1

ก๊�าซธรรมชาติ(ติ�อ)

1

2

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ไม�ม�ราคาโลก๊ เพราะค�าขนส่�งส่�งมาก๊ ผู้�!เล�นในติลาดไทย ผู้�!ส่�ารวจ/ผู้ลติ หร%อ ผู้�!ขายก๊�าซ (exploration and production หร%อ EP)

ปติท . คนก๊ลางร'บซ%)อ ส่�งติามท�อมาขายติ�อ ผู้�!ใช!ก๊�าซ ติ!องซ%)อจาก๊ ปติท . เท�าน')น

2

3

Unocal(60%)

Exploration &Production

PTT (100%)Pipelines &Supply /Trading

PTT (100%)GasSeparation

PTT (100%) PTTNGDDistribution

EGATLPG +

PetrochemicalFeedstock(15%)

IndustrialCustomers(5%)

IPPs/SPPs

PTTEP(25%)

Total(17%)

Mitsui(7%)

BG(3%)

Others(15%)

(50%) (30%)

4

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ผู้�!ส่�ารวจ/ผู้ลติ หร%อ ผู้�!ขายก๊�าซ (exploration and production หร%อ EP)ส่�วนใหญ่�เป+นติ�างชาติบรษั'ทไทยค%อ ปติท . ส่ผู้.รายใหญ่�ส่-ดค%อ Unocal (ถู�ก๊ Chevron ซ%)อเม%/อ 2548)

4

5

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ปติท . คนก๊ลางผู้�ก๊ขาด ซ%)อผู้�ก๊ขาดจาก๊ EP (monopsony)

ผู้�ก๊ขาดท�อส่�ง ผู้�ก๊ขาดโรงแยก๊ก๊�าซ ผู้�ก๊ขาดขายให!ผู้�!ใช!ก๊�าซ (monopoly)

5

6

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ผู้�!ใช!ก๊�าซ ล�ก๊ค!ารายใหญ่�ส่-ดค%อ ก๊ฟผู้ . ซ%)อ C1 ไปผู้ลติไฟฟ2า

โรงไฟฟ2าเอก๊ชน (independent power producer หร%อ IPP) และ SPP[ IPP: > 100 MW, SPP: 10 – 100 MW, VSPP: < 10 MW]

6

7

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ผู้�!ใช!ก๊�าซ โรงแยก๊ก๊�าซ แยก๊เอา C2 – C5 ไปผู้ลติ LPG และว'ติถู-ดบป3โติรเคม�

อ-ติส่าหก๊รรมบางแห�ง ใช! C1 เป+นเช%)อเพลง

7

8

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ส่'ญ่ญ่าซ%)อขาย NG ท�/ปาก๊หล-ม (wellhead) EP ติ!องลงท-นส่�งเพ%/อส่�ารวจและผู้ลติ NG จ4งติ!องก๊ารอ-ปส่งค5ท�/แน�นอนในระยะยาว

ผู้�!ใช! NG (โรงไฟฟ2า ) ติ!องก๊ารอ-ปทานท�/แน�นอน เพ%/อให!ม�ใช!ได!ติลอดอาย-โรงงาน

จ4งน�าไปส่��ส่'ญ่ญ่าระยะยาวเร�ยก๊ว�า take or pay

8

9

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ส่'ญ่ญ่า take or pay (ติ!องร'บซ%)อ ถู!าไม�ใช!ก๊6ติ!องจ�าย) ผู้�!ซ%)อผู้�ก๊พ'นจะซ%)อ NG จ�านวนมาก๊ เป+นเวลายาว โดยก๊�าหนดปรมาณข')นติ�/าท�/จะร'บซ%)อ

ถู!าร'บส่นค!าติ�/าก๊ว�าข')นติ�/า ก๊6ติ!องจ�ายส่�าหร'บส่�วนติ�าง

เป+นก๊ารลดความเส่�/ยงให!ผู้�!ผู้ลติ (และผู้�!ใช!ด!วย)

9

10

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ส่'ญ่ญ่า take or pay (ติ!องร'บซ%)อ ถู!าไม�ใช!ก๊6ติ!องจ�าย) ผู้�!ผู้ลติถู�ก๊ปร'บ ถู!าส่�งไม�ครบข')นติ�/า ราคาปาก๊หล-มเป+นไปติามอ�านาจติ�อรอง และปร'บติามราคาน�)าม'นเติา +อ'ติราแลก๊เปล�/ยน (฿/USD)

10

11

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ติ'วอย�างส่'ญ่ญ่า take or pay ปติท . ติก๊ลงก๊'บ Qatargas เพ%/อซ%)อ LNG จาก๊ก๊าติาร5

ปรมาณข')นติ�/า 1 ล!านติ'นติ�อป8 (ประมาณ 140 ล!าน ลบ . ฟ-ติ ติ�อว'น)

เร/มส่�ง ก๊.ค . 2554 Qatargas ร'บผู้ดชอบก๊ารขนส่�ง

11

12

ก๊ารก๊�าหนดราคาก๊�าซธรรมชาติของไทย ติ'วอย�างส่'ญ่ญ่า take or pay

Take or pay 100% ของปรมาณข')นติ�/า

ราคา = x% ของราคาน�)าม'นดบ + ค�าขนส่�ง

ก๊�าหนดค-ณภาพ ค-ณส่มบ'ติติ�างๆ ของ LNG

บทปร'บติ�างๆ12

13

ก๊ารวเคราะห5ติลาด NG ท�/ปาก๊หล-ม ด!วยเคร%/องม%อเศรษัฐศาส่ติร5 ส่มม-ติ ม�ผู้�!ซ%)อรายเด�ยว (ปติท ) และผู้�!ขายรายเด�ยว (Chevron หร%อ EP)

bilateral monopoly ในติลาดป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ (factor market)

ก๊�าซธรรมชาติ (N) ค%อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ และ เช%)อเพลง (C1) ค%อส่นค!า

13

เอก๊ส่ารอ�านประก๊อบก๊ารบรรยายเร%/อง bilateral monopoly

Pindyck & Rubenfeld, บทท�/ 14

Perloff, บทท�/ 15 “ติลาดป=จจ'ย เข�ยนโดย ”

ผู้ศ . ดร . ชย'นติ5 ติ'นติว'ส่ดาก๊าร

14

อ-ปส่งค5ติ�อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติเป+น อ-ปส่งค5ส่%บเน%/อง “ ”

(derived demand) ติ!องก๊ารซ%)อ NG เพราะม�

อ-ปส่งค5ติ�อม�เทน C1 (ซ4/งใช! NG ในก๊ารผู้ลติ)

15

ผู้�!ซ%)อ (ปติท .) ติ'ดส่นใจอย�างไรว�า ค-!มค�า ท�/จะซ%)อ “ ” NG เพ/มอ�ก๊

1 หน�วย? “ค-!มค�า ถู!าก๊ารซ%)อ ” NG เพ/ม

ข4)นท�าให! รายร'บส่�วนเพ/ม มาก๊ก๊ว�า รายจ�ายส่�วนเพ/ม

อ-ปส่งค5ติ�อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ

16

รายร'บส่�วนเพ/ม: รายร'บจาก๊ก๊ารขาย C1 ท�/เพ/มข4)นC1 ท�/เพ/ม ผู้ลผู้ลติส่�วนเพ/ม (MPN)

คดเป+นรายร'บ = MPN x P

(P ค%อราคาของ C1)

อ-ปส่งค5ติ�อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ

17

รายร'บส่�วนเพ/ม = MPN x P

หร%อม�ลค�าของผู้ลผู้ลติส่�วนเพ/ม (value of marginal product หร%อ VMPN)

อ-ปส่งค5ติ�อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ

18

VMPN = MPN x P

ใช! P เป+นติ'วค�ณได! เพราะในติลาดส่นค!าแข�งข'น ส่�าหร'บหน�วยผู้ลติ (ปติท .) ราคา (P) ถู�ก๊ก๊�าหนดในติลาด (price taker)

อ-ปส่งค5ติ�อป=จจ'ยก๊ารผู้ลติ

19

ติ'นติ�อว'น

MPN

ปรมาณ C1

หน�วยผู้ลติ: ปติท.

20

ติ'นติ�อว'น

VMPN = MPN x P

ปรมาณ C1

หน�วยผู้ลติ: ปติท.

21

VMPN = MPN x P

P1SN

1

N1

P3

P2

SN 3

SN 2

N3N2

เส่!น VMPN ค%อ เส่!นอ-ปส่งค5ติ�อ C1 ของหน�วยผู้ลติ

ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

หน�วยผู้ลติ: ปติท.

22

ในก๊รณ�ติลาดส่นค!าแข�งข'น หน�วยผู้ลติเป+น price taker ราคาส่นค!าถู�ก๊ก๊�าหนดคงท�/ในติลาด รายร'บส่�วนเพ/ม = MPN x P (VMPN)

23

ในก๊รณ�ติลาดเช%)อเพลง (C1) ผู้�!ขายผู้�ก๊ขาด (monopoly) ปติท . เป+น price maker ราคาส่นค!าไม�คงท�/

ถู!าติ!องก๊ารขายเพ/ม ติ!องลดราคา เส่!นอ-ปส่งค5ส่นค!าจ4ง downward-sloping

24

dP

ปรมาณ C1

ราคา ปติท. ขายในติลาด C1แข�งข'น

D

ราคา

MR

ปติท. ขายในติลาด C1ผู้�ก๊ขาด

ปรมาณ C125

ในก๊รณ�ติลาดส่นค!า (C1) ผู้�!ขายผู้�ก๊ขาด รายร'บท�/ได!จาก๊ก๊ารซ%)อ NG เพ/มและขายC1 เพ/ม 1 หน�วย ค%อ marginal revenue ไม�ใช�ราคาส่นค!า (P)

26

ด'งน')น ในก๊รณ�ติลาดส่นค!า (C1) ผู้�!ขายผู้�ก๊ขาด

รายร'บส่�วนเพ/ม = MPN x MRหร%อ

รายร'บจาก๊ผู้ลผู้ลติส่�วนเพ/ม (marginal revenue product หร%อ MRPN)

27

VMPN = MPN x P

ปติท.

MRPN = MPN x MRปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

28

MRPN(DNM)

ปติท.

ติ'นติ�อว'น

ปรมาณ C129

SB = AFC

ผู้�!ซ%)อป=จจ'ยผู้�ก๊ขาด (monopsonist) เผู้ชญ่ก๊'บเส่!นอ-ปทานรวมในติลาดป=จจ'ย (SN) ซ4/งบ�งว�าติ!องจ�ายราคา (average factor cost หร%อ AFC) เท�าใดจ4งจะจ�งใจให!ม�ก๊ารเส่นอขาย

ปติท. ปรมาณ

C1

ติ'นติ�อว'น

30

SN = AFC

SN เป+นเส่!นทอดข4)น: ปติท . ติ!องจ�งใจให!ม�ก๊ารเส่นอขายเพ/ม

1 หน�วย โดยจ�ายราคา (AFC) เพ/มข4)นให!แก๊�ท-ก๊หน�วยท�/เส่นอขายแส่ดงว�าก๊ารซ%)อมาก๊ข4)น ท�าให!ติ!นท-นป=จจ'ยส่�วนเพ/ม (marginal factor cost หร%อ MFC) เพ/มข4)นด!วย และ MFC > AFC เส่มอ

MFC

ปติท.

ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

31

SB = AFC

ปติท.ผู้�ก๊ขาดซ%)อป=จจ'ยและขายส่นค!า จะซ%)อป=จจ'ยจนท�าให!ม�ลค�าส่นค!าท�/ได!เพ/มข4)นจาก๊ป=จจ'ย (MRP) เท�าก๊'บติ!นท-นป=จจ'ยส่�วนเพ/ม (MFC)ค%อท�/จ-ด E โดยซ%)อ NG ท�/ LS จ�ายราคาท�/ WS

ปติท.

MFCV

S

L

S

W

S

E

FMRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

32

ติลาด NG ท�/ม�Chevron ผู้�ก๊ขาดขายNG

W2

L1

W3

W1

L3L2

MRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'นChevron

33

W2

L1

W3

W1

L3L2

MRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

MRU

Chevron ผู้�ก๊ขาดขายNGMRU = รายร'บท�/ได!จาก๊ก๊ารขาย NG ส่�วนเพ/ม

Chevron

34

MRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

MRU

SN

Chevron ผู้�ก๊ขาดขาย NGSN= ปรมาณ NG ท�/ Chevronยนด�ขาย ณ reservation price ระด'บติ�างๆหร%อ ค�าเส่�ยโอก๊าส่ส่�วนเพ/มของ NG (marginal costof NG)

Chevron

35

Chevron maximize profit โดยขาย NG ท�/MRU = SN (จ-ด E)ขายจ�านวน L1 ณ ราคา W1

E

L1

W1

MRU

SN

Maximum profitMRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'นChevron

36

SN = AFC

MFC

ปติท.

ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

SN(AFC) และ MFCแส่ดงอ�านาจผู้�ก๊ขาดในก๊ารซ%)อป=จจ'ย

37

MRPN(DN

M)ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

MRU

DN และ MRU แส่ดงอ�านาจผู้�ก๊ขาดของ Chevron ในก๊ารขาย NG

Chevron

38

DN และ MRU

SN(AFC) และ MFCใส่�ในร�ปเด�ยวก๊'น

MRU

MFC

SN= AFC

DNM

ปรมาณ C1

ติ'นติ�อว'น

39

ผู้�!ซ%)อป=จจ'ยผู้�ก๊ขาดMax ก๊�าไร โดยซ%)อท�/MFC = MRPN (จ-ดES)ค%อซ%)อ LS และจ�ายราคา WS MR

U

MFC

SN = AFC

VS

W

S

ES

LS

ปติท . ผู้�!ซ%)อป=จจ'ยผู้�ก๊ขาดติ'นติ�อว'น

ปรมาณ C1

DNM

40

ผู้�!ขายป=จจ'ยผู้�ก๊ขาดMax ก๊�าไรโดยขาย NG ท�/ MRU = AFC (จ-ด EU)ค%อขายท�/ LU และคดราคาท�/ WU

MRU

MFC

SN= AFC

VS

W

S

ES

LS

EU

LU

W

U

Chevron ผู้�!ขายป=จจ'ยผู้�ก๊ขาด

ติ'นติ�อว'น

ปรมาณ C1

DNM

41

ผู้ลล'พธ5ส่-ดท!ายข4)นอย��ก๊'บผู้ลก๊ารติ�อรองระหว�างปติท . และ Chevron

ราคาจะอย��ระหว�าง WU และ WS

MRU

MFC

SN= AFC

VS

W

S

ES

LS

EU

LU

W

U

ติ'นติ�อว'น

ปรมาณ C1

DNM

42

ผู้ลล'พธ5ส่-ดท!ายข4)นอย��ก๊'บผู้ลก๊ารติ�อรองระหว�างปติท . และ Chevron

ปรมาณก๊ารซ%)อขายท�/ด-ลยภาพจะอย��ระหว�างLS และ LU

MRU

MFC

SN = AFC

VS

W

S

ES

LS

EU

LU

W

U

EC

W

C

LC

WC และ LC ค%อด-ลยภาพในติลาดแข�งข'น

ติ'นติ�อว'น

ปรมาณ C1

DNM

43

44

ก๊ารก๊�าหนดราคาขายปล�ก๊ก๊�าซธรรมชาติของไทย

ราคาขายปล�ก๊ = ราคาปาก๊หล-ม + ค�าผู้�านท�อ + ค�าจ'ดหาก๊�าซ

ค�าผู้�านท�อ อย��ภายใติ!ก๊ารก๊�าก๊'บ คดแบบ cost plus เช�น ติ!นท-นท�อ +ผู้ลติอบแทน 16%

44

45

Retail Price of Natural Gasas charged by PTT

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200Ja

nuar

y-97

Mar

ch-9

7

May

-97

July

-97

Sep

tem

ber-

97

Nov

embe

r-97

Janu

ary-

98

Mar

ch-9

8

May

-98

July

-98

Sep

tem

ber-

98

Nov

embe

r-98

Janu

ary-

99

Mar

ch-9

9

May

-99

July

-99

Sep

tem

ber-

99

Nov

embe

r-99

Month-Year

Bah

t/M

MB

TU

EGAT Industry BMTA SPP IPP GSP Pipeline Tariff Rates