖ¤üÖ ÃÖ¤üÃµÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ, ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ ŸµÖÖŸÖ†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖæ ‡×“”ûŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ, ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ“Öß¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ‘µÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖê»Ö.

(›ü) ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸ü ¯Öã êü¿Öß “Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓÃÖ ¾ÖÖ™ü»ÖêŸÖ¸ü †×¬ÖÛú “Ö“ÖÖÔ ®Ö ÆüÖê‰ú ¤êüŸÖÖ ŸÖÖê ¯ÖÏ¿®Ö ´ÖŸÖÖÃÖ ™üÖÛúÞµÖÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖ ×®ÖÞÖÔµÖ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

(‡Ô) ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¬Öß“Ö ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®Ö ±êú¸ü×¾Ö“ÖÖ¸üÖÃÖÖšüß‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †¿Öß ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öß ‡“”ûÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖ»ÖÖ ŸÖÃÖêÛú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¾ÖÔ ÖÏ£Ö´Ö ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´Öôû×¾Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü»Öê.

62

4. ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÓ Ö¬Öß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Ö×¾ÖŸÖÖ®ÖÖ •µÖÖÃÖÖšüß ×®ÖµÖ´ÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö †Ö×ÞÖ

×®Ö¤êü¿ÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö ÜÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö ŸÖ¸üŸÖæ¤ü Ûêú»Öê»Öß ®ÖÖÆüß ŸµÖÖ ÝÖÖêÂ™üà“Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖÃÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¸üÖÆüß»Ö †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß×¾ÖÂÖµÖÛú ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ¿®Ö †Ö×ÞÖ Æü¸üÛúŸÖß“Öê ´Öã§êü,

ŸÖ¿ÖÖ“Ö ÝÖÖêÂ™üß²ÖÖ²ÖŸÖ †ÃÖŸÖß»Ö ŸÖê ×®Ö²ÖÕ¬Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö, ×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ÛúÖœü»Öê ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ†Ö×ÞÖ ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ †ÜÖê ü“ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö.

5. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ¿Ö²¤ü¿Ö: ¾Öé¢ÖÖ®ŸÖ ÃÖ×“Ö¾ÖÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖÖ®Öê ×»ÖÆæü®Ö šêü¾Ö»ÖÖ

¯ÖÖ×Æü•Öê.(²Ö) †¿ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“µÖÖ ¯ÖÏŸÖß ÃÖ×´ÖŸÖß-¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾µÖÖŸÖ.

6. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ®Öê ŸÖÖŸ¯Öã üŸÖê ØÛú¾ÖÖ †Ó×ŸÖ´Ö×¸üŸµÖÖ ‘ÖêŸÖ»Öê»Öê ×®ÖÞÖÔµÖµÖÖÃÖÆüßŸÖ ×ŸÖ“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ŸÖÖê ÖµÖÕŸÖ

ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ ÃÖ´Ö•Ö»Öß ÝÖê»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ØÛú¾ÖÖ ‹Ûú

³ÖÖÝÖ ØÛú¾ÖÖ ÝÖÖêÂÖ¾ÖÖ¸üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü†ÖÆêü.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú›êü "ÝÖã ŸÖ" ØÛú¾ÖÖ "ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ" †ÃÖÖ ×¿ÖŒÛúÖ ´ÖÖ¹ý®Ö

¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖÝÖ¤üÖ´Ö¬Öß»Ö ØÛú¾ÖÖ ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖ´Ö¬Öß»Ö ´Ö•ÖÛæú¸üÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ †®µÖ ¯ÖÏÛúÖ êü ¯ÖÏÛú™ü Ûú¸üŸÖÖ


7. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ ×ŸÖ•ÖÛú›êü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÖêÞÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ

†×³Ö´ÖŸÖÖŸÖ †ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ¾Ö †ÃÖÓ²Ö¨ü †ÃÖê ¿Ö²¤ü, ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ØÛú¾ÖÖ ¾ÖÖŒµÖ¯ÖÏµÖÖêÝÖ

†ÖÆêüŸÖ ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖÖ“Öß ×ÓÛÓú¾ÖÖ †×³Ö´ÖŸÖÖÓ“Öß ³ÖÖÂÖÖ ÃÖÖî•Ö®µÖ¿Öß»Ö,×¿ÖÂ™üÃÖÓ ÖŸÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÓµÖ´Öß ®ÖÖÆüß ØÛú¾ÖÖ ‹Ûú ¯ÖÏÛúÖ¸êü †µÖÖêÝµÖ †¿Öß †ÖÆêü †ÃÖê

ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“Öê ´ÖŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖê ¿Ö²¤ü, ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ØÛú¾ÖÖ ¾ÖÖŒµÖ¯ÖÏµÖÖêÝÖ

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßŸÖæ®Ö ÝÖÖôæû®Ö ™üÖÛúÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

63

(²Ö) ¾Ö¸ü (†) ´Ö¬µÖê ÛúÖÆüßÆüß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ †¿ÖÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßŸÖß»Ö ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ³ÖÖÝÖ ÝÖÖôæû®Ö ™üÖÛúÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ŸÖÃÖê“Ö

ÝÖÖôæû®Ö ™üÖÛúÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ×®ÖÞÖÔµÖÖÓ“Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü

†ÖÆêü †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ †ÜÖê ü“ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö.8. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ×®ÖµÖ´Ö 244 ØÛú¾ÖÖ 251 ÜÖÖ»Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßêÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÊÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ¯ÖÏ ÖãÜÖÖ®Öê ¿ÖŒµÖ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú ÃÖ³ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÜÖÖÃÖ×®ÖµÖ´Ö ¾Ö ×®Ö¤êü¿Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö “ÖÖîÛú¿ÖßÜÖÖ»Öß»Ö ×¾ÖÂÖµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×ŸÖ“µÖÖ ´ÖŸÖêÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ: †®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß ÃÖ¾ÖÖì¢Ö´Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûêú»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê.

9. µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ¯ÖÖ×Æü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ×ŸÖ“Öê †ÃÖê´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê Ûúß, ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»Öê ®ÖÖÆüßŸÖ¸ü ×ŸÖ»ÖÖ ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüÛú›êü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

10. †×¬ÖÛú “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞÖê †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ¾ÖÖ™ü»Öê ŸÖ¸ü ×ŸÖ»ÖÖ ŸÖÃÖÖ¯Öã üÖ¾ÖÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ, ŸÖß šü¸ü¾Öß»Ö ŸµÖÖ ÛÎú´ÖÖ®Öê ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞµÖÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓÛú›êü ×¾Ö×ÆüŸÖ ®Ö´Öã®µÖÖÓŸÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ •ÖÖ¸üß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

11. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¾Ö×ÆüŸÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¿Ö¯Ö£Ö ‘ÖêÞµÖÖÃÖ »ÖÖ¾Öæ®Ö ¯Öã üÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê.

12. ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“Öß ÃÖÖõÖ ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß“Öê ¥üÂ™üß®Öê †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™ü»ÖêŸÖ¸ü ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ÛúÖµÖªÖÓ“ÖÖ, ˆ¤üÖÆü¸üÞÖÖ£ÖÔ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ,¤Óü›ü ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ, ¯Öã üÖ¾µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ÛúÖµÖ¤üÖ ¾ÖÝÖî êü †Ö×ÞÖ Ã¾ÖÖ³ÖÖ×¾ÖÛú ®µÖÖµÖÖ“ÖßŸÖŸ¾Öê µÖÖÓ“ÖÖ †¾Ö»ÖÓ²Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

13. ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ¬Öß®Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÜÖÖ»Öß ¯ÖÏŸµÖõÖŸÖ: µÖêŸÖ ®ÖÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †®µÖ´ÖÖ×ÆüŸÖß †Ö¯ÖÞÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ÛúÖêÞÖÖÆüß ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖŸÖÖµÖê‡Ô»Ö.

14. ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖõÖÛúÖ¸üÖÓ“Öê ´ÆüÞÖÞÖê ŸµÖÖÓ®Öß ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¾Ö×Ûú»ÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ‹êÛúÞµÖÖÃÖÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ‘Öê‰ú®Ö, ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êü‰ú ¿ÖÛêú»Ö.

64

15. (†) ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ÃÖÖõÖß“Öê ×šüÛúÖÞÖß µÖêÞµÖÖÃÖÖšüß Ûú¸üÖ¾µÖÖ

»ÖÖÝÖÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ¾ÖÝÖî êü ÛúÖ¸üÞÖÖÓ¾Ö¹ý®Ö ÆüÖêÞÖÖ¸üÖ ÜÖ“ÖÔ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ²ÖÖê»Ö×¾ÖÞÖÖ·µÖÖ¯ÖõÖÛúÖ¸üÖÓ®Öß Ûêú»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯ÖÞÖÆæü®Ö ²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ, ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÜÖ“ÖÔ ÜÖÖ»Öß»Ö

ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖêÃÖÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖê»Ö :-(‹Ûú) ÃÖ¸üÛúÖ¸üß ®ÖÖêÛú¸üÖÓ“µÖÖ ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ ÁÖêÞÖà“Öß ŸÖã»Ö®ÖÖ Ûú¹ý®Ö, ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ“ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ, µÖ£ÖÖ×Ã£Ö×ŸÖ

ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üß»Ö.(¤üÖê®Ö) ¾Ö¸ü ¤üÖÜÖ×¾Ö»µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê, ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü,

ŸÖã»Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ¤ü•ÖÖÔ ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ¸üÛúÖ¸üß ®ÖÖêÛú¸üÖ»ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô ®ÖÖÝÖ¸üß ÃÖê¾ÖÖ

×®ÖµÖ´ÖÖÓÜÖÖ»Öß ×´ÖôûÞµÖÖµÖÖêÝµÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¤ü¸üÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ³Ö¢ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖµÖê‡Ô»Ö.

16. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ“ÖÖ ´ÖÃÖã¤üÖ ÃÖ×“Ö¾Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß

ŸµÖÖ»ÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖÖê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.(²Ö) †Æü¾ÖÖ»ÖÖ“µÖÖ ´ÖÃÖãªÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ‡ŸÖ¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓÃÖ×ÆüŸÖ, ŸµÖÖ“µÖÖ

™üÓüÛú×»Ö×ÜÖŸÖ, “ÖÛÎú´Öã×¦üŸÖ ØÛú¾ÖÖ †Ó×ŸÖ´Ö ´Öã¦üÞÖ¯Öæ¾ÖÔ ¯ÖÏŸÖß, ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê

¾Öêôûß ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ŸÖÖ¸üÜÖê Öæ¾ÖáÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ Ö¬µÖê ¯ÖÏÃÖéŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß¯ÖÏ ÖãÜÖ ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüŸÖß»Ö.

17. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü,

µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖß¾Ö¸ü ²Ö•ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ†Ö¤êü×¿ÖÛêúÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ, ¯ÖÏŸµÖêÛú ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß¯ÖÏ ÖÖÞÖê

ŸµÖÖŸÖß»Ö ±êú¸ü²Ö¤ü»ÖÖÃÖ×ÆüŸÖ, ŸÖß †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ †®ÖãÃÖæ“ÖßŸÖ ¤ü¿ÖÔ×¾Ö»Öê»µÖÖ

®Ö´Öã®µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö. ŸµÖÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ ŸµÖÖ ŸµÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖÓÃÖÖšüßÃÖ¤ü¸üÆæü ®Ö´Öã®µÖÖÓ“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖÓ®¾ÖµÖê ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê»Öê ×®Ö¤êü¿Ö ¯Öã×ÃŸÖÛúÖ¯ÖéÂšü ÛÎú.20-27)

------------------

65

8. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖæ¤üß

(†) ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öê ¯ÖÏ¿®Ö

273. ÊÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üßÃÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ, •µÖÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ †ÓŸÖ³ÖæÔŸÖ

†ÃÖê»Ö †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ ÖŸÖß®Öê ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

274. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûúºþ ‡×“”ûÞÖÖ¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖ, •µÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß •µÖÖ®Öê ¯ÖÏ¿®Ö

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê µÖÖê×•Ö»Öê †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ²ÖîšüÛú ÃÖãºþ ÆüÖêÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ×®Ö¤üÖ®Ö ‹Ûú

ŸÖÖÃÖ †ÝÖÖê¤ü¸ü ÃÖ×“Ö¾ÖÖÃÖ »ÖêÜÖß ®ÖÖê™üßÃÖ ¤êü‡Ô»Ö. ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öê»ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö •Ö¸ü ‹ÜÖÖªÖ

ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ †ÃÖê»Ö †Ö×ÞÖ •Ö¸ü ÃÖ¤ü¸üÆæü ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ,

†×¬ÖÛúÖ¸üÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖÖÜÖÖ»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ®ÖÖê™üß¿Öß²Ö¸üÖê²Ö¸ü ŸÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö

•ÖÖê›üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖß»Ö.

275. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö ×®Ö²ÖÕ¬ÖÖÓÃÖ †¬Öß®Ö

†ÃÖê»Ö :-

(‹Ûú) ‹ÛúÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ‹ÛúÖ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ.

(¤üÖê®Ö) †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ®ÖãÛúŸµÖÖ“Ö ‘Ö›ü»Öê»µÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ²ÖÖ²Öß¯Öã üŸÖÖ“Ö ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÃÖê»Ö.

276. (1) †¬µÖõÖÖÓ®Öß, •Ö¸ü ×®ÖµÖ´Ö 273 †®¾ÖµÖê ÃÖÓ ÖŸÖß ×¤ü»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ “Ö“ÖÖÔ

Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ²ÖÖ²Ö ×®ÖµÖ´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †ÖÆêü †ÃÖê ŸµÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸÖê ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ µÖÖ¤üßŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ÃÖãºþ Ûú¸üÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ¯ÖãÛúÖ¸üŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ ÃÖ¤ü¸üÆæü ÃÖ¤üÃµÖ †Ö¯Ö»µÖÖ •ÖÖÝÖê¾Ö¸ü ˆšæü®Ö ˆ³ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö ¾Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß †®Öã ÖŸÖß ´ÖÖÝÖŸÖÖ®ÖÖ ŸÖŸÃÖÓ²ÖÓ¬Öß

£ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üß»Ö:

¯Ö¸ÓüŸÖã •Ö¸ü †¬µÖõÖÖÓ®Öß ×®ÖµÖ´Ö 273 †®¾ÖµÖê †Ö¯Ö»Öß ÃÖÓ ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖ“Öê ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öê

†ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ •Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê µÖÖê×•Ö»Öê»Öß ²ÖÖ²Ö ×®ÖµÖ´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê ŸµÖÖÓ“Öê

´ÖŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™ü»µÖÖÃÖ, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ

¾ÖÖ“ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ †Ö¯ÖÞÖ ÃÖÓ ÖŸÖß ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öß †ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß

ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ †ÖÆêü, †ÃÖê ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

66

†ÖÞÖÜÖß †ÃÖê Ûúß, †¬µÖõÖÖÓ“Öß •Ö¸ü ²ÖÖ²Öà“µÖÖ ×®ÖÛú›üß²Ö§ü»Ö ÜÖÖ¡Öß

—ÖÖ»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ×¾Ö»Æêü¾ÖÖ™ü »ÖÖÝÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ²ÖîšüÛúß“µÖÖ ´Öã¤üŸÖßŸÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾Öêôûß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ ÃÖÓ ÖŸÖß ¤êüŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

(2) ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß †®Öã ÖŸÖß

´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖ¾Ö¸ü, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ †®Öã ÖŸÖß †ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê †ÃÖê †¬µÖõÖ

ŸµÖÖÃÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üŸÖß»Ö. •Ö¸ü Æü¸üÛúŸÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, •Öê ÃÖ¤üÃµÖ †®Öã ÖŸÖß

¤êüÞµÖÖÃÖ †®ÖãÛãú»Ö †ÃÖŸÖß»Ö ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ †Ö¯Ö»µÖÖ •ÖÖÝÖß ˆ³Öê ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß

†¬µÖõÖ ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ •Ö¸ü ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê 20 ÃÖ¤üÃµÖ ˆ³Öê ¸üÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü

†®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü †ÃÖê †¬µÖõÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö. •Ö¸ü 20 ¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß

ÃÖ¤üÃµÖ ˆ³Öê ¸üÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü †¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß †®Öã ÖŸÖß ®ÖÖÆüß †ÃÖê ŸµÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö.

277. ×®ÖµÖ´Ö 276 †®¾ÖµÖê †®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ, †Ö¯Ö»µÖÖ

Ã¾Öê“”ûÖ×®ÖÞÖÔµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖ¾Öê¤ü®ÖÖÃÖÖšüß ´ÆüÞÖæ®Ö,

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ØÛú¾ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü ÃÖÖê ÖÖ×¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö, †¬µÖõÖ

†¿ÖÖ ¸üßŸÖß®Öê ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ÃÖÖê Ö¾ÖŸÖß»Ö ŸÖê¾ÆüÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ˆŒŸÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖÓ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö×®Ö´ÖµÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ •µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ‡ŸÖ¸ü

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

278. µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖßÃÖ, ØÛú¾ÖÖ ¾ÖêôûÖê¾Öêôûß, †¬µÖõÖ

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö •ÖÖÃŸÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÓ¬Ö¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ‹Ûú ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

ÃÖ×´ÖŸÖß ®ÖÖ´Ö×®Ö¤ìü×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖß»Ö.

279. (1) ÃÖ×´ÖŸÖß, ×ŸÖ“µÖÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üß»Ö

†Ö×ÞÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßÃÖ †Ö¯Ö»Öê ´Öã§êü Ã¯ÖÂ™ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü, ¯ÖÏŸµÖêÛú

67

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ, ŸµÖÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ

ÛúÃÖê †Ö×ÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ ³ÖÓÝÖÖ“Öê Ã¾Öºþ¯Ö ¾Ö ŸÖÖê ÆüÖêÞµÖÖÃÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß¤êüÜÖß»Ö šü¸ü¾Öß»Ö †Ö×ÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÛú›êü ŸµÖÖ ×¾ÖÂÖµÖß †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üß»Ö.

(2) ÊÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖê™ü-×®ÖµÖ´Ö (1) “µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö ˆŒŸÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ,

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß †Ó Ö»ÖÖŸÖ †ÖÞÖŸÖÖ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê †®ÖãÃÖ¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß

ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖßÆüß ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

280. (1) ×®ÖµÖ´Ö 178 “µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö, ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×“Ö¾ÖÖÓ®Öß ÃÖÆüß

Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ«üÖ êü ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÃÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ ŸÖÖê ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ

ˆ¯ÖµÖÖêÝÖÖÃÖÖšüß †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖŸÖß»Ö †ÃÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üß»Ö.

(2) ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯Öã üÖ¾ÖÖ ÝÖã ŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ ÃÖ´Ö•ÖÞÖê Æêü

×ŸÖ“µÖÖ Ã¾Öê“”ûÖ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö ¸üÖÆüß»Ö.

281. †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü ¿ÖŒµÖ ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü, ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ ØÛú¾ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ ŸµÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖß»Ö.

282. ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ, ×®ÖµÖ´Ö 281 ´Ö¬µÖê ˆ»»ÖêÜÖ Ûêú»Öê»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ, †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ µÖÖêÝµÖ ¾ÖÖ™êü»Ö

†¿ÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¤êüŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö: ¯Ö¸ÓüŸÖã, ˆŒŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ‹ÛúŸÖ¸ü ´Öã¤üŸÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ØÛú¾ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¾Ö¾Ö×õÖŸÖ ²ÖÖ²ÖßÃÖ †®Öã»ÖõÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›üê ¯Öã®ÆüÖ ÃÖã Öæ¤Ôü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ

ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

283. †¬µÖõÖÖÓÃÖ, ÃÖ×´ÖŸÖßŸÖß»Ö ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ

‘ÖêÞµÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²ÖßÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß“Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß

ŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™üŸÖß»Ö †ÃÖê ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüŸÖÖ µÖêŸÖß»Ö.

284. µÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ Ö¬µÖê ÛúÖÆüßÆüß †ÓŸÖ³ÖæÔŸÖ Ûêú»Öê»Öê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß, †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß, “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß ØÛú¾ÖÖ

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖê Ö×¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

68

(²Ö) ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü ¾ÖÝÖî¸êü Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ ´ÖãŒŸÖ Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¤êüÞÖê

285. •Öê¾ÆüÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ÝÖã®ÆüÖ Ûêú»µÖÖ“Öê †Ö¸üÖê ÖÖ¾Öºþ®Ö ØÛú¾ÖÖ

‹ÜÖÖªÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ÝÖã®ÊÖÃÖÖšüß †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖÃÖ †Ö»Öß †ÃÖ»Öê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÃÖ

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê Ûîú¤êü“Öß ×¿ÖõÖÖ ×¤ü»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †Ö¤êü¿ÖÖ®¾ÖµÖê ŸµÖÖÃÖ

Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨ü Ûêú»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ, ŸÖß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ, µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß, ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö,

±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö, ØÛú¾ÖÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ŸÖÖ²Ö›üŸÖÖê²Ö †¿ÖÖ ÝÖÖêÂ™üß“Öß

†¬µÖõÖÖÓÃÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¤êü‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ ŸÖßŸÖ µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß, †¿Öß †™üÛú, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ

¤üÖêÂÖ×ÃÖ¨üß µÖÖ²Ö§ü»Ö“Öß ÛúÖ¸üÞÖê ŸÖÃÖê, Ã£ÖÖ®Ö²Ö¨üŸÖê“Öê ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤êü“Öê ×šüÛúÖÞÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ

†®ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖêÝµÖ ŸµÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

286. •Öê¾ÆüÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ ÜÖ™ü»ÖÖ †×®ÖÙÞÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ

ŸµÖÖ“µÖÖ ¤üÖêÂÖ×ÃÖ¨üß×¾Öºþ¨ü ŸµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»Öê †¯Öß»Ö †×®ÖÙÞÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ØÛú¾ÖÖ †®µÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êüŸµÖÖ“Öß •ÖÖ´Öß®ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖã™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß †¿Öß

ÝÖÖêÂ™üÃÖã üÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ †®ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖêÝµÖ ŸµÖÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ

Ûúôû¾Öß»Ö.

287. ×®ÖµÖ´Ö 285 ×ÛúÓ¾ÖÖ ×®ÖµÖ´Ö 286 ´Ö¬µÖê ˆ»»Öê×ÜÖ»Öê»ÖÖ ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ

×´ÖôûÖ»µÖÖ¾Ö¸ü †¬µÖõÖ, ¿ÖŒµÖ ×ŸÖŸÖŒµÖÖ »Ö¾ÖÛú¸ü, ¯Öãœüß»Ö ¸üßŸÖß®Öê ŸµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÛú¸üŸÖß»Ö :-

(‹Ûú) †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ †¿Öß †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ

Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤ü ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü †¬µÖõÖ Æüß ÝÖÖêÂ™üÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö, †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ“Ö, ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß

ÃÖã™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ˆŒŸÖ ÝÖÖêÂ™üÃÖã¬¤üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ

Ûúôû¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.(¤üÖê®Ö) •µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ ®ÖÃÖê»Ö ŸÖê¾ÆüÖ †™üÛú

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤ü ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÃÖê»Ö

ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê †¿ÖÖ ×¸üŸÖß®Öê †™üÛêúŸÖ ØÛú¾ÖÖ Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖêŸÖ ØÛú¾ÖÖ Ûîú¤êüŸÖ†ÃÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ÃÖãºþ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸üÆüß “ÖÖ»Öæ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, †¬µÖõÖ

69

†¿Öß ÝÖÖêÂ™ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö. †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ“Ö, ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖã™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ˆŒŸÖ ÝÖÖêÂ™üÃÖã¬¤üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖÛúôû¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(ŸÖß®Ö) ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ

´ÖÖ×ÆüŸÖßÃÖÖšüß "²Öã»Öê×™ü®Ö´Ö¬µÖê" ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ †¬µÖõÖ ×®Ö¤êü¿Ö¤êüŸÖß»Ö.

(Ûú) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖ“Öß †Ö×ÞÖ †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÛúÖµÖÔ¯Ö¬¤üŸÖß288. †¬µÖõÖÖÓ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´ÖôûÖ»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆß ¯ÖÏÛúÖ¸êü

†™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

289. †¬µÖõÖÖÓ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´ÖôûÖ»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“ÖßØÛú¾ÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öß †¿Öß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¾Öî¬Ö †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸ü

®ÖÖÆüß.

(´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´Ö ¯Öã×ÃŸÖÛúÖ, ¯ÖéÂšü ÛÎú. 116-120)

-----------------

70

9. ´ÖÖ. †¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ“Öê ×®Ö¤êü¿Ö

×®Ö¤êü¿Ö ÛÎú. 7

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 283 ´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÜÖÖ»Öß»Ö ×®Ö¤êü¿Ö ÛúÖœü»Öê †ÖÆêüŸÖ.

1. ×¾ÖÂÖµÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ‹ŸÖ¤Ëü×¾Öü¹ý¨üü ÛúÖÆüß ®ÖÃÖ»µÖÖÃÖ, µÖÖ ×®Ö¤êü¿ÖÖŸÖ, -(†) "ÃÖ×´ÖŸÖß" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 278

†®¾ÖµÖê †¬µÖõÖÖÓ®Öß ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»Öß ÃÖ×´ÖŸÖß;

(²Ö) "ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ ;(Ûú) "²ÖîšüÛú" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ²ÖîšüÛú ;

(›ü) "ÃÖ¤üÃµÖ" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ ;

(‡Ô) "×®ÖµÖ´Ö" µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´Ö.2. ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß

¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ²ÖîšüÛúà®ÖÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öê»µÖÖ ‡ŸÖ¸ü ¾µÖŒŸÖß

µÖÖÓ“µÖÖ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ ÃÖ¾ÖÔ•ÖÞÖ ²ÖîšüÛúßŸÖæ®Ö ×®Ö‘Öæ®Ö •ÖÖŸÖß»Ö.3. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûúºþ ‡×“”ûÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®ÖÖ

ˆ§êü¿Öæ®Ö ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üÖ¾Öê †Ö×ÞÖ ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ªÖ¾ÖµÖÖ“Öê †×³Ö¯ÖÏÖµÖ

ŸµÖÖÓ“µÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ªÖ¾ÖêŸÖ.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»µÖÖÜÖê üß•Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ³ÖÖÂÖÞÖ Ûúºþ ®ÖµÖê.

(Ûú) ¤ãüÃÖ¸üÖ ‹ÜÖÖ¤üÖ ÃÖ¤üÃµÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ûú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ, ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖ ŸµÖÖŸÖ

†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖæ ‡×“”ûŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ, ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“Öß¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ‘µÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖê»Ö.

(›ü) ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸ü ¯Öã êü¿Öß “Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓÃÖ ¾ÖÖ™ü»Öê ŸÖ¸ü

†×¬ÖÛú “Ö“ÖÖÔ ®Ö ÆüÖê‰ú ¤êüŸÖÖ ŸÖÖê ¯ÖÏ¿®Ö ´ÖŸÖÖÃÖ ™üÖÛúÞµÖÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖŸµÖÖÓ®ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

(‡Ô) ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¬Öß“Ö ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ¯ÖÏ¿®Ö ±êú¸ü×¾Ö“ÖÖ¸üÖÃÖÖšüß

‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †¿Öß ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öß ‡“”ûÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖ®Öê ŸÖÃÖêÛú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ£Ö´Ö ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´Öôû×¾Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê.

71

4. ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúß´Ö¬Öß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Ö×¾ÖŸÖÖ®ÖÖ •µÖÖÃÖÖšüß ×®ÖµÖ´ÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö †Ö×ÞÖ

×®Ö¤êü¿ÖÖÓ Ö¬Öæ®Ö ÜÖÖÃÖÛú¹ý®Ö ŸÖ¸üŸÖæ¤ü Ûêú»Öê»Öß ®ÖÖÆüß ŸµÖÖ ÝÖÖêÂ™üßÓ“Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß

¯ÖÏ ÖãÜÖÖÃÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ¸üÖÆüß»Ö †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúß “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß×¾ÖÂÖµÖÛú ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ¿®Ö †Ö×ÞÖ Æü¸üÛúŸÖß“Öê ´Öã§êü, ŸÖ¿ÖÖ“Ö

ÝÖÖêÂ™üß²ÖÖ²ÖŸÖ †ÃÖŸÖß»Ö ŸÖê ×®Ö²ÖÕ¬Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ÛúÖœü»Öê ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ †Ö×ÞÖ

ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ †ÜÖê ü“ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö.

5. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ¿Ö²¤ü¿Ö: ¾Ö ¾Öé¢ÖÖÓŸÖ ÃÖ×“Ö¾ÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖÖ®Öê ×»ÖÆæü®Ö šêü¾Ö»ÖÖ

¯ÖÖ×Æü•Öê.

(²Ö) †¿ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“µÖÖ ¯ÖÏŸÖß ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾µÖÖŸÖ.

6. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ØÛú¾ÖÖ ×ŸÖ®Öê ŸÖÖŸ¯Öã üŸÖê ØÛú¾ÖÖ †Ó×ŸÖ´Ö×¸üŸµÖÖ ‘ÖêŸÖ»Öê»Öê ×®ÖÞÖÔµÖ

µÖÖÃÖ×ÆüŸÖ ×ŸÖ“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ŸÖÖê ÖµÖÕŸÖ

ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ ÃÖ´Ö•Ö»Öß ÝÖê»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ØÛú¾ÖÖ ‹Ûú

³ÖÖÝÖ ÝÖÖêÂÖ¾ÖÖ¸üÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú›êü "ÝÖã ŸÖ" ØÛú¾ÖÖ "ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ" †ÃÖÖ ×¿ÖŒÛúÖ ´ÖÖºþ®Ö

¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖÝÖ¤üÖ´Ö¬Öß»Ö ØÛú¾ÖÖ ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖ´Ö¬Öß»Ö ´Ö•ÖÛæú¸ü

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÃÖ †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ †®µÖ

¯ÖÏÛúÖ¸êü ¯ÖÏÛú™ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

7. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ ×ŸÖ•ÖÛú›êü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ

¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÖêÞÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ

†×³Ö´ÖŸÖÖŸÖ †ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ, †ÃÖÓ²Ö¨ü †ÃÖê ¿Ö²¤ü, ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ØÛú¾ÖÖ ¾ÖÖŒµÖ¯ÖÏµÖÖêÝÖ †ÖÆêüŸÖ

ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖÖÓ“Öß ØÛú¾ÖÖ †×³Ö´ÖŸÖÖÓ“Öß ³ÖÖÂÖÖ ÃÖÖî•Ö®µÖ¿Öß»Ö, ×¿ÖÂ™üÃÖÓ ÖŸÖ †Ö×ÞÖ

ÃÖÓµÖ´Öß ®ÖÖÆüß ØÛú¾ÖÖ ‹Ûú¯ÖÏÛúÖ¸êü †µÖÖêÝµÖ †¿Öß †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ

†ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖê ¿Ö²¤ü, ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ØÛú¾ÖÖ ¾ÖÖŒµÖ¯ÖÏµÖÖêÝÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßŸÖæ®Ö ÝÖÖôæû®Ö

™üÖÛúÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

72

(²Ö) ¾Ö¸ü (†) ´Ö¬µÖê ÛúÖÆüßÆüß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ †¿ÖÖ“Ö ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßŸÖß»Ö

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ³ÖÖÝÖ ÝÖÖôæû®Ö ™üÖÛúÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö¤êü¿Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ŸÖÃÖê“Ö ÝÖÖôæû®Ö

™üÖÛúÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ×®ÖÞÖÔµÖÖ“Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü †Ö×ÞÖ

ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ †ÜÖê ü“ÖÖ ¸üÖÆüß»Ö.

8. †¬µÖõÖÖÓ®Öß ×®ÖµÖ´Ö 277 ØÛú¾ÖÖ 284 ÜÖÖ»Öß ×¾ÖÂÖê¿ÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ´ÖãÜÖÖ®Öê ¿ÖŒµÖ ×ŸÖŸÖŒµÖÖ

»Ö¾ÖÛú¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú

²ÖîšüÛú ²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÜÖÖÃÖ ×®ÖµÖ´Ö ¾Ö

×®Ö¤êü¿Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö “ÖÖîÛú¿ÖßÜÖÖ»Öß»Ö ×¾ÖÂÖµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×ŸÖ“µÖÖ ´ÖŸÖê ÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ:

†®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß ÃÖ¾ÖÖì¢Ö´Ö ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß ×®Ö×¿“ÖŸÖß Ûêú»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê.

9. ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ¯ÖÖ×Æü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÛéúŸÖ ¤ü¿ÖÔ®Öß

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×ÃÖ¨ü —ÖÖ»Öê»Öê ®ÖÖÆüß †ÃÖê ×ŸÖ“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê ŸÖ¸ü ×ŸÖ»ÖÖ

ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÛú›êü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

10. †×¬ÖÛú “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞÖê †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ¾ÖÖ™ü»Öê ŸÖ¸ü ×ŸÖ»ÖÖ ŸÖÃÖÖ

¯Öã üÖ¾ÖÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ, ŸÖß šü¸ü×¾Ö»Ö ŸµÖÖ ÛÎú´ÖÖ®Öê ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞµÖÖ“ÖÖ †Ö×ÞÖ

ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÛú›êü ×¾Ö×ÆüŸÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ •ÖÖ¸üß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

11. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¾Ö×ÆüŸÖ ®Ö´Öã®µÖÖŸÖ ¿Ö¯Ö£Ö ‘ÖêÞµÖÖÃÖ »ÖÖ‰ú®Ö ¯Öã üÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê.

12. ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“Öß ÃÖÖõÖ ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß“Öê ¥üÂ™üß®Öê †Ö¾Ö¿µÖÛú ¾ÖÖ™ü»Öê ŸÖ¸ü

¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ÛúÖµÖªÖÓ“ÖÖ, ˆ¤üÖÆü¸üÞÖÖ£ÖÔ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ, ¤Óü›ü

ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ, ¯Öã üÖ¾µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ÛúÖµÖ¤üÖ ¾ÖÝÖî êü †Ö×ÞÖ Ã¾ÖÖ³ÖÖ×¾ÖÛú ®µÖÖµÖÖ“Öß ŸÖ¢¾Öêê µÖÖÓ“ÖÖ

†¾Ö»ÖÓ²Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.

13. ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ¬Öß®Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÜÖÖ»Öß ¯ÖÏŸµÖõÖŸÖ: µÖêŸÖ ®ÖÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †®µÖ´ÖÖ×ÆüŸÖß †Ö¯ÖÞÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ÛúÖêÞÖÖÆüß ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖŸÖÖ

73

µÖê‡Ô»Ö.

14. ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖõÖÛúÖ¸üÖÓ“Öê ´ÆüÞÖÞÖê ŸµÖÖÓ®Öß ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¾Ö×Ûú»ÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ‹êÛúÞµÖÖÃÖÃÖ×´ÖŸÖß †¬µÖõÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ‘Öê‰ú®Ö, ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êü‰ú ¿ÖÛêú»Ö.

15. (†) ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ÃÖÖõÖß“Öê ×šüÛúÖÞÖß µÖêÞµÖÖÃÖÖšüß Ûú¸üÖ¾µÖÖ»ÖÖÝÖÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ¾ÖÝÖî êü ÛúÖ¸üÞÖÖÓ¾Ö¹ý®Ö ÆüÖêÞÖÖ¸üÖ ÜÖ“ÖÔ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ²ÖÖê»Ö×¾ÖÞÖÖ·µÖÖ¯ÖõÖÛúÖ¸üÖÓ®Öß Ûêú»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê.

(²Ö) ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯ÖÞÖÆæü®Ö ²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ, ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ÜÖ“ÖÔ ÜÖÖ»Öß»ÖŸÖ¸üŸÖã¤üà®ÖãÃÖÖ¸ü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖêÃÖÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖê»Ö :-(‹Ûú) ÃÖ¸üÛúÖ¸üß ®ÖÖêÛú¸üÖÓ“µÖÖ ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ ÁÖêÞÖà“Öß ŸÖã»Ö®ÖÖ Ûúºþ®Ö, ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ“ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ, µÖ£ÖÖ×Ã£Ö×ŸÖ,ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üß»Ö.

(¤üÖê®Ö) ¾Ö¸ü ¤üÖÜÖ×¾Ö»µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê, ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü,ŸÖã»Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ¤ü•ÖÖÔ ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ¸üÛúÖ¸üß ®ÖÖêÛú¸üÖ»ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô ®ÖÖÝÖ¸üß ÃÖê¾ÖÖ×®ÖµÖ´ÖÖÓÜÖÖ»Öß ×´ÖôûÞµÖÖµÖÖêÝµÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¤ü¸üÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ³Ö¢ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖµÖê‡Ô»Ö.

16. (†) ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ“ÖÖ ´ÖÃÖã¤üÖ ÃÖ×“Ö¾Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®ÖßŸµÖÖ»ÖÖ ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖÖê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(²Ö) †Æü¾ÖÖ»ÖÖ“µÖÖ ´ÖÃÖãªÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ‡ŸÖ¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓÃÖ×ÆüŸÖ, ŸµÖÖ“µÖÖ™üÓüÛú×»Ö×ÜÖŸÖ, “ÖÛÎú´Öã×¦üŸÖ ØÛú¾ÖÖ †Ó×ŸÖ´Ö ´Öã¦üÞÖ¯Öæ¾ÖÔ ¯ÖÏŸÖß, ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê¾Öêôûß ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ŸÖÖ¸üÜÖê¯Öæ¾ÖáÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ Ö¬µÖê ¯ÖÏÃÖéŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ ×®Ö¤êü¿Ö ¤êüŸÖß»Ö.

17. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü,

µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß, ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¾µÖŒŸÖß¾Ö¸ü ²Ö•ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ

†Ö¤êü×¿ÖÛêúÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ, ¯ÖÏŸµÖêÛú ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß¯ÖÏ ÖÖÞÖê

ŸµÖÖŸÖß»Ö ±êú¸ü²Ö¤ü»ÖÖÃÖ×ÆüŸÖ, ŸÖß †Ö¤êü×¿ÖÛúÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ †®ÖãÃÖæ“ÖßŸÖ ¤ü¿ÖÔ×¾Ö»Öê»µÖÖ

®Ö´Öã®µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö. ŸµÖÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ ŸµÖÖ ŸµÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖÓÃÖÖšüß

ÃÖ¤ü¸üÆæü ®Ö´Öã®µÖÖÓ“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖÓ®¾ÖµÖê ´ÖÖ.†¬µÖõÖ µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê»Öê ×®Ö¤êü¿Ö ¯Öã×ÃŸÖÛúÖ, ¯ÖéÂšü ÛÎú.22-29)

74

10. ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤üêŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß

ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ®Öß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 250

´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß®ÖãÃÖÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß²ÖÖ²ÖŸÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 2010 ¸Öê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ×¤ü»Öê»Öê ×®Ö¤êü¿Ö.

(1) •µÖÖ ¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¬¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öê»Öß †ÖÆêü. ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›æü®Ö

£Öê™ü ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ´ÖÖÝÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö ¾Ö ÃÖ¤ü¸üÆæü ¾µÖŒŸÖß •Ö¸ü ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ

Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß/†×¬ÖÛúÖ¸üß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ“Öê ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ´ÖÓ¡Öß

´ÖÆüÖê¤üµÖ, ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ“Öê ¯ÖÏ ÖãÜÖ (ÃÖ×“Ö¾Ö, ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÃÖ×“Ö¾Ö) µÖÖÓ®ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ

´ÖÖÝÖ×¾ÖÞµÖÖ·µÖÖ ¯Ö¡ÖÖ“Öß ¯ÖÏŸÖ ˆ×“ÖŸÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖÖšüß †ÝÖÏê×ÂÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(2) ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß 15 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ´Öã¤üŸÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(3) 15 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ®µÖÖµÖ ŸÖŸ¾ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ êü

(Principle of natural justice) 7 ×¤ü¾ÖÃÖÖŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

Ã´Ö¸üÞÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö ¾Ö ŸµÖÖ ®ÖÓŸÖ¸üÆüß ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ

×«üŸÖßµÖ Ã´Ö¸üÞÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö 7 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß

ÝÖÓ³Öß¸ü ¤üÜÖ»Ö ‘Öê‰ú®Ö ÃÖÓÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖêÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÛúÖÆüßÆüß

´ÆüÞÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê ®ÖÖÆüß †ÃÖê ÝÖé×ÆüŸÖ ¬Ö¹ý®Ö ¯Öãœüß»Ö µÖÖêÝµÖ ŸÖÖê ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

75

11. ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ¸üß

ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß

´ÖÖ. †¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ®Öß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 283

´Ö¬Öß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß®ÖãÃÖÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ †®ÖãÃÖ¸üÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß²ÖÖ²ÖŸÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 19 ‹×¯ÖÏ»Ö, 2010 ¸Öê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ×¤ü»Öê»Öê ×®Ö¤êü¿Ö.

(1) •µÖÖ ¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¬¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öê»Öß †ÖÆêü ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›æü®Ö £Öê™ü

ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ´ÖÖÝÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö ¾Ö ÃÖ¤ü¸üÆæü ¾µÖŒŸÖß •Ö¸ü ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ

Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß/†×¬ÖÛúÖ¸üß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü, ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ“Öê ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ´ÖÓ¡Öß ´ÖÆüÖê¤üµÖ,

ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ“Öê ¯ÖÏ ÖãÜÖ (ÃÖ×“Ö¾Ö, ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÃÖ×“Ö¾Ö,†¯Ö¸ü ÃÖ×“Ö¾Ö) µÖÖÓ®ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ

´ÖÖÝÖ×¾ÖÞµÖÖ·µÖÖ ¯Ö¡ÖÖ“Öß ¯ÖÏŸÖ ˆ×“ÖŸÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüßÃÖÖšüß †ÝÖÏê×ÂÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(2) ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß 15 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ´Öã¤üŸÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

(3) 15 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ®µÖÖµÖ ŸÖŸ¾ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ êü

(Principle of natural justice) 7 ×¤ü¾ÖÃÖÖŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

Ã´Ö¸üÞÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö ¾Ö ŸµÖÖ ®ÖÓŸÖ¸üÆüß ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ ×«üŸÖßµÖ

Ã´Ö¸üÞÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö 7 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß ÝÖÓ³Öß¸ü

¤üÜÖ»Ö ‘Öê‰ú®Ö ÃÖÓÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖêÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÛúÖÆüßÆüß

´ÆüÞÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê ®ÖÖÆüß †ÃÖê ÝÖé×ÆüŸÖ ¬Ö¹ý®Ö ¯Öãœüß»Ö µÖÖêÝµÖ ŸÖÖê ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö.

76

12. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

¯Öæ¾ÖÖì×ŸÖÆüÖÃÖ - ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ£Ö´Ö ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ´ÖãÓ²Ö‡Ô ¸üÖ•µÖÖŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 30 ´ÖÖ“ÖÔ, 1953

¸üÖê•Öß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖ¾Öêôûß ÊÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ ÁÖß. Ûêú. Ûêú. ¿ÖÆüÖ Æêü

ÆüÖêŸÖê. »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ Æüß ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ£Ö´Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 1 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1950 ¸üÖê•Öß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß.

(1) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¸ü“Ö®ÖÖ - ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×®ÖµÖ´ÖÖŸÖß»Ö ×®ÖµÖ´Ö 245 †®¾ÖµÖê ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖßÃÖ †Ûú¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÆæüü®Ö †×¬ÖÛú ®ÖÖÆüßŸÖ ‡ŸÖŒµÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß ®ÖÖ´Ö×®Ö¤ìü×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ¤üÃµÖ, ®Ö¾Öß®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¸ü“Ö®ÖÖ ÆüÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ ¯Ö¤ü ¬ÖÖ¸üÞÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.

(2) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÛúÖµÖÔ - ÃÖ×´ÖŸÖß ×ŸÖ“µÖÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß

ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ®µÖÖµÖ ŸÖŸ¾ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßÃÖ †Ö¯Ö»Öê ´Öã§êü Ã¯ÖÂ™ü

Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ŸµÖÖŸÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê †Ö×ÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ³ÖÓÝÖÖ“Öê

Ã¾Ö¹ý¯Ö ¾Ö ŸÖÖê ÆüÖêÞµÖÖÃÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß šü¸ü×¾ÖŸÖê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß †Ö¯Ö»µÖÖ

×¿Ö±úÖ¸ü¿ÖàÃÖÆü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üŸÖê.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüüß †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü †¿ÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß

ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓÃÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖêŸÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖÖÃÖÖšüß †Ö¾Ö¿µÖÛú ŸÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö

Æü•Ö¸ü Ûú¸üÖ¾Öê »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖŸÖ

ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖê.

77

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê †Öœüôû»µÖÖÃÖ ¾Ö µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †×¬ÖÛú

“ÖÖîÛú¿Öß“Öß †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê ŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß •µÖÖ ¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¬¤ü

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ÛúÖ¸üÞÖê ¤üÖÜÖ¾ÖÖ ®ÖÖê™üßÃÖ ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö

»ÖêÜÖß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö ´ÖÖÝÖ¾Öæ ¿ÖÛúŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ êü ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓÛú›æü®Ö »ÖêÜÖß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö×®Ö´ÖµÖ Ûú¹ý®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ´Öã§êü ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üŸÖê. †Ö¾Ö¿µÖÛú

ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖÖõÖß¯Öã üÖ¾µÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê •ÖÖŸÖê. ÃÖÖõÖ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ØÛú¾ÖÖ ¯Öã üÖ¾µÖÖ“Öê

ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ²Ö×‘ÖŸÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö´Ö¿ÖÔ ¯ÖæÞÖÔ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏŸµÖêÛú ´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü ×®ÖÂÛúÂÖÔ

ÛúÖœüŸÖê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ó×ŸÖ´Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ“Öß ´ÖÖ®µÖŸÖÖ ‘Öê‰ú®Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ “Ö“ÖìÃÖÖšüß šêü¾Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü ‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

†Ö¾Ö¿µÖÛú šü¸üÞÖÖ¸üß ¯Öãœüß»Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûêú»Öß •ÖÖŸÖê.

ÃÖ×´ÖŸÖß ‹ÜÖÖªÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“µÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ ÖÏŸÖ †Ö»µÖÖÃÖ

¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ¾µÖŒŸÖà®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾¤üÖ êü

Ûú¸üŸÖê. ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê ×¿ÖõÖÖÓ“Öê Ã¾Öºþ¯Ö ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÃÖŸÖê :-

(†) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ Ûúôû×¾ÖÞÖê.

(²Ö) ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü †ÖÞÖæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞÖê.

(Ûú) ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞÖê.

(›ü) ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ -•ÖÖÆüß¸ü ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¯ÖÏ¤üÙ¿ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê/¾ÖÖŸÖÖÔÆü¸ü ÝÖò»Ö¸üß ¯ÖÖÃÖ ¸ü§ü

Ûú¸üÞÖê.

¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖà®Öß õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ Ûêú»µÖÖÃÖ ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®ÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü

ŸµÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖã®ÖÖ¾Ö»Öê»Öß ×¿ÖõÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ ´Ö®ÖÖ®Öê ´ÖÖ±ú Ûú¸üŸÖê †£Ö¾ÖÖ Ûú´Öß Ûú¸üŸÖê.

78

13. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

¯Öæ¾ÖÖì×ŸÖÆüÖÃÖ - ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ£Ö´Ö ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ´ÖãÓ²Ö‡Ô ¸üÖ•µÖÖŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 30 ´ÖÖ“ÖÔ,

1953 ¸üÖê•Öß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖ¾Öêôûß ÊÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖ ÁÖß. Ûêú. Ûêú.

¿ÖÆüÖ Æêü ÆüÖêŸÖê. »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ Æüß ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ£Ö´Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 1 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1950 ¸üÖê•Öß Ã£ÖÖ¯Ö®Ö

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

(1) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¸ü“Ö®ÖÖ - ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ †¬µÖõÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öêü“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ

ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖßÃÖ ¯ÖÓ¬Ö¸üÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓÆæüü®Ö †×¬ÖÛú ®ÖÖÆüßŸÖ ‡ŸÖŒµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

®ÖÖ´Ö×®Ö¤ìü×¿ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ¤üÃµÖ, ®Ö¾Öß®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¸ü“Ö®ÖÖ ÆüÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ ¯Ö¤ü ¬ÖÖ¸üÞÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.

(2) ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÛúÖµÖÔ - ÃÖ×´ÖŸÖß ×ŸÖ“µÖÖÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß

ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ®µÖÖµÖ ŸÖŸ¾ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßÃÖ †Ö¯Ö»Öê ´Öã§êü Ã¯ÖÂ™ü

Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ŸµÖÖŸÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê †Ö×ÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ³ÖÓÝÖÖ“Öê

Ã¾Ö¹ý¯Ö ¾Ö ŸÖÖê ÆüÖêÞµÖÖÃÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß šü¸ü×¾ÖŸÖê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß †Ö¯Ö»µÖÖ

×¿Ö±úÖ¸ü¿ÖàÃÖÆü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üŸÖê.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüüß †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü †¿ÖÖ “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß

ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓÃÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾ÖŸÖÖ µÖêŸÖê ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖÖÃÖÖšüß †Ö¾Ö¿µÖÛú ŸÖê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö

Æü•Ö¸ü Ûú¸üÖ¾Öê »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖŸÖ

ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ Ûúôû¾ÖŸÖê.

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê †Öœüôû»µÖÖÃÖ ¾Ö µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †×¬ÖÛú

“ÖÖîÛú¿Öß“Öß †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê ŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß •µÖÖ ¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¬¤ü

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ÛúÖ¸üÞÖê ¤üÖÜÖ¾ÖÖ ®ÖÖê™üßÃÖ ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö

79

»ÖêÜÖß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö ´ÖÖÝÖ¾Öæ ¿ÖÛúŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ êü ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓÛú›æü®Ö »ÖêÜÖß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö×®Ö´ÖµÖ Ûú¹ý®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ´Öã§êü ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üŸÖê.

†Ö¾Ö¿µÖÛú ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖÖõÖß¯Öã üÖ¾µÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÖÓ®ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Ö»Öê •ÖÖŸÖê. ÃÖÖõÖ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ØÛú¾ÖÖ

¯Öã üÖ¾µÖÖ“Öê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ²Ö×‘ÖŸÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü×¾Ö´Ö¿ÖÔ ¯ÖæÞÖÔ —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏŸµÖêÛú

´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœüŸÖê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ó×ŸÖ´Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ“Öß

´ÖÖ®µÖŸÖÖ ‘Öê‰ú®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ “Ö“ÖìÃÖÖšüß šêü¾Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü

‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †Ö¾Ö¿µÖÛú šü¸üÞÖÖ¸üß ¯Öãœüß»Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûêú»Öß •ÖÖŸÖê.

ÃÖ×´ÖŸÖß ‹ÜÖÖªÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“µÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ ÖÏŸÖ †Ö»µÖÖÃÖ

¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ¾µÖŒŸÖà®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾¤üÖ êü

Ûú¸üŸÖê. ÃÖ¾ÖÔ ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê ×¿ÖõÖÖÓ“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÃÖŸÖê :-

(†) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ Ûúôû×¾ÖÞÖê.

(²Ö) ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü †ÖÞÖæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞÖê.

(Ûú) ¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖßÃÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞÖê.

(›ü) ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ -•ÖÖÆüß¸ü ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¯ÖÏ¤üÙ¿ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê/¾ÖÖŸÖÖÔÆü¸ü ÝÖò»Ö¸üß ¯ÖÖÃÖ ¸ü§ü

Ûú¸üÞÖê.

¤üÖêÂÖß ¾µÖŒŸÖà®Öß õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ Ûêú»µÖÖÃÖ ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®ÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü

ŸµÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖã®ÖÖ¾Ö»Öê»Öß ×¿ÖõÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ ´Ö®ÖÖ®Öê ´ÖÖ±ú Ûú¸üŸÖê †£Ö¾ÖÖ Ûú´Öß Ûú¸üŸÖê.

80

14.ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü)

†Ö•ÖŸÖÖÝÖÖµÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¿ÖõÖÖ

ÃÖã®ÖÖ¾Ö»Öê»Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ

(1) "ÁÖß. ¿Ö´ÖÖÔ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü - 1969) -×¤ü®ÖÖÓÛú 16 •Öã»Öî 1968 ¸üÖê•Öß

ÃÖ¾ÖÔÁÖß ‹®Ö. ›ü²»µÖæ. ×»Ö´ÖµÖê, †Ö¸ü. ¯Öß. ÃÖ´Ö£ÖÔ, ²Öß. ¾Æüß. ¿Öë›êü, ‹´Ö.‹®Ö. †Ó×•ÖÛú¸ü, ‹“Ö. ‹ÃÖ.

²ÖÖ¸ü´ÖãÜÖ †Ö×ÞÖ ¯Öß. ²Öß. ´ÖÖê êü. ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß ÁÖß. †Ö¸ü. Ûêú. ¿Ö´ÖÖÔ, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. Æêü ×¤®ÖÖÓÛ 13

•Öã»Öî, 1968 ¸üÖê•Öß ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü µÖê£Öß»Ö ¾ÖîªÛúßµÖ ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ˆ¤Ëü‘ÖÖ™ü®Ö ¯ÖÏÃÖÓÝÖß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ŸÖê£Öê ÝÖê»Öê †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü •ÖÖê Æü»»ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ŸµÖÖ Æü»»µÖÖ“Öê ®ÖêŸÖéŸ¾Ö

Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖÛúÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü †Ö×ÞÖ ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ¾ÖîªÛúßµÖ ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ •µÖÖ ¯ÖÖ“Ö

×¾ÖªÖ£µÖÖÕ®Öß ÃÖ¤ü¸ü Æü»»µÖÖ´Ö¬µÖê ³ÖÖÝÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß. ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»µÖÖ

ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ †ÃÖê †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, ×¤®ÖÖÓÛ 22 ´ÖÖ“ÖÔ, 1968 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ “Ö“Öì Ö¬µÖê

³ÖÖÝÖ ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß. ¿Ö´ÖÖÔ µÖÖÓ®Öß ¾ÖîªÛúßµÖ ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ×¾ÖªÖ£µÖÖÔ×¾Ö¹ý¬¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ

³ÖÖÂÖÞÖÖ´Öãôêû“Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü Æü»»ÖÖ Ûêú»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ.

Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÛéúŸÖ ¤ü¿ÖÔ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ êü †ÃÖ»µÖÖ“Öê

†Öœüôæû®Ö †Ö»µÖÖ®Öê ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ÆüÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»Öß ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

×¤®ÖÖÓÛ 19 ´ÖÖ“ÖÔ, 1968 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®Öê¾Ö¸ü Ã¾ÖÖõÖ¸üß Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ¯ÖîÛúß ‹Ûú

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß.‹®Ö.›ü²µÖæ ×»Ö´ÖµÖê µÖÖÓ®Öß ÆüÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ

ÆüÖêŸÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ŸµÖÖÓ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÛúºþ®Ö

ŸµÖÖ¾Ö¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖã Öæ¤Ôü Ûêú»Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖ²Ö ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ“Ö ¯ÖÏÖ¬µÖ¯ÖÛúÖÓ®Öß ¾Ö ×¾ÖªÖ£µÖÖÕ®Öß

»ÖêÜÖß õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öß.

õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»Öß †ÖÆêü Æêü »ÖõÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛú ÛúÖôû ¯ÖÖšüü¯Ö ã üÖ¾ÖÖ

Ûú¸üÞµÖÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ ®ÖÖÆüß †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ´Ö¬µÖê ÛúÖœü»ÖÖ. ´ÆüÞÖæ®Ö

81

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß, µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ †ÖÞÖÜÖß ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

×¤®ÖÖÓÛ 22 †ÖòÝÖÃ™ü 1969 ¸üÖê•Öß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¹ý®Ö ÆüÖ †Æü¾ÖÖ»Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»ÖÖ.

(2) "×›ü¯ÖÏêÃ›ü Œ»ÖÖÃÖêÃÖ ×´Ö¿Ö®Ö ÃÖÖêÃÖÖµÖ™üß †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü -

1969) - ›üÖò. ¾Æüß. †Ö¸ü. ¯ÖÓ×›üŸÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ®Öß ×›ü¯ÖÏêÃ›ü Œ»ÖÖÃÖêÃÖ ×´Ö¿Ö®Ö

ÃÖÖêÃÖÖµÖ™üß †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ“µÖÖ ¯ÖãÞÖê ¿ÖÖÜÖê®Öê ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ –ÖÖ¯Ö®ÖÖŸÖæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾ÖÞÖÖ·µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß †Ö¯Ö»Öß ‡“”ûÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 1

†ÖòÝÖÃ™ü 1969 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß®ÖÖ ×¤ü»Öß. µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖêÃÖÖê²ÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 27 •Öæ®Ö 1969 ¸üÖê•Öß ˆ¢Ö¸üßŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÁÖß. •Ö. ÝÖ. ³ÖÖ¾Öê, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ“µÖÖ

ŸÖÖ¸üÖÓ×ÛúŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÛÎú´ÖÖÓÛú 3911 “Öß ‹Ûú ¯ÖÏŸÖ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öß ÆêüÖŸÖß. µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß

ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÆüÖêŸÖß.

×›ü¯ÖÏêÃ›ü Œ»ÖÖÃÖêÃÖ ×´Ö¿Ö®Ö ÃÖÖêÃÖÖµÖ™üß †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ“µÖÖ ¯ÖãÞÖê ¿ÖÖÜÖê«üÖ êü ´ÖÆüÖŸ´ÖÖ

•µÖÖêŸÖß¸üÖ¾Ö ±ãú»Öê ´ÖÖ¬µÖ×´ÖÛú ¿ÖÖôûÖ ®ÖÖ¾ÖÖ“Öß ´ÖÖ¬µÖ×´ÖÛú ¿ÖÖôûÖ. 896, ®ÖÖ®ÖÖ ¯Öêšü, ¯ÖãÞÖê µÖê£Öê

“ÖÖ»Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê. ´ÖÖ“ÖÔ 1969 ´Ö¬µÖê ÃÖ¤ü¸ü ÃÖÓÃ£Öê®Öê ´ÖÖ¬µÖ×´ÖÛú ¿ÖÖôêû“µÖÖ ×¿ÖõÖÛúÖÓÛú›æü®Ö

¯ÖÏ×ŸÖ–ÖÖ¯Ö¡Öê ³Öºþ®Ö ‘ÖêŸÖ»Öß ŸµÖÖŸÖ ‡ŸÖ¸ü ÝÖÖêÂ™üß²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ¿ÖÖôêû“µÖÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÃÖÓ Ö¢ÖßŸÖ ¾ÖÖœü

Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ šêü¾Öß †Ö×ÞÖ ¤êüÞÖÝµÖÖ ×´Öôû¾Öæ®Ö ¤êüÞµÖÖ“Öß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ¯ÖŸÛú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †ÓŸÖ³ÖÖÔ¾Ö

ÆüÖêŸÖÖ.

ÁÖß. •Ö. ÝÖ. ³ÖÖ¾Öê. ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 27 •Öæ®Ö 1969 ¸üÖê•Öß ÃÖ¤ü¸üÆæü

¯ÖÏ×ŸÖ–ÖÖ¯Ö¡ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ‹Ûú ŸÖÖ¸üÖÓ×ÛúŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏ¿®ÖÖ»ÖÖ ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ®Öê ×¤ü»Öê»µÖÖ

ˆ¢Ö¸üÖ´Ö¬µÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ †¿Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß Ûúß, ¯ÖÏ×ŸÖ–ÖÖ¯Ö¡ÖÖ®¾ÖµÖê ¯ÖÝÖÖ¸üÖŸÖæ®Ö

¤êüÞÖÝÖß“µÖÖ ¹ý¯ÖÖ®Öê ¯ÖîÃÖê ÛúÖ¯Öæ®Ö ‘Öê‰ú ®ÖµÖê †¿Öß ÃÖŒŸÖ ŸÖÖÛúß¤ü ÃÖÓÃ£Öê»ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öß ÆüÖêŸÖß.

ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓÃ£Öê®Öê ×ŸÖ“µÖÖ ×ÆüŸÖØ“ÖŸÖÛúÖÓ“Öß ‹Ûú ²ÖîšüÛú ‘ÖêŸÖ»Öß †Ö×ÞÖ ÁÖß. ³ÖÖ¾Öê, ×¾Ö.¯Ö,ÃÖ.

µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ¯ÖÏ¿®ÖÖ×¾Öºþ¬¤ü ŸÖß¾ÖÎ ×®ÖÂÖê¬Ö ¾µÖŒŸÖ Ûúºþ®Ö ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÞµÖÖ“µÖÖ

82

ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛéúŸÖß²Ö§ü»Ö ŸµÖÖ®ÖÖ ¤æüÂÖÞÖ ×¤ü»Öê ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓÃ£Öê®Öê ²ÖîšüÛúß“Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö ÃÖ´ÖÖ×¾ÖÂ™ü

†ÃÖÞÖÖ¸êü †Ö×ÞÖ ÁÖß. ³ÖÖ¾Öê µÖÖÓ“µÖÖ ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ÛéúŸÖß²Ö§ü»Ö ŸÖß¾ÖÎ ÜÖê¤ü ¾µÖŒŸÖ Ûú¸üÞÖÖ êü ‹Ûú

¯Ö×¸ü¯Ö¡ÖÛú-–ÖÖ¯Ö®Ö ×®ÖÝÖÔ×´ÖŸÖ Ûêú»Öê. µÖÖ –ÖÖ¯Ö®ÖÖ«üÖ êü ÃÖÓÃ£Öê®Öê ×¿ÖõÖÞÖ ¯ÖÏê Öß »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ ÃÖ¤ü¸ü ÃÖÓÃ£Öê»ÖÖ

³Öê™ü ¤êü‰ú®Ö ŸÖê£Öß»Ö ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖ ¯ÖÖÆüÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö×ÞÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ×®Ö´ÖÓ×¡ÖŸÖ Ûêú»Öê

†Ö×ÞÖ ³Öê™ü ¤êüÞÖÖ·µÖÖ ×¿ÖõÖÞÖ¯ÖÏê Öß »ÖÖêÛúÖÓ“µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ ´Ö®Ö:¯Öã¾ÖÔÛú ÛúÖµÖÖÔ×®¾ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ •ÖÖŸÖß»Ö †ÃÖê

†ÖÀ¾ÖÖÃÖ®Ö ×¤ü»Öê. µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ›üÖò. ¾Æüß. †Ö¸ü. ¯ÖÓ×›üŸÖ µÖÖ®Öß ÁÖß. •Öß. ²Öß. Ø¿Ö¤êü (ÃÖÓÃ£Öê“µÖÖ ¯ÖãÞÖê

¿ÖÖÜÖê“Öê †¬µÖõÖ) †Ö×ÞÖ ‡ŸÖ¸ü 15 •ÖÞÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÆüß“Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“ÖÖ ×¿ÖŒÛúÖ †ÃÖ»Öê»Öê ‹Ûú

“ÖÛÎú´Öã×¦üŸÖ Ûêú»Öê»Öê †ÃÖê ¯Ö¡ÖÛú ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ•Ö¾Öôû †ÃÖ»Öê»µÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ™ü¯ÖÖ»ÖÜÖÞÖÖŸÖ

†Öœüôæû®Ö †Ö»Öê †ÃÖ»µÖÖ“Öê †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖÓ®Öß ŸÖŸ¯Ö¸üŸÖê®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß.

›üÖò. ¯ÖÓ×›üŸÖ µÖÖÓ“µÖÖ ´ÆüÞÖÞµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ –ÖÖ¯Ö®ÖÖ´Öãôêû ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ †Ö×ÞÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÜÖÖ»Öß»Ö ÛúÖ¸üÞÖÖÓ Öãôêû —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ ®Ö´Öæ¤ü

Ûêú»Öê ÆüÖêŸÖê.

(1) µÖÖ –ÖÖ¯Ö®ÖÖŸÖ ÁÖß. •Ö. ÝÖ. ³ÖÖ¾Öê µÖÖÓ®Öß ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê¾Ö¸ü

ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÂÖê¬Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

(2) µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üß ×¤ü»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¤êüÜÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

(ÁÖß. •Ö. ÝÖ. ³ÖÖ¾Öê) •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü ¬Ö¸ü»Öê ÆüÖêŸÖê.

(3) ÃÖ¤ü¸ü –ÖÖ¯Ö®Ö •Ö®ÖŸÖêÃÖ ˆ§êü¿Öæ®Ö ¯ÖÏ“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¾Ö ¯ÖÏÃÖÖ¸üÖ£ÖÔ ÛúÖœü»Öê»Öê ÆüÖêŸÖê.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê Æüß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ŸµÖÖ“Ö ×¤ü¾Ö¿Öß ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ‘ÖêŸÖ»Öß †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †®Öã ÖŸÖß®Öê

×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ¯Ö¸üßõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾Ö»ÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ÃÖÓÃ£Öê“Öê ¯ÖÏ ÖãÜÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆü †Ö×ÞÖ ÜÖ×•Ö®Ö¤üÖ¸ü µÖÖÓ“ÖêÛú›æü®Ö ÜÖã»ÖÖÃÖÖ

´ÖÖÝÖ×¾Ö»ÖÖ. ŸµÖÖÓ®Öß •Ö¾Öôû •Ö¾Öôû ‹Ûú ÃÖÖ¸üÜÖÖ“Ö ÜÖã»ÖÖÃÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ®Öß †ÃÖê

®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê ÆüÖêŸÖê Ûúß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÞµÖÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÆüŒÛúÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß

83

†ÖõÖê Ö ‘ÖêŸÖ»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öê¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê ÖÆüß Ûêú»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ÁÖß.

³ÖÖ¾Öê, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÂÖê¬Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß Ûú»¯Ö®ÖÖ ¤êüÜÖß»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ´Ö®ÖÖŸÖ ®Ö¾ÆüŸÖß ØÛú¾ÖÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ

†®ÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ˆ§êü¿Ö ¤êüÜÖß»Ö ®Ö¾ÆüŸÖÖ. ¿Öê¾Ö™üß ŸµÖÖÓ®Öß †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß, µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß

ÁÖß. ³ÖÖ¾Öê ØÛú¾ÖÖ ‡ŸÖ¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ´Ö®ÖÖŸÖ ÝÖî üÃÖ´Ö•Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ

ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ŸÖê ´Ö®Ö:¯Öæ¾ÖÔÛú ÜÖê¤ü ¾µÖŒŸÖ Ûú¸üßŸÖ †ÖÆêüŸÖ.

µÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †ÃÖê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê

Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü“ÖÖ †×¬ÖÛú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¹ý®Ö µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¯Öãœêü ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß

ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖê“Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÆüÖêŸÖê. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ

Ûêú»Öß.

ˆŒŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ´ÖÖ.´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 18

×›üÃÖë²Ö¸ü,1969 ¸üÖê•Öß †Æü¾ÖÖ»Ö Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»ÖÖ.

(3) "ÁÖß. ‹®Ö. ›üß. ¯ÖÖ™üß»Ö "¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü - 1973) - ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ÃÖ¾ÖÔÁÖß ˆ¢Ö´Ö¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üß»Ö, ×¾Ö÷ü»Ö¸üÖ¾Ö ÆüÖÓ›êü ¾Ö ¤ü¢ÖÖ ŸÖÖ´ÆüÖÞÖê µÖÖÓ®Öß

×¤ü®ÖÖÓÛú 19 †ÖòŒ™üÖê²Ö¸ü 1972 ¸üÖê•Öß ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß. ‹®Ö.›üß.¯ÖÖ™üß»Ö µÖÖÓ®ÖÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ

†™üÛêú“µÖÖ ¾Öêôêû²ÖÖ²ÖŸÖ •µÖÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ “ÖãÛúß“Öß

´ÖÖ×ÆüŸÖß ×¤ü»Öß ÆüÖêŸÖß ŸµÖÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¤ü®ÖÖÓÛú 21 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1972 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.

Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ †®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê

µÖÖ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯Ö¸üßõÖÞÖÖÃÖÖšüß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 27 ´ÖÖ“ÖÔ 1973 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“ÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ

†×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ˆŒŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÜÖê¤ü †Ö×ÞÖ ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¾µÖŒŸÖ Ûêú»µÖÖ“Öê »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê †¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

84

×¤ü®ÖÓÖÛú 30 ´ÖÖ“ÖÔ 1973 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ. ´ÖãÜµÖ ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»ÖÖ.

(4) "»ÖÖêÛú´ÖŸÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ/×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü-1974-1975) - "¯ÖÏ¿ÖÃŸÖß" µÖÖ

´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛúÖ“µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö

¤êüÖÂÖß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 16 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 1973 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ

Ûêú»Öê»µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ®¾ÖµÖê 30 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ŸÖã¹ÓýÝÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ×¤ü®ÖÖÓÛú 18 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü

1973 ¸üÖê•Öß ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü µÖê£Öß»Ö "»ÖÖêÛú´ÖŸÖ" µÖÖ ´Ö¸üÖšüß ¤îü×®ÖÛúÖŸÖ "´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê

†¯ÖÏ¿ÖÃŸÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö" µÖÖ ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß ‹Ûú †ÝÖÏ»ÖêÜÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»ÖÖ. µÖÖ »ÖêÜÖÖŸÖ ÃÖ¤ü¸ü

ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®ÖÖ ŸÖã¹ÓýÝÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ •µÖÖ ¯Ö¬¤üŸÖß®Öê ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ

ÆüÖêŸÖÖ ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×™üÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß. ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ †®Öã ÖŸÖß®Öê, ˆ¯Ö×¸ü×®ÖÙ¤üÂ™ü

†ÝÖÏ»ÖêÜÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üß´Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 22 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü

1973 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖ. †¬µÖõÖÓÖ®Öß Æêü

¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾Ö»Öê. ŸÖÃÖê Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ †ÃÖê

ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê Ûúß, "»ÖÖêÛú´ÖŸÖ" “Öê ´ÖãÜµÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú Æêü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ÆüÖ êŸÖê ¾Ö

´ÆüÞÖæ®Ö †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †®ÖãÃÖ¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®Öß

ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê, ÃÖ³ÖÖÃÖ¤ü µÖÖ ®ÖÖŸµÖÖ®Öê µÖÖ ²ÖÖ²Öà¿Öß ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×•ÖŸÖ¯ÖŸÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö

†ÖÆêü ×ŸÖŸÖ¯ÖŸÖ Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖàÛú›êü ¯ÖÖšü¾ÖÖ¾Öê »ÖÖÝÖê»Ö. ÛúÖ¸üÞÖ

µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ´Ö¬µÖê ‡ŸÖ¸ü ÝÖÖêÂ™üà²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö †¿Öß ŸÖ¸üŸÖæ¤ü †ÖÆêü Ûúß, ‹ÛúÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ

¤ãüÃÖ·µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †×³ÖÛú×£ÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÝÖÖê¾Ö»ÖÖ ÝÖê»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ, ŸµÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓÛú›êü ¯ÖÖšü¾ÖŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ ŸÖê ¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß, ŸµÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ¾Ö¸ü •ÖÞÖæ ÛúÖÆüß ŸµÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öê“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ †ÃÖ»µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üŸÖß»Ö ¾Ö •µÖÖ ¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓÛú›æü®Ö ŸÖê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê †ÃÖê»Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ

“ÖÖîÛú¿Öß²ÖÖ²ÖŸÖ“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß Ûêú»Öê»Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûúôû¾ÖŸÖß»Ö.

85

¾Ö¸üß»Ö šü¸üÖ¾ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †Ö×ÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÛú›æü®Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»µÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß, »ÖÖêÛú´ÖŸÖ“Öê ´ÖãÜµÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, •Öê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ ÆüÖêŸÖê

,ŸµÖÖÓ“ÖÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×•ÖŸÖ¯ÖŸÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö µÖêŸÖÖê ×ŸÖŸÖ¯ÖŸÖ µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ Æêü

¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê.

¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß †ÃÖê ×®Ö¤êü¿Ö ×¤ü»Öê Ûúß,

µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß ¾Ö ÛúÖµÖ¤êü×¾ÖÂÖµÖÛú ²ÖÖ²ÖßÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÃÖ´ÖÖ®Ö ´ÖãªÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖÖ®Ö

ÛúÖ¸üÞÖê ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üÖ¾Öß »ÖÖÝÖŸÖß»Ö. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ¤Öê®Æüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ“Öß ‹Ûú¡Ö ²ÖîšüÛú ‘µÖÖ¾Öß ¾Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ ´ÖãªÖÓ“Öß ¾Ö ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓÃÖ´ÖÖê ü ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

†ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üÖ¾Öß, ´ÖÖ¡Ö µÖÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †Æü¾ÖÖ»Ö

ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÖ¾ÖêŸÖ.

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß,

ÃÖ¤ü¸ü ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß, ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÃÖ´ÖÖê ü

²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß. ´ÖÖ¡Ö ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

´ÖÖ. ´ÖãÜµÖ ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÓÖÛú 20 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1974 ¸üÖê•Öß ÃÖ¤ü¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö Ã¾ÖßÛéúŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖêÃÖÆü ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ,

ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖ®Öê ÃÖ¤ü¸ü †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖ´Öãôêû ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö

Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ŸµÖÖÃÖ ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾Ö»Öê, ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¾Ö ÃÖ¤ü¸ü

¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ²Ö§ü»Ö ®ÖÖ¸üÖ•Öß ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öß ¾Ö †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ“µÖÖ

×¾Ö¹ý¬¤ü ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß,

´ÖãÜµÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü ¾Ö †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ

Ûêú»Öß Ûúß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ŸµÖÖÓ®ÖÖ Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü ŸµÖÖÓ®ÖÖ

²ÖÖê»Ö¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

86

×¤ü®ÖÖÓÛú 9 †ÖòÝÖÃ™ü 1975 ¸üÖê•Öß ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÛúÖµÖÔ ´ÖÓ¡Öß µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü®Öê ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê †ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ Ûúß, ´ÖãÜµÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ÁÖß. ¤ü›üÖÔ Æüê ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ¤üÖêÂÖß ÆüÖêŸÖê, ´ÆüÞÖæ®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü®Öê

ŸµÖÓÖ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ²Ö§ü»Ö ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¾Ö ÃÖ¤ü¸ü †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ²Ö§ü»Ö ®ÖÖ¸üÖ•Öß ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öß.(5) "ÃÖ®Ö 1982 “Öß Ã¯Öê¿Ö»Ö ÛêúÃÖ ÛÎú.24" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü-1986) -

´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 2 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1985 ¸üÖê•Öß ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ

ÁÖß×®Ö¾ÖÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú ×¾Ö¹ý¬¤ü †²¤ãü»Ö ¸êüÆü´ÖÖ®Ö †ÓŸÖã»Öê (ÃÖ®Ö 1982 “Öß Ã¯Öê¿Ö»Ö ÛêúÃÖ ÛÎú.24) µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 7 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß, 1985 ¸üÖê•Öß ´ÖãÓ²Ö‡Ô µÖê£Öß»Ö ˆ““Ö ®µÖµÖÖ»ÖµÖÖ´Ö¬µÖêŸÖß®Ö ü¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ "ÃÖ×“Ö¾Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂË™ÒüËü ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ³Ö¾Ö®Ö,

´ÖãÓ²Ö‡Ô" µÖÖÓ“µÖÖ ®ÖÖ¾Öê ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ †Ö×ÞÖ ´ÖãÓ²Ö‡Ô ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ×¿Ö¸üÃŸÖê¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê

Ã¾ÖÖõÖ¸ß Ûêú»Öê»µÖÖ ‹ÛúÖ ×¾Ö®ÖÓŸÖß¯Ö¡ÖÖ´Ö¬Öæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾ÖÞÖÖ¸êü ‹Ûú ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êüÃÖÖê Ö×¾Ö»Öê. Æêü ¯Ö¡Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 7 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß, 1985 ¸üÖê•Öß“Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖ´Ö¬µÖê

¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê ÆüÖêŸÖê †ÃÖê †Öœüôæû®Ö †Ö»Öê. Æêü ¯Ö¡Ö ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ“µÖÖ

¯Öãœêü šêü¾Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖÓ®Öß ¯ÖÏ¿®ÖÖ¬Öß®Ö ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖÓ“Öê ¯Ö¸üßõÖÞÖ Ûêú»Öê †Ö×ÞÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ²ÖÖ²Öà“ÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕÝÖßÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ¬Öß®Ö ŸÖß®Ö ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖÓ ÖîÛúß ¤üÖê®Ö ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¯Öãœüß»Ö

²ÖîšüÛúß“µÖÖ ¾Öêôûß ªÖ¾Öß †Ö×ÞÖ Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖã Öæ¤Ôü Ûú¸üÖ¾Öê †ÃÖê ŸµÖÖÓ®ÖÖ¾ÖÖ™ü»Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ

†ÃÖê ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ †ÖÞÖæ®Ö ×¤ü»Öê Ûúß, ¯ÖÏ¿®ÖÖ¬Öß®Ö ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö ŸÖŸÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ‡ŸÖ¸ü ÛúÖÆüß ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖêŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß (ÁÖß. ¸üÖ. ÃÖæ. ÝÖ¾Ö‡Ô) †Ö×ÞÖ ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö †¬µÖõÖ (ÁÖß.¿Ö¸ü¤ü ×¤ü‘Öê) µÖÖÓ“µÖÖ

¾µÖ×ŒŸÖÝÖŸÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ÃÖÓµÖãŒŸÖ¯ÖÞÖê ÆüÖêŸÖß †Ö×ÞÖ ŸÖß ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß †Ö¯Ö»µÖÖ ¯Ö¤üÖ¾Ö¹ý®Ö ´ÖãŒŸÖ

—ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ´ÆüÞÖ•Öê ×¤®ÖÖÓÛ 24 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1983 ¸üÖê•Öß µÖÖ ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖÛú›êü ¯ÖÏ£Ö´Ö“Ö ÃÖã Öæ¤ÔüÛú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß, ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓ“Öß ¯ÖÖÆüÞÖß Ûú¹ý®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû †Ö×ÞÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ µÖÖÓ“µÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ

²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ®µÖ¯ÖÞÖê •Öê ×®ÖÛúÂÖ »ÖÖ¾Ö»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ,ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †ÃÖê ¾ÖÖ™ü»Öê Ûúß, ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖÛú›êü ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö

ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖ´ÖÖÝÖß»Ö ÆêüŸÖæ ¾Ö †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ †×¬ÖÛú

87

ÃÖãÃ¯ÖÂ™ü¯ÖÞÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÝÖ¸ü•Ö †ÖÆêü, ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †ÃÖêÆüß ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ †Ö»Öê Ûúß, ˆ““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ¯Ö¡ÖÖŸÖß»Ö †®ÖãÛÎú´ÖÖÓÛú 1 ´Ö¬µÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»ÖÖ ¤üÃŸÖÖ‹ê¾Ö•Ö ´ÆüÞÖ•Öê "†®®Ö ¾Ö®ÖÖÝÖ¸üß ¯Öã ü¾ÖšüÖ" ×¾Ö³ÖÖÝÖÖÛú›æü®Ö †Ö¯ÖÞÖÖÃÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ¾Ö •µÖÖ¾Ö¸ü ÁÖß.¾Æüß.™üß.“ÖÖ¸üß, ÃÖ×“Ö¾Ö,

†®®Ö ¾Ö ®ÖÖÝÖ¸üß ¯Öã ü¾ÖšüÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖ, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ¿ÖÖÃÖ®Ö µÖÖÓ“Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 11 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1981 “Öê ¿Öê êü

®Ö´Öæ¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ 9 ±úÖ‡Ô»Öß“Öß ¯ÖÖ¾ÖŸÖß ÆüÖêŸÖß, ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ †ÖÞÖæ®Ö×¤ü»µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ¬Öß®Ö ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ±úÖ‡Ô»Ö ÃÖ×“Ö¾Ö, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖ µÖÖÓ“µÖÖÛú›üê ¯ÖÏÖ¯ŸÖ

—ÖÖ»Öê»Öß ®ÖÃÖ»µÖÖ®Öê ŸÖÃÖê“Ö ÁÖß. ¾Æüß. ™üß. “ÖÖ¸üß µÖÖÓ®Öß ¤êüÜÖß»Ö ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß ¿Öê êü ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»µÖÖ“Öê

×¤üÃÖæ®Ö ®Ö †Ö»µÖÖ®Öê ÃÖ¤ü¸ü ¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•ÖÖÓ“Öß †ÖêôûÜÖ †×¬ÖÛú šüÖ´Ö¯ÖÞÖê ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêÞµÖÖ“µÖÖ ¤üéÂ™üß®Öê µÖÖ´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü ¤êüÜÖß»Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›æü®Ö Ã¯ÖÂ™üßÛú¸üÞÖ ´ÖÖÝÖÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ.

ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú 11 •Öæ®Ö, 1985 ¸üÖê•Öß ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ‹Ûú ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

¤üÖê®Ö Ã´Ö¸üÞÖ¯Ö¡Öê (×¤ü®ÖÖÓÛú 14 †ÖòÝÖÃ™ü, 1985 ¾Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 18 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1985) ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö¤êüÜÖß»Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê ®ÖÖÆüß. ÃÖÖÆü×•ÖÛú“Ö ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †Ö¯Ö»ÖÖ

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ´Öã¤üŸÖ ×´ÖôûÖ¾Öß ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ¾ÖÖ Óü¾ÖÖ¸ü ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üÞµÖÖ“Öß

¯ÖÖôûß †Ö»Öß.®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›æü®Ö µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß ˆ¢Ö¸ü ®Ö †Ö»µÖÖ®Öê ŸÖÃÖê“Ö ˆ““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›æü®Ö »Ö¾ÖÛú¸ü ˆ¢Ö¸ü ×´ÖôûÞµÖÖ“Öß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÛúÖ êü †Ö¿ÖÖ ×¤üÃÖæ®Ö ®Ö †Ö»µÖÖ®Öê

†×¬ÖÛú ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú ×¾Ö“ÖÖ¸üÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß µÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ ÖÏŸÖ †Ö»Öß Ûúß, µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÛúÖ»Ö´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¾ÖÖœü¾Öæ®Ö ¤êüÞµÖÖÛú¸üßŸÖÖ ¯ÖÏŸµÖêÛú ¾Öêôûß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üÞµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ŸÖæŸÖÖÔÃÖ ŸÖ¸üß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÖÞÖÜÖß †¿ÖßÆüß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß,³Ö×¾ÖÂµÖÛúÖôûÖ´Ö¬µÖê ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ±êú¸ü×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¹ý®Ö †Ö¾Ö¿µÖÛú ŸÖê Ã¯ÖÂ™üßÛú¸üÞÖ µÖÖ

ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖÃÖ ×¤ü»µÖÖÃÖ ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾Ö»µÖÖÃÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ»ÖÖ

¯Öã®ÆüÖ “ÖÖ»Ö®ÖÖ ¤êü‰ú®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü ±êú¸ü×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.×¤ü®ÖÖÓÛú 28 •Öã»Öî, 1986 ¸üÖê•Öß †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †Ö×ÞÖ

ŸÖÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú 31 •Öã»Öî, 1986 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»ÖÖ.

(6) " ¸êü»¾Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ " (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü 1987-1988) - ×¤ü®ÖÖÓÛú 9 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1986

¸üÖê•Öß ÁÖß.¤êü.´ÖÖ.Ûú¸üÖôêû, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö ŸµÖÖ¾Öêôû“Öê ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖ®ÖêŸÖê, µÖÖÓ®Öß ´Ö¬µÖ

88

¸êü»¾Öê“Öê Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¾Ö ‡ŸÖ¸ü µÖÖÓ“ÖêÛú›æü®Ö †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ †¯Ö´ÖÖ®ÖÖÃ¯Ö¤ü

¾ÖÖÝÖÞÖãÛúß´Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÝÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖßŸµÖÖÓ“Öß ‡“”ûÖ ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞÖÖ¸üß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß, ŸµÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ®Öß ´Æü™ü»Öê Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛú

ÃÖÓ Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü, †Ö¯Ö»µÖÖ ´ÖŸÖ¤üÖ¸ü ÃÖÓ‘ÖÖŸÖ •ÖÖÞµÖÖÃÖÖšüß ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ¸êü»¾Öê Ã£ÖÖ®ÖÛúÖÓ¾Ö¸ü ŸÖê †Ö»Öê

†ÃÖŸÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ¾ÖÔÃ¾Öß †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓÃÖÖšüß“Ö ¸üÖÜÖæ®Ö šêü¾Ö»Öê»µÖÖ ÛÎú.8113 µÖÖ ÜÖÖÃÖ ²ÖÖêÝÖß´Ö¬µÖêŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¸üõÖÞÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê †¿Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß ÝÖÖ›üß“Öê ÛÓú›üŒ™ü¸ü ÁÖß.²Öß.‹ÃÖ.¾Ö´ÖÖÔ µÖÖÓ®ÖÖ Ûêú»Öß.

ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ŸµÖÖÓ“µÖÖ †Ö¸ü×õÖŸÖ ¿ÖÖ×µÖÛúÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¤êüÞµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ÁÖß.¾Ö´ÖÖÔ µÖÖÓ®Öß †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓÃÖÖšüß

¸üÖÜÖæ®Ö šêü¾Ö»Öê»µÖÖ ²ÖÖêÝÖß´Ö¬µÖê ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü µÖê£Öß»Ö ×¾Ö³ÖÖÝÖßµÖ ¾ÖÖ×ÞÖ×•µÖÛú †×¬ÖõÖÛú ÊÖ ¾Ö×¸üÂšü†×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öê ®ÖÖŸÖê¾ÖÖ‡ÔÛú ¾Ö ÃÖê¾ÖÛú ×´Öôæû®Ö ‹ÛæúÞÖ 27 ¾µÖŒŸÖà®ÖÖ †®Ö×¬ÖÛéúŸÖ¯ÖÞÖê ²ÖÃÖÞµÖÖ“Öß

¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öß. ÃÖ¤ü¸ü ¾µÖŒŸÖà®Öß †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ×¿Ö¾ÖßÝÖÖôû Ûêú»Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ²ÖãŒÛúß Ûêú»Öß

†Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ †¯Ö´ÖÖ®ÖÖÃ¯Ö¤ü ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú ¤êü‰ú®Ö †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ²Ö§ü»Ö »ÖÖêÛúÖÓ“µÖÖ ´Ö®ÖÖŸÖ ÝÖî üüÃÖ´Ö•Ö×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûêú»ÖÖ ¾Ö µÖÖ«üÖ êü ŸµÖÖÓ®Öß †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö

Ûêú»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 10 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1986 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß Æüß²ÖÖ²Ö ŸµÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü

ÃÖÖê Ö×¾Ö»Öß.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ×¤ü®ÖÖÓÛú 18 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1987 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖê ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»Öê Ûúß, ´Ö×Æü»ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖß,

ÁÖß´ÖŸÖß ×—ÖÝÖ¸ü, ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÏÖê¾Æü¸ü †Ö×ÞÖ ÁÖß´ÖŸÖß ¯Ö¸üÖ¿Ö¸ü (2) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã×¸üµÖÖ †Ö×ÞÖ (3) ¸êü»¾Öê

Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ÃÖ¾ÖÔÁÖß ÜÖî üÛú¸ü, ¤êüÃÖ¸üÖ•Ö, ×ŸÖ¸ü¯Öã›êü ¾Ö ¾Ö´ÖÖÔ µÖÖÓ®Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü ¾Ö ÁÖß. ÝÖÖ¾ÖÓ›êü Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ØÛú¾ÖÖ

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ¤üÖêÂÖß †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ †ÖœüôûŸÖ ®ÖÖÆüß ´ÆüÞÖæ®Ö,---

(1) ´Ö×Æü»ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖß ÁÖß´ÖŸÖß ×—ÖÝÖ¸ü, ÝÖÏÖê¾Æü¸ü ¾Ö ¯Ö¸üÖ¿Ö¸ü µÖÖÓ“Öê ¾ÖŸÖÔ®Ö ¯Ö¸üÖÛúÖê™üß“Öê †ÖõÖê ÖÖÆÔ†ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ‡ŸÖ¯ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ´Ö®ÖÖ“ÖÖ ÛúÖêŸÖê ÖÞÖÖ ¤üÖÜÖ¾ÖÖµÖ“ÖÖ ®ÖÖÆüß. µÖÖ

´Ö×Æü»ÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»Öß Æüß ²ÖÖ²Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö †Ö×ÞÖ µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓŸÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®Öß ¯Öã êüÃÖÖ ¬Ö›üÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ †ÃÖê»Ö †¿Öß †Ö¿ÖÖ ²ÖÖôûÝÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß Ã¾ÖŸÖ:“Öß†ÓÝÖ³ÖæŸÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ¬µÖÖ®ÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ, ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ´Ö×Æü»ÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ®Ö

Ûú¸üŸÖÖ Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ µÖê£Öê“Ö ÃÖÓ Ö¾Öæ ‡×“”ûŸÖê.

89

(2) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ 30 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÃÖŒŸÖ ´Ö•Öã üß“Öß ×¿ÖõÖÖ ªÖ¾Öß ¾Ö Æüß ×¿ÖõÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß

µÖ£ÖÖ×Ã£ÖŸÖß ‹ÛúÖ ØÛú¾ÖÖ †×¬ÖÛú †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÛúÖôûÖŸÖ ³ÖÖêÝÖÖ¾Öß, Æüß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖŸÖÖ®ÖÖ

ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖ †¿ÖÖ“Ö ÝÖã®ÊÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÏÖ×¬ÖÛéúŸÖ ÃÖÓÃ£Öê®Öê

×¤ü»Öê»µÖÖ ×¿ÖõÖê²Ö¸üÖê²Ö¸ü Æüß ×¿ÖõÖÖ •ÖÖê›üÞµÖÖŸÖü µÖê‰ú ®ÖµÖê.

(3) ÁÖß. ÜÖî üÛú¸ü ¾Ö ÁÖß.¤êüÃÖ¸üÖ•Ö µÖÖ ¸êü»¾Öê †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü

²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´Ö•Ö ªÖ¾Öß ¾Ö •µÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ŸµÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛú ÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ‘µÖÖ¾Öê.

(4) ÁÖß. ¾Ö´ÖÖÔ ¾Ö ÁÖß. ×ŸÖ¸ü¯Öã›êü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ªÖ¾Öß

†¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ Ûêú»µÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖ.ÃÖ×´ÖŸÖß

¯ÖÏ ÖãÜÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 26 •Öã»Öî, 1988 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ

‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ¾Ö ŸÖ¤Ëü®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖß»Ö ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ¿Öß ÃÖÆü´ÖŸÖß ¤ü¿ÖÔ¾Öæ®Ö ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ŸµÖÖŸÖß»Ö

×¿Ö±úÖ¸ü¿Öà´Ö¬µÖê ÁÖß. ×¾Ö®ÖÖê¤ü ±ú¢Öê Öã×¸üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÖŸÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ŸÖ¸ü,

ÁÖß.¤êüÃÖ ¸üÖ•Ö, ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ¾Ö×¸üÂšü ×¾Ö³ÖÖÝÖßµÖ »ÖêÜÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üß, ÁÖß.‹ÃÖ.†Ö¸ü.×ŸÖ¸ü¯Ö ã›êü, ´ÖãÜµÖ

†Ö¸üõÖÞÖ ×®Ö¸üßõÖÛú ¾Ö ÁÖß. ²Öß. ‹ÃÖ. ¾Ö´ÖÖÔ, ÛÓú›üŒ™ü¸ü µÖÖ ´Ö¬µÖ êü»¾Öê“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö

Ûú´ÖÔ“ÖÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖ“Öß, ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öß

ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ ÃÖã“Ö×¾ÖÞÖÖ¸üÖ ´ÖÖ. ´ÖãÜµÖ ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê»ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê

ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.

ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê, †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ¯ÖÏÃÖÓÝÖ ³Ö×¾ÖÂµÖÖŸÖ ˆ¤Ëü³Ö¾Öæ ®ÖµÖêŸÖ µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ÛúÖôû•Öß

‘ÖêÞµÖÖÛú¸üßŸÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖ¤ü¸ü †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ êü»¾Öê ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ †ÖÞÖÜÖß ÛúÖÆüß ‡ŸÖ¸ü ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß

ÃÖã“Ö×¾Ö»µÖÖ. ŸµÖÖ ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ----

‡ŸÖ¸ü ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÃÖÖšüß ´ÖÖÝÖ×¾Ö»Öê»µÖÖ ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡ÖÖÓ“Öß, ˆ¤üÖ. •ÖÖ¤üÖ ÛúÖê“Ö´Ö¬Öß»Ö

†Ö¸üõÖÞÖÖ“Öß ×Ã£ÖŸÖß ¤üÖÜÖ×¾ÖÞÖÖ¸üÖ ŸÖŒŸÖÖ ¾Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 5 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1976 ¸üÖ ê•Öß ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü µÖê£Öæ®Ö

´ÖãÓ²Ö‡ÔÛú›êü ÝÖê»Öê»µÖÖ ÝÖÖ›üµÖÖÓ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏ£Ö´Ö ¾ÖÝÖÖÔ“µÖÖ †Ö¸üõÖÞÖÖ“ÖÖ ŸÖŒŸÖÖ, ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ

90

×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ®ÖÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êüŸÖÖ®ÖÖ êü»¾Öê Ûú´ÖÔ“ÖÖ·µÖÖÓ«üÖ¸üÖ ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê Ûúß, ‡´Ö•ÖÔ®ÃÖß

ÛúÖê™üÖ, ›üß. ÃÖß. ‹ÃÖ. ÛúÖê™üÖ, ¾Æüß. †ÖµÖ. ¯Öß. ÛúÖê™üÖ, Ã™êü¿Ö®Ö ÛúÖê™üÖ ‡. ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ

ÛúÖê™üµÖÖŸÖæ®Ö †Ö¸üõÖÞÖ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôêû ¤Óü›üÛú (¯Ö×¸ü×¿ÖÂ™ü-ÃÖÖŸÖ) ‘ÖÖ»ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêüŸÖ. ˆŒŸÖ

´Ö×ÆüŸÖß¾Ö¹ý®Ö Æüß ÝÖÖêÂ™ü Ã¯ÖÂ™ü †ÖÆêü Ûúß, ‡´Ö•ÖÔ®ÃÖß ÛúÖê™üÖ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸ü, Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ÃÖî×®ÖÛú,

ÛúÛÔú¸üÖêÝÖ×¯Ö›üßŸÖ, †Ö´Ö¤üÖ¸ü, ×¾Ö³ÖÖÝÖßµÖ/—ÖÖê®Ö»Ö êü»¾Öê µÖã•ÖÃÖÔ ÃÖÓ¬Ö™ü®Öê“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ÃÖ»»ÖÖÝÖÖ¸ü

ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ¤üÃµÖ, ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß †¿ÖÖ ÛÎú´ÖÖ®Öê ¯ÖÏÖ£Ö´µÖ ×¤ü»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ ¤Óü›üÛúÖ´Ö¬µÖê

¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öê»ÖÖ "†Ö´Ö¤üÖ¸ü" ÆüÖ ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ¾µÖÖ¯ÖÛú †£ÖÖÔ®Öê †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖŸÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ

†ÓŸÖ³ÖÖÔ¾Ö ÆüÖêŸÖÖê Æêü Ã¯ÖÂ™ü †ÖÆêü. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»µÖÖ •ÖÖÞÖÖ·µÖÖ ¿ÖÓÛêú“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æêü

¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ †×¬ÖÛú ÃÖãÃ¯ÖÂ™ü ÆüÖêÞµÖÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß×®Öê ‹´Ö,‹»Ö,ÃÖß. ØÛú¾ÖÖ "×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ"

†ÃÖê ¿Ö²¤ü¯ÖÏµÖÖêÝÖ ŸµÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ³Ö¸üß»ÖÖ ‘ÖÖ»ÖÞÖê µÖÖêÝµÖ šü¸êü»Ö.

Ûëú¦ü ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¯ÖÏÖ£Ö´µÖÖ®Öê ¾ÖÖ ¯ÖÏÖ¬ÖÖ®µÖÖ®Öê ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖ´ÖÖÝÖê Æêü

ÃÖæ¡Ö †®ÖãÃµÖæŸÖ †ÖÆêü Ûúß, •ÖêÞÖêÛú¹ý®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû µÖÖÓ“Öê ¯ÖÏŸÖß †Ö¯Ö»Öê

ÛúŸÖÔ¾µÖ ×®Ö¾Öì¬Ö¯ÖÞÖê ²Ö•ÖÖ×¾ÖÞÖê ¿ÖŒµÖ ¾ÆüÖ¾Öê ´ÆüÞÖæ®Ö †¿Öß †™ü ‘ÖÖ»Öæ®Ö ¤Óü›üÛúÖÓ“Öß µÖÖêÝµÖ ŸÖß

†Ó Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß Ûú¸üÞµÖÖ´Ö¬µÖê ¤ãü»ÖÔõÖ Ûú¸üÞÖê ´ÆüÞÖ•Öê ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê ŸµÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖ“Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ

²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß¯ÖÖÃÖæ®Ö ¾ÖÓ×“ÖŸÖ Ûú¸üÞÖê ÆüÖêµÖ †Ö×ÞÖ ŸÖÃÖê ‘Ö›üŸÖÖ®ÖÖ, ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ, ÃÖ¤üÃµÖ †¿ÖÖ

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ÃÖÖ¯Ö›üŸÖÖŸÖ Ûúß, •µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ µÖÖÓ®ÖÖ ²Ö¼üÖ »ÖÖÝÖŸÖÖê †Ö×ÞÖ

ŸµÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¿Öß †ÃÖê ¤ãü¸ü¾ÖŸÖÔ®Ö Ûú¸üÞÖÖ êü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¾Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ÛúõÖêŸÖ †Ö»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ¸üÖÆüÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †ÃÖê ´ÖŸÖ †ÖÆêü Ûúß, ³Ö×¾ÖÂµÖÛúÖôûÖŸÖ •µÖÖ •µÖÖ ¾Öêôûß ÃÖ¤üÃµÖ ¯Öã êüÃÖÖ

ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ®ÖÃÖŸÖÖ®ÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ÝÖÖ›üß¾Ö¸ü †Ö¸üõÖÞÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üŸÖß»Ö ŸµÖÖ“Öß ŸÖê

Ûú¸üßŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÛúÖ´ÖÖ“Öê ´ÖÆüŸ¾Ö ¯ÖÖÆæü®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ˆ““ÖŸÖ´Ö ¯ÖÏÖ¬ÖÖ®µÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê. µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ

Æüß ÝÖÖêÂ™ü †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÖÆêü Ûúß, ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¸üõÖÞÖ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ †×¬ÖÛú ÛúÖôû•Öß ‘µÖÖ¾Öß ¾Ö

ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›êü ¤ã»ÖÔõÖ Ûú¹ý ®ÖµÖê. ŸµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“Öß ´Ö¤üŸÖ ‘µÖÖ¾Öß.

91

ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †ÖÞÖÜÖß ÛúÖÆüß ˆ¯ÖÖµÖ ÃÖã“Ö¾ÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê †ÖÆêüŸÖ :-

(1) •µÖÖ¾Öêôûß ¤ãüÃÖ·µÖÖ Ã£ÖÖ®ÖÛúÖ¾Ö¹ý®Ö ÃÖÓ¤êü¿Ö µÖêŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ¾Öêôûß ×¾Ö¾Ö×õÖŸÖ

¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÖÛú×¸üŸÖÖ Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¸üõÖÞÖÖ“Öß ŸÖÖ¸üßÜÖ ¾Ö ¾Öêôûü ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú ŸÖ¯ÖÖÃÖÖ¾Öß.

(2) ¸êü»¾Öê ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÖÛú×¸üŸÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ·µÖÖ †Ö¸üõÖÞÖÖÃÖÖšüß ‡´Ö•ÖÔ®ÃÖß ÛúÖê™üÖ,

›üß.ÃÖß.‹´Ö.ÛúÖê™üÖ, Ã™êü¿Ö®Ö ÛúÖê™üÖ, ‡. ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÃÖÓ¾ÖÝÖÖÔŸÖß»Ö ¤Óü›üÛúÖ«üÖ¸üÖ †Ö¸üõÖÞÖ

¤êüŸÖÖ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖê ¯ÖÏÖ¬ÖÖ®µÖ ªÖ¾Öê ¾Ö ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü“Ö †Ö¸üõÖÞÖÖ“ÖÖ

ŸÖŒŸÖÖ ²Ö®Ö¾ÖÖ¾ÖÖ.

(3) ¸ü§ü ×ŸÖ×Ûú™üÖ“µÖÖ •ÖÖÝÖß †Ö¸üõÖÞÖ (×¸ü—Ö¾Æìü¿Ö®Ö †ÝÖê®Ã™ü Ûòú®ÃÖ»Öê¿Ö®Ö) ¤êüŸÖÖ®ÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ®ÖÖ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖõÖÖ µÖÖ¤üß¾Ö¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖ ÛÎú´ÖÖÓÛúÖ¾Ö¸ü †ÖÆêü Æêü ®Ö

¯ÖÖÆüŸÖÖ †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ¯ÖÏÖ¬ÖÖ®µÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

(4) •µÖÖ¾Öêôûß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ‹ê®Ö¾Öêôûß ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖŸÖÖê †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›êü

†Ö¸üõÖÞÖ ®ÖÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ÝÖÖ›üß¾Ö¸ü (™Òêü®Ö ÃÖÙ¾ÆüÃÖ) ×´ÖôûÞÖÖ·µÖÖ ¯Ö×Æü»µÖÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö

•ÖÖÝÖêÃÖÖšüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß †¿ÖÖ šüÖ´Ö ×®ÖÞÖÔµÖÖ¯ÖÏŸÖ †Ö»Öê»Öß †ÖÆêü Ûúß, ¾Ö¸ü ÃÖã“Ö×¾Ö»Öê»µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÕ“ÖÖ ´ÖÖÝÖÖê¾ÖÖ

‘Öê‰ú®Ö ¾Ö ŸÖ¿Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖÓ“Öê ÛúÖ™êüÛúÖê ü¯ÖÞÖê ¾Ö •ÖÖÞÖß¾Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖÖ»Ö®Ö Ûêú»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ“Öê

‡Â™ü ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÆüÖêŸÖß»Ö †Ö×ÞÖ †ÛúÖ¸üÞÖ ˆ¤Ëü³Ö¾ÖÞÖÖ êü ÃÖÓ¬ÖÂÖÖÔ“Öê ¯ÖÏÃÖÓÝÖ ™üÖôûÞµÖÖÃÖ ŸµÖÖ´Öãôêû ±úÖ¸ü“Ö

´Ö¤üŸÖ ÆüÖê‡Ô»Ö. ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü †ÃÖêÆüß ´ÖŸÖ †ÖÆêü Ûúß, êü»¾Öê ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ´ÖÓ›üôû µÖÖÓ“µÖÖ

‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ÃÖÆüÛúÖµÖÖÔ®Öê ‹ÜÖÖ¤üß ÃÖÓµÖãŒŸÖ ÃÖ»»ÖÖÝÖÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ®Öê Ö»µÖÖÃÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÝÖî üÃÖÖêµÖ

®Ö ÆüÖêŸÖÖ µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú ŸÖÖê›üÝÖÖ ÛúÖœüÞÖê ¿ÖŒµÖ ÆüÖê‡Ô»Ö.

(7) "ÁÖß. †¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬Ö®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü 1988-1989) - ×¤ü®ÖÖÓÛú 9 ‹×¯ÖÏ»Ö,

1987 ¸üÖê•Öß ÁÖß.†®ÖÓŸÖÛãú´ÖÖ¸ü ¯ÖÖ™üß»Ö, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ®Öß †ÛúÖê»ÖÖ ×•Ö»ÆüÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê

ŸµÖÖ¾Öêôû“Öê ´ÖãÜµÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †×¬ÖÛúÖ¸üß ÁÖß.´ÖÖê.²Ö.†¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß

ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß. ŸµÖÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê ´Æü™ü»Öê Ûúß, ŸµÖÖÓ®Öß †ÛúÖê»ÖÖ ×•Ö»ÊÖŸÖß»Ö ×¯ÖÞµÖÖ“µÖÖ

¯ÖÖÞµÖÖ²Ö§ü»Ö ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü´Ö¬µÖê ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ´Öãôêû, †ÛúÖê»ÖÖ ×•Ö»ÆüÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê

ŸµÖÖ¾Öêôû“Öê ´ÖãÜµÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †×¬ÖÛúÖ¸üß ÁÖß.†¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü µÖÖÓ®Öß Ã¾ÖŸÖ:“Ö †ÖµÖÖê×•ÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ

92

³ÖÖê•Ö®Ö ÃÖ´ÖÖ¸Óü³ÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ, ŸÖê ÛúÖÆüß ÛúÖ´Ö ®ÖÃÖ»Öê»Öê, ®Ö¯ÖãÓÃÖÛú

†Ö×ÞÖ ²Ö®ÖÖ¾Ö™ü †ÃÖê ÃÖ¤üÃµÖ †ÖÆêüŸÖ †ÃÖê †¾Ö´ÖÖ®Ö•Ö®ÖÛú ³ÖÖÂµÖ Ûêú»Öê. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü Æêü ²Ö®ÖÖ¾Ö™ü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü †ÃÖæ®Ö ŸÖê »ÖÖêÛúÖÓ“Öê ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖÖê›ü×¾ÖÞµÖÖÃÖ †ÃÖ´Ö£ÖÔ †ÖÆêü, ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê

†Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, ÁÖß.†¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü µÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ×¾ÖÂÖµÖß †¾Ö´ÖÖ®Ö•Ö®ÖÛú ³ÖÖÂµÖ

Ûú¹ý®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß Æüß ²ÖÖ²Ö ŸµÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾Ö»Öß.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 23 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1988 ¸üÖê•Öß ˆŒŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»Öê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö

†Ö×ÞÖ ×ŸÖ“µÖÖ¯Öãœêü ®ÖÖë¤ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ ÃÖÖõÖß¯Öã üÖ¾ÖÖ µÖÖ¾Ö¹ý®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÁÖß.†¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü

µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÖ¬ÖÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ¤üÖÜÖ×¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¯Öã êüÃÖÖ ¯Öã üÖ¾ÖÖ ×´Öôæû ¿ÖÛú»ÖÖ ®ÖÖÆüß.

³ÖÖê•Ö®Ö ÃÖ´ÖÖ Óü³ÖÖ“µÖÖ ¾ÖêôêûÃÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß †¾Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú †ÃÖê

³ÖÖÂµÖ Ûêú»µÖÖ“Öê ÁÖß. †¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü ¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»Öê ÃÖÖõÖß¤üÖ¸ü µÖÖÓ®Öß šüÖ´Ö¯ÖÞÖê ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öê.

ŸÖÃÖê“Ö ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¤êüÞÖÖ êü ÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß.†®ÖÓŸÖÛãú´ÖÖ¸ü ¯ÖÖ™üß»Ö µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖõÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß

†®ÖêÛú ÃÖÓ¬Öß ×¤ü»Öê»µÖÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖÃÖã¬¤üÖ ŸµÖÖÓ®Öß ŸµÖÖ“ÖÖ ±úÖµÖ¤üÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê

ÃÖæ“Ö®Öê¾Ö¸ü ÃÖÆüß Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ ÁÖß´ÖŸÖß »Ö×ŸÖ±úÖ ÛúÖ—Öß µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖõÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê

¯ÖÃÖÓŸÖ Ûêú»Öê ®ÖÖÆüß. µÖÖÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²Öà¾Ö¹ý®Ö ÁÖß.†¯¯Ö»Ö¾ÖÖ¸ü µÖÖÓ“Öê×¾Ö¹ý¬¤ü Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ —ÖÖ»Öê

®ÖÖÆüß ¾Ö ŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö•Ö®ÖÛú ³ÖÖÂµÖ Ûêú»µÖÖ“ÖÖ †Ö¸üÖê Ö ŸµÖÖÓ“Öê¾Ö¸ü šêü¾ÖÞµÖÖ‡ŸÖÛúÖ ¯Öã üÖ¾ÖÖ

ÃÖ´ÖÖê ü †Ö»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ´Öãôêû ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ“Öê

¯ÖÏÃ£ÖÖ×¯ÖŸÖ ÆüÖê‰ú ®Ö ¿ÖÛú»µÖÖ®Öê ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ µÖê£Öê“Öê ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 26 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1989 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ.´ÖãÜµÖ ´ÖÓÓ¡µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß®ÖãÃÖÖ¸ü

ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ µÖê£Öê“Ö ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ«üÖ êü ÃÖ¤ü¸üÆæü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê

‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»ÖÖ.

93

(8) "®Ö¾Ö¿ÖŒŸÖß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü - 1989) - ×¤ü®ÖÖÓÛú 20 •Öã»Öî, 1987 ¸üÖê•Öß

ÃÖ¾ÖÔÁÖß †ºþÞÖ ´ÖêÆüŸÖÖ, ´ÖÖ¬Ö¾Ö¸üÖ¾Ö ¬ÖÖµÖÝÖã›êü †Ö×ÞÖ ÁÖß´ÖŸÖß ×®Ö´ÖÔ»ÖÖ šüÖêÛúôû, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß

®Ö¾Ö¿ÖŒŸÖß µÖÖ ´ÖãÓ²Ö‡Ô“µÖÖ ´Ö¸üÖšüß ¤îü×®ÖÛúÖ“µÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 20 •Öã»Öî, 1987 “µÖÖ †ÓÛúÖ´Ö¬µÖê "¯ÖÏ¿®Ö-

“ÖÖê üß“µÖÖ ×®Ö×´Ö¢ÖÖ®Öê ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öê ¸êü™ü" µÖÖ ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü Ûêú»Öê»µÖÖ »ÖêÜÖÖ´Öãôêû

ˆ¤Ëü³Ö¾ÖÞÖÖ·µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß. ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß, ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¾ÖÝÖÔ †Ö×ÞÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß

µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü ŸÖê ¯ÖÏ¿®Ö, šü¸üÖ¾Ö, »ÖõÖ¾Öê¬Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ, †¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ×¾Ö¬ÖêµÖÛêú, Ã¾ÖßÛéúŸÖ ØÛú¾ÖÖ

†Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú›æü®Ö ŸÖÃÖê“Ö ¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ •µÖÖÓ“µÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †ÖÆêü ŸµÖÖ

¯ÖÖ™üáÛú›æü®Ö ¯ÖîêÃÖê ‘ÖêŸÖÖŸÖ †ÃÖÖ ³ÖÏÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ“ÖÖ †Ö¸üÖê Ö ÁÖß.¯ÖÏÛúÖ¿Ö ÝÖã ŸÖê µÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»µÖÖ

×»ÖÜÖÖÞÖÖ´Ö¬µÖê Ûêú»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ×¾Ö¹ý¨ü †¿ÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê †Ö¸üÖê Ö Ûêú»µÖÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯ÖÏ×ŸÖ †ÖÖ¯Ö»Öß ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ÛúŸÖÔ¾µÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üÞµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ŸÖê

¯Ö¸üÖ¾Öé¢Ö —ÖÖ»Öê †Ö×ÞÖ µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ. ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÖÞÖÜÖß †ÃÖêÆüß šüÖ´Ö

¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖ¤ü®Ö Ûêú»Öê Ûúß, †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê †Ö¸Öê Ö Ûúºþ®Ö †ÃÖê ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÆüÖêŸÖê Ûúß,

ÃÖ¤üÃµÖÖÓÛú›êü ÛúÖ´Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß õÖ´ÖŸÖÖ ®Ö¾ÆüŸÖß †Ö×ÞÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖ»Öê»Öß ×¾Ö×¾Ö¬Ö

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ †ÖµÖã¬Öê ¾ÖÖ¯Ö¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ŸÖê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¾ÖÝÖÖÔ¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö

ÆüÖêŸÖê. ŸÖÃÖê“Ö ÃÖæ“Ö®ÖÖ ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ØÛú¾ÖÖ †´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ †×¬ÖÛúÖ¸ü Ûêú¾Öôû

¯ÖßšüÖÃÖß®Ö †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÃÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ ´ÖÖ®µÖ ØÛú¾ÖÖ †´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö

Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß¾ÖÝÖÖÔ®Öê ÆüÖŸÖ“Ö»ÖÖÜÖß Ûêú»Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖÞÖê ´ÆüÞÖ•Öê ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà¾Ö¸ü šü¯ÖÛúÖ šêü¾Ö»µÖÖÃÖÖ¸üÜÖê

ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖ«üÖ¸êü ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“ÖÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ÆüÖêŸÖÖê.

´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ µÖÖ¾Öê †¿Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß

Ûêú»Öß.´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öê

¯ÖÏÛú¸üÞÖ †ÃÖ»µÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖÓ“Öê ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûúºþ®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 22 •Öã»Öî, 1987 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê.

94

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤®ÖÖÓÛ 21 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1989 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ´Ö¬µÖê

ÜÖÖ»Öß»Ö ×®ÖÂÛúÂÖÔ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê :-

(1) ¯ÖÏÃŸÖãŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ×“Ö¾ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¾Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß Æêü

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯ÖÏ×ŸÖ †Ö¯Ö»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Ö¸üÖ¾Öé¢Ö ÆüÖêŸÖß»Ö ‡ŸÖŒµÖÖ

ÝÖÓ³Öß¸ü Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê †Ö×ÞÖ ×®Ö¸üÖ¬ÖÖ¸ü †ÃÖê ³ÖÏÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ“Öê †Ö¸üÖê Ö ×»ÖÜÖÖÞÖÖŸÖ Ûêú»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ

†ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœüÞµÖÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ÃÖÓ¤êüÆü ¾ÖÖ™üŸÖ ®ÖÖÆüß. ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ

×»ÖÜÖÖÞÖÖ´Öãôêû ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ¤êüŸÖ †ÖÆêü.

(2) ¯Öæ¾Öá ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ †ÖÞÖ»µÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ¤ü¸ü ×»ÖÜÖÖÞÖÖ´Öãôêû ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ “ÖÖ×¸ü¡µÖÖ¾Ö¸ü ¾Ö

ÃÖ“ÖÖê™üß¾Ö¸ü šü¯ÖÛúÖ µÖêŸÖÖê †Ö×ÞÖ µÖÖ´Öãôêû Ã¯ÖÂ™ü¯ÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö

†¾Ö´ÖÖ®Ö ÆüÖêŸÖÖê.

(3) †×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¾ÖÝÖÔ µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü Ûêú»Öê»µÖÖ ³ÖÏÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ“µÖÖ †Ö¸üÖê ÖÖ´Öãôêû

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ “ÖÖ×¸ü¡µÖÖ¾Ö¸ü †Ö¾Ö¿µÖÛú¯ÖÞÖê šü¯ÖÛúÖ µÖêŸÖÖê. »ÖêÜÖÖ´Ö¬µÖê Ûêú»Öê»µÖÖ ÛúÖÆüß

×¾Ö¾Ö×õÖŸÖ †Ö¸üÖê ÖÖÓ¾Öºþ®Ö †Ö¯Ö»Öß ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ÛúŸÖÔ¾µÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ™üßÛúÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü Æêü Ã¯ÖÂ™ü¯ÖÞÖê ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ µÖêŸÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ™üßÛêúŸÖæ®Ö

•Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖ´Ö¬µÖê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ×ÜÖ»»Öß ˆ›ü×¾ÖÞµÖÖ“Öß »ÖêÜÖÛúÖ“Öß ¾Öé¢Öß ¯ÖÏÛú™ü

ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö“Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †ÃÖê ´ÖŸÖ †ÖÆêü Ûúß, †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ™üßÛêú´Öãôêû

•Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ÜÖÖ»ÖÖ¾Ö»Öß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯ÖÏ×ŸÖ

†Ö¯Ö»Öß ÛúŸÖÔ¾µÖê ²Ö•ÖÖ¾ÖÞµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Ö¸üÖ¾Öé¢Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †Ö×ÞÖ ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ«üÖ êü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ¯ÖÞÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ÆüÖêŸÖÖê.

¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ®Öß ×®Ö:ÃÖÓ×¤üÝ¬Ö ¿Ö²¤üÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ

Ûêú»Öê»Öß ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß †Ö×ÞÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê»Öß »ÖêÜÖß õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †¿Öß

×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß, ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß Ûúôû×¾ÖÞµÖÖ¯Ö×»ÖÛú›êü ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü

ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ¯Öãœüß»Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê. ÃÖ¤ü¸üÆæü »ÖêÜÖÖ“Öê »ÖêÜÖÛú ÁÖß.¯ÖÏÛúÖ¿Ö ÝÖã ŸÖê

µÖÖÓ“Öß ÃÖ×´ÖŸÖß ¯Öãœüß»Ö ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú ¾Ö ¥ü×Â™üÛúÖê®Ö ÆüÖ †ÃÖÆüÛúÖµÖÖÔ“ÖÖ ¾Ö ˆ§üÖ´Ö¯ÖÞÖÖ“ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ ´ÆüÞÖæ®Ö

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ŸµÖÖÓ®ÖÖ 30 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

95

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 26 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1989 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ¿Öß ÃÖÆü´ÖŸÖß ¾µÖŒŸÖ

Ûúºþ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¾ÖÖŸÖÖÔÆü¸ü (ÁÖß. ÝÖã ŸÖê) µÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †Öî¤üÖµÖÔ Öæ¾ÖÔÛú †ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ Ûúß,

ÃÖ×´ÖŸÖß ¯Öãœüß»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ˆ´ÖÔ™ü ¾Ö †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖÃÖ õÖ´ÖÖ×¯ÖŸÖ ®Ö Ûú¸üŸÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß

ŸÖß¾ÖÎ ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß. ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú †Ö×ÞÖ ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ“µÖÖ ×¾ÖÂÖµÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê

†ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ Ûúß, ŸµÖÖÓ®ÖÖÆüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

(9) "ÃÖÖê²ÖŸÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü-1989) - ×¤ü®ÖÖÓÛú 19 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1988 ¸üÖê•Öß

ÃÖ¾ÖÔÁÖß ×¾Ö.ÝÖ.ÆüÖÓ›êü, ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖ®ÖêŸÖê, ×¾Ö•ÖµÖ ÃÖÖ¾ÖÓŸÖ †Ö×ÞÖ ×¾Ö ëü¦ü ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß

"ÃÖÖê²ÖŸÖ" µÖÖ ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛúÖ“µÖÖ ×¤®ÖÖÓÛ 11 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1988 “µÖÖ †ÓÛúÖ´Ö¬µÖê ÆüÖ ÛúÃÖ»ÖÖ ´ÖÆüÖŸ´ÖÖ

±ãú»Öê ´ÆüÞÖ¾ÖÞÖÖ¸üßÆüß Ûêú¾Öôû ¤ãüÝÖÕ¬Öß µÖÖ ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ »ÖêÜÖÖ“Öê »ÖêÜÖÛú ›üÖò.²ÖÖôû

ÝÖÓÝÖÖ»Ö ¾Ö "ÃÖÖê²ÖŸÖ" “Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß.ÝÖ.¾ÖÖ.²ÖêÆü êü µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ‡“”ûÖ ¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞÖÖ¸üß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß. ŸµÖÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê

´Æü™ü»Öê Ûúß, ´ÖÆüÖŸ´ÖÖ •µÖÖê×ŸÖ²ÖÖ ±ãú»Öê µÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖãŸÖôûÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ³Ö¾Ö®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ˆ³ÖÖ¸üÖ¾ÖÖ †¿ÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê •ÖÖê ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ¤ü¸ü »ÖêÜÖÖ«üÖ¸êü ×™üÛúÖ

Ûêú»µÖÖÃÖÖ¸üÜÖê ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖê †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, »ÖêÜÖÛúÖ®Öê ÃÖ¤ü¸ü »ÖêÜÖ ×»ÖÆæü®Ö

†Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü“Ö ÃÖÓ¤êüÆü ¾µÖŒŸÖ Ûêú»ÖÖ †Ö×ÞÖ •Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖŸÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ

Ûú´Öß Ûêú»Öß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ«üÖ êü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ Ûêú»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 20 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1988

¸üÖê•Öß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖßÛú×¸üŸÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 20 †ÖòŒ™üÖê²Ö¸ü, 1989 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖê ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖãŸÖôûÖ ŸµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê šü¸üÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ

Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ˆ³ÖÖ¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê µÖÖ ŸÖÖÓ×¡ÖÛú ´ÖãªÖ¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ ÛúÖÆüß ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö

96

®ÖÖÆüß. ¯Ö ÓüŸÖã »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœêü ´ÖÆüÖŸ´ÖÖ“ÖÖ ¯ÖãŸÖôûÖ ˆ³ÖÖ¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¤üÖê®Æüß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÖ¸üÖÃÖÖ¸ü ×¾Ö¾ÖêÛú ²Öã üß“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ÝÖÖî ü¾Ö Ûú¸üŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ

´ÖŸÖê ´Öã§üÖ ‹¾Öœü¶Ö¯Öã üŸÖÖ“Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öê »ÖõµÖ ²Ö®Ö×¾Ö»Öê ÆüÖêŸÖê ÛúÖµÖ? µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ»ÖÖ ›üÖò.ÝÖÖÓÝÖ»Ö

ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú ˆ¢Ö¸ü ¤êü‰ú ¿ÖÛú»Öê ®ÖÖÆüßŸÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß †¿ÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÖÔ ÖÏŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü Ûúß,

»ÖêÜÖÛúÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÖ¸üÖÃÖÖ¸ü ×¾Ö¾ÖêÛú ²Öã üß¾Ö¸ü ®Ö ºþ“ÖÞÖÖ¸üÖ †ÃÖÖ Æü»»ÖÖ

Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ¬ÖÖ×¸Â™ü¶ Ûêú»Öê †ÖÆêü ‹¾Öœêü“Ö ®ÖÖÆüßŸÖ¸ü ¸ü×¿ÖµÖ®Ö »ÖÖêÛúÖÓ®Öß Ã™òü»Öß®Ö“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ •Öê Ûêú»Öê

ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê“Ö ´ÖÆüÖŸ´ÖÖ ±ãú»Öë“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ“Öê ¯Öã®Ö´ÖãÔ»µÖÖÓÛú®Ö Ûúºþ®Ö ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖãŸÖôûÖ ˆÜÖ›æü®Ö

™üÖÛúÞµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»µÖÖ´Öãôêû ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü, ŸÖ£ÖÖ×¯Ö,

›üÖò.ÝÖÖÓÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß »ÖêÜÖÖŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖê×¾ÖÂÖµÖß ÜÖê¤ü ¾µÖŒŸÖ Ûêú»µÖÖ´Öãôêû †Ö×ÞÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ

»ÖêÜÖ ×»Ö×ÆüÞµÖÖ²Ö§ü»Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôû ÃÖ¤üÃµÖ ¾Ö ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü »ÖêÜÖß Ã¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖ õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ Ûêú»Öß

†ÃÖ»µÖÖ®Öê ›üÖò. ÝÖÖÓÝÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ŸÖß¾ÖÎ ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¾µÖŒŸÖ Ûúºþ®Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖê

ÃÖÓ Ö×¾Ö»µÖÖÃÖ ŸÖê ®µÖÖµÖÖê×“ÖŸÖ šü¸êü»Ö †¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

ÃÖÖê²ÖŸÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú (ÁÖß.²ÖêÆü¸êü) µÖÖÓ“Öê²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †ÃÖê †Öœüôæû®Ö †Ö»Öê Ûúß,

ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ »ÖêÜÖß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü £ÖÖê›ü¶Ö“Ö ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê ×®Ö¬Ö®Ö —ÖÖ»Öê

´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß, ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ‹ÛúÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¾µÖŒŸÖß×¾Ö¹ý¨ü ÆüÖêŸÖÖ

†Ö×ÞÖ ŸÖß ¾µÖŒŸÖß ÆüµÖÖŸÖ ®ÖÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö †ÖŸÖÖ ×¿Ö»»ÖÛú

¸üÖÆüÖŸÖ ®ÖÖÆüß.

µÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê “Ö“ÖìÛú¸üßŸÖÖ †Ö»ÖÖ ®ÖÖÆüß.

(10) ''ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ ÁÖß. ¬Ö¸ü´Öü“ÖÓ¤ü “ÖÖê¸üü×›üµÖÖ'' ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü -

1990-1991)

ÃÖ¾ÖÔÁÖß ²Öß. ‹. ¤êüÃÖÖ‡Ô, ´Ö¤ü®Ö ²ÖÖ±ú®ÖÖ,×¤ü»Öß¯Ö ÃÖÖê Ö»Ö, ÃÖã®Öß»Ö Ø¿Ö¤êü, †®Öß»Ö ¾Ö·ÆÖ›êü, ¸ü´Öê¿Ö

¤ãü²Öê, ‹Ûú®ÖÖ£Ö ÝÖÖµÖÛú¾ÖÖ›ü †Ö×ÞÖ ÃÖµµÖ¤ü †Æü´Ö¤ü, ×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ µÖÖÓ®Öß ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ

ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 19 •Öæ®Ö, 1990 ¸üÖê•Öß ‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö¡ÖÛúÖ¸ü ¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ

97

ÛúÖœü»Öê»µÖÖ ˆ¤ËüÝÖÖ¸üÖÓ Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾ÖÞÖÖ·µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ‡“”ûÖ

¤ü¿ÖÔ×¾ÖÞÖÖ¸üß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 20 •Öæ®Ö, 1990 ¸üÖê•Öß ×¤ü»Öß.

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ÃÖ¤ü¸ü ¯Ö¡ÖÛúÖ¸ü ¯Ö×¸üÂÖ¤êü²ÖÖ²ÖŸÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÓŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ¾Öé¢ÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ¤êü‰ú®Ö †ÃÖê

¯ÖÏŸÖß¯ÖÖ¤ü®Ö Ûêú»Öê Ûúß ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú ¾Ö ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®Öß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ †¬µÖõÖ, ´ÖÖ. ÁÖß. ´Ö¬ÖãÛú¸ü¸üÖ¾Ö “ÖÖî¬Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü †ÖõÖê ÖÖÆÔü ³ÖÖÂµÖ ŸÖÃÖê“Ö ×™üÛúÖ

Ûú¹ý®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.

ŸÖÖ×»ÖÛúÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ®Öß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸üß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖã Öæ¤Ôü Ûêú»Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 7 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1990 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ

†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, ÃÖ®´ÖÖ®µÖ ¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“ÖÖ †×³Ö¯Ö ÏÖµÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÃÖ´ÖÓ•ÖÃÖ ¾µÖŒŸÖß, ´ÖÖ. †¬µÖõÖ ÁÖß. ´Ö¬ÖãÛú¸ü¸üÖ¾Ö “ÖÖî¬Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü ¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß

ÛúÖÆüß šü¯ÖÛúÖ šêü¾Ö»ÖÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœüÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÛúÖ¸üÞÖ ŸµÖÖ ×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ¯Ö¤üÖ“ÖÖ

ÝÖî ü¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûêú»µÖÖ“ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †Ö¸üÖê Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ÁÖß. ´Ö¬ÖãÛú¸ü¸üÖ¾Ö “ÖÖî¬Ö¸üß •µÖÖ

ÛúÖôûÖŸÖ †¬µÖõÖ ¯Ö¤üÖ¾Ö¸ü ®Ö¾ÆüŸÖê ØÛú¾ÖÖ ŸÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖÆüß ®Ö¾ÆüŸÖê ŸµÖÖ ÛúÖôûÖŸÖß»Ö Æêü

¯ÖÏÛú¸üÞÖ †ÖÆêü. ´ÆüÞÖæ®Ö ŸµÖÖ ¯Ö¤üÖ“ÖÖ ÝÖî ü¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö“Ö ˆ¤Ëü³Ö¾ÖŸÖ ®ÖÖÆüß. µÖÖ¾Ö¹ý®Ö Æêü

Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê Ûúß, ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ †¬µÖõÖÖÓ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ›üÖÝÖÖôûÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¤ü¸ü ×®ÖÛúÖ»ÖÖÃÖ ×¾Ö¯ÖµÖÔÃŸÖ

Ã¾Ö¹ý¯Ö ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖ®Öß •ÖÖÞÖæ®Ö²Öã•Öæ®Ö

¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ †Ö×ÞÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖŸÖ: ´ÖãªÖÓ“Öß †®ÖÖ¾Ö¿µÖÛú ÝÖ»»ÖŸÖ Ûú¹ý®Ö ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ

ˆ““Ö ¯Ö¤üÖ¾Ö¸ü šü¯ÖÛúÖ šêü¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÖÆêü.

´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ ÁÖß. ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ ÁÖß. “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ. †¬µÖõÖ µÖÖ ¯Ö¤üÖ“ÖÖ ŸÖÃÖê“Ö

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü †ÃÖê ¾ÖÖ™ü»Öê †Ö×ÞÖ

ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß

ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ “ÖÖî¤üÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

98

ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú µÖÖÓ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

¯ÖÖšü×¾Ö»Öê»µÖÖ ¯Ö¡ÖÖŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öê»Öß †×¿ÖÂ™ü ³ÖÖÂÖÖ ¾Ö ×»ÖÜÖÖÞÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÁÖß.

¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †ÖÞÖÜÖß ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú µÖÖÓ®ÖÖ ‹Ûú †×ŸÖ×¸üŒŸÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÃÖÖšüß ×¤ü¾ÖÖÞÖß

ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 29 •Öã»Öî 1991 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ.´ÖãÜµÖ ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ÃÖ¤ü¸ü ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß ÃÖÓ ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß“ÖÖ šü¸üÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÁÖß.¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú †Ö×ÞÖ ÁÖß.¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü

“ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ´ÖÖ.†¬µÖõÖ µÖÖ ¯Ö¤üÖ“ÖÖ ŸÖÃÖê“Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ

ŸÖÃÖê“Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖŸÖ ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ Ûú¹ý®Ö ´ÖÖ®µÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ¾Ö ÁÖß.¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú ¾Ö ÁÖß.¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ

‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖÖ“Öß Ûú¸üÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

(11) "¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ¸üß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ 1993-1994ü) - ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü

ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ÁÖß. ´Ö¬ÖãÛú¸ü¸üÖ¾Ö ¾ÖÖÃÖ×®ÖÛú µÖÖÓ®Öß ¸üÖ•µÖ ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“µÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ

¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö ×¾Ö³ÖÖÝÖÖŸÖß»Ö ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ´ÖãÓ²Ö‡Ô µÖê£Öß»Ö ÃÖÖÓŸÖÖÛÎãú—Ö ×¾Ö´ÖÖ®ÖŸÖôûÖ¾Ö¸ü

´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ ŸµÖÖµÖÖêÝÖê ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 16 ´ÖÖ“ÖÔ,

1992 ¸üÖê•Öß ×¤ü»Öß. ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ ´Æü™ü»Öê Ûúß, ×¤ü®ÖÖÓÛú 6 ´ÖÖ“ÖÔ, 1992 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ.

ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß,

ÁÖß. •ÖµÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö•Öß ×™üôûÛú ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖã¾ÖÞÖÔ ´ÖÆüÖêŸÃÖ¾Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê

†ÖµÖÖê×•ÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ Ûîú. ¾ÖÃÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ®ÖÖ‡ÔÛú µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖãŸÖóµÖÖ“µÖÖ †®ÖÖ¾Ö¸üÞÖÖ“ÖÖ ÛúÖµÖÔÛÎú´Ö †Ö×ÞÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö ³Ö¾Ö®ÖÖ“µÖÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÖ“ÖÖ ×¿Ö»ÖÖ®µÖÖÃÖ •ÖÖê ´ÖÖ. ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÁÖß. ¯Öß. ¾Æüß.

®Ö¸üØÃÖÆü¸üÖ¾Ö µÖÖÓ“µÖÖ ÆüÃŸÖê ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü µÖê£Öê †ÖµÖÖê×•ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ ŸµÖÖÃÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ

¸üÖÆüÞÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ×¾Ö´ÖÖ®ÖŸÖôûÖ¾Ö¸ü ¯ÖÖêÆüÖê“Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ²ÖÖêÚ›üÝÖ ÛúÖ›Ôü ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ 7 ¾µÖÖ

99

¸üÖÓÝÖêŸÖß»Ö †ÖÃÖ®Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öê †Öœüôæû®Ö †Ö»Öê. ¾ÖÖÃŸÖ×¾ÖÛú ¯ÖÖÆüŸÖÖ ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“µÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ

¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ®Öê ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü×¾ÖÂÖµÖÛú †ÝÖÏÛú´ÖÖ²Ö§ü»Ö ÛúÖœü»Öê»µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ˆ““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ ÖãÜÖ ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“ÖÖ ÛÎú´Ö µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖ ˆøüÖÞÖÖ´Ö¬µÖê

¯Ö×Æü»µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ •ÖÖÝÖÖ ´ÖÓ¡Öß, ¸üÖ•µÖ´ÖÓ¡Öß, ˆ¯Ö´ÖÓ¡Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ“Öê Ã¾ÖßµÖ ÃÖÆüÖµµÖÛú µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü»µÖÖ“Öê

×¤üÃÖæ®Ö †Ö»µÖÖ®Öê ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ¸üß ÁÖß. ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ ¾Ö ÁÖß. •ÖÖ¬Ö¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ

ŸµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê †ÃÖŸÖÖ ÃÖ¤ü¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß "ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü Æêü †×ŸÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ ¾µÖŒŸÖß (¾Æüß.†ÖµÖ.¯Öß.) ®ÖÖÆüßŸÖ ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ®ÖÖ †ÝÖÏÛú´Ö

¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß." †ÃÖê ˆ¢Ö¸ü ×¤ü»Öê. ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öê ˆ¢Ö¸ü

Ûú¤üÖ×“ÖŸÖ †–ÖÖ®Ö ¾Ö ÝÖî üÃÖ´Ö•ÖãŸÖß¯ÖÖê™üß ×¤ü»Öê †ÃÖÖ¾Öê †¿Öß ¿ÖÓÛúÖ †Ö»µÖÖ´Öãôêû ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß

ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖß µÖÖ¤üß ¯Öã®ÆüÖ ¯Ö›üŸÖÖôæû®Ö ¯ÖÖÆüÖ †ÃÖê ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»Öê †ÃÖŸÖÖ ÃÖ¾ÖÔÁÖß ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ ¾Ö •ÖÖ¬Ö¾Ö

µÖÖÓ®Öß ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ˆ¢Ö¸ü ×¤ü»Öê. "†Ö´ÆüÖ»ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ´ÖÖ×ÆüŸÖß †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü Æêü †×ŸÖ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÞÖÔ ¾µÖŒŸÖß ®ÖÖÆüßŸÖ ŸÖê¾ÆüÖ ¯Öã®ÆüÖ µÖÖ¤üß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞµÖÖ“Öß •Ö¹ý¸üß

®ÖÖÆüß." ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öê ÃÖ¤ü¸ü ¾ÖŸÖÔ®Ö Æêü Ûêú¾Öôû †¯Ö´ÖÖ®ÖÖÃ¯Ö¤ü ØÛú¾ÖÖ †ÖõÖê ÖÖÆÔü

®ÖÃÖæ®Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê †×¬Ö¯ÖŸµÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖæ“Ö®Öê Ö¬µÖê †Ö¸üÖê×¯ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ “ÖÖîÛú¿Öß

Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ“Öß ŸµÖÖŸÖ ×¾Ö®ÖÓŸÖß

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öê †ÃÖ»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ®Öê

´ÖÖ. ˆ¯ÖÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ÃÖ®´ÖÖ®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ¤ü¸üÆæü ²ÖÖ²Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»Öß. ŸÖ¤Ëü®ÖãÃÖÖ¸ü ›üÖò. ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ®Öß Æüß ²ÖÖ²Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 17

´ÖÖ“ÖÔ, 1992 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öß †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ŸµÖÖÃÖ ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖß

×¤ü»Öß ¾Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¹ý®Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

100

ÃÖæ“Ö®ÖÖ ¤êüÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ ÖîÛúß ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ“Öß ¸üÖ•µÖÃÖ³Öê¾Ö¸ü ×®Ö¾Ö›ü

—ÖÖ»µÖÖ®Öê ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü ÊÖÓ®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖÖõÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß †®Öã ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

¸üÖ•µÖÃÖ³Öê“µÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß Ûêú»Öê»Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß

¸üÖ•µÖÃÖ³Öê®Öê ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÖõÖß¯Öã üÖ¾ÖÖ

ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ®ÖÖë¤ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.

ÁÖß. •Öê. ¾Æüß. ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ, †¾Ö¸ü ÃÖ×“Ö¾Ö ¾Ö ÁÖß. ÃÖß. Ûêú. •ÖÖ¬Ö¾Ö, ÛúõÖ †×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖ ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ¸üß µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü µÖÖÓ“Öê²ÖÖ²ÖŸÖ

Ûêú»Öê»µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ´Öãôêû ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“ÖÖ ¾Ö ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“ÖÖ

×®ÖÂÛúÂÖÔ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 27 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1993 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ

†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ ®Ö´Öã¤ü Ûêú»ÖÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÁÖß. ¤êü¿Ö´ÖãÜÖ ¾Ö ÁÖß. •ÖÖ¬Ö¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ ¤üÖêÂÖß

šü¸ü×¾Ö»Öê. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ Ûêú»Öß †ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÝÖÓ³Öß¸ü ¯ÖÏ ÖÖ¤üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

ÛúšüÖê ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ®Ö ÃÖã“Ö×¾ÖŸÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ŸµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏÃŸÖãŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö ¾ÖŸÖÔ®Ö ÆüÖ šü¯ÖÛúÖ ´ÆüÞÖæ®Ö

ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÝÖÖê Ö®ÖßµÖ †×³Ö»ÖêÜÖÖŸÖ ®ÖÖë¤ü ‘ÖêÞµÖÖ“Öß, ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖŒŸÖ ŸÖÖÛúß¤ü ¤êüÞµÖÖ“Öß ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ

µÖÖ¯Öãœêü ¸üÖ•Ö×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü ×¾Ö³ÖÖÝÖÖŸÖ ®Ö šêü¾ÖÞµÖÖ“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 12 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1994 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ. ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖß»Ö ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ.

(12) ''ÁÖß. †ÞÖê '' ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü - 1993-1994) - ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ÆüÖµÖÛúÖê™üÖÔ“µÖÖ

²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö®Öê ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 12 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1991 ¸üÖê•Öß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò.ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ³ÖÖÂÖÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ ×®ÖÂÖê¬Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ šü¸üÖ¾Ö ´ÖÓ•Öæ ü Ûú¹ý®Ö ÃÖ¤ü¸ü ³ÖÖÂÖÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖæ®Ö ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛúÞµÖÖ“Öß

´ÖÖÝÖÞÖß Ûêú»µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ÃÖ¾ÖÔÁÖß ×®ÖŸÖß®Ö ÝÖ›üÛú¸üß †Ö×ÞÖ ×¾Ö•ÖµÖ ´ÖÖê êü µÖÖÓ®Öß

®ÖÖÝÖ¯Öæ ü †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö 1991 ´Ö¬µÖê ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ÆüÖµÖÛúÖê™Ôü ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“Öê †¬µÖõÖ, ¯Ö¤üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö

‡ŸÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“Öê ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß. ÃÖæ“Ö®ÖêŸÖ †Ö¸üÖê ÖßŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò. ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 9 ×›üÃÖë²Ö¸ü

1991 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ, ¯Öæ üÛú ´ÖÖÝÖÞµÖÖÓ¾Ö¸üß»Ö “Ö“Öì“µÖÖ ¾Öêôûß Ûêú»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ

101

×®ÖÂÖê¬Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ šü¸üÖ¾Ö ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ÆüÖµÖÛúÖê™Ôü ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 12 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1991

¸üÖê•Öß —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖ³ÖêŸÖ ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö, ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÛúŸÖÔ¾µÖê

×®Ö³ÖÔµÖ¯ÖÞÖê ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üÞµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¾ÖÓ×“ÖŸÖ Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖÓ“ÖÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü

³ÖÓÝÖ Ûú¹ý®Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ.

®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ÆüÖµÖÛúÖê™Ôü ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ ¯Ö¤üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓÛú›æü®Ö µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ

´ÖÖÝÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. †Ö¯Ö»µÖÖ ÜÖã»ÖÖ¿ÖÖŸÖ ¯Ö¤üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß Ûúôû×¾Ö»Öê Ûúß, ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò.×•Ö“ÖÛúÖ¸ü

µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ“Öß ¯ÖÏŸÖ ŸµÖÖ®Öß Ã¾ÖŸÖ:“Ö ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

×¾ÖŸÖ¸üßŸÖ Ûêú»µÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öê ÃÖÓ üõÖÞÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ®ÖÖÆüß. †Ö¯Ö»µÖÖ ´ÆüÞÖÞµÖÖ“µÖÖ

¯ÖãÂ™ü¶£ÖÔ ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖã×¯ÖÏ Ö ÛúÖê™üÖÔ“µÖÖ •Ö×ŸÖ¿Ö“ÖÓ¦ü ‘ÖÖêÂÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü Æü×¸üÃÖ¤ü®Ö ´ÖãÜÖ•Öá ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê»µÖÖ ×®ÖÛúÖ»ÖÖ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. ŸµÖÖÓ®Öß ˆ¬ÖéŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ŸµÖÖ®ÖÖ

Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê Ûúß, ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ Ûú»Ö´Ö 194(1) †Ö×ÞÖ (2) †®¾ÖµÖê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ

³ÖÖÂÖÞÖÖ“Öê ¯ÖæÞÖÔ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê ×¾Ö¹ý¬¤ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸êü ³ÖÖÂµÖ Ûú¸üÞÖê †£Ö¾ÖÖ ´Ö•ÖÛæú¸ü ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞÖê ØÛú¾ÖÖ ‹ÜÖÖ¤üß †¿Öß ÛéúŸÖß Ûúß,

×•Ö“µÖÖ´Öãôêû †¯ÖÏŸµÖõÖ¸üßŸµÖÖ ÛúÖ ÆüÖê‡Ô®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ÃÖÛéúŸÖ¤ü¿ÖÔ®Öß ´ÖÖ®ÖÆüÖ®Öß ÆüÖêŸÖê ŸµÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²Öß

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ÃÖ´Ö•Ö»µÖÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ Æêü ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×®Ö¤ü¿ÖÔ®ÖÖÃÖ †ÖÞÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

¾ÖÛúß»Ö ÁÖß.ÁÖßÆü¸üß †ÞÖê µÖÖÓ“Öê ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¾ÖÖÕ®Öß ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¾µÖŒŸÖ Ûú¹ý®Ö ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß

´ÖÖ×ÝÖŸÖ»Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû ÁÖß.†ÞÖê µÖÖÓ“Öê ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ ‡ŸÖ¸üÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¾ÖÝÖôûÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 14 •Öã»Öî 1992 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖ. ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖßÓ®Öß ÃÖ¤ü¸ü

¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖã Öæ¤Ôü Ûêú»Öê.

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 18 ×›üÃÖë²Ö¸ü 1993 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ

†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, ®ÖÖÝÖ¯Öæ ü ÆüÖµÖÛúÖê™Ôü ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ

²ÖîšüÛúßŸÖ ÃÖ¤ü¸ü šü¸üÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¹ý®Ö Ûêú»Öê»Öß ÛéúŸÖß Æüß ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò.ÁÖßÛúÖÓŸÖ ×•Ö“ÖÛúÖ¸ü ŸÖÃÖê“Ö

´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ †×¬ÖõÖê Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß šü¸üŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ¯ÖÏÃŸÖãŸÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ †Ö×ÞÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

†ò›ü.ÁÖß.†ÞÖê µÖÖÓ®ÖÖ ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾Ö»Öê. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö, ÁÖß.†ÞÖê µÖÖÓ“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö

102

‹ÛæúÞÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö ×®Ö¤üÖìÂÖ ¾Ö ˆ»»ÖêÜÖ®ÖßµÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖÓ“Öß ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú ×¾Ö®Ö´ÖÏ ×¾Ö®ÖµÖ¿Öß»Ö ÆüÖêŸÖß.

ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü µÖêÞÖÖ·µÖÖ ‡ŸÖ¸ü †¾Ö´ÖÖ®Ö ÛúŸµÖÖÔ ÖêõÖÖ ÃÖ¾ÖÔÃ¾Öß ¾ÖêÝÖôûß ³Öæ×´ÖÛúÖ ÆüÖêŸÖß. ŸµÖÖÓ“Öê ¾ÖÖÝÖÞÖê

´ÆüÞÖ•Öê †¾Ö´ÖÖ®Ö ÛúŸµÖÖÕ“Öß ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü Ûú¿Öß ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú †ÃÖÖ¾Öß µÖÖ“ÖÖ ˆ¢Ö´Ö ®Ö´Öã®ÖÖ ÆÖêŸÖÖ.

´ÆüÞÖæ®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü †ÃÖæ®ÖÆüß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß †Öî Ö“ÖÖ×¸üÛú ×¿ÖõÖÖ

®Ö ÃÖæ“Ö×¾ÖŸÖÖ Ûêú¾Öôû ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ®ÖÖ¯ÖÃÖÓ¢Öß Ûúôû×¾ÖÞÖê ¯Öã êüÃÖê †ÖÆêü †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ´ÖŸÖ —ÖÖ»Öê ¾Ö

ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ‹×¯ÖÏ»Ö 1994 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ.´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê,

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖß»Ö ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ.

(13) "ˆ¤æÔü ™üÖ‡Ô´ÃÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ" (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü 1993-94) - ¤îü.ˆ¤æÔü ™üÖ‡Ô´ÃÖ µÖÖ

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ

´Ö•ÖÛæú¸ü ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûêú»µÖÖ´Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß "¤îü. ˆ¤æÔü ™Ö‡Ô´ÃÖ" µÖÖ

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

(14) "†Ö¯Ö»ÖÓ ´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü 1998-2002) - "†Ö¯Ö»ÖÓ

´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" µÖÖ ÃÖÖµÖÓ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß. ×®Ö×ÜÖ»Ö ¾ÖÖÝÖôêû µÖÖÓ®ÖÖ "

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖß»Ö ×¾Ö«üÖ®Ö" ŸÖÃÖê“Ö "´ÖÖ±úß Ûú¿ÖÖÃÖÖšüß" µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúßµÖÖÓŸÖæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß 1 ×¤ü¾ÖÃÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

(15) "ÁÖß. ´Ö®Öê¿Ö ´ÖÃÖÓ¤ü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü 2008-2009) - ÁÖß. ´Ö®Öê¿Ö

´ÖÃÖÓ¤ü, ´ÖãÜµÖ ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß †×¬ÖÛúÖ¸üß, •ÖÃÖ»ÖÖêÛú ÆüÖò×Ã¯Ö™ü»Ö, ´ÖãÓ²Ö‡Ô µÖÖÓ®Öß ÁÖß. ÆüÃÖ®Ö ´ÖãÁÖß±ú,

´ÖÖ. ×¾Ö¬Öß ¾Ö ®µÖÖµÖ ¸üÖ•µÖ´ÖÓ¡Öß µÖÖÓ“µÖÖ †¬µÖõÖŸÖêÜÖÖ»Öß»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê •ÖÃÖ»ÖÖêÛú ÆüÖò×Ã¯Ö™ü»Ö»ÖÖ ³Öê™ü

¤êü‰ú®Ö ¹ýÝÞÖÖÓ“ÖÖ ¸êüÛúÖò›Ôü ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ¹ýÝÞÖÖÓ“ÖÖ ¸îüÛúÖò›Ôü ¤êüÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»µÖÖ®Öê

ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÁÖß.´Ö®Öê¿Ö ´ÖÃÖÓ¤ü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

-----------------

103

15. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖü)

†Ö•ÖŸÖÖÝÖÖµÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¿ÖõÖÖ

ÃÖã®ÖÖ¾Ö»Öê»Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ :-

(1) "™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ" (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 26 ´ÖÖ“ÖÔ 1953 ¸üÖê•Öß ÁÖß. ‹´Ö. ²Öß. ¿ÖÆüÖ, ×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß

¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿Ö µÖÖÓ®Öß ¤üÖºþ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®Öê ²ÖÖôûÝÖÞÖê µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê»µÖÖ ŸÖÖ¸üÖÓ×ÛúŸÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öê ˆ¢Ö¸ü ×¾Ö¢Ö, ¤üÖºþ²ÖÓ¤üß ¾Ö ˆªÖêÝÖ ´ÖÓ¡Öß µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê ÆüÖêŸÖê. •µÖÖ ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿ÖÖÓ®ÖÖ †ÃÖê

¯Ö¸ü¾ÖÖ®Öê ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÆüÖêŸÖê ŸµÖÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ¯Öã ü¾ÖÞÖß ¯ÖÏ¿®ÖÖ«üÖ êü ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öß †ÃÖŸÖÖ µÖÖ

¯Öã ü¾ÖÞÖß ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öê ˆ¢Ö¸ü ¤êüÜÖß»Ö ÃÖÖ¾ÖÔ•Ö×®ÖÛú ×ÆüŸÖÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ×´ÖôûÞÖê †Ö¾Ö¿µÖÛú

†ÖÆêü †ÃÖê ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖÖÓ×ÝÖŸÖ»µÖÖ¾Öºþ®Ö ŸµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖß“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¾Öé¢ÖÖ¾Ö¸ü "™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ" µÖÖ ¤îü×®ÖÛúÖ“µÖÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 28 ´ÖÖ“ÖÔ 1953 ¸üÖê•Öß“µÖÖ †ÓÛúÖŸÖß»Ö "†¾Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú" ÊÖ ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß»Ö

†ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖ Ûú›üÛú ™üßÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß. ÃÖ¤ü¸üÆæü †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖ "†¾Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú",

"µÖÖê•Ö®ÖÖ²Ö¨ ¯ÖÏµÖŸ®Öü", "Æüß®Ö ¤ü•ÖÖÔ“Öê Ûú™ü ÛúÖ¸üÃ£ÖÖ®Ö", "•Ö®ÖŸÖê“µÖÖ«üÖ¸êü ×®Ö³ÖÔŸÃÖ®ÖêÃÖÖšüß

¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ¾Ö ®µÖÖµÖÖ×¬Ö¿Ö µÖÖÓ®ÖÖ †»ÖÝÖ ¯ÖÖ›üÞÖê“Öß ÛéúŸÖß Æüß •ÖÖÞÖß¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖÏµÖŸ®ÖÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ †ÖÆêü.

µÖÖ ¯Ö¨üŸÖßŸÖ ÃÖÖÆü×•ÖÛú“Ö ÛúÖÆüß ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ÆêüŸÖæ ¤ü›ü»Öê»ÖÖ †ÖÆêü." "õÖã¦ü ¾Ö ¤ãüµµÖ´Ö ¤ü•ÖÖÔ“Öß

ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß ¤ãüÂ™ü ÆêüŸÖæ®Öê ¾Ö Ø®Ö¤üÖ-®ÖÖ»ÖÃŸÖß Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ ˆ×§üÂ™üÖ®Öê ¯ÖÏê×¸üŸÖ †ÃÖ»Öê»Öß †¿ÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß Æüß ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ÛúÖµÖÔ Ö¨üŸÖß" ‹ÛêúÛúÖôûß †Ö‘ÖÖ›üß¾Ö¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ µÖÖ ¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ¿ÖÖê³ÖÞÖÖ¸üß ®ÖÖÆüß. ¯Ö¸ÓüŸÖã, •µÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß †Ö¤ü¿ÖÔ ¾Ö ×®ÖµÖ´Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß ®ÖÖÆüßŸÖ

†Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“Öê •µÖÖÓ“µÖÖÛú›æü®Ö ¯ÖÖ»Ö®ÖÆüß ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüß †¿ÖÖ »ÖÖêÛúÖÓÛú›æü®Ö ´Öã»Ö³ÖæŸÖ ×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ“Öß ¾Ö

ˆ¢Ö´Ö †×³Öºþ“Öß“Öß †¯ÖêõÖÖ Ûú¸üÞÖê Ûú¤üÖ×“ÖŸÖ †×ŸÖ¿ÖµÖÖêŒŸÖß“Ö šü¸êü»Ö. †ÃÖê ¿Ö²¤ü ¾ÖÖ¯Ö¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê ÆüÖêŸÖê. ×¿Ö¾ÖÖµÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö †´ÖÖ®µÖ“Ö Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖÃÖ Æü¾ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ †ÃÖê ¤êüÜÖß»Ö ÃÖ¤ü¸ü

†ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖ ÃÖã“Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÆüÖêŸÖê.

ÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ´ÖÖê ü

´ÖÆüÖ†×¬Ö¾ÖŒŸÖÖ ¾Ö ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ“ÖÖ ÃÖ»»ÖÖÝÖÖ¸ü µÖÖ ¤üÖê‘ÖÖÓ®Öß ´ÖÖÓ›ü»Öê»ÖÖ µÖãŒŸÖß¾ÖÖ¤ü ŸÖÃÖê“Ö ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖ®Öê

104

ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê»Öê ²Ö“ÖÖ¾ÖÖŸ´ÖÛú Ã¯ÖÂ™üßÛú¸üÞÖ µÖÖÓ“ÖÖ ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

²ÖÆãü´ÖŸÖÖ®Öê †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÛú¹ý®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖ Ó¾Ö¸ü †Ö×ÞÖ

ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¾Ö¸ü ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê Ö Ûêú»Öê †ÃÖ»µÖÖ®Öê †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖß»Ö ™üßÛêú®Öê ÃÖ³µÖÖ“ÖÖ¸ü,

¸üÖÃŸÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÓµÖã×ŒŸÖÛú ³ÖÖÂµÖ µÖÖÓ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ †Öê»ÖÖÓ›ü»Öß ÝÖê»Öß †ÖÆêü, †Ö×ÞÖ †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ

Ûú»Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ •Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖŸÖ Ûú´Öß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÃÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÖÃÖÖšüß ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾Ö»Öê ¾Ö †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß Ûúß, ˆŒŸÖ †ÝÖÏ»ÖêÜÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü

Ûú¸üÞµÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ“µÖÖ Ûéú×ŸÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß ¾µÖŒŸÖ Ûú¸üÖ¾Öß †Ö×ÞÖ •ÖÖê ÖµÖÕŸÖ

"™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ" ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ õÖ´ÖÖµÖÖ“Ö®ÖÖ Ûú¸üßŸÖ ®ÖÖÆüß †Ö×ÞÖ ŸÖß ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üßŸÖ ®ÖÖÆüß

ŸÖÖê ÖµÖÕŸÖ ÃÖ¤ü¸üÆæü ¾ÖŸÖÔ ÖÖ®Ö¯Ö¡ÖÖÃÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖêÞÖÖ·µÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ÛúÖœæü®Ö ‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾µÖÖŸÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê

×¤®ÖÖÓÛ 16 ‹×¯ÖÏ»Ö,1953 ¸üÖê•Öß šü¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ«üÖ êü ÃÖ¤ü¸üÆæü ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖ®Öê ´ÖÖ±úß ®Ö

´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖ´Öãôêû ™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÃÖÖšüß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ÛúÖœæü®Ö

‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ.

17 ¾ÖÂÖÖÔ“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß®ÖÓŸÖ¸ü ™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú

11 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß 1970 ¸üÖê•Öß ‹Ûú ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê ¾Ö ŸµÖÖŸÖ †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß, µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ®Öê

17 ¾ÖÂÖì ‡ŸÖŒµÖÖ ¯ÖÏ¤üß‘ÖÔ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß“Öß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖ»Öß †ÃÖæ®Ö ÃÖ¤ü¸ü ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ŸµÖÖ“Öê ¾ÖŸÖÔ®Ö

¤êüÜÖß»Ö 1953 ÃÖÖ»Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ“ÖÖ ÆêŸÖæ ÃÖÖ¬µÖ ÆüÖê‡Ô»Ö †ÃÖê“Ö ÆüÖêŸÖê

´ÆüÞÖæ®Ö ™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÃÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÃÖÖšüß“µÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ¾ÖŸÖ ÃÖã¹ý Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

µÖÖ¾µÖÖŸÖ †¿Öß ÃÖ¤ü¸ü ¯Ö¡ÖÖ«üÖ êü ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûêú»Öß ÆüÖêŸÖß. ±êú¸ü×¾Ö“ÖÖ¸üÖ®ÖÓŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß

×¤ü®ÖÖÓÛú 8 ´Öê 1970 ¸Öê•Öß ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›æü®Ö ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»µÖÖ¾Ö¸ü ™üÖ‡Ô ÃÖ †Öò±ú

‡Ó×›üµÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÃÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖÃÖÖšüß“µÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ¾ÖŸÖ ÃÖã¹ý Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ ÆüÖêŸµÖÖ.

(2) '¯ÖÏ³ÖÖŸÖ' ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

¯ÖãÞÖê µÖê£Öß»Ö '¯ÖÏ³ÖÖŸÖ' ¤îü×®ÖÛúÖ“µÖÖ ×¤®ÖÖÓÛ 14 •Öæ®Ö 1957 “µÖÖ †ÓÛúÖŸÖ "´ÖãÓ²Ö‡Ô ¸üÖ•µÖÖ“Öê

ÛúÖµÖ¤êü´ÖÓ›üôû ¾Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †Ö´Ö¤üÖ¸ü" µÖÖ ´Ö£ÖôûµÖÖÜÖÖ»Öß ‹Ûú †ÝÖÏ»ÖêÜÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»ÖÖ. ŸÖÖê †ÝÖÏ»ÖêÜÖ ÃÖ´ÖÝÖÏ ®Ö ¤êüŸÖÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ˆŸÖÖ¸êü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÆüÖêŸÖê: " ´ÖãÓ²Ö‡Ô

¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ ®Ö¾µÖÖ ÛúÖµÖ¤êü´ÖÓ›üôûÖ“Öß ²ÖîšüÛú »Ö¾ÖÛú¸ü“Ö µÖêŸµÖÖ 17 ŸÖÖ¸üÜÖêÃÖ ÃÖã¹ý ÆüÖê‡Ô»Ö. ¯ÖÏ¿®Ö

†ÃÖÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖê Ûúß, ÃÖÓµÖãŒŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ“Öê ¬ÖÖê üÞÖ ÛúÖµÖ †ÃÖÖ¾Öê

105

?...´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÖ¾Ö¸ü ¾Ö ´Ö¸üÖšüß •Ö®ÖŸÖê¾Ö¸ü ®ÖêÆü¹ý ÃÖ¸üÛúÖ¸ü®Öê ¾Ö ´ÖÖê üÖ¸ü•Öà“µÖÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü®Öê •Ö²Ö¸¤üÃŸÖ

†®µÖÖµÖ Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü. Æüß ÝÖÖêÂ™ü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öà®Öß ÃÖ¾ÖÔ ÛúÖôû »ÖõÖÖŸÖ šêü¾Ö»Öß ¯ÖÖ×Æü•Öê ¾Ö µÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö¸ü ´Ö¸üÖšüß »ÖÖêÛú´ÖŸÖ ×ÛúŸÖß •ÖÖÝÖéŸÖ, ¯ÖÏõÖã²¬Ö †Ö×ÞÖ ÃÖÓŸÖ¯ŸÖ †ÖÆêü µÖÖ“Öß •ÖÖÞÖß¾Ö †£ÖÖÔŸÖ

µÖÖ“ÖÖ “Ö™üÛúÖ ÛúÖÑÝÖÏêÃÖ ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ Æü¸ü‘Ö›üß ²ÖÃÖŸÖ ¸üÖÆüß»Ö †ÃÖê“Ö ¾ÖŸÖÔ®Ö šêü¾Ö»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê.

•µÖÖ»ÖÖ ¯ÖÖ»ÖÔ Öê™ü¸üß ¸üß×ŸÖ×¸ü¾ÖÖ•Ö ¾Ö ×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸ü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ“Öß ÃÖã¬¤üÖ ŸÖ´ÖÖ ²ÖÖôûÝÖÞµÖÖ“Öê ÛúÖ¸üÞÖ

®ÖÖÆüß.. ÃÖÓ¤ü³ÖÔ †ÃÖÖê ®ÖÃÖÖê, ¯ÖÏÃŸÖãŸÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓÓ²ÖÓ¬Ö †ÃÖÖê ®ÖÃÖÖê, ÝÖÖêôûß²ÖÖ¸üÖÓ“ÖÖ ¾Ö Ã£ÖÖ®Ö²Ö¬¤üŸÖê“ÖÖ

ˆ»»ÖêÜÖ Æü¸ü‘Ö›üß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®Öß Ûú¸üÖ¾ÖÖ, ´ÖÓ¡Öß †£Ö¾ÖÖ ŸµÖÖ“Öê ¯ÖÖšüß¸üÖÜÖê ÃÖ³µÖŸÖê“ÖÖ ¾Ö

•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß“ÖÖ †Ö¾Ö †ÖÞÖæ®Ö •Öë¾ÆüÖ •Öë¾ÆüÖ ²ÖÖê»Öæ »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ ŸÖë¾ÆüÖ ŸÖëêÓ¾ÆüÖ '†ÆüÖê ×¿ÖÂ™ü¸üÖ•Ö, ŸµÖÖ

ÝÖÖêôûß²ÖÖ¸üÖ“µÖÖ “ÖÖîÛú¿Öß“Öêü ÛúÖµÖ Ûú¸üŸÖÖ?' †ÃÖÖ ×ÝÖ»»ÖÖ †Ö´Ö“µÖÖ †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®Öß Ûêú»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê,

ÛúÖµÖ¤êü´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ´ÖÓ›ü‡Ô“Öê †£Ö¾ÖÖ ´Ö“”ûß²ÖÖ•ÖÖ¸üÖ“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö †ÖÞÖæ®Ö ×¤ü»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê, †¬µÖõÖÖÓ®Öß †¿ÖÖ

¯ÖÏÃÖÓÝÖß ÛúÃÖ»ÖêÆüß ¹ýØ»ÖÝÖ ×¤ü»Öê ŸÖ¸üß ŸÖê ¬ÖÖ²µÖÖ¾Ö¸ü ²ÖÃÖ×¾Ö»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ÃÖÖê›æü®Ö •ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ

ÆãüÛæú´Ö ×¤ü»ÖÖ ŸÖ¸üß ŸÖÖê ¬Öã›üÛúÖ¾Öæ®Ö »ÖÖ¾Ö»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê, ÛúÖµÖ¤êü´ÖÓ›üôûÖ“Öß ²ÖîšüÛú “ÖÖ»Öã †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ

¤ü¸ü¸üÖê•Ö †ÃÖ»Öê ¯ÖÏÃÖÓÝÖ †Ö´Ö“Öê †Ö´Ö¤üÖ¸ü ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üŸÖß»Ö ŸÖ¸ü“Ö ŸÖê †Ö¯Ö»Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ µÖÖêÝµÖ

¯ÖÏÛúÖ¸êü ²Ö•ÖÖ¾ÖßŸÖ †ÖÆêüŸÖ †ÃÖê ´Ö¸üÖšüß •Ö®ÖŸÖÖ ÃÖ´Ö•Öê»Ö."

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö

×¤ü®ÖÖÓÛú 21 •Öæ®Ö, 1957 ¸üÖê•Öß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß ®ÖÖ.µÖ¿Ö¾ÖÓŸÖü¸üÖ¾Ö “Ö¾ÆüÖÞÖ µÖÖÓ®Öß µÖÖ

†ÝÖÏ»ÖêÜÖÖ´Öãôêû ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ) ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.

ÃÖ¤ü¸üß»Ö †ÝÖÏ»ÖêÜÖÖŸÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®ÖÖ ¯Öãœüß»Ö ÝÖÖêÂ™üß Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ¾Öé¢Ö

Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †£Ö¾ÖÖ ŸµÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖÛú›æü®Ö Ûú¸ü×¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÃÖê ŸµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ

¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖŸÖ ´Æü™ü»Öê †ÖÆêü :

(†) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ²Ö§ü»Ö †Ö×ÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ †¬µÖõÖÖÓ²Ö§ü»Ö †®ÖÖ¤ü¸ü

¾µÖŒŸÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üß ÛéúŸµÖê Ûú¸üÞÖê.

(²Ö) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ •µÖÖ´Öãôêû †›ü£ÖôûÖ µÖêÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ³Ö¾Ö †ÖÆêü †¿Öß ÛéúŸµÖê

Ûú¸üÞÖê.

(Ûú) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †Ö×ÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ †¬µÖõÖÖÓÓ“µÖÖ ×®Ö¤êü¿ÖÖÓ“Öê

ˆ»»ÖÓ‘Ö®Ö ÆüÖê‡Ô»Ö †¿Öß ÛéúŸµÖê Ûú¸üÞÖê.

106

(›ü) ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö ×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ“Öß †Ö×ÞÖ ¸üß×ŸÖ×¸ü¾ÖÖ•ÖÖÓ“Öß †Ö×ÞÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ

†¬µÖõÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê»µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ¯ÖÞÖê ˆ¯ÖêõÖÖ Ûú¸üÞÖê ¾Ö ŸÖê ¬Öã›üÛúÖ¾Öæ®Ö

»ÖÖ¾ÖÞÖê, †¿ÖÖ ŸÖ·Æê®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ¯ÖæÞÖÔ ÖÞÖê ÝÖÖêÓ¬Öôû ×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûú¸üÞÖê.

ÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×´ÖôûÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß

¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö-ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß ¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ´ÖŸÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê. ¯ÖÓ“Ö¾ÖßÃÖ¯ÖêõÖÖ

•ÖÖÃŸÖ ÃÖ¤üÃµÖ ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ˆ³Öê ¸üÖ×Æü»µÖÖ®Öê ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÞµÖÖÃÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öß. Æüß

ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ²Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. Æüß ÃÖ×´ÖŸÖß ¤üÆüÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ×®ÖµÖãŒŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¤üÖê®Ö †Öšü¾Ö›ü¶ÖÓ“Öß ´Öã¤üŸÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß. ×¤ü®ÖÖÓÛ 24 •Öæ®Ö 1957 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú, ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú

µÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü µÖÖêÝµÖ ŸÖÖê

‡»ÖÖ•Ö µÖÖê•ÖÞµÖÖ“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÛúÖ Ûêú»Öß •ÖÖ‰ú ®ÖµÖê µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ÛúÖ¸üÞÖ ¤üÖÜÖ×¾ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ¾Ö

×¤ü®ÖÖÓÛ 29 •Öæ®Ö, 1957 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúßÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖÖšüß ¾Ö ¯Öã üÖ¾ÖÖ

¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß. ¯ÖÏ³ÖÖŸÖ ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ÁÖß.¾ÖÖ.¸üÖ.ÛúÖêšüÖ¸üß ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú †Ö×ÞÖ

´Öã¦üÛú ÁÖß. “ÖÓ¤ãü»ÖÖ»Ö ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»Öß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö¯Ö¡Öê ×¤ü»Öß; ¯Ö ÓüŸÖã ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß

²ÖîšüÛúßÃÖ ŸÖê Æü•Ö¸ü ¸üÖ×Æü»Öê ®ÖÖÆüßŸÖ.

'¯ÖÏ³ÖÖŸÖ' ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö ´Öã§êü

ŸµÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»µÖÖ ×®Ö¾Öê¤ü®ÖÖŸÖ ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ¤üÖê®Ö ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öê :

(1) ×¤ü®ÖÖÓÛú 14 •Öæ®Ö 1957 ¸üÖê•Öß µÖÖêÝµÖ ¸üßŸÖß®Öê ¾Ö ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü¯ÖÞÖê Ã£ÖÖ¯Ö®Ö —ÖÖ»Öê»Öß

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ †×ÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ ®Ö¾ÆüŸÖß.

(2) ´ÖãÓ²Ö‡Ô ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×®ÖµÖ´ÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê Æüß ²ÖÖ²Ö ´ÆüÞÖ•Öê ®ÖãÛúŸÖÖ“Ö ‘Ö›ü»Öê»ÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÝÖ ®ÖÖÆüß ¾Ö

ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ ²ÖÖ²Öß“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üÞÖê µÖÖêÝµÖ ¾Ö ÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü šü¸üÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

ŸµÖÖÓ®Öß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ´Öã§üµÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖÜÖÖê»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ. ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ´ÖŸÖê

¯Ö×Æü»µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ»ÖÖ ±úÖ¸üÃÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÛúÖ¸üÞÖ ÃÖ®Ö 1951 “µÖÖ »ÖÖêÛú¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö×¬ÖŸ¾ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

†×¬Ö×®ÖµÖ´Ö µÖÖ“µÖÖ 73 ¾µÖÖ Ûú»Ö´ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÖ¾ÖÔ×¡ÖÛú ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúß®ÖÓŸÖ¸ü ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê ¸üÖ•Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †×¬ÖÃÖæ“Ö®ÖÖ ÛúÖœüÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê ¾Ö †¿Öß

107

†×¬ÖÃÖæ“Ö®ÖÖ ÛúÖœüÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü ŸµÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öß ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß µÖÖêÝµÖ ¸üßŸÖß®Öê ¸ü“Ö®ÖÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÃÖê ÃÖ´Ö•ÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê. ÃÖÖ¾ÖÔ×¡ÖÛú ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúß®ÖÓŸÖ¸ü ×®ÖµÖãŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê ¸üÖ•Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛ 5 ‹×¯ÖÏ»Ö, 1957 ¸üÖê•Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß ¾Ö

ŸµÖÖ ŸÖÖ¸üÜÖê ÖÖÃÖæ®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß µÖêÖÝµÖ ¸üßŸÖß®Öê ¸ü“Ö®ÖÖ —ÖÖ»Öê»Öß ÆüÖêŸÖß. ¯Ö×Æü»µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ“µÖÖ

×®ÖÛúÖ»ÖÖ¾Ö¹ý®Ö ¤ãüÃÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖŸÖß»Ö ÃÖ´ÖÃµÖÖ ×¿Ö»»ÖÛú“Ö ¸üÖÆüŸÖ ®ÖÖÆüß. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ

ˆŸÖÖ·µÖÖÓ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘Öê‰ú®Ö ÁÖß. ÛúÖêšüÖ¸üß ¾Ö ÁÖß. ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ®ÖÖ ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾Ö»Öê. ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú

µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖ¯Öãœêü ²ÖÖÓê»ÖÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ“Öß Ûú›üÛú ÛúÖ®Öˆ‘Ö›üÞÖß Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß. ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ¾ÖêÝÖôûÖ ¥üÂ™üßÛúÖê®Ö ‘Öê‰ú®Ö ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®ÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖ¯Öãœêü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛéúŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ´ÖÖÝÖÞµÖÖÃÖ

ÃÖÖÓÝÖÖ¾Öê †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ ¾Ö ÁÖß. †Æü´Ö¤ü×´ÖµÖÖ

¿ÖêÜÖ ¾Ö †Ö´Ö¤üÖ¸ü ÃÖÖôûÖêÜÖê µÖÖÓ®Öß †Æü¾ÖÖ»ÖÖÃÖ ×³Ö®®Ö ´ÖŸÖ¯Ö×¡ÖÛúÖ ×¤ü»µÖÖ.

'¯ÖÏ³ÖÖŸÖ' ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ×¿ÖõÖÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 20 •Öã»Öî, 1957 ¸üÖê•Öß ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ¾Ö ´Öã¦üÛú µÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ Æü•Ö¸ü

¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ Ûúôû×¾Ö»Öê. ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖßÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †¬µÖõÖ †Ö´Ö¤üÖ¸ü ×³Ö¹ý›ü µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö

×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ÆüÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÓ•Öæ ü —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ®Öß

ÁÖß.ÛúÖêšüÖ¸üß µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö †Ö¯Ö»Öê ´ÆüÞÖÞÖê ´ÖÖÓ›üÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»Öß.

ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÁÖß.ÛúÖêšüÖ¸üß µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ˆ§êü¿Öæ®Ö ‹Ûú ”ûÖê™êüÃÖê ³ÖÖÂÖÞÖ Ûêú»Öê. µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ²ÖÖÆêü¸ü £ÖÖÓ²ÖÞµÖÖÃÖ ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß ®ÖÖ. µÖ¿Ö¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö “Ö¾ÆüÖÞÖ µÖÖÓ®Öß

ÁÖß.ÛúÖêšüÖ¸üß ¾Ö ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛéúŸµÖÖ²ÖÖ§ü»Ö ŸµÖÖÓ“Öß 'Ûú›üÛú

ÛúÖ®Öˆ‘ÖÖ›üÞÖß ' Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ‹Ûú ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê ü ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü“ÖÖ

ÆüÖ ¯ÖÏ¿®Ö †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ¯ÖõÖÖŸÖßŸÖ ³Öã×´ÖÛêú¾Öºþ®Ö ¾ÆüÖ¾ÖÖ †ÃÖê ŸµÖÖ®Öß †Ö¾ÖÖÆü®Ö Ûêú»Öê.

×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖÖ®Öê ¯ÖõÖßµÖ ¥ü×Â™üÛúÖê®ÖÖŸÖæ®Ö µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê šü¸ü×¾Ö»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖ»Öê,

¯ÖÞÖ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖÖ“Öê ®ÖêŸÖê ÁÖß. ‹ÃÖË.‹´ÖË. •ÖÖê¿Öß Æêü ´ÖÖ¡Ö †¯Ö¾ÖÖ¤ü šü¸ü»Öê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ

×™üÛú×¾ÖÞµÖÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖÖÓÝÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®Öß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ“µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ»ÖÖ ¯ÖÖØšü²ÖÖ ×¤ü»ÖÖ.

¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê»Öß ×¿ÖõÖÖ Æüß ÃÖÖî µÖ Ûú¸üÖ¾Öß ¾Ö Ûú›üÛú ÛúÖ®Öˆ‘ÖÖ›üÞÖß ‹ê¾Ö•Öß

108

ÛúÖ®Öˆ‘ÖÖ›üÞÖß“Öß ×¿ÖõÖÖ Ûú¸üÖ¾Öß †¿Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ Ûêú»Öß. ŸÖß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö

¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü ´ÖŸÖ¤üÖ®Ö ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖÃÖ 210 †®ÖãÛæú»Ö ¾Ö 86 ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö ´ÖŸÖê ¯Ö›æü®Ö

¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÁÖß. ÛúÖêšüÖ¸üß ¾Ö ÁÖß. ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖã“Ö×¾Ö»Öê»Öß ×¿ÖõÖÖ ÃÖã®ÖÖ×¾Ö»Öß.

(3) ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ †›ü£ÖôûÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ×ÛúŸµÖêÛú ¾ÖêôûÖ ×ŸÖ·ÆÖ‡ÔŸÖ ‡ÃÖ´ÖÖÛú›æü®Ö †›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖ»ÖÖ

•ÖÖŸÖÖê. †ÃÖê ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ÝÖã®Æêü šü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêüŸÖ. ´Ö¬µÖ

¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÛæÓú¤ü®Ö´Ö»Ö ®ÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ ‡ÃÖ´ÖÖ®Öê ¯ÖÏêõÖÛúÖÓ“µÖÖ ÝÖò»Ö¸üßŸÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¯Ö¡ÖÛêú ™üÖÛú»Öß. ÃÖ¤ü¸ü

‡ÃÖ´ÖÖÃÖ ¯ÖÛú›üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ŸµÖÖÃÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ ÛúÖ¸üÖÝÖéÆüÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß. ¸üÖ•ÖÃ£ÖÖ®Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖ 1958 ÃÖÖ»Öß †ÃÖê ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü ‘Ö›ü»Öê. ×¤ü®ÖÖÓÛú 19 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß

1958 ¸üÖê•Öß ÁÖß. Ûú»µÖÖÞÖ ÃÖÆüÖ‡Ô ®ÖÖ¾ÖÖ“ÖÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸üß Ûú´ÖÔ“ÖÖ¸üß ¯ÖÏêõÖÛúÖÓ“µÖÖ ÝÖò»Ö¸üßŸÖ ²ÖÃÖ»ÖÖ

ÆüÖêŸÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ “Ö“ÖÖÔ “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ ŸÖÖê †Ö¯Ö»µÖÖ •ÖÖÝÖê¾Ö¸ü ˆ³ÖÖ ¸üÖ×Æü»ÖÖ ¾Ö ´ÖÖêšü´ÖÖê™ü¶Ö®Öê

†Öê ü›æü »ÖÖÝÖ»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛú 11 ‹×¯ÖÏ»Ö 1958 ¸üÖê•Öß ÁÖß. ¿Ö´ÖÖÔ ®ÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ ‡ÃÖ´ÖÖ®Öê ¯ÖÏêõÖÛúÖÓ“µÖÖ

ÝÖò»Ö¸üßŸÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÖÛúÖ•ÖÖŸÖ ¾µÖŸµÖµÖ †ÖÞÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß “Ö“ÖÖÔ

‡ÓÝÖÏ•Öß ³ÖÖÂÖêŸÖæ®Ö ÛúÖ Ûú¸üŸÖÖ ? †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ŸµÖÖ®Öê ÝÖò»Ö¸üßŸÖæ®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü»ÖÖ. µÖÖ ¤üÖê®Æüß ¯ÖÏÃÖÓÝÖß

ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ‡ÃÖ´ÖÖÓ®Öß ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¯ÖÏ¤üÙ¿ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ´Öãôêû ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖŒŸÖ ŸÖÖÛúß¤ü ×¤ü»Öß.

(4) ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß. †Ö¸ü. ‹ÃÖ. ¯Ö™êü»Ö µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü 1953 ¸üÖê•Öß

†™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. Æüß †™üÛú ¾ÖÖò Óü™ü×¿Ö¾ÖÖµÖ Ûêú»Öê»Öß †ÖÆêü ¾Ö ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö Ûêú»ÖÖ ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû ÅŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü †¿ÖÖ †£ÖÖÔ“Öß

®ÖÖê™üßÃÖ ÁÖß. ®ÖÖî¿Öê ü ³Öºþ“ÖÖ µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß

Ûúºþ®Ö ÅŒÛú³ÖÓÝÖ ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ •ÖÖÆüß¸ü Ûêú»Öê.

(5) ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ›üÖò. †Ö¸üü. ²Öß. “ÖÖî¬Ö¸üß µÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß 1958 ¸üÖê•Öß

†™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖÓ“µÖÖ †™üÛêú“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öß

®ÖÖÆüß ¾Ö ŸµÖÖ´Öãôêû ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †®ÖêÛú ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ

109

•Ö²ÖÖ®µÖÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖ ¾Ö ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü †Ö»Öê»µÖÖ ¯Öã üÖ¾µÖÖ¾Öºþ®Ö ›üÖò. “ÖÖî¬Ö¸üß®ÖÖ †™üÛú“Ö Ûêú»Öê»Öß ®Ö¾ÆüŸÖß

†ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÃÖ Ûúôû×¾Ö»ÖÖ.

(6) •Öã»Öî 1963 “µÖÖ †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖÃÖ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß ´ÖÓ×¡Ö´ÖÓ›üôûÖ×¾Öºþ¬¤ü

†×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖÖ“µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß. ŸÖÖê šü¸üÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß®Öß ¤üÖÜÖ»Ö Ûúºþ®Ö ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ¾Ö

šü¸üÖ¾ÖÖ“µÖÖ “Ö“ÖìÃÖÖšüß †Öšü ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ®ÖÓŸÖ¸ü“ÖÖ ‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖ ´ÖãÛÎú¸üü Ûêú»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 2 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü 1963

¸üÖê•Öß ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÞµÖÖ“Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öß ¸üßŸÖÃÖ¸ü ÃÖÓ ÖŸÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ×¤ü®ÖÖÓÛ 3 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü

1963 ¸üÖê•Öß ´ÖãÓ²Ö‡Ô“µÖÖ '»ÖÖêÛúÃÖ¢ÖÖ' ¤îü×®ÖÛúÖŸÖ ×®Ö¸ü£ÖÔÛú ¾Ö ÆüÖÃµÖÖÃ¯Ö¤ü šü¸üÖ¾Ö' µÖÖ

´Ö£ÖóµÖÖÜÖÖ»Öß ‹Ûú †ÝÖÏ»ÖêÜÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 6 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü 1963 ¸üÖê•Öß

×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖÖ“Öê ®ÖêŸÖê ÁÖß. ÛéúÂÞÖ¸üÖ¾Ö ¬Öæãôæû¯Ö µÖÖÓ®Öß ÅŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß. ×¤ü®ÖÖÓÛ 18

‹×¯ÖÏ»Ö 1964 ¸üÖê•Öß »ÖÖêÛúÃÖ¢ÖÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ÁÖß. Æü. ¸üÖ. ´ÖÆüÖ•Ö®Öß µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ¯ÖÏ¤ü×¿ÖÔŸÖ

Ûêú»Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû ' »ÖÖêÛúÃÖ¢ÖÖ ' “Öê ÃÖÓ¯ÖÖ¤üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤üü µÖÖ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô

Ûú¸üÞµÖÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ ®ÖÖÆüß †ÃÖê ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖã“Ö×¾Ö»Öê.

(7) ´ÖãÓ²Ö‡Ô ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêúÛú›æü®Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö

´ÖãÓ²Ö‡Ô ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú®Öê ŸÖÆüÛãú²Öß“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»µÖÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ

¯ÖÏÛúÖ¸ü ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 31 •Öã»Öî 1964 ¸üÖê•Öß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ¾ÖÖÓ¦üÖ µÖê£Öß»Ö ³ÖÖ³ÖÖ

ÆüÖò×Ã¯Ö™ü»Ö“µÖÖ ¯Ö›ü—Ö›üß“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ´ÖÆüÖ¯Ö×»ÖÛúÖ ¾Ö ×ŸÖ“Öß ¿ÖÖÃÖ®ÖµÖÓ¡ÖÞÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü Ûú›üÛú

™üßÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. µÖÖ “Ö“ÖìŸÖ ÁÖß. Ø¯Ö™üÖê, ›üÖò. ´ÖÓ›ü×»ÖÛú, ›üÖò. —ÖÛêú×¸üµÖÖ, ÁÖß. ÜÖê ü ¾Ö

ÁÖß´ÖŸÖß Ûú´Ö¸ü †Æü´Ö¤ü µÖÖÓ®Öß ³ÖÖÝÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ, µÖÖ “Ö“Öì“ÖÖ ¾Öé¢ÖÖ®ŸÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ

¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 3 †ÖòÝÖÃ™ü 1964 ¸üÖê•Öß ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“Öß ²ÖîšüÛú šü¸ü»Öê»Öß ÆüÖêŸÖß,

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖÖ“µÖÖ ×®ÖÂÖê¬ÖÖ£ÖÔ ŸµÖÖ ²ÖîšüÖÛúßŸÖ ŸÖÆüÛãú²Öß“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“Öß ²ÖîšüÛú ´ÖÆüÖ¯ÖÖî ü ÁÖß. ‡ÃÖÖÛú³ÖÖ‡Ô ²ÖÓ¤ãüÛú¾ÖÖ»ÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ

†¬µÖõÖŸÖêÜÖÖ»Öß ³Ö¸ü»Öß ÆüÖêŸÖß. ŸÖÆüÛãú²Öß“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ®ÖêŸÖ ê ÁÖß. ‹´Ö. ´ÖÖ¬Ö¾Ö®Ö

µÖÖÓ®Öß ¾Ö ŸµÖÖÃÖ ÁÖß. ¾ÖÖ´Ö®Ö ²ÖÖ¯Ö™ü µÖÖÓ®Öß †®Öæ ÖÖê¤ü®Ö ×¤ü»Öê. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö “Ö“Öì®Öê

´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü»ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ ²ÖÃÖ»ÖÖ, ¸üÖ•µÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü»ÖÖ ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“µÖÖ ÛúÖ¸ü³ÖÖ¸üÖŸÖ

110

ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ‡ŸµÖÖ¤üß ´Öã§êü ´ÖÖÓ›üŸÖÖ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö “Ö“ÖìŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêÞÖÖ·µÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ™üßÛúÖÆüß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛ 4 †ÖòÝÖÃ™ü 1964 ¸üÖê•Öß ›üÖò. ´ÖÓ›ü×»ÖÛú ¾Ö ÁÖß. ÜÖê ü µÖÖÓ®Öß ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“µÖÖ

šü¸üÖ¾ÖÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öß ŸÖÛÎúÖ¸ü ´ÖÖÓ›ü»Öß. µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ´ÖÖÓ›üÞµÖÖÃÖ

¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êüŸÖÖ®ÖÖ ˆ¯ÖÖ¬µÖõÖ ´ÆüÞÖÖ»Öê Ûúß, "Æüß ŸÖÛÎúÖ¸ü ÝÖÓ³Öß¸ü Ã¾Öºþ¯ÖÖ“Öß †ÃÖæ®Ö ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú“ÖÖ

šü¸üÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ»ÖÖ ¾Ö ‡³ÖÏŸÖß»ÖÖ †Ö¾ÆüÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ †ÖÆêü. ´Ö¦üÖÃÖ ¯ÖÖ×»ÖÛêú®Öê

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÖÛúÖ•ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †ÃÖÖ“Ö šü¸üÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸÖÖê ÅŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü

´ÖÖ®ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ", ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÞµÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ×¤ü»µÖÖ¾Ö¸ü ŸÖÖê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.

ŸÖÆüÛãú²Öß“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ´ÖÖÝÖê †Ö¯Ö»Öê ÃÖÓ üõÖÞÖ ÃÖ´Ö£ÖÕ®Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ‡“”ûÖ

ÆüÖêŸÖß †¿Öß ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêúŸÖ±ìú ²ÖÖ•Öæ ´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ŸµÖÖÓ“Öê ´ÆüÞÖÞÖê ÝÖÏÖÊ ®Ö ¬Ö¸üŸÖÖ

´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ¾Ö ×ŸÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ Ûêú»ÖÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö

Ûêú»ÖÖ †ÃÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ. ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú¾Ö¸ü ¸üÖ•µÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü“Öê ×®ÖµÖÓ¡ÖÞÖ †ÖÆêü ¾Ö ×ŸÖ“µÖÖ

ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ²ÖÖ²Öß“Öß ¯ÖÖÆüÞÖß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü †ÃÖê ´ÖŸÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ

®Ö´Öã¤ü Ûúºþ®Ö ´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛúÖ ¾Ö ×ŸÖ“µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖß»Ö “Ö“ÖìŸÖ ³ÖÖÝÖ ‘ÖêÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ¤üÖêÂÖß

šü¸ü×¾Ö»Öê.

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ»ÖÖ ÆüÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»µÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÆüÖ †Öšü¾Ö›üµÖÖÓ“µÖÖ †ÖŸÖ ´ÖãÓ²Ö‡Ô

´ÖÆüÖ¯ÖÖ×»ÖÛêú®Öê ÆüÖ šü¸üÖ¾Ö ¸ü§ü ®Ö Ûêú»µÖÖÃÖ ¿ÖÖÃÖ®Ö ´ÆüÞÖËæ®Ö ¤üÆüÖ Æü•ÖÖ¸ü ºþ¯ÖµÖê ¤Óü›ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß

†Ö×ÞÖ µÖÖ“Ö ´Öã¤üŸÖßŸÖ ²ÖîšüÛúß“Öê †¬µÖõÖ ÁÖß.²Ö®¤ãüÛú¾ÖÖ»ÖÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê¾Ö¸ü ™üßÛúÖ Ûú¸üÞÖÖ êü ÃÖ¾ÖÔÁÖß

‹´Ö. ´ÖÖ¬Ö¾Ö®Ö, ²Öß. ‹®Ö. œü²Öæ¾ÖÖ»ÖÖ, †Ö¸ü. ²Öß. ´ÖÖê êü, ‹. ‹ÃÖ. •Ö¸üß¾ÖÖ»ÖÖ, Ø»ÖÝÖÞÞÖÖ ¯Öã•ÖÖ¸üß,

‹“Ö. ¯Öß. †›ü¾ÖÖÞÖß ¾Ö ²Öß. Ûêú. ²ÖÖê Ö®Ö ²ÖêÆü¸üÖ´Ö µÖÖÓ®Öß ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ®Ö ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ "²ÖÖ¸ü¯Öãœêü" ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ŸÖÖÛúß¤ü ¤êüÞµÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûêú»µÖÖ. ÁÖß. ¾ÖÖ´Ö®Ö ²ÖÖ¯Ö™ü

Æüê ¤üÖêÂÖß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ŸÖê ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü¾Ö¸ü ×®Ö¾Ö›æü®Ö †Ö»µÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ“µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß •Öß

ÛúÖÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üÖ¾ÖÖµÖÖ“Öß ŸÖß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü®Öê Ûú¸üÖ¾Öß †ÃÖêÆüß †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ ÃÖæ“Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê.

111

(8) ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ÜÖÖ•ÖÝÖß ¾ÖŸÖÔ®Ö ¾Ö ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê ÜÖÖ•ÖÝÖß ¾ÖŸÖÔ®Ö ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ÆüÖêŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ

®ÖÖÆüß µÖÖÃÖÓ²Ö¬Öß ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. †Ö´Ö¤üÖ¸ ü×®Ö¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¤üÖê®Ö

†Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®Öß ¤üÖ¹ý ×¯Ö‰ú®Ö ÝÖÖë¬Öôû Ûêú»ÖÖ Æüß ²ÖÖŸÖ´Öß ¾ÖÞÖÔ®ÖÖÃÖÆü 'ŸÖ¹ýÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖ' µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ

¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸÖÖê“Ö ´Ö•ÖÛæú¸ü ´ÖãÓ²Ö‡Ô“µÖÖ "ÃÖÓ¬µÖÖÛúÖôû" µÖÖ ¯Ö¡ÖÖŸÖ ”ûÖ¯ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

Æüß ²ÖÖŸÖ´Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü †Ö´Ö¤üÖ¸ ü×®Ö¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †Ö¾ÖÖ¸üÖŸÖ ÜÖôû²Öôû

ˆ›üÖ»Öß ¾Ö •µÖÖ“µÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ŸÖÖë›üß ŸÖÖê “Ö“Öì“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ²Ö®Ö»ÖÖ. 'ŸÖ¹ýÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖ' ´Ö¬µÖê †Ö»Öê»µÖÖ

´Ö•ÖÛãú¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß 'ŸÖ¹ýÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖ ' “Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ¾Ö ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß ÁÖß. ²ÖÖ.®Ö. ´ÖÝÝÖß¸ü¾ÖÖ¸ü µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü

›üÖò. ´ÖÓ›ü×»ÖÛú µÖÖÓ®Öß »ÖÖÝÖ»Öß“Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß. ŸÖ¿ÖÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß

®ÖÖê™üßÃÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ †Ö´Ö¤üÖ¸ü ¸üÖ•ÖÆÓüÃÖ µÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öß.µÖÖ ÃÖæ“Ö®Öê¾Ö¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 1

‹×¯ÖÏ»Ö 1966 ¸üÖê•Öß ÁÖß. ²ÖÖôûÖÃÖÖÆêü²Ö ³ÖÖ¸ü¤êü ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüŸÖ ÁÖß. ×¾Ö.ÃÖ. ¯ÖÖÝÖê µÖÖÓ®Öß ×®ÖÞÖÔµÖ

¤êü‰ú®Ö ŸµÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ †Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»µÖÖ .µÖÖ †Ã¾ÖßÛéúŸÖß²ÖÖ²ÖŸÖ †Ö¯Ö»ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß. ³ÖÖ¸ü¤êü

´ÆüÞÖÖ»Öê, "¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ²ÖÖŸÖ´ÖßŸÖ †Ö¸üÖê Ö ÝÖÓ³Öß¸ü Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ÆüÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤ü µÖÖ ®ÖÖŸµÖÖ®Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üßŸÖ

†ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔŸÖ ÛúÖÆüß ²ÖÖ¬ÖÖ µÖêŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸÖÖê ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖÛêú»Ö.

¯ÖÓ üŸÖæ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖ“µÖÖ ¾µÖŒŸÖßÝÖŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²Öß µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖ

®ÖÖÆüß." ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“µÖÖ µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖßµÖ †Ö×ÞÖ ÛúÖÑÝÖÏêÃÖ ¯ÖõÖßµÖ †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®Öß µÖÖ

×®ÖÞÖÔµÖÖ“ÖÖ ±êú¸ü×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÖ¾ÖÖ †¿Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûú¸üÞÖ¸üß ³ÖÖÂÖÞÖê Ûêú»Öß. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®Öß

¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ´ÖŸÖÖÓ“ÖÖ ¯Ö¸üÖ´Ö¿ÖÔ ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß. ³ÖÖ¸ü¤êü ´ÆüÞÖÖ»Öê †Ö´Ö¤üÖ¸ü Æêü ‹¸ü¾Æüß ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖ

¾ÖÖ¾Ö¸üŸÖÖŸÖ ŸÖÃÖê ŸÖê †Ö´Ö¤üÖ¸ü ×®Ö¾ÖÖÃÖÖŸÖÆüß ¾ÖÖ¾Ö¸üŸÖÖŸÖ. †Ö´Ö¤üÖ¸ü ×®Ö¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¸üÖ×Æü»µÖÖ´Öãôêû

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß ²Ö¤ü»ÖŸÖ ®ÖÖÆüß. ÆüÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü •Ö¸ü †Ö´Ö¤üÖ¸ü ×®Ö¾ÖÖÃÖÖ²ÖÖÆêü¸ü ‘Ö›ü»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ŸÖ¸ü ŸÖÖê

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ šü¸ü»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ÛúÖµÖ? †¿ÖÖ ‘Ö™ü®ÖÖ ²ÖÖÆêü¸ü ‘Ö›üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖæ®ÖÆüß ²ÖÖŸÖ´µÖÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. Æüß ‘Ö™ü®ÖÖ ¤üÖê®Æüß †£ÖÖÔ®Öê ÝÖÓ³Öß¸ü †ÖÆêü. ŸÖß ÃÖŸµÖ

†ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ÝÖÓ³Öß¸ü †ÖÆêü †Ö×ÞÖ †ÃÖŸµÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸üß ÝÖÓ³Öß¸ü †ÖÆüê. µÖÖÃÖÓ²Ö¬Öß ´ÖÖ—µÖÖÛú›êü ‹Ûú

112

»ÖõÖ¾Öê¬Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ †Ö»Öß †ÖÆêü ŸÖß ´Öß ´ÖÓ•Öæ ü Ûêú»Öß †ÖÆêü. ¿ÖÖÃÖ®Ö ŸµÖÖ ÃÖæ“Ö®Öê¾Ö¸ü ÛúÖµÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß

†ÖÆêü ŸµÖÖÃÖÓ²Ö¬Öß ×®Ö¾Öê¤ü®Ö Ûú¸üß»Ö."

(9) "ÁÖß. ¬ÖÖê™êü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

¤üÖê®Æüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ÃÖÓµÖãŒŸÖ ²ÖîšüÛúß¯Öãœêü ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“Öê †×³Ö³ÖÖÂÖÞÖ “ÖÖ»Öã †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ †×¿ÖÂ™ü ¾Ö †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ´Öãôêû —ÖÖ»Öê»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ

¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö.

×¤ü®ÖÖÓÛú 8 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß, 1968 ¸Öê•Öß ÁÖß. ¯ÖÏÖÞÖ»ÖÖ»Ö ¾ÆüÖê üÖ, ×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß "×¤ü®ÖÖÓÛú 7

±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß, 1968 ¸üÖê•Öß ÁÖß. •ÖÖÓ²Öã¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ²ÖÖ. ¬ÖÖê™êü, ×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ. µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“Öê

†×³Ö³ÖÖÂÖÞÖ “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ÃÖŸÖŸÖ ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ ¤êü‰ú®Ö, ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“Öê †Ö¤êü¿Ö ¬Öã›üÛúÖ¾Öæ®Ö »ÖÖ¾Öæ®Ö

†Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê †ÖŸÖ ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ²ÖÖÆêü¸ü »ÖÖò²Öß´Ö¬µÖê ²Öê×¿ÖÃŸÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûú¹ý®Ö •ÖÖÞÖæ®Ö²Öã•Öæ®Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ´Ö¬µÖê ¾µÖŸµÖµÖ †ÖÞÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ Ûêú»Öê»ÖÖ ŸÖ£ÖÖÛú×£ÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÆüŒÛú³ÖÓÝÖ

¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 8 ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß, 1968 ¸üÖê•Öß †¬µÖõÖÖÓ®Öß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê

ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»Öß †Ö×ÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÆüÖ

¯ÖÏ¿®Ö, ŸµÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý®Ö †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü

¯ÖÖšü×¾Ö»ÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ÁÖß.¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®Öß ¯Öãœüß»Ö ´Öã§êü ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ Ûêú»Öê (1)

¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“µÖÖ †×³Ö³ÖÖÂÖÞÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¸üßŸÖÃÖ¸ü ‘Ö™üßŸÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ´Ö•ÖÞµÖÖŸÖ µÖêŸÖê ÛúÖµÖ,

(2) ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“Öê †×³Ö³ÖÖÂÖÞÖ Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ´ÖÖê üß»Ö ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ÛúÖµÖ, (3) µÖÖ¾Öêôûß

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ÛúÖêÞÖ “ÖÖ»Ö×¾ÖŸÖÖê, †Ö×ÞÖ (4) ‹ÛúÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ÝÖã®ÊÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ

†Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ‹ÛúÖ¾Öêôûß ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»ÖÞÖê µÖÖêÝµÖ ¾Ö ¸üßŸÖÃÖ¸ü †ÖÆêü ÛúÖµÖ? ´Öã§êü ÛÎú´ÖÖÓÛú

(‹Ûú) ŸÖê (ŸÖß®Ö) ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, Æêü ´Öã§êü †®µÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê

†ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÃÖ¬µÖÖ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß¿Öß ŸµÖÖÓ“ÖÖ ÛúÖÆüß“Ö ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ®ÖÖÆüß ÛúÖ¸üÞÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö

ÝÖã®ÊÖÓ“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö, †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ †Ö×ÞÖ †¯ÖÏ×ŸÖ×ÂšüŸÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üßŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÛúŸÖÔ¾µÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ŸµÖÖÓ“ÖÖ †®ÖÖ¤¸ü Ûú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“Öê

113

†×³Ö³ÖÖÂÖÞÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ×¾Ö®ÖµÖÖ®Öê †Ö×ÞÖ ×¿ÖÂ™üÖ“ÖÖ¸üÖ»ÖÖ ¬Ö¹ý®Ö ‹êÛúÞÖê †ÃÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ®Öê ÃÖÓÛêúŸÖ

‘ÖÖ»Öæ®Ö ×¤ü»Öê»ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö †®ÖÖ¤ü¸ü ¤üÖÜÖ×¾ÖÞÖê †Ö×ÞÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ¿Öß ‹Ûú×®ÖÂšü

¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ¿Ö¯Ö£Ö ‘ÖêŸÖ»Öê»Öß †ÃÖŸÖÖ®ÖÖÆüß ŸÖÃÖê ¾ÖŸÖÔ®Ö ®Ö Ûú¸üÞÖê †ÃÖê ÝÖÓ³Öß¸ü Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê †ÖÆêü. ´Öã§üÖ

ÛÎú.(“ÖÖ¸ü) ´ÆüÞÖ•Öê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ÊÖÓ“µÖÖÃÖ´ÖÖê ü ‹ÛúÖ“Ö ¾Öêôûß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô “ÖÖ»Öæ ¸üÖÆüÖÞÖê

µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖê ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê Ûúß ŸÖÃÖê Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ÛúÖÆüßÆüß Æü¸üÛúŸÖ ®Ö¾ÆüŸÖß ŸÖ¸üß

ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü ÃÖã¹ý †ÃÖ»Öê»Öß “ÖÖîÛú¿Öß ÆüÖê‡Ô ÖµÖÕŸÖ ±úÖî•Ö¤üÖ¸üß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ŸµÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †Ö¯Ö»Öê

ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö Ã£Ö×ÝÖŸÖ Ûêú»Öê ÆüÖêŸÖê.

ÁÖß. ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÛúÖœü»ÖÖ. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖÖÆüß ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖß»Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß

†Ö×ÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß µÖÖ ¤üÖê®Æüß ÃÖ×´ÖŸµÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸµÖÖ †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ †¿ÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê µÖÖêÝµÖ ŸÖê †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ÆüÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ®Ö ¯ÖÖšü×¾ÖŸÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖß»Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖÖ¸üÜµÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü

×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾ÖÞÖê ˆ×“ÖŸÖ ÆüÖê‡Ô»Ö †¿ÖÖ †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ µÖã×ŒŸÖ¾ÖÖ¤üÖŸÖ (•ÖÖê Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü

×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ“Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê “ÖÖ»Öæ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ)

ÛúÖÆüßÆüß ŸÖ£µÖ ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖŸÖ ÛúÖÆüßÆüß †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß †ÃÖê ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö ÆüÖêŸÖÖê †ÃÖÖ ‹Ûú¤üÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»µÖÖ¾Ö¸ü Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

ÃÖ×´ÖŸÖß¯Öãœêü •ÖÖÞÖê“Ö µÖÖêÝµÖ ÆüÖêŸÖê.

´ÆüÞÖæ®Ö ÁÖß. ¬ÖÖê™êü, ×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ. µÖÖÓ“Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö †×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÖ“µÖÖ ˆ¾ÖÔ×¸üŸÖ

ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÃÖÖšüß Ã£Ö×ÝÖŸÖ Ûú¸üÖ¾Öê †¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÆüÖ †Æü¾ÖÖ»Ö

Ã¾ÖßÛúÖ¸ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ‹ÛúÖ †Öšü¾Ö›ü¶Ö“µÖÖ †ÖŸÖ ŸµÖÖÓ®Öß ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ´ÖÖ±úß

¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß ¤êüÜÖß»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.×¤ü®ÖÖÓÛú 30 •Öã»Öî, 1969 ¸üÖê•Öß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß Ã¾ÖßÛúÖ¸üÞµÖÖ-

²ÖÖ²ÖŸÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ŸÖ£ÖÖ×¯Ö ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ»ÖÖ, ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ“µÖÖ †×³Ö³ÖÖÂÖÞÖÖ“µÖÖ

¾ÖêôêûÃÖ ÁÖß. ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»µÖÖ ÝÖî ü¾ÖŸÖÔÞÖãÛúß²Ö§ü»Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ

114

´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ¾Ö ŸÖß ÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»Öß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ŸµÖÖ“Ö ×¤ü¾Ö¿Öß

†¬µÖõÖÖÓ®Öß ÁÖß. ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´Ö•Ö ×¤ü»Öß.

(10) "´Ö¸üÖšüÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 1964-66) :- "¤îü.´Ö¸üÖšüÖ" µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü

—ÖÖ»Öê»µÖÖ ¾Öé¢ÖÖŸÖæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤îü. ´Ö¸üÖšüÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö

¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß. ¯ÖÏ. Ûêú. †¡Öê µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûêú»Öß.

ŸÖ£ÖÖ×¯Ö ÁÖß. †¡Öê µÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ×²Ö®Ö¿ÖŸÖÔ ´ÖÖ±úß ´ÖÖ×ÝÖŸÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öê.

(11) ÁÖß. œüÖÛúÞÖê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 1968) :- ÁÖß. ²Ö²Ö®Ö¸üÖ¾Ö œüÖÛúÞÖê µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ.

†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ÝÖò»Ö¸üßŸÖæ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ ¤êü‰ú®Ö ¾Ö ¯Ö¡ÖÛêú ±êúÛæú®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ

†›ü£ÖôûÖ ¾Ö ¾µÖŸµÖµÖ †ÖÞÖ»µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÁÖß. œüÖÛúÞÖê µÖÖÓ®ÖÖ 7 ×¤ü¾ÖÃÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ

šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

(12) "´ÖãÓ²Ö‡Ô ÃÖÛúÖôû" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 1981-84) :- ¤îü. ´ÖãÓ²Ö‡Ô ÃÖÛúÖôû µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ

×»Ö×Æü»Öê»µÖÖ ×»ÖÜÖÖÞÖÖŸÖæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤îü. ´ÖãÓ²Ö‡Ô ÃÖÛúÖôû µÖÖ

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß. ´ÖÖ¬Ö¾Ö ÝÖ›üÛú¸üß µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ŸÖß¾ÖÎ ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß

Ûúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß ÆüÖêŸÖß.

(13) "†Ö¯Ö»ÖÓ ´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 1992-94) :-"†Ö¯Ö»ÖÓ ´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" µÖÖ

ÃÖÖµÖÓ¤îü×®ÖÛúÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûêú»Öê»µÖÖ ×»ÖÜÖÖÞÖÖŸÖæ®Ö ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß "†Ö¯Ö»ÖÓ

´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" µÖÖ ÃÖÖµÖÓ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß. ×®Ö×ÜÖ»Ö ¾ÖÖÝÖôêû µÖÖÓ®ÖÖ

3 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ŸÖÃÖê“Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ †×¬ÖõÖê Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸êü †Ö¾ÆüÖ®ÖÖŸ´ÖÛú ¯Ö¡Ö ×»Ö×Æü»µÖÖ²Ö§ü»Ö †×ŸÖ×¸üŒŸÖ ‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖ †¿Öß ‹ÛæúÞÖ 4 ×¤ü¾ÖÃÖ

ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

(14) "¤îü. ¤êü¿ÖÖê®®ÖŸÖß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2001-2003 ) :- "¤îü.¤êü¿ÖÖê®®ÖŸÖß" µÖÖ †ÛúÖê»ÖÖ

µÖê£Öæ®Ö ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ¯ÖÓ“ÖÖµÖŸÖß ¸üÖ•Ö ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö †ÖõÖê ÖÖÆÔü ´Ö•ÖÛãú¸üÖŸÖæ®Ö

ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ¤ü¸ü ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú

ÁÖß. ¯ÖÏÛúÖ¿Ö ¯ÖÖêÆü êü µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß.

115

(15) "¤îü.´ÖÖ¯Ö¤Óü›ü" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2001-2004) - "¤îü.´ÖÖ¯Ö¤Óü›"ü µÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü

—ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúß µÖÖŸÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¯ÖÓ“ÖÖµÖŸÖß ¸üÖ•Ö ÃÖ×´ÖŸÖß¾Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ

×™üÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖß´Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ¤ü¸ü ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê

ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ÁÖß. ÃÖÓ•ÖµÖ •Öê¾Ö¸üßÛú¸ü µÖÖÓ®Öß ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê»Öß ´ÖÖ±úß ŸÖÃÖê“Ö ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤Ëü

Ûêú»Öê»Öß •ÖÖÆßü¸ü ×¤ü»Ö×ÝÖ¸üß ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖÓ Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

(16) "ÁÖß. ´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2005) - ¸üÖ•µÖÖ“Öê ˆ¯Ö ´Öã�µÖ´ÖÓ¡Öß ŸÖ£ÖÖ

�ÖéÆü´ÖÓ¡Öß µÖÖÓÖß ×¾Ö¬ÖÖÖÃÖ³ÖêŸÖ ‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ¬ÖÖê üÞÖÖŸ´ÖÛú ×®ÖÞÖÔµÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ÁÖß. ´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ

ÃÖêšüß, †¬µÖ�Ö, ²ÖÖ¸ü ´ÖÖ»Ö�ú †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿ÖÖ µÖÖÓ®Öß ¬Ö´Ö�úß¾Ö•ÖÖ ¿Ö²¤üÖŸÖ ŸµÖÖ“ÖÖ ×ÖÂÖê¬Öü � êú»µÖÖ´Öãôêû

ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÁÖß. ´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®ÖÖ 90

×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»Öß ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®ÖÖ 90 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ¯Ö¸ÓüŸÖã

ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®Öß 90 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ ÖîÛúß 29 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö

ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®Öß ×¿ÖõÖê×¾Ö¹ý¬¤ü ´ÖÖ.ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¤üÖê®Ö µÖÖ×“ÖÛúÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»µÖÖ

ŸµÖÖ ´ÖÖ.ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ±êú™üÖôû»µÖÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®Öß ŸµÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü

´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»Öê»µÖÖ †×¯Ö»ÖÖŸÖ ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¿ÖõÖê»ÖÖ †ÓŸÖ¸üß´Ö

Ã£Ö×ÝÖŸÖß ×¤ü»Öß ¯Ö¸üßüÞÖÖ´Öß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¤ü»Öê»µÖÖ ×¿ÖõÖê“Öß ¯ÖæÞÖÔ †Ó Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛú»Öß ®ÖÖÆüß ¾Ö

ÃÖª×Ã£ÖŸÖßŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ£ÖÔ ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ †ÖÆêü. (Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ.

ÃÖ¾ÖÖêÔ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖßÃÖÖšüß ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ †ÖÆêü - ´Öê, 2013)

(17) "ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛú ÃÖÃÖê×´Ö¸üÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2006-2007) - ´ÖÖ. †¬µÖõÖ,

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê †¬µÖõÖ µÖÖ ®ÖÖŸµÖÖ®Öê †Ö¯Ö»Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ×¾ÖÂÖµÖß

×™üÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖß Ûú¸üÞÖÖ¸üß, ŸµÖÖÓ“Öß ²Öê†¤ü²Öß ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ“Öß •Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖŸÖß»Ö

¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ›üÖÝÖÖôûÞÖÖ¸ß ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß¿Öß ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Öê ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü �êú»µÖÖ´Öãôêû ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ

´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓ“µÖÖ ¾Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒ�ú³ÖÓ�ÖÖ“µÖÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ�ú¸ü�Öß

116

ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛú ÃÖÃÖê×´Ö¸üÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÁÖß. ´Ö¬ÖãÛú¸ü »ÖÖëœêü µÖÖÓ®ÖÖ 10 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß

ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»Öß ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

ÁÖß.´Ö¬ÖãÛú¸ü »ÖÖëœêü µÖÖÓ®Öß 10 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖ»Öß.

(18) "ÁÖß. ®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2006-2008) - ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ´ÖÖÝÖ×¾Ö»Öê»ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖ Ã¾ÖŸÖ:“Öê Ã¾ÖÖõÖ¸üß®Öê ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖÃÖ ™üÖôûÖ™üÖôû Ûú¹ý®Ö ŸÖÃÖê“Ö

ÃÖ¤ü¸üÆæü ÃÖæ“Ö®Öê“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖõÖßÃÖÖšüß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»µÖÖ´Öãôêû

ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÁÖß. ®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö, ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ¸üÖ•µÖ

×®Ö¾Ö›üÞÖãÛú †ÖµÖãŒŸÖ µÖÖÓ®ÖÖ 2 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ×¤ü¾ÖÖÞÖß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ×¿Ö±úÖ¸ü¿ÖßŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ 7 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ

ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ‹ê¾Ö•Öß 2 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“µÖÖ ×¿ÖõÖê“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»Öß ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü

ÁÖß. ®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö µÖÖÓ®Öß 2 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖ»Öß. µÖÖ ×¿ÖõÖê×¾Ö¹ý¬¤ü ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö

µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ. ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ †Ö¾ÆüÖ®Ö ×¤ü»Öê. ´ÖÖ.ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ

ÛúÖµÖ´Ö šêü¾ÖŸÖ µÖÖ×“ÖÛúÖ ×®ÖÛúÖ»Öß ÛúÖœü»Öß. ŸµÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ †×¯Ö»Ö ¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»Öê ¾Ö ÃÖª:×Ã£ÖŸÖßŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ

†ÖÆêü.

(Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ. ÃÖ¾ÖÖêÔ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖßÃÖÖšüß ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ †ÖÆêü - ´Öê 2013)

(19) "ÁÖß. •Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß " ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (¯Öã®ÖÔ×¾Ö»ÖÖêÛúßŸÖ) (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ 2010-2012) -

´ÖÖ. ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖ ®ÖêŸµÖÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü ×•Ö»ÆüÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖÛú›êü †®ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •ÖÖŸÖß-•Ö´ÖÖŸÖß

†ŸµÖÖ“ÖÖ¸ü ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬ÖÛú ÛúÖµÖªÖÓŸÖÝÖÔŸÖ ÝÖã®ÆüÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ŸÖÛÎúÖ¸ü Ûú¹ý®Ö ŸÖÃÖê“Ö ÊÖ ×¾ÖÂÖµÖß

´ÖÖ.´ÖãÓ²Ö‡Ô ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †Öî ÓüÝÖÖ²ÖÖ¤ü ÜÖÓ›ü¯ÖßšÖŸÖü µÖÖ×“ÖÛúÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûú¹ý®Ö ÁÖß.¾Öôû¾Öß µÖÖÓ®Öß

ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÝÖî ü¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“µÖÖ †Ö¸üÖê ÖÖÓ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß ¤ü›ü¯ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ¤ü²ÖÖ¾Ö †ÖÞÖ»µÖÖ´Öãôêû

ˆ¤Ëü³Ö¾Ö»Öê»µÖÖ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖ ®ÖêŸÖê, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ ¾Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒ�ú³ÖÓ�ÖÖ“Öê ¾Ö †¾Ö´ÖÖÖÖ“Öê ¯ÖÏ�ú¸ü�Öß ×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ‹×¯ÖÏ»Ö, 2012 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÁÖß. •Öß.

‹®Ö. ¾Öôû¾Öß, ¯ÖÏÛú»¯Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß, ‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß ×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯Ö, µÖÖ¾Ö»Ö, ×•Ö. •ÖôûÝÖÖ¾Ö

117

µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ×¤ü®ÖÖÓÛú 17 ´ÖÖ“ÖÔ 2010 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ. †¬µÖõÖÓÖÛú›êü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ

×¤ü»Öß ÆüÖêŸÖß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 23 ‹×¯ÖÏ»Ö, 2010 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †®Öã ÖŸÖß ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü Æüß ²ÖÖ²Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ

ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú 8 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 2010 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

†Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

´ÖÖ.´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß µÖÖÓ®Öß †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖß»Ö ×¿Ö±úÖ¸ü¿Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×Ã¾ÖÛúÖ¸üÞµÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †ÃÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö

´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ Ûúß, "ÁÖß. •Öß. ‹®Ö. ¾Öôû¾Öß, ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ¯ÖÏÛú»¯Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß, ‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú

†Ö¤üß¾ÖÖÃÖß ×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯Ö µÖÖ¾Ö»Ö, ×•Ö»ÆüÖ •ÖôûÝÖÖ¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü

²ÖÖê»Ö¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß" ´ÖÖ¡Ö µÖÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖÃÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÛúÖÆüß ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß †ÃÖÆü´ÖŸÖß ¤ü¿ÖÔ¾Öæ®Ö ÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÝÖÓ³Öß¸ü †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû †×¬ÖÛú ÛúšüÖê ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô“Öß

†Ö¾Ö¿µÖÛúŸÖÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê ÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯Öã®Ö¿“Ö: ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ

¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê †¿Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûêú»Öß. ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ‹Ûú¤Óü¸üßŸÖ ³ÖÖ¾Ö®ÖÖ »ÖõÖÖŸÖ

‘Öê‰ú®Ö ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¾ÖÔ ÝÖ™ü®ÖêŸµÖÖÓ¿Öß Ûêú»Öê»µÖÖ “Ö“Öì®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †®Öã ÖŸÖß®Öê ÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

¯Öã®Ö:¿“Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê †ÃÖê ×®Ö¤êü¿Ö ×¤ü»Öê.

µÖÖ ¯ÖÏ�ú¸ü�Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö“ÖÖ¸üÖÓŸÖß †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ Ûúß, µÖÖ¯Öãœêü †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ´Ö¬µÖê ‹Ûú ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ (Example) ÛúÖµÖ´Ö ¾ÆüÖ¾Öê ´ÆüÞÖæ®Ö ÁÖß. •Öß. ‹®Ö. ¾Öôû¾Öß, ¯ÖÏÛú»¯Ö

†×¬ÖÛúÖ¸üß, ‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß ×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯Ö, µÖÖ¾Ö»Ö, ×•Ö. •ÖôûÝÖÖ¾Ö µÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ 3 (ŸÖß®Ö) ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ×¤ü¾ÖÖÞÖß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ

¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú 13 ‹×¯ÖÏ»Öü, 2012 ¸üüÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü

Ûêú»Öê»µÖÖ ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖê×ÛúŸÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ Ûêú»Öß.

ÃÖ¤ü¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖ¤ü¸ü 3 (ŸÖß®Ö) ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ

ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“µÖÖ ×¿ÖõÖê‹ê¾Ö•Öß 2 (¤üÖê®Ö) ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †ÃÖÖ

ÃÖã¬ÖÖ¸üßŸÖ šü¸üÖ¾Ö ´ÖÓ•Öæ ü Ûêú»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÁÖß. •Öß. ‹®Ö. ¾Öôû¾Öß, µÖÖÓ®Öß ¤üÖê®Ö ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß

ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ³ÖÖêÝÖ»Öß. (×¤ü®ÖÖÓÛú 14/4/2012 ŸÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú 15/4/2012)

118

16. ÃÖÃÖÓ¤êüŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê

(1) ÁÖß. ´Öã¤üËÝÖ»Ö, ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖ, †ÖÙ£ÖÛú »ÖÖ³Ö ×´Öôû×¾ÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

»ÖÖêÛúÃÖ³ÖÖ ¾ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖÆüß ˆ““Ö ¯ÖÓ ü¯Ö¸üÖ †ÖÆêüŸÖ. ÃÖ³ÖÃÖ¤üÖÓ®Öß †Ö¯Ö»Öê

¾ÖŸÖÔ®Ö ŸµÖÖ ¯ÖÓ ü¯Ö êü»ÖÖ †®Öã¹ý¯Ö †ÃÖê“Ö šêü¾ÖÖ¾ÖµÖÖÃÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê. ÃÖ³ÖÖÃÖ¤ü ´ÆüÞÖæ®Ö •Öß ÛúÖ´Öê Ûú¸üÖ¾Öß

»ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ ŸÖß ×®Ö:Ã¾ÖÖ£ÖÔ²Öã¬¤üß®Öê Ûêú»Öß ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ. ŸµÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †ÖÙ£ÖÛú »ÖÖ³Ö ×´Öôû×¾ÖŸÖÖ

ÛúÖ´ÖÖ ®ÖµÖê. †¿Öß ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ †ÃÖ»Öß ŸÖ¸üß ŸµÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ¾ÖÖÝÖÞÖÖ êü ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸ü ¾Ö †Ö´Ö¤üÖ¸ü †ÖœüôûŸÖ

†ÃÖŸÖÖŸÖ.µÖÖ¯ÖîÛúß ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸ü ‹“Ö. ÃÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ“Öê ‹Ûú ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ †ÖÆêü. µÖÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ“ÖÖ

²ÖÖò ²Öê ²Öã»ÖßµÖ®Ö †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö¿Öß ‘Ö×®ÖÂšü ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö. †ÃÖŸÖÖÓ®ÖÖ µÖÖ †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“Öß †®ÖêÛú ÛúÖ´Öê

ÃÖ¸üÛúÖ¸ü¤ü¸ü²ÖÖ¸üß †ÃÖŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖÓ“Öß ÛúÖÆüß ÝÖÖ·ÆÖÞÖß ´ÖÓ¡Öß ´ÖÆüÖ¿ÖµÖÖÓ Öãœêü ´ÖÖÓ›üÖ¾ÖµÖÖ“Öß †ÃÖŸÖÖŸÖ ¾Ö

ÛúÖÆüß ¯ÖÏ¿®Ö »ÖÖêÛúÃÖ³Öê Öãœêü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. Æüß ÃÖ¾ÖÔ ÛúÖ´Öê ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÓÖ®Öß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê

Ûú²Öæ»Ö Ûêú»Öê, ¯ÖÞÖ ŸµÖÖÃÖÖšüß †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®ÖÛú›æü®Ö ¾ÖßÃÖ Æü•ÖÖ¸ü µÖÖ ¸üÛú´Öê“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß Ûêú»Öß.

†ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö®Öê ¯ÖÖ“Ö Æü•ÖÖ¸ü ¹ý¯ÖµÖê ¤êüÞµÖÖ“Öê ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê. †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“Öê †¬µÖõÖ ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖ

µÖÖÓ“Öß †£ÖÔ ÖÓ¡µÖÖÓ¿Öß ´Öã»ÖÖÜÖŸÖ ‘Ö›ü¾Öæ®Ö †ÖÞÖÞµÖÖ“Öê ŸµÖÖÓ®Öß ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê ¾Ö ŸµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê †£ÖÔ ÖÓ¡µÖÖÓ®ÖÖ

¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö ´Öã»ÖÖÜÖŸÖß“Öß ŸÖÖ¸üßÜÖ ¾Ö ¾Öêôû ¤êüÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûêú»Öß. ´Öã»ÖÖÜÖŸÖ ‘ÖêÞµÖÖÃÖ

†£ÖÔ ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ®ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»ÖÖ. ÁÖß. ´Öã¤üËÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ²ÖÖò ²Öê ²Öã»ÖßµÖ®Ö †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ‹ÛúÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß.

ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖ®ÖÖ¾Ö¸ü ÝÖê»Öß. ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸ü

´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÖ“Ö ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ“Öß ÃÖ×´ÖŸÖß ®Öê ÖÞµÖÖ“ÖÖ šü¸üÖ¾Ö

¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ¯ÖÓ×›üŸÖ •Ö¾ÖÖÆü¸ü»ÖÖ»Ö ®ÖêÆü¹ý µÖÓÖ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛ 6 •Öæ®Ö, 1951 ¸üÖê•Öß ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. šü¸üÖ¾Ö

´ÖÖÓ›üŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÁÖß. ´Öã¤üËÝÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê ŸÖÛÎúÖ¸ü ´ÖÖÓ›ü»Öß :-

1) ²ÖÖò ²Öê ²Öã»ÖßµÖ®Ö †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“Öß ×¤ü®ÖÖÓÛ 9 ´ÖÖ“ÖÔ 1951 ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß ÆüÖêŸÖß. †ÃÖÖê×¿Ö‹¿Ö®Ö“µÖÖ ÛúÖÆüß ŸÖÛÎúÖ¸üà“Öß ¤üÖ¤ü »ÖÖ¾Öæ®Ö ‘ÖêÞµÖÖÃÖÖšüß »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ

‹ÛúÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öê Ûú²Öæ»Ö Ûêú»Öê †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¹ý¯ÖµÖê 20,000/- ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ

¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖ³Öê Öæœêü ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ŸµÖÖ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ ÆüÖê‰ú®Ö ¹ý. 5000/- ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö

ÃÖÓ ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ.

119

2) †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö“µÖÖ 30 ´ÖÖ“ÖÔ ¸üÖê•Öß ²ÖÖê»Ö×¾Ö»Öê»µÖÖ ²ÖîšüÛúßŸÖ ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®ÖÖ ‹Ûú

Æü•ÖÖ¸ü ¹ý¯ÖµÖê ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öê ÃÖÓÖÝÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ †¬µÖõÖ ¾Ö

ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ×¤ü»»ÖßÃÖ ²ÖÖê»ÖÖ×¾Ö»µÖÖ“Öê ¾Ö ŸµÖÓÖ“Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ´ÖÓ¡µÖÖ¿Öß

´Öã»ÖÖÜÖŸÖ ‘Ö›ü¾Öæ®Ö †ÖÞÖÞµÖÖ“Öê ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üßŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

3) µÖÖ ²ÖîšüÛúß¯Öæ¾Öá ÁÖß.´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ×¤ü®ÖÖÓÛ 24 ´ÖÖ“ÖÔ, 1951 ¸üÖê•Öß ¯Ö¡Ö ¯ÖÖšü¾Öæ®Ö

†£ÖÔ ÖÓ¡µÖÖÓ®ÖÖ ´Öã»ÖÖÜÖŸÖß“Öß ¾Öêôû ¤êüÞµÖÖÃÖ ÃÖã“Ö×¾Ö»Öê. †£ÖÔ ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ÁÖß. ´ÖãË¤ËüÝÖ»Ö

µÖÖÓ“µÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ´Öã»ÖÖÜÖŸÖ šü¸ü×¾ÖÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü ×¤ü»ÖÖ.

4) ´ÖÖ“ÖÔ ´Ö×Æü®µÖÖŸÖ ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ‹ÛúÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ×¤ü»Öß. ŸÖÖê ¯ÖÏ¿®Ö ²Öã»µÖ®Ö

†ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö²ÖÖ²ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ.

5) †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö“µÖÖ ¯Ö¤üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“Öß ´Öã»ÖÖÜÖŸÖ ‘Ö›ü¾Öæ®Ö †ÖÞÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö ¾Ö ®ÖÖê™üßÃÖ

×¤ü»Öê»ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß †ÖÙ£ÖÛú ÃÖÖÆüÖµµÖ ×´Öôû×¾ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ÆüÖêŸÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †¬µÖõÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ÁÖß. ™üß. ™üß. ÛéúÂÞÖ´´ÖÖ“ÖÖ¸üß µÖÖÓ“Öß ×®ÖµÖãŒŸÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

ÁÖß. Ûêú. ™üß. ¿ÖÆüÖ, ÁÖß. ÃÖµµÖ¤ü ®ÖÖî¿Öê ü†»»Öß, ÁÖß´ÖŸÖß ¤ãüÝÖÖÔ²ÖÖ‡Ô ¾Ö ÁÖß. Ûú×¿Ö®ÖÖ£Ö¸üÖ¾Ö ¾Öîªü Æêü

ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê ÃÖ¤üÃµÖ ÆüÖêŸÖê. ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú ²ÖîšüÛú ×¤ü®ÖÖÓÛ 9 •Öæ®Ö 1951 ¸üÖê•Öß ²ÖÖê»ÖÖ×¾ÖÞµÖÖŸÖ

†Ö»Öß ¾Ö ŸµÖÖŸÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü“µÖÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ †ÃÖ»Öê»Öê ÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

29 •Öæ®Ö ŸÖê 5 •Öã»Öî ÖµÖÕŸÖ ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ²ÖîšüÛúß ´ÖÓÓã²Ö‡Ô ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ‡´ÖÖ¸üŸÖßŸÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ

†Ö»µÖÖ. µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ²ÖîšüÛúà®ÖÖ ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê ¾Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ±ìú †ò›ü¾ÆüÖêÛêú™ü

¯ÖÖ¸ü›üß¾ÖÖ»ÖÖ µÖÖÓ®ÖÖÆüß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê 24

ÃÖÖõÖß¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ •Ö²ÖÖ®µÖÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖ ¾Ö †Ö¯Ö»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ×¤ü®ÖÖÓÛ 30 •Öã»Öî 1951 ¸üÖê•Öß »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ

ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ. ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ“Öê ¾ÖŸÖÔ®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü»ÖÖ ¿ÖÖê³ÖÞÖÖ êü ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê

†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ ®Ö´Öæ¤ü Ûêú»Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛ 24 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü 1951 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö ´ÖÖ®µÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ¾Ö ÁÖß.

´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ“Öê ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß šü¸üÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. šü¸üÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÓ›üßŸÖ ®ÖêÆü¹ý

µÖÖÓ®Öß ³ÖÖÂÖÞÖ Ûêú»µÖÖ¾Ö¸ü ÁÖß. ´Öã¤ËüÝÖ»Ö µÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖŸ¾ÖÖ“ÖÖ ¸üÖ•Öß®ÖÖ´ÖÖ ×¤ü»ÖÖ. šü¸üÖ¾ÖÖŸÖ

µÖÖêÝµÖ ŸÖß ¤ãü¹ýÃŸÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ. »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö

¸§ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÆüÖ ¯Ö×Æü»ÖÖ“Ö šü¸üÖ¾Ö ÆüÖêµÖ.

120

(2) ›üÖò. ÃÖã²ÖÎÊÞµÖ´Ö Ã¾ÖÖ´Öß µÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

†ÖÞÖß²ÖÖÞÖß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ›üÖò. ÃÖã²ÖÎÊÞµÖ´Ö Ã¾ÖÖ´Öß Æüê ¯Ö¸ü¤êü¿ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ¤êü¿ÖÖ“Öß

†¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸üß ×¾Ö¬ÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öß, µÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß

Ûú¸üÞµÖÖÛú¸üŸÖÖ ÁÖß. ÝÖÖî êü ´Öã üÆüÖ¸üß µÖÖÓ“µÖÖ †¬µÖõÖŸÖêÜÖÖ»Öß ¤üÆüÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ‹Ûú ÃÖ×´ÖŸÖß

®Öê ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ›üÖò. Ã¾ÖÖ´Öß µÖÖÓ“Öê ¾ÖŸÖÔ®Ö Æüê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖ µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÂšêü»ÖÖ

¬ÖŒÛúÖ ¤êüÞÖÖ¸êü †ÃÖæ®Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÛú›æü®Ö †¯Öê×õÖŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÖ¿Öß ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖ †ÖÆêü †ÃÖÖ

†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ.

ÃÖ¤ü¸ü †Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ®ÖêŸÖê ÁÖß. Ûú´Ö»ÖÖ¯Ö×ŸÖ ×¡Ö¯ÖÖšüß µÖÖÓ®Öß

×¤ü®ÖÖÓÛ 15 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1976 ¸üÖê•Öß ‹Ûú šü¸üÖ¾Ö ¸üÖ•µÖÃÖ³ÖêŸÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ¾Ö ›üÖò.Ã¾ÖÖ´Öß µÖÖÓ“Öê

ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ«üÖ êü Ûêú»Öß. ŸÖÖê šü¸üÖ¾Ö †Ö¾ÖÖ•Öß ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ

—ÖÖ»µÖÖ“Öê †¬µÖõÖÖÓ®Öß •ÖÖÆüß¸ü Ûêú»Öê.

(3) ÁÖß´ÖŸÖß ‡Ó×¤ü¸üÖ ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“Öê ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛéúŸÖß²Ö§ü»Ö ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÝÖ »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß ¸üÖÂ™ÒüÖÓ“µÖÖ

‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ ±úŒŸÖ ÁÖß´ÖŸÖß ‡Ó×¤ü¸üÖ ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: ‘Ö›ü»ÖÖ. »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“ÖÖ

†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÃÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü †Ö¸üÖê Ö ÆüÖêŸÖÖ ŸÖê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¤üÖê®Ö ¾ÖÂÖÖÔ Öæ¾Öá ´ÆüÞÖ•Öê 1977 ÃÖÖ»Öß

‘Ö›ü»Öê. ÁÖß.ÃÖÓ•ÖµÖ ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“µÖÖ "´ÖÖ¹ýŸÖß ×»Ö×´Ö™êü›ü" µÖÖ ÛÓú¯Ö®Öß®Öê ÛúÖÆüß µÖÓ¡ÖÃÖÖ´ÖÝÖÏß ¯Ö¸ü¤êü¿ÖÖŸÖã®Ö

†ÖµÖÖŸÖ Ûêú»Öß. Æüß ÝÖêÖÂ™ü ÛÓú¯Ö®Öß»ÖÖ ×¤ü»Öê»µÖÖ ¯Ö¸ü¾ÖÖ®µÖÖŸÖß»Ö ¿ÖŸÖá“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üß ÆüÖêŸÖß.

µÖÓ¡ÖÃÖÖ´ÖÝÖÏß“µÖÖ †ÖµÖÖŸÖß²ÖÖ²ÖŸÖ ÁÖß. ´Ö¬Öã ×»Ö´ÖµÖê ¾Ö ÁÖß. •µÖÖê×ŸÖ´ÖÔµÖ ²ÖÃÖã µÖÖÓ®Öß ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôûµÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖÓ“Öß ¯Öã¾ÖÔÃÖæ“Ö®ÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖßÛÓú›êü ¯ÖÖšü×¾Ö»µÖÖ. ŸµÖÖ¯ÖîÛúß ÁÖß. •µÖÖê×ŸÖ´ÖÔµÖ ²ÖÃÖã µÖÖÓ“ÖÖ

ŸÖÖ¸üÖÓ×ÛúŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ÛÎú´ÖÖÓÛú 656 ÆüÖ ˆ¢Ö¸üÖÃÖÖšüß ×¤ü®ÖÖÓÛ 16 ‹×¯ÖÏ»Ö 1975 ¸üÖê•Öß šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ

†Ö»ÖÖ.

ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®Öß ÃÖæ“Ö®ÖÖ ×¤ü»Öê»Öê ¯ÖÏ¿®Ö »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖßÛú›æü®Ö ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÜÖÖŸµÖÖÛú›êü

¯ÖÖšü×¾Ö»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 16 ‹×¯ÖÏ»Ö 1975 ¸üÖê•Öß ÁÖß. •µÖÖê×ŸÖ´ÖÔµÖ ²ÖÃÖã µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖÃÖ

´ÖÖ×ÆüŸÖß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ®Ö —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ˆ¢Ö¸ü ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ®ÖÖÆüß. ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÛúÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö

—ÖÖ»Öß ®ÖÖÆüß µÖÖ“Öß ÛúÖ¸üÞÖ´Öß´ÖÖÓÃÖÖ ¤üÖê®Ö ¾ÖÂÖÖÕ®ÖÓŸÖ¸ü ˆ‘Ö›üÛúßÃÖ †Ö»Öß. µÖÖ ¤üÖê®Ö ¾ÖÂÖÖÔ“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ

121

¤êü¿ÖÖŸÖ ¾ÖêÝÖÖ®Öê ‘Ö›üÖ´ÖÖê›üß ‘Ö›üŸÖ ÆüÖêŸµÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 25 •Öæ®Ö 1975 ¸üÖê•Öß ¤êü¿ÖÖŸÖ †ÖÞÖß²ÖÖÞÖß

¯ÖãÛúÖ¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ‹ÛúÖêÞÖßÃÖ ´Ö×Æü®µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖÖ¾ÖÔ×¡ÖÛú ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúÖ ‘ÖêÞµÖÖŸÖ

†Ö»µÖÖ. µÖÖ ×®Ö¾Ö›üÞÖãÛúßŸÖ ÛúÖÑÝÖÏêÃÖ ¯ÖõÖÖ“ÖÖ ¤üÖ¹ýÞÖ ¯Ö¸üÖ³Ö¾Ö —ÖÖ»ÖÖ ¾Ö •Ö®ÖŸÖÖ ¯ÖõÖÖÃÖ ²ÖÆãü´ÖŸÖ

×´ÖôûÖ»Öê. ÁÖß´ÖŸÖß ‡Ó×¤ü¸üÖ ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“ÖÖ ¸üÖµÖ²Ö¸êü»Öß µÖÖ ´ÖŸÖ¤üÖ¸üÃÖÓ‘ÖÖŸÖ ¯Ö¸üÖ³Ö¾Ö —ÖÖ»ÖÖ. •Ö®ÖŸÖÖ ¯ÖõÖ

ÃÖ¢ÖÖ¹ýœü —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ ¯ÖõÖÖ“µÖÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü®Öê †ÖÞÖß²ÖÖÞÖßŸÖß»Ö †×ŸÖ êüÛúÖÓ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ

×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛ 28 ´Öê 1977 ¸üÖê•Öß ³ÖÖ¸üŸÖÖ“Öê ´ÖÖ•Öß ÃÖ¸ü®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö ÁÖß. •Öê. ÃÖß. ¿ÖÆüÖ

µÖÖÓ“ÖÖ ‹Ûú ÃÖ¤üÃµÖ †ÖµÖÖêÝÖ ®Öê ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ. ŸµÖÖ †ÖµÖÖêÝÖÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ÁÖß.

•µÖÖê×ŸÖ´ÖÔµÖ ²ÖÃÖã µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÝÖÖêôûÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ˆªÖêÝÖ ´ÖÓ¡ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö “ÖÖ¸ü

†Ö×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“ÖÖ †®Ö×®¾ÖŸÖ ”ûôû Ûêú»µÖÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÖŸÖ †Ö»Öß. µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö,

¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®ÖÖÓ“Öê †×ŸÖ×¸üŒŸÖ Ã¾ÖßµÖ ÃÖÆüÖµµÖÛú ÁÖß. †Ö¸ü. Ûêú. ¬Ö¾Ö®Ö ¾Ö ÃÖß. ²Öß. †ÖµÖ. “Öê ›üÖµÖ êüŒ™ü¸ü

ÁÖß. ›üß. ÃÖê®Ö µÖÖÓ“ÖÖ ÆüÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“ÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ †ÖµÖÖêÝÖÖ®Öê ÛúÖœü»ÖÖ.

1978 ÃÖÖ»Öß »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ×“ÖÛú´ÖÝÖ»Öæ ü ´ÖŸÖ¤üÖ¸üÃÖÓ‘ÖÖŸÖ ¯ÖÖê™ü×®Ö¾Ö›üÞÖæÛú —ÖÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖŸÖ

ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÖÓ¬Öß ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ´ÖŸÖÖ×¬ÖŒµÖÖ®Öê ×®Ö¾Ö›æü®Ö †Ö»µÖÖ. ÁÖß. •µÖÖê×ŸÖ´ÖÔµÖ ²ÖÃÖã µÖÖÓ®Öß ×¾Ö“ÖÖ¸ü»Öê»µÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÝÖÖêôûÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ˆªÖêÝÖ ´ÖÓ¡ÖÖ»ÖµÖÖŸÖß»Ö “ÖÖ¸ü †×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ“ÖÖ ”ûôû Ûú¹ý®Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †Ö×ÞÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ Ûêú»ÖÖ †ÃÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ

†Ö»ÖÖ. ŸÖÖê ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ×¾Ö¿ÖÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.. ´ÖÖ•Öß ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÁÖß´ÖŸÖß

ÝÖÖÓ¬Öß, ŸµÖÖÓ“Öê ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö †×ŸÖ×¸üŒŸÖ ÃÖ×“Ö¾Ö ÁÖß.†Ö¸ü.Ûêú.¬Ö¾Ö®Ö ¾Ö Ûëú¦üßµÖ ÝÖã ŸÖ“Ö¸ü ÜÖÖŸµÖÖ“Öê

´ÖÖ•Öß ÃÖÓ“ÖÖ»ÖÛú ÁÖß.›üß.ÃÖê®Ö µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕ®ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤üÖêÂÖß šü¸ü×¾Ö»Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛ 21 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 1978 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †Ö¯Ö»ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ

ÃÖ¾ÖÖÕ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖß ×¿ÖõÖÖ ªÖ¾ÖµÖÖ“Öß µÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê¾Ö¸ü ÃÖÖê Ö×¾Ö»ÖÖ.

ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸ü »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ ×¤ü®ÖÖÓÛ 7 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1978 ¸üÖê•Öß “Ö“ÖÖÔ ÃÖã¹ý

—ÖÖ»Öß. •Ö®ÖŸÖÖ ¾Ö †®µÖ ¯ÖõÖÖÓ®Öß †Ö¯Ö»µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ ®ÖÖÆüß ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ

´ÖŸÖÃ¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ ×¤ü»Öê. ‡Ó×¤ü¸üÖ ÛúÖÑÝÖÏêÃÖ ¾Ö †ÞÞÖÖ ¦ü.´Öã.Ûú. ¯ÖõÖÖ“Öê ÃÖ³ÖÖÃÖ¤ü µÖÖÓ®Öß ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÖÓ¬Öß

µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÖšüß¿Öß ˆ³Öê ¸üÖÆæü®Ö ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ»ÖÖ •ÖÖê ü¤üÖ¸ü ×¾Ö¸üÖê¬Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¾Ö¡ÖÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. ×¾Ö¸üÖê¬ÖÛúÖÓ“Öê

´ÆüÞÖÞÖê Ûúß, ÆüÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü 5 ¾µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ (1972 -77) ´Öã¤üŸÖßŸÖ ‘Ö›ü»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê 1977

ÃÖÖ»Öß ×®Ö¾Ö›ü»Öê»µÖÖ ÃÖÆüÖ¾µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê»ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ÛúÃÖ»ÖßÆüß

122

ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. •Ö®ÖŸÖÖ, ÛúÖòÓÝÖÏêÃÖ, ›üÖ¾Öê Ûú´µÖã×®ÖÃ™ü ¾Ö ˆ•Ö¾Öê Ûú´µÖã×®ÖÃ™ü µÖÖ

“ÖÖ¸üÆüß ¯ÖõÖÖ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ®Öß ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ»ÖÖ †®ÖãÛæú»Ö †¿Öß ³Öæ×´ÖÛúÖ ‘ÖêŸÖ»Öß. µÖÖ ¯ÖõÖÖ“µÖÖ

´ÆüÞÖÞµÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆ üÆüß †¾µÖÖÆüŸÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÃÖæ®Ö ×¾Öª´ÖÖ®Ö »ÖÖêÛúÃÖ³Öê»ÖÖ ¯Öæ¾Öá“µÖÖ ‘Ö™ü®Öê“Öß

¤üÜÖ»Ö ‘ÖêŸÖÖ µÖêŸÖê †¿Öß ×¤ü®ÖÖÓÛ 13 ×›üÃÖë²Ö¸ü, 1978 ¸üÖê•Öß ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÖÓ¬Öß µÖÓÖ®Öß †Ö¯Ö»Öß ²ÖÖ•Öã

´ÖÖÓ›ü»Öß.

¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ “ÖÖ»Öã †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ¯ÖÓŸÖ¯ÖÏ¬ÖÖ®Ö ÁÖß.´ÖÖê üÖ¸ü•Öß³ÖÖ‡Ô ¤êüÃÖÖ‡Ô µÖÖÓ®Öß šü¸üÖ¾Ö

´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤üÖêÂÖß šü¸ü»Öê»µÖÖ ¾µÖØŒŸÖ®ÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö “ÖÖ»Öã †ÃÖê ÖµÖÕŸÖ

ŸÖã¹ÓýÝÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê ¾Ö ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“Öê »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öê ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß

´ÖÖÝÖÞÖß ÊÖ šü¸üÖ¾ÖÖ´Öãôêû Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. šü¸üÖ¾ÖÖÃÖ 279 †®ÖãÛæú»Ö ŸÖ¸ü 138 ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö †ÃÖê

´ÖŸÖ¤üÖ®Ö —ÖÖ»Öê. 37 ÃÖ¤üÃµÖ ´ÖŸÖ¤üÖ®ÖÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ŸÖ™üÃ£Ö ¸üÖ×Æü»Öê ÆüÖêŸÖê.

´ÖŸÖ¤üÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öß ²ÖîšüÛú ŸÖÆüÛãú²Ö —ÖÖ»Öß. ×¿ÖõÖÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕ®ÖÖ

×ŸÖÆüÖ›ü •Öê»Ö´Ö¬µÖê ¯ÖÖšü¾ÖÞµÖÖ“µÖÖ ÆãüÛãú´ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß Ã¾ÖÖõÖ¸üß Ûêú»Öß. »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö

6-7 ×¤ü¾ÖÃÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü Ã£Ö×ÝÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ÁÖß´ÖŸÖß ÝÖÖÓ¬Öà®ÖÖ ÃÖÖŸÖ ×¤ü¾ÖÃÖ ÛúÖ¸üÖÝÖéÆüÖŸÖ ÛúÖœüÖ¾Öê

»ÖÖÝÖ»Öê.

[ÁÖß´ÖŸÖß ‡Ó×¤ü¸üÖ ÝÖÖÓ¬Öß µÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¸üÖê¬ÖÖŸÖ Ûêú»Öê»Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ¸ü§ü²ÖÖŸÖ»Ö šü¸ü×¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ šü¸üÖ¾Ö

ÃÖÖŸÖ¾µÖÖ »ÖÖêÛúÃÖ³ÖêŸÖ ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.]

123

17. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü ¾Ö ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö Ûêú»µÖÖ“Öß ¯ÖÏÛú¸üÞÖê

ÁÖß.•ÖÖÓ²Öã¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö ¸ü§ü

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ‹Ûú“Ö ¯ÖÏÃÖÓÝÖ ‘Ö›ü»ÖÖ †ÖÆêü.

×¤ü®ÖÖÓÛ 12 †ÖòÝÖÃ™ü, 1964 ¸üÖê•Öß ÁÖß.¬ÖÖê™êü µÖÖÓ“µÖÖÛú›æü®Ö ÝÖÖêôûÖ±êúÛúß“ÖÖ, ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖàÛú›êü —Öê Ö

‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ ¾Ö ÃÖã üõÖÖ ¸üõÖÛúÖ¿Öß —Ö™üÖ¯Ö™ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÝÖ ‘Ö›ü»ÖÖ.¤ãüÃÖ·µÖÖ ×¤ü¾Ö¿Öß ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖÃÖ

¸üßŸÖÃÖ¸ü ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ“Ö ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß ÁÖß.¾ÖÃÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ®ÖÖ‡ÔÛú µÖÖÓ®Öß ¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ ÖÖÞÖê šü¸üÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ.

"12 †ÖòÝÖÃ™ü ¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ‹Ûú ÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß.•ÖÖÓ²Öã¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»Öê †ŸµÖÓŸÖ

²Öê×¿ÖÃŸÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö ¯ÖÖÆüŸÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ“Öß ¾µÖ×ŒŸÖ¿Ö: ¾Ö ‹ÛæúÞÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß

†¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ¾Ö †®ÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ µÖÖ²Ö§ü»Ö †Ö¯Ö»µÖÖ»ÖÖ ²ÖÃÖ»Öê»ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ ¾Ö ×ŸÖ¸üÃÛúÖ¸ü Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü

¾µÖŒŸÖ Ûú¸üßŸÖ †ÖÆêü. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¾Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß µÖÖÓ“ÖÖ ‘ÖÖê ü †¯Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü Æêü ¾ÖŸÖÔ®Ö ÆüÖêŸÖê ´ÆüÞÖæ®Ö

Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ«üÖ¸üÖ †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ Ûú¸üßŸÖ †ÖÆêü ¾Ö ÆãüÛæú´Ö ¤êüŸÖ †ÖÆêü Ûúß, ÁÖß.

•ÖÖÓ²Öã¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö ŸÖŸÛúÖôû ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß ¾ÆüÖ¾Öß, ¾Ö¸ü ˆ»»Öê×ÜÖ»Öê»µÖÖ

¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà®Öß •µÖÖ ÃÖÓµÖ´ÖÖ®Öê ¾Ö ÃÖ´ÖµÖ–ÖŸÖê®Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö “ÖÖ»Ö×¾Ö»Öê

ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¬Ö®µÖ¾ÖÖ¤ü ¤üêŸÖ †ÖÆêü."

µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¯ÖÏŸµÖêÛúÖ®Öê †Ö¯Ö»Öß ´ÖŸÖê ¿ÖÖÓŸÖŸÖê®Öê ´ÖÖÓ›ü»Öß ¯ÖÖ×Æü•ÖêŸÖ ¾Ö »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüßÃÖ ŸÖê

¯ÖÖêÂÖÛú“Ö †ÖÆêü. »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß¾Ö¸ü •µÖÖÓ“ÖÖ ×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖ †ÖÆüê ŸµÖÖÓ®Öß »ÖÖêÛú¿ÖÖÆüß“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ

¸üÖÜÖÞµÖÖÃÖÖšüß µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ»ÖÖ ¯ÖÖØšü²ÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê †Ö¾ÖÖÆü®Ö šü¸üÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê. µÖÖ

×¿ÖõÖê‹ê¾Ö•Öß ¤ãüÃÖ·µÖÖ ‹ÜÖÖªÖ ×¿ÖõÖê“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖÖ †ÃÖê ÁÖß. ¬Öãôãû¯Ö µÖÖÓ®Öß ÃÖã“Ö×¾Ö»Öê

¾Ö ŸµÖÖ ÃÖæ“Ö®ÖêÃÖ †Ö“ÖÖµÖÔ ¤üÖÓ›êüÛú¸ü, ÁÖß. ¸üÆüÖÓÝÖ›üÖ»Öê ¾Ö ÁÖß.Ø¯Ö™üÖê µÖÖÓ®Öß ¯ÖÖØšü²ÖÖ ×¤ü»ÖÖ. ÁÖß.Ø¯Ö™üÖê

µÖÖÓ®Öß ŸÖ¸ü ŸÖ¿ÖÖ †Ö¿ÖµÖÖ“Öß ˆ¯ÖÃÖæ“Ö®ÖÖ ´ÖÖÓ›ü»Öß ¯ÖÞÖ ŸÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ®ÖÖ´ÖÓ•Ö æ ü Ûêú»Öß. µÖÖ ¾Öêôûß

ÁÖß. ¬Öãôã Ö Æêü ˆ³Öê ¸üÖ×Æü»Öê ¾Ö ´ÆüÞÖÖ»Öê Ûúß, "ÁÖß. ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ®Öß ÝÖÖµÖ ´ÖÖ¸ü»Öß ŸÖ¸ü ÃÖ¸üÛúÖ¸ü ¾ÖÖÃÖ¹ý

´ÖÖ¸üßŸÖ †ÖÆêü." ‹¾Öœêü ÃÖÖÓÝÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖŸµÖÖÝÖ Ûêú»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÖšüÖê ÖÖšü ×¾Ö¸üÖê¬Öß ÝÖ™üÖ“Öê ÃÖ¾ÖÔ

†Ö´Ö¤üÖ¸ü ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›ü»Öê. ´Öæôû šü¸üÖ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖÓ ÖŸÖ Ûú¹ý®Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¿Öß

†¯Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ“Öê †Ö¸üÖê ÖÖ¾Ö¹ý®Ö ÁÖß. ¬ÖÖê™êü µÖÖÓ“Öê ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö ¸ü§ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ

‘ÖêŸÖ»ÖÖ.

124

´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖÖÃÖ³ÖÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖÖ¯Ö×¸üÂÖ¤üÃÖ¤üÃµÖÖÓÖÖ ×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ �êú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß

†.�Îú ×¤üÖÖÓ�ú ×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖêÖÖÓ¾Ö

¯Ö�Ö ×Ö»ÖÓ²ÖÖÖ“Öê �úÖ ü�Ö ×�úŸÖß×¤ü¾ÖÃÖÖ�ú×¸üŸÖÖ

¿Öê üÖ

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)1) 13/8/1964 (‹�ú ÃÖ¤üÃµÖ)

ÁÖß. •ÖÖ²Öã¾ÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ¬ÖÖê™êü±úÖò ü¾Ö›Ôü ²»ÖÖò�ú ×¤ü.12-8-1964 †Ö¯Ö»ÖÖ

´ÖÖ‡Ô�ú ²ÖÓ¤ü †ÖÆêü µÖÖ�úÖ¸ü�ÖÖÖê´ÖÖê›üŸÖÖê›ü �êú»Öß ¾Ö �ÎúÖê¬ÖÖÖê²ÖÖÆêü¸ü �úÖœü»Öê •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ¯Öê Ö¸ü¾Öê™ü ±êú�ú»ÖÖ-¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü“Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»Öß ¾Ö ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üŸ¾Ö�úÖµÖ´Ö“Öê ¸ü§ü �ú¸ü�µÖÖŸÖ†Ö»Öê.

ÃÖ³ÖÖÃÖ¤ü¢¾Ö�úÖµÖ´Ö“Öê ¸ü§ü�ú¸ü�Öê

2) 31/8/1966 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ -20)ÁÖß. �úÖ.ŸÖÖ •ÖÖ¬Ö¾Ö,ÁÖß. µÖÓ. ¸üÖ. ´Ö›æü¸ü,ÁÖß. ÃÖÖ. �ÖÖê. ¯ÖÖ™ü�ú¸ü,ÁÖß. ¬ÖÖ. ¯ÖÖê. ÃÖãŸÖÖ¸ü,ÁÖß. ¡µÖÓ.ÃÖß.�úÖ¸ü�ÖÖÖßÃÖ,ÁÖß. ³ÖÖ.Ö. �ÖÖ¾ÖÓ›êü,ÁÖß. �Ö.†. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. ¿Öê. †Ö.¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß.�éú.ÖÖ. ¬Öãôãûû¯Ö,ÁÖß. �êú. ¿ÖÓ. ¬ÖÖë›ü�Öê,ÁÖß. ²ÖÖ. ÃÖÖê. ÖÖ‡Ô�ú,ÁÖß. �úÖ.¸üÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,

ÃÖÓµÖãŒŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÃÖ×´ÖŸÖß ¾ÖÃÖÓµÖãŒŸÖÃÖÖê¿ÖÖ×»ÖÃ™ü ¯ÖÖ™üá

ÃÖß´ÖÖ ¯ÖÏ¿Ö - ÃÖß´ÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖ¾Ö¸üÃÖŸÖŸÖ ²ÖÖê»ÖŸÖ ¸üÖÆü�µÖÖ“ÖÖ ¾Ö�úÖ´Ö�úÖ•ÖÖŸÖ †›ü£ÖôûÖ†Ö�Ö�µÖÖ“ÖÖ ‡¸üÖ¤üÖ •ÖÖÆüß¸ü�êú»ÖÖ.

×¤üÖÖÓ�ú 31†Öò�ÖÃ™,ü 1966ŸÖê 5 ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü1966 ¯ÖµÖÕŸÖ

125

ÁÖß. �éú.²ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×¤ü.²ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ÃÖ. ¤üÖî. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ´Ö. �ÖÓã. ´ÖÆüÖ¸üÖ•Ö,ÁÖß. �éú.¸üÖ. ´ÖãÓœêü,ÁÖß. ¯ÖÖÓ.¸üÖ. ÃÖÖÖ¯Ö,ÁÖß. ²ÖÖ.ÖÖ. ÖÖ�Ö¾Ö›êü,ÁÖß. ¿Ö. �úÖ. †Öšü»µÖê,

3) 7/11/1967 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ -43 )ÁÖß. �éú.ÖÖ. ¬Öãôûã Ö,ÁÖß.ÖÖ.¸üÖ.�úÖôêû,ÁÖß. ²Ö. ¤ü. ×�ú»»Öê¤üÖ¸ü,ÁÖß. ŸÖã.�éú. �úÖê»Öê�ú¸ü,ÁÖß.†.¸üÖ.�Ö¾ÆüÖ�Öê,ÁÖß.�Ö.†.¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß.�êú.¿ÖÓ. ¬ÖÖë›ü�Öê,ÁÖß.ˆ¬¤ü¾Ö¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¤ü.ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×¤ü. ²ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¯ÖÖ.¸üÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×¾Ö.“ÖÓ.ÖÖ‡Ô�ú,ÁÖß. ˆ.¸ü.ÖÖ¦êü(¯ÖÖ™üß»Ö),ÁÖß. ×¿Ö. Ø¡Ö. ¯Ö¾ÖÖ¸ü,ÁÖß. ÃÖÖ.�ÖÖê.¯ÖÖ™ü�ú¸ü,ÁÖß. �éú.�ÖÓ.¤êüÃÖÖ‡Ô,

ÃÖÓµÖãŒŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÃÖ×´ÖŸÖß

ÃÖß´ÖÖ ¯ÖÏ¿Ö - ´ÖÆüÖ•ÖÖ†Æü¾ÖÖ»Ö-´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü -´ÆîüÃÖæ üÃÖß´ÖÖ¾ÖÖ¤üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ´ÖÆüÖ•ÖÖ�ú×´Ö¿ÖÖÖê ÃÖÖ¤ü¸ü �êú»Öê»ÖÖ†Æü¾ÖÖ»Ö •ÖÖôæûÖ ™üÖ�úÖ,´ÖÓ¡µÖÖÓÖÖê ¸üÖ•ÖßÖÖ´Öê ªÖ †¿ÖÖ‘ÖÖêÂÖ�Ö �êú»µÖÖ †×�Ö�úÖ´Ö�úÖ•Ö ÃÖ»»ÖÖ�ÖÖ¸üÃÖ×´ÖŸÖß´Ö¬µÖê ÁÖß. ¬Öãôû¯Ö µÖÖÓÖßµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ¯ÖÏÃÖÓ�Öß �úÖ´Ö�úÖ•Ö²ÖÓ¤ü ¯ÖÖ›æü †ÃÖê ÃÖÖÓ×�ÖŸÖ»Öê

ÃÖÓ Öæ�ÖÔ�úÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÃÖÖšüß´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓÖß ÖÓŸÖ¸ü†ÃÖÖ †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ�úß ±úŒŸÖ ×¤üÖÖÓ�ú7 ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 1967µÖÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖ�ú×¸üŸÖÖ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ

126

ÁÖß. ¿Ö. �úÖ. †Öšü»µÖê,ÁÖß. ×¾Ö.¸üÖ.�úÖôû¤üÖŸÖê,ÁÖß. ×¿Ö.¤üÖ.×Æü¸êü,ÁÖß. ²ÖÎ.�éú.´ÖÖÖê,ÁÖß. ¤ü. ÖÖ.ÃÖÖ´ÖÓŸÖ,ÁÖß.×¾Ö.¸üÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. �ÖÖê. ŸÖã. �úÖ×»Ö�úŸÖê,ÁÖß.¡µÖÓ.ÃÖß.�úÖ¸ü�ÖÖÖßÃÖ,ÁÖß.³ÖÖ.×¿Ö.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß.¸üÖ.¬ÖÖë.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ÃÖÓ.´ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¿ÖÓ.×³Ö. ¯ÖÖê×™ü›êü,ÁÖß. ÃÖã.¸üÖ.¸üÖ‰úŸÖ,ÁÖß. †. ¯Ö. ¿Öê™üµÖê,ÁÖß. ¯ÖÖÓ.¸üÖ.ÃÖÖÖ¯Ö,ÁÖß. ÃÖß.ÃÖ.ÃÖÖ¾ÖÓŸÖ,ÁÖß. ×Ö. ×¾Ö. ˆ�Ö»Öê,ÁÖß. �Öã.³ÖÖ.�Ö�ÖÖ“ÖÖµÖÔ,›üÖò.†Ö¸ü.²Öß.“ÖÖî¬Ö¸üßÁÖß.×¾Ö.†.¤ü¸üÖ›êü,ÁÖß.²ÖÖ.�éú.¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß.¸üÖ.´ÖÖ.¯ÖÓ�ÖÖ¸êü,ÁÖß. »ÖÖ.³Ö.•ÖîÃ¾ÖÖ»Ö,ÁÖß. “ÖÓ¦ü�úÖÓŸÖ†Ö¸ü.¯ÖÖ™üß»Ö,

127

ÁÖß. †Æü´Ö¤ü ´ÖÖî»Ö¾Öß´ÖÖ.ˆÃ´ÖÖÖ ×ÖÆüÖ»Ö,ÁÖß. ÃÖß.ÃÖ.³ÖÖêµÖê,ÁÖß.�Öã»ÖÖ´Ö ´ÖÆü´Ö¤üÆüÖ•ÖßÖæ ü´ÖÆü´Ö¤ü²ÖÖÖŸÖ¾ÖÖ»ÖÖ

4) 8/11/1967 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ -43 )ÁÖß. �éú.ÖÖ. ¬Öãôãû¯Ö,ÁÖß.ÖÖ.¸üÖ.�úÖôêû,ÁÖß. ²Ö. ¤ü. ×�ú»»Öê¤üÖ¸ü,ÁÖß. ŸÖã.�éú.�úÖê»Öê�ú¸ü,ÁÖß.†.¸üÖ.�Ö¾ÆüÖ�Öê,ÁÖß.�Ö.†.¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß.�êú. ¿ÖÓ. ¬ÖÖë›ü�Öê,ÁÖß.ˆ¬¤ü¾Ö¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¤ü.ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×¤ü. ²ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¯ÖÖ.¸üÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×¾Ö.“ÖÓ.ÖÖ‡Ô�ú,ÁÖß. ˆ.¸ü.ÖÖ¦êü(¯ÖÖ™üß»Ö),ÁÖß. ×¿Ö. Ø¡Ö. ¯Ö¾ÖÖ¸ü,ÁÖß. ÃÖÖ.�ÖÖê.¯ÖÖ™ü�ú¸ü,ÁÖß. �éú.�ÖÓ.¤êüÃÖÖ‡Ô,ÁÖß. ¿Ö. �úÖ. †Öšü»µÖê,ÁÖß. ×¾Ö.¸üÖ.�úÖôû¤üÖŸÖê,ÁÖß. ×¿Ö.¤üÖ.×Æü¸êü,ÁÖß. ²ÖÎ.�éú.´ÖÖÖê,

ÃÖÓµÖãŒŸÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÃÖ×´ÖŸÖß

ÃÖß´ÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß —ÖÖ»Öê»µÖÖ�ÖÖë¬ÖôûÖŸÖæÖ †×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖÖ“ÖÖšü¸üÖ¾Ö ¯ÖÏ£Ö´Ö “Ö“ÖìÃÖ ‘Öê�µÖÖŸÖµÖÖ¾ÖÖ µÖÖÃÖÖšüß“ÖÖ †Ö�ÖÏÆü

×¤üÖÖÓ�ú 17ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1967¯ÖµÖÕŸÖ

128

ÁÖß. ¤ü. ÖÖ.ÃÖÖ´ÖÓŸÖ,ÁÖß.×¾Ö.¸üÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. �ÖÖê. ŸÖã. �úÖ×»Ö�úŸÖê,ÁÖß.¡µÖÓ.ÃÖß.�úÖ¸ü�ÖÖÖßÃÖ,ÁÖß.³ÖÖ.×¿Ö.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß.¸üÖ.¬ÖÖë.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ÃÖÓ.´ÖÖ.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¿ÖÓ.×³Ö. ¯ÖÖê×™ü›êü,ÁÖß. ÃÖã.¸üÖ.¸üÖ‰úŸÖ,ÁÖß. †. ¯Ö. ¿Öê™üµÖê,ÁÖß. ¯ÖÖÓ.¸üÖ.ÃÖÖÖ¯Ö,ÁÖß. ÃÖß.ÃÖ.ÃÖÖ¾ÖÓŸÖ,ÁÖß. ×Ö. ×¾Ö. ˆ�Ö»Öê,ÁÖß. �Öã.³ÖÖ.�Ö�ÖÖ“ÖÖµÖÔ,›üÖò.†Ö¸ü.²Öß.“ÖÖî¬Ö¸üß,ÁÖß. ×¾Ö.†.¤ü¸üÖ›êü,ÁÖß.²ÖÖ.�éú.¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß.¸üÖ.´ÖÖ.¯ÖÓ�ÖÖ¸êü,ÁÖß. »ÖÖ.³Ö.•ÖîÃ¾ÖÖ»Ö,ÁÖß. “ÖÓ¦ü�úÖÓŸÖ†Ö¸ü.¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. †Æü´Ö¤ü ´ÖÖî»Ö¾Öß´ÖÖ.ˆÃ´ÖÖÖ ×ÖÆüÖ»Ö,ÁÖß. ÃÖß.ÃÖ.³ÖÖêµÖê,ÁÖß.�Öã»ÖÖ´Ö ´ÖÆü´Ö¤üÆüÖ•ÖßÖæ ü´ÖÆü´Ö¤ü²ÖÖÖŸÖ¾ÖÖ»ÖÖ

129

5) 22/3/1973 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ-27)ÁÖß. ¡µÖÓ. ÃÖß.�úÖ¸ü�ÖÖÖßÃÖ,ÁÖß. �éú. ÃÖ. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. �êú. ¿ÖÓ. ¬ÖÖë›ü�Öê,ÁÖß. ¤üß. ²ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. Æü. ¸üÖ. ²ÖÖ¸ü� ãú»Öê,ÁÖß. ¯Öã. ²ÖÖ. �úÖ›æü,ÁÖß.×¾Ö. “ÖÓ. ´ÖÃ�êú,ÁÖß. ×¾Ö. ²ÖÖ.�ÖÖ›üß¾ÖÖ»Öê,ÁÖß. ¾ÖÖ. †Ó. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. �Öã»ÖÖ´Ö †Æü´Ö¤üÆüÖ•ÖßÖæ ü´ÖÆü´Ö¤ü,²ÖÖÖŸÖ¾ÖÖ»ÖÖ,ÁÖß. •Ö. �úÖ. †×Æü¸,ÁÖß. ×Ö. ¸üÖ. ²ÖÖê ü�ú›ê,ÁÖß. ¤ãü. ÃÖß. ¯Ö¾ÖÖ¸ü,ÁÖß. †. ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. †Ó. ÖÖ. £ÖÖê Ö™êü,ÁÖß. †. ™üß. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß ÃÖ. ¤üÖ. ´ÖÓ›ü×»Ö�ú,ÁÖß. ÁÖß. ¤ü. ÖÖŸÖã,ÁÖß. ×¤ü. ¤ü. ¯ÖÖ›ü¾Öß,ÁÖß. �éú. ¬ÖÖê. ³Öê�ÖÖ›êü,ÁÖß. ¸üÖ. �úÖ. ´Æü»Ö�Öß,

¿Öê.�úÖ.¯Ö. ´ÖÆüÃÖæ»Ö ×¾Ö³ÖÖ�ÖÖ“µÖÖ ¤ãüÂ�úÖôû¾Ö ™Óü“ÖÖ‡Ô“µÖÖ ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê -†Öã¤üÖÖÖ“µÖÖ ´ÖÖ�Ö�µÖÖÓ“µÖÖ¾ÖêôûßÃÖ¤üÃµÖÖÓÖß ¤ãüÂ�úÖôû ×Ö¾ÖÖ¸ü�Ö†Ö×�Ö ‡ŸÖ¸ü “ÖÖ¸ü´ÖÖ�Ö�µÖÖÓÃÖÖšüß ¿ÖÖÃÖÖÖ“Öê†ÖÀ¾ÖÖÃÖÖ Ö�úÖê �éúŸÖß�ú¸üÖ¾Öß †¿Öß ÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ¸ü ´ÖÖ�Ö�Öß Ûú¹ý®ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÝÖÖë¬Öôû Ûêú»µÖÖ®Öê.

×¤üÖÖÓ�ú 22 ´ÖÖ“ÖÔŸÖê 26 ´ÖÖ“ÖÔ1973

130

ÁÖß. †. †. ¾ÖÖÖ�Öê›êü,ÁÖß. ¯ÖÏ. Ö¾Ö»Ö�ú¸üÁÖß. ´Öé.�êú. �ÖÖê êü,ÁÖß. ×¤ü. ×¾Ö. ¯Öã üÖê×ÆüŸÖ,ÁÖß. �ÖÖê.¸üÖ. ¿Öë›ü�Öê,ÁÖß. ÖÖ. �úß. ¯ÖÖ™üß»Ö,

6) 6/8/1974 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 17)ÁÖß. ×¤ü. ²ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. �úÖ. ¸üÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×�ú. ÖÖ. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. ¾ÖÖ. †Ö. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. ×¤ü. ›üÖë. ¯ÖÖ›ü¾Öß,ÁÖß. �éú.¬ÖÖë. ³Öë�ÖÖ›êü,ÁÖß. ÁÖß. ¤ü. ÖÖŸÖã,ÁÖß. †. †.¾ÖÖÖ�Öê›êü,ÁÖß. ¯Öã. ²ÖÖ. �úÖ›æü,ÁÖß. ¾Ö. ²ÖÖ. »ÖÓ‘Öê,ÁÖß. ¯ÖÏ. Ö¾Ö»Ö�ú¸ü,ÁÖß´ÖŸÖß ´Öé. �ÖÖê êü,ÁÖß. •Ö. •ÖÖ¬Ö¾Ö¸üÖ¾Ö,ÁÖß. •Ö. ´Öšü�ú¸ü,ÁÖß. ›üß.¾Æüß. ¯Öã üÖê×ÆüŸÖ,ÁÖß. •Öß.†Ö¸ü. ¿Öë›ü�Öê,ÁÖß. ×¾Ö. ¸üÖ•Öê ¬ÖÖë›êü,

¿Öê.�úÖ.¯Ö. ´ÖÆüÖ�ÖÖ‡Ô - ™Óü“ÖÖ‡Ô²ÖÖ²ÖŸÖ “Ö“ÖÖÔ- •Öß¾ÖÖÖ¾Ö¿µÖ�ú ¾ÖÃŸÖæÓ“Öß™Óü“ÖÖ‡Ô ¾Ö ´ÖÆüÖ�ÖÖ‡Ô µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ “Ö“ÖÖÔ “ÖÖ»Öæ†ÃÖŸÖÖÖÖ (¸üÖò�êú»Ö ™Óü“ÖÖ‡Ô)ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÝÖÖë¬Öôû Ûêú»µÖÖ®Öê.

×¤üÖÖÓ�ú 6†Öò�ÖÃ™ü ŸÖê 8†Öò�ÖÃ™ü 1974

131

7) 7/8/1974 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 5)ÁÖß. �Ö. †Ö. ¤êü¿Ö´Öã�Ö,ÁÖß. ‹Ö. �êú. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ¾Æüß. ÃÖß.´ÆüÃÖ�ú¸ü,ÁÖß. ‹“Ö. †Ö¸ü.²ÖÖ¸ü�ãú»Öê,ÁÖß. ‹. ™üß. ¯Ö¾ÖÖ¸ü

•Öß¾ÖÖÖ¾Ö¿µÖ�ú ¾ÖÃŸÖãÓ“Öß ™Óü“ÖÖ‡Ô¾Ö ´ÖÆüÖ�ÖÖ‡Ô µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ×¤üÖÖÓ�ú 6 †ÖòÝÖÃ™ü 1974¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ÝÖÖë¬Öôû‘ÖÖŸÖ»µÖÖ®Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 7 †ÖòÝÖÃ™1974 ŸÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú12 †ÖòÝÖÃ™ü 1974

8) 29/3/1985 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 13)ÁÖß. �êú. ¿ÖÓ. ¬ÖÖë›ü�Öê,ÁÖß. ²Ö. ¤üÖ. œüÖ�ú�Öê,ÁÖß. ÃÖã. ×³Ö. •ÖîÖ,ÁÖß. ¯Ö. ²ÖÖ. ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ²Ö. ×³Ö. ¯ÖÖ“Ö¯ÖãŸÖê,ÁÖß. ×¾Ö. †. �Ö¾ÆüÖ�Öê,ÁÖß. “ÖÓ. ÃÖÖê. ‘ÖÖê›ü�êú,ÁÖß. Æ. ˆ.´ÖÖê êü,ÁÖß. ÃÖã.Ø“Ö.�ÖÖÖÖê ü�ú¸ü,ÁÖß. ¿Ö. ´ÖÖê. ŸÖÃÖ¸êü,›üÖò. ÁÖÖ.�ÖÖê.¯Ö¸üÖŸÖê,ÁÖß. ÃÖã. ¿ÖÖ. Ø¿Ö¤êü,ÁÖß. ¾Öî. µÖÖ †Ö�úÖŸÖ

¿ÖÖÃÖÖÖÖê ¿ÖêŸÖ�ú·µÖÖÓ�ú›üß»Ö•¾ÖÖ¸üß �Ö¸êü¤üß �ú¸ü�µÖÖ“ÖßµÖÖê•ÖÖÖ ×¤üÖÖÓ�ú15 ´ÖÖ“ÖÔ 1985 ¯ÖÖÃÖæÖ†�úÃ´ÖÖŸÖü ²ÖÓ¤ü �êú»ÖßµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“µÖÖ Ã£Ö�ÖÖ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ �ú¸ü�µÖÖÃÖ†Öã ÖŸÖß Ö ×¤ü»µÖÖÖêÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ �ÖÖë¬Öôû Ûú¹ý®Ö¸üÖ•Ö¤Óü›ü ¯ÖÖšü×¾Ö»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ÃÖÓ Öæ�ÖÔÃÖ¡Ö�úÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß

9) 26/11/1987 (‹�ú ÃÖ¤üÃµÖ)ÁÖß. ”û�ÖÖ ³Öã•Ö²Öôû

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓ“Öß †Öã ÖŸÖß Ö‘ÖêŸÖÖ ÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ �úÖ¯Ö›üß±ú»Ö�ú ¤üÖ�Ö¾ÖæÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ�Öî ü¾ÖŸÖÔÖ �êú»Öê.

×¤ü. 26 ¾Ö 27ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1987

132

10) 24/7/1991 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 3)ÁÖß. ÃÖãµÖÔ�úÖÓŸÖ´ÖÆüÖ×›ü�ú,ÁÖß. �úÖ×»Ö¤üÖÃÖ�úÖêôÓû²Ö�ú¸ü,ÁÖß. ´ÖÖ¹ýŸÖß Ø¿Ö¤êü

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ×¾Öª´ÖÖÖ ×¾Ö¬ÖÖÖÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÃÖ×´ÖŸÖß¾Ö¸ü ×Ö¾Ö›üÖ �êú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖ�úÖ¸ü�ÖÖÖêÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖ“Öê �úÖ´Ö�úÖ•Ö ÃÖã¹ý†ÃÖŸÖÖÖÖ ´ÖÖ.´Öã�µÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ“µÖÖ†ÖÃÖÖÖ•Ö¾Öôû •ÖÖ‰úÖ ŸµÖÖÓÖÖ¿ÖÖ×¸ü¸üß�ú ‡•ÖÖ �ú¸ü�µÖÖ“ÖÖ¯ÖÏµÖŸÖ �êú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ÃÖÓ Öæ�ÖÔÃÖ¡Ö�úÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß

11) 31/3/1993 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 8)ÁÖß “ÖÓ¦ü�úÖÓŸÖ �Öêî êü,ÁÖß.ÖÖ¸üÖµÖ�Ö “Ö¾ÆüÖ�Ö,ÁÖß. Æêü´Öë¦ü ´ÖêÆêüŸÖÖ,ÁÖß.•Ö�Ö®®ÖÖ£Ö ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß.¸üÖ•Ö ¯Öã üÖê×ÆüŸÖ,ÁÖß.ÃÖã êü¿Ö Ö¾Ö»Öê,ÁÖß.¯ÖÏê Ö�ãú´ÖÖ¸ü ¿Ö´ÖÖÔ,ÁÖß.�Ö•ÖÖÖÖ ×�úŸÖá�ú¸ü

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ¾Ö³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ.

ÁÖß. �Ö›üÖ�Ö-×¾Ö�Öê ¯ÖÖ™üß»Ö¯ÖÏ�ú¸ÞÖß †Öî Óü�ÖÖ²ÖÖ¤ü ˆ““ÖµÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“ÖÖ •ÖÖê ×Ö�úÖ»Ö•ÖÖÆüß¸ü —ÖÖ»ÖÖ ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ×ÖµÖ´Ö 97 †¾ÖµÖê ¯ÖÏ¿ÖÖê¢Ö¸üÖ“ÖÖŸÖÖÃÖ ¸üÖê�ÖæÖ “Ö“ÖÖÔ Æü¾Öß ´Æü�ÖæÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ‹�úÃÖÖ¸ü�ÖÖ �ÖÖë¬Öôû�êú»µÖÖ²Ö§ü»Ö.

´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓÖß Öê Ö�ú¹ýÖ ¤üÖêÖ ×¤ü¾ÖÃÖÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ ²ÖÃÖŸÖÖµÖê�ÖÖ¸ü ÖÖÆüß †ÃÖÖ×Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ.

12) 2/4/1993 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ -6)ÁÖß †•ÖãÔÖ �ÖÖêŸÖ�ú¸ü,ÁÖß.¸ü´Öê¿Ö Ö¾Ö»Öê,ÁÖß. Æü×¸ü³ÖÖ‰ú »ÖÆüÖÖê,ÁÖß.¸üÖ•Ö ¯Öã üÖê×ÆüŸÖ,ÁÖß.¤êü¾Öë¦ü ÃÖÖ™ü´Ö,ÁÖß.¿ÖÖ²Öß¸ü ¿Öê�Ö

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ¾Ö³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ.

ÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔÃÖã¹ý †ÃÖŸÖÖÖÖ ´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓ“µÖÖ™êü²Ö»ÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖŸÖ †Ö¯Ö™æüÖ�úÖ´Ö�úÖ•ÖÖŸÖ †›ü£ÖôûÖ×Ö´ÖÖÔ�Ö Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ÃÖÖŸÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÃÖÖšüß×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ

133

13) 30/3/1995 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 1 )ÁÖß. ¸üÖ´Ö³ÖÖ‰ú ´ÖÖê—Öê

�úÖÑ�ÖÏêÃÖ (†ÖµÖ) ´ÖãÓ²Ö‡ÔŸÖß»Ö ‘ÖãÃÖ�ÖÖê üÖÓ¾Ö¸ü�úÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô �ú¸ü�µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“µÖÖ¿ÖÖÃÖÖÖ“µÖÖ ×Ö�ÖÔµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß†Ö�Ö»Öê»ÖÖ Ã£Ö�ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö†´ÖÖµÖ �êú»µÖÖ²Ö§ü»Ö×¤üÖÖÓ�ú 30 ´ÖÖ“ÖÔ 1995¸üÖê•Öß ¸üÖ•Ö¤Óü›ü ¯Öôû¾ÖæÖ±êú�ú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

×¤ü. 4 ŸÖê 7‹×¯ÖÏ»Ö 1995¯ÖµÖÕŸÖ.

ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ �úÖµÖÔ´ÖÓ¡µÖÖÓ“µÖÖ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖÃÖÃÖã¬ÖÖ¸ü�ÖÖÃÖã“Ö×¾Ö»µÖÖÖê ¾ÖÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖÃÖ¤üÃµÖÖÓÖß ´ÖÖ±úß´ÖÖ×�ÖŸÖ»µÖÖÖê±úŒŸÖ ŸÖÖ�úß¤ü¤êü�µÖÖŸÖ †Ö»Öß.

14) 30/7/1996 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 4)ÁÖß. ´ÖÖ×�Ö�ú¸üÖ¾ÖšüÖ�ú¸êü,ÁÖß. †¿ÖÖê�ú ¬ÖÖ¡Ö�ú,ÁÖß. †×ÖÃÖ †Æü´Ö¤ü,ÁÖß. ×¤ü×Ý¾Ö•ÖµÖ�ÖÖÖ×¾Ö»Ö�ú¸ü

�úÖÑ�ÖÏêÃÖ (†ÖµÖ) ×�ú�Öß ´ÖéŸµÖæ ¯ÖÏ�ú¸ü�Öß ‘ÖÖêÂÖ�ÖÖ,�úÖ¯Ö›üß ±ú»Ö�ú ¾Ö �Öî ü¾ÖŸÖÔÖ�êú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ˆ¾ÖÔ×¸üŸÖ ÃÖ¡Ö�úÖ»ÖÖ�ú×¸üŸÖÖ

15) 23/7/1997 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ - 5)ÁÖß. ®Ö¾ÖÖ²Ö ´Ö×»ÖÛú,ÁÖß. ÃÖÖêÆêü»Ö»ÖÖêÜÖÓ›ü¾ÖÖ»ÖÖ,ÁÖß. ²Ö¿Öß¸ü ¯Ö™êü»Ö,ÁÖß. ®Ö¸üÃÖµµÖÖ †Ö›ü´Ö,ÁÖß. ×¾Ö÷ü»Ö ®ÖÖ‡ÔÛú

ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß ¾Ö³ÖÖ.Ûú.¯Ö.

¸ü´ÖÖ²ÖÖ‡Ô †ÖÓ²Öê›üÛú¸ü®ÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ÝÖÖêôûß²ÖÖ¸ü¯ÖÏÛú¸üÞÖß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê¯ÖÏêŸÖµÖÖ¡ÖÖ ÛúÖœüÞÖê,™êü²Ö»ÖÖ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖãÃŸÖÛêú ¾ÖÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Ö ±úÖ›üÞÖê ¾Ö †®µÖÝÖî ü¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

1 ×¤ü¾ÖÃÖ

134

16) 15/12/1999 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ-7)ÁÖß. ×¤ü×»Ö¯Ö ³ÖÖêôêûÁÖß. ¸üÖê×Æü¤üÖÃÖ “Ö¾ÆüÖ�Ö,ÁÖß. ³ÖÖÃ�ú¸ü •ÖÖ¬Ö¾Ö,ÁÖß. ¬ÖÖÖê-¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß.×¾ÖÖÖµÖ�ú ¸üÖ‰úŸÖ,ÁÖß. �Öã»ÖÖ²Ö¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ÃÖã³ÖÖÂÖ ¾ÖÖÖ�Öê›êü

ÃÖ¾ÖÔ ×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ´ÖÓ¡Öß ¾Ö ÃÖ¢ÖÖ¬ÖÖ¸üßÃÖ¤üÃµÖÖÓ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ†Öã¤Ëü�ÖÖ¸ü ÛúÖœü»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

7 ×¤ü¾ÖÃÖ ×¤üÖÖÓ�ú 17×›üÃÖëÓ²Ö¸ü 1999¸üÖê•Öß ×Ö»ÖÓ²ÖÖ×¸üŸÖÃÖ¸üšü¸üÖ¾ÖÖ¾¤üÖ¸êü ¸ü§ü�ú¸ü�µÖÖŸÖ †Ö»Öê.

17) 25/07/2000 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 12)¯Ö×Æü»ÖêÁÖß. ×¿Ö¾Ö¿Ö¸ü�Ö×²Ö¸üÖ•Ö¤üÖ¸üÁÖß. †×Ö»Ö ¸üÖšüÖê›ü,ÁÖß. ÃÖã³ÖÖÂÖ ¾ÖÖÖ�Öê›êü,ÁÖß. †¿ÖÖê�ú Ø¿Ö¤êü,ÁÖß. ÃÖã³ÖÖÂÖ ÃÖÖ²Ö�Öê,ÁÖß. ÃÖã êü¿Ö ÃÖÖôûÖê�Öê¤ãüÃÖ¸êüÁÖß. �ú»µÖÖ�Ö¸üÖ¾Ö¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. �Öã»ÖÖ²Ö¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß. ×ÃÖŸÖÖ¸üÖ´Ö ³ÖÖê‡Ô ü,

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ÁÖß. ²ÖÖôûÖÃÖÖÆêü²Ö šüÖ�ú¸êüµÖÖÓÖÖ †™ü�ú �ú¸ü�µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ¿ÖÖÃÖÖÖ“ÖÖ ×Ö�ÖÔµÖÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖßÖÖÃÖ¬ÖæÃÖ, ´ÖÖê›üŸÖÖê›ü ¾ÖÝÖî ü¾ÖŸÖÔÖ Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

¯Ö×Æü»Öê 6 ÃÖ¤üÃµÖ-1 ¾ÖÂÖÔ¤ãüÃÖ¸êü 6 ÃÖ¤üÃµÖ-6 ´Ö×ÆüÖê

×¤üÖÖÓ�ú25/7/2000¸üÖê•Öß ÁÖß.×¾ÖÖÖµÖ�ú ¸üÖ‰úŸÖµÖÖÓ“Öê ÖÖ¾ÖÖ•Ö¸ü“Öã�úßÖêÃÖ´ÖÖ×¾ÖÂ™ü�êú»µÖÖ´ÖãôêûŸµÖÖÓ“Öß ×¿Ö�ÖÖ´ÖÖ�Öê ‘Öê�µÖÖŸÖ†Ö»Öß ¾Ö�Öî ü¾ÖŸÖÔÖ�ú¸ü�ÖÖ¸êü ¯Ö¸ÓüŸÖãÖÖÓ¾Ö ÃÖ´ÖÖ×¾ÖÂ™ü

135

ÁÖß. ×¤ü»Öß¯Ö ³ÖÖêôêû,ÁÖß. ¸üØ¾Ö¦ü ´ÖÖÖê,ÁÖß. ×¾ÖÖÖµÖ�ú ¸üÖ‰úŸÖ

�ú¸ü�µÖÖ“Öê¸üÖ×Æü»Öê»Öê ÁÖß.†Ö¸ü.‹´Ö.¾ÖÖ�Öß¾ÖÁÖß.¯ÖÏ�úÖ¿Ö�Öê›üê�ú¸ü µÖÖÓ“ÖêÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö1 ¾ÖÂÖÖÔÃÖÖšüß×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ�ú¸ü�µÖÖŸÖ †Ö»Öê.

18) 27/07/2000 (‹�æú�Ö ÃÖ¤üÃµÖ - 2)ÁÖß. ¯ÖÏ�úÖ¿Ö �Öê›êü�ú¸ü,ÁÖß. †Ö¸ü. ‹´Ö. ¾ÖÖ�Öß

×¿Ö¾ÖÃÖêÖÖ ÁÖß. ²ÖÖôûÖÃÖÖÆêü²Ö šüÖ�ú¸êüµÖÖÓ®ÖÖ †™ü�ú Ûêú»µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖßÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖßÖÖÃÖ¬ÖæÃÖ, ´ÖÖê›üŸÖÖê›ü ¾ÖÝÖî ü¾ÖŸÖÔÖ Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

1 ¾ÖÂÖÖÔ�ú×¸üŸÖÖ ÁÖß. ×¾ÖÖÖµÖ�ú¸üÖ‰úŸÖ µÖÖÓ“ÖêÖ•Ö¸ü“Öã�úßÖêÃÖ´ÖÖ×¾ÖÂ™ü —ÖÖ»Öê»Öê ÖÖÓ¾Ö ´ÖÖ�Öê‘Öê�µÖÖŸÖ †Ö»Öê ¾ÖµÖÖ ¤üÖêÖÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öê1 ¾ÖÂÖÖÔÃÖÖšüßÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ�ú¸ü�µÖÖŸÖ †Ö»Öê×¤üÖÖÓ�ú4 ×›üÃÖëÓ²Ö¸2000 ¸üÖê•Öß×¸üŸÖÃÖ¸ü

136

šü¸üÖ¾ÖÖ¾¤üÖ¸êü µÖÖ¯ÖÏ�ú¸ü�ÖÖŸÖ 1 ¾ÖÂÖÔ×¿Ö�ÖÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ‹�æú�Ö †ÖšüÃÖ¤üÃµÖÖÓ“ÖêÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö×Ö»ÖÓ²ÖÖ ÃÖÆüÖ´Ö×ÆüµÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ�ú´Öß �ú¸ü�µÖÖŸÖ†Ö»Öê.

19) 27/03/2001 (‹�úæ�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 9)ÁÖß. ¸üÖ•Ö ¯Öã üÖê×ÆüŸÖÁÖß. ×�Ö¸üßÂÖ ²ÖÖ¯Ö™ü,ÁÖß. †¹ý�Ö †›üÃÖ›ü,ÁÖß. ÃÖÖÆêü²Ö¸üÖ¾Ö ‘ÖÖê›êü,ÁÖß. †ŸÖã»Ö ¿ÖÆüÖ,ÁÖß. ¤êü¾Öë¦ü ±ú›ü�Ö¾ÖßÃÖ,ÁÖß. Æêü´Öë¦ü ´ÖÆêüŸÖÖ,ÁÖß. ×¾ÖÖµÖ ÁÖß¬Ö¸ü ÖÖŸÖæ,ÁÖß. ×�Ö¸üß¿Ö ´ÖÆüÖ•ÖÖ

³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ. ¸üÖ•µÖ´ÖÓ¡Öß ÁÖß. ‹�úÖÖ£Ö�ÖÖµÖ�ú¾ÖÖ›ü µÖÖÓ“Öê �ú×£ÖŸÖ³ÖÏÂ™üÖ“ÖÖ¸ü ¯ÖÏ�ú¸ü�ÖßÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ �ÖÖë¬Öôû, ‘ÖÖêÂÖ�ÖÖ¾Ö �Öî ü¾ÖŸÖÔÖ Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

ÃÖ¡Ö�úÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÃÖÖšüß

20) 06/12/2005 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 01)ÁÖß. ÝÖã»ÖÖ²Ö¸üÖ¾Ö ÝÖÖ¾ÖÓ›êü

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ×¾ÖÂÖÖ¸üß×Ûú™üÛú®ÖÖ¿ÖÛú ¾Ö ‹ÛúÛêú¸üÖê×ÃÖ®Ö®Öê ³Ö¸ü»Öê»Öß ²ÖÖ™ü»Öß†ÖÞÖæ®Ö †“ÖÖ®ÖÛú ˆ³Öê ¸üÖÆæü®Ö¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ¾Öê»Ö´Ö¬µÖêµÖê‰ú®Ö ×Ûú™üÛú®ÖÖ¿ÖÛúÖ“Öß²ÖÖ™ü»Öß ŸÖÖë›üÖ»ÖÖ »ÖÖ¾Öæ®Ö

ˆ¾ÖÔ×¸üŸÖ ÃÖ¡ÖÛúÖôûÖÛú¸üßŸÖÖ

137

Ûêú¸üÖê×ÃÖ®Ö“Öß ²ÖÖ™ü»Öß›üÖêŒµÖÖ¾Ö¸ü †ÖêŸÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸ®ÖÛêú»µÖÖ´Öãôêû.

21) 13/12/2005 (‹�úæ�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 03)ÁÖß. ‹�úÖÖ£Ö �Ö›üÃÖêÁÖß. ×�Ö¸üß¿Ö ´ÖÆüÖ•ÖÖÁÖß. ÃÖã¬Öß¸ü ´ÖãÖ�ÖÓ™üß¾ÖÖ¸ü

³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ. ´ÖÖ.†¬µÖ�ÖÖÓ“µÖÖ ¤üÖ»ÖÖÖŸÖµÖê¾ÖæÖ ´ÖÖ.ˆ¯ÖÖ¬µÖ�ÖÖÓÖÖ×¿Ö¾Öß�ÖÖôû �êú»µÖÖ¯ÖÏ�ú¸ü�ÖßÃÖ³ÖÖ�ÖéÆüÖŸÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö.

ÃÖÆüÖ ´Ö×ÆüÖê ×¤üÖÖÓ�ú13.3.2006¸üÖê•Öß ×Ö»ÖÓ²ÖÖ´ÖÖ�Öê ‘ÖêŸÖ»Öê.

22) 05/12/2006 (‹�úæ�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 10)ÁÖß. ¤êü¾Öë¦ü ±ú›ü�Ö¾ÖßÃÖÁÖß. ×�Ö¸üß¿Ö ´ÖÆüÖ•ÖÖÁÖß. ÃÖã×Ö»Ö ¬ÖÖÓ›êüÁÖß. ¸üØ¾Ö¦ü �ÖÖµÖ�ú¾ÖÖ›üÁÖß. ¾ÖÖ´ÖÖ¸üÖ¾Ö “Ö™ü¯ÖÁÖß. ‹�úÖÖ£Ö Ø¿Ö¤êüÁÖß. ÃÖÓ¤üß¯Ö ¬Öã¾ÖìÁÖß. ²ÖÖ²Öã üÖ¾Ö ¯ÖÖ“Ö�ÖìÁÖß. ¿Ö¸ü¤ü œü´ÖÖ»ÖêÁÖß. ×¤ü»Öß¯ÖµÖêôû�ÖÖ¾Ö�ú¸ü

³ÖÖ.•Ö.¯Ö. ¿ÖêŸÖ�ú¸üß †ÖŸ´ÖÆüŸµÖÖ†Ö�Öê ÖÖÆÔü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ±ú»Ö�ú±ú›üÛú×¾ÖÞÖê ¾Ö ¯ÖÏêŸÖ µÖÖ¡ÖÖÛúÖœü»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ŸÖßÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüß×Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ

×¤üÖÖÓ�ú7.12.2006¸üÖê•Öß ×Ö»ÖÓ²ÖÖ´ÖÖ�Öê ‘ÖêŸÖ»Öê.

23) 1/4/2008 (‹ÛæúÞÖ 06 ÃÖ¤üÃµÖ)ÁÖß. ¾ÖÖ´Ö®Ö¸üÖ¾Ö “Ö™ü¯ÖÁÖß. ÃÖÓ•ÖµÖ “Ö¾ÆüÖÞÖÁÖß. ¸üÖ•Ö ¯Öã üÖê×ÆüŸÖÁÖß. ²Ö““Öæ Ûú›æüÁÖß. †•ÖãÔ®Ö ÜÖÖêŸÖÛú¸üÁÖß. ÃÖÓ•ÖµÖ Ûãú™êü

¿Öê.ÛúÖ.¯Ö.,†¯ÖõÖ,

³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ.,×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ

´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ†ÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê üß»Ö›üÖµÖÃÖ¾Ö¸üß»Ö •ÖÖ›ü ¯ÖãÃŸÖÛêú´ÖÖ. ŸÖÖ×»ÖÛúÖ †¬µÖõÖÖÓ®ÖÖ±êúÛæú®Ö ´ÖÖ¸ü»Öß. ŸÖÃÖê“Ö™üÖ“ÖÞµÖÖÓ“ÖÖ ²ÖÖòŒÃÖ´ÖÖ. ŸÖÖ×»ÖÛúÖ †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ¸üÖêÜÖÖ®Öê ×³Ö¸üÛúÖ¾Ö»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

‹Ûú ¾ÖÂÖÖÔÛú×¸üŸÖÖ ×¤üÖÖÓ�ú 24‹×¯ÖÏ»Ö, 2008¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

138

24) 16/6/2009 (‹�úæ�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 3)ÁÖß. ×¾Ö®ÖÖê¤ü ŸÖÖ¾Ö›êü,ÁÖß.×¤ü¾ÖÖÛú¸ü ¸üÖ¾ÖŸÖê,ÁÖß. †¸üØ¾Ö¤ü ÃÖÖÓ¾ÖŸÖ,×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.

³ÖÖ.•Ö.¯ÖÖ.,×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ

´ÖÖ.ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖà“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ¾Ö†®ÖÖ¤ü¸ü Ûêú»ÖÖ. ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ¯ÖÏ£ÖÖ, ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ¯ÖÖµÖ¤üôûßŸÖã›ü×¾Ö»µÖÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»ÖÛúÖÝÖ¤ü¯Ö¡Öê ×³Ö¸üÛúÖ¾Öæ®Ö×¤ü»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

ÁÖß. ×¾Ö®ÖÖê¤üŸÖÖ¾Ö›êü, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.µÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾Ö 3¾ÖÂÖÖÔÓÃÖÖšüß (16•Öæ®Ö, 2009 ŸÖê15 •Öæ®Ö, 2012)ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¾ÖÔÁÖß.×¤ü¾ÖÖÛú¸ü ¸üÖ¾ÖŸÖê ¾ÖÁÖß. †¸üØ¾Ö¤üÃÖÖ¾ÖÓŸÖ, ×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.µÖÖÓ“Öê ÃÖ¤üÃµÖŸ¾ÖŸµÖÖÓ“µÖÖÃÖ¤üÃµÖŸ¾ÖÖ“Öß´Öã¤üŸÖ ÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ.

×¤üÖÖÓ�ú 11®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 2009¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

25) 10/11/2009 (‹�úæ�Ö ÃÖ¤üÃµÖ 4)ÁÖß.×¿Ö×¿Ö¸ü Ø¿Ö¤êü,ÁÖß.¸ü´Öê¿Ö ¾ÖÖÓ•Öôêû,ÁÖß.¸üÖ´Ö Ûú¤ü´Ö,ÁÖß.¾ÖÃÖÓŸÖ¸üÖ¾Ö ×ÝÖŸÖê

´Ö.®Ö.ÃÖê. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ¿Ö¯Ö£Ö×¾Ö¬Öß“ÖÖÛúÖµÖÔÛÎú´Ö ÃÖã¹ý †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ†®Öæ×“ÖŸÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûúê»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 10®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü, 2009¯ÖÖÃÖæ®Ö “ÖÖ¸ü¾ÖÂÖÖÕÛú×¸üŸÖÖ.

×¤üÖÖÓ�ú 12•Öã»Öî, 2010¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

26) 2/12/2010 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 5)ÁÖß.ÃÖÓ•ÖµÖ ¸üÖšüÖê›ü,†ò›ü.†Ö×¿ÖÂÖ •ÖµÖÃ¾ÖÖ»Ö,Ûòú¯™ü®Ö †×³Ö•ÖßŸÖ†›üÃÖæôû,¯ÖÏÖ.¿Ö¸ü¤ü ¯ÖÖ™üß»Ö,ÁÖß.¸üØ¾Ö¦ü ¾ÖÖµÖÛú¸ü

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ÃÖã¹ý†ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü†ŸµÖÓŸÖ ‘ÖéÞÖÖÃ¯Ö¤ü ¾Ö»ÖÖÓ”û®ÖßµÖ ¾ÖŸÖÔ®Ö ¾Ö ¸üÖ•Ö¤Óü›ü¯Öôû×¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú 2×›üÃÖë²Ö¸ü, 2010¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öãœüß»Ö¾ÖÂÖÖÔ“Öê ×Æü¾ÖÖôûß†×¬Ö¾Öê¿Ö®ÖÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ

×¤üÖÖÓ�ú 15×›üÃÖë²Ö¸ü, 2010¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

139

27) 24/3/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 9)ÁÖß.×¾Ö®ÖÖê¤ü ‘ÖÖêÃÖÖôûÛú¸ü,ÁÖß.Æü×¸üÂÖ Ø¯Ö¯Öôêû,ÁÖß.×¾Ö•ÖµÖ ×¿Ö¾ÖŸÖÖ¸êü,ÁÖß.×¾Ö•ÖµÖÛãú´ÖÖ¸ü¤êü¿Ö´ÖãÜÖ,ÁÖß.×ÝÖ¸üßÂÖ ´ÖÆüÖ•Ö®Ö,ÁÖß.‹Ûú®ÖÖ£Ö Ø¿Ö¤êü,ÁÖß.¯ÖÏŸÖÖ¯Ö ÃÖ¸ü®ÖÖ‡ÔÛú,ÁÖß.ŸÖÖ¸üÖØÃÖÝÖ ÃÖ¸ü¤üÖ¸ü,ÁÖß.¸üØ¾Ö¦ü ¾ÖÖµÖÛú¸ü

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ,³ÖÖ¸üŸÖßµÖ •Ö®ÖŸÖÖ

¯ÖÖ™üá,´Ö.®Ö.ÃÖê.

´ÖÖ.ˆ¯Ö´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß ŸÖ£ÖÖ ×¾Ö¢Ö´ÖÓ¡Öß µÖÖÓ®ÖÖ †£ÖÔÃÖÓÛú»¯Ö ´ÖÖÓ›æü¤êüÞµÖÖÃÖ †›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖÞÖê,²Öò®Ö¸ü ±ú›üÛú×¾ÖÞÖê,‘ÖÖêÂÖÞÖÖ²ÖÖ•Öß Ûú¸üÞÖê ŸÖÃÖê“Ö´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ×®Ö¤êü¿ÖÖ“ÖÖ†¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖê †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êüÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšü ´Ö»Öß®ÖÛú¸üÞÖÖ¸êü ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü†ŸµÖÓŸÖ †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ¾ÖŸÖÔ®ÖÛêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú 24 ´ÖÖ“ÖÔ,2011 ¯ÖÖÃÖæ®Ö×¤üÖÖÓ�ú 31×›üÃÖë²Ö ü, 2011¯ÖµÖÕŸÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 29´ÖÖ“ÖÔ, 2011¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

28) 19/4/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 1)ÁÖß. ×¾Ö•ÖµÖ×¿Ö¾ÖŸÖÖ¸êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖæ®Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖÃÖ³ÖÖŸµÖÖÝÖ Ûú×¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÃµÖ ÁÖß.×¾Ö•ÖµÖ ×¿Ö¾ÖŸÖÖ¸êüµÖÖÓ®Öß ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †ÖõÖê ÖÖÆÔü ¿Ö²¤üÖÓ“ÖÖ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¹ý®Ö ÃÖ¾ÖÖì““ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ†¬µÖõÖÖÓ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÛêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú 19‹×¯ÖÏ»Ö, 2011¸üÖê•Öß ×¤ü¾ÖÃÖÖ“ÖêÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÃÖÓ Öê ÖµÖÔŸÖ ×®Ö»ÖÓ²ÖßŸÖÛú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

140

29) 13/12/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 1)

ÁÖß.×®ÖŸÖß®Ö ³ÖÖêÃÖ»Öê,

×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ

´Ö.®Ö.ÃÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ´Ö¬µÖê

†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖÞÖê, ²Öò®Ö¸ü

±ú›üÛú×¾ÖÞÖê, ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ²ÖÖ•Öß

Ûú¸üÞÖê ŸÖÃÖê“Ö ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ

×®Ö¤êü¿ÖÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö

Ûêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú

13/12/2011

¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê

×¤ü¾ÖÃÖÖ“Öê

ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö

ÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê

×¤ü¾ÖÃÖÖ“Öê

ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö

ÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ

30) 13/12/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 1)

ÁÖß.®ÖÖ®ÖÖ ¯Ö™üÖê»Öê,

×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

³ÖÖ.•Ö.¯Ö. †ŸµÖÓŸÖ ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü,

†¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ŸÖÃÖê“Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ´Ö»Öß®Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸êü ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü

¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú

13/12/2011

¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖ®Ö 2012

“Öê ×Æü¾ÖÖôûß

†×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ

ÆüÖ‡Ô ÖµÖÕŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú

23/12/2011

¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö

´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

31) 15/12/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 2)

ÁÖß.Ûêú¿Ö¾Ö¸üÖ¾Ö

´ÖÖ®ÖÛú¸ü,×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.

ÁÖß.ÃÖµµÖ¤ü ¯ÖÖ¿ÖÖ

¯Ö™êü»Ö,×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.

³ÖÖ.•Ö.¯Ö. †ŸµÖÓŸÖ ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü,

†¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ŸÖÃÖê“Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ´Ö»Öß®Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸êü ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü

¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú

15/12/2011

¸üÖê•Öß ¯ÖÖÃÖæ®Ö

ÃÖ¤üÃµÖŸ¾ÖÖ“Öß

´Öã¤üŸÖ ÃÖÓ Öê ÖµÖÔŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú

23/12/2011

¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö

´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

141

32) 19/12/2011 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 5)ÁÖß.“ÖÓ¦üÛúÖÓŸÖ ÆÓü›üÖê êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.®Ö¾ÖÖ²Ö ´Ö×»ÖÛú,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¿Ö¿ÖßÛúÖÓŸÖ Ø¿Ö¤êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.×•ÖŸÖë¦ü †Ö¾ÆüÖ›ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¯ÖÏ¿ÖÖÓŸÖ šüÖÛæú¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

ÛúÖÑÝÖÏêÃÖ¸üÖ.ÛúÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ±ú»ÖÛú±ú›üÛú×¾Ö»µÖÖ´Öãôêû ¾Ö ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ×®Ö¤êü¿ÖÖÓ“Öê ¯ÖÖ»Ö®Ö®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú19/12/2011¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê×¤ü¾ÖÃÖÖ“ÖêÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê×¤ü¾ÖÃÖÖ“ÖêÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ

33) 20/03/2012 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 1)ÁÖß.¸üÖ´Ö¯ÖÓ›üÖÝÖôêû,×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.

³ÖÖ.•Ö.¯Ö. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ †ÖõÖê ÖÖÆÔü ¾ÖŸÖÔ®ÖÛú¹ý®Ö †ŸµÖÓŸÖ ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü,†¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ´Ö»Öß®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü ¾ÖÃÖ¾ÖÖì““Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÛú¸üÞÖÖ¸êü ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú20/03/2012¸üÖê•Öß ¯ÖÖÃÖæ®Ö×¾Öª´ÖÖ®Ö†£ÖÔÃÖÓÛú×»¯ÖµÖÃÖ¡Ö ÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ.

ÃÖ¡ÖÃÖ´ÖÖ¯ŸÖß´Öãôêû†Ö¯ÖÖê†Ö¯Ö“Ö×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö ¸ü§ü—ÖÖ»Öê.

34) 20/03/2012 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ 1)ÁÖß.•Öî®Öã§üß®Ö—Ö¾Æêü¸üß,×¾Ö.¯Ö.ÃÖ.

†¯ÖõÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ †ÖõÖê ÖÖÆÔü ¾ÖŸÖÔ®ÖÛú¹ý®Ö †ŸµÖÓŸÖ ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü,†¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ ´Ö»Öß®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü ¾ÖÃÖ¾ÖÖì““Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÛú¸üÞÖÖ¸êü ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú22/03/2012¸üÖê•Öß ¯ÖµÖÕŸÖ.

×®Ö»ÖÓ²Ö®ÖÖ“ÖÖÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÃÖÓ Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü†Ö¯ÖÖê†Ö¯Ö“Ö×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö ¸ü§ü—ÖÖ»Öê.

142

35) 30/03/2012 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ - 14)ÁÖß.¯ÖÏŸÖÖ¯ÖÃÖ¸ü®ÖÖ‡ÔÛú,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.´ÖÆüÖ¤êü¾Ö ²ÖÖ²Ö¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.×¾Ö•ÖµÖ×¿Ö¾ÖŸÖÖ¸êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.‹Ûú®ÖÖ£Ö Ø¿Ö¤êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.×¾Ö®ÖÖê¤ü‘ÖÖêÃÖÖôûÛú¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¸üÖ•Ö®Ö×¾Ö“ÖÖ¸êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.–ÖÖ®Ö¸üÖ•Ö“ÖÖîÝÖã»Öê,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.ÃÖÓ•ÖµÖÝÖÖ¾ÖÓ›êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.›üÖò.²ÖÖ»ÖÖ•Öß×ÛúÞÖßÛú¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.Ûòú.†×³Ö•ÖßŸÖ†›üÃÖæôû,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.›üÖò.ÃÖã×•ÖŸÖ×´ÖÞÖ“ÖêÛú¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.“ÖÓ¦üÛúÖÓŸÖ´ÖÖêÛúÖ™êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¤üÖî»ÖŸÖ ¤ü¸üÖê›üÖ,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.¯ÖÏÖ.¸üÖ´Ö Ø¿Ö¤êü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ -13³ÖÖ•Ö¯Ö -1

ÃÖ®´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß›üÖêŒµÖÖ¾Ö¸ü ™üÖê µÖÖ ‘ÖÖ»Öæ®Ö,ÝÖóµÖÖŸÖ ³ÖÝÖ¾Öê ¤ãü¯Ö¼êü ‘ÖÖ»Öæ®Ö,™üÖôû ¾ÖÖ•Ö¾ÖŸÖ ¾Ö ‘ÖÖêÂÖÞÖÖ ¤êüŸÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ¯ÖÏ¾Öê¿Ö Ûêú»ÖÖ ¾ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯ÖÖ¸ü¯ÖÖ›üÞµÖÖÃÖ †›ü£ÖôûÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛêú»µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú30/03/2012¯ÖÖÃÖæ®Ö ‹Ûú¾ÖÂÖÖÔÛú×¸üŸÖÖ×®Ö»ÖÓ×²ÖŸÖ.

×¤ü®ÖÖÓÛú20/04/2012¸üÖê•Öß ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

143

36) 20/03/2013 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ - 5)ÁÖß.¸üÖ´Ö Ûú¤ü´Ö,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.×õÖŸÖß•Ö ×ÆüŸÖë¦üšüÖÛæú¸ü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.•ÖµÖÛãú´ÖÖ¸ü¸üÖ¾Ö»Öü,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¯ÖÏ¤üß¯Ö•ÖµÖÃ¾ÖÖ»Ö,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.ÁÖß.¸üÖ•Ö®Ö ÃÖÖôû¾Öß,×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

´Ö.®Ö.ÃÖê.²Ö.×¾Ö.†Ö.

³ÖÖ.•Ö.¯Ö×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ

†ÖõÖê ÖÖÆÔü ¾ÖŸÖÔ®Ö Ûú¹ý®Ö †ŸµÖÓŸÖ²Öê•Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü, †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖŸÖÃÖê“Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ´Ö»Öß®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú20/03/2013¯ÖÖÃÖæ®Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú31/12/2013¯ÖµÖÕŸÖ.

37) 16/04/2013 (‹ÛæúÞÖ ÃÖ¤üÃµÖ -1 )ÁÖß. †Öê Ö¯ÖÏÛúÖ¿Ö¸üÖ•ÖêØ®Ö²ÖÖôûÛú¸ü,

×¾Ö.ÃÖ.ÃÖ.

×¿Ö¾ÖÃÖê®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ´Ö¬µÖê†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖÞÖê,‘ÖÖêÂÖÞÖÖ²ÖÖ•Öß Ûú¸üÞÖê, ¸üÖ•Ö¤Óü›üˆ“Ö»ÖÞÖê ŸÖÃÖê“Ö ´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ“Öê×®Ö¤êü¿ÖÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü¾ÖŸÖÔ®Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû.

×¤ü®ÖÖÓÛú16/04/2013¯ÖÖÃÖæ®Ö 1¾ÖÂÖÖÔÛú¸üßŸÖÖ.

144

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ŸÖã¹ÓýÝÖ¾ÖÖÃÖÖ“µÖÖ ×¿ÖõÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ“Öê×¾Ö¾Ö¸üÞÖ¯Ö¡Ö

(´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÖŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÖ¸üÃÖÓÝÖÏÆü µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü )

†.ÛÎú.

(1)

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öê ®ÖÖ¾Ö

(2)

ÛúÖêÞÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü

(3)

¯ÖÏ ÖÖ¤üÖ“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö

(4)

ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê Ûêú»Öê»Öß×¿Ö±úÖ¸üÃÖ

(5)

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ´ÖÖ®µÖÛêú»Öê»ÖÖ ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö

(6)1. "ÁÖß. œüÖÛúÞÖê" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)ÁÖß.²Ö²Ö®Ö¸üÖ¾Ö œüÖÛúÞÖê †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ÝÖò»Ö¸üßŸÖæ®Ö

‘ÖÖêÂÖÞÖÖ ¤êü‰ú®Ö, ¯Ö¡ÖÛêú±êúÛæú®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ´Ö¬µÖê†›ü£ÖôûÖ †ÖÞÖ»ÖÖ.

ÁÖß. œüÖÛúÞÖê µÖÖÓ®ÖÖ 7×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 9 •Öã»Öî,1968 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ×Ã¾ÖÛúÖ¸ü»Öß.

2. "¯ÖÏ¿ÖÃŸÖß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

"¯ÖÏ¿ÖÃŸÖß" µÖÖ ´Ö¸üÖšüßÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú,´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú

"µÖÖ †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ®ÖÖ ×•Ö¾ÖÓŸÖ•ÖÖôûÖ" µÖÖ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß»Ö»ÖêÜÖÖ´Ö¬µÖê †Ö´Ö¤üÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü¾Ö ´ÖÖ. †¬µÖõÖÖÓ¾Ö¸ü™üßÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖß Ûêú»Öß.

ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛú"¯ÖÏ¿ÖÃŸÖß" µÖÖÓ®ÖÖ 30×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 16 ®ÖÖê¾Æëü²Ö ü,1973 üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®ÖêÃÖ×´ÖŸÖß“Öß ×¿Ö±úÖ üÃÖ×Ã¾ÖÛúÖ ü»Öß ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ üÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓÃÖ ŸÖã¹ÓýÝÖÖŸÖ™üÖÛúÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

3. "¸üÞÖÖÓÝÖÞÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ( ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ )

"¸üÞÖÖÓÝÖÞÖ" µÖÖ ´Ö¸üÖšüßÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú,´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¤ü®ÖÖÓÛú 8‹× ÖÏ»Ö, 1975 üÖê•Öß“µÖÖÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ¾Öé¢ÖÖ¾Ö ü ŸÖÃÖê“ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆü ¾Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö ü™üßÛúÖ Ûêú»Öß.

ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛú"¸üÞÖÖÓÝÖÞÖ"µÖÖÓ®ÖÖ 90×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 28 ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü,1975 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê×Ã¾ÖÛúÖ¸ü»Öß.

145

4. "¸êü»¾Öê" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

1)ÁÖß. ×¾Ö®ÖÖê¤ü±ú¢Öê Öã üßµÖÖ2)ÁÖß. ¯Öã¹ýÂÖÖê¢Ö´Ö»ÖÖ»Ö“ÖŸÖã¾Öì¤üß (“ÖÖî²Öê), ×¾Ö¿ÖêÂÖÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß ¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ¸üß3) ÁÖß. ¤êüÃÖ¸üÖ•Ö,×ÃÖ×®ÖµÖ¸ü ×›ü×¾Æü•Ö®Ö»Ö†ÛúÖ‰Óú™ü®ÃÖ †Öò×±úÃÖ¸ü†Ö×ÞÖ ÁÖß. ×ŸÖ¸ü¯Öã›êü,“Öß±ú ×¸ü—Ö¾Æìü¿Ö®Ö‡®Ã¯ÖêŒ™ü¸ü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛúÃÖÓ Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü†Ö¯ÖÖ¯Ö»µÖÖ´ÖŸÖ¤üÖ¸üÃÖÓ‘ÖÖŸÖ •ÖÖŸÖ†ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ¸êü»¾Öê†×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ¾Ö¯ÖÏ¾ÖÖ¿ÖÖÓ®Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ†¾Ö´ÖÖ®ÖÖÃ¯Ö¤ü ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú×¤ü»Öß.

1) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ90 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖµÖÖ¾Öê.2)ÁÖß. “ÖŸÖã¾Öì¤üß µÖÖÓ®ÖÖ 7×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.3)ÁÖß.¤êüÃÖ¸üÖ•Ö ¾Ö ÁÖß.×ŸÖ¸ü¯Öã›êü µÖÖÓ®ÖÖ 30×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 21 •Öã»Öî,1988 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®ÖêÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖêÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ ÃÖã“Ö×¾ÖÞÖÖ¸üÖ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ‹Ûú´ÖŸÖÖ®ÖêÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.1) ÁÖß. ×¾Ö®ÖÖê¤ü±ú¢Öê Öã üßüµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ 8×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.2) ÁÖß. ¯Öã¹ýÂÖÖê¢Ö´Ö»ÖÖ»Ö“ÖŸÖã¾Öì¤üß (“ÖÖî²Öê) µÖÖÓ®ÖÖ7 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.3) ÁÖß. ¤êüÃÖ¸üÖ•Ö µÖÖÓ®ÖÖ15 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.4) ÁÖß. ×ŸÖ¸ü¯Öã›êü µÖÖÓ®ÖÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

146

5. "¸êü»¾Öê" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü)

1) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖ2)ÁÖß. ÜÖêî üÛú¸ü ¾Ö ÁÖß.¤êüÃÖ¸üÖ•Ö

3) ÁÖß. ¾Ö´ÖÖÔ ¾Ö ÁÖß.×ŸÖ¸ü¯Öã›êü

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛúÃÖÓ Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü†Ö¯ÖÖ¯Ö»µÖÖ´ÖŸÖ¤üÖ¸üÃÖÓ‘ÖÖŸÖ •ÖÖŸÖ†ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ¸êü»¾Öê†×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓ®Öß ¾Ö¯ÖÏ¾ÖÖ¿ÖÖÓ®Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ†¾Ö´ÖÖ®ÖÖÃ¯Ö¤ü ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú×¤ü»Öß.

1) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ30 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.2) ÁÖß. ÜÖî üÛú¸ü ¾ÖÁÖß. ¤êüÃÖ¸üÖ•Ö µÖÖÓ®ÖÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß ¾ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ²ÖîšüÛúÃÖÓ Öê ÖµÖÕŸÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ‘µÖÖ¾Öê.3) ÁÖß. ¾Ö´ÖÖÔ ¾Ö ÁÖß.×ŸÖ¸ü¯Öã›êü µÖÖÓ®ÖÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 26 •Öã»Öî,1988¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®ÖêÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖêÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ ÃÖã“Ö×¾ÖÞÖÖ¸üÖ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ‹Ûú´ÖŸÖÖ®ÖêÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.1) ÁÖß. ±ú¢Öê Öã üßµÖÖµÖÖÓ®ÖÖ 7 ×¤ü¾ÖÃÖÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.2) ÁÖß. ¤êüÃÖ¸üÖ•Ö, ÁÖß.×ŸÖ¸ü¯Öã›êü ¾Ö ÁÖß. ¾Ö´ÖÖÔµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö ÃÖ´Ö•Ö¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

6. "¤üõÖŸÖÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

"¤üõÖŸÖÖ" ´ÖÖ×ÃÖÛúÖ“ÖêÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛú ŸÖÃÖê“ÖŸµÖÖŸÖß»Ö »ÖêÜÖÖ“Öê»ÖêÜÖÛú, ÁÖß. ´Ö®ÖÖêÆü¸ü×Æü¸êü

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ¯ÖÏ¿®ÖÖê¢Ö¸üÖ²ÖÖ²ÖŸÖ“µÖÖ´Ö•ÖÛãú¸üÖ“ÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÔ¤êü‰ú®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓ›üôûÃÖ¤üÃµÖÖÓ¾Ö¸ü ÆêüŸ¾ÖÖ¸üÖê ÖÛêú»Öê.

»ÖêÜÖÖ“Öê »ÖêÜÖÛú ÁÖß.´Ö®ÖÖêÆü¸ü ×Æü¸êü µÖÖÓ®ÖÖ 5×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 3 ´ÖÖ“ÖÔ, 1990¸üÖê•Öß ÃÖÖŸÖ¾Öß×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×¾ÖÃÖÙ•ÖŸÖ—ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû †Æü¾ÖÖ»ÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔµÖê‰ú ¿ÖÛú»ÖÖ ®ÖÖÆüß.

147

7. "ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú†Ö×ÞÖ ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü“ÖÖê ü×›üµÖÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü)

ÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛú†Ö×ÞÖ ÁÖß. ¬Ö¸ü´Ö“ÖÓ¤ü“ÖÖê ü×›üµÖÖ

¯Ö¡ÖÛúÖ¸ü ¯Ö×¸üÂÖ¤êü´Ö¬µÖê´ÖÖ.×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ†¬µÖõÖÖÓ²Ö§ü»Ö †ÖõÖê ÖÖÆÔü³ÖÖÂµÖ ŸÖÃÖê“Ö ™üßÛúÖÛêú»Öß.

ÁÖß. ®ÖÖµÖÛú ¾Ö ÁÖß.“ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ 14×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê. ŸÖÃÖê“ÖÁÖß. ¸üÖ´Ö¤üÖÃÖ ®ÖÖµÖÛúµÖÖÓ®ÖÖ, ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ †×¿ÖÂ™ü³ÖÖÂÖêŸÖ ¯Ö¡Ö¯ÖÖšü×¾Ö»µÖÖ²Ö§ü»Ö†×ŸÖ×¸üŒŸÖ ‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖ•ÖÖ¤üÖ ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß.

×¤ü®ÖÖÓÛú 29 •Öã»Öî,1991 ¸üÖê•Öß ¯ÖÏÃŸÖÖ¾ÖÖŸÖÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖÖ Ûú¹ý®Ö ÁÖß.®ÖÖµÖÛú ¾ÖÁÖß. “ÖÖê ü×›üµÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖÖ“ÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ¤êüÞµÖÖ“Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖšü¸ü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

8. "†Ö¯Ö»ÖÓ ´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü"¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

"†Ö¯Ö»ÖÓ ´ÖÆüÖ®ÖÝÖ¸ü" µÖÖÃÖÖµÖÓ-¤îü×®ÖÛúÖ“ÖêÃÖÓ ÖÖ¤üÛú, ´Öã¦üÛú ¾Ö¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛúÁÖß. ×®Ö×ÜÖ»Ö ¾ÖÖÝÖôêû

"Æüß œüÖëÝÖ²ÖÖ•ÖßÛú¿ÖÖÃÖÖšüß?" µÖÖ¿ÖßÂÖÔÛúÖÜÖÖ»Öß ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü—ÖÖ»Öê»µÖÖ »ÖêÜÖÖŸÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ¾Öé¢ÖÖÓŸÖÖ¾Ö¸ü ™üßÛúÖ×™ü¯¯ÖÞÖßÛêú»Öß.

ÁÖß. ¾ÖÖÝÖôêû µÖÖÓ®ÖÖ 3×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüß ÛúÖ üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê. ÃÖ× ÖŸÖß®Öê†Ö¤êü¿Ö ¤êü‰ú®ÖÆüß ÃÖ× ÖŸÖß ÖãœêüÆü•Ö ü ®Ö üÖÆüÞµÖÖ“µÖÖ,ÃÖÖõÖß Öã üÖ¾ÖÖ ÃÖÖ¤ü üÛú üÞµÖÖ“Öê ®ÖÖÛúÖ üÞµÖÖ“µÖÖ ¾Öˆ»Ö™ü ÃÖ× ÖŸÖß“µÖÖ†×¬ÖÛúÖ üÖ“ÖÖ †×¬ÖõÖê ÖÛú üÞÖÖ êü †Ö¾ÆüÖ®ÖÖŸ ÖÛú Ö¡Ö×»Ö×ÆüÞµÖÖ“µÖÖ ÖÏ ÖÖ¤üÖ²Ö§ü»ÖŸµÖÖÓ®ÖÖ ‹Ûú ×¤ü¾ÖÃÖÖÃÖÖšüß•ÖÖ¤üÖ ÛúÖ üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

×¤ü®ÖÖÓÛú 21 ‹×¯ÖÏ»Ö,1994 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖ×´ÖŸÖß“Öß×¿Ö±úÖ¸üÃÖ ‹Ûú´ÖŸÖÖ®Öê×Ã¾ÖÛúÖ¸ü»Öß.

148

9. "ÃÖÖ´Ö®ÖÖ" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

"¤îü.ÃÖÖ´Ö®ÖÖ" µÖÖ¤îü×®ÖÛúÖ“Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ÁÖß.²ÖÖôû šüÖÛú¸êü †Ö×ÞÖ´Öã¦üÛú ¾Ö ¯ÖÏÛúÖ¿ÖÛúÁÖß. ÃÖã³ÖÖÂÖ ¤êüÃÖÖ‡Ô

´ÖÖ.†¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖµÖÖÓ“µÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß †ÖõÖê ÖÖÆÔü´Ö•ÖÛæú¸ü ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü Ûêú»ÖÖŸÖÃÖê“Ö´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ×¾ÖÂÖµÖß,´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ“µÖÖÆüÖŸÖÖŸÖß»Ö ²ÖÖê»ÖÛêú ²ÖÖÆãü»Öêê†ÃÖê ¾µÖÓÝÖ×“Ö¡Ö¸êüÜÖÖ™ü»µÖÖ´Öãôêûˆ¤ü³Ö¾Ö»Öê»ÖÖ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö†¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö.

ÁÖß. šüÖÛú¸êü ¾Ö ÁÖß.¤êüÃÖÖ‡Ô µÖÖÓ®ÖÖ 7×¤ü¾ÖÃÖÖÓÃÖÖšüßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê.

´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®ÖßÃÖã“Ö×¾Ö»Öê»µÖÖÃÖã¬ÖÖ¸üÞÖê®ÖãÃÖÖ¸üÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ†×³Ö¯ÖÏÖµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ¯Öã®ÖÙ¾Ö“ÖÖ¸üÛú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¤ü¸ü¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü¯Öã®ÆüÖ ÃÖã Öæ¤Ôü Ûú¸üÞµÖÖŸÖ†Ö»Öê. ŸÖ¤Ëü®ÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖ“ÖÔ,1995 ´Ö¬µÖê †Öšü¾Öß×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ×¾ÖÃÖÙ•ÖŸÖ—ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ÃÖ¤ü¸ü¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¾µÖ¯ÖÝÖŸÖ —ÖÖ»Öê.

10. "ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖÃÖêšüß" ¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

"ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß,²ÖÖ¸ü ´ÖÖ»ÖÛú†ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü"

¸üÖ•µÖÖ“Öê ˆ¯Ö ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡ÖßŸÖ£ÖÖ ÝÖéÆü´ÖÓ¡Öß´ÖÖ.ÁÖß.†Ö¸ü. †Ö¸ü.¯ÖÖ™üß»Ö µÖÖÓ®Öß¸üÖ•µÖÖŸÖß»Ö ›üÖ®ÃÖ ²ÖÖ¸üŸÖÖŸÖ›üß®Öê ²ÖÓ¤ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ×®ÖÞÖÔµÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ×¤ü®ÖÖÓÛú 30 ´ÖÖ“ÖÔ,2005 ¸üÖê•Öß •ÖÖ×Æü¸üÛêú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß,†¬µÖõÖ ²ÖÖ¸ ü´ÖÖ»ÖÛú†ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö µÖÖÓ®Öß "µÖÖ

ÁÖß.ÃÖêšüß µÖÖÓ“µÖÖÃÖÖ¸üÜµÖÖÃÖ´ÖÖ•ÖÖÃÖ ‘ÖÖŸÖÛúšü¸üÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¾Öé¢Öß»ÖÖ†ÖôûÖ ‘ÖÖ»ÖÞµÖÖ“Öß×®ÖÛú›ü »ÖõÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖŸµÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü³ÖÓÝÖÛêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ®Ö¾¾Ö¤ü×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÛúÖ¸Öü¾ÖÖÃÖÖ“Öß×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß,†¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê†ÖÝÖÏÆüÖ“Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖÛêú»Öß.( ×¤ü®ÖÖÓÛú8/12/2005 ¸üÖê•Öß

×¤ü®ÖÖÓÛú 12 ‹×¯ÖÏ»Ö,2006 ¸üÖê•Öß ÃÖ¤ü¸ü“µÖÖ†Æü¾ÖÖ»ÖÖ¾Ö¸üÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ×¾Ö“ÖÖ¸üÛêú»ÖÖ †Ö×ÞÖÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüßµÖÖÓ®ÖÖ 90 ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“ÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †ÃÖÖ¯ÖÏÃŸÖÖ¾Ö ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»ÖÖ.ŸµÖÖ“Ö ×¤ü¾Ö¿ÖßÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüßµÖÖÓ®ÖÖ †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ

149

×®ÖÞÖÔµÖÖ×¾Ö¸üÖê¬ÖÖŸÖ ›üÖ®ÃÖ²ÖÖ¸ü´Ö¬Öß»Ö ´Ö×Æü»ÖÖ¸üÃŸµÖÖ¾Ö¸ü ˆŸÖ¸üŸÖß»Ö†Ö×ÞÖ ´ÖÓ¡µÖÖÓ“µÖÖ²ÖÖµÖÛúÖÓ®ÖÖ ²ÖÖÆêü¸ü ×±úº¤êüÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ" †¿ÖÖ¬Ö´ÖÛúß¾Ö•ÖÖ ¿Ö²¤üÖŸÖŸµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÂÖê¬Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêûˆ¤ü³Ö¾Ö»Öê»ÖÖ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö†¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÃÖÖ¤ü¸ü)

†Ö»Öß †Ö×ÞÖ ŸÖæ¹ÓýÝÖÖŸÖ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖÃÖêšüß µÖÖÓ®Öß 90×¤ü¾ÖÃÖÖÓ ÖîÛúß 29×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ×¿ÖõÖÖ³ÖÖêÝÖ»Öß ¾Ö ŸµÖÖ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖØÃÖÝÖ ÃÖêšüß µÖÖÓ®Öß×¿ÖõÖê×¾Ö¹ý¬¤ü ´ÖÖ.ˆ““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¤üÖê®ÖµÖÖ×“ÖÛúÖ ¤üÖÜÖ»ÖüÛêú»µÖÖ. ŸµÖÖ ´ÖÖ.ˆ““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê±êú™üÖôû»µÖÖ´ÖãôêûÁÖß.´Ö®Ö×•ÖŸÖ ØÃÖÝÖ ÃÖêšüßµÖÖÓ®Öß ŸµÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¤üÖÜÖ»ÖÛêú»Öê»µÖÖ †×¯Ö»ÖÖŸÖ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¿ÖõÖê»ÖÖ†ÓŸÖ¸üß´Ö Ã£Ö×ÝÖŸÖß×¤ü»Öß ¯Ö¸üßüÞÖÖ´Öß ŸµÖÖÓ®ÖÖ×¤ü»Öê»µÖÖ ×¿ÖõÖê“Öß ¯ÖæÞÖÔ†Ó Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß ÆüÖê‰ú¿ÖÛú»Öß ®ÖÖÆüß ¾Ö

150

ÃÖª:×Ã£ÖŸÖßŸÖ Æêü¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ£ÖÔ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ †ÖÆêü.(´Öê, 2013)

11. "ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö"¯ÖÏÛú¸üÞÖ(×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

ÁÖß. ®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö, ¸üÖ•µÖ×®Ö¾Ö›üÞÖæÛú †ÖµÖãŒŸÖ,´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ¸üÖ•µÖµÖÖÓ“Öê×¾Ö¹ý¬¤ü.

ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö, ¸üÖ•µÖ×®Ö¾Ö›üÞÖæÛú †ÖµÖãŒŸÖµÖÖÓ®Öß, ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨üÁÖß.•Ö®ÖÖ¤Ôü®Ö “ÖÖÓ¤æü¸üÛú¸ü,×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖµÖÖÓ®Öß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖÛúê»Öê»µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖÃÖæ“Ö®Öê²ÖÖ²ÖŸÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê´ÖÖÝÖ×¾Ö»Öê»ÖÖ ÜÖã»ÖÖÃÖÖÃ¾ÖŸÖ:“Öê Ã¾ÖÖõÖ¸üß®Öê¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖÃÖ ™üÖôûÖ™üÖôûÛú¹ý®Ö ŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¤ü¸üÆæüÃÖæ“Ö®Öê“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®ÖêÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê üÃÖÖõÖßÃÖÖšüß ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ ®ÖÛúÖ¸ü ¤êü‰ú®ÖÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú¾Ö ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ÛúÖµÖÖÔ Ö¬µÖê†›ü£ÖôûÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛêú»µÖÖ´Öãôêû ˆ¤ü³Ö¾Ö»Öê»ÖÖ

ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö µÖÖÓ®ÖÖÃÖÖŸÖ ×¤ü¾ÖÖÃÖÖÓ“Öß ×¤ü¾ÖÖÞÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß. ŸÖÃÖê“Ö´Öæôû ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“µÖÖÃÖã“Ö®Öê¾Ö¸üß»Ö ¯Öãœüß»ÖÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß Ûú¸üÞÖêÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ¿ÖŒµÖÆüÖêÞµÖÖÃÖÖšüß ÁÖß.®ÖÓ¤ü»ÖÖ»Ö µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ¾ÖŸÖß®Öê †ÃÖêÆüßÛúôû×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê Ûúß,ŸµÖÖÓ®Öß µÖÖ¯Öãœêü ×¾Ö¿ÖêÂÖÆüŒÛú ÃÖ×´ÖŸÖß®Öë´ÖÖÝÖ×¾Ö»Öê»Öê ÜÖã»ÖÖÃÖêÃ¾ÖŸÖ:“µÖÖ Ã¾ÖÖõÖ¸üß®ÖêÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ ÃÖÖ¤ü¸ü ®ÖÛêú»µÖÖÃÖ ØÛú¾ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê²ÖîšüÛúßÃÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ¸üÖÆüÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ Ûúôû¾Öæ®ÖÆüßŸÖê ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê üˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ®Ö ¸üÖ×Æü»µÖÖÃÖ

×¤ü®ÖÖÓÛú 27 ´ÖÖ“ÖÔ,2008 ¸üÖê•Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®ÖêÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸üÛêú»Öê»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ 7×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ×¤ü¾ÖÖÞÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †¿Öß×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.ŸÖ£ÖÖ¯Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê Æüß×¿ÖõÖÖ Ûú´Öß Ûú¹ý®Ö µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ¤üÖê®Ö×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ×¤ü¾ÖÖÞÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖªÖ¾Öß †ÃÖÖ šü¸üÖ¾ÖÃÖÓ ÖŸÖ Ûêú»ÖÖ.ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÁÖß. ®ÖÓ¤ü»ÖÖ»Ö µÖÖÓ®Öß 2×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“ÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ³ÖÖêÝÖ»Öß. (×¤ü®ÖÖÓÛú 27¾Ö28 ´ÖÖ“ÖÔ, 2008).ÁÖß.®ÖÓ¤ü »ÖÖ»Ö µÖÖÓ®Öß

151

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö†¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö.

ŸµÖÖÓ“Öê×¾Ö¹ý¨ü µÖÖÆæü®ÖÆüßÛú›üÛú ³Öæ×´ÖÛúÖ ‘ÖêÞÖêÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ³ÖÖÝÖ ¯Ö›êü»Ö.(×¤ü®ÖÖÓÛú 27/3/2008¸üÖê•Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ†Æü¾ÖÖ»Ö ÃÖÖ¤ü¸üÛú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.)

ÃÖ¤ü¸üÆæü ×¿ÖõÖê×¾Ö¹ý¬¤ü´ÖÖ.ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖµÖÖ×“ÖÛúÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»Öß.¯Ö¸ÓüŸÖã ŸÖß´ÖÖ.®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê±êú™üÖôû»Öß. ÁÖß. ®ÖÓ¤ü»ÖÖ»Ö µÖÖÓ®Öß ´ÖÖ.ˆ““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ×®ÖÛúÖ»ÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖµÖê£Öê µÖÖ×“ÖÛúÖ (SLP)¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»Öß ¾Ö ŸÖß´ÖÖ.ÃÖ¾ÖÖì““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖßÃÖÖšüß ¯ÖÏ»ÖÓ×²ÖŸÖ†ÖÆêü. (´Öê,2013)

12 "ÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß"¯ÖÏÛú¸üÞÖ (×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ)

ÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß,ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ¯ÖÏÛú»¯Ö†×¬ÖÛúÖ¸üß, ‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯ÖÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖ, µÖÖ¾Ö»Ö,×•Ö.•ÖôûÝÖÖ¾ÖµÖÖÓ“Öê×¾Ö¹ý¬¤ü

†Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß ×¾ÖÛúÖÃÖ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ ®ÖÓ¤ãü¸ü²ÖÖ¸ü ¾ÖµÖÖ¾Ö»Ö µÖê£Öß»Ö‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯ÖÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖÖŸÖß»Ö³ÖÏÂ™üÖ“ÖÖ¸ü ¾ÖÝÖî ü¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ´Ö¬µÖêÁÖß.•Öß.‹®Ö. ¾Öôû¾Öß,¯ÖÏÛú»¯Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß µÖÖÓ“ÖÖÃÖÆü³ÖÖÝÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû

¯ÖÏÃŸÖãŸÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖßÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß,ŸÖŸÛúÖ»Öß®Ö ¯ÖÏÛú»¯Ö†×¬ÖÛúÖ¸üß, ‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯ÖÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖ, µÖÖ¾Ö»Ö,×•Ö.•ÖôûÝÖÖ¾Ö µÖÖÓ®ÖÖÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ®µÖÖµÖÖÃÖ®ÖÖÃÖ´ÖÖê ü²ÖÖê»Ö×¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú®ÖÃÖ´Ö•Ö ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß,

×¤ü®ÖÖÓÛú 13‹×¯ÖÏ»Öü,2012 ¸üüÖê•ÖßÃÖ¤ü¸ü ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛúßŸÖ†Æü¾ÖÖ»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ‘ÖêŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê 3(ŸÖß®Ö) ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“µÖÖ×¿ÖõÖê‹ê¾Ö•Öß 2 (¤üÖê®Ö)×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“µÖÖÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß †ÃÖÖ

152

ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡ÔÛú¸üÞµÖÖ“Öß ´ÖÖÝÖÞÖß´ÖÖ.×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖõÖ®ÖêŸµÖÖÓ®Öß¾Ö ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®Öß×¤ü®ÖÖÓÛú 14 ×›üÃÖë²Ö¸ü,2009 ¸üÖê•Öß×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ »ÖõÖ¾Öê¬ÖßÃÖã“Ö®Öê¾Ö¸üß»Ö “Ö“ÖêÔ“µÖÖ¾Öêôûß Ûêú»µÖÖ®ÖêÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß µÖÖÓ®Öß×“Ö›æü®Ö •ÖÖ‰ú®Ö†ÖÛúÃÖÖ®Öê ´ÖÖ.×¾Ö¸üÖê¬Öß¯ÖõÖ ®ÖêŸµÖÖÓ×¾Ö¹ý¬¤ü ×•Ö»ÆüÖ¯ÖÖê»ÖßÃÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®ÖÖÛú›êü†®ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •ÖÖŸÖß-•Ö´ÖÖŸÖß †ŸµÖÖ“ÖÖ¸ü¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬ÖÛú ÛúÖµÖªÖÓŸÖÝÖÔŸÖÝÖã®ÆüÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖßŸÖÛÎúÖ¸ü Ûú¹ý®Ö ŸÖÃÖê“Ö ÊÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖÖ.´ÖãÓ²Ö‡Ô ˆ““Ö®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ†Öî ÓüÝÖÖ²ÖÖ¤ü ÜÖÓ›ü¯ÖßšÖŸÖüµÖÖ×“ÖÛúÖ ¤üÖÜÖ»Ö Ûú¹ý®ÖÁÖß.¾Öôû¾Öß µÖÖÓ®ÖßŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖÝÖî ü¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“µÖÖ†Ö¸üÖê ÖÖÓ“Öß “ÖÖîÛú¿Öß

†¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú8/12/2010 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸üÛêú»Öê»µÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ×¿Ö±úÖ¸üÃÖ Ûêú»Öß.

´ÖÖ.†¬µÖõÖÖÓ®ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß ‹Ûú¤Óü¸üßŸÖ³ÖÖ¾Ö®ÖÖ »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®ÖŸÖÃÖê“Ö ÃÖ¾ÖÔ ÝÖ™ü®ÖêŸµÖÖÓ¿ÖßÛêú»Öê»µÖÖ “Ö“Öì®ÖÓŸÖ¸üÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †®Öã ÖŸÖß®ÖêÃÖ¤ü¸üÆæü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ¯Öã®Ö:¿“Ö×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üÞµÖÖÛú×¸üŸÖÖÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖµÖÖ¾Öê †ÃÖê ×®Ö¤êü¿Ö ×¤ü»Öê.

µÖÖ ¯ÖÏ�ú¸ü�ÖßÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö“ÖÖ¸üÖÓŸÖß†ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ Ûúß,µÖÖ¯Öãœêü †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ´Ö¬µÖê ‹Ûúˆ¤üÖÆü¸üÞÖ (Example)ÛúÖµÖ´Ö ¾ÆüÖ¾Öê ´ÆüÞÖæ®ÖÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß,¯ÖÏÛú»¯Ö †×¬ÖÛúÖ¸üß,‹ÛúÖ×Ÿ´ÖÛú †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß×¾ÖÛúÖÃÖ ¯ÖÏÛú»¯Ö,µÖÖ¾Ö»Ö,×•Ö.•ÖôûÝÖÖ¾Ö

šü¸üÖ¾Ö ´ÖÓ•Öæ ü Ûêú»ÖÖ.ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸üÁÖß.•Öß.‹®Ö.¾Öôû¾Öß,µÖÖÓ®Öß ¤üÖê®Ö ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“ÖßÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¿ÖõÖÖ³ÖÖêÝÖ»Öß.(×¤ü®ÖÖÓÛú 14/4/2012ŸÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú15/4/2012)

153

¤ü›ü¯ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ¤ü²ÖÖ¾Ö†ÖÞÖ»µÖÖ´Öãôêûˆ¤ü³Ö¾Ö»Öê»ÖÖ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ¾Ö†¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¿®Ö.

µÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ®ÖÖ 3(ŸÖß®Ö) ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß×¤ü¾ÖÖÞÖß ÛúÖ¸üÖ¾ÖÖÃÖÖ“Öß×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öß†¿Öß ×¿Ö±úÖ¸üÃÖÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú12/8/2011 ¸üÖê•ÖßÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÃÖ ÃÖÖ¤ü¸üÛêú»Öê»µÖÖ ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖê×ÛúŸÖ†Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖ Ûêú»Öß.

154

18. ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê ®µÖÖµÖ×®ÖÞÖÔµÖ

(1) Two very significant questions concerning parliamentary

privileges have been decided by the Supreme Court in P.V.Narsimha Rao v. State.

(AIR 1998 Supreme Court 2720) These questions arose in the

following factual context. The Narsimha Rao Government at the

Centre did not enjoy majority in Lok Sabha in 1993. A vote of no-

confidence was moved against the Government by the opposition

parties. To avert defeat on the floor of the House, certain

members of the ruling party gave large sums of money to a few

members of the Jharkhand Mukti Morcha (JMM) to vote against

the motion on the floor of the House. Consequently, the no-

confidence motion was defeated in the House with 251 for and

265 against. Two questions arose for the consideration of the

Supreme Court in the instant case:

(a) whether by virtue of Arts. 105(1) and 105(2), a member

of Parliament can claim immunity from prosecution before a

criminal Court on a charge of bribery in relation to the

proceedings in Parliament?

(b) whether a member of Parliament is a 'public servant'

under the Prevention of Coruption Act, 1988?

The five Judge Bench deciding the case split 3 : 2

155

On the first point, the majority view is that ordinary law does not

apply to acceptance of bribery by a member of Parliament in

relation to proceedings in Parliament. The court gave a very

broad interpretation to Art. 105(2). On behalf of the majority,

BHARUCHA, J., has stated :

"Broadly interpreted, as we think it should be, Art. 105(2)

protects a member of Parliament against proceedings in Court

that relate to , or concern, or have a connection or nexus with

anything said, or a vote given, by him in Parliament"

The majority has ruled that while the bribe-givers (who are

also members of Parliament) can claim no immunity under Art.

105(2), the bribe-takers stand on a different footing. The alleged

bribe-takers are said to have received monies " as a motive or

reward" for defeating the no-confidence motion and, thus, the

nexus between the bribe and the no-confidence motion is explicit.

The majority Judges have insisted that to enable members to

participate fearlessly in Parliamentary debates, members need

the wider protection of immunity against all civil and criminal

proceedings that "bear a nexus to their speech or vote".

The reason for such a broad view is that otherwise amember who makes a speech or cast a vote that is not to theliking of the powers that be may be troubled by a prosecutionalleging that he has been paid a bribe for the purpose. But amember who is alleged to have accepted bribe but has not voted

156

cannot enjoy immunity under Art. 105 (2). Also, the members ofthe House who have given the bribe do not enjoy any immunityfrom prosecution. On this view, the majority held that the fourJMM members who had taken the money and voted against themotion were not guilty of corruption. But one member (Ajit Singh)who had taken the money but did not vote was held liable to beprosecuted.

But the miniority Judges expressed the view, (per S.C.AGRAWAL, J.) narrowly interpreting Art. 105(2), that theimmunity under the Article which can be claimed is "the liabilitythat has arisen as a consequence of the speech that has beenmade or the vote that has been given in Parliament".

The minority Judges have argued that the criminal liabilityincurred by a Member of Parliament who has accepted bribe forspeaking or giving his vote in Parliament in a particular mannerarises independently of the making of the speech or giving of voteby the member and such liability cannot be regarded as a liability‘‘in respect of anything said or any vote given in Parliament. ’’

¸üÖ•ÖÖ ¸üÖ´Ö ¯ÖÖ»Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (2007)¸üÖ•ÖÖ ¸üÖ´Ö ¯ÖÖ»Ö ×¾Ö¹ý¬¤Ëü †¬µÖõÖ, »ÖÖêÛúÃÖ³ÖÖ (‹ÃÖ.ÃÖß.ÃÖß. 184)

(´ÖãÜµÖ ®µÖÖµÖ´ÖãŸÖá - ÁÖß. ÃÖ³Ö¸ü¾ÖÖ»Ö)

µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß ¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêü.

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÆüÖ †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“ÖÖ

ÜÖ™ü»ÖÖ †ÃÖæ®Ö µÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®Ö µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö

157

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ¯ÖÏ£ÖÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ¾Ö ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖ“ÖÖ

ÃÖ¾ÖÕÛúÂÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ †ÖÆêü.

×¤ü®ÖÖÓÛú 12 ×›üÃÖë²Ö¸ü 2005 ¸üÖê•Öß ‹ÛúÖ ™üß¾Æüß “Öò®Öê»Ö®Öê Ã™üàÝÖ †Öò Ö¸êü¿Ö®Ö Ûú¹ý®Ö 10

»ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ®Öß ¾Ö ‹ÛúÖ ¸üÖ•µÖ ÃÖ³Öê“µÖÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ®Öß ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ ¯ÖÏ¿®Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÞµÖÖÃÖÖšüß

¯ÖîÃÖê ‘ÖêŸÖ»µÖÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ˆ‘Ö›üÛúßÃÖ †ÖÞÖ»Öê. Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ´ÖÖ.»ÖÖêÛúÃÖ³ÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß “ÖÖîÛú¿ÖßÃÖÖšüß

“ÖÖîÛú¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü ÃÖÖê¯Ö×¾Ö»Öê. µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖ¾ÖÔ “ÖÖîÛú¿Öß Ûú¹ý®Ö, ×ŸÖ“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ

¯Ö™ü»ÖÖ¾Ö¸ü šêü¾Ö»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ¾Ö¸üß»Ö 10 »ÖÖêÛúÃÖ³Öê“µÖÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬Öæ®Ö ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß

Ûú¸üÖ¾Ößê †ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ ¾Ö ÃÖ¤ü¸ü šü¸üÖ¾Ö »ÖÖêÛúÃÖ³Öê®Öê Ã¾ÖßÛéúŸÖ Ûêú»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê †×¬ÖÃÖæ“Ö®ÖÖ

ÛúÖœüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ¸üÖ•µÖÃÖ³ÖêŸÖÃÖã¬¤üÖ Æüß“Ö ¯ÖÏÛÎúßµÖÖ Ûú¹ý®Ö, ¸üÖ•µÖÃÖ³Öê“µÖÖ ‹ÛúÖ ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖ“Öß

ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.

¾Ö¸üß»Ö ÜÖÖÃÖ¤üÖ¸üÖÓ®Öß, »ÖÖêÛúÃÖ³ÖÖ †£Ö¾ÖÖ ¸üÖ•µÖÃÖ³ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê

†×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ®ÖÃÖ»µÖÖ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖ¤ü®Ö Ûú¹ý®Ö, ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô †¯ÖÏÖ´ÖÖ×ÞÖÛú¯ÖÞÖê ¾Ö

¾ÖÖ‡Ô™ü ÆêüŸÖæ®Öê Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß, †ÃÖê ´ÆüÞÖÞÖê ´ÖÖÓ›ü»Öê.

ÃÖ¤ü¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ÝÖê»Öê. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ

ÜÖÖ»Öß»Ö ´Öã§êü ×®ÖÞÖÔµÖÖÃÖÖšüß ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûêú»Öê.

1) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê, ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ †ÃÖ»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ŸÖÃÖê“Ö ÃÖÓÃÖ¤ü ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

†ÃÖ»Öê»Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸,ü µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ¾Ö¸ü ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ ÆüŒÛú,

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ¾µÖ¾ÖÃ£Öê ÖÏ ÖÖÞÖê, ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü ÛúÖµÖ ?

2) •Ö¸ü †ÃÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖÃÖ, ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ‹ÜÖÖªÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ“Öß

ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 105 †®¾ÖµÖê ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ †ÖÆêü ÛúÖµÖ?

3) •Ö¸ü ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ®¾ÖµÖê †ÃÖ»µÖÖÃÖ, µÖÖŸÖ

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ÆüÃŸÖõÖê¯Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸üõÖê¡Öü ÛúÖêÞÖŸµÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤êü¯ÖµÖÕŸÖ †ÖÆêü ?

¤ãüÃÖ·µÖÖ ³ÖÖÂÖêŸÖ ÃÖÖÓÝÖÖ¾ÖµÖÖ“Öê ´ÆüÞÖ•Öê, ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ®µÖÖ×µÖÛú

¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêŸÖ ÛúÖµÖ ? †ÃÖ»µÖÖ“Ö ŸµÖÖ“Öß ¾µÖÖ¯ŸÖß ÛúÖµÖ †ÖÆêü?

158

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ÃÖÖÓÝÖÖê¯ÖÖÓÝÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ, ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖ“ÖÖ ×²ÖÎ™üß¿Ö ÛúÖµÖÔ¯Ö¬¤üŸÖß“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÃÖÜÖÖê»Ö †³µÖÖÃÖ Ûêú»ÖÖ, ŸÖÃÖê“Ö

ˆ¢Ö¸ü¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖß»Ö Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ¾Ö ‡ŸÖ¸ü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÜÖ™ü»µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖã¬¤üÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÔ

‘ÖêŸÖ»ÖÖ.

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯Öî»ÖæÓ¾Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß †¯ÖÖ¡ÖŸÖÖ ¾Ö

ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß µÖÖ ´Ö¬Ö»ÖÖ ±ú¸üÛú •ÖÖÞÖæ®Ö ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ´ÖŸÖê †¯ÖÖ¡ÖŸÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê,

‹ÜÖÖªÖ ˆ´Öê¤ü¾ÖÖ¸üÖ»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öß ¯ÖÖ¡ÖŸÖÖ †ÃÖæ®ÖÆüß ÛúÖÆüß ÛúÖ¸üÞÖÖÓ Öãôêû ŸÖÖê

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ¸üÖÆæü ®Ö ¿ÖÛúÞÖê. ´ÖÖ¡Ö ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß ´ÆüÞÖ•Öê, ˆ´Öê¤ü¾ÖÖ¸ü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖ †ÃÖ»µÖÖÃÖ ¯ÖÖ¡Ö †ÃÖæ®ÖÆüß, †¿ÖÖ ÛúÖÆüß †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ¾ÖÝÖî êü ÛéúŸµÖÖÓ Öãôêû ŸÖÖê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ

ÃÖ¤üÃµÖ ¸üÖÆüÞÖê †µÖÖêÝµÖ †ÃÖÞÖê.

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ÃÖ¾ÖÔ ÃÖÖõÖß ¯Öã üÖ¾Öê, “ÖÖîÛú¿Öß ÃÖ×´ÖŸÖß“ÖÖ †Æü¾ÖÖ»Ö, ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ

×¤ü»Öê»Öß ÃÖÓ¬Öß, ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö †®Öã“”êû¤ü 102, 103, 104 ¾Ö 105 ×¿Ö¾ÖÖµÖ µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖËß»Ö

×²ÖÎ™üß¿Ö, †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ, ®µÖã×—Ö»ÖÓ›ü, †´Öê×¸üÛúÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôêû ®µÖÖµÖ ×®Ö¾ÖÖ›êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ

‘ÖêŸÖ»Öê ¾Ö †ÃÖÖ ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœü»ÖÖ Ûúß, µÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“µÖÖ ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖßÛú †×¬ÖÛúÖ¸üÖÜÖÖ»Öß ÃÖÓ¯ÖæÞÖÔ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü. ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ¤üÃµÖÖÓ®ÖÖ µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ“Öß ²ÖÖ•Öæ ´ÖÖÓ›üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯Öã êü¿Öß ÃÖÓ¬Öß ¤êüÜÖß»Ö ×¤ü»Öß ÝÖê»Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖŸÖ †®Öã“”êû¤ü

14, 20 ¾Ö 21 µÖÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß. ´ÖÖ¡Ö ÃÖÓÃÖ¤êü“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ŸÖ¯ÖÖÃÖÞµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®ÖÖ †ÃÖæ®Ö ®µÖÖ×µÖÛú ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ‘Ö™ü®ÖÖ¤ü¢Ö †ÃÖ»µÖÖ´Öãôê

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÃÖã¬¤üÖ ÆüÖ »ÖÖÝÖæ ÆüÖêŸÖÖê, †ÃÖÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ ×®Ö¾ÖÖ›üÖ ×¤ü»ÖÖ.

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ‘ÖÖ»Öæ®Ö ×¤ü»Öê»Öß ŸÖŸ¾Öê ¾Ö ×®ÖÞÖÔµÖ.

1) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸ´ÖÛú ¾µÖ¾ÖÃ£Öê Ö¬µÖê ÃÖÓÃÖ¤ü Æüß ®µÖÖµÖ ¾µÖ¾ÖÃ£Öê¿Öß ÃÖ´ÖÛúõÖ †ÃÖ»Öê»Öß

†ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ÃÖÓÃ£ÖÖ †ÃÖæ®Ö, ÃÖÓÃÖ¤ü Æüß µÖÖ ¾µÖ¾ÖÃ£ÖêŸÖß»Ö ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê †ÓÝÖ †ÖÆêü. ŸÖ£ÖÖ×¯Ö,

ÃÖÓÃÖ¤êü“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ×®ÖÞÖÔµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ®µÖÖ×µÖÛú ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü.

2) ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ¿ÖÖÃÖ®Ö ¾µÖ¾ÖÃ£Öê Ö¬µÖê, ¿ÖÖÃÖ®ÖÖ“Öê ÛúÖêÞÖŸÖêÆüß †ÓÝÖ ´ÆüÞÖ•Öê ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû ¾ÖÖ

ÃÖÓÃÖ¤ü, ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê ¾Ö ÛúÖµÖÔÛúÖ¸üß ´ÖÓ›üôû ×®Ö¸ÓüÛãú¿Ö †ÃÖ»µÖÖ“ÖÖ ¤üÖ¾ÖÖ Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.

159

ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ´Öã»Ö³ÖæŸÖ ŸÖŸ¾Ö ´ÆüÞÖ•Öê, ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß ×¾Ö³ÖÖÝÖ ×ÛúŸÖßÆüß ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“ÖÖ ÛúÖ †ÃÖê®ÖÖ,

ŸµÖÖ®Öê ‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ŸÖÖê“Ö ‹Ûú´Öê¾Ö ®µÖÖµÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üß †ÖÆêü ¾Ö ŸµÖÖÃÖ ŸÖÃÖê †×¬ÖÛúÖ¸ü

†ÃÖ»µÖÖ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖ¤ü®Ö Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ´Öãôêû ®µÖÖ×µÖÛú ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“µÖÖ

†×¬ÖÛúÖ¸üÖÓŸÖÝÖÔŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ®µÖÖ×µÖÛú ¾Ö †¬ÖÔ®µÖÖ×µÖÛú ×®ÖÞÖÔµÖÖ“Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®Ö

Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

3) ÃÖÓÃÖ¤ü/×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ®µÖÖ×µÖÛú ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“ÖÖ

†×¬ÖÛúÖ¸ü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß, µÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ †ÃÖÖ ®Ö¾Æêü Ûúß ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê Æêü †×¬ÖÛúÖ¸ü

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×Æü¸üÖ¾Öæ®Ö ‘ÖêŸÖ»Öê †ÖÆêŸÖü.

4) ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ¾µÖ¾ÖÃ£Öê Ö¬µÖê, ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôû µÖÖÓ®Öß Ûú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê ˆ¤üÖ¢Ö, †×ŸÖ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¾Ö

³Ö¾µÖ ÛúÖµÖÔ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ, ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: †ÃÖê ®Ö “ÖãÛúŸÖÖ ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸ü»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê Ûúß, ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö

×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ®Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸,ü ÆüÖ ×®ÖµÖ×´ÖŸÖ, ¾Öî¬Ö×¸üŸµÖÖ ¾Ö µÖÖêÝµÖ ¯ÖÏÛúÖ¸êü ¾ÖÖ¯Ö¸ü

Ûêú»ÖÖ ¾Ö †ÃÖê Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ®Öß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ÛúÖµÖªÖ“ÖÖ ¾ÖÖ ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ŸÖ¸üŸÖã¤üß“ÖÖ ³ÖÓÝÖ

Ûêú»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß ´ÖÖ¡Ö Æêü ÝÖéÆüßŸÖÛú ®ÖÖÛúÖ¸üŸÖÖ µÖê‰ú ¿ÖÛêú»Ö.

5) ÃÖÓÃÖ¤ü Æüß ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ¾µÖ¾ÖÃ£Öê Ö¬µÖê †Öê•ÖÃ¾Öß ( august) †¿Öß ÃÖ´ÖÛúõÖü ÃÖÓÃ£ÖÖ †ÃÖ»Öß

ŸÖ¸üß µÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ †ÃÖÖ ®Ö¾Æêü Ûúß, ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü ÛúÖêÞÖŸµÖÖ

Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê †ÃÖÖ¾Öê, µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ÛúÖÆüß ×®Ö×¿“ÖŸÖ ×®ÖÛúÂÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.

6) ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü Æêü †ŸµÖÓŸÖ †¯Ö¾ÖÖ¤üÖŸ´ÖÛú, †ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ ¾Ö †»ÖÖî×ÛúÛú Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê

†ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖÝÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ²ÖÖ²Öß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ØÛú¾ÖÖ

ÛúÖµÖÔ¾ÖÖÆüß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ »ÖÖ¾Ö»Öê •ÖÖÞÖÖ¸êü ¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“Öê ×®ÖÛúÂÖ »ÖÖ¾ÖÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê. ´ÖÖ¡Ö

ÃÖÓÃÖ¤ü ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû Æêü †×¬ÖÛúÖ¸ü õÖê¡ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ “ÖãÛúÖ“Ö Ûú¹ý ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ †ÃÖê

ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üÞÖê µÖÖêÝµÖ ®ÖÖÆüß.

7) ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü õÖê¡Ö, Æêü •Ö¸ü ÃÖÓÃÖ¤ü ØÛú¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ®Öê ´Öã»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ

²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ †Öê»ÖÖÓ›ü»µÖÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü“Ö, ŸµÖÖ»ÖÖ »ÖÖÝÖæ ÆüÖê‡Ô»Ö.

8) ‹ÜÖÖªÖ ®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖ®Öê †£Ö¾ÖÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›êü ´Öã»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ³ÖÓÝÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

(†®Öã“”êû¤ü 20 ¾Ö 21) ŸÖÛÎúÖ¸ü Ûêú»Öß †ÃÖ»µÖÖÃÖ, †¿ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ Ó“µÖÖ ³ÖÓÝÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß

Ûú¸üÞÖê Æêü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê ÛúŸÖÔ¾µÖ šü¸üŸÖê.

160

9) †®Öã“”êû¤ü 105 (3) ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö ¯ÖæÞÖÔ¯ÖÞÖê ˆ®´ÖãŒŸÖ †ÖÆêü, µÖÖ ¤üÖ¾µÖÖ»ÖÖ

ÛúÖêÞÖŸÖÖÆüß †Ö¬ÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

10) †®Öã“”êû¤ü 122 ¾Ö 212 “µÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ

ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖê.

11) †®Öã“”êû¤ü 122 (1) ¾Ö 212 (1) †®¾ÖµÖê ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖ“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß

Ûêú¾Öôû, ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖßŸÖ †×®ÖµÖ×´ÖŸÖŸÖÖ †ÖÆêü, µÖÖ ´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü ŸµÖÖ ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖ“Öß ¾Öî¬ÖŸÖÖ

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ´ÖÖ¡Ö ²ÖêÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö, ŸÖ¯ÖÖÃÖÞµÖÖ“ÖÖ

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü.

12) ÃÖÓÃÖ¤ü ¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû µÖÖÓ“Öê †®Ö®µÖÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ¾Ö †»ÖÖî×ÛúÛú ´ÖÆüŸ¾Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ ŸµÖÖÓ“Öß

ÛéúŸÖß Æüß †¯ÖÏÃŸÖãŸÖ ¾ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ®ÖÃÖ»Öê»µÖÖ ÛúÖ¸üÞÖÖÃÖÖšüß Ûêú»Öê»Öß †ÖÆêü ØÛú¾ÖÖ †¯ÖÏÖ´ÖÖ×ÞÖÛú ¾Ö

ÝÖî ü ÆêüŸÖæ®Öê, ¤ãÂ™ü³ÖÖ¾Ö®Öê®Öê Ûêú»Öß †ÖÆêü †ÃÖê ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †Ö×ÞÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ

ÃÖã¬¤üÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖ®Öê †¿Öß ÛéúŸÖß Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ÝÖî¸ü ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûêú»ÖÖ †ÃÖê

ÃÖÆü•ÖÖÃÖÆü•Öß ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÛúÖ¸üÞÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ¾ÖÖ ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû Æüê“Ö †¿ÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖÓŸÖ ˆ¢Ö´Ö¯ÖÏÛúÖ¸êü ×®ÖÞÖÔµÖ ‘Öê‰ú ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. ´ÖÖ¡Ö ‹ÜÖÖªÖ®Öê µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ŸÖÛÎúÖ¸ü

Ûêú»µÖÖÃÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ †¿ÖÖ ÛéúŸÖß“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖê. ´ÖÖ¡Ö •µÖÖ ¾µÖŒŸÖß®Öê †¿Öß ÛéúŸÖß

Ûêú»µÖÖ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖ¤ü®Ö Ûêú»Öê †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ“µÖÖ¾Ö¸ü ŸÖê ×ÃÖ¬¤ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ÜÖæ¯Ö ´ÖÖêšüß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß

¸üÖÆüß»Ö.

13) ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üô ¾ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê ÛúÖµÖÔ¯Ö¬¤üŸÖß×¾ÖÂÖµÖÛú ×®ÖµÖ´Ö Æêü ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üà¿Öß †¬Öß®Ö

¸üÖÆüŸÖß»Ö ¾Ö †ÃÖê ×®ÖµÖ´Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖ¸üŸÖã¤üà“µÖÖ †¬Öß®Ö ¸üÖÆæü®Ö Ûêú»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ

†ÓŸÖÝÖÔŸÖ ‹ÜÖÖªÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü, µÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ Æêü ×®ÖµÖ´Ö µÖÖêÝµÖ †£ÖÖÔ®Öê

†Ó Ö»ÖÖŸÖ †ÖÞÖ»Öê †ÃÖÖ ®Ö¾Æêü.

14) ²ÖêÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ¾ÖÖ †ÃÖÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö Æêü ®µÖÖ×µÖÛú ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß¯ÖÖÃÖæ®Ö ´ÖãŒŸÖ ¸üÖÆæü

¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

¾Ö¸üß»Ö ŸÖŸ¾Ö ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ÃÖ¸üŸÖê¿Öê¾Ö™üß ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê

´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûú¹ý®Ö †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¤ü»ÖÖ Ûúß, »ÖÖêÛúÃÖ³ÖÖ ¾Ö ¸üÖ•µÖÃÖ³ÖÖ µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖÓ®Öß ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß

161

ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ ¯ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»Öê»ÖÖ šü¸üÖ¾Ö µÖÖêÝµÖ šü¸ü¾Ö»ÖÖ ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ Æêü ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö

×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôûÖÓ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ×®ÖÞÖÔµÖÖÓ¾Ö¸ü †¯Öß»Ö ‹êÛúÞÖÖ¸üß ÃÖÓÃ£ÖÖ ®ÖÖÆüß, †ÃÖê Ã¯ÖÂ™ü ¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖ¤ü®Ö

Ûêú»Öê.

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖŸÖß»Ö ÃÖ¤üÃµÖÖÓ“Öß ÆüÛúÖ»Ö¯Ö¼üß Ûú¸üÞÖÖ¸üÖ šü¸üÖ¾Ö ²ÖêÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü ¾Ö †ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ×®ÖÛú

†ÖÆêü †ÃÖê ×ÃÖ¬¤ü ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüß ŸÖÖê¯ÖµÖÕŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ÛéúŸÖß´Ö¬µÖê ¤üÜÖ»Ö ¤êü‰ú

‡×“”ûŸÖ ®ÖÖÆüß, †ÃÖêÆüß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öãœêü ´Æü™ü»Öê.

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓÃÖ¤ü ¾Ö ®µÖÖµÖ¾µÖ¾ÖÃ£Öê“µÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ ÆüÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ´Öî»ÖÖ“ÖÖ ¤üÝÖ›ü ´ÆüÞÖæ®Ö

×®Ö×¿“ÖŸÖ“Ö ÝÖÞÖ»ÖÖ •ÖÖ‡Ô»Ö.

----------------

Page 101-Raja Ram Pal Vs. The Hon. Speaker Lok Sabha

Writ Petition No. 1 of 2006(2007) 3 SCC 184

Y. K. Sabharwal, Chief Justice of India

In Raja Ram Pal Case, the supreme Court had to again

deal with the question of powers, privileges and immunities of the

Legislatures and in particular the power to expel a Member of

162

Parliament (MP). The case related to a telecast by a TV channel

of a programme on 12th December 2005 based on sting

operations conducted by it depicting 10 MPs of the Lok Sabha

and one of the Rajya Sabha accepting money, directly or through

middlemen, as consideration for raising certain question in the

House or for otherwise espousing certain causes for those

offering the lucre, The Presiding Officers of both the Houses

made enquiries through separate committees. The report of the

inquiry concluded that the evidence against the 10 MPs was

incriminating. The report was laid on the table of the House, a

motion was adopted by Lok Sabha resolving to expel the 10 MPs

and notification was issued by the Lok Sabha notifying the

expulsion of the 10 MPs. Similer process was also followed in the

Rajya Sabha. It was contended on behalf of the MPs that the

expulsion was malafide and the result of a predetermination of

the issue and for this purpose relied on the declaration made by

the Speaker on the floor of the House that 'nobody would be

spared". The MPs also argued that the circumstances do not

warrant the exercise of the power of expulsion.

In the above context the Supreme Court framed three

questions which arose for decision in the case :-

1. Does the Supreme Court, within the constitutional

scheme, have the jurisdiction to decide the content and

163

scope of powers, privileges and immunities of the

legislatures and its Members?

2. If the first question is answered in the affirmative, can it

be found that the powers and privileges of the legislatures

in India, in particular with reference to Article 105, include

the power of expulsion of its Members?

3. In the event of such power of expulsion being found,

does the Supreme Court have the jurisdiction to interfere

with the exercise of the said power or privilege conferred

on Parliament and its Members or committees and, if so, is

this jurisdiction circumscribed by certain limits? In other

words, if the power of expulsion exists, is it subject to

judicial review and if so, the scope of such judicial review?

In answering these questions the Constitution Bench went

into the history of the parliamentary privileges in England as well

as the application of the principles decided by the Supreme Court

in U.P. Assembly case. The Court explained the difference

164

between disqualification and expulsion by saying that while

disqualification strikes at the very root of the candidate's

qualification and renders him or her unable to occupy a Member's

seat, expulsion deals with a person who is otherwise qualified,

but in the opinion of the House is unworthy of membership. The

Court rejected the submission that the provisions of Article 101 or

102 restrict in any way scope of Article 105(3). After a close

analysis of the Articles 102,103,104 and 105, and several English

authorities and texts, the majority after perusal of the enquiry

report found that there was no violation of any of the fundamental

rights in general and Articles 14,20 or 21 in particular. The

majority was of the view that proper opportunity to explain and

defend had been given to the MPs. These observation and

findings imply that the Court has affirmed the justiciability issue

and consequently its power of judicial review.

Summary of the Principles relating to parameters ofJudicial review in relation to exercise of ParliamentaryProvisions. (As culled out from the judgement in Raja RamPal Case.)

(a) Parliament is a coordinate organ and its views do deserve

deference even while its acts are amenable to judicialscrutiny.

165

(b) The constitutional system of Government abhorsabsolutism and it being the cardinal principle of ourConstitution that no one, howsoever lofty, can claim

to be the sole judge of the power given under theConstitution, mere coordinate constitutional status, or

even the status of an exalted constitutional functionaries,

does not disentitle this Court from exercising its

jurisdiction of judicial review of actions which partake the

character of judicial or quasi-judicial decision.

(c) The expediency and necessity of exercise of power or

privilege by the Legislature are for the determination of the

legislative authority and not for determination by the

courts.

(d) The judicial review of the manner of exercise of power of

contempt or privilege does not mean the said jurisdiction

is being usurped by the judicature.

(e) Having regard to the importance of the functions

discharged by the Legislature under the Constitution and

the majesty and grandeur of its task, there would alwaysbe an initial presumption that the powers, privileges,

etc. have been regularly and reasonably exercised,not violating the law or the constitutional provisions,this presumption being a rebuttable one.

166

(f) The fact that Parliament is an august body of coordinate

constitutional position does not mean that there can be no

judicially manageable standards to review exercise of its

power.

(g) While the area of powers, privileges and immunities of the

Legislature being exceptional and extraordinary its acts,

particularly relating to exercise thereof, ought not to be

tested on the traditional parameters of judicial review in

the same manner as an ordinary administrative action

would be tested and the Court would confine itself to the

acknowledged parameters of judicial review and within the

judicially discoverable and manageable standards, there is

no foundation to the plea that a legislative body cannot be

attributed jurisdictional error.

(h) The judicature is not prevented from scrutinising thevalidity of the action of the Legislature trespassing

on the fundamental rights conferred on the citizens.(i) The broad contention that the exercise of privileges

by Legislatures cannot be decided against thetouchstone of fundamental rights or the constitutional

provisions is not correct.(j) If a citizen, whether a non-Member or a Member of the

Legislature , complains that his fundamental rights under

Article 20 or 21 had been contravened, it is the duty of

167

this Court to examine the merits of the saidcontention, especially when the impugned actionentails civil consequences.

(k) There is no basis to the claim of bar of exclusive

cognizance or absolute immunity to the parliamentary

proceedings in Article 105(3) of the Constitution.

(l) The manner of enforcement of privilege by theLegislature can result in judicial scrutiny, thoughsubject to the restrictions contained in the otherconstitutional provisions, for example Article 122 or 212.

(m) Article 122(1) and Article 212 (1) displace the broaddoctrine of exclusive cognizance of the Legislature inEngland of exclusive cognizance of internal proceedingsof the House rendering irrelevant the case-law thatemanated from courts in that jurisdiction; inasmuch as thesame has no application to the system of governanceprovided by the Constitution of India.

(n) Article 122(1) and Article 212 (1) prohibit the validity ofany proceedings in Legislature from being called inquestion in a court merely on the ground of irregularity ofprocedure.

(o) The truth or correctness of the material will not bequestioned by the court nor will it go into the adequacy ofthe material or substitute its opinion for that of theLegislature.

168

(p) Ordinarily, the Legislature , as a body, cannot be accusedof having acted for an extraneous purpose or beingactuated by caprice or malafide intention, and the courtwill not lightly presume abuse or misuse, giving allowancefor the fact that the Legislature is the best judge of suchmatters, but if in a given case, the allegations to sucheffect are made, the court may examine the validity of thesaid contention, the onus on the person alleging beingextremely heavy;

(q) The rules which the Legislature has to make forregulating its procedure and the conduct of its businesshave to be subject to the provisions of theConstitution;

(r) Mere availability of the Rules of Procedure and Conduct ofBusiness, as made by the Legislature in exercise ofenabling power under the Constitution, is never aguarantee that they have been duly followed.

(s) The proceedings which may be tainted on account of

substantive or gross illegality or unconstitutionality are notprotected from judicial scrutiny;

(t) Even if some of the material on which the action is taken

is found to be irrelevant, the court would still not interfere

so long as there is some relevant material sustaining the

action.

169

(u) An ouster clause attaching finality to a determination does

ordinarily oust the power of the court to review the

decision but not on grounds of lack of jurisdiction or it

being a nullity for some reason such as gross illegality,

irrationality, violation of constitutional mandate, mala fides,

non-compliance with rules of natural justice and

perversity.

Page no 102,103(3) In the Searchlight case , the Supreme Court has ruled that

publication of inaccurate or garbled version of speeches delivered

in the House, or misreporting the proceedings of the House

amounts to a breach of privilege of the House.

The Court has also held that publication by a newspaper of

a portion of a member's speech in the House which the Speaker

had ordered to be expunged would amount to breach of privilege

of the House for which it can take action against the offending

party. The effect in law of the order of the Speaker to expunge a

portion of the speech of a member may be as if that portion had

not been spoken. A report of the whole speech in such

circumstances, though factually correct, may, in law, be regarded

as perverted and unfaithful report of a speech, i.e. publishing the

expunged portion in derogation of the orders of the Speaker

passed in the House may, prima facie, be regarded as

constituting a breach of privilege of the House.

170

Page 107The factual situation in searchlight was as follows :

A member of the Bihar Legislature made a speech on the floor ofthe House. The Speaker ordered certain portions of the speech tobe expunged. The Searchlight however published the entirespeech containing the expunged portion as well. The Housereferred the question of breach of its privilege by the newspaperto its Committee of Privileges, When the committee summonedthe editor of the Searchlight to answer the charge of breach ofprivilege, he moved a writ petition in the Supreme Court underArt.32 claiming that the said notice and the proposed action bythe committee infringed his Fundamental Right to freedom ofspeech and expression guaranteed by Art. 19(1)(a). But, asstated above, the Supreme Court rejected the Editors contention.

The petitioner also contended that the proceedings beforethe Committee of Privileges threatened his Fundamental Rightunder Art. 21 as well. According to Art. 21, no person can bedeprived of his personal liberty otherwise than in accordance withthe procedure established by law. The editor's contention wasthat the proceedings before the Committee of Privileges violatedArt. 21. The Court also rejected this contention. The Court arguedthat the House can make rules under Art. 118 in case of a Houseof Parliament, or Art. 208 in case of a House of the StateLegislature. Therefore, the rules made by House regulating the

171

procedure for enforcing its powers, privileges and immunitieswould fulfil the requirement of Art. 21.

After the above decision, the committee of privilegesproceeded to consider the case of breach of privilege against theeditor of the Searchlight. Again, the editor came before theSupreme Court under Art. 32 in effect seeking a reconsiderationof its earlier decision. He again repeated his argument that theState Legislature could not claim a privilege contrary to Art.19(1)(a) which included the freedom of publication andcirculation. He also claimed that the privileges conferred on theAssembly under Art. 194(3) [Art. 105(3) in case of a House ofParliament] were subject to Art. 19(1)(a). Thus, Searchlight IIraised substantially the same questions as had been agitated inSearchlight I. The Court however refused to reconsider its earlierdecision. Thus, The Court in a way reaffirmed the propositions oflaw laid down by it in Searchlight I.Page 343-344(4) The freedom of speech is subject to the provisions of theConstitution subject to the restriction that no discussion is to takeplace in a House regarding the conduct of a Supreme Court or aHigh Court Judge in the discharge of his duties [Art.211]. Therules and standing orders relating to the procedure of a Housemay also curtail the freedom of speech within the House[Art.194(1)].

The Karnataka High Court has ruled in Subbiah that

breach of Art. 211 on the floor of the House is a matter not for the

Court but for determination by the presiding officer of the House.

Two members of the Karnataka Legislative Assembly, espousing

172

the cause of general public filed a writ petition in the High Court

alleging that a member of the Legislative Council (respondent 2)

had made derogatory remarks against the High Court Judges on

the floor of the House and, thus, violated Art. 211. The petitioners

therefore requested the Court to issue a writ directing the

Chairman of the Legislative Council (respondent 1) to produce

the records of the proceedings of the Council relating to the

objectionable remarks and further requested the Court to quash

the same. The High Court held that the matter was not actionable

in the Court, and, therefore, it could not call for the records of the

House.

The Court pointed out that Art. 212(1) immunizes the

proceedings of a House to be challenged on the ground of

irregularity of procedure and it is not open to the Court to issue a

notice to the Presiding Officer of the House when the proceeding

in which it is issued is itself outside the pale of determination by

the Courts. The question whether a member has contravened Art.

211 while speaking in the House is one for determination by the

presiding officer of the House. "Hence, the question of sending

for the records and quashing any such proceedings does not

arise". Following the Supreme Court's opinion in Keshav Singh.

the High Court also observed in Subbiah.

"If a Judge in the discharge of his duties passes an order or

makes observation which in the opinion of the House amounts to

173

contempt, and the House proceeds to take action against the

Judge in that behalf, such action on the part of the House cannot

be protected or justified by any specific provision made by the

latter part of Art. 194(3)..... The conduct of a Judge in relation to

the discharge of his duties cannot be the subject-matter of action

in exercise of the powers and privileges of the House".

Page 348-349(5) In A.M. Paulraj v. Speaker, T.N. Legislative Assembly, a

full bench of the Madras High Court has had occasion to consider

certain aspects of Privileges of the Legislative Assembly.

The petitioner, an editor of a magazine, was sentenced to seven

days simple imprisonment by the eighth Tamil Nadu Legislative

Assembly for contempt of the Seventh Assembly. He challenged

the Assembly's decision through a writ petition under Art.226

The Speaker of the Assembly refused to receive the notice

sent by the Court of the admission of the the writ petition.

Commenting on this aspect of the matter, the Court observed that

the refusal to receive even a Court notice of filing of a writ petition

under Art. 226 by a person who has been punished for a breach

of privilege is based on a misapprehension that the admission

and hearing of such a petition amounts to an affront to the

Legislature and that there is a confrontation between the High

Court and the Legislature. "Such an impression is, in our view,

wholly unjustified. Indeed the maintainability of a petition under

174

Art. 226 of the Constitution challenging the decision of a House of

Legislature sentencing a citizen to imprisonment for contempt of

the House has clearly been upheld by the Supreme Court in

Keshav Singh. When such a petition is filed, the conflict is not

between the High Court and the Legislature but between the

citizen and the Legislature. When a citizen approaches the Court

contending that as a result of a committal to prison by the

Legislature for breach of privilege his Fundamental Right under

Art.21 has been violated, such a petition cannot be thrown out at

the very threshold merely on the ground that the decision of a

House on an issue of privilege is being challenged". In the

instant case, the High Court requested the Advocate General to

assist the Court and he did so.

Ultimately, After hearing the arguments of the Advocate -

General and the petitioner's lawyer, the High Court dismissed the

petition on merits and made the following points in its judgment:

(1) A writ petition is maintainable challenging the decision

of a House of a Legislature sentencing a citizen to

imprisonment for contempt of the House.

(2) A House can take cognizance of the contempt of the

previous House, the reason being that the State

Legislature is a continuing institution notwithstanding

the fact that the Assembly is dissolved from time to

time and new members are being elected.

175

(3) The question of punishment for a breach of privilege

is a matter exclusively within the jurisdiction of the

Legislature;

(4) Art. 212 forecloses any scrutiny by the Court into the

procedure adopted by the House. The validity of the

proceedings inside the Legislature cannot be called in

question on the ground that the procedure laid down

by the law has not been strictly followed. "The

decision of the Assembly cannot be challenged on the

ground that there was any irregularity in the

procedure. Art. 212 creates an express bar against a

challenge to any proceedings of the Legislature on

the ground of alleged irregularity of procedure".

(5) When a person is punished with imprisonment under

Art. 194(3) in accordance with the rules made by the

Legislature under Art.208(1), it is in accordance with

Art. 21.

--------------------

176

(1) Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖ (A.I.R 1965 S.C. 745)30 ÃÖ¯™êüÓ²Ö¸ü, 1964

´ÖãÜµÖ ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö ¯Öß.²Öß.ÝÖ•Öë¦üÝÖ›üÛú¸ü, ®µÖÖ.‹.Ûêú.ÃÖ¸üÛúÖ¸ü, Ûêú.ÃÖã²²ÖÖ ¸Ö¾Ö, Ûêú.‹®Ö.¾ÖÖ®”æû,

‹´Ö.×Æü¤üÖµÖŸÖã»»ÖÖ, •Öê.ÃÖß.¿ÖÖÆü ¾Ö ‹®Ö ¸üÖ•ÖÝÖÖê ÖÖ»Ö †µµÖÓÝÖÖ¸ü

Special Reference No. 1 of 1964, ×¤ü.30.9.1964 ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 143 †®¾ÖµÖê

ÜÖ™ü»µÖÖ“Öß ÆüÛúßÛúŸÖ - µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ¾Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôû µÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸ´ÖÛú×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ´ÖÖêšüÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ ˆ›üÖ»Öê»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ×²ÖÎ™üß¿Ö ÆüÖ‰úÃÖ †Öò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ´Ö¬µÖê¤êüÜÖß»Ö µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ¾Ö ÃÖÓÃÖ¤ü µÖÖŸÖ ¾ÖÖ¤ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ Æêü ‹Ûú †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ †ÃÖæ®Ö µÖÖ ÜÖ™ü»µÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ³Ö×¾ÖÂµÖÖŸÖ ÃÖÓÃÖ¤ü¾Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ªÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ×¤üÃÖæ®Ö µÖêŸÖÖê. Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ ÖÖÞÖê †ÖÆêü.1. ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ ®ÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ ¾µÖŒŸÖß®Öê ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê ÛúÖµÖÔ¾Öé¢Ö

´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ †¬µÖõÖ, ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ“Öß †®Öã ÖŸÖß ®Ö ‘ÖêŸÖÖ ØÛú²ÖÆãü®ÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ†¬µÖõÖÓÖ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÛúÖµÖÔ¾Öé¢ÖÖŸÖß»Ö ÛúÖœæü®Ö ™üÖÛú»Öê»ÖÖ ´Ö•ÖÛæú¸ü ”ûÖ¯Ö»ÖÖ ¾Ö ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üÛêú»ÖÖ. µÖÖÃÖÖšüß ÁÖß.Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ¤üÖêÂÖß šü¸ü¾Öæ®Ö×¤ü®ÖÖÓÛú 14 ´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß ´ÖÖ¿ÖÔ»Ö´ÖÖ±ÔúŸÖ ¯ÖÛú›æü®Ö †ÖÞÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ŸÖÖÛúß¤ü ×¤ü»Öß.

2. ´ÖÖ¡Ö Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ“Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ´Ö¬µÖê †¾Ö´ÖÖ®Ö•Ö®ÖÛú ¾ÖÖÝÖÞÖæÛú ×¤üÃÖæ®Ö †Ö»Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ †¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖÓ®ÖÖ †¿ÖÖê³Ö®ÖßµÖ ¾Ö †ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ³ÖÖÂÖê Ö¬µÖê ¯Ö¡Ö ×»Ö×Æü»Öê. Æêü¯Ö¡Ö ÆüÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö ´ÖÖ®Öæ®Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ÃÖÖŸÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖÓ“Öß ÃÖÖ¬µÖÖ Ûîú¤êü“Öß×¿ÖõÖÖ šüÖêšüÖ¾Ö»Öß ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ×•Ö»ÆüÖ ÛúÖ¸üÖÝÖéÆü, »ÖÜÖ®ÖÖî µÖê£Öê ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

3. ×¤ü®ÖÖÓÛú 19 ´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®Öß †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ(»ÖÜÖ®ÖÖî ²Öë“Ö), ÃÖß.†Ö¸ü.¯Öß.ÃÖß.“µÖÖ Ûú»Ö´Ö 491 ¾Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü 226 †®¾ÖµÖê†¬µÖõÖ, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ, ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß, ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ¾Ö †¬ÖßõÖÛú, ×•Ö»ÆüÖ ÛúÖ¸üÖÝÖéÆü, »ÖÜÖ®ÖÖîµÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ¯Öß™üß¿Ö®Ö ¤üÖÜÖ»Ö Ûêú»Öê ¾Ö ŸµÖÖŸÖ ŸµÖÖ»ÖÖ —ÖÖ»Öê»Öß †™üÛú Æüß ²ÖêÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü†ÃÖ»µÖÖ“Öê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¹ý®Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ŸÖÖŸÖ›üß®Öê •ÖÖ´Öß®Ö ×´ÖôûÖ¾ÖÖ †¿Öß ´ÖÖÝÖÞÖß †ò›ü.ÃÖÖê»ÖÖê Ö®ÖµÖÖÓ“µÖÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ Ûêú»Öß.

4. ÃÖ¤ü¸ü ¯Öß™üß¿Ö®Ö ¤ãü¯ÖÖ¸üß 2.00 ¾ÖÖ•ÖŸÖÖ ®µÖÖ.²ÖêÝÖ ¾Ö ®µÖÖ.ÃÖîÝÖ»Ö µÖÖÓ“µÖÖÛú›êü ¤üÖÜÖ»ÖÛú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

177

5. ×¤ü®ÖÖÓÛú 21 ´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß ¤ãü¯ÖÖ¸üß 3.00 ¾ÖÖ•ÖŸÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®ÖêÁÖß.Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®ÖÖ •ÖÖ´Öß®Ö ×¤ü»ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖê›üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

6. ÃÖ¤ü¸ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ³ÖÓÝÖ ¾Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÃÖ´Ö•Öæ®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê †ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö Ûêú»ÖÖ Ûúß, ®µÖÖ.²ÖêÝÖ ¾Ö ®µÖÖ.ÃÖîÝÖ»Ö ŸÖÃÖê“Ö ¾ÖÛúß»Ö†ò›ü.ÃÖÖê»ÖÖê Ö®Ö ¾Ö ÁÖß.Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®Öß ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü¾Ö ÁÖß.Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®ÖÖ ŸÖÖŸÖ›üß®Öê ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ‘µÖÖ¾Öê ŸÖÃÖê“Ö ¤üÖê®Æüß ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖâ ¾Ö ¾ÖÛúß»ÖµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖã¬¤üÖ ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ¯Öãœêü †ÖÞÖÖ¾Öê. µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ¾Ö¸üß»ÖÃÖ¾ÖÖÕ×¾Ö¹ý¬¤ü ¯ÖÛú›ü ¾ÖÖò ü®™üÃÖ •ÖÖ¸üß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

7. ×¤ü®ÖÖÓÛú 23 ´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß ¤üÖê®Æüß ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖâ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ“µÖÖ†Ó Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß»ÖÖ ²ÖÓ¤üß Ûú¸üÖ¾Öß †¿ÖÖ †£ÖÖÔ“Öê ¯Öß™üß¿Ö®Ö 28 ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖá“µÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö†ÃÖ»Öê»µÖÖ †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖÖ¤ü¸ü Ûêú»Öê. ÃÖ¤ü¸ü 28 ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖâ®Öß×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ šü¸üÖ¾ÖÖ»ÖÖ Ã£Ö×ÝÖŸÖß ×¤ü»Öß. ¾ÖÛúß»Ö †ò›ü.ÃÖÖê»ÖÖê Ö®Ö µÖÖÓ“µÖÖ †™üÛêú»ÖÖ ÃÖã¬¤üÖ23 ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖâ“µÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÜÖÓ›ü¯ÖßšüÖ®Öê Ã£Ö×ÝÖŸÖß ×¤ü»Öß. ŸÖ¤Ëü®ÖÓŸÖ¸ü ×¤ü®ÖÖÓÛú 25´ÖÖ“ÖÔ 1964 ¸üÖê•Öß ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖßÛú›êü×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ šü¸üÖ¾Ö ¯ÖÖšü×¾Ö»ÖÖ ¾Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö ¾Ö¾ÖÛúß»Ö µÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ²Ö•ÖÖ¾Ö»Öê»Öê ¾ÖÖò ü®™ü ´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»Öê.

8. ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê µÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú26 ´ÖÖ“ÖÔ, 1964 ¸üÖê•Öß ×®ÖÞÖÔµÖÖŸÖ ØÛú×“ÖŸÖ ±êú¸ü²Ö¤ü»Ö Ûú¹ý®Ö †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ Ûúß,¤üÖê®Æüß ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿Ö ¾Ö ¾ÖÛúß»Ö ÃÖÖê»ÖÖê Ö®Ö µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü Ã¯ÖÂ™üßÛú¸üÞÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß¯ÖÖ“ÖÖ¸üÞÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾Öê ¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ŸµÖÖÓ®ÖÖ ®ÖÖê™üßÃÖêÃÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ. ´ÖÖ¡Ö×¤ü®ÖÖÓÛú 27 ´ÖÖ“ÖÔ, 1964 ¸üÖê•Öß †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ÃÖ¾ÖÕÖ®ÖÖ Ã£Ö×ÝÖŸÖß×¤ü»Öß.

9. ¾Ö¸üß»Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ ¾Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ µÖÖ´Ö¬Öß»Ö ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“Öß ¬ÖÖêÛúÖ¤üÖµÖÛú ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß»ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¸üÖÂ™Òü¯ÖŸÖà®Öß †®Öã“”êû¤ü 143 †®¾ÖµÖê ×¤ü®ÖÖÓÛú 26 ´ÖÖ“ÖÔ, 1964¸üÖê•Öß Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÛú›êü ŸÖÖŸÖ›üß®Öê ´ÖŸÖ ¤êüÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÖšü×¾Ö»Öê.

10. µÖÖ ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ Öß¾Ö¸ü ×¤ü®ÖÖÓÛú 26 ´ÖÖ“ÖÔ, 1964 ¸üÖê•Öß •ÖÖ¸üß Ûêú»Öê»µÖÖ ®ÖÖê™üßÃÖêÃÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê´ÖÖÝÖê ‘ÖêŸÖ»µÖÖ.

11. µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ •Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖŸÖ ŸÖÃÖê“Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖê, ²ÖÖ¸ü †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö´Ö¬µÖê ¯ÖÏ“ÖÓ›üÜÖôû²Öôû ˆ›üÖ»Öß ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê üß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ»ÖÖ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ®Öê ÃÖã¬¤üÖ šüôûÛú¯ÖÏ×ÃÖ¬¤üß ×¤ü»Öß.

178

´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ¾Ö †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¤ü»Öê»ÖÖ ×®ÖÛúÖ»Ö ¾Ö ´ÖŸÖ

1. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê µÖÖ ÜÖ™ü»µÖÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ, ¤ü•ÖÖÔ µÖÖ“Öß ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú

•Ö¯ÖÞÖæÛú Ûú¹ý®Ö ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ŸÖŸ¾ÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ¾Ö ¤ü•ÖÖÔ²ÖÖ²ÖŸÖ

ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ŸÖ›ü•ÖÖê›ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †ÃÖê Ã¯ÖÂ™ü Ûêú»Öê. †ÃÖê Ûêú»µÖÖÃÖ ÛúÖµÖªÖ“Öê ¸üÖ•µÖ

Æüß ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ“Ö ®ÖÂ™ü ÆüÖê‡Ô»Ö †ÃÖêÆüß ´ÖŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê.

2. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öãœêü †ÃÖê Ã¯ÖÂ™ü Ûêú»Öê Ûúß, ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê»ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü

Ûú¹ý®Ö ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ®µÖÖµÖ´ÖæŸÖá ×¾Ö¹ý¬¤ü †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ “ÖÖ»Ö¾ÖŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

ŸÖÃÖê“Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ÃÖÓ ÖæÞÖÔ †Ö¤ü¸ü ¸üÖÜÖæ®Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ †®Öã“”êû¤ü

226 †®¾ÖµÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öß ”ûÖ®Ö®Öß Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖê. ‹ÛÓú¤ü¸üßŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖß®Ö

¯Öã®ÖÙ¾Ö»ÖÖêÛú®ÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¸üÖÜÖæ®Ö šêü¾Ö»ÖÖ †ÖÆêü.

´ÖÖ¡Ö ®µÖÖ.‹.Ûêú.ÃÖ¸üÛúÖ¸ü µÖÖÓ®Öß ×›üÃÖë™üàÝÖ ´ÖŸÖ ¤êüŸÖÖ®ÖÖ †ÃÖê ´Æü™ü»Öê Ûúß, •Öê¾ÆüÖ

ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ‹ÜÖÖªÖ ¾µÖŒŸÖß“ÖÖ, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ŸµÖÖ»ÖÖ •Ö®Ö¸ü»Ö

¾ÖÖò ü®™ü ÛúÖœæü®Ö †™üÛú Ûêú»Öß †ÃÖ»µÖÖÃÖ, ŸµÖÖ ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ •ÖÖŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß †£Ö¾ÖÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖã¬¤üÖ ÆüÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ£ÖÔ ‘ÖêŸÖÖ


3. ´ÖÖ¡Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öãœêü ÆêüÆüß Ã¯ÖÂ™ü Ûêú»Öê Ûúß, ‘Ö™ü®Öê®Öê ×¤ü»Öê»Öê ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü (†®Öã“”êû¤ü

19 †®¾ÖµÖê) Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ¯ÖêõÖÖ ÁÖêÂšü †ÃÖæ ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö †®Öã“”êû¤ü 21 †®¾ÖµÖê

×¤ü»Öê»ÖÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ»ÖÖ »ÖÖÝÖæ ÆüÖê‰ú

¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. ÛúÖ¸üÞÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ •ÖÖê ˆ»»ÖêÜÖ Ûêú»Öê»ÖÖ †ÖÆêü ŸÖÖê

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß ÃÖ´ÖÖê üß»Ö ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß¿Öß ÃÖãÃÖÓÝÖŸÖ †ÃÖê»Ö. ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ †®Öã“”êû¤üÖŸÖ

ˆ»»ÖêÜÖ †ÃÖ»Öê»Öß ÛúÖµÖªÖ«üÖ êü ‘ÖÖ»Öæ®Ö ×¤ü»Öê»Öß ÛúÖµÖÔ Ö¬¤üŸÖß Æüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ

²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸ü»Öß •ÖÖ‡Ô»Ö.

4. †ŸµÖÓŸÖ †¯Ö¾ÖÖ¤üÖŸ´ÖÛú ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß´Ö¬µÖê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖŸÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö

Ûú¸üŸÖß»Ö. ´ÖÖ¡Ö ¯ÖÏŸµÖõÖÖŸÖ Æêü ‘Ö›üÞÖÖ¸üÆüß ®ÖÖÆüß. ×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü ¾ÖÖ‡Ô™ü ÆêüŸÖæ“ÖÖ

179

†Ö¸üÖê Ö Ûú¸üŸÖÖ µÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß. †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ“Öê ¯ÖÏÛú¸üÞÖ

×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ÛúÖœüŸÖÖ®ÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÁÖß.Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ µÖÖÓ®Öß Ûêú»Öê»ÖÖ ¾ÖÖ‡Ô™ü ÆêüŸÖã“ÖÖ †Ö¸üÖê Ö

¬Öã›üÛúÖ¾Öæ®Ö »ÖÖ¾Ö»ÖÖ.

5. †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öãœêü †ÃÖÖÆüß ×®ÖÞÖÔµÖ ×¤ü»ÖÖ Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †™üÛêú“ÖÖ

†Ö¤êü¿Ö ×¤ü»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü †¿ÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ“Öß ¯ÖÏÖê Ö¸üÖµÖ™üß ¾Ö ¾Öî¬ÖŸÖÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯ÖÖÆüÞÖÖ¸ü

®ÖÖÆüß. ×¿Ö¾ÖÖµÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü †¯Öß»ÖßµÖ ¯ÖÏÖ×¬ÖÛúÖ¸üß ´ÆüÞÖæ®Ö ÛúÖ´Ö

Ûú¸üÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

6. †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê Æüß ¯Öß™üß¿Ö®Ö ÝÖãÞÖ¾Ö¢Öê¾Ö¸ü ×®ÖÛúÖ»ÖÖŸÖ ÛúÖœüŸÖÖ®ÖÖ ´ÖÖ®Ö®ÖßµÖ

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö ´ÖŸÖ »ÖõÖÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖÖ¾Ö¸ü

ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öê. (Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ ×¾Ö¹ý¬¤ü †¬µÖõÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ †ê.†ÖµÖ.†Ö¸ü

1965 †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü 349)

7. ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öãœêü †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¤ü»ÖÖ Ûúß, Ã¾ÖŸÖ:“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯Ö¬¤üŸÖß²ÖÖ²ÖŸÖ

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ Æüß ÃÖ¾ÖÖì““Ö †ÃÖæ®Ö ŸÖß ‹Ûú´Öê¾Ö ×®ÖÞÖÔµÖ Ûú¸üÞÖÖ¸üß ÃÖÓÃ£ÖÖ †ÖÆêü. ×¿Ö¾ÖÖµÖ †¾Ö´ÖÖ®Ö

ØÛú¾ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖ —ÖÖ»ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ÛúÃÖê Æêü šü¸ü×¾ÖÞµÖÖ“Öê ÛúÖ´Ö Ûêú¾Öôû ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê †ÖÆêü.

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¹ý ¿ÖÛúÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß.

8. ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö †®Öã“”êû¤ü 21 “ÖÖ ØÛú¾ÖÖ ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ®µÖÖµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“µÖÖ ŸÖŸ¾ÖÖ“µÖÖ †¿ÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ µÖÖêÝÖê Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ †™üÛêú“µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ,

³ÖÓÝÖ ÆüÖêÞÖÖ¸ü ®ÖÖÆüß ÛúÖ¸üÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö´ÖÓÓ›üôûÖ®Öê †¿ÖÖ ŸÖÛÎúÖ¸üß“Öß ŸÖ¯ÖÖÃÖÞÖß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö

†¿Öß ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯Ö¬¤üŸÖß ×¾Ö×ÆüŸÖ Ûêú»Öê»Öß †ÖÆêü. Æüß ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯Ö¬¤üŸÖß †®Öã“”êû¤ü 21 †®¾ÖµÖê

ÛúÖµÖªÖ«üÖ¸êü ‘ÖÖ»Öæ®Ö ×¤ü»Öê»Öß ÛúÖ´ÖÛúÖ•Ö ¯Ö¬¤üŸÖß ´ÆüÞÖæ®Ö ´ÖÖ®Ö»Öß •ÖÖ‡Ô»Ö.

9. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê †ÃÖê †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ

´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü (†®Öã“”êû¤ü 19 (1) ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü µÖÖŸÖ ¾ÖÖ¤ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ

—ÖÖ»µÖÖÃÖ (†®Öã“”êû¤ü 194), ÃÖÖ´ÖÖê Ö“ÖÖ¸üÖ“Öê ŸÖŸ¾Ö ¯ÖÖôûÞµÖÖŸÖ µÖê‡Ô»Ö ¾Ö ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö Ã¾Ö¹ý¯Ö

®ÖÖÝÖ×¸üÛúÖÓ®ÖÖ ×¤ü»Öê»ÖÖ ³ÖÖÂÖÞÖ Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“ÖÖ †®Öã“”êû¤ü 19 (1) † †®¾ÖµÖê ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü

ÆüÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸÖÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÃÖ´ÖÖê ü †®Öã“”êû¤ü 194 (1) ¾Ö

(3) Ûú×®ÖÂšü šü êü»Ö.

180

10. ´ÖÖ¡Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê †ÃÖêÆüß ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê Ûúß, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¹ý®Ö

×¿ÖõÖÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ŸµÖÓŸÖ †¯Ö¾ÖÖ¤üÖŸ´ÖÛú ¯ÖÏÃÖÓÝÖß ÛúÖôû•Öß¯Öæ¾ÖÔÛú ¾Ö ÃÖÜÖÖê»Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖÓŸÖß“Ö

‘ÖêÞµÖÖŸÖ µÖÖ¾ÖêŸÖ. †¿ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ¾ÖÖ Óü¾ÖÖ¸ü, †×¾Ö“ÖÖ¸üÖ®Öê ¾Ö ¸üÖÝÖÖ“µÖÖ ³Ö¸üÖŸÖ Ûú¸üÞÖê

´ÆüÞÖ•Öê ‹Ûú¯ÖÏÛúÖ êü ŸµÖÖ ÃÖÓÃ£Öê“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ ¾Ö †Ö¤ü¸ü •Ö®Ö´ÖÖ®ÖÃÖÖŸÖ Ûú´Öß Ûú¸üÞÖê ÆüÖêµÖ. Æêü •Öê¾Öœêü

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ »ÖÖÝÖæ ¯Ö›êü»Ö ŸÖê¾Öœêü“Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÃÖã¬¤üÖ »ÖÖÝÖæ ÆüÖê‡Ô»Ö.

11.ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“ÖÖ

†Ö¤êü¿Ö ¬Öã›üÛúÖ¾Öæ®Ö »ÖÖ¾ÖŸÖ ÃÖ¤ü¸ü †Ö¤êü¿Ö ´ÆüÞÖ•Öê ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖŸÖ Ûêú»Öê»ÖÖ

†®Ö×¬ÖÛúÍŸÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö †ÃÖ»µÖÖ“Öê ®Ö´Öæ¤ü Ûú¹ý®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ“Öß

¤üÜÖ»Ö ‘ÖêÞµÖÖ“Öê ®ÖÖÛúÖ¸ü»Öê. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ ´ÖŸÖÖ ®ÖÓŸÖ¸ü ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ÃÖÜÖÖê»Ö †³µÖÖÃÖ Ûú¹ý®Ö †ÃÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ Ûúß, ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

²ÖÆãü´ÖŸÖÖ®Öê ×¤ü»Öê»Öê ´ÖŸÖ Æêü ÛúÖµÖªÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê “ÖãÛúß“Öê †ÖÆêü. ¯Öãœêü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖÖÆüß ×®ÖÞÖÔµÖ

‘ÖêŸÖ»ÖÖ Ûúß, Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ, ¾ÖÛúß»Ö ÃÖÖê»ÖÖê Ö®Ö ¾Ö †»ÖÖÆüÖ²ÖÖ¤ü ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“Öê ¤üÖê®Æüß

®µÖÖµÖ´ÖæŸÖá Æêü ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ¯ÖÏŸÖß ¤üÖêÂÖß †ÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ®Öß ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ ¾Ö

ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸ´ÖÛú Ã£ÖÖ®Ö ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ´ÖÆüŸ¾Ö »ÖõÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»Öê †ÃÖŸÖê,ü ×¿Ö¾ÖÖµÖ

ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÖŸ´ÖÛú¥üÂ™üµÖÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯ÖæÞÖÔ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¤üÖê®Æüß ÃÖÓÃ£ÖÖÓ®Öß ÃÖÖ´ÖÓ•ÖÃµÖÖ®Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üÞÖê

†¯Öê×õÖŸÖ †ÖÆêü, Æüßê ²ÖÖ²Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»Öß †ÃÖŸÖß ŸÖ¸ü †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ×¤ü»ÖÖ ®ÖÃÖŸÖÖ

ØÛú¾ÖÖ ÛéúŸÖß Ûêú»Öß ®ÖÃÖŸÖß. ®µÖÖµÖ¤üÖ®ÖÖ“ÖÖ ˆ§êü¿Ö ÃÖÖ¬µÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¾Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“Öß

¯ÖÏ×ŸÖÂšüÖ, ´ÖÖ®Ö ¾Ö ¤ü•ÖÖÔ ×™üÛæú®Ö ¸üÖÜÖÞµÖÖÃÖÖšüß, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê †ÃÖê ÃÖæé×“ÖŸÖ Ûêú»Öê

Ûúß, ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê ¾Ö¸üß»Ö ¾µÖŒŸÖßÓ®ÖÖ ®ÖÖ¯ÖÃÖÓŸÖß Ûúôû¾ÖÖ¾Öß ¾Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ²ÖÓ¤ü Ûú¸üÖ¾Öê.

ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ÁÖß´ÖŸÖß ÃÖã“ÖêŸÖÖ Ûéú¯Ö»ÖÖ®Öß ÊÖ ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö“µÖÖ ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß

ÆüÖêŸµÖÖ ¾Ö ÁÖß.´Ö¤ü®Ö ´ÖÖêÆü®Ö ¾Ö´ÖÖÔ Æêü ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê †¬µÖõÖ ÆüÖêŸÖê.

.......................

181

Keshav Singh Case (AIR 1965 S.C. 745)30th September, 1964

P.B. GAJENDRAGADKAR, C.J.I., A.K.SARKAR, K. SUBBARAO, K.N. WANCHOO, M. HIDAYATULLAH, J.C. SHAH AND

N. RAJAGOPALA AYYANGAR, JJ.Special Reference No. 1 of 1964,D/- 30-9-1964.

Under Article 143 of the Constitution of India

Important Issues1. Article 194 (3) and Article 226

2. Contempt of U.P. Legislative Assembly- Committal of

Mr. Keshavsingh for contempt of Legislative Assembly

on general warrant issued by Speaker, U.P., Assembly.

3. Petition to High Court by Advocate of Keshavsingh to

issue Writ of habeaus corpus under Article 226.

4. Mr. Keshavsingh was released on bail by High Court

5. U.P. Assembly considered this, as affront to its dignity

and passed resolution holding judges of High Court,

Advocate and Mr. Keshavsingh responsible for having

committed its contempt.

6. Reference of case to Supreme Court by President under

Article 143 of the Constitution.

182

Brief Facts:1. Mr. Keshav Singh printed and published a pamphlet

including expunged portion of U.P. Assembly

proceedings, subsequently Speaker administered a

reprimand to Keshav Singh for having committed a

contempt and breach of privilege of the Assembly.

2. Later on, on the same day the Speaker directed that he

be committed to prison for committing another contempt

of the Assembly by his conduct therein.

3. A warrant was issued over the signature of the Speaker

directing that Keshav Singh be detained in the jail for a

period of seven days and in execution of the warrant he

was detained in the jail.

4. Thereafter, a petition under Section 491, CRPC and

Article 226 was presented to the High Court by one Mr.

Solomon and Advocate of Keshavsingh alleging that his

detention in jail was illegal.

5. The High Court has passed an order that Keshavsingh

should be released on bail.

6. On receiving the information of the release, the

Assembly by resolution took the view that the two judges

of the High Court, Keshavsingh and his Advocate had

committed contempt of the Assembly and ordered that

Keshavsingh should immediately be taken into custody

183

and the two judges and the Advocate be brought in

custody before the Assembly.

7. On hearing about this order the two judges and the

Advocate made separate petitions to the High Court

under Article 226 contending that it should be set aside

and should be stayed.

8. On these Petitions the full bench of the High Court

ordered by Notice restraining the Speaker of the

Assembly issuing the warrant in pursuance of the

directions of the Assembly and from securing execution

if already issued.

9. When the incidents reached this stage the President of

India, decided to exercise his power to make a reference

to Supreme Court under Article 143 (1).

The Keshavsingh Case represents the high watermark ofLegislature, Judiciary conflict in a privilege matter inIndia. The relationship between the two institutions wasbrought to a very critical point. However, the SupremeCourt’s opinion in Keshavsingh case seeks to achieve twoobjectives.1. First and foremost, it seeks to maintain judicial integrity and

independence or if a House were to claim right to question

the conduct of a judge, then judicial independence would be

seriously compromise.

184

2. The Constitutional provisions safeguarding judicial

independence largely diluted and the rule of law nutralised.

The Constitution has sought to preserve the integrity of the

judiciary and by no stretch of imagination could this be

compromised in any way. The Supreme Court has sought

to promote this value through the Keshavsingh

pronouncement. In the second place the Court seeks to

concede to the House quite a large power to commit for its

contempt and breach of it’s privilege. Even though the

judiciary can scrutinize the Legislative committal for it’s

contempt. In actual practice this would not amount to much

as the Court’s interfere with the Legislative Order only in

very extreme situation.

3. The fundamental rights guaranteed by Article 19 (1A) & 19

(1G) do not control Legislative privileges. Article 21 also is

not of much importance for the proceedings before the

Committee of Privileges of the House or held under the

Rules of Procedure made by the House under it’s rule

making powers and this would be considered as procedure

establish by law.

4. The charge of malafides against the House is extremelydifficult to substantiate and later the Allahabad High Courtdisposing of Keshavsingh case refuse to infer malafides in

185

the Assembly merely from the fact that the person chargedbelonged to a political party different from the majority partyin the House.

5. Also the High Court held, dismissing Keshavsinghs’ petitionon merit whether there had been contempt of the House ornot in a particular situation is a matter for House to decideand the Court would not go into the question of proprietyand legality of the commitment. Nor would the Court go intothe question, whether the facts found by the Legislatureconstitute its contempt or not and Court cannot sit in appealover the decision of the House committing a person for itscontempt.

6. The Allahabad High Court considering the Petition of meritafter the Supreme Court’s opinion threw it out and refusedto interfere with the judgement of the House (KeshavsinghVs. Speaker Legislative Assembly, AIR 1965 ALL 349).

7. The High Court rejected the argument that the facts foundby the Assembly against the Petitioner did not amount tocontempt of the Assembly. The Court refused to go into thequestion of correctness propriety or legality of theCommitments.

“The Court observed this Court cannot in apetition under Article 226 of the Constitution sit inappeal over the decision of Legislative Assemblycommitting the Petitioner for its contempt. TheLegislative Assembly is the master of its own

186

procedure and is the sole judge of the questionwhether its contempt has been committed or not.This High Court ruled that neither there wasviolation of Article 21 nor or a natural justicebecause the Legislature had formulated the ruleof procedure to investigate complaints of breachof privilege.”

8. The Supreme Court in U.P. Assembly case observed that,

“Besides the Legislative Supremacy of our

Legislatures including the Parliament is normally

controlled by the provisions contained in Part III of the

Constitution. If the Legislatures acted beyond the

Legislative field assigned to them, or acting within their

respective fields they trespass on the fundamental rights

of the citizen in a manner not justified by the relevant

article dealing with the fundamental rights, their

Legislative action are liable to be struck down by Courts

in India. Therefore, it is necessary to remember that

though our Legislatures have plenery powers they

function within the limits prescribe by the material and

relevant provisions of the Constitution.

In this connection, it is necessary to remember

that the status, dignity and importance of these two

respective institution, the Legislature and the Judicature,

187

or derived primary from the status, dignity and

importance of the respective causes that are assigned

to their charge by the Constitution. These two august

bodies as well as the Executive which is another

important constituent of a democratic state, must

function not in antimony nor in a spirit of hostility, but

rationally, harmoniously and in a spirit of understanding

within their respective spheres for such harmonious

working of the three constituents of the democratic state

alone will help the peaceful development, growth and

stabilization of the democratic way of life in this country.”

9. The Supreme Court reconciled the conflict between

fundamental right of speech and expression under Article

19 (1)(a) on one hand and the powers and privileges of the

Legislative Assembly under Article 194 (3) on the other by

holding thus

“The principle of harmonious construction must be

adopted and so construed the provisions of Article

19 (1) (a) which are general, must yield to Article

194 (1) and the later part of its clause 3 which are

special.”

10. The Supreme Court further held that

“The language used by Article 226 in conferring

power on the High Court is very wide. Article 12

188

defines the ‘state’ as including the Legislature of

such State, and so prima facie the power

conferred on the High Court under Article 226 (1)

can, in a proper case be exercised even against

the Legislature. If an application is made to the

High Court for the issue of a writ of habeaus

corpus, it would not be competent to the House of

Legislature to raise preliminary objection that the

High Court has no jurisdiction to entertain the

application because the detention is by an order of

the House.”

However, Justice A.K. Sarkar in it’s opinion observed that

When a House of Legislature commits a person for

contempt by a general warrant that person would

have no right to approach the Courts nor can the

Courts sit in judgement over such order of committal

(Para 196) ”

11. Under Article 194 (3), Legislature under privilege

jurisdiction has no power to take action against the judge

of High Court for contempt.

189

12. The Supreme Court ruled that,“When there is a conflict between a privilege

conferred on a House by the second part of Article 194 (3)and a fundamental right, that conflict has to be resolved byharmonising the two provisions. It would be wrong to saythat the fundamental right must have precedence over theprivilege simply because it is a fundamental right or for anyother reason. In the present case the conflict is betweenthe privilege of the House to commit a person for contemptwithout that committal being liable to be examined by aCourt of law and the personal liberty of a citizenguaranteed by Article 21 and the right to move the courts inenforcement of that right under Article 32 or Article 226. Ifthe right to move the courts in enforcement of thefundamental right is given precedence, the privilege whichprovides that if a House commits a person by generalwarrant that committal would not be reviewed by courts oflaw, will lose all its effect and it would be as if that privilegehad not been granted to a House by the second part ofArticle 194 (3). This cannot be.”13. The Supreme Court ruled that,

“A Court should never forget that the power topunish for contempt large as it is, must always beexercised cautiously, wisely and with circumspection.Frequent or indiscriminate use of this power in anger orirritation would not help to sustain the dignity or status of

190

the Court, but may sometimes affect it adversely. WiseJudges never forget that the best way to sustain the dignityand status of their office is to deserve respect from thepublic at large by the quality of their judgments, thefearlessness, fairness and objectivity of their approach, andby the restraint, dignity and decorum which they observe intheir judicial conduct. What is true of the judicature isequally true of the Legislatures.”

Brief Facts: - As reported by H. M. Seervai in his famoustreatise on Constitutional Law of India; A CriticalCommentary – Second Edition (1976).

We have seen that, the privileges of the House of

Commons have at times brought it into collision with courts of

law. A similar collision took place between the U.P. Vidhan Sabha

and the Judges of the Allahabad High Court, which gave rise to

the President’s reference no. 1 of 1964.

The facts which gave rise to the reference were as under:-1. Mr. Keshavsingh having meant guilty of contempt of the

Assembly was produced before the House in the custody of

Marshall on March 14, 1964 and he was reprimanded under

the orders of the House.

2. He was also held guilty of a second contempt, namely, his

disrespectful behaviour towards the House within the

Chamber of the House, and his letter written to the Hon.

191

Speaker in discourteous, intemperate and unparliamentary

language and sentenced to seven days’ imprisonment by

the House, and was send to the District Jail Lucknow.

3. On 19th March 1964, Keshavsingh represented by Mr.

Solomon, Advocate, presented a petition to the Allahabad

High Court before its Lucknow bench under section 491 of

the Cr.Pc, against the Speaker of the House, the Hon.

House, the Chief Minister of Uttar Pradesh, and the

Superintendent of the District Jail at Lucknow wherein it

was prayed that he be set at liberty, on the ground, inter

alia, that his detention by the House after the reprimand

was illegal and without any authority and that pending the

disposal of his petition, he be released on bail.

4. The petition was presented at 2.00 P.M. before the Hon. Mr.

Justice Beg and the Hon. Mr. Justice Sehgal.

5. At 3.00 P.M. on March 21, the court made an order

releasing Keshavsingh on bail, notices of breach of

privilege having been received by the Assembly, decided by

the resolution that the Hon. Mr. Justice Beg, Justice Sehgal,

Mr. Solomon and Mr. Keshavsingh had committed contempt

of the House and ordered that Keshavsingh be taken into

custody forthwith and that the Hon. Judges and Mr.

Solomon be taken into custody and brought before the

House.

192

6. The above resolution was clarified by the assemblies’

resolution of March 25, 1964 to the effect that the House

has intended to call the aforesaid persons in order to give

them an opportunity for explanation.

7. Pursuant to the decision of the House, on 21st March, 1964

warrants were issued against the two Judges and the said

Advocates. On March 23 the two judges presented a

petition for restraining the implementation of the resolution

of March 21, 1964 and a bench of 28 Judges of the

Allahabad High Court passed stay orders till the disposal of

the said petition, and ordered that no order or warrant

should be issued for taking them into custody.

8. A similar order was passed on the petition of the Advocate

Solomon by a bench of 23 judges of the High Court. On

March 25, 1964, the Speaker of the Assembly referred the

resolution passed by the House the Privileges Committee

and in view of its decision, withdrew the warrant issued

against the Judges and the Advocates.

9. The Privileges Committee considered the question at its

meeting on March 26, 1964 and decided that the two

judges and the advocate should be called for submitting the

explanation before the Committee and notices were send to

them accordingly.

193

10. On the petition of the two judges, a bench of 23 judges of

the Allahabad High Court issued an interim order on 27th

March, 1964, prohibiting the Speaker of the Assembly and

the Privileges Committee from proceeding with the

implementation of the impugned resolution and state the

operation of the notices issued by the privilege committee.

11. Following this alarming situation, the President of India was

referred this issue under Article 143 to Supreme Court on

March 26, 1964 and subsequently the Assembly withdrew

the notices of 26th March, 1964 stating that in view of the

Presidential reference the two judges, Mr. Solomon and

Mr. Keshav Singh did not appear before the privileges

committee as required.

12. The Presidential reference aroused considerable public

interest and the proceedings before the Supreme Court

were extensively reported in the Press.

13. U.P. Assembly declined to submit its privileges jurisdiction

to the Court and maintained that as the House of Commons

in the United Kingdom, it is sole and exclusive judge of its

own powers, privileges and immunities and its judgements

are not examinable by any other court or body.

194

An epilogue the findings of the Committee of PrivilegesAs an epilogue to the reference, it may be mentioned that

the Committee on Privileges of the Vidhan Sabha of Uttar

Pradesh disregarded the order of the Allahabad High Court as

“an unauthorized interference” in the proceedings of the House

and the Committee did not take cognizance of it. After the opinion

of the Supreme Court was delivered, the Committee of Privileges

went into the question and held that the majority opinion was

wrong in law, and concluded:

“Having held that Shri Keshav Singh, Shri B.

Solomon, and JJ. Sehgal, Beg and other aforesaid

Judges of the Allahabad High Court were guilty of

contempt of the House by the above mentioned acts,

the Committee feels confident that Shri Keshav

Singh and Shri B. Solomon and the Judges would

not have done what they have done, had they

realized the importance and implications of the

matter at the time but in view of the importance of

the harmonious functioning of the two important

organs of the State, i.e. the Legislature and the

Judiciary and the recent judicial pronouncements,

the Committee feels that the end of justice would be

met and the dignity of the House vindicated if the

House expresses its displeasure. The Committee

195

accordingly recommends that the displeasure of the

House be expressed.”

The Supreme Court has held that once it was proved that

Parliament was transacting its business, anything said during the

course of that business was immune from proceedings in any

court, and no question arose whether what was said was

relevant to the business.

(2) '‡Ô®ÖÖ›æü' “ÖÖ ÜÖ™ü»ÖÖ

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †ÖÞÖÜÖß ‹Ûú ÝÖÖ•Ö»Öê»ÖÖ ÜÖ™ü»ÖÖ

´ÆüÞÖ•Öê ' ‡Ô®ÖÖ›æü' µÖÖ ŸÖê»ÖÝÖæ ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ“Öê ´ÖÖ»ÖÛú-ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü

ÜÖ™ü»ÖÖ. ×¤ü®ÖÖÓÛú 9 ´ÖÖ“ÖÔ, 1984 ¸üÖê•Öß ‡Ô®ÖÖ›æü ¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ“µÖÖ †ÓÛúÖŸÖ †ÖÓ¬ÖÐ ÖÏ¤êü¿Ö

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“ÖÖ ‹Ûú ¾Öé¢ÖÖÓŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. '¯Öê§üÖ»Öæ ÝÖÖê»ÖÖ²ÖÖ'

(•µÖêÂšüÖÓ“ÖÖ ÝÖÖë¬Öôû) †ÃÖê ¿ÖßÂÖÔÛú µÖÖ ¾Öé¢ÖÖÓŸÖÖ»ÖÖ ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ÆüÖêŸÖê. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ´ÖŸÖê Æêü ¿ÖßÂÖÔÛú †Ö¯Ö»ÖÖ †×¬ÖõÖê Ö Ûú¸üÞÖÖ¸êü †ÖÆêü †ÃÖê —ÖÖ»Öê.

ŸµÖÖÓ®Öß ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ´Ö®ÃÖ ¯ÖÖšü¾Ö»Öê. µÖÖ

ÃÖ´Ö®ÃÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ ÃÖ×´ÖŸÖßÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÞµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ®Öß

ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¬ÖÖ¾Ö ‘ÖêŸÖ»Öß. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤üê»ÖÖ ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öß

ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ¸ü§ü ÛúÖ Ûúºþ ®ÖµÖê µÖÖ“Öß ÛúÖ¸üÞÖê ¤üÖÜÖ¾ÖÖ¾Öß †¿Öß ®ÖÖê™üßÃÖ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öß ¾Ö

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“µÖÖ ¯Öãœüß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ»ÖÖ Ã£Ö×ÝÖŸÖß ×¤ü»Öß. ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

†ÃÖÖÆüß †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ Ûúß ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß †™üÛú Ûú¸üÞµÖÖŸÖ µÖê‰ú ®ÖµÖê.

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖÛú›êü ¤ãü»ÖÔõÖ Ûúºþ®Ö

Æîü¤ü¸üÖ²ÖÖ¤ü“µÖÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ †ÖµÖãŒŸÖÖÓ®ÖÖ †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ Ûúß ŸµÖÖÓ®Öß ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÛú›æü®Ö

196

28 ´ÖÖ“ÖÔ ¸üÖê•Öß †Ö¯Ö»µÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü Ûú¸üÖ¾Öê. µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü 27 ´ÖÖ“ÖÔ ¸üÖê•Öß ÃÖ¾ÖÖì““Ö

®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ¯Öã®ÆüÖ ¯ÖÖê»ÖßÃÖ †ÖµÖãŒŸÖÓÖ®ÖÖ †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ Ûúß ŸµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“µÖÖ

†¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ“Öß †Ó Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖß Ûúºþ®Ö ¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖÓ¾ÖÖ®ÖÖ †™üÛú Ûúºþ ®ÖµÖê. ¯ÖÖê»ÖßÃÖ

†ÖµÖãŒŸÖÖÓÃÖ´ÖÖê ü ´ÖÖêšüÖ“Ö ¯Öê“Ö ˆ³ÖÖ ¸üÖ×Æü»ÖÖ. ŸµÖÖÓ®Öß ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êüÛú›êü Ã¯ÖÂ™üßÛú¸üÞÖ

´ÖÖ×ÝÖŸÖ»Öê †ÃÖŸÖÖ †Ö´Ö“ÖÖ“Ö †Ö¤êü¿Ö ´ÖÖ®ÖÖ †ÃÖê ŸµÖÖÓ®ÖÖ ¯Öã®ÆüÖ ÃÖÖÓÝÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê.

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê ÛúÖêÞÖßÆüß ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ÆüÖê‰ú ®ÖµÖê

†ÃÖêÆüß †Ö¤êü¿Ö ×¤ü»Öê. ¯ÖÖê»ÖßÃÖ †ÖµÖãŒŸÖ ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤ü †¬µÖõÖÖÓ“ÖÖ †Ö¤êü¿Ö ‘Öê‰ú®Ö

¸üÖ´ÖÖê•Öß¸üÖ¾Ö µÖÖÓ“µÖÖÛú›êü ÝÖê»Öê ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ †Ö¤êü¿Ö ¤üÖÜÖ¾Ö»ÖÖ, ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖÓÖ×ÝÖŸÖ»Öê Ûúß, 'ŸÖã Æüß

Ã¾ÖŸÖ:Ææü®Ö ×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êÃÖ´ÖÖê ü •ÖÖ‰ú ‡×“”ûŸÖ †ÃÖÖ»Ö ŸÖ¸ü •ÖÖ; ´Öß ´ÖÖ¡Ö ŸÖã ÆüÖÓ»ÖÖ †™üÛú

Ûú¸ßüŸÖ ®ÖÖÆüß.' µÖÖ ×¾Ö×“Ö¡Ö ¯Öê“ÖÖŸÖæ®Ö ´ÖÖÝÖÔ ÛúÖœüÞµÖÖÃÖÖšüß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡µÖÖÓ®Öß ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»ÖÖÓ®ÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®Ö¯Ö×¸üÂÖ¤êü“Öê †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö“Ö Ã£Ö×ÝÖŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß Ûêú»Öß. ×¤ü®ÖÖÓÛú 30 ´ÖÖ“ÖÔ 1984

¸üÖê•Öß †×¬Ö¾Öê¿Ö®Ö Ã£Ö×ÝÖŸÖ —ÖÖ»Öê ¾Ö Æêü ¯ÖÏÛú¸üÞÖ ™üôû»Öê.

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ‡ÓÝ»ÖÓ›ü“Öê ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ

¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Öºþ®Ö †®ÖêÛú ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔŸÖæ®Ö ÝÖê»Öê»Öê †ÖÆêü. ÆüÖ‰úÃÖ †Öòò±ú ÛúÖò Ö®ÃÖ®Öê †Ö¯Ö»µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ³ÖÓÝÖÖÃÖÖšüß ŸÖÖ²µÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»Öê»µÖÖ ‹ÛúÖ ´ÖÖÞÖÃÖÖÃÖ ´ÖãŒŸÖ Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ

†Ö¤êü¿Ö ×¤ü»µÖÖ“ÖÖ ÝÖã®ÆüÖ Ûêú»µÖÖ²Ö§ü»Ö ¤üÖê®Ö ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÓÖ®ÖÖ ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖÃÖ´ÖÖê ü ²ÖÖê»ÖÖ¾Öæ®Ö

®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖãºþÓÝÖÖŸÖ ¯ÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ“ÖÖ †Ö¤êü¿ÖÆüß ¤êüÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öê ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ ±úÖ¸ü

¯Öæ¾Öá ‘Ö›ü»Öê †ÖÆêü. ‹ÛúÖê×ÞÖÃÖÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ ´ÖÖ¡Ö £ÖÖê›üÖ ÃÖÓµÖ´Ö¯ÖæÞÖÔ ´ÆüÞÖÖ¾ÖÖ

»ÖÖÝÖê»Ö. ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ×¤ü»Öê»ÖÖ ×®ÖÞÖÔµÖ ¿Öê üß±ú®Öê ²Ö•ÖÖ¾Öæ ®ÖµÖê †ÃÖÖ ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ®Öê †Ö¤êü¿Ö

×¤ü»ÖÖ; ¯Ö¸ÓüŸÖã ¯ÖÏŸµÖõÖ ®µÖÖµÖÖ¬Öß¿ÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ¡Ö ÛúÖêÞÖŸÖßÆüß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô Ûêú»Öß ®ÖÖÆüß.

(Stockdale V.Hansard (1839) 9 Ad & E.1)

197

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖß

•µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öê †¬µÖõÖ ÝÖî üÆü•Ö¸ü ¸üÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü ŸµÖÖ“ÖÖ ÛúÖµÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÆüÖê‡Ô»Ö ? Æü×¸üµÖÖÞÖÖ

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ®Öß ‘Ö™ü®Öê“µÖÖ ¤üÆüÖ¾µÖÖ ¯Ö×¸ü×¿ÖÂ™üÖÜÖÖ»Öß»Ö ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ×¤ü»Öê»µÖÖ

×®ÖÛúÖ»ÖÖ×¾Ö¹ý¬¤ü ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖß“Öê ¾Öêôûß †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê »ÖêÜÖß

´ÆüÞÖÞÖê ¤üÖÜÖ»Ö —ÖÖ»Öê ®ÖÖÆüß ¾Ö ÛúÖêÞÖß ¾ÖÛúß»ÖÆüß ŸµÖÖÓ®Öß ×¤ü»Öê ®ÖÖÆüß †¿ÖÖ ¾Öêôûüß ¯ÖÏ×ŸÖ¾ÖÖ¤üß“Öê

´ÆüÞÖ•Öê ¾ÖÖ¤üß»ÖÖ Ûú²Öæ»Ö †ÖÆêü †ÃÖê ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üÞµÖÖ“ÖÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ»ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÃÖŸÖÖê.

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ ÝÖî üÆü•Öê üß´Öãôê ŸµÖÖÓ“µÖÖ×¾Ö¹ý¨ü «êüÂÖ´Öæ»ÖÛú ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô“ÖÖ †Ö¸üÖê Ö ÜÖ¸üÖ

¬Ö¸üÖ¾ÖÖ ÛúÖµÖ ? †ÃÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖœæü ®ÖµÖê, †ÃÖê ´ÖŸÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

•ÖÝÖŸÖØÃÖÝÖ“µÖÖ ÜÖ™ü»µÖÖŸÖ (2006, II SCC 1) ¾µÖŒŸÖ Ûêú»Öê †ÖÆêü. ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖß»Ö

¾ÖÃŸÖã×Ã£ÖŸÖß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûúºþ®Ö“Ö †¿ÖÖ ÝÖÖêÂ™üß ÝÖéÆüßŸÖ ¬Ö¸üÖ¾ÖµÖÖ“µÖÖ Ûúß ®ÖÖÆüß Æêü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

šü¸ü¾ÖÖ¾Öê »ÖÖÝÖŸÖê.

•µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ÆüÃŸÖõÖê Ö Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ®ÖÖÆüß, †¿Öß

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“Öß ³Öæ×´ÖÛúÖ †ÃÖæ ¿ÖÛúŸÖê †¿ÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖÖŸÖ ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü ÃÖã®ÖÖ¾ÖÞÖß ÆüÖêŸÖÖ®ÖÖ

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öß®Öê Æü•Ö¸ü ¸üÖÆüÖ¾Öê ÛúÖ? †Ö¯ÖÞÖ •Ö¸ü Æü•Ö¸ü ¸üÖ×Æü»ÖÖê ŸÖ¸ü ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ

†×¬ÖÛúÖ¸üÛúõÖê»ÖÖ †Ö¯ÖÞÖ ´ÖÖ®µÖ Ûêú»Öê †ÃÖê ÆüÖê‡Ô»Ö, †ÃÖê ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖÓ®ÖÖ †Ö•Ö ¾ÖÖ™üŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖæ ¯Öæ¾Öá

×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ²ÖÖ•Öæ ´ÖÖÓ›üÞµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öß ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê †ÖÆêüŸÖ. ÃÖ¯™ëü²Ö¸ü,

1951 ´Ö¬µÖê ´ÖãÓ²Ö‡Ô“µÖÖ ×²»Ö™Ëü—Ö ÃÖÖ¯ŸÖÖ×ÆüÛúÖŸÖ ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖß×¾ÖÂÖµÖß

ÛúÖÆüß ´Ö•ÖÛæú¸ü ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü —ÖÖ»ÖÖ. ŸÖÖê †¾Ö´ÖÖ®ÖÛúÖ¸üÛú †ÖÆêü †ÃÖê ¾ÖÖ™ü»µÖÖ¾Öºþ®Ö ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ›üß. ‹“Ö. ×´ÖÃ¡Öß µÖÖÓ®ÖÖ ®ÖÖê™üßÃÖ ¯ÖÖšü×¾Ö»Öß ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ×´ÖÃ¡Öß

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖ×Æü»Öê ®ÖÖÆüßŸÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß ®ÖÖê×™ü¿Öß“Öê ˆ¢Ö¸üÆüß ×¤ü»Öê ®ÖÖÆüß.

×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê šü¸üÖ¾Ö Ûúºþ®Ö ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®ÖÖ †™üÛú Ûúºþ®Ö †ÖÞÖÖ¾Öê †ÃÖÖ

198

†Ö¤êü¿Ö ×¤ü»ÖÖ. ŸµÖÖÓ®ÖÖ ´ÖãÓ²Ö‡ÔŸÖ †™üÛú Ûúºþ®Ö »ÖÜÖ®ÖÖî»ÖÖ ®ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ¾Ö ŸÖê£Öê ‹ÛúÖ ÆüÖò™êü»Ö´Ö¬µÖê

šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê. †Öšü ×¤ü¾ÖÃÖ ÆüÖò™êü»Ö“µÖÖ ÜÖÖê»ÖßŸÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ×´ÖÃ¡Öß ÆüÖêŸÖê. ¯ÖÞÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÃÖ´ÖÖê ü

ŸµÖÖÓ®ÖÖ ®ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê“Ö ®ÖÖÆüß. ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æêü×²ÖµÖÃÖ ÛúÖò ÖÔÃÖ“ÖÖ †•ÖÔ

ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ ¾Ö ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖã™üÛêú“ÖÖ †Ö¤êü¿Ö

×¤ü»ÖÖ.(Gunpati Keshavaram Reddy V. Nafisul Hasan A. 1954, SC 636) ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü

¯Öã®Ö¿“Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ÃÖÓ ÖÖ¤üÛú ×´ÖÃ¡Öß µÖÓÖ®ÖÖ ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêÃÖ´ÖÖê ü ÃÖ´ÖõÖ ˆ¯Ö×Ã£ÖŸÖ ¸üÖÆüÞµÖÖÃÖ

±ú´ÖÖÔ¾ÖÞÖÖ¸üß ®ÖÖê™üßÃÖ ¯ÖÖšü¾Ö»Öß. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê ×´ÖÃ¡Öß Æêü ÆüŒÛú³ÖÓÝÖÖ“Öê ¤üÖêÂÖß †ÖÆêüŸÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ

ŸµÖÖÓ“Öê ´ÆüÞÖÞÖê ‹êÛæú®Ö ‘Öê‰ú®Ö ®ÖÓŸÖ¸ü ×¿ÖõÖÖ Ûú¸üÖ¾Öß †ÃÖÖ šü¸üÖ¾Ö µÖÖ ¾Öêôûß Ûêú»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ¯Ö ÓüŸÖã

¯Öã®Ö¿“Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ †™üÛêúüÃÖÖšüß ¾ÖÖò Óü™ü ´ÖÖ¡Ö ¯ÖÖšü¾ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ®ÖÖÆüß.

µÖÖ“Ö ¾Öêôûß ×²»Ö™Ëü—Ö“µÖÖ ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖÓ®Öß ´ÖÓã²Ö‡Ô ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ‹Ûú ×¤ü¾ÖÖÞÖß ¤üÖ¾ÖÖ

¤üÖÜÖ»Ö Ûúºþ®Ö †Ö¯Ö»µÖÖ»ÖÖ ²ÖêÛúÖµÖ¤üÖ ›üÖÓ²Öæ®Ö šêü¾Ö»µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖ¯ÖŸÖßÛú›æü®Ö ®ÖãÛúÃÖÖ®Ö³Ö¸ü¯ÖÖ‡Ô

´ÖÖ×ÝÖŸÖ»Öß. †Ö¯Ö»µÖÖ»ÖÖ ÝÖî üÛúÖµÖ¤êü¿Öß¸ü¸üßŸµÖÖ †™üÛú Ûúºþ®Ö †Öšü ×¤ü¾ÖÃÖ ›üÖÓ²ÖÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ¾Ö

‘Ö™ü®ÖêŸÖß»Ö ŸÖ¸üŸÖã¤üß®ÖãÃÖÖ¸ü †™üÛêú®ÖÓŸÖ¸ü 24 ŸÖÖÃÖÖÓŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¤Óü›üÖ×¬ÖÛúÖ·µÖÖÓÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü

Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê ®ÖÖÆüß †ÃÖê ¾ÖÖ¤üß ÃÖÓ ÖÖ¤üÛúÖ“Öê ´ÆüÞÖÞÖê ÆüÖêŸÖê. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê»ÖÖ †¾Ö´ÖÖ®ÖÖ²Ö§ü»Ö

†™üÛêú“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü †ÖÆêü ¾Ö †¬µÖõÖÖÓ“Öê ¾ÖÖò Óü™ü¾Ö¸ü ÃÖÆüß Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ÛéúŸµÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÛúŸÖÔ¾µÖÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ

†ÃÖæ®Ö, ŸµÖÖ²Ö§ü»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß †ÃÖê šü¸ü¾Öæ®Ö ´ÖãÓ²Ö‡Ô ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê

¤üÖ¾ÖÖ ®ÖÖ´ÖÓ•Öæ ü Ûêú»ÖÖ. µÖÖ ¯ÖÏÛú¸üÞÖß ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê“Öê †¬µÖõÖ ¾Ö ˆ¢Ö¸ ü¯ÖÏ¤êü¿Ö ÃÖ¸üÛúÖ¸ü

µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¾ÖÖ¤üßŸÖ±ìú ¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ †ò›ü¾ÆüÖêÛêú™ü •Ö®Ö¸ü»Ö®Öß ´ÖãÓ²Ö‡Ô ˆ““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÃÖ´ÖÖê ü Æü•Ö¸ü ¸üÖÆæü®Ö

²ÖÖ•Öæ ´ÖÖÓ›ü»Öß. (Homi Mistry V. Nafisul Hasan I.L.R.1957, Bom. 218) ' ÃÖ“ÖÔ»ÖÖ‡Ô™ü' µÖÖ

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ®Öê ×²ÖÆüÖ¸ü ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖêŸÖ ‹ÛúÖ ÃÖ¤üÃµÖÖ®Öê Ûêú»Öê»Öê ³ÖÖÂÖÞÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÛúÖ•ÖÖ“µÖÖ

®ÖÖë¤ßŸÖæ®Ö †¬µÖõÖÖÓ“µÖÖ †Ö¤êü¿ÖÖ¯ÖÏ ÖÖÞÖê ¾ÖÝÖôû»Öê»µÖÖ ³ÖÖÝÖÖÃÖÆü ”ûÖ¯Ö»Öê. µÖÖ²Ö§ü»Ö ÃÖ³ÖÖÝÖéÆüÖ“µÖÖ

×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê ÃÖãºþ Ûêú»Öê»Öß ÛúÖ¸ü¾ÖÖ‡Ô £ÖÖÓ²Ö¾ÖÖ¾Öß ´ÆüÞÖæ®Ö ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ

¾Öé¢Ö¯Ö¡ÖÖ®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ µÖÖ×“ÖÛêúŸÖß»Ö ¯ÖÏ×ŸÖ¾ÖÖ¤üß ´ÖãÜµÖ´ÖÓ¡Öß (•Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß“Öê †¬µÖõÖÆüß

ÆüÖêŸÖê) ¾Ö ¯ÖÏŸµÖõÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖ×´ÖŸÖß µÖÖÓ“µÖÖ ¾ÖŸÖß®Öê ¾ÖÛúß»Ö Æü•Ö¸ü ¸üÖ×Æü»Öê ¾Ö ŸµÖÖÓ®Öß ²ÖÖ•Öæ

199

´ÖÖÓ›ü»Öß. (M.S.M. Sharma V. Shrikrishana Sinha, A. 1959 SC 395) Ûêú¿Ö¾ÖØÃÖÝÖ“µÖÖ

¯ÖÏÛú¸üÞÖÖ“Öê ¾Öêôûß •Öê¾ÆüÖ ¸üÖÂ™Òü¯ÖŸÖß®Öß ÃÖ¾ÖÖì““Ö ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ®Öê †×³Ö´ÖŸÖ ´ÖÖÝÖÖ¾Ö»Öê ŸÖê¾ÆüÖ ´ÖÖ¡Ö ˆ¢Ö¸ü

¯ÖÏ¤êü¿Ö ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³Öê®Öê Ã¯ÖÂ™ü ³Öæ×´ÖÛúÖ ‘ÖêŸÖ»Öß Ûúß †Ö¯Ö»Öê †×¬ÖÛúÖ¸ü, ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ÃÖÓÓ üõÖÞÖ

šü¸ü¾ÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ŸÖê ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸üõÖê¡ÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ¤ü¸ü ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ. ×¾Ö¬ÖÖ®ÖÃÖ³ÖÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ

Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÞÖê Ã¾ÖŸÖ: ×®ÖÞÖÔµÖ ‘Öê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. (In re Under Article 143 Constitution of India,

A.I.R. 1965, SC 745)

¯Öãœü“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ Ó®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖŸÖ Æü•Ö¸ü ÆüÖê‰ú®Ö ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬Öà®Öß ²ÖÖ•Öæ

´ÖÓÖ›ü»Öê»Öß ®ÖÃÖ»Öß ŸÖ¸üß ®µÖÖµÖÖ»ÖµÖÖÓ®Öß ×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôûÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸üÖÓ“ÖÖ †Ö¤ü¸ü Ûú¸üÞÖÖ¸üß“Ö

³ÖËæ×´ÖÛúÖ ‘ÖêŸÖ»Öß †ÖÆêü.

(ÃÖÓ¤ü³ÖÔ-×¾Ö×¬Ö´ÖÓ›üôêû †Ö×ÞÖ ®µÖÖµÖÃÖÓÃ£ÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“Öê ÃÖÆü•Öß¾Ö®Ö, ®Ö¸ëü¦ü “Ö¯ÖôûÝÖÖ¾ÖÛú¸ü,

´ÖÖî•Ö ¯ÖÏÛúÖ¿Ö®Ö ÝÖéÆü)

200

19. ‡ŸÖ¸üü ÛúÖÆüß ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ×¬ÖÛúÖ¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖß»Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß

PRIVILEGES LAW IN OTHER COUNTRIES&

CONSTITUTIONAL PROVISIONS.

CONSTITUTIONAL PROVISIONS IN OTHER COUNTRIESREGARDING PRIVILEGES:-

(A) Australia. - Sec. 49 of the Commonwealth ConstitutionAct says: -

"The Powers, privileges, and immunities of the Senate

and of the House of Representatives, and of the members

and the committees of each Houses, shall be such as are

declared by the Parliament, and until declared shall be

those of the Commons House of Parliament of the United

Kingdom, and of its members and committees, at the estab-

lishment of the Commonwealth."

In the result, the privileges of each House of the Australian

Parliament shall be those of the House of Commons, as they

existed in 1900, until the Commonwealth Parliament itself

'declares' its privileges. A question arose as to how this

declaration is to be made by Parliament, an effect of such

declaration being to render the privileges of the British House of

Commons altogether inapplicable in the Commonwealth

Parliament. It seems that such declaration must be made in a

201

direct law relating to privileges, under Sec. 49, and not any

incidental or partial treatment of privileges in an ordinary statute,

in exercise of the power conferred by Sec. 51(xxxvi).

Immunity from legal action has been conferred upon the

official reports of the proceedings of the House of the

Commonwealth Parliament by statute, the Parliamentary Papers

Acts, 1908-74. Similarly, the Parliamentary Proceedings

Broadcasting Acts, 1946-73 give immunity to the broadcasting of

proceedings of the Common wealth Parliament by the Australian

Broadcasting Commission.

What is parliamentary privilege ?

The term parliamentary privilege refers to special legal

rights and immunities which apply to each House of the

Parliament, its committees and Members. These provisions are

part of the law of the Commonwealth.

Why is it necessary ?

The Houses of the Commonwealth Parliament, in common

with other Parliaments, are given a special legal status because it

is recognised that the tasks they have to perform require

additional powers and protections. Special rights and immunities

are necessary because of the functions of the House, for

example, the need to be able to debate matters of importance

202

freely, to discuss grievances and to conduct investigations

effectively without interference.

Main features of the law and practice

Section 49 of the Commonwealth Constitution provides that,

until declared by the Parliament, the powers, privileges and

immunities of the Senate and the House of Representatives and

the Members and committees of each House shall be those of the

British House of Commons at the time of Federation (1901). It

was not until 1987, and following a thorough review of the whole

subject by a joint select committee, that the Commonwealth

Parliament passed comprehensive legislation in this area.

The main features of the arrangements in the Commonwealth

Parliament are as follows:

Each House, its committees and Members enjoy certain

rights and immunities (exemptions from the ordinary law),

such as the ability to speak freely in Parliament without fear

of prosecution (known as the privilege of freedom of

speech).

Each House has the power to deal with offences-

contempts-which interfere with its functioning.

203

Each House has the power to reprimand, imprison or

impose fines for offences.

Complaints are dealt with internally (within Parliament)-they

may be considered by the Committee of Privileges and

Members’ Interests which will report to the House which

may then act on the matter in light of the committee’s

report.

There is a limited ability for decisions of the House to

imprison people to be reviewed in court.

The Parliamentary Privileges Act 1987 creates a special

category of criminal offence in order to strengthen the

protection available to witnesses who give evidence to

parliamentary committees.

The privilege of freedom of speech :

The privilege of freedom of speech is often described as themost important of all privileges. Its origin date from the British Billof Rights of 1689. Article 9 of the Bill of Rights provides:

That the freedom of speech and debates or proceedings in

Parliament ought not to be impeached or questioned in any court

or place out of Parliament.

As this was one of the privileges of the House of Commons

in 1901, it was inherited by the House and the Senate under the

204

terms of the Commonwealth Constitution. Section 16 of the

Parliamentary Privileges Act preserves the application of the

traditional expression of this privilege, but spells out in some

detail just what may be covered by the term ‘proceedings in

Parliament’.

The practical effect of this is that those taking part in

proceedings in Parliament enjoy absolute privilege. It is well

known that Members may not be sued if they make defamatory

statements when taking part in debates in the House, but the

privilege is wider than that and, for instance, protects Members

from being prosecuted if in a debate they make a statement that

would otherwise be a criminal offence, for example, a Member

who felt it necessary to reveal a matter which was covered by a

secrecy provision in a law such as personal tax information.

The privilege of freedom of speech has been described as

a ‘privilege of necessity’. It enables Members to raise in the

House matters they would not otherwise be able to bring forward

(at least not without fear of the legal consequences). The

privilege is thus a very great one, and it is recognised that it

carries with it a corresponding obligation that it should always be

used responsibly. Pressure from other Members, the public and

the media would be brought to bear on Members who made

accusations unfairly in the Parliament. There is also a procedure

205

for individuals who have been offended by remarks made about

them in the House to seek to have a response published.

The privilege of freedom of speech is not limited to

Members of Parliament; it also applies to others taking part in

‘proceedings in Parliament’. The most obvious example of others

who may enjoy absolute privilege are witnesses who give

evidence to committees. It is important to note that the privilege

only applies to evidence given to properly constituted

parliamentary committees, and does not, for instance, apply to

party committees.

There is a difference between absolute and qualified

privilege. Qualified privilege exists where a person is not liable for

an action for defamation if certain conditions are fulfilled, for

example, if a statement is not made with malice. Newspapers

which report debates in Parliament rely on qualified privilege.

Absolute privilege, on the other hand, exists where no action may

be taken at all, even if, for example, a statement is made with

malice.

As well as proceedings in Parliament being absolutely

privileged, the House, and properly constituted committees, may

confer absolute privilege on various papers by authorising their

publication. Parliamentary committees often use this power to

206

authorise the publication of submissions and transcripts of

evidence given to inquiries. The Parliamentary Papers Act also

extends absolute privilege to the Hansard record of proceedings.

The Parliamentary Proceedings Broadcasting Act does the same

in relation to the official broadcast, but absolute privilege does not

apply to the broadcast of excerpts of proceedings.

Other privileges

Members may not be required to attend courts or tribunals

as witnesses or be arrested or detained in civil matters on sitting

days and for five days before and after sitting days. Such

immunities also apply when a Member is a member of a

committee that is meeting. People required to attend as

witnesses before committees may not be required to appear as

witnesses before a court or tribunal or be arrested or detained for

a civil matter on days they are required to give evidence to the

committee. Members and some parliamentary staff are also

exempt from jury service. These immunities are justified on the

ground that the first duty of Members, and others involved, is to

Parliament and that this overrides other obligations. The immunity

from civil arrest and detention does not exempt Members from

the action of the law-Members still must fulfill their legal

obligations at a time when the Parliament is not meeting, and no

immunity applies at all in criminal matters.

207

The ability to deal with offences (contempts)

As well as dealing with people or organisations breaching

particular rights or immunities, the House may also take action

over matters which, while they do not breach any particular legal

power or immunity, obstruct or impede the House in the

performance of its functions or Members or officers in the

discharge of their duties. This is known as the ability to punish for

contempt and is similar to the courts’ power to punish for

contempt of court.

This power gives the House a flexibility to protect itself and

its Members against new or unusual threats. Matters can be dealt

with under this authority even if there is no precedent for them. A

safeguard against misuse of this considerable power is given by

section 4 of the Parliamentary Privileges Act which states that

conduct does not constitute an offence unless it amounts, or is

intended or likely to amount, to an improper interference with the

free exercise by a House or a committee of its authority or

functions, or with the free performance by a Member of his or her

duties as a Member. Speakers have also referred to the

importance of restraint in the use of the House’s powers to deal

with contempts. In addition, the Act prevents action being taken in

cases where the only offence was that words or actions were

defamatory or critical of the House or a committee or a Member.

208

This removed a category under which many complaints had been

raised over the years, for example, newspaper reports criticising

the behaviour of Members.

One of the most important effects of the power to punish

contempts is that the House may protect its committees and their

witnesses. Committees usually have substantial powers to help

them to obtain evidence and information, but they do not

themselves have power to take action against any person or

organisation who is obstructing or hindering them. If it is misled or

obstructed, or if its witnesses are punished or intimidated, a

committee may bring the matter to the attention of the House

which ultimately may punish for contempt.

The raising of complaints

Complaints of breach of privilege or contempt may only beraised formally by Members-a person who believes that there hasbeen an offence must ask a Member to raise it in the House. Thenormal course is for a Member to seek the call ‘on a matter ofprivilege’ and to immediately outline the complaint briefly. TheSpeaker then considers the matter privately. If satisfied that it hasbeen raised at the first available opportunity and that there issome substance in it (the technical term being that a prima faciecase exists) the Speaker may give precedence to a motion on thematter. Usually such a motion would be that the issue be referred

209

to the Committee of Privileges and Members’ Interests, althoughother motions could be proposed, or a Member might advise theHouse that he or she did not wish to pursue the matter further.Whether or not a matter is sent to the Committee of Privilegesand Members’ Interests for investigation is thus for the Houseitself to decide.

Committee of Privileges and Members’ Interests

The House has had a Committee of Privileges since 1944.The title was changed to the Committee of Privileges andMembers’ Interests in February 2008 (when two committees werecombined). Currently the committee consists of 11 Members and,like other committees, government Members form a majority,although it is traditional that matters of privilege are notconsidered on a party basis. The committee has the power to callfor witnesses to attend and for documents to be produced, that is,it can compel the production of material and the attendance ofwitnesses. Witnesses, including Members, may be asked to makean oath or affirmation before giving evidence.

Traditionally, the committee has met in private. Major

changes in procedure were made during an inquiry in 1986–87

relating to the unauthorised disclosure of material relating to a

joint select committee. During that inquiry, for the first time,

evidence was taken in public and witnesses were permitted to be

210

assisted by legal counsel or advisers. In December 2000 the

House agreed to a motion authorising the publication of all

evidence or documents taken in camera or submitted on a

confidential basis and which have been in the custody of the

Committee of Privileges for at least 30 years. These records are

now made available through the National Archives of Australia.

The committee itself cannot impose penalties. Its role is to

investigate and advise. In its report to the House the committee

usually makes a finding as to whether or not a breach of privilege

or contempt has been committed, and it usually recommends to

the House what action, if any, should be taken.

As well as investigating specific complaints of breach of

privilege the committee is also able to consider any general

privilege issues referred to it by the House, for example, it

conducted an inquiry into whether Members’ office records

attracted privileged status. It also considers applications for a

‘right of reply’ from people who have been criticised in the House.

Consideration by the House

Normally when a report from the committee is presented,

and especially if there is the possibility of further action, the

practice is for the House to consider the report at a future time so

211

that Members may study the report and the issues before making

decisions on it. The House is not bound to follow the committee’s

recommendations, and any motion moved is able to be amended.

Penalty options

It has long been recognised that the House has the power

to imprison people, but there has been considerable uncertainty

as to whether it had the power to impose fines because of doubt

as to whether the House of Commons itself had this power in

1901. These doubts were removed by the Parliamentary

Privileges Act. Under the Act the House may impose a penalty of

imprisonment not exceeding six months on a person, or a fine not

exceeding $5,000, or not exceeding $25,000 in the case of a

corporation. Neither the House of Representatives nor the Senate

has ever imposed a fine under this provision.

Under section 9 of the Act, if the House imposes a penalty

of imprisonment, the resolution imposing the penalty and the

warrant must set out particulars of the offence. The effect of this

is that a court could be asked to determine whether the ground

for the imprisonment was sufficient in law to amount to contempt.

On only one occasion has the House imposed penalties of

imprisonment. This was in 1955 when Mr. R. E. Fitzpatrick and

212

Mr. F. C. Browne were found guilty of a serious breach of

privilege by publishing articles intended to influence and

intimidate a Member in his conduct in the House. They were each

imprisoned for three months.

(B) Canada.-Sec. 18 of the British North America Act, 1867,empowered the Canadian Parliament to make law defining its

privileges and provided that until such legislation, the privileges

shall be the same as of the British House of Commons .

Hence, freedom of speech obtains in the Houses of the

Canadian Parliament to the same extent as in the U.K., subject to

legislation, if any.

The true scope of the privilege is that a Member of the

Legislature is not amenable to the ordinary courts "for anything

he may say or do within the scope of his duties in the course of

Parliamentary business", in Parliament or any Committee thereof.

PARLIAMENTARY PRIVILEGEThe House of Commons and its Members enjoy certain

constitutional rights and immunities which are collectively referredto as parliamentary privilege (or simply “privilege”). Parliamentaryprivileges were first claimed centuries ago when the EnglishHouse of Commons was struggling to establish a distinct role foritself within Parliament. These privileges were necessary toprotect the House of Commons and its Members, not from the

213

people, but from the power and interference of the King and theHouse of Lords.

The privileges enjoyed by the House and its Memberscontinue to be vital to the proper functioning of Parliament. Fromtime to time the House of Commons in Canada has had tochallenge the Crown, the Executive (Cabinet) or the Upper House(the Senate), by asserting its independence based onparliamentary privilege.

INDIVIDUAL AND COLLECTIVE RIGHTS RELATED TOPARLIAMENTARY PRIVILEGE

Rights that are protected by privilege are those that arenecessary in order to allow Members of the House of Commonsto perform their parliamentary functions. These rights are enjoyedboth by individual Members of Parliament because the Housecannot perform its functions without its Members and by theHouse, as a whole, for the protection of its Members as well as itsown authority and dignity.

The rights and immunities related to Members individuallymay be grouped under the following headings:

Freedom of speech Freedom from arrest in civil actions ; Exemption from jury duty and Exemption from being subpoenated to attend Court.The two most important collective privileges or powers of the

House of Commons are its exclusive right to regulate its owninternal affairs.

214

PROCEDURE IN MATTERS OF PRIVILEGEAny claim that a privilege has been infringed upon or a

contempt committed must be brought to the attention of the

House at the earliest opportunity. Once the Speaker recognizes a

Member on a matter of privilege, the Member must briefly outline

the complaint, following which the Speaker may choose to hear

from other Members prior to deciding if there is a prima facie case

of privilege (i.e., whether the matter appears to warrant priority or

consideration).

If the Speaker finds there is a prima facie breach of

privilege, the Member raising the question of privilege is asked to

move a motion, usually requesting that the matter be examined

by the Standing Committee on Procedure and House Affairs. If

there is a favourable vote in the House on the motion (which can

be debated), the matter is examined by the Standing Committee,

which may choose to call expert witnesses. The Committee’s

report of findings and recommendations is presented to the

House, and a motion to concur in, or agree to the report, may

then be moved.

LIMITATIONS OF PRIVILEGEParliament does not possess the authority to determine the

limits of its own privileges; these are part of the Constitution of

Canada, and therefore the courts have the jurisdiction to

215

determine the existence and scope of any claimed privilege. In

doing so, their guiding principle has traditionally been the

protection of parliamentary autonomy from the courts and the

Executive. The primary question asked by the courts is whether

the claimed privilege is necessary for the House of Commons and

its Members to carry out their parliamentary functions of

deliberating, legislating and holding the Government to account,

without interference from those outside of Parliament.

Once a category of privilege is determined to exist and itsscope is ascertained, the exercise of parliamentary privilege,including any decision or action taken within the privilegedcategory, cannot be reviewed by the courts.

(C) UNITED STATE OF AMERICA (U.S.A.)U.SA.,—Art. 1, Sec. 6(1) of the Constitution says:

"The Senators and Representatives for any speech ordebate in either House, they shall not be questioned in anyother place."The freedom of speech guaranteed by this provision has

been liberally construed on the ground that its object is to securethe freedom of the people's representatives for the public good asdistinguished from the protection of individual members. Thus ithas been held that the immunity extends to-

(a)Anything said or done by a member as a part of thebusiness of the House , or any Committee thereof includingthe giving of a vote, the making of a written report, orinitiating legislation and, in general, to all things done in asession of the House.

216

(b)The immunity is not lost even though its exercise wascontrary to the Rules of the House," or guided by animproper Motive."

But the immunity offered by the Clause would not extend-(a)To aid a Member to violate an otherwise valid criminal law,

in preparing for or implementing legislative acts.(b)To immunise a Member from liability for any act which does

not form an 'integral part' of the deliberative or legislativebusiness of either House or, in other words, which is notessential to the deliberations of the House." If, therefore, aMember arranges for a private publication of any documentwhich forms part of the debate of either House or anyCommittee thereof he would be punishable under any lawwhich makes it an offence, and also liable to be questionedbefore a body investigating into that offence.The above provision in US Constitution confers as

members of Congress two types of limited immunity from suit-viathe "speech and debate" clause and the "privilege from arrest".The speech and debate clause provide that members ofCongress shall not be questioned in any other place for anyspeech or debate in either House. The purpose of this immunity isto foster uninhibited legislative debate and to protect legislatorsfrom the distraction of defending suits based on their performanceof their duties. Members of the Congress are absolutely immunefrom civil or criminal suits or even grand jury investigationpromised upon their "legislative acts". This immunity also extendsto legislative aids, but only with respect to the "legislative acts" oftheir aids." The word legislative "acts" includes everything that isintegral to "deliberations and communicative processes by whichthe member participate" in the official business of the Congress.

217

This does not mean just the literal speeches and debates inCongress; it also includes political campaigning or even publicannouncements related to a member's policy views.

The "speech and debate" clause does not preventprosecution for crimes that are related to legislative acts so longas the legislative acts itself is not prosecuted or used in evidence.For example, a corrupt member of Congress may not beprosecuted for "voting in a particular manner" because he wasbribed to do so, but he may be prosecuted for the non-legislativeact of "taking bribe".

(D) West Germany - Art. 26 or the West German Constitution of

1946 says:

"No member of Parliament may be prosecuted, sought,

arrested, detained or tried as a result of the opinions or

votes expressed by him in the exercise of his functions."

(Ref : Commentary on the Constitution of India8th edition 2008 (vol 4, pages 5096-5099)– Durga Das

Basu)

218

20. ÃÖÓ¤ü³ÖÔ-ÃÖæ“Öß (Bibliography)

1. Constitution of India2. Erskine May's Treatise on The Law, Privileges, Proceedings and Usage

of Parliament - Twenty-fourth edition 2011.3. Erskine May's Parliamentary Practice- Ninteenth edition 1976.4. Parliament - Functions, Practice and Procedures by J.A.G. Griffith and

Michael Ryle, 19895. Our Parliament, Subhash Kashyap6. Practice and Procedure of Parliament [Fifth Edition], M.N. Kaul & S.L.

Shakdher7. Special Report of the Committee on Privileges of Maharashtra

Legislative Assembly.8. Constitution of the World, Second Edition by M.V. Pylee.9. Major Constitutions, Government and Politics in U.K., U.S.A.,

Switzerland and China, Volume-I, by Srinibas Pathi and AmareswarMishra.

10. Introduction to the Constitution of India, 19th Edition Reprint 2007 byDr. Durga Das Basu.

11. Supreme Court Jugement in Raja Ram Pal Vs. The Hon'ble Speaker, LokSabha & Ors.

12. Supreme Court Jugement in Capt. Amrinder Singh Vs. SpecialCommittee Punjab Vidhan Sabha.

13. Commentary on Constitution of India by Dr.Durga Das Basu.14. Parliamentary Privileges Digest of Cases by Lok Sabha Secretariat.15. P.V.Narasimha Rao V. State (CBI/SPE) (1998) 48cc626 AIR 1998 SC

212016. Parliamentary Privileges in India – Pritosh Ray. Oxford University Press

1991.17. Cases from various State Legislatures referred.18. Restatement of Indian Law Legislative Privilege in India (Krishna

Venugopal, Snr.Advocate, V.Sudhish, Advocate.)19. Maharashtra Legislative Assembly & Council Rules .

219

20. Loksabha & Rajyasabha Rules.21. Ref. No. 1 of 1964. (Keshavsingh Case)

22. †Ö¯Ö»Öß ÃÖÓÃÖ¤ü - ÁÖß.ÃÖã³ÖÖÂÖ Ûú¿µÖ¯Ö †®Öã¾ÖÖ¤ü ÁÖß.®Ö.²Ö. ¯ÖÖ™üß»Ö23. Indian Constitutional Law- By Prof. M.P. Jain (Sixth Edition 2010)

24. ×¾Ö¬Öß´ÖÓ›üôêû †Ö×�Ö µÖÖµÖÃÖÓÃ£ÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔÖ“Öê ÃÖÆü×•Ö¾ÖÖ,-Ö ëüÓ¦ü “Ö¯Öôû�ÖÖ¾Ö�ú¸ü, ´ÖÖî•Öê ¯ÖÏ�úÖ¿ÖÖ �ÖéÆü.

Documents

Hb 1825.pdf - Maharashtra Legislature