0 SU KAYNAKLARI Ders Notları 3b

7/30/2019 0 SU KAYNAKLARI Ders Notlar 3b

1/37

Ercan Kahya

Su Kaynaklar Mhendislii. Cevat ERKEK, Necati AGIRALOGLU,

Beta Yaynevi, 2006, stanbul


2/37

BLM 7

LAVE SUNULAR


3/37

Kabartma yaplar, bir akarsu yata veya vadisinde suyu biriktirmek, belirli birseviyeye ykseltmek, belirli birseviyede tutmak, baka biryne evirmek gibi

ok farkl amalara ynelik olarak planlanan sabit veya hareketli ksmlarolan yaplardr.

Kabarma Ykseklii: Bir kabartma yapsnn memba blgesindeki su derinliiDm Ykseklii: Memba ve mansap su seviyeleri arasndaki fark


4/37

Baraj le Balamann Karlatrlmas


5/37


6/37

7.2. SABT BAGLAMALAR


7/37

Balama Uzunluunun Belirlenmesi:

Sabit balamalarda servis kprs ayaklar ve kenar ayaklar balamazerinden geen akm izgilerinde bir bzlmeye neden olurlar.- Bu durumda etkili balama tepe uzunluu:


8/37

PM=Pc =atmosfer basnc

Birim genilikten geen debi: B noktas bilinmediinden entegrasyon

A dan D ye kadar yaplr ve neticebir katsay ile arplr:

HDROLK KTABINDAN


9/37


10/37

7.2.2 Savak Kapasitesi


11/37


12/37


13/37


14/37

- Yaklam hz hesaba katlmadan,


15/37


16/37

akl Geidi:

Kapakl akl geitleri: Sabit balamalarda su alma aznn nndekitaban kontrol etmek ve burada biriken kat maddelerin mansaba gemesinisalar.- Genilikleri 2 ile 6 m genelde 3-3.5 m uygundur.

Genilii 50 m yi geen sabit balamalarda akl geitierini iki taraflolarak planlamak daha uygun olur.

Kabartma ykseklii byk olan balamalarda maliyeti dnnek ve

iletme kolayl salamak iin akl geitlerinin st ksm dalg perdeeklinde dzenlenerek kapak ykseklii drlr.

* Bu durumda akl geidinden geen debi batm orifis eitlii


17/37


18/37

7.2.3. Hidrolik Profil

Ogee hidrolik profili:

Savak proje yk:

nce Recep hocann slide 36-30 bak!


19/37

7.2.4. Statik Profil

Esas kuvvetler:

Hidrostatik kuvvet (en yksek kabarma seviyesinde)

Balamann kendi arlAlttan kaldrma kuvveti

Tali Kuvvetler:

Mansap su basnc, deprem kuvveti, savaklanan suyun emme ve basnkuvveti, buz basnc, toprak ve silt basnc, savak zerinden geen suyundinamik etkisi, arpma ve titreim zorlamalar, farkl oturmalardan doanreaksiyon kuvvetleri; s deiimlerinin etkisi...

1. Etki Eden Kuvvetler:

nce Recep hocann slide 74 bak!


20/37

2. Boyutlandrma:

Sabit balamalarda ekme gerilmeleri istenmez

etki eden kuvvetlerin bilekesinin kesitin ekirdek blgesinde kalmasveya snr artnda ekirdein u noktasndan (C noktas) gemesigerekmektedir.

Bu durumda normal ykleme durumu iin aadaki eitlikler yazlabilir(ekil 7.9)

- Burada m ve n memba ve mansap yzeylerindeki taban su basncn

kltme faktr olup kaya temeller iin m = 0,5 ve n= 0,1 alnr.

- Geirimli zeminler zerinde ina edilen balamalarda bu deerler szmahesaplar sonucu bulunur


21/37

Bir metre geniliindeki balama gvdesine elki eden esaskuvvetler ile moment kollar (Normal Ykleme Durumu):


22/37

Bu kuvvetlerin C noktasna gre momentleri yazlarak sfra eitlenir

Ve bu deerleri yerine konursa

balamann rlatif genilii:


23/37

3. Tahkikler:

ekme gerilmelerinin meydana gelmedii durumda, devrilme tahkiki

yaplmasna gerek yoktur.

Dier durumlarda D noktasna gre yazlacak momentler ile,

Kayma emniyeti:

Srtnme katsays salam kaya: 0,8 atlakl kaya: 0,7

akl ve iri kum: 0,4 kumlu zemin: 0.3


24/37

Taban gerilmeleri:

Taban u

noktalanrndakigerilmeler:


25/37

7.2.5. Uygulama Profili

Uygulama profilinden dm yatana gei R> 5H erilik yanapl daireyardm ile salanmaldr. H = h+ Vo2/2g (savak zerindeki enerji ykseklii)


26/37

7.3.2. evrintisiz Akm

Akmn her noktasnda evrintinin sfr olmas halinde

byle bir akma evrintisiz (potansiyel akm) ad verilir.evrintisiz bir akmda her noktada:

Akm Fonksiyonu

fonksiyonuna akm fonksiyonu denirnk bu fonksiyonun herhangi bir

noktadaki deerinin bu nokta ile O orijiniarasndaki herhangi bir izgiden geen(ekil dzlemine dik dorultuda birimuzunluk iin) debiyi vermesindendir.

HDROLK KTABINDAN


27/37

Potansiyel Fonksiyonu

Akm evrintisiz ise ayrca bir (x, y) potansiyel fonksiyonu tanmlanr:

Akm A

HDROLK KTABINDAN


28/37

7.4.4. K rit ikSzma Boyu

Balamann altndan szan suyun ak hz belirli bir kritik deerin zerinekarsa zemin paracklarn da beraberinde srkleyerek temelin altndaerozyon meydana gelmesine sebep olur

szma basnc tesiriyle mansaptaki zemin ktlesi yukar doru kalkabilir

ve tnel eklinde geitler (su damarlar) oluabilir. Bu ekilde oluanborulanma olay szma boyunu uzatrnak suretiyle nlenebilir.

Zeminlerde msaade edilen birim boydaki maksimum basn deiimi I/C

olmak zere borulanma olmamas iin minimum szma boyu,

L = C H

L: minimum szma boyu, C: zemin cinsine bal szma katsays, H: memba

ve mansap su seviyeleri arasnda en byk ykseklik (basn) fark


29/37

Lane, 300 civarndaki yap zerinde yapt inceleme sonucunda:

Borulanma olaynda, szma izgisinin dey ksmlarnn yatayksmlarndan 3 kat daha etkili olduunu tesbit etmitir.

Bu durum; zeminlerde dey ynde oluabilecek en byk geirgenliinyatay yndeki geirgenlie gre daha kk olmasndandr.

Lane, szma boyu iin yukardaki eitliini aynen kullanmakla beraberszma boyu ve C katsaylarn yeniden tanmlamtr.

Lane metodunda kritik szma boyu, dey uzunluklarn kendisi, yatay

uzunluklarn ise te biri esas alnr.


30/37

7.4.5. Taban Su Basncnn Azaltlmas

1. Temel zeminin geirgenliini azaImak,

2. Szma boyunu uzatmak(saplama duvar, palplan, geirimsiz memba rts gibi),

3. Memba ve mansap su seviyeleri arasndaki fark azaltmak,

4. Tabanda filtre tekil etmek,


31/37

7.3. HAREKETL BAGLAMALAR

1. Hareketli Balamann Ksmlar:

a. Kapaklar,

b. Orta Ayaklar,

c. Kenar Ayaklar,d. Dm Yata,

e. Anroman,

f. Szdrmazlk Yaplar

(saplama duvar, palplan,memba rts, ters filtre)


32/37


2. Kapak zellikleri:

1. Don ve takn durumu iletme emniyeti

2. Minimum kuvvetle kapakta kolay ve abuk hareket

3. Her kabartma seviyesinde alabilmeli.

4. Su seviyesi hassas olarak ayarlanabilmeli.

5. Su kayplar minimum olmal,

6. Hidrolik, statik ve dinamik ynden istenilen btn artlar salamal,

7. Balama kapaklan ayn aklkta ve ayn zellikte olmal,

8. Kapaklann iletme ve bakm masraflar az olmal,9. Kapaklar doa grnmn bozmamaldr.


33/37


4. Kapaklara Etki Eden Kuvvetler:

1. Kapan kendi arl,

2. Memba ve mansap su basnc,

3. Klape veya kapak zerindeki su yk,

4. Kaldrma kuvvetleri,5. Buz arpmas, buz yk,

6. Gemi arpmas, gemi yaslanmas,

7. Deprem kuvveti,

8. Titreimler sonucu oluan ek kuvvetler9. Is deiimlerinin etkisi,

10. Rzgar basnc,

11. Mesnet artlarnda deime.


34/37


5. Kapaklarn Snflandrlmas:

a) Kabartma salayan ksmn yapl ekline gre:

I. Tek paral veya ok paral (basi kiri ve ubuk ine),2. Dz (snne kapak gibi) veya eri yzeyli (radyal, sektr ve balk karn kapaklar),3. Silindir kapaklar olmak zere gruplandnlabilir.

b) Kapaklarn hareket ekline gre:

I. Yukan ekilen (dey, radyal ve silindir kapaldar..)2. Aaya indirilen (sektr, ift kapak, ...),3. Dner (silindir kapak),

4. Yatrlan (balk karn ve at tipi kapaklar, klapeler, ...),

5. Yukardaki tm hareket eklinin deiik kombinasyonlar eklinde ieren kapaklar

c) Ykleri aktanna ekline gre:

I. Ykleri ayaklara aktaran (dey, radyal, silindir kapaklar),2. Ykleri dorudan doruya temele aktaran (sektr, balk karn ve at tipi kapaklar)


35/37


6. Kapak Tipinin Seimi:

1. Balama yerindeki temel durumu,

2. Salamann brt uzunluu, ayaklar arasndaki aklk,

3. Kabartma ykseklii,

4. Takn debisinin bykl,5. Buz geii,

6. Yzen cisimlerin miktar,

7. Srnl maddesi debisi,

8. klim artlar,9. Kapaklann hareket mekanizmas,

10. Bakm ve onanm maliyeti,

11. Balamann doa ile uyumu,

12. Salamann iletme artlar.


36/37


ekil 7.15: Batm Akmlar iin x-Deerleri:


37/37

7.3.2. Kapak Tipleri

Documents

0 SU KAYNAKLARI Ders Notları 3b