ประชาคมอาเซียน - human.rru.ac.thhuman.rru.ac.th/wp-content/uploads/2015/10/Asean.pdf · และเป็นศูนย์กลางในการติดตอระหวางสมาคมอาเซียน

1

เรยบเรยงโดย น.ส.อารยวรรณ ผลทรพย คณะ มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

ประชาคมอาเซยน

ประชาคมอาเซยน

ประชาคมอาเซยน หรอ สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of South East Asian Nations : ASEAN) เปนองคกรระหวางประเทศระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มจดเรมตนโดยประเทศไทย มาเลเซย และฟลปปนส ไดรวมกนจดตง สมาคมอาสา (Association of South East Asia) เมอเดอน ก.ค.2504 เพอการรวมมอกนทาง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม แตด าเนนการไปไดเพยง 2 ป กตองหยดชะงกลง เนองจากความผกผนทางการเมองระหวางประเทศอนโดนเซยและประเทศมาเลเซย จนเมอมการฟนฟสมพนธทางการทตระหวางสองประเทศ จงไดมการแสวงหาหนทางความรวมมอกนอกครง แตหากทานหมายถง “AEC ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน”

สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต จงกอตงขนเมอวนท 8 ส.ค.2510 หลงจากการลงนามในปฎญญาสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Declaration of ASEAN Concord) หรอเปนทรจกกนในอกชอหนงวา ปฏญญากรงเทพ (The Bangkok Declaration)

โดยสมาชกผกอตงม 5 ประเทศ ไดแก อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ซงผแทนทง 5 ประเทศทรวมลงนามในปฏญญากรงเทพ ประกอบดวย 1.นายอาดม มาลก รฐมนตรตางประเทศอนโดนเซย 2.ตน อบดล ราชก บน ฮสเซน รองนายกรฐมนตร รฐมนตรกลาโหมและรฐมนตรกระทรวงพฒนาการแหงชาตมาเลเซย 3.นายนาซโซ รามอส รฐมนตรตางประเทศฟลปปนส 4.นายเอส ราชารตนม รฐมนตรตางประเทศสงคโปร 5.พนเอก (พเศษ) ถนด คอมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ จากประเทศไทย

2


หลงจากจดตง ประชาคมอาเซยนเมอ 8 ส.ค.2510 แลว อาเซยนไดเปดรบสมาชกใหมจากประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพมเตมเปนระยะ ตามล าดบไดแก

-บรไนดารสซาลาม เขาเปนสมาชกเมอ 8 มกราคม 2527 -สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม เขาเปนสมาชกเมอ 28 กรกฎาคม 2538 -สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เขาเปนสมาชกเมอ 23 กรกฎาคม 2540 -สหภาพพมา เขาเปนสมาชกเมอ 23 กรกฎาคม 2540 -ราชอาณาจกรกมพชา เขาเปนสมาชกเมอ 30 เมษายน 2542

วตถประสงคในการกอตงประชาคมอาเซยน ประชาคมอาเซยน กอตงขนโดยมวตถประสงคเรมแรกเพอสรางสนตภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนน ามาซงเสถยรภาพทางการเมอง และความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และเมอการคาระหวางประเทศในโลกมแนวโนมกดกนการคารนแรงขน ท าใหอาเซยนไดหนมามงเนนกระชบและขยายความรวมมอดานเศรษฐกจการคาระหวางกนมากขน วตถประสงคหลกทก าหนดไวในปฏญญาอาเซยน (The ASEAN Declaration) ม 7 ประการ ดงน

1. สงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ความกาวหนาทางสงคมและวฒนธรรม 2. สงเสรมการมเสถยรภาพ สนตภาพและความมนคงของภมภาค 3. สงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม วชาการ วทยาศาสตร และดานการบรหาร 4. สงเสรมความรวมมอซงกนและกนในการฝกอบรมและการวจย 5. สงเสรมความรวมมอในดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม การคา การคมนาคม การสอสาร และปรบปรงมาตรฐานการด ารงชวต 6. สงเสรมการมหลกสตรการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต 7. สงเสรมความรวมมอกบองคกรระดบภมภาคและองคกรระหวางประเทศ

ค าขวญของประชาคมอาเซยน

“One Vision, One Identity, One Community”

3


“หนงวสยทศน หนงอตลกษณ หนงประชาคม”

ตราสญลกษณ

รปรวงขาวสเหลองบนพนสแดงลอมรอบดวยวงกลมวขาวและสน าเงนรวงขาว 10 ตน มดรวมกนไว หมายถง ประเทศสมาชกรวมกนเพอมตรภาพและความเปนน าหนงในเดยวกนพนทวงกลม สแดง สขาว และน าเงน ซงแสดงถงความเปนเอกภาพ มตวอกษรค าวา “asean” สน าเงน อยใตภาพรวงขาวอนแสดงถงความมงมนทจะท างานรวมกนเพอความมนคง สนตภาพ เอกภาพ และความกาวหนาของประเทศสมาชกอาเซยน

สน าเงน หมายถง สนตภาพและความมนคง สแดง หมายถง ความกลาหาญ และความกาวหนา สขาว หมายถง ความบรสทธ สเหลอง หมายถง ความเจรญรงเรอง

4


แผนทอาเซยน

หลกการพนฐานของความรวมมอ ประเทศสมาชกอาเซยนได ยอมรบในการปฏบตตามหลกการพนฐานในการด าเนนความสมพนธระหวางกน อนปรากฏอยในสนธสญญาไมตรและความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยง ใต (Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia หรอ TAC) ซงประกอบดวย

- การเคารพซงกนและกนในเอกราช อธปไตย ความเทาเทยม บรณาการ แหงดนแดนและเอกลกษณประจ าชาตของทกชาต

- สทธของทกรฐในการด ารงอยโดยปราศจากจากการแทรกแซง การโคน

5


ลมอธปไตยหรอการบบบงคบจากภายนอก - หลกการไมแทรกแซงกจการภายในซงกนและกน - ระงบความแตกตางหรอขอพพาทโดยสนตวธ - การไมใชการขบงคบ หรอการใชก าลง และ - ความรวมมออยางมประสทธภาพระหวางประเทศสมาชก

โครงสรางและกลไกการด าเนนงานขององคกรของอาเซยน

กฎบตรอาเซยน ซงเปรยบเสมอนกฎหมายสงสดของอาเซยน ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 15 ธนวาคม 2551 เปนเอกสารหลกทก าหนดโครงสรางองคกรของอาเซยน ไวในหมวดท 4 ดงน

1. ทประชมสดยอดอาเซยน (ASEAN Summit) ทประชมสดยอดอาเซยน (ASEAN Summit) ประกอบดวย ประมขหรอหวหนารฐบาล มอ านาจหนาทในการก าหนดนโยบายสงสดและแนวทางความรวมมอของอาเซยน และตดสนใจในเรองส าคญ โดยใหประเทศสมาชกซงเปนประธานอาเซยนเปนเจาภาพจดการประชม 2 ครงตอป หรอเรยกประชมพเศษหรอเฉพาะกจเมอมความจ าเปน

2. คณะมนตรประสานงานอาเซยน (ASEAN Coordinating Councils : ACCs) คณะมนตรประสานงานอาเซยน ประกอบดวยรฐมนตรตางประเทศของประเทศสมาชกอาเซยน ท าหนาทเตรยมการประชมสดยอดอาเซยน ประสานงานความตกลงและขอตดสนใจของทประชมสดยอดอาเซยน ประสานงานระหวาง 3 เสาหลก ดแลการด าเนนงานและกจการตางๆ ของอาเซยนในภาพรวม คณะมนตรประสานงานอาเซยนจะมการประชมกนอยางนอย 2 ครงตอป

3. คณะมนตรประชาคมอาเซยน (ASEAN Community Councils) คณะมนตรประชาคมอาเซยนประกอบดวย คณะมนตรประชาคม 3 เสาหลก อนไดแกคณะมนตรการเมองและความมนคงอาเซยน คณะมนตรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และคณะมนตรประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน ซงเปนผแทนทประเทศสมาชกแตงตงใหเปนผรบผดชอบแตละเสาหลก มอ านาจหนาทในการประสานงานและ

6


ตดตามการท างานตามนโยบาย โดยเสนอรายงานและขอเสนอแนะตอทประชมผน า มการประชมอยางนอยปละ 2 ครง ประธานการประชมเปนรฐมนตรทเหมาะสมจากประเทศสมาชกซงเปนประธานอาเซยน

4. องคกรระดบรฐมนตรอาเซยนเฉพาะสาขา (ASEAN Sectoral Ministerial Bodies) องคกรระดบรฐมนตรอาเซยนเฉพาะสาขา(เชน ดานสาธารณสข ดานกลาโหม ดานการศกษา ฯลฯ) ประกอบดวยรฐมนตรเฉพาะสาขา มหนาทปฏบตตามขอตกลงและขอตดสนใจของทประชมสดยอดอาเซยนทอยในขอบขายการด าเนนงานของตน และเสรมสรางความรวมมอในสาขาของแตละองคกรใหเขมแขงขน เพอสนบสนนการรวมตวของประชาคมอาเซยน

5. เลขาธการอาเซยนและส านกเลขาธการอาเซยน (Secretary-General of ASEAN and ASEAN Secretariat) ส านกเลขาธการอาเซยนไดจดตงขนตามขอตกลงทลงนามโดยรฐมนตรตางประเทศอาเซยนในระหวางการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 1 ในป 2519 เพอท าหนาทประสานงานและด าเนนงานตามโครงการและกจกรรมตางๆ ของสมาคมอาเซยน และเปนศนยกลางในการตดตอระหวางสมาคมอาเซยน คณะกรรมการ ตลอดจนสถาบนตาง ๆ และรฐบาลของประเทศสมาชกส านกเลขาธการอาเซยนตงอยทกรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย โดยมหวหนาส านกงาน เรยกวา “เลขาธการอาเซยน” (ASEAN Secretary-General) ซงไดรบการแตงตงโดยทประชมสดยอดอาเซยน โดยมวาระการด ารงต าแหนง 5 ป และตองไดรบเลอกจากคนชาตของรฐสมาชก โดยหมนเวยนตามล าดบตวอกษร ผด ารงต าแหนงเลขาธการอาเซยนคนปจจบนเปนคนไทย คอ ดร. สรนทร พศสวรรณ ซงมวาระด ารงต าแหนงระหวางป ค.ศ. 2008-2012 (พ.ศ. 2551-2555)

6. คณะกรรมการผแทนถาวรประจ าอาเซยน (Committee of Permanent Representatives to ASEAN) คณะกรรมการผแทนถาวรประจ าอาเซยน เปนผแทนระดบเอกอคราชทตทแตงตงจากประเทศสมาชกใหประจ าทส านกงานใหญอาเซยน กรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย มหนาทสนบสนนการท างานของคณะมนตรประชาคมอาเซยนและองคกร

7


ระดบ รฐมนตรเฉพาะสาขา ประสานงานกบเลขาธการส านกงานอาเซยนและส านกงานเลขาธการอาเซยนในเรองทเกยวของ และประสานงานกบส านกงานเลขาธการอาเซยนแหงชาตและองคกรระดบรฐมนตรอาเซยนเฉพาะสาขา

7. ส านกงานอาเซยนแหงชาต หรอกรมอาเซยน (ASEAN National Secretariat) เปนหนวยงานระดบกรมในกระทรวงการตางประเทศของประเทศสมาชกอาเซยน ซงแตละประเทศไดจดตงขนเพอท าหนาทรบผดชอบประสานงาน สนบสนนภารกจและความรวมมอตาง ๆ เกยวกบอาเซยนในประเทศนน ๆ ส าหรบประเทศไทยหนวยงานทรบผดชอบ คอ กรมอาเซยน กระทรวงการตางประเทศ

8. องคกรสทธมนษยชนอาเซยน (ASEAN Human Rights Body) เปนองคกรทจดตงขนโดยความประสงคและหลกการของกฎบตรอาเซยนเกยวกบการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ซงคณะท างานและอ านาจหนาทจะไดก าหนดโดยทประชมรฐมนตรตางประเทศอาเซยนตอไป

9. มลนธอาเซยน (ASEAN Foundation) มลนธอาเซยนสนบสนนเลขาธการอาเซยนและด าเนนการรวมกบองคกรของอาเซยนทเกยวของในการสนบสนนการสรางประชาคมอาเซยน โดยการสงเสรมความส านกทเพมขนเกยวกบอตลกษณของอาเซยน การมปฏสมพนธระหวางประชาชน การด าเนนงานรวมกนทใกลชดระหวางภาคธรกจ ภาคประชาสงคม นกวชาการ และผมสวนไดเสยอนๆ ในอาเซยน

ประชาคมอาเซยนประกอบดวย 3 เสาหลก

เสาหลก 1 ความรวมมอในดานการเมองและความมนคง (ASEAN Political-Security Community หรอ APSC)

8


ในดานการเมองและความมนคง อาเซยนมเปาหมายส าคญคอการสงเสรมสนตภาพและเสถยรภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอสรางสถานะทจะอ านวยตอการสรางประชาคมอาเซยน ใหส าเรจภายในป 2558 ซงจะท าใหประชาคมอาเซยนในดานการเมองความมนคงมความแขงแกรงและนาเชอถอ ความรวมมอดานการเมองความมนคงของอาเซยนทส าคญ ไดแก

1. สนธสญญาไมตรและความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Treaty of Amity and Cooperation หรอ TAC)

สนธสญญาไมตรและความรวมมอในเอเชยตะวนออกเฉยงใต จดท าขนโดยประเทศสมาชกอาเซยน 5 ประเทศ คอ อนโดนเซย ฟลปปนส มาเลเซย สงคโปร และไทย เมอป 2519 เพอก าหนดหลกการพนฐานของความรวมมอ และการด าเนนความสมพนธระหวางกนของประเทศสมาชกหลกการส าคญของสนธสญญา ซงประเทศสมาชกอาเซยนยดถอและยอมรบในการปฏบตตาม ไดแก

1.1 เคารพในเอกราช การมอ านาจอธปไตย ความเทาเทยมกน ความมนคงทางดนแดนและเอกลกษณแหงชาตของทกประเทศ

1.2 ปราศจากการแทรกแซงจากภายนอก การโคนลมอธปไตย หรอการบบบงคบจากภายนอก

1.3 การไมแทรกแซงกจการภายในซงกนและกน

1.4 การแกไขปญหาความขดแยงหรอขอพพาทโดยสนตวธ

1.5 การยกเลกการใชการคกคามและกองก าลง

1.6 การมความรวมมอทมประสทธภาพระหวางกน

เมอเดอนธนวาคม 2530 ไดมการแกไขสนธสญญาเพอเปดทางใหประเทศทอยนอกภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตสามารถเขารวมเปนภาคได ซงชวยเสรมสรางโครงสรางความมนคงและสนตภาพใหมความเขมแขงยงขน ปจจบนประเทศทเขารวมเปนภาคในสนธสญญา TAC ไดแก สมาชก อาเซยนทง 10 ประเทศ ประเทศคเจรจาของ

9


อาเซยน และประเทศทเขารวมการประชมอาเซยนวาดวย การเมองและความมนคงในเอเชย-แปซฟก เชน จน อนเดย ญปน รสเซย เกาหลใต และนวซแลนด ออสเตรเลย แคนาดา สหรฐฯ และสหภาพยโรปไดแจงความจ านงอยากเขารวมเปนภาค

2. สนธสญญาเขตปลอดอาวธนวเคลยรแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Treaty on the Southeast Asia Nuclear-Free Zone : SEAN-FZ)

ประเทศสมาชกอาเซยน ลงนามในการประชมสนธสญญาในกรงเทพฯ เมอวนท 15ธนวาคม 2538 วตถประสงคหลกของสนธสญญา คอ ใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนเขตปลอดอาวธนวเคลยร โดยประเทศทเปนภาคจะไมพฒนา ไมผลต ไมจดซอ ไมครอบครอง รวมทงไมเปนฐานการผลต ไมทดสอบ ไมใชอาวธนวเคลยรในภมภาค และไมใหรฐใดปลอยหรอทงวสดอปกรณทเปนกมมนตภาพรงสลงบนพนดน ทะเลและอากาศ นอกจากน 5 ประเทศอาวธนวเคลยร ไดแก จนสหรฐอเมรกา ฝรงเศส รสเซย และสหราชอาณาจกร (หาสมาชกผแทนถาวร ของคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต) ไดยอมรบและใหความเคารพสนธสญญา โดยจะไมละเมดและไมแพรกระจายอาวธนวเคลยรในภมภาคน

3. ปฏญญาก าหนดใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนเขตแหงสนตภาพ

เสรภาพ และความเปนกลาง (Zone of Peace, Freedom and Neutrality หรอ ZOPFAN) เปนการแสดงเจตนารมณของอาเซยน ใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนภมภาคทปลอดการแทรกแซงจากภายนอก เพอเปนหลกประกนตอสนตภาพและความมนคงของภมภาคและเสนอใหอาเซยนขยายความรวมมอใหครอบคลมทกๆ ดาน อนจะน ามาซงความแขงแกรง ความเปนปกแผนและความสมพนธทใกลชดระหวางประเทศสมาชก ไดประกาศลงนามโดยรฐมนตรตางประเทศของรฐสมาชกอาเซยน ซงในขณะนนประกอบดวยประเทศอนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปรและประเทศไทย เมอวนท 27 พฤศจกายน 1971 ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

4. การประชมอาเซยนวาดวยความรวมมอดานการเมองและความมนคงในภมภาคเอเชย-แปซฟก หรอ ASEAN Regional Forum (ARF)

10


จดขนเพอเปนเวทส าหรบปรกษาหารอ (Consultative forum) โดยมวตถประสงคทมงสงเสรมสนตภาพโดยการเสรมสรางความไวเนอเชอใจ ความรวมมอ และความสมพนธอนดระหวางประเทศสมาชกอาเซยน ประเทศอาเซยนกบคเจรจา และประเทศอน ๆ ในภมภาคเอเชย-แปซฟกในเรองทเกยวกบการเมองและความมนคง โดยมทงผแทนฝายการทตและการทหารเขารวมการประชมการหารอดานการเมองและความมนคงในกรอบ ARF ไดก าหนดพฒนาการของกระบวนการ ARF เปน 3 ขนตอน ไดแก

ขนตอนท 1 สงเสรมการสรางความไวเนอเชอใจกน (Confidence Building)

ขนตอนท 2 การพฒนาการทตเชงปองกน (Preventive Diplomacy)

ขนตอนท 3 การแกไขความขดแยง (Conflict Resolution)

การประชมระดบรฐมนตร ARF ครงแรกจดขนทกรงเทพฯ เมอวนท 25 กรกฎาคม 2537 ปจจบน ประเทศทเปนสมาชกการประชมวาดวยการเมองและความมนคงในภมภาคเอเชยแปซฟกม 27 ประเทศ ประกอบดวย ประเทศสมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ คอ ไทย บรไน กมพชา อนโดนเซย ลาว มาเลเซย พมา ฟลปปนส สงคโปร และเวยดนาม ประเทศคเจรจาของอาเซยน ประเทศ ผสงเกตการณของอาเซยน และประเทศอนในภมภาค อนไดแก ออสเตรเลย บงคลาเทศ แคนาดา จน อนเดย ญปน สาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล(เกาหลเหนอ) มองโกเลยนวซแลนด ปากสถาน ปาปวนวกน รสเซย ตมอร-เลสเต ศรลงกา สหรฐอเมรกา และสหภาพยโรป

5. ASEAN Troika

ผประสานงานเฉพาะกจในการประชมสดยอดอาเซยนอยางไมเปนทางการ ในวนท 28 พฤศจกายน 2542 ณ กรงมะนลา ผน าของประเทศสมาชกอาเซยนไดเหนชอบ ในการจดตงกลมผประสานงานเฉพาะกจในระดบรฐมนตร (ASEAN Troika) ซงประกอบดวยรฐมนตรตางประเทศทด ารงต าแหนงประธานคณะกรรมการประจ าของ

11


อาเซยนในอดต ปจจบน และอนาคต และจะหมนเวยนกนไปตามการเปนประธานการประชม วตถประสงคของการจดตงกลมผประสานงานเฉพาะกจ ASEAN Trioka คอ

5.1 เปนกลไกใหอาเซยนสามารถรวมมอกนอยางใกลชดในการหารอแกไขปญหาทสงผลกระทบตอสนตภาพและเสถยรภาพในภมภาค โดยไมกาวกายกจการภายในของประเทศสมาชกเปนการยกระดบความรวมมอของอาเซยนใหสงขน และเสรมสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของอาเซยน รวมทงเพมประสทธภาพของการด าเนนงานโดยรวม

5.2 เพอรองรบสถานการณ และจะด าเนนการโดยสอดคลองกบแนวทางปฏบตในสนธสญญา และขอตกลงตางๆ ของอาเซยน เชน สนธสญญาไมตรและความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Treaty of Amity and Cooperation หรอ TAC)

6. กรอบความรวมมอทางทหาร (ASEAN Defense Ministerial Meeting -ADMM) เพอสรางเครอขายและความสมพนธทใกลชดระหวางฝายทหารของประเทศสมาชก ความรวมมอ ดานการปองกนยาเสพตด การตอตานอาชญากรรมขามชาตและการกอการราย โดยเฉพาะประเดนหลงนอาเซยนไดลงนามในอนสญญาอาเซยนวาดวยการตอตานการกอการราย ในป 2550

7. ความสมพนธกบประเทศนอกภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอสรางความรวมมอดานการเมองความมนคงทสมดลและสรางสรรคระหวางกน โดยผานเวทหารอระหวางอาเซยนกบประเทศ คเจรจา ไดมการประชมสดยอดเอเชยตะวนออก (East Asia Summit – EAS) และกระบวนการอาเซยน+3

เสาหลก 2 ความรวมมอในดานเศรษฐกจ (ASEAN Economic Community หรอ AEC)

อาเซยนกอตงขนโดยมวตถประสงคเรมแรกเพอสรางสนตภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนน ามาซงเสถยรภาพทางการเมอง และความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม โดยผน าอาเซยนไดเหนพองตองกนทจะจดตงประชาคม

12


อาเซยน (ASEAN Community : AC) ทประกอบดวย 3 เสาหลก อนไดแก ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community – ASC) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community-AEC) ประชาคมสงคม-วฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community – ASCC) และเรงรดกระบวนการสรางประชาคมอาเซยนใหแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2558

ความรวมมอดานเศรษฐกจของอาเซยนเรมมเปาหมายชดเจนทจะน าไปสการรวมตวทางเศรษฐกจของประเทศในภมภาคอาเซยน นบตงแตการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 4 ณ ประเทศสงคโปร เมอป 2535 โดยไดมการจดตงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ขน และนบแตนนมากจกรรมของอาเซยนไดขยายครอบคลมไปสทกสาขาหลกทางเศรษฐกจ รวมทงในดานการคาสนคาและบรการการลงทน มาตรฐานอตสาหกรรมและการเกษตร ทรพยสนทางปญญา การขนสง พลงงาน และการเงนการคลง เปนตน ความรวมมอทางเศรษฐกจของอาเซยนทส าคญ มดงน

1. เขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area หรอ AFTA)

ขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน หรอ AFTA เปนขอตกลงทางการคาส าหรบสนคาทผลตภายในประเทศสมาชกอาเซยนทงหมด ท าขนเมอป พ.ศ. 2535 มวตถประสงคเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของอาเซยน ในฐานะทเปนการผลตทส าคญในการปอนสนคาสตลาดโลก โดยอาศยการเปดเสรดานการคา การลดภาษ และยกเลกอปสรรคขอกดขวางทางการคาทมใชภาษ เชน การจ ากดโควตาน าเขา รวมทงการปรบเปลยนโครงสรางภาษศลกากรเพอเอออ านวยตอการคาเสร โดยขอตกลงนจะครอบคลมสนคาทกชนด ยกเวนสนคาทมผลกระทบตอความมนคง ศลธรรม ชวต และศลปะ อยางไรกตามประเทศสมาชกตองใหสทธประโยชนทางศลกากรแกกนแบบตางตอบแทน หมายความวาการทไดสทธประโยชนจากการลดภาษของประเทศอนส าหรบสนคาชนดใด ประเทศสมาชกนนตองประกาศลดภาษส าหรบสนคาชนดเดยวกน

2. เขตการลงทนอาเซยน (ASEAN Investment Area หรอ AIA)

ทประชมสดยอดอาเซยนครงท 5 เมอเดอนธนวาคม 2538 ทกรงเทพฯ ไดเหนชอบใหจดตงเขตการลงทนอาเซยนเพอเสรมสรางอาเซยนใหเปนเขตการลงทนเสรทม

13


ศกยภาพ โปรงใส เพอดงดดนกลงทนทงจากภายในและภายนอกภมภาค ความตกลงนครอบคลมการลงทนในอตสาหกรรม 5 สาขา คอ สาขาอตสาหกรรมการผลต เกษตร ประมง ปาไม และเหมองแร และภาคบรการทเกยวเนองกบ 5 สาขาการผลตดงกลาวยกเวนการลงทนดานหลกทรพยและการลงทนในดานซงครอบคลมโดยความตกลงอาเซยนอน ๆเขตการลงทนอาเซยน ก าหนดใหประเทศสมาชกด าเนนการเปดอตสาหกรรมและใหการปฏบตเยยงคนชาตแกนกลงทนอาเซยนและนกลงทนนอกอาเซยน โดยก าหนดเปาหมายจะเปดเสรดานการลงทนแกนกลงทนอาเซยนภายในป 2553 และนกลงทนนอกอาเซยนภายในป 2563การด าเนนการเพอจดตงเขตการลงทนอาเซยนประกอบดวยโครงการความรวมมอ 3 โครงการ คอ

- โครงการความรวมมอและการอ านวยความสะดวก (Co-operation and Facilitation Programme)

- โครงการสงเสรมและสรางความเขาใจ (Promotion and Awareness Programme)

- การเปดเสร (Liberalisation Programme)

3. ความรเรมเพอการรวมตวของอาเซยน (Initiative for ASEAN Integration หรอ IAI)

อาเซยนไดด าเนนการเพอเรงรดการรวมตวของประเทศสมาชกอาเซยน โดยจดท า “ความรเรมเพอการรวมตวของอาเซยน” (Initiative for ASEAN Integration) เพอลดชองวางดานการพฒนาระหวางประเทศสมาชกเกา (ไทย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร บรไน อนโดนเซย) กบสมาชกใหมของอาเซยน (พมา ลาว กมพชา และเวยดนาม) โดยใหประเทศสมาชกเการวมกนจดท าโครงการใหความชวยเหลอแกประเทศใหม ครอบคลม 4 ดาน ไดแก โครงสรางพนฐาน การพฒนาทรพยากรมนษยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การรวมตวทางเศรษฐกจ เพอทจะชวยการพฒนากรอบกฎระเบยบและนโยบาย รวมทงชวยเสรมสรางขดความสามารถของประเทศ CLMV ใน

14


การลดปญหาความยากจน ยกระดบความเปนอยของประชากร พฒนาระบบขาราชการ และเตรยมความพรอมตอการแขงขนบนเวทโลก

4. ความรวมมอดานอตสาหกรรม (ASEAN Industrial Cooperation Scheme หรอ AICO)

โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมของอาเซยน หรอ AICO มงสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยเปนฐานการผลต โดยยดหลกของการใชทรพยากรรวมกน การแบงสวนการผลตตามความสามารถและความถนด ตลอดจนสงเสรมการลงทนและการถายทอดเทคโนโลยจากทงประเทศสมาชกและประเทศนอกกลมโดยใชมาตรการทางภาษ และสทธพเศษอนๆ ทมใชภาษเปนสงจงใจ โดยมเงอนไขดงน

4.1 จะตองมประเทศสมาชกเขารวมอยางนอย 2 ประเทศ

4.2 มบรษทเขารวมอยางนอย 1 บรษทในแตละประเทศ

4.3 สนคาทผลตไดขนสดทาย (AICO Final Product) จะไดรบการยอมรบเสมอนสนคาทผลตไดในประเทศและจะไมถกจ ากดดวยระบบโควตาหรอมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ

4.4 บรษททจะขอรบสทธประโยชนจาก AICO จะตองมสดสวนการถอหนของคนชาตอาเซยนอยางนอยรอยละ 30

4.5 ไดรบการลดภาษน าเขาในอตรารอยละ 0 – 5

5. กรอบความตกลงดานการคาบรการ (ASEAN Framework Agreement on Services หรอ AFAS)

ในทประชมสดยอดอาเซยน ครงท 5 เดอนธนวาคม 2538 ทกรงเทพฯ รฐมนตรเศรษฐกจ ของประเทศสมาชกอาเซยนไดลงนามในกรอบความตกลงวาดวยการคาบรการของอาเซยน หรอ AFAS) ซงก าหนดใหเจรจาเปดเสรการคาบรการ โดยจดท าขอผกพนในดานการเปดตลาด (market access) การใหการปฏบตเยยงคนชาต (National

15


Treatment) และดานอนๆ(additional commitments) การเจรจาเสรการคาบรการในชวงป 2539-2544 มงเนนการเปดเสรใน 7 สาขาบรการ

คอ สาขาการเงน การขนสงทางทะเล การขนสงทางอากาศ การสอสารโทรคมนาคม การทองเทยว การกอสราง และสาขาบรการธรกจ ตอมาในชวงป 2545-2549 ไดมการขยายขอบเขตการเจรจาเปดเสรรวมทกสาขา นอกจากน สมาชกอาเซยนยงตองเรงรดเปดตลาดในสาขาบรการทเปนสาขาส าคญ 5สาขา ไดแก สาขาโทรคมนาคมและเทคโนโลยสารสนเทศ สาขาสขภาพ สาขาการทองเทยว สาขาการบน และสาขาบรการโลจสตกส ทงนเพอใหอาเซยนมความพรอมในการกาวไปสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป 2558 ตอไป

6. ความรวมมอดานเทคโนโลยสารสนเทศและอเลกทรอนกส (e-ASEAN Framework Agreement)

ในการประชมสดยอดอาเซยนอยางไมเปนทางการ ครงท 4 ระหวางวนท 24-25พฤศจกายน 2543 ทประเทศสงคโปร ผน าของอาเซยนทง 10 ประเทศ รวมกนลงนามในกรอบความตกลงดานอเลกทรอนกสของอาเซยน (e-ASEAN Framework Agreement) ซงเปนขอตกลงทก าหนดแนวทางเสรมสรางความรวมมอระหวางประเทศสมาชกอาเซยนในดานเทคโนโลยสารสนเทศและสอสาร (Information Technology and Communication-ICT) เพอพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและสอสาร ในภมภาคใหสอดคลองกนและเปนไปในทศทางเดยวกน โดยมมาตรการทครอบคลมดานตาง ๆ 5 ดาน คอ

6.1 การพฒนาเชอมโยงโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศของอาเซยน(ASEAN Information Infrastructure) ใหสามารถตดตอถงกนไดอยางทวถงกนและดวยความเรวสงและพฒนาความรวมมอไปสการจดตงหองสมดอเลกทรอนกส (Digital Libraries) และแหลงรวมขอมลทองเทยวอเลกทรอนกส (Tourism Portals) รวมถงการจดตงศนยกลางการแลกเปลยนขอมล (Internet Exchanges) และการใหบรการเชอมสญญาณเครอขายขอมลอนเตอรเนต (Internet Gateways)

16


6.2 การอ านวยความสะดวกดานพาณชยอเลกทรอนกส (e-Commerce) โดยการออกกฎหมายและระเบยบดานพาณชยอเลกทรอนกสทสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ และมระบบรกษาความปลอดภยทเปนมาตรฐานสากล เพอสรางความเชอมนแกผบรโภคและพฒนาวฒนธรรมในการท าธรกจโดยใชอเลกทรอนกส เชน การยอมรบลายมอชอเลกทรอนกสซงกนและกน การช าระเงนโดยระบบอเลกทรอนกส รวมทงการคมครองทรพยสนทางปญญาและขอมลสวนบคคล เปนตน

6.3 สงเสรม และเปดเสรดานการคาสนคา บรการ และการลงทนดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT) โดยประเทศสมาชกอาเซยนจะยกเลกภาษและอปสรรคทางการคาทมใชภาษส าหรบสนคา ICT เชน เครองประมวลผลอตโนมต เครองโทรสาร เครองบนทกเสยงส าหรบโทรศพท ไดโอดและทรานซสเตอร แผงวงจรไฟฟา ฯลฯ ภายในป 2548 ส าหรบประเทศสมาชกอาเซยนดงเดม 6 ประเทศ และภายในป 2553 ส าหรบประเทศสมาชกใหม คอ กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม

6.4 สรางสงคมอเลกทรอนกส (e-Society) เสรมสรางความสามารถและพฒนาอเลกทรอนกสเพอประโยชนตอสงคม สงเสรมการพฒนาความรความสามารถดาน IT ของบคลากรในอาเซยน ลดความเหลอมล าดาน IT ภายในประเทศและระหวางประเทศสมาชก อ านวยความสะดวกในการเคลอนยายแรงงานดาน IT อยางเสร และสงเสรมการใช IT

6.5 สรางรฐบาลอเลกทรอนกส (e-Government) สงเสรมใหมการใช ICT ในการบรการของภาครฐใหมากขน เชน การจดซอจดจางโดยรฐ การอ านวยความสะดวกในเรองขอมลขาวสารการใหบรการของภาครฐผานสออเลกทรอนกส เชน การเสยภาษ การจดทะเบยนการคา พธการศลกากรเปนตน

7. ความรวมมอดานการเงนการคลง (Financial Cooperation)

7.1 อาเซยนไดจดตงระบบระวงภยอาเซยน (ASEAN Surveillance Process) ขน เมอวนท 4 ตลาคม 2541 เพอสอดสองดแลสภาวะเศรษฐกจและการเคลอนยายเงนทนในภมภาค โดยใหมการหารอและแลกเปลยนขอคดเหนเกยวกบภาวะเศรษฐกจในประเทศสมาชกในภมภาค และในโลกโดยธนาคารพฒนาเอเชย (ADB) ได

17


สนบสนนและใหความชวยเหลอทางวชาการและเงนทนโดยการจดการฝกอบรมดานเทคนคแกเจาหนาทประเทศสมาชก และในการจดตง ASEAN Surveillance Technical Support Unit ในส านกงานเลขาธการอาเซยนเพอสนบสนนระบบดงกลาว

7.2 การเสรมสรางกลไกสนบสนนและเกอกลระหวางกนในภมภาคเอเชยตะวนออก (Enhancing self-help and support mechanism in East Asia) โดยไดก าหนดแนวทางความรวมมอกบ จน ญปน และเกาหลใต ทส าคญ ไดแก จดท าความตกลงทวภาคดานการแลกเปลยนการซอ-ขายคนเงนตราหรอหลกทรพยตางประเทศ หารอเกยวกบการจดตงระบบเตอนภยในภมภาค และการแลกเปลยนการหารอเกยวกบภาวะเศรษฐกจในภมภาค

7.3 ความรเรมเชยงใหม (Chiang Mai Initiative) ซงไดจดตงขนเมอวนท 6 พฤษภาคม 2543 เปนการปรบปรงความตกลงแลกเปลยนเงนตราอาเซยน (ASEAN Swap Arrangement – ASA) ในดานโครงสราง รปแบบและวงเงน และใหเสรมดวยเครอขายความตกลงทวภาคระหวางประเทศอาเซยนกบจน ญปนและสาธารณรฐเกาหล (Bilateral Swap Arrangment-BSA) โดยไดขยายให ASA รวมประเทศอาเซยนทง 10 ประเทศแลว

8. ความรวมมอดานการเกษตรและปาไมของอาเซยน และอาเซยน +3 ครอบคลมความรวมมอในดานประมง ปาไม ปศสตว พช และอาหาร เพอสงเสรมความมนคงทางดานอาหารและความสามารถในการแขงขนของอาเซยนในดานอาหารการเกษตร และผลผลตปาไม โครงการความรวมมอระหวางอาเซยนและประเทศอาเซยน +3 (จน ญปน และเกาหลใต) ภายใตสาขาตางๆ ดงน

8.1 การขจดความยากจนและสรางความมนคงดานอาหารในภมภาคเอเชย

8.2 การวจยและพฒนาดานอาหาร การเกษตร ประมง และปาไม

8.3 การพฒนาทรพยากรมนษยดานอาหาร การเกษตร ประมง และปาไม

8.4 การประสานงานและรวมมอในระดบโลกและระดบภมภาคในประเดนดานอาหาร การเกษตร ประมง และปาไม

18


8.5 การสรางเครอขายขอมลดานการเกษตร

8.6 การอ านวยความสะดวกดานการคา

9. ความรวมมอดานการขนสง

9.1 โครงการพฒนาทางหลวงอาเซยน (ASEAN Highway Network Project) ลกษณะของโครงขายทางหลวงอาเซยน คอ มทางหลวงครอบคลม 23 สาย ทวทงภมภาคอาเซยน และจดท ามาตรฐานทางหลวงอาเซยน (ปายจราจร สญญาณ และระบบหมายเลข)ใหเปนแบบเดยวกนโดยก าหนดมาตรฐานทางหลวงอาเซยน เปน 4 ระดบ ไดแก

- ชนพเศษ-ทางดวน ทควบคมทางเขา-ออก สมบรณแบบ

- ชนท 1 ทางหลวง 4 ชองจราจร

- ชนท 2 ทางหลวงลาดยาง 2 ชองจราจร ผวทางกวาง 7 เมตร

- ชนท 3 ทางหลวงลาดยาง 2 ชองจราจร ผวทางกวาง 6 เมตร

9.2 กรอบความตกลงอาเซยนวาดวยการอ านวยความสะดวก ในการขนสงสนคาผานแดน (ASEAN Framework Agreement on the Facilitation of Goods in Transit) มวตถประสงคทจะใหประเทศสมาชกอาเซยนอนญาตใหรถยนตขนสงทจดทะเบยนในประเทศสมาชกหนงสามารถขนสงสนคาผานแดนไปยงอกประเทศหนงได

9.3 ความตกลงหลายฝายและพธสารวาดวยการเปดเสรบรการขนสงเฉพาะสนคาของอาเซยน (Multilateral Agreement on the Full Liberalization of All Cargo Air Services) มวตถประสงคทจะสงเสรมการขนสงสนคาในอาเซยนดวยกน โดยเปดเสรเทยวบนขนสงเฉพาะสนคาระหวางประเทศตาง ๆ ในกลมประเทศอาเซยน โดยไมมขอจ ากดทงในเรองของจ านวนความจความถของบรการเสนทางบนและสทธรบขนการจราจร ซงจะท าใหการขนถายสนคาระหวางประเทศในอาเซยนเปนไปไดอยางสะดวก อนจะสงผลใหสภาพเศรษฐกจโดยรวมในภมภาคสามารถเจรญเตบโตขนไดอยางรวดเรว

19


9.4 ความตกลงหลายฝายและพธสารวาดวยการเปดเสรบรการขนสงผโดยสารทางอากาศของอาเซยน (Multilateral Agreement on the Liberalization of Passenger Air Services) การจดท าความตกลงหลายฝายวาดวยการเปดเสรการบนในสวนของเทยวบนขนสงโดยสาร เปนการสงเสรมอตสาหกรรมการทองเทยวและการสงออกสนคาของไทยและสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทตองการใหมการเปดเสรการบน และสงเสรมใหประเทศไทยเปนศนยกลางการบนในภมภาคนดวย

10. ความรวมมอดานพลงงานในอาเซยน (ASEAN Energy Cooperation) มวตถประสงคเพอเสรมสรางความมนคงและความยงยนในการจดหาพลงงาน การใชพลงงานอยางมประสทธภาพในภมภาคอาเซยน และการจดการดานความตองการพลงงานอยางเหมาะสม โดยค านงถงปจจยดานสภาพสงแวดลอม และการชวยเหลอกนในการแบงปนปโตรเลยมในภาวะฉกเฉน โครงสรางความรวมมอดานพลงงาน ประกอบดวย การประชมระดบรฐมนตรอาเซยนคณะท างาน และคณะกรรมการ ใน 5 สาขา ไดแก

10.1 คณะท างานดานถานหน

10.2 คณะท างานดานประสทธภาพพลงงานและการอนรกษพลงงาน

10.3 คณะท างานดานพลงงานใหมและพลงงาน

10.4 คณะกรรมการดานปโตรเลยม ซงประกอบดวยบรษทน ามนแหงชาตของประเทศสมาชกอาเซยน

10.5 คณะกรรมการดานการไฟฟา ซงประกอบดวยผวาการการไฟฟาของแตละประเทศการด าเนนการระยะแรกของโครงการเครอขายดานพลงงานอาเซยนครอบคลม 2 โครงการหลก คอ โครงการเชอมโยงระบบสายสงไฟฟาอาเซยน และโครงการทอสงกาซธรรมชาตอาเซยน

11. ความตกลงดานการทองเทยวอาเซยน (ASEAN Tourism Agreement) ความรวมมอดานการทองเทยวในกรอบอาเซยนและอาเซยน + 3 ทประชมสดยอดอาเซยน ครงท 8 ทกรงพนมเปญ ประเทศกมพชา เมอวนท 4 พฤศจกายน 2545 ไดลงนามในความตกลงดานการทองเทยวอาเซยน (ASEAN Tourism Agreement) เพอ

20


สงเสรมใหอาเซยนเปนจดหมายปลายทางการทองเทยว โดยเนนความรวมมอใน 7 ดาน คอ การอ านวยความสะดวกการเดนทางในอาเซยนและระหวางประเทศ การอ านวยความสะดวกดานขนสงการขยายตลาดการทองเทยว การทองเทยวทมคณภาพ ความปลอดภยและความมนคงของการทองเทยว การตลาดและการสงเสรมรวมกน และการพฒนาทรพยากรมนษย

อาเซยนจดการประชมดานการทองเทยว (ASEAN Tourism Forum หรอ ATF) เปนประจ าทกปในเดอนมกราคม โดยหมนเวยนจดในประเทศสมาชก นบเปนการประชมดานการทองเทยวทยงใหญและประสบผลส าเรจมากทสดในโลก โดยมหนวยงานทรบผดชอบดานการทองเทยวของอาเซยน โรงแรม รสอรท สายการบน ผประกอบการดานการทองเทยว รวมถงนกเขยนดานการทองเทยวมโอกาสท าความรจกและเจรจาธรกจดานการทองเทยว และอาเซยนยงไดรเรมความรวมมอในการจดท าความตกลงการตรวจลงตราเพยงครงเดยว (Single Visa) แตใชเดนทางไดหลายประเทศโดยน ารองโดยไทยและกมพชา

นอกจากน ความตกลงดานการทองเทยวยงไดขยายไปยงประเทศอาเซยน+3 เกาหล จน ญปน โดยมความรวมมอระหวางองคการทองเทยวของไทยกบของเกาหลเพอพฒนาศกยภาพของมคคเทศกไทย และใหประเทศ+3 เสนอแนวทางความรวมมอกบประเทศสมาชกอาเซยนทชดเจนเพอสงเสรมความรวมมอระหวางกน

เสาหลก 3 ความรวมมอในดานสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community หรอASCC)

ความรวมมอของอาเซยนดานสงคมและวฒนธรรม หรอเรยกอกอยางหนงวา “ความรวมมอเฉพาะดาน” คอ ความรวมมอดานอนๆ ทมใชดานการเมองและเศรษฐกจ โดย มวตถประสงคหลก เพอแกไขปญหาสงคมทสงผลกระทบในระดบภมภาค พฒนาและเสรมสรางสภาพชวตความเปนอยของประชากรในภมภาคใหดขน รวมถงลดผลกระทบทางสงคมทเกดจากการรวมตวกนทางเศรษฐกจของอาเซยน สงเสรมและรกษาเอกลกษณ ประเพณและวฒนธรรมทแตกตางกนของแตละประเทศ ตลอดจนสงเสรมความเขาใจอนดระหวางประชาชนในแตละประเทศสมาชก

21


ทประชมสดยอดอาเซยน ครงท 9 ป 2546 ทบาหล ผน าประเทศอาเซยน เหนชอบใหจดตงประชาคมอาเซยน ซงประกอบดวย 3 เสาหลก ไดแก 1.ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน 2.ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 3.ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน

โดยมวตถประสงคหลก ไดแก 1. การสรางประชาคมแหงสงคมทเอออาทร 2. แกไขผลกระทบตอสงคมอนเนองมาจากการรวมตวทางเศรษฐกจ 3. สงเสรมความยงยนของสงแวดลอมและการจดการดแลสงแวดลอมอยางถกตอง 4. สงเสรมความเขาใจระหวางประชาชนในระดบรากหญา การเรยนรประวตศาสตรและวฒนธรรม รวมทงรบรขาวสารเพอใหประชาชนตระหนกถงเอกลกษณอาเซยน (ASEAN Identity)

แผนงานการจดตงประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน ประกอบดวยความรวมมอในดานตางๆ 6 ดาน 1. การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Development) ใหความส าคญกบการศกษาการลงทนในการพฒนาทรพยากรมนษย สงเสรมการจางงานทเหมาะสม สงเสรมเทคโนโลยสารสนเทศการอ านวยความสะดวกในการเขาถงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเชงประยกตเสรมสรางทกษะในการประกอบการส าหรบสตร เยาวชน ผสงอาย และผพการ พฒนาสมรรถภาพของระบบราชการ ความรวมมอในดานน

2. การคมครองและสวสดการสงคม (Social Welfare and Protection) ไดแก การขจดความยากจน เครอขายความปลอดภยทางสงคมและความคมกนจากผลกระทบดานลบจากการรวมตวอาเซยนและโลกาภวฒน สงเสรมความมนคงและความปลอดภยดานอาหาร การเขาถงการดแลสขภาพและสงเสรมการด ารงชวตทมสขภาพ การเพมศกยภาพในการควบคมโรคตดตอ รบประกนอาเซยนทปลอดยาเสพตด การสรางรฐทพรอมรบกบภยพบตและประชาคมทปลอดภยยงขน

22


3. สทธและความยตธรรมทางสงคม (Social Justice and Rights) ไดแก การสงเสรมและคมครองสทธและสวสดการส าหรบสตร เยาวชน ผสงอาย และผพการ การคมครองและสงเสรมแรงงานโยกยายถนฐาน สงเสรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ

4. ความยงยนดานสงแวดลอม (Environmental Sustainability) ไดแก การจดการปญหาสงแวดลอมของโลก การจดการและการปองกนปญหามลพษทางสงแวดลอมขามแดน สงเสรมการพฒนาทยงยนโดยการศกษาดานสงแวดลอมและการมสวนรวมของประชาชน สงเสรมเทคโนโลยดานสงแวดลอม สงเสรมคณภาพมาตรฐานการด ารงชวตในเขตเมอง การประสานนโยบายดานสงแวดลอมและฐานขอมล สงเสรมการใชทรพยากรชายฝง และทรพยากรทางทะเลอยางยงยน สงเสรมการจดการเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน สงเสรมความยงยนของทรพยากรน าจด การตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการจดการตอผลกระทบ สงเสรมการบรหารจดการปาไมอยางยงยน

5. การสรางอตลกษณอาเซยน (Building an ASEAN Identity) สงเสรมการตระหนกรบรเกยวกบอาเซยนและความรสกของการเปนประชาคม การสงเสรมและการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของอาเซยน สงเสรมการสรางสรรคดานวฒนธรรมและอตสาหกรรม การมสวนเกยวของกบชมชน

6. การลดชองวางทางการพฒนา (Narrowing the Development Gap) การด าเนนงานความรวมมอเหลาน อาเซยนไดด าเนนการทงในรปแบบของความตกลงในระดบตางๆ (MOU/ Agreement/ Declaration) และโครงการความรวมมอ ทงระหวางประเทศสมาชกอาเซยนดวยกนและ ระหวางอาเซยนกบประเทศภายนอกภมภาค ซงสวนใหญเปนประเทศคเจรจาทงในกรอบอาเซยน+1 และอาเซยน+3 และองคการระหวางประเทศทเกยวของ ความรวมมอทางดานสงคมและวฒนธรรม

กฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) คออะไร

กฎบตรอาเซยน เปรยบเสมอนรฐธรรมนญของอาเซยนทจะท าใหอาเซยนมสถานะเปนนตบคคล เปนการวางกรอบทางกฎหมายและโครงสรางองคกรใหกบอาเซยน โดย

23


นอกจากจะประมวลสงทถอเปนคานยม หลกการ และแนวปฏบตในอดตของอาเซยนมาประกอบกนเปนขอปฏบตอยางเปนทางการของประเทศสมาชกแลว ยงมการปรบปรงแกไขและสรางกลไกใหมขน พรอมก าหนดขอบเขตหนาทความรบผดชอบขององคกรทส าคญในอาเซยนตลอดจนความสมพนธในการด าเนนงานขององคกรเหลาน ใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงในโลกปจจบน เพอเพมประสทธภาพของอาเซยนใหสามารถด าเนนการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายโดยเฉพาะอยางยงการขบเคลอนการรวมตวของประชาคมอาเซยน ใหไดภายในป พ.ศ.2558 ตามทผน าอาเซยนไดตกลงกนไว

ทงนผน าอาเซยนไดลงนามรบรองกฎบตรอาเซยน ในการประชมสดยอดยอดเซยน ครงท 13เมอวนท 20 พฤศจกายน 2550 ณ ประเทศสงคโปร ในโอกาสครบรอบ 40 ของการกอตงอาเซยน แสดงใหเหนวาอาเซยนก าลงแสดงใหประชาคมโลกไดเหนถงความกาวหนาของอาเซยนทก าลงจะกาวเดนไปดวยกนอยางมนใจระหวางประเทศสมาชกตาง ๆ ทง 10 ประเทศ และถอเปนเอกสารประวตศาสตรชนส าคญทจะปรบเปลยนอาเซยนใหเปนองคกรทมสถานะเปนนตบคคลในฐานะทเปนองคกรระหวางรฐบาล ประเทศสมาชกไดใหสตยาบนกฎบตรอาเซยน ครบทง 10 ประเทศแลวเมอวนท 15 พฤศจกายน2551 กฎบตรอาเซยนจงมผลใชบงคบตงแตวนท 15 ธ.ค. 2551 เปนตนไป

วตถประสงคของกฎบตรอาเซยน

วตถประสงคของกฎบตรอาเซยน คอ ท าใหอาเซยนเปนองคกรทมประสทธภาพ มประชาชนเปนศนยกลาง และเคารพกฎกตกาในการท างานมากขน นอกจากน กฎบตรอาเซยนจะใหสถานะนตบคคลแกอาเซยนเปนองคกรระหวางรฐบาล (intergovernmental organization)

โครงสรางและสาระส าคญของกฎบตรอาเซยน

กฎบตรอาเซยน ประกอบดวยบทบญญต 13 หมวด 55 ขอ ไดแก

หมวดท 1 ความมงประสงคและหลกการของอาเซยน

หมวดท 2 สภาพบคคลตามกฎหมายของอาเซยน

24


หมวดท 3 สมาชกภาพ (รฐสมาชก สทธและพนธกรณของรฐสมาชก และการรบสมาชกใหม

หมวดท 4 โครงสรางองคกรของอาเซยน

หมวดท 5 องคกรทมความสมพนธกบอาเซยน

หมวดท 6 การคมกนและเอกสทธ

หมวดท 7 กระบวนการตดสนใจ

หมวดท 8 การระงบขอพพาท

หมวดท 9 งบประมาณและการเงน

หมวดท 10 การบรหารและขนตอนการด าเนนงาน

หมวดท 11 อตลกษณและสญลกษณของอาเซยน

หมวดท 12 ความสมพนธกบภายนอก

หมวดท 13 บทบญญตทวไปและบทบญญตสดทาย

กฎบตรอาเซยนชวยใหอาเซยนท างานไดอยางมประสทธภาพมากขน เสรมสรางกลไกการตดตามความตกลงตางๆ ใหมผลเปนรปธรรม และผลกดนอาเซยนใหเปนประชาคมเพอประชาชนอยางแทจรง

กฎบตรอาเซยนชวยใหอาเซยนท างานไดอยางมประสทธภาพมากขนไดอยางไร มขอก าหนดใหมๆ ทชวยปรบปรงโครงสรางการท างานและกลไกตางๆ ของอาเซยนใหมประสทธภาพมากขน และเพมความยดหยนในการแกไขปญหา เชน

1. ก าหนดใหเพมการประชมสดยอดอาเซยนจากเดมปละ 1 ครง เปนปละ 2 ครง เพอใหผน ามโอกาสหารอกนมากขน พรอมทงแสดงใหเหนถงเจตจ านงทางการเมองทจะผลกดนอาเซยนไปสการรวมตวกนเปนประชาคมในอนาคต

25


2. มการตงคณะมนตรประจ าประชาคมอาเซยนตามเสาหลกทง 3 ดาน คอ การเมองความมนคง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

3. ก าหนดใหประเทศสมาชกแตงตงเอกอคราชทตประจ าอาเซยนไปประจ าทกรงจาการตา ซงไมเพยงแตจะแสดงใหเหนถงความตงใจแนวแนของอาเซยนทจะท างานรวมกนอยางใกลชดเพอมงไปสการรวมตวกนเปนประชาคมอาเซยนในอนาคต และยงชวยลดคาใชจายในการเดนทางไปรวมประชมและเพอเพมประสทธภาพในการประสานงานระหวางประเทศสมาชก

4. หากประเทศสมาชกไมสามารถตกลงกนไดโดยหลกฉนทามต ใหใชการตดสนใจรปแบบอนๆ ไดตามทผน าก าหนด

5. เพมความยดหยนในการตความหลกการไมแทรกแซงกจการภายใน โดยมขอก าหนดวาหากเกดปญหาทกระทบตอผลประโยชนสวนรวมของอาเซยน หรอเกดสถานการณฉกเฉน ประเทศสมาชกตองหารอกนเพอแกปญหา และก าหนดใหประธานอาเซยนเสนอวธการแกไขปญหาดงกลาว

กฎบตรอาเซยนจะเสรมสรางกลไกการตดตามความตกลงตางๆ ใหมผลเปนรปธรรมไดอยางไร

กฎบตรอาเซยนสรางกลไกตรวจสอบและตดตามการด าเนนการตามความตกลงตางๆ ของประเทศสมาชกในหลากหลายรปแบบ เชน

1. ใหอ านาจเลขาธการอาเซยนดแลการปฏบตตามพนธกรณและค าตดสนขององคกรระงบขอพพาท

2. หากการปฏบตหรอไมปฏบตตามขอตกลงตางๆ ท าใหเกดขอพพาทระหวางรฐสมาชกสามารถใชกลไกและขนตอนระงบขอพพาททงทมอยแลว และทจะตงขนใหมเพอแกไขขอพพาททเกดขนโดยสนตวธ

26


3. หากมการละเมดพนธกรณในกฎบตรฯ อยางรายแรง ผน าอาเซยนสามารถก าหนดมาตรการใดๆ ทเหมาะสมวาจะด าเนนการอยางไรตอรฐผละเมดพนธกรณกฎบตรอาเซยนชวยใหอาเซยนเปนประชาคมเพอประชาชนไดอยางไรขอบทตางๆ ในกฎบตรอาเซยนแสดงใหเหนวาอาเซยนก าลงผลกดนองคกรใหเปนประชาคมเพอประชาชนอยางแทจรง จงก าหนดใหการลดความยากจนและลดชองวางการพฒนาเปนเปาหมายหนงของอาเซยนกฎบตรอาเซยนเปดโอกาสใหภาคประชาชนและภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมในอาเซยนผานการมปฏสมพนธกบองคกรตางๆ ของอาเซยนมากขน ทงยงก าหนดใหมความรวมมอระหวางอาเซยนกบสมชชารฐสภาอาเซยน ซงเปนองคกรความรวมมอระหวางรฐสภาของประเทศสมาชกก าหนดใหมการจดตงกลไกสทธมนษยชนของอาเซยน เพอสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนและสทธขนพนฐานของประชาชน

ความส าคญของกฎบตรอาเซยนตอประเทศไทย

กฎบตรอาเซยน ใหความส าคญกบการปฏบตตามพนธกรณตางๆ ของประเทศสมาชก ซงจะชวยสรางเสรมหลกประกนใหกบไทยวา จะสามารถไดรบผลประโยชนตามทตกลงกนไวอยางเตมเมดเตมหนวย นอกจากน การปรบปรงการด าเนนงานและโครงสรางองคกรของอาเซยนใหมประสทธภาพมากขน และการเสรมสรางความรวมมอในทง 3 เสาหลกของประชาคมอาเซยนจะเปนฐานส าคญทจะท าใหอาเซยนสามารถตอบสนองตอความตองการและผลประโยชนของรฐสมาชก รวมทงยกสถานะและอ านาจตอรอง และภาพลกษณของประเทศสมาชกในเวทระหวางประเทศไดดยงขน ซงจะเออใหไทยสามารถผลกดนและไดรบผลประโยชนดานตางๆ เพมมากขนดวย ตวอยางเชน

- อาเซยนขยายตลาดใหกบสนคาไทยจากประชาชนไทย 60 ลานคน เปนประชาชนอาเซยนกวา 550 ลานคน ประกอบกบการขยายความรวมมอเพอเชอมโยงโครงสรางพนฐาน เชน เสนทางคมนาคม ระบบไฟฟา โครงขายอนเตอรเนต ฯลฯ จะชวยเพมโอกาสทางการคาและการลงทนใหกบไทย

นอกจากน อาเซยนยงเปนทงแหลงเงนทนและเปาหมายการลงทนของไทย และไทยไดเปรยบประเทศสมาชกอนๆ ทมทตงอยใจกลางอาเซยน สามารถเปนศนยกลางทางการคมนาคมและขนสงของประชาคม ซงมการเคลอนยายสนคา บรการ และบคคล ระหวางประเทศสมาชกทสะดวกขน

27


- อาเซยนชวยสงเสรมความรวมมอในภมภาคเพอเผชญกบภยคกคามทสงผลกระทบตอประชาชนโดยตรง เชน SARs ไขหวดนก การคามนษย ภยพบตทางธรรมชาต หมอกควน ยาเสพตดปญหาโลกรอน และปญหาความยากจน เปนตน

- อาเซยนจะชวยเพมอ านาจตอรองของไทยในเวทโลก และเปนเวททไทยสามารถใชในการผลกดนใหมการแกไขปญหาของเพอนบานทกระทบมาถงไทยดวย เชน ปญหาพมา ในขณะเดยวกนความสมพนธพหภาคในกรอบอาเซยนจะเกอหนนความสมพนธของไทยในกรอบทวภาค เชน ความรวมมอกบมาเลเซยในการแกไขปญหา 3 จงหวดชายแดนใตดวย

ปญหาและอปสรรคทส าคญของประชาคมอาเซยน

1. ประเทศสมาชกอาเซยน มสภาพภมศาสตรคลายคลงกน จงมสนคาเกษตรหรอแรธาตทคลายคลงกน บางครงจงมการแยงตลาดกนเอง และสนคาสวนใหญเปนผลผลตทางการเกษตรทยงไมไดแปรรป ท าใหราคาสนคาตกต า นโยบายเขตการคาเสรในภมภาคนจงด าเนนไปอยางชามากจะแกไขปญหานไดจะตองมการแบงการผลตตามความถนดของแตละประเทศแลวน ามาแลกเปลยนกนจงจะเกดการรวมกลมกนได แตถาตางคนตางผลตโดยไมมการก าหนดมาตรฐานรวมกนในการวางแผนการผลตกถอวาเปนปญหาใหญในการรวมกลม

2. สนคาอตสาหกรรมในกลมอาเซยนนนกเปนอตสาหกรรมประเภทเดยวกน แตละประเทศตางกมงจะพฒนาประเทศใหเปนประเทศทพฒนาแลวตามแบบอยางตะวนตก จงตองมการจดซอเทคโนโลยชนสง ประเทศในกลมอาเซยนทพอจะผลตสนคาเทคโนโลยไดกคอสงคโปร แตประเทศสมาชกกเกยงวายงไมมคณภาพ จงจ าเปนทจะตองพงพาสนคาจากประเทศอตสาหกรรมนอกกลมอาเซยน ท าใหการคาขายระหวางกนในกลมอาเซยนท าไดยาก วธการแกไขจะตองมการแบงงานกนท าและยอมรบสนคาประเทศในภมภาคเดยวกน รวมทงจะตองมการพฒนาคณภาพสนคาภายในกลมประเทศอาเซยนใหดขน

3. ประเทศในอาเซยนพยายามพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา แตละประเทศพยายามสงเสรม พฒนา และคมครองอตสาหกรรมในประเทศตน โดยการใชก าแพงภาษหรอก าหนดโควตา ซงสวนทางกบหลกการในการรวมกลมและ

28


ตลาดการคาเสร ซงเปนประเทศสมาชกมารวมกลมกนตองยกเลกขอเลอกปฏบตทางการคาระหวางประเทศเพอกอใหเกดการคาเสร (Free Trade) ดงนนขอตกลงใน AFTA ของอาเซยนหลายขอจงยงไมไดรบการปฏบต

4. ประเทศสมาชกยงคงปกปองผลประโยชนแหงชาตของตนเปนหลก และการหารายไดเขาของรฐประเทศในอาเซยนมลกษณะเหมอนกน คอรายไดหลกของประเทศมาจากการเกบภาษศลกากรสนคาขาเขาและขาออก ซงการรวมกลมเปนประชาคมอาเซยนใหยกเลกการเกบภาษระหวางกนหรอเกบภาษใหนอยลง แตประเทศสมาชกไมสามารถสละรายไดในสวนนได เนองจากเปนเงนทตองน ามาพฒนาประเทศ การรวมกลมเพอใหเกดการคาเสรระหวางประเทศในภาคจงยงท าไดยาก

5. ความแตกตางกนทางการเมองและการปกครอง กฎบตรอาเซยนไดก าหนดไวชดเจนถงหลกการประชาธปไตยและใหประเทศสมาชกยดมนตอรฐบาลทมาจากวถทางรฐธรรมนญ การสรางประชาคมความมนคงอาเซยนกจะชวยยกระดบความรวมมอในการสงเสรมประชาธปไตยของแตละประเทศอนมผลตอความสงบเรยบรอยทางการเมองในภมภาคดวย แตการปกครองของประเทศสมาชกอาเซยนมหลากหลายรปแบบ ประกอบดวย

5.1 แบบประชาธปไตยในระบบรฐสภา ม 4 ประเทศ คอ ไทย กมพชา สงคโปร และ มาเลเซย

5.2 ประชาธปไตยในระบบประธานาธบด 2 ประเทศ คอ อนโดนเซย และฟลปปนส

5.3 เผดจการสงคมนยมคอมมวนสต 2 ประเทศ คอ ลาวและเวยดนาม

5.4 เผดจการทหาร 1 ประเทศ คอ เมยนมาร หรอพมา

5.5 สมบรณาญาสทธราชย 1 ประเทศ คอ บรไน

29


สมาชกในกลมอาเซยนมความแตกตางกนอยางเหนไดชด สมาชกบางประเทศยงมปญหาดานความเปนประชาธปไตย และยงปกครองในรปแบบเผดจการและตองการรกษาอ านาจของตนไว ท าใหอาเซยนพฒนาไดอยางยากล าบาก

6. ความขดแยงระหวางประเทศอาเซยน ประเทศสมาชกในกลมอาเซยนยงมปญหาความขดแยงระหวางประเทศอย เชน ปญหาพรมแดนระหวางประเทศไทย – กมพชา ปญหาพรมแดนระหวาง มาเลเซย – ฟลปปนส – อนโดนเซย

7. ความแตกตางดานสงคมและวฒนธรรม ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนดนแดนซงมความหลากหลายทางเชอชาต ศาสนา โดยสามารถแบงกลมประเทศตามศาสนาทประชากรสวนใหญ ของประเทศนบถอได ดงน

- ประเทศทประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม คอ บรไน อนโดนเซย และมาเลเซย

- ประเทศทประชากรสวนใหญนบถอศาสนาพทธ คอ กมพชา ลาว พมา เวยดนาม สงคโปร และประเทศไทย

- สวนในฟลปปนสประชากรสวนใหญนบถอศาสนาครสต

นอกเหนอจากความแตกตางทางศาสนาแลว ปญหาชนกลมนอยทมจ านวนมาก ซงแนนอนวายอมจะมความแตกตางทางความเชอ วถชวต ภาษา ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม กเปน อปสรรคตอการหลอมรวมสรางความเปนหนงเดยว

30


ค าศพทเกยวกบอาเซยน ACB (ASEANCompliance Body) หมายถง องคกรระดบเจาหนาทอาวโส เพอตดตามการด าเนนงานตามพนธกรณความตกลงของอาเซยน ประกอบดวยเจาหนาทอาวโสดานเศรษฐกจของอาเซยนทแตละประเทศแตงตงขน ท าหนาทพจารณาและใหค าปรกษาเกยวกบกรณปญหาและขอพพาทในการด าเนนการตามพนธกรณอาเซยน โดยขอเสนอแนะดงกลาวจะไมมผลผกพนทางกฎหมาย แตประเทศสมาชกสามารถใชยดถอเปนแนวทางในการแกไขปญหาอนเกดจากกรณพพาทนนได

ACBF (ASEAN Central Bank Forum) หรอการประชมผวาการธนาคารกลางของอาเซยน ประกอบดวยผบรหารระดบสงของธนาคารกลางในประเทศสมาชกอาเซยน จดตงขนเมอวนท 5 พฤศจกายน 2540 ทามกลางภาวะวกฤตทางเศรษฐกจและการเงนทเกดขนในเอเชย มวตถประสงคเพอเฝาระวงและประเมนความเสยงทางดานเศรษฐกจและการเงนของประเทศสมาชก พจารณาแนวนโยบายและผลกระทบจากการด าเนนการตามนโยบาย ตลอดจนผลกดนใหมการด าเนนมาตรการเพอบรรเทาความเสยงทางเศรษฐกจและการเงนทคาดวาจะเกดขน

ACIA (ASEAN Comprehensive Investment Agreement) หมายถง ความตกลงวาดวยการลงทนอาเซยน ซงเปนผนวกความตกลงดานการลงทนทอาเซยนมอยเดม 2 ฉบบ ทกลาวถงการเปดเสร (AIA) และการใหความคมครองการลงทน(ASEAN IGA) ใหเปนความตกลงฉบบสมบรณ โดยรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนไดรวมลงนามเมอวนท 26 กมภาพนธ 2552

ACCCP (ASEAN Coordinating Committee for Consumer Protection) คอ คณะกรรมการประสานงานดานการคมครองผบรโภคของอาเซยน ตงขนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอในดานการคมครองผบรโภคของอาเซยน และสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจในภาพรวม

31


ACCSQ (ASEAN Consultative Committee on Standards and Quality) คณะกรรมการทปรกษาดานมาตรฐานและคณภาพของอาเซยนท าหนาทปรบประสานมาตรฐานสนคาของประเทศสมาชกอาเซยนใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล เชน มาตรฐาน ISO เปนตน โดยมเปาหมายทสนคาส าคญ 20 กลม อาท ตเยน วทย โทรทศน เครองปรบอากาศ และโทรศพท นอกจากนยงมหนาทจดท าความตกลงวาดวยการยอมรบรวม (Mutual Recognition Arrangement) ของอาเซยนอกดวย

ACE (ASEAN Centre for Energy) หรอ ศนยพลงงานอาเซยน จดตงขนทกรง

จาการตา เมอเดอนมกราคม 2542 มหนาทในการแสวงหาความรวมมอระหวางสมาชกอาเซยน และกบประเทศนอกภมภาคในการศกษาวจยและด าเนนโครงการความรวมมอเพอการพฒนาดานพลงงาน

ACMECS (Ayeyawady, Chao Phraya, Mekong Economic Cooperation Strategy) ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางกมพชา ลาว สหภาพพมา ไทย และเวยดนาม โดยมการพฒนาความรวมมอ 6 สาขา ประกอบดวย การอ านวยความสะดวกดานการคาและการลงทน ความรวมมอดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมการเชอมโยงเสนทางคมนาคมในภมภาค การทองเทยว การพฒนาดานทรพยากรมนษย (HRD) และสาธารณสข

ACT (ASEAN Consultation to Solve Trade and Investment Issues) หมายถง ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทมเปาหมายสงเสรมอาเซยนใหเปนตลาดและฐานการผลตเดยว มการเคลอนยายสนคา บรการการลงทน แรงงานฝมอ และเงนทนอยางเสร ภายในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015)

AEC Blueprint (ASEAN Economic Community Blueprint ) หรอ พมพเขยว การจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เปนการก าหนดแผนงานภาพรวมดานเศรษฐกจ เพอใหบรรลเปาหมายการเปนประชาคมอาเซยนภายในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ทงน AEC Blueprint ไดก าหนดยทธศาสตรส าคญ 4 ดานหลกคอ (1) การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตรวมกน (Single market and production base) ใหมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานมฝมอ และเงนทนอยางเสร (2) การสรางขด

32


ความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของอาเซยน (Highly competitive economic region) โดยสงเสรมกรอบนโยบายดานเศรษฐกจทส าคญ เชน กรอบนโยบายการแขงขนของอาเซยน สทธในทรพยสนทางปญญา นโยบายภาษ และการพฒนาโครงสรางพนฐาน (การขนสงและเทคโนโลยสารสนเทศ) เปนตน (3) การพฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค (Region of equitable economic development) เพอลดชองวางการพฒนาระหวางประเทศสมาชกโดยการสนบสนนการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมและสงเสรมโครงการตางๆ ภายใตกรอบการรเรมการรวมกลมอาเซยน (AIA) เปนตน (4) การบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก (Fully integrated region into the global economy) เนนการปรบประสานนโยบายเศรษฐกจของอาเซยนทมตอประเทศภายนอกภมภาค เชน การจดท าเขตการคาเสร และการสรางเครอขายดานการผลตและจ าหนาย เปนตน

AEC Scorecard (ASEAN Economic Community Scorecard) คอ แผนงานและกลไกตดตามการด าเนนงาน (Monitoring Mechanism) เพอไปสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงจะวดผลการด าเนนงานตาม AEC Blueprint เปนรายสาขาทงในระดบภมภาคและรายประเทศ

AEGC (ASEAN Experts Group on Competition) คอ คณะผเชยวชายดานนโยบายการแขงขนของอาเซยน ตงขนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอในดานนโยบายการแขงขนทางการคาระหวางประเทศสมาชกใหมความโปรงใสและเปนธรรม

AEM (ASEAN Economic Ministers) หมายถง รฐมนตรเศรษฐกจอาเวยนซงจะมการประชมเปนประจ าทกปโดยแตละประเทศสมาชกอาเซยนจะเวยนกนเปนเจาภาพการประชมตามล าดบอกษร เพอวางนโยบายและก าหนดแนวทางในการขยายขอบเขตความรวมมอดานเศรษฐกจของอาเซยน

AEM Retreat หมายถง การประชมระดบรฐมนตรดานเศรษฐกจของอาเซยนอยางไมเปนทางการโดยปกตจะจดขนชวงกลางป โดยจะใหความส าคญในการพจารณาประเดนทยงไมสามารถหาขอตกลงกนได การเตรยมการหรอเสนอแนะประเดนใหมๆ ทจะเสนอตอทประชมผน าอาเซยนพจารณา เปนตน

AFAS (ASEAN Framework Agreement on Services ) หรอกรอบความตกลงวาดวยบรการของอาเซยน มวตถประสงคเพอขยายความรวมมอดานบรการและเปดเสรการคาบรการระหวางประเทศสมาชกอาเซยนใหมากขนกวาการเปดเสรใน WTO ทงนผน า

33


อาเซยนมมตทจะเปดตลาดการคาบรการทกสาขาบรการจนบรรลเปาหมายภายในป 2015 (พ.ศ. 2558) โดยสมาชกยงมสทธในการก ากบดแลการคาบรการ โดยสามารถใชกฎระเบยบทไมเลอกปฏบตหรอกฎระเบยบทใชบงคบกบทงคนตางชาตและคนชาตตน

AFDM (ASEAN Finance and Central Bank Deputies Meeting) หรอการประชมเจาหนาทอาวโสกระทรวงการคลงและธนาคารกลางอาเซยน ประกอบดวยปลดกระทรวงการคลงหรอผแทนของประเทศสมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ มวตถประสงคเพอรวมกนพจารณามาตรการรเรมตางๆ ภายใตกรอบความรวมมอทางการเงนระหวางประเทศในภมภาคอาเซยน และน าเสนอผลการประชมตอทประชมรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงอาเซยน (AFMM) ตอไป

AFMM (ASEAN Finance Ministers Meeting) หรอการประชมรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงอาเวยน ผเขารวมประชมประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงอาเซยน 10 ประเทศ มวตถประสงคหลกเพอสงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจ การเงนการคลงระหวางประเทศในภมภาคอาเซยน การพฒนาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ การเงน การคลง เพอใหเกดความเขมแขงของระบบการเงนการคลง ตลอดจนสงเสรมการรวมตวของตลาดเงนและตลาดทนในภมภาคอาเซยนอยางมระบบและมประสทธภาพ ในชวงตน AFMM มการประชมปละครง โดยจดใหมการประชมครงแรกระหวางวนท 28 กมภาพนธ - 1 มนาคม 2540 ทจงหวดภเกต ประเทศไทย ตอมาไดก าหนดใหมการประชม อยางนอยปละ 2 ครง

AFTA (ASEAN Free Trade Area) หมายถง เขตการคาเสรอาเซยนหรออาฟตา ซงสมาชกอาเซยนรวมกนจดตงขนเพอเปดเสรทางการคาระหวางกนโดยการขจดอปสรรคทางการคา ทงทเปนมาตรการภาษและมาตรการทใชภาษ เพอมงใหการคาระหวางกนขยายตว ปจจบนอตราภาษภายใตอาฟตาของประเทศสมาชกอาเซยน สวนใหญอยทรอยละ 0-5 แลว โดยสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ (ไทย มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร และบรไนฯ) จะลดภาษสนคาในบญชลดภาษทกรายการเปนรอยละ 0 ในป พ.ศ. 2553 และสมาชกใหม 4 ประเทศ (CLMV : กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม) ในป พ.ศ. 2558

AFTA Council (ASEAN Free Trade Area Council) หมายถง การประชมคณะมนตรเขตการคาเสรอาเซยน เปนการประชมระดบรฐมนตรของอาเยน ทรบผดชอบดแลการด าเนนการภายใตความตกลงวาดวยการใชอตราภาษพเศษทเทากนส าหรบเขต

34


การคาเสรอาเซยน (Agreement on the Common Effective Preferential Tariff Scheme for the ASEAN Free Trade Area) ซงจะมการประชมปละ 1 ครง กอนการประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนหรอ AEM เพอพจารณาแนวทางการด าเนนการและตดตามผลการด าเนนการตางๆ ภายใตกรอบอาฟตา

AIA (ASEAN Investment Area) หมายถง เขตการลงทนอาเซยน ซงผน าอาเซยนไดรนเรมขนในป พ.ศ. 2538 เพอใหอาเซยนเปนแหลงดงดดการลงทนทงจากภายในและภายนอกอาเซยน โดยลงทนภายในเขตการลงทนอาเซยนใหเสรจภายในป พ.ศ. 2553 การลงทนภายในเขตการลงทนอาเซยนจะตองไดรบการปฏบตเทาเทยมคนในชาตหรอไดรบสทธพเศษเทาทแตละประเทศอาเซยนจะใหได ทงน AIA จะสนสดลงเมอ ACIA (ความตกลงวาดวยการลงทนอาเซยน) มผลบงคบใช

AIA Council (ASEAN Investment Area Council) หรอคณะกรรมาธการเขตการลงทนอาเซยน เปนการประชมระดบรฐมนตรทดแลงานดานการสงเสรมการลงทน ปกตมการประชมปละครง

AICO (ASEAN Industrial Cooperation Scheme) หมายถง โครงการความรวมมอทางอตสาหกรรมของอาเซยน เรมจดตงขนเมอป พ.ศ. 2539 เพอมงขยายความรวมมอทางดานอตสาหกรรมระหวางภาคเอกชนของอาเซยนท เพมพนการลงทนระหวางอาเซยนและนอกอาเซยน สนบสนนการแบงการผลตและเพมศกยภาพในการแขงขนของภาคอตสาหกรรมในอาเซยน โดยบรษทอาเซยนตงแต 2 บรษทขนไปสามารถขออนมตแลกเปลยนสนคาและชนสวนระหวางกนภายใตโครงการ AICO ได โดยจะไดรบสทธประโยชนไมตองเสยภาษน าเขาสนคาและวตถดบทใชในการผลตทเกยวของ

AIRM (ASEAN Insurance Regulators Meeting) หรอการประชมผก ากบดแลธรกจประกนภยของประเทศสมาชกทง 10 ประเทศในอาเซยน โดยทประเทศสมาชกอาเซยนจะเวยนเปนเจาภาพจดการประชมในแตละป มวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอดานธรกจประกนภยในภมภาคอาเซยนตลอดจนรวมกนพจารณาแนวทางในการพฒนาธรกจประกนภยในภมภาคเพอใหเกดประโยชนสงสดรวมกนส าหรบประเทศสมาชก การประชมดงกลาวมขนครงแรกในป พ.ศ. 2541 ทประเทศบรไน

AISP (ASEAN Integration System of Preferences) การใหสทธพเศษทางภาษศลกากรทประเทศสมาชกเดมอาเซยน 6 ประเทศใหแกประเทศสมาชกใหม ไดแก เวยดนาม ลาว พมา และกมพชา เปนสวนหนงในโครงการความรวมมอเพอลดชองวางของ

35


ระดบการพฒนาทางเศรษฐกจระหวางประเทศสมาชกอาเซยน โดยสวนใหญจะเปนการยกเวนภาษศลกากรส าหรบสนคาทก าหนด เปนการใหแบบฝายเดยวโดยไมมการเจรจาตอรอง

AMAF (ASEAN Ministerial Meeting on Agriculture and Forestry) หมายถง การประชมรฐมนตรอาเซยนดานการเกษตรและปาไม จดขนเปนประจ าทกป เพอก าหนดนโยบายและตดตามความรวมมอดานเกษตรและปาไมของอาเซยน

AMBDC (ASEAN-MEKONG Basin Development Cooperation) ความรวมมอเพอการพฒนาอาเซยน - ลมแมน าโขง จดตงขนตามมตทประชมสดยอดอาเซยน ครงท 5 เมอป พ.ศ. 2538 ทกรงเทพฯ โดยมวตถประสงคเพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในอนภมภาคลมแมน าโขงภายใตกรอบความรวมมอหลก 8 สาขา ไดแก โครงสรางพนฐานการคาและการลงทน การเกษตรทรพยากรปาไมและแรธาต อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม การทองเทยว ทรพยากรมนษยและวทยาศาสตร และเทคโนโลย และเนนการพฒนาเสนทางรถไฟเชอมโยงสงคโปร - คนหมง ในชนแรกจะเรมตนพฒนาในพนทลมแมน าโขง โดยจะครอบคลมประเทศกมพชา ลาว พมา เวยดนาม ไทย และภาคใตของจน (มณฑลยนนาน) มประเทศสมาชกทงหมด 11 ประเทศ ประกอบดวยอาเซยน 10 ประเทศ และจน

AMEM (ASEAN Ministers on Energy Meeting) หรอการประชมรฐมนตรอาเซยนดานพลงงาน จดขนปละ 1 ครง เพอก าหนดแนวนโยบายในการสงเสรมความรวมมอระหวางสมาชกอาเซยนดานพลงงาน

AMM (ASEAN Ministerial Meeting) หมายถงการประชมรฐมนตรตางประเทศของอาเซยน ซงจะจดเปนประจ าทกป เชนเดยวกบการประชม AEM โดยมวตถประสงคส าคญเพอก าหนดแนวทางความรวมมอดานการเมองความมนคงและสงคมอาเซยน

ASC (ASEAN Standing Committee) หมายถง คณะกรรมการประจ าอาเซยน ซงประกอบดวยเลขาธการอาเวยนและอธบดกรมอาเซยนของแตละประเทศสมาชก ท าหนาทดแลด าเนนงานตดตามผลและพจารณาทบทวนการปฏบตงานในดานตางๆ ของอาเซยน โดยจะมการประชมคณะกรรมการประจ าอาเซยนปละ 4 - 5 ครง ประเทศสมาชกจะหมนเวยนกนเปนเจาภาพจดการประชมในแตละปโดยเรยงล าดบตวอกษร

36


ASCOPE (ASEAN Council on Petroleum) หรอ คณะมนตรอาเซยนดานปโตรเลยม เปนกลไกการหารอระหวางวสาหกจแหงชาตของประเทศสมาชกอาเซยนทประกอบกจการดานปโตรเลยม มการประชมปละ 2 - 3 ครง เพอแลกเปลยนขอมลและแสวงหาความรวมมอระหวางกน

ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) หมายถง สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรอเรยกยอๆวา อาเซยน เปนองคกรซงถอก าเนดตามปฏญญากรงเทพฯ (Bangkok Declaration) ของผน าประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต 5 ประเทศ ไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ทจะใหมการรวมกลมและรวมมอกนเสรมสรางใหภมภาคมสนตภาพอนน ามาซงเสถยรภาพทางการเมองและความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ซงตอมาบรไนดารสซาลามไดเขาเปนสมาชกล าดบท 6 ในป พ.ศ. 2527 เวยดนามเขาเปนสมาชกล าดบท 7 ในป พ.ศ. 2538 ลาวกบกมพชาเขาเปนสมาชกพรอมกนเมอวนท 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 และสดทายกมพชาเขาเปนสมาชกในป พ.ศ. 2542 ท าใหปจจบนอาเซยนมสมาชกรวม 10 ประเทศ มประชากรรวมประมาณ 575 ลานคน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หมายถง เสาหลกหนงในสามเสาหลกของจดตงประชาคมอาเซยน ทมงเนนความรวมมอดานเศรษฐกจของกลมประเทศสมาชกอาเซยน สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอ อาเซยน (Association of Southeast Asian Nations: ASEAN) หมายถงกลมประเทศอนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย บรไนดารสซาลาม กมพชา ลาว เมยนมาร และเวยดนาม ทรวมตวดาเนนนโยบายทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคมรวมกน

พนธมตรทางเศรษฐกจ หมายถง ความรวมมอทางเศรษฐกจทมการพฒนารปแบบไปจากทเคยมมา โดยมกรอบความรวมมอทกวางขวางกวาเขตการคาเสร

สนธสญญา หมายถง ความตกลงระหวางประเทศ ซงไดทาขนระหวางรฐ หรอกบองคการระหวางประเทศเปนลายลกษณอกษรและอยภายใตบงคบของกฎหมายระหวางประเทศ ไมวาจะเปนตราสารฉบบเดยวหรอหลายฉบบประกอบกน และไมวาจะเรยกชออยางไรกตาม โดยตราสารนน ตองกอใหเกดสทธและพนธกรณระหวางประเทศขน ประเภทของสนธสญญาอาจแบงตามจานวนประเทศทเปนภาค (ประเทศคสญญา) ไดแก

37


1. สนธสญญาทวภาค (Bilateral Treaty) คอ สนธสญญาสองฝาย หรอสนธสญญาทมคภาค 2 ฝาย 2. สนธสญญาพหภาค (Multilateral Treaty) คอ สนธสญญาทมผเขารวมเจรจาหรอรวมลงนามมากกวา 2 ฝายขนไป หรออาจพจารณาจากชอทเรยก เชน (1) สนธสญญา (Treaty) เปนขอตกลงส าคญเปนทางการทกระทาโดยรฐ มกเปนความตกลงทางการเมอง (2) อนสญญา (Convention) ปกตใชกบเอกสารทางการทมลกษณะเปนพหภาค หรอเอกสารความตกลงทรางขนโดยองคการของสถาบนระหวางประเทศ (3) พธสาร (Protocal) เปนความตกลงทมลกษณะเปนทางการนอยกวาสนธสญญาหรออนสญญา และไมใชความตกลงทกระทาโดยประมขของรฐ

(4) ความตกลง (Agreement) เปนเอกสารทมลกษณะเปนทางการนอยกวาสนธสญญาหรออนสญญา และไมไดกระทาโดยประมขของรฐ ปกตใชความตกลงในลกษณะทมขอบเขตจากด หรอมลกษณะไมถาวร และมภาคนอยกวาภาคในอนสญญาตามปกต

(5) บนทกหรอหนงสอแลกเปลยน เปนวธทไมเปนทางการ โดยรฐอาจจะแสดงเจตนารมณวายอมรบพนธกรณบางอยาง

(6) ขอตกลง (Arrangement) ใชเรองความตกลงทมลกษณะชวคราวหรอเฉพาะกาล หรออาจพจารณาจากฐานะของผเขารวมการท าสนธสญญา เชน สนธสญญาทท าโดยประมขของรฐถอเปนอครภาคผทาสญญา สนธสญญาทท าโดยรฐบาล เปนสนธสญญาระหวางรฐบาล สนธสญญาทท าโดยรฐมนตร สนธสญญาทท าโดยหนวยงานของรฐ เปนตน เขตการคาเสร หมายถง การรวมกลมเศรษฐกจโดยมเปาหมายเพอลดภาษศลกากรระหวางกนภายในกลมททาขอตกลงลงใหเหลอนอยทสด หรอเปน 0% และใชอตราภาษปกตทสงกวากบประเทศนอกกลม การทาเขตการคาเสรในอดตมงในดานการเปดเสรดานสนคา (Goods) โดยการลดภาษและอปสรรคทไมใชภาษเปนหลก แตเขตการคาเสรในระยะหลง ๆ นน รวมไปถงการเปดเสรดานบรการ (Service) และการลงทนดวย

38


เขตการคาเสรอาเซยน หมายถง การรวมกลมทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกในกลมอาเซยนเพอสงเสรมใหการคาขายระหวางกนในอาเซยนเปนไปอยางเสร โดยมเปาหมายทจะลดภาษศลกากรระหวางกนลงเหลอ 0-5% และยกเลกมาตรการกดกนทางการคาอน ๆ กรอบความตกลงวาดวยการบรการของอาเซยน หมายถง ความตกลงรวมกลมทางเศรษฐกจระหวางประเทศสมาชกอาเซยน มเปาหมายเพอสงเสรมความรวมมอและการเปดเสรการคาบรการ (Liberalization of Trade in Services) ระหวางประเทศสมาชก การเปดเสรในดานการเขาสตลาด (Market Access) ดานการปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment) และขอผกพนซงลด/เลกมาตรการอน ๆ ทเปนอปสรรคตอการเปดเสรการคาบรการระหวางประเทศสมาชก เขตการลงทนอาเซยน เปนความรวมมอเพอใหอาเซยนเปนแหลงดงดดการลงทนทงจากภายในและภายนอกอาเซยน มบรรยากาศการลงทนทเสรและโปรงใส โดยมเปาหมายใหอาเซยนเดม 6 ประเทศเปดเสรการลงทนและใหการปฏบตเยยงคนชาตแกนกลงทนอาเซยนภายในป 2553 และสาหรบประเทศสมาชกอาเซยนใหมภายในป 2558 ความตกลงวาดวยการลงทนอาเซยน เปนความตกลงดานการลงทนฉบบใหมของอาเซยน โดยนาความตกลงวาดวยเขตการลงทนอาเซยน (Agreement on the ASEAN Investment Area: AIA) ผนวกกบความตกลงวาดวยการสงเสรมและคมครองการลงทนอาเซยน (ASEAN Agreement for the Promotion and Protection of Investment) มาปรบปรงใหทนสมยครอบคลมและทดเทยมกบกฎเกณฑการลงทนในระดบสากล โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมของอาเซยน คอ โครงการทมผประกอบการอยางนอย 1 ราย ในประเทศอาเซยนประเทศใดประเทศหนงรวมมอกบผประกอบการอยางนอย 1 ราย ในอกประเทศหนง โดยมวตถประสงคเพอเพมศกยภาพในการผลตสนคาอตสาหกรรมของอาเซยน และสนบสนนการแบงการผลตภายในอาเซยน รวมถงการใชวตถดบภายในภมภาค ความตกลงวาดวยการอานวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน เปนความตกลงทผลกดนใหสมาชกอาเซยนตง National Single Window ในประเทศตนเอง ใหมการยนเอกสารและขอมลทเกยวของกบการน าเขา-สงออก ณ จดเดยว โดยประสานหนวยงานทเกยวของกบการน าเขา-สงออก ใหสงขอมลใหกรมศลกากรเพอการตดสนใจในการตรวจปลอยสนคาเพยงครงเดยว และ

39


เมอสามารถจดตง National Single Window ขนได จะมการประสานกนในกลมประเทศอาเซยน โดยพฒนานาระบบอเลกทรอนกสมาใชใหเกดการอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน (ASEAN Single Window) โดยสรปสาระส าคญของความตกลงดงกลาวไดดงน (1) ราง ASEAN Agreement to Establish and Implement the ASEAN Single Window ซงไดรบความเหนชอบในหลกการจากการประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนแลว มสาระส าคญประกอบดวยเปาหมายและหลกการ ค าจ ากดความ การพฒนาของ ASEAN Single Window และการด าเนนงาน (2) รางพธสารวาดวยการอ านวยความดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน (ASEAN Protocol to Establish and Implement the ASEAN Single Window) ซงลงนามโดยรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง มสาระส าคญประกอบดวย วตถประสงค หลกการ ค าจ ากดความทวไป และค าจ ากดความของ ASEAN Single Window และ National Single Window ขอบเขตของการน าไปใช รปแบบของเอกสาร พธการและการบรหารขอมล การน าเทคโนโลยดานการสอสารและแลกเปลยนขอมลไปใชในธรกจ กระบวนการ บทบาทและหนาทของกรมศลกากรและหนวยงานอน ๆ

40


ทเกยวของกบการตรวจปลอยสนคา ขอก าหนดอนๆ เชน การระงบขอพพาท การจดการเกยวกบหนวยงาน และการบงคบใช ขอตกลงวาดวยการใชอตราภาษศลกากรพเศษทเทากน (Common Effective Preferential Tariff: CEPT) เปนการลดอตราภาษศลกากรแกสนคาทน าเขาระหวางกนของประเทศสมาชกอาเซยนภายใตเขตการคาเสรอาเซยน

41


ความตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Agreements: MRAs) เปนความตกลงทเสนอใหคคาแตละฝายยอมรบมาตรฐานและการตรวจสอบสนคาของกนและกนในการท าการคาระหวางประเทศ และเกดขนเมอประเทศคคามมาตรฐานบงคบทแตกตางกน ซงแตละประเทศจะเปรยบเทยบมาตรฐาน และวธการตรวจสอบคณภาพสนคาแตละชนดทจะท าการคาของประเทศคคา โดยทไมตองตรวจสอบและรบรองซ าอกตอไป สนคาออนไหว (Sensitive List: SL) หมายถง สนคาทอาจสรางผลกระทบตอเนองอยางรนแรงในทางเศรษฐกจ สงคม หรอการเมอง เมอมการเปลยนแปลงในตลาดสนคานน ตวอยางของสนคาประเภทนในหลายประเทศ ไดแก สนคาเกษตรบางรายการ สงทอ และเหลกกลา มาตรการทมใชภาษ (Non-tariff Measures: NTMs) เปนกฎระเบยบขอบงคบของภาครฐทเกยวของกบการคาระหวางประเทศ โดยองคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) อนญาตใหใชไดในกรณการสงเสรมการคาทเปนธรรม หรอมสทธใชเปนขอยกเวนในกรณฉกเฉนและจ าเปน รวมทงเพอคมครองชวตและสขภาพของมนษย พชและสตว ทงนจะตองไมเปนการเลอกปฏบตอยางไมมเหตผล หรอไมมผลตอการกดกนทางการคาอยางแอบแฝง และตองเปนไปตามหลกเกณฑภายใตความตกลงทก ากบดแล เชน มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (Sanitary and Phytosanitary Measures: SPS) มาตรการอปสรรคทางการคาดานเทคนค (Technical Barriers to Trade: TBT) มาตรการตอบโตการทมตลาด (Anti-Dumping: AD) มาตรการตอบโตการอดหนน (Countervailing Duty: CVD) เปนตน การกดกนทางการคาทไมใชภาษ (Non-Tariff Barriers: NTBs) เปนกฎระเบยบขอบงคบทรฐบาลประเทศตางๆ ก าหนดขน เพอเปนอปสรรคตอการสงออกของประเทศคคา หรอเพอกดกนการนาเขาทไมสอดคลองกบความตกลงระหวางประเทศ การก าหนดคณภาพทเกนมาตรฐานสากลหรอการเขมงวดในการตรวจสอบมาตรฐานสนคาและใชเวลาในการตรวจสอบนานมากจนอาจท าใหสนคาเกดความเสยหาย ตลอดจนการปฏบตดานพธการศลกากรทไมเปนธรรม เชน การบรหารโควตาภาษ (Tariffs Rate Quatas: TRQs) สวสดภาพสตว (Animal Welfare) มาตรฐานสงแวดลอมทเกยวของกบการคา (Trade-related Environmental Measures) การปดฉลากสนคาตดแตงสารพนธกรรม (Genetically Modified Organisms: GMOs) มาตรฐานแรงงาน (Trade and Labour Standard) เปนตน

42


กฎวาดวยแหลงก าเนดสนคา (Rules of Origin: ROO) หมายถง กฎ ระเบยบ ขอบงคบ และขอก าหนดเกยวกบการก าหนดประเทศทเปนแหลงทมาของสนคา ก าหนดขนมาเพอใชก าหนดสญชาต ทแทจรงของสนคา ทาใหประเทศคคาไมสามารถใชเปนเครองมอในการกดกนทางการคา ปองกนประเทศนอกกลมสมาชกสวมสทธแหลงก าเนดสนคาและสนบสนนใหใชวตถดบภายในประเทศเพอใหไดสทธแหลงก าเนดสนคา หลกความโปรงใส (Transparency) เปนหลกทก าหนดใหประเทศภาคตองเปดเผยขอมลเกยวกบกฎหมาย ขอบงคบ กฎระเบยบ หรอมาตรการตาง ๆ ทเกยวกบการด าเนนการทางการคาและการลงทนภายในประเทศ ยกเวนขอมลลบหรอขอมลเกยวกบความมนคงภายในประเทศ การปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment: NT) เปนขอก าหนดหรอเงอนไขเกยวกบการใหการปฏบตแกตางชาตทเขามาท าธรกจการคาและการลงทนในประเทศอยางเทาเทยมกบคนในชาต ขอจากดในการใหการปฏบตเยยงคนชาต (Limitation to National Treatment) หมายถง การใหการปฏบตตอตางชาตดอยกวาคนในชาตตน ซงมกจะเปนกฎหมาย/ระเบยบภายในทมการเลอกปฏบต เชน กรณทรฐบาลใหการอดหนนเฉพาะคนชาต หรอการก าหนดเงอนไขใหบรษทตางชาตตองถายทอดเทคโนโลยและประสบการณของตนแกคนในชาต เปนตน การปฏบตเยยงคนชาตทไดรบความอนเคราะหยง (Most-favored Nation Treatment: MFN) การก าหนดใหสมาชกขององคการการคาโลกตองใหการปฏบตทดทสดแกสมาชกทกประเทศอยางเทาเทยมกน การใหสทธพเศษทางการคาในอาเซยน (ASEAN Preferential Trading Arrangements: ASEAN-PTA) หมายถง การใหสทธพเศษทางการคาในอาเซยนโดยการลดอตราภาษน าเขาลง ณ อตราทไดตกลงกนโดยมวตถประสงค เพอสงเสรมใหการคาระหวางประเทศสมาชกอาเซยนขยายตวยงขน และขจดอปสรรคทางการคาภายในอาเซยน อนจะน าไปสการพฒนาเศรษฐกจในภมภาคตอไป ระบบเชอมโยงขอมลอเลกทรอนกส (National Single Window: NSW) เปนการเชอมโยงขอมลทางอเลกทรอนกสแบบไรเอกสารระหวางหนวยงานทเกยวของในกระบวนการน าเขา สงออกสนคา เพออ านวยความสะดวกใหแกผประกอบการในการตรวจสอบใบอนญาตและใบรบรองตาง ๆ ทางอเลกทรอนกสกอนการตรวจปลอยสนคา

43


ระบบนจะท าหนาทประสานกจกรรมทางอเลกทรอนกสแบบครบวงจร ผประกอบการสามารถรบสงขอมลทางอเลกทรอนกสกบองคกรทเกยวของไดอตโนมตตลอด 24 ชวโมง โดยไมตองเดนทางไปตดตอกบหนวยงานตางๆ ดวยตนเอง

อาเซยน +3 (จน ญปน เกาหล)

กรอบความรวมมออาเซยน+3 (ASEAN+3) เปนกรอบความรวมมอระหวางประเทศสมาชกอาเซยนกบประเทศนอกกลม 3 ประเทศ คอ จน เกาหลใต และญปน เพอสงเสรมความรวมมอในระดบอนภมภาคเอเชยตะวนออก และเพอน าไปสการจดตงชมชนเอเชยตะวนออก (East Asian Community) โดยใหอาเซยนและกระบวนการตางๆ ภายใตกรอบความรวมมออาเซยน+3 เปนกลไกส าคญในการผลกดนใหบรรลเปาหมาย เนองในโอกาสครบรอบ 10 ปของการจดตงกรอบความรวมมออาเซยนบวกสามเมอป 2007 (พ.ศ.2550) ผน าของประเทศสมาชกไดลงนามในแถลงการณรวมวาดวยความรวมมอเอเชยตะวนออกฉบบท 2 (Second Joint Statement on East Asia Cooperation: Building on the Foundations of ASEAN Plus Three Cooperation) พรอมกบเหนชอบใหมการจดท าแผนด าเนนงานเพอสงเสรมความรวมมอระหวางกน (ASEAN+3 Cooperation Work Plan (2007 – 2017)) เพอสงเสรมความรวมมอในระยะยาว และผลกดนใหเกดชมชนอาเซยน (ASEAN Community) ภายในป 2015 (พ.ศ.2558) โดยมงเนนการสงเสรมความรวมมอใน 5 ดาน ไดแก ดานการเมองและความมนคง ดานความรวมมอทางเศรษฐกจและการเงน ดานพลงงาน สงแวดลอม การเปลยนแปลงของสภาวะอากาศโลก และการพฒนาอยางยงยน ดานสงคม วฒนธรรม และการพฒนา และดานการสงเสรมกรอบการด าเนนงานในดานตางๆและกลไกตางๆ ในการตดตามผล โดยแผนความรวมมอดงกลาวทง 5 ดานน ถอเปนการประสานความรวมมอและกระชบความสมพนธระหวางกลมประเทศอาเซยนกบประเทศในเอเชยตะวนออกมากยงขน อาเซยน +3 ประกอบดวยสมาชก 13 ชาต คอ 10 ชาตสมาชกอาเซยน รวมกบจน ญปน และเกาหลใต ซงมประชากรรวมทงสนกวา 2,000 ลานคน หรอหนงในสามของประชากรโลก แตเมอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) เขาดวยกน จะท าใหมมลคาถง

44


9 ลานลานเหรยญสหรฐ หรอประมาณรอยละ 16 ของจดพโลก ขณะทยอดเงนส ารองตางประเทศรวมกนจะสงถง 3.6 ลานลานเหรยญสหรฐซงมากกวากงหนงของเงนส ารองตางประเทศของโลก โดยตวเลขทางเศรษฐกจเหลาน แสดงใหเหนอยางชดเจนวาอาเซยน+3 จะมบทบาทเปนแรงขบเคลอนส าคญทจะพฒนาเศรษฐกจใหมความกาวหนาตอไปในอนาคต จากความรวมมอดงกลาวประเทศสมาชกอาเซยน จะไดรบผลประโยชนจากความรวมมอในกรอบของเขตการคาเสรอาเซยนบวก+3 (FTA Asian +3) มลคาประมาณ 62,186 ลานดอลลารสหรฐ และประเทศไทยในฐานะสมาชกอาเซยนจะไดรบประโยชนมากทสด คดเปนมลคาประมาณ 7,943 ลานดอลลาร ขณะทอนโดนเซยมแนวโนมจะไดประโยชนใกลเคยงกน คอประมาณ 7,884 ลานดอลลารสหรฐ สวนเวยดนามคาดวาจะไดรบประโยชนมลคาประมาณ 5,293 ลานดอลลารสหรฐ ส าหรบการประชมรฐมนตรคลงอาเซยน + 3 สมยพเศษ (Special ASEAN+3 Financial Ministers Meeting) ท จงหวดภเกต เมอวนท 22 กมภาพนธ 2552 ทผานมา ไดมการสนบสนนการใชเวทหารอดานนโยบายและกจกรรมความรวมมอตางๆ ของภมภาคอาเซยน อาท ขอรเรมเชยงใหม (Chiang Mai Initiative: CMI) พรอมทงเรยกรองใหรฐมนตรคลงสนบสนนใหมกระบวนการเฝาระวง โดยรวมมอกบสถาบนการเงนในภมภาคและสถาบนการเงนระหวางประเทศ รวมทงขอรเรมเชยงใหม ทรฐมนตรคลงอาเซยน+3 จ าเปนจะตองเรงรดกระบวนการไป สระดบพหภาค เพอเปนกนชนรองรบเศรษฐกจออนแอในอนาคต ทงนทประชมมขอสรปวา จะขยายผลความตกลงรเรมเชยงใหมในการจดตงกองทนส ารองระหวางประเทศรวมกนในภมภาคอาเซยน (Currency Swap) จากเดม 80,000 ลานเหรยญสหรฐ เปน 120,000 ลานเหรยญสหรฐ หรอประมาณ 4.2 ลานลานบาท เบองตนคาดวา 3 ประเทศนอกกลมอาเซยน คอจน เกาหลใต และญปน จะลงเงนส ารองรอยละ 80 ของวงเงน รวม หรอ 9.6 หมนลานเหรยญสหรฐ และกลมประเทศอาเซยนอกรอยละ 20 หรอ 2.4 หมนลานเหรยญสหรฐ ซงกองทนดงกลาวจะมรปแบบคลายกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund :IMF) แตกไมใชคแขงของ

45


IMF แตจะเปนเพยงทางเลอกหนงของเอเชยทจะมกองทนระหวางประเทศเปนของตนเอง โดยประเทศจน เกาหลใต และญปน ลงเงนรวมกนประมาณรอยละ 80 สวนอกรอยละ 20 ทเหลอกลมประเทศอาเซยน 10 ประเทศ จะลงทนรวมกน ขณะทไทย สงคโปร มาเลเซย ฟลปปนส และอนโดนเซย จะตองใสเงนลงทนมากกวาอก 5 ประเทศ คอ บรไน พมา ลาว เวยดนาม และกมพชา เนองจากมขนาดเศรษฐกจทใหญกวา โดยคาดวาจะสามารถเสนอเรองเขาสการพจารณารฐมนตรคลงอาเซยน+3 วาระปกตทบาหล ประเทศอนโดนเซย ในเดอนพฤษภาคม 2552

อาเซยน +6 (จน ญปน เกาหล อนเดย ออสเตรเลย และนวซแลนด)

ในระหวางการประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยน-ญปน (AEM-METI) และ AEM+3 (จน ญปน เกาหล) ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย เมอเดอนสงหาคม 2549 ญปนเสนอใหกลมผเชยวชาญภาควชาการ (Track II) ของกลมประเทศ East Asia Summit (EAS ประกอบดวยอาเซยน จน ญปน เกาหล ออสเตรเลย นวซแลนด และอนเดย) ท าการศกษาความเปนไปไดในการจดตง Comprehensive Economic Partnership in East Asia (CEPEA) ซงเปน FTA ระหวาง ประเทศอาเซยน+6 (จน ญปน เกาหล อนเดย ออสเตรเลย และนวซแลนด)

ทประชม EAS ครง ท 2 เมอวนท 15 มกราคม 2550 ณ เมองเชบ ประเทศฟลปปนส มมตเหนชอบใหด าเนนการศกษาดงกลาว โดยญปนจะจดใหมการประชมรวมกนระหวางนกวชาการซงเปนตวแทนของ แตละประเทศครงแรกในเดอนมถนายน 2550

กลมผเชยวชาญฯ ของ CEPEA (รศ. ดร. สทธพนธ จราธวฒน ประธานศนยวจยเศรษฐศาสตรระหวางประเทศ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ท าหนาทเปนผเชยวชาญฯ ฝายไทย) ไดท าการศกษาถงความเปนไปไดในการจดท าความตกลงการคาเสรระหวางประเทศอา เซยน+6 (CEPEA) โดยมการประชมรวมกนทงหมด 6 ครง

ครงท 1 เมอวนท 15-16 มถนายน 2550 ทกรงโตเกยว ประเทศญปน

ครงท 2 เมอวนท 3-4 สงหาคม 2550 ทโอกแลนด ประเทศนวซแลนด

46


ครงท 3 เมอวนท 26-27 ตลาคม 2550 ทกรงเทพฯ

ครงท 4 เมอวนท 1-2 กมภาพนธ 2551 ทกรงนวเดล ประเทศอนเดย

ครงท 5 เมอวนท 18-19 เมษายน 2551 ทประเทศฟลปปนส

ครงท 6 เมอวนท 19-20 มถนายน 2551 ทกรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย

ผเชยวชาญฯ ไดสรปผลการศกษา (Final report of CEPEA Track Two: Phase I) และน าเสนอตอทประชมผน าเอเชยตะวนออก (East Asia Summit: EAS) ในเดอนธนวาคม 2551 ณ กรงเทพฯ โดยระบวาการจดท า CEPEA นน จะท าให GDP ของประเทศสมาชกเพมขนเฉลย 2.11% โดยในสวนของอาเซยนนน จะไดรบประโยชนมากกวาโดย GDP ของอาเซยน เพมขน 3.83% ในสวนของไทย GDP จะเพมขนเทากบ 4.78%

นอกจากน ผลการศกษาไดครอบคลมประเดนอนๆส าคญ ไดแก ผลกระทบดานเศรษฐกจ องคประกอบของ CEPEA ซงประกอบดวย การเปดเสรทางการคาและการลงทน การอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทน ความ รวมมอทางดานเศรษฐกจ พลงงานและสงแวดลอม และเทคโนโลยสารสนเทศ นอกจากน ไดเสนอแนะแนวทางสการท าเขตการคาเสรเอเชยตะวนออก โดยเสนอใหประเทศสมาชกตองเรมทเขาใจหลกพนฐานและเปาหมายของ CEPEA อนจะมงไปสการเปดเสร การอ านวยความสะดวก และความรวมมอระหวางกน

47


48


ตารางเปรยบเทยบการจดท าเขตการคาเสรเอเชยตะวนออก หรอ EAFTA (อาเซยน+3) และความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางอาเซยนกบ 6 ประเทศ หรอ CEPEA

ท รายการ EAFTA (อาเซยน +3) CEPEA (อาเซยน +6) หมายเหต

1. ประชากร 2,068 ลานคน

(31% ของประชากรโลก)

3,284 ลานคน

(50% ของประชากรโลก)

- กลมประเทศอาเซยน +6 จะมขนาดตลาดทใหญกวาอาเซยน +3

- แหลงทรพยากรในกลมประเทศอาเซยน +6 มมากกวาอาเซยน +3

- คแขงดานการคาการลงทนในกลมประเทศอาเซยน +6 กจะมากกวา

2. GDP 9,901 พนลานเหรยญสหรฐฯ(18% ของ GDP โลก)

12,250 พนลานเหรยญสหรฐฯ (22% ของ GDP โลก)

3. จ านวนประเทศ 13 16 - การเจรจาความตกลงอาเซยน +6 จะมความซบซอนมากกวาอาเซยน +3 เนองจาก ประเทศคเจรจาม

49



มากกวา และมกฎเกณฑ เชน กฎวาดวยถนก าเนดสนคา แตกตางกน สงผลใหการประสานกฎเกณฑยากยงขนไปดวย

- ดวยความตกลงอาเซยน +1 กบประเทศคเจรจา+3 ทกประเทศ ไดเจรจาเสรจสมบรณแลว ขณะทในกลมประเทศ +6 อาเซยนยงมปญหาในการเจรจาความตกลงอาเซยน +1 กบประเทศอนเดย ซงจะสงผลท าใหการเจรจาความตกลงอาเซยน +6 มความลาชา

4. ASEAN Centrality

มแนวโนมจะสามารถรกษา ASEAN Centrality ในการเจรจา

ไดมากกวา

มแนวโนมจะสามารถรกษา ASEAN Centrality ในการเจรจาไดนอยกวา

เนองจาก ประเทศคเจรจามจ านวนมากกวา

50



(การใหอาเซยนเปนศนยกลางในการขยายการรวมกลมทางเศรษฐกจ)

กอใหเกดแรงกดดนมากขน

5. ความพรอมในการเจรจา

ความพรอมในการเจรจามมากกวาเพราะคเจรจาทง 3 ประเทศ ม

FTAs กบอาเซยนอยแลว

- ความพรอมมนอยกวา เพราะอนเดยซงมตลาดขนาดใหญ ยงเจรจาท าความตกลง FTAs กบอาเซยนยงไมแลวเสรจ

- การเจรจาวงทใหญกวาคอวง 16 ประเทศ จะมความยากและนาจะใชเวลามากกวาวงเลก และหากเรงรดการเจรจา กอาจท าใหความตกลงทเปนผลลพธใชประโยชนไดนอย

51



ในการขยาย Market Access โดยเฉพาะเรอง Rules of Origin อาจจะเปนอปสรรค

6. การคานอ านาจ สราง impact และอ านาจตอรองไดนอยกวา CEPEA

- CEPEA สามารถคานน าหนกกบ TPP ไดมากกวา เพราะรวมอนเดยซงไมไดเปนสมาชกเอเปค จงไมไดอยในการเจรจา TPP และ FTAAP ในอนาคต - สราง Impact และการตอรองไดมากกวา EAFTA ทงในดานโอกาสและผลกระทบทางเศรษฐกจการคา แตเนองจากอาเซยนม FTA กบจนอยแลว และอยระหวางการเจรจากบอนเดย impact ของ CEPEA จงอาจจะไมรนแรงนก เมอเทยบกบกรณสมมตทอาเซยนยงไมม FTAs กบสองประเทศน

7. ประโยชนทจะ รายงานการศกษาเรอง รายงานการศกษาเรอง Final report of

52



ไดรบ “Towards an East Asia FTA: Modality and Road Map” เมอ

ป 2006 โดย Joint Expert Group for Feasibility Study

on EAFTA ระบวา

ประเทศสมาชก EAFTA โดยรวม จะม GDP เพมขนรอยละ 1.2 และมสวสดการทางเศรษฐกจ (economic welfare) เพมขน 104.6 พนลานเหรยญสหรฐฯ

เมอเปรยบเทยบระหวางอาเซยนกบประเทศ+3 พบวา อาเซยนจะไดรบ

CEPEA Track Two: Phase I และ Phase II เมอป 2008 และ 2009 ตามล าดบ โดยกลมผเชยวชาญภาควชาการ ระบวา

การจดท า CEPEA จะท าให GDP ของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออก จะเพมขนรอยละ 2.11 ส าหรบอาเซยน โดยเฉพาะประเทศก าลงพฒนา จะไดรบประโยชนมากกวา โดย GDP ของอาเซยน เพมขน 3.83% และในสวนของไทย GDP จะเพมขนเทากบ 4.78% ในขณะทประเทศ+6 เพมขนรอยละ 2.6

CEPEA จะชวยปรบปรงและพฒนาโครงสรางทางเศรษฐกจใหแก

53



ประโยชนมากกวา คอ อาเซยนจะม GDP เพมขนรอยละ 3.6 ในขณะทประเทศ+3 เพมขนรอยละ 0.9

ส าหรบไทย จะม GDP เพมขนรอยละ 4.5 (เพมขนมากเปนอนดบ 2 รองจากมาเลเซยซงเพมขนรอยละ 5.83) และมwelfare เพมขน 8,798 ลานเหรยญสหรฐฯ (เพมขนมากเปนอนดบ 2 ในอาเซยนรองจากมาเลเซยซงเพมขน

ประเทศสมาชก ดงน

(1) ขยายอปสงคภายในภมภาค (Domestic demand within the region) (2) เพมประสทธผลทางเศรษฐกจในภมภาค โดยเนนความช านาญในการผลตสนคาของแตละประเทศ (Product specialization) และ (3) พฒนาระบบโครงสรางพนฐานใหมการเชอมโยงกนระหวางประเทศสมาชก โดยเฉพาะเรอง Logistics ซงการพฒนาเหลานจะน าไปสการลดชองวางของระดบการพฒนาในแตละประเทศสมาชก รวมถงการรวมกลมทางเศรษฐกจทแนนเฟนยงขน

54



10,420 ลานเหรยญสหรฐฯ แตนอยกวาญปน เกาหล และจน ซงเพมขน 29,844 18,845 และ 18,230 ลานเหรยญสหรฐฯ ตามล าดบ)

ประเทศสมาชกใน EAFTA จะไดประโยชนสงสด กตอเมอความตกลงฯ มขอบเขตครอบคลมกวางขวาง ทงการเปดเสรการคาสนคา บรการ การลงทน รวมถงการอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทน และความ

นอกจากน CEPEA จะชวยลดคาใชจายในการด าเนนธรกรรมทางการคาลง อนเนองมาจากกฎระเบยบทเปนมาตรฐานเดยวกน (Harmonized market rules)

จากผลการศกษา CEPEA จะท าให GDP ในภมภาคเพมมากกวา EAFTA

การท า EAFTA และ CEPEA จะสงผลให GDP ของอาเซยนเพมมากกวาคเจรจาโดยเฉลย

55



รวมมอ อนจะน าไปสการขยายตวทางการคาและการลงทน

ทงน ปจจยทมผลตอประโยชนทแตละประเทศจะไดรบจาก EAFTA คอ ระดบเรมตนของอปสรรคทางการคาและความส าคญของการคาระหวางประเทศตอเศรษฐกจของประเทศ

56



(Trade/GDP ratio) กลาวคอ ประเทศทมอปสรรคทางการคาในระยะเรมตนมาก และม Trade/GDP ratio สง จะเหนประโยชนจะไดรบจาก EAFTA ชดเจนกวา

Documents

ประชาคมอาเซียน - human.rru.ac.thhuman.rru.ac.th/wp-content/uploads/2015/10/Asean.pdf · และเป็นศูนย์กลางในการติดตอระหวางสมาคมอาเซียน