№72 (28800)16 СƏУІР

СЕНБІ2016 ЖЫЛ

Динара БІТІКОВА,«Егемен Қазақстан»

«АЭФ-тың басты тақырыбы – «Жаңа экономикалық ақиқат: əртараптандыру, иннова ция-лар жəне білім экономикасы». Аталмыш тақырып шеңберінде əлемдік экономиканы дамытудың негізгі үрдістері мен сын-тегеу-рін дері, сонымен қатар, жаңа эконо микалық ақиқат дəуірінде ұзақ мерзімді экономикалық өсумен қамтамасыз ету мəсе-лелері талқыланады», деді Ə.Ер-ғалиев. Оның айтуынша, форум жаһандық экономиканы орнық-ты дамытудың сын-тегеурін дері мен тəуекелдерін, əлемдік қаржы-экономикалық жүйенің қазіргі

мəселелерін шешу жол дарын талқылау үшін жетекші халық-аралық сарапшылар, бизнес пен

мемлекет өкілдерінің үлкен тобын біріктіретін ауқымды алаң болып табылады.

Жыл сайынғы Астана эконо-мика лық форумы Қазақстан Рес -пуб ликасының Президенті Нұр-сұл тан Назарбаевтың баста масы бо йынша өткізіліп келеді. Форум биыл тоғызыншы мəрте өткізілмек.

АҚПАРАТТАРаєыны● «Даму» қоры микро қар -

жыландыру ұйым дары ар-қылы 1 млрд. теңге еліміздегі ша ғын кəсіпкерлікті дамы-туға бөлінді. Қаражат ауыл-ай мақтағы бизнес өкілдеріне жеңіл детілген несие түрінде бері леді. Мамандардың айтуын-ша, 2020 жылға дейінгі шағын қаржы ұйымдары арқылы кəсіпкерлерге бөлінетін қаржы 15 млрд. теңгені құрамақ.

● Па риж қаласында «Қазақстанмен кез десу» ат-ты инвестициялық форум өтті. Ша ра ға Қазақстанның Франция дағы елшілігі қолдау та нытса, Business France фран-цуз мем лекеттік ұйымы ұйым-дастырды. Бұл бизнес-форумға 60-қа тарта француздың ірі жəне орта компаниялары, Қазақстан сыртқы сауда палатасының өкілдері қатысты.

●Оңтүстік Қазақстан облы сындағы «Оңтүстік» индус триялық аймағында жаңа зауыттың құрылысы бастал ды. Зауыт 2016 жылға өнді ріс тік жоспар бойынша і р і т ү й і р л і а с ф а л ь т т а н 7 мың тонна, майда түйірлі ас-фальттан 22 мың тонна, жалпы алғанда, жылына 30 мың тонна асфальт шығаруды көздеп отыр.

●Ақтөбеде «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің» 32 мың салымшысы 2,3 млрд. теңге өтемақы ала тын болды. Бүгінгі таңда банк филиалында 43 800 салымшы бар. Айта кетейік, аталған өтемақыны 1 млн. теңгеден астам сомасы бар клиенттер алады.

● Қызылорда облы сын-дағы Қазалы ауданында 404 адам 3,5 айда өзінің тұрақты кəсібін бастады. Сондай-ақ, ауданда 221 адам ақылы қоғам-дық еңбекке тартылған. Ал жұмыс іздеуші 288 жастың 245-і тұрақты жұмысқа орналасты. Қазіргі таңда Қазалыда жұ-мыссыздық деңгейі біршама төмендеп келеді.

● Биыл Қостанай облы-сын да жол жөндеуге 19 млрд. теңге бөлінді. Мұның 8 млрд. теңгеге жуық қаржысы облыс орталығының жолын жөндеуге жұм салады. Аймақ басшысы Ар химед Мұхамбетовтің ай-туынша, облыс орталығының 18 көшесі жөндеуден өтеді, соның ішінде 5 көшенің жолын жаңа технология бойынша жөндеу жос парланған.

● Таразда педагоги калық институт жанын дағы ака-де миялық орта лыққа мем-лекет қайраткері Мырза тай Жолдасбековтің есімі бе-рілді. Академиялық ұтқыр-лық жəне халықаралық б ай-ланыстар бағытындағы орта-лық тың лентасын қию сəтіне Жам был облысының əкімі Кəрім Көкірекбаев пен ғалым-ның өзі қатысты. Салтанатты шарада қайраткер өз ін ің қызмет барысында 25 жыл ұстаған порт фелі мен талай шығарма тудырған қаламсабын орта лыққа сыйға тартты.

Хабарлар Үкімет, облыстық əкімдіктер сайттары,

«ҚазАқпарат» агенттігі жəне «24kz» телеарнасының

деректері бойынша дайындалды

Кеше Мəжіліс Спикері Бақтықожа Ізмұхамбетовтің төрағалығымен Мəжіліс бюросы өтіп, алдағы жалпы отырыстың күн тəртібі нақтыланды, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі.

Мəжіліс бюросы: кїн тəртібі наќтыланды

Ғабит ІСКЕНДЕРҰЛЫ, «Егемен Қазақстан» – Ташкенттен (Өзбекстан)

Мемлекет басшылары қол жеткіз ілген екіжақты жəне көпжақты форматтағы өзара іс-қимыл деңгейіне қанағат тану-шылық білдіріп, 1998 жылғы 31 қазандағы Мəңгілік достық ту-ралы жəне 2013 жылғы 14 мау-сымдағы Стратегиялық серіктестік туралы мемлекетаралық шарт-тардың аясында өзара тиімді ынтымақтастықты барлық салалар-да одан əрі кеңейтуге жəне ұлғай-туға өзара ұмтылысын растады.

Президенттер екіжақты сау-да көлемінің өсуін қамтамасыз етуге, оның құрылымын əр та-рап тандыруға, инвестициялық ын ты мақтастықты жандандыру-ға, сон дай-ақ сыртқы сауда жүк-тері тран зитіне қолайлы жағ дай қалып тастыруға өзара ниеттестік білдірді.

Экономика саласындағы же-місті серіктестікті жүзеге асыру-дың маңызды факторы ретін де бірлескен жəне шетелдік кəсіп-орындардың қызметін айтуға бо-лады. Қазіргі уақытта Өзбекстанда қазақстандық капиталдың қаты-суымен 206 кəсіпорын жұмыс

істеп, оның 171-і бірлескен кəсіп орын болса, 35 кəсіпорын 100% қазақстандық капиталдың еншісінде. Сауда, көлік-логистика жəне қызметтің басқа да түрлері, құрылыс материалдарын жəне халық тұтынатын тауарлар өнді-ретін салаларда қазақстандық 3 компанияның өкілдігі еңбек етеді. Өз кезегінде біздің елімізде өзбекстандықтардың қатысуымен 151 кəсіпорын жұмыс істейді.

Өзбекстан біздің елімізге ж еміс-жидек, тоқыма өнімдерін, көлік құралдарын, тыңайтқыштар, құрылыс материалдарын шығар-са, Қазақстан өз кезегінде қара жəне түсті металдар, мал жəне өсім дік майларын экспорттай-ды. Мүмкіндік тұрғысынан қара-ғанда, бұлардың қатары əлдеқайда өсуіне алғышарт қалыптасып келеді.

Мемлекет басшылары 2016 жыл ғы 11 наурызда Астана қа-ла сында 15-ші отыры сы өт-кен Қазақстан Респуб ли касы мен Өзбекстан Респуб ли касы

ара сындағы екіжақты ын ты-мақ тастық жөніндегі бірлескен үкіметаралық комиссияның қыз метін оң бағалады. Комис-сияның екіжақты серіктестіктің басымдығы бар бағыттарындағы өзара іс-қимыл дар ды іс жүзінде үйлестіру жəне қар қындандыру тетігі ретінде атқа ратын маңызды рөлі аталып өтті.

Президенттер халықаралық саясаттағы басты мəселелер бойынша ұстанымдарының жақындығын немесе сəйкес-тігін мəлімдеді, бей бітшілікті, қауіп сіздік пен тұрақ тылықты жаhан дық жəне өңірлік ауқымда нығайту ісіне өзара атса лысуға деген ұмтылыстарын атап өтті. БҰҰ, ШЫҰ жəне ТМД, сон дай-ақ бас қа да халықаралық жəне өңір лік ұйымдар аясындағы өзара тиім ді ынтымақтастықты жандан-дыру ниетін растады.

Бұл орайда, Қазақстан Рес-пуб ликасының Президент і Н.Ə.Назарбаев Өзбекстан Рес-публикасының Президент і

И.Ə.Кəрімовке БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің 2017-2018 жылдар-дағы тұрақты емес мүшелігіне Қазақ станның кандидатурасын қол дағаны үшін алғыс білдіріп, бұл шешім елдеріміздің арасын-дағы достық жəне стратегия лық қарым-қатынастардың жар қын үлгісін көрсетіп отыр деп атап өтті.

Президенттер халықаралық істердегі кез келген даулардың, қарама-қайшылықтар мен келіс-пеушіліктердің шешілуі тек сая-си жолмен, келіссөздер арқылы жəне басқа да бейбіт жолдармен, БҰҰ Жарғысында бекітілген негізгі халықаралық нормалар мен қағидаларды мүлтіксіз сақтау арқылы ғана мүмкін екенін тағы да растады.

Президенттер халықаралық терроризмге, діни экстремизм-ге, заңсыз көші-қонға, есірткі тасы малына, трансұлттық ұйым-дасқан қылмысқа жəне екі-жақты форматтағы, сондай-ақ халықаралық құрылымдар

шең беріндегі басқа да сын-қатерлерге жəне қауіптерге қарсы күрестегі ынтымақтастықты одан əрі дамыту қажеттігін атап өтті.

Мемлекет басшылары Ауған-стан дағы бейбітшілікті жəне тұрақ тылықты қалпына келтіруді тез детуге өздерінің бейілдігін растады. Бұл ретте, Қазақстан мен Өзбекстанның Ауғанстан Ислам Республикасы экономи-касын қалпына келтіруге қосқан үлесінің маңыздылығы ерекше аталып өтілді.

Президенттер Орталық Азия-дағы трансшекаралық өзендердің су ресурстары халықтардың ортақ мұрасы мен игілігі болып та-былатынын жəне бүкіл өңірдің тұрақтылығы мен əл-ауқаты осы ресурстарды ақылға қонымды жəне əділ пайдалануға тəуелді екенін атап өтті.

––––––––––––––––––––––Суреттерді түсіргендер

С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ

Астана экономикалыќ форумыОл биыл да əйгілілердіѕ басын ќоспаќ

Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мəлихатында алдағы 24-26 мамырда өтетін Астана экономикалық фо румы туралы айтылды. Оған «Эконо-мика лық зерттеулер институты» АҚ бас-қарма төрағасы Əсет Ерғалиев қатысты.

● Сақтансаң – сақтайдыНазар аударыѕыздар: кґктемгі тасќын!

Елбасы тапсырмасына – ерекше назар « Н ұ р О т а н » п а р т и я с ы н ы ң

Орталық аппаратында партия Төрағасының бірінші орынбасары Асқар Мырзахметовтің қатысуымен партияның Парламент Мəжілісіндегі фракциясының жетекшіс і мен мүшелері, өңірлік филиалдар мен

барлық деңгейдегі мəслихаттардың партия фракциялары басшыларымен отырыс болып өтті.

Бейне-конференциялық бай-ланыс режімінде партияның өңірлік филиалдарының өкілдері де қатысқан шара барысында Елбасының 24 наурызда өткен Саяси кеңес бюросында барлық

деңгей дегі фрак циялар мен жал-пы партия ның алдына қойған 6 нақты қа дам ды іске асыру мəселелері талқы ланды.

А . М ы р з а х м е т о в п а р т и я Саяси кеңесі бюросының жəне

Парламент Мəжілісіндегі партия фракциясының алғашқы оты-рысында партия Төрағасы алға қойған міндеттерді жүйелі түрде жүзеге асырудың маңызды екенін алға тартты. Бес институттық ре-форма мен «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарын орындауда партияның алатын орны ерекше. Сол себепті партия Мəжіліс пен барлық деңгейдегі мəслихаттардағы пар-тиялық фракциялардың жұмысын жетілдіріп, олардың өзара байла-нысын нығайту мəселесіне ба-сымдық беруі тиіс.

Парламент Мəжілісіндегі пар-тия фракциясының жетекшісі

Гүлмира Исімбаева атап өткендей, фракция жұмысы Мемлекет бас-шысы белгілеген міндеттерді іске асырудың шеңберінде құ-рылады. Оның айтуынша, бес инс титуттық реформаны іске асы-ру жөніндегі Ұлт Жоспары аясын-да қабылданған 59 заңның жүзеге асуына жүйелі түрде партиялық мониторинг жүргізіліп, олар-ды халыққа жеткізу, түсіндіру жұмыстары іске асады. Фракция жұмысын тиімді ұйымдастыру мақсатында оның құрылымы бекітіліп үлгерген.

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан»

ЮНЕСКО шешімімен əлем-дік деңгейде атап өтілетін Əли хан Бөкейхановтың туға -нына 150 жыл толуы құр меті-не арналған іс-шара Ал ма-ты қа л а сында тұсауын ке сіп, оған Мем лекеттік хатшы Гүл-шара Əбдіқалықова, Алматы қаласының əкімі Бауыржан

Байбек, Парламент Сена-ты ның депутаты, Қазақстан Жазу шылар одағының төр-ағасы Нұрлан Оразалин, əл-Фараби атын дағы Қазақ ұлттық универ си теті нің ректоры Ғалым Мұтанов жəне елімізге белгілі ға лымдар, бі лім мен мəдениеттің көрнекті өкіл дері қатысты.

Ўлттыѕ ўлы тўлєасы ўлыќталды

Ұлтымыздың жəне күллі түркі əлемінің тарихындағы ұлы тұлғалардың бірі, «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысының негізін қалаушы əрі көсемі, саяси қайраткер Əлихан Бөкейхановтың туғанына 150 жыл толуына орай əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде «Əлихан Бөкейханов жəне «Алаш мұрасы» атты ғылыми-тəжірибелік конференция болып өтті.

Құрметті солтүстік қа зақ стандықтар! Жа қын күндері Пет ропавл қаласы маңында, Есіл өзенінің алабында су тас қынының үдемелі кезі өтеді деп күтілуде. Осы ған байланыс-ты СҚО ТЖ департаменті су дың көтерілуі

кезең інде су ба сатын аудан дардың саяжай учаске лерінде болудың жəне ба лық аулаудың аса қау іп тілігі туралы ес кер теді.

СҚО ТЖ департаментінің Мемлекеттік тіл жəне ақпарат тобы

(Соңы 3-бетте)

(Соңы 2-бетте)

(Соңы 2-бетте)

ОРТАЌ МЇДДЕ ОРАЙЫНДАЄЫ САПАР

Өзбекстан Республикасының Президенті Ислам Кəрімовтің шақыруымен 2016 жылғы 14-15 сəуірде Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Өзбекстан Республикасына сапары болып өтті.

Сенім мен өзара түсіністік жағдайында өткен келіссөздер барысында Мемлекет басшылары саяси, сауда-экономикалық жəне мəдени-гуманитарлық салалардағы ынтымақтастықтың ахуалы мен даму келешегін, сондай-ақ бірқатар халықаралық жəне өңірлік саясаттағы өзекті мəселелерді талқылады.

(Соңы 2-бетте)

Онда депутаттар талқысына Македониямен инвестицияларды көтермелеу жəне өзара қорғау ту-ралы үкіметаралық келісімді ра-тификациялау туралы заң жобасы ұсынылғалы отыр.

Бұл келісімге 2012 жылы 2 шіл-деде Македония Республикасы Президентінің біздің елімізге ресми сапары кезінде қол жет-кізілген. Ол қос мемлекеттің инвес тициялық ахуалын жақ-сартуға жəне өзара сауда-эконо-микалық ынтымақтастықты

одан əрі нығайтуға ықпал етеді.Сондай-ақ, жалпы отырыста

ілеспелі құжатпен «Жайылымдар туралы» заң жобасы бойынша бейін ді комитетке қорытынды əзір леу мерзімін тағайындау жөнін де қаулы қабылданбақ.

Аталған заң жобасы тіке лей Мəжіліс депутаттары баста ма-шылығымен əзірленген. Онда еліміздің жайылымдық жерлерінде орын алып отырған олқылықтар ескеріліп, тиімді басқару тетіктері қарастырылады.

16 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz2

(Соңы. Басы 1-бетте)

Қазақстан мен Өзбекстан сенімді нығайту, мүдделерді өзара есепке алу, энергия мен судың тиімді үнемделуін қамтамасыз ету, өзара іс-қимылдың форматта-ры мен тетіктерін жандандыруға бағытталған ортақ ұстанымдарды, жаңа идеялар мен бастамалар-ды іздеу мақсатында Орталық Азияның барлық мемлекеттерін сындарлы диалогқа шақырды. Трансшекаралық өзендерде жаңа гидротехникалық құрылыстарды салу мəселесін қарастыру кезінде трансшекаралық ықпалы бар жобалардың барлығын бассейн елдерімен келісуді қарастыратын БҰҰ-ның конвенцияларында жəне басқа да халықаралық құжаттарда бекітілген халықаралық су құқығының жалпы танылған нормаларын қатаң басшылыққа алу, сондай-ақ тиісті тəуелсіз халықаралық сараптама жүргізу қажет.

Екі ел басшылары Халықара лық Аралды құтқару қоры (ХАҚҚ) Арал өңірін жəне Арал өңірі аймағын экологиялық сауықтыруға жəне оның əлеу меттік-экономикалық мəселе лерін шешуге бағытталған жобалар мен бағдарламаларды жүзеге асыруда өңір елдерінің өзара іс-қимылының маңызды тұғырнамасы болатынын айтты. Осыған байланысты ХАҚҚ-тың

рөлі мен маңызын ұдайы нығайту, сондай-ақ қор аясында жобалар мен бағдарламаларды тиімді іске асыруға бағытталған өңірлік жəне халықаралық іс-əрекеттерге қолдау білдіру қажеттігі атап өтілді.

Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назарбаев пен Ислам Кəрімов күн тəртібіндегі өзекті халықаралық мəселелерді, сондай-ақ, өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз ету-ге, Ташкентте өткізу жоспарла-нып отырған ШЫҰ Саммитіне қатысты жайттарды талқылады.

Қазақстан Президенті екі елдің арасындағы тарихи достық қатынастарға тоқталып өтті.

– Біз бұл байланыстарды тəуелсіздік жылдары сақтап қана қоймай, мемлекеттерімізді жақындастыра түстік. Бұл орай-да, көрші ретіндегі біздің риясыз ниетпен кездесу тəжірибеміздің маңызы зор. Мен Сізбен досты-ғымды, қазақ пен өзбек халқының достығын мақтан тұтамын. Мақсат – осы қарым-қатынастарды, өзара сенімді нығайтып, келесі ұрпаққа мирас етіп қалдыру. Барша қазақстандықтар атынан өзбек халқына табыс пен бақ-береке тілеймін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

И.Кəрімов екі мемлекет ара-сында шынайы достық қарым-қатынас, құрмет пен өзара тілеулестік бар екенін айтты.

– Біз өмір сүріп жатқан

қазіргідей күрделі кезеңде дəл осы қасиеттер қажет. Нұрсұлтан Назарбаевтың бұл сапары қазіргі жағдайда дұрыс шешімді бірлесіп іздеу жолында пікір алмасу үшін де маңызды. Əлемдік экономикада дағдарыс жалғасуда, дүниежүзінің ешбір мемлекеті қиындықтан кен-де емес. Біз дұрыс жолмен жүріп, əрдайым бағытымызды бірлесе байыптап отыруды қалаймыз, – деді Өзбекстан Президенті.

Мемлекет басшылары екі халықтың мəдени-тарихи жəне тілдік жақындығын атай оты-рып, білім, ғылым, денсаулық, мəдениет, өнер, туризм, спорт жəне басқа салалардағы ынты-мақтастықты одан əрі дамытуға бейілділігін растады.

Қазақстан Республикасы мен Өзбекстан Республикасының көшбасшылары қол қойылған е к і ж а қ т ы ж ə н е к ө п ж а қ т ы шарттарды жүзеге асырудың, мемлекетаралық қарым-қатынас-тарды нығайтудың іргелі негізі болып саналатын екі мемле-кет арасындағы шарт-құқықтық базаны одан əрі кеңейтудің маңыздылығын атап өтті.

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Өзбекстан Республикасының Президенті Ислам Кəрімовке, барша өзбек халқына жылы қабылдағаны жəне қонақжайлығы үшін алғыс білдірді.

ОРТАЌ МЇДДЕ ОРАЙЫНДАЄЫ САПАР

Іс-шараның шымылдығын түре отырып, Ғ.Мұтанов Əлихан Бө-кейхановтың азаматтық ұстанымы мен өмірлік мақсаты тəуелсіз Қазақ мемлекетін құру болғандығына ерекше тоқталды. Ол өз сөзінде «ХХ ғасырдың басындағы қазақ тарихын зерттеген Оксфорд жəне Сорбонна университеттерінің про-фессорлары Əлихан Бөкейханов бастаған Алаш қозғалысының қайраткерлері күрескен тарихи кезеңге «Мəдени ренессанс дəуірі» деген баға бергенін, Əлихан Бөкейхановтың, Сұлтанмахмұтша айтқанда, «Қазақ үшін жүрек май-ын шам қылған» ұлт қайраткері екендігіне баса назар аударды. Кезінде Əлихан Нұрмұхамедұлы «Алған білімін өз халқының өмірімен бірлестіре алған адам ғана бақытты, оның жиған білімі баянды», деген келелі ой айтқанын тілге тиек ете келіп, еліміздегі көшбасшы білім ордасы – əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті осындай ұлы тойдың басы-қасында болу мəртебесіне ие болғандығын атап өтті.

Г.Əбдіқалықова өзінің алғы-сөзінде көрнекті қоғам жəне мемле-кет қайраткері, ғалым, журналист жəне этнограф Əлихан Бөкейханов өзінің бар саналы ғұмырын қазақ халқының азаттығы мен дамуы-на арнағанын атап өтті. «Алаш» ұранды ұлт қайраткерінің ұлт-азаттық қозғалыс басшылығына келіп, ұлттық мемлекетті қайта жаңғырту қажеттілігі идеясының негізін қалап, мақсатқа жету жолдары мен негізгі міндеттерді айқындағанын айта отырып, кезінде Бөкейхановтың қазақтың ұлт ретінде сақталып қалуын, оның əрі қарай дамуы мен гүлденуін қамтамасыз ету мақсатындағы іс-əрекеттері ұлттық тарих ше-жіресіне алтын əріптермен жазы-латындығын баса айтты.

– Ұлтымыздың аса көрнекті тұл ғасы, мемлекет жəне қоғам қайраткері, Алаштың арысы Əли-хан Бөкейхановтың өмірі мен қыз-меті бүгінгі жəне келер өскелең ұрпаққа үлгі. Бейбіт кезеңде күн кешіп отырған ұрпақтың бақы тына бұйырған ел Тəуелсіздігі жо лын-дағы ұзақ та тағдырлы күрестің маңызды белесі ол – ХХ ғасырдың басындағы «Алаш» қозғалысымен тікелей байланысты екені ақиқат. Бабалар аңсап өткен, өмірлік мақсаты тұтқан тəуелсіздіктің толайым жетіс тіктері мен ба-тыл қадамдарын жүзе ге асырып отырған бүгінгі Мемлекет бас-шысы Нұрсұлтан Назарбаев тың сындарлы саясаты аясында біз өткенімізді түгендеп, өшкені мізді жағуға зор мүмкіндік алып отыр-мыз, – деді Гүлшара Нау ша қызы өзінің құттықтау сөзінде.

Мемлекеттік хатшыдан кейін сөз алған Б.Байбек баба лар ама на-тының адал сақтау шысы, мемлекет жəне қоғам қайрат кері Əлихан Бөкейхановтың туға нына 150 жыл толуына орай ұйымдастырылған кон ферен ция ның жұмысына қала жұрт шылығы атынан сəттілік тіледі.

– Артында өшпес із қалдырған Бө кейханов тұжырымына сүйен-сек, толық ұлттық тəуелсіздікке қол жет кізетін жалғыз жол – ұлт-тық мəдениетті ел жадында, бол-мысында сақтай отырып, жал-пы қоғамды заман талабына сай озық өркениеттер үлгісін де дамыту болмақ. Ата-бабала ры мыз аңсаған азаттыққа қол жеткіз ген халқымыз сабыр мен салиқа лы лықты ту еткен Елбасы саяса тының арқасында елдік тұғырын нығайтып, бүгінде тамы-рын сонау терең ықылымдардан тартқан «Мəңгілік Ел» идеясы-на ұласты, – деген қала басшысы қазіргі таңда ұлт мəдениеті мен ел өркениетін дамытуға үлес қосып отырған қала жұрт шылығы мен іскер топтардың қол жеткізген жетістіктеріне тоқта лып өтті.

Конференция жұмысы «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысы мен елі-міздің тəуелсіздік алуына өл шеу-сіз үлес қосқан қозғалыс көш-бас шы ларының мұрасын қалың көп шілікке кеңінен насихат тады. Азаттықты аңсаған бабалары-мыз дың ұлы мұраты Қазақстан Рес публикасының Тұңғыш Пре-зиденті Нұрсұлтан Назарбаевтың тұсында жүзеге асып, сындарлы сая сат жүргізіп отырған Мем ле-кет басшысының ұсынған «Мəң -гі лік Ел» идеясы кешегі арыс -тарымыздың ұстыны болған «Алаш» қозғалысының негізгі ұс-та нымы – қазақ халқының бос тан-дығымен тығыз үндесіп жатқан-дығы айтылды.

Ғылыми-тəжірибелік кон-фе ренцияның пленарлық мəжі-л і с і н д е М . Ə у е з о в а т ы н д а -ғы Əдебиет жəне өнер инс ти-туты ның директоры Уəлихан Қалижанұлы «Ұлттың ұлы тұлғасы», Білім жəне ғылым ми нистрлігі жанындағы Тарих жəне этнология институтының ди рек торы Хангелді Əбжанов «Ə.Бөкейханов жəне ұлт тық та-рихты зерттеу методоло гиясы», Ұлттық ғылым акаде мия сының корреспондент-мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, про-фессор Мəмбет Қойгелді «Əли-хан Бөкейхан – Қазақ ұлттық қоз ғалысының көсемі» деген тақы рыптарда баяндама жасады.

Тəуелсіздікті көксеп өткен асыл азаматтың туғанына 150 жыл толуына орай өткізілген іс-ша ра аясында «Алаш» қозғалысы тура-лы деректі фильм көрсетіліп, Əли-хан Бөкейханов шығар машы лығы мен «Алаш» қозғалысы тура лы кітап көрмесі мен Мұхамед жан Сералиннің «Айқап» журна-лының жалғасы болып санала-тын жаңғырған «Айқап» басы лы-мының тұсаукесер рəсімі ұйым-дастырылды.

АЛМАТЫ

Ўлттыѕ ўлы тўлєасы ўлыќталды

(Соңы. Басы 1-бетте)

Сонымен қатар, «Нұрлы Жол» бағдарламасы мен мемлекет-тен бөлінген қаржының тиімді жұмсалуы айрықша бақылауда. Бұл үшін түйткілді мəселелер мен бөлінген қаражаттың жұмсалу тиімділігін арттыру бойынша фракция отырыстары тұрақты түрде өткізіліп тұрады.

Сондай-ақ, Сайлауалды бағ-дарламаны уақтылы əрі сапа-лы іске асыру мақсатында бағ-дарлама бағыттары бойынша пар тиялық тəлімгерлер жұмысы ұйым дастырылады. Оған қоса, пар тия хатшысы Н.Годунованың ай туынша, партия жанындағы

са рапшылық топтардың жұ мы-сы жалғасатын болады. Олар дың құрамы да Парламент Мəжі лісін-дегі партия фракциясы құра-мы ның өзгеруіне байланыс ты біршама жаңарды.

Партия тұрғындардың өзекті мəселелерін анықтау мен шешу бағытындағы жұмысын, оның ішінде партиялық жобаларды іске асыруды жандандырмақ. Демо-кратиялық күштердің жалпы-ұлттық коалициясы, жемқорлыққа қарсы кеңестер мен кəсіпкерлікті қолдау бағыттарындағы жұ мыс-тар да белсенді жүргізіледі.

Партия хатшысы Ф.Қуанғанов өз сөзінде партия үшін аса маңыз-ды бағыттың бірі Қазақстан халқы

Ассамблеясымен өзара байланыс-ты орталық жəне өңірлік дең гейде қамтамасыз ету екендігін атап көрсетті.

Партия аппаратының басшы-сы Ж.Қожахметовтің айтуынша, бүгінгі таңда фракцияның орта-лық пен жергілікті жер лер дегі жұмысы халықтың ағым дағы мəселелерін шешуге ар налуы ке-рек. Яғни, бұл үшін де фракция мүшелерінің қоғам дық кеңестерге қатысуы жəне екі жақты «кері байланыс» ны ғайып, қоғамдық қабыл дауларда қа былдаулар саны артып, жұрт шы лықпен тұрақты кездесулер өткізілуі керек.

Осы тақырыпты партия хат-шысы Қ.Жұмашев жалғастырып,

жергілікті мəслихаттарға жаңадан сайланған депутаттардың алдын-да ауқымды міндеттер тұрғанын айтты. Сондай-ақ, ол фракция мүшелерінің жұмысы регламент бойынша бағаланып, рейтингісі шығарылатынын жеткізді.

Ал «Жас Отан» ЖҚ төрағасы Ш.Байманов партияның жастар сая сатын жүзеге асыру жөніндегі жұмыстарына тоқталды. Əсіресе, осы бағыттағы мемлекеттік бағ-дар ламаларға терең талдау жаса-латынын атап өтті.

Сонымен бірге, шара бары-сында Павлодар облыстық мəс-лихатындағы партия фрак ция-сының жетекшісі А.Оспанова мен партияның Батыс Қазақстан облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары С.Сүлеймен сөз алып, партияның жергілікті құрылымдарындағы жаңа жұмыс бағыттары жайлы баяндады.

Кездесу қорытындысы бой-ынша партия Төрағасының бірінші орынбасары партияның алдында тұрған мақсат-мін-деттерді ойдағыдай жүзеге асыруға барлық мүмкіншіліктері бар екенін айтып, əріптестеріне сəттілік тіледі.

Сəулебек БІРЖАН

Елбасы тапсырмасына – ерекше назар

Мейман Б.Ізмұхамбетовті Мəжіліс Төрағасы қызметіне сай-лануымен құттықтап, осы жауап-ты жұмыста табыс тіледі.

Палата Спикері атап өткен дей, Еуропалық одақпен əріп тестік байланысты кеңейту əрі терең-дету біздің еліміздің сыртқы сая-сатындағы басым бағыттардың бірі болып табылады. Оған Ел басы Нұрсұлтан Назарбаевтың таяу да ғана Брюссельге сапармен барып қайтқаны дəлел бола алады.

Кездесу иелері Қазақстан мен Еуропалық одақ арасын-да қол қойылған Кеңейтілген ынтымақтастық пен əріптестік туралы келісімді сөз етті. Аталған құжат Парламент Сенатында рати фикацияланып, үстіміздегі жыл ғы 25 наурызда Президенттің қолы қойылды. Тараптар бұл келі сімнің Қазақстан мен ЕО халық тарының əлеуметтік-эко но-микалық, мəдени-гума нитарлық салалардағы, сонымен қатар, екі жақты жəне көптармақты бай ланыстарын нығайтуға ерек -ше серпін беретініне сенімді.

Б.Ізмұхамбетов сауда-эко-но микалық байланысты сөз ете келіп, Еуроодақ Қазақстанның ірі сауда жəне инвестициялық əріп тесі екенін айтты. Мəселен, 2015 жылы Еуроодақпен сыртқы сау да 31 млрд. АҚШ долларын құра ған. Соңғы 10 жылда қос та-рап арасындағы тауар айналымы 13 есе, ал еуропалық инвестиция көлемі 10 есе өскен.

Мəжіліс Төрағасы шетелдік инвесторлар үшін Қазақстан ұсынып отырған қосымша ынта-ландыру шараларына тоқталды. Сонымен қатар, Мəжіліс Төрағасы Еуропалық одақпен визалық режімді оңайлатудың өзектілігін алға тартып, өкілдік басшысын қолдау көрсетуге шақырды.

Палата Спикері елшіні Мə-жі лістің жаңа құрамымен таныс-тыра келіп, Қазақстан Прези ден-тінің 5 институттық реформасын заңнамалық қамтамасыз ету жо-лында атқарылып жатқан жұмыс-тардан хабардар етті.

Мə жіліс еуропалық əріп -тес тері мен қайтадан құрылған

«Қа зақ стан Республикасы – Еуро па лық одақ» парламенттік ынты мақтастық комитеті ая-сында ық палдастықты одан əрі терең детуге дайын. Сондай-ақ, бю ро отырысында мүдделі мемлекет термен, соның ішінде Еуропа ел дері парламент тері-мен ынты мақ тастық жөнін-дегі топтардың жаңа құрамы бекітілді.

Өз кезегінде Т.Христеа екі тараптың ықпалдастық келісім-дерін жүзеге асыруға белсене араласатынын айтты.

Б.Ізмұхамбетов əңгіме бары-сында 22 наурызда Брюссельде болған лаңкестік шабуылға бай-ланысты көңіл айту білдіріп, бұл қатермен күресте Қазақстан Еуропа елдерін толықтай қол-дайтынын жеткізді.

Ґкілдік басшысымен ґзекті əѕгіме Кеше Мəжіліс Төрағасы Бақтықожа Ізмұхамбетов

Еуропалық одақтың Қазақстандағы өкілдігінің басшысы Траян Христеаны қабылдады, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі.

(Соңы. Басы 1-бетте)

Сур

етт

і түс

ірге

н М

ақса

т Қ

ҰСАЙ

ЫН

ОВ

Ел халқының айрандай ұйы-ған бірлігі қоғам дамуының негіз гі кепілі екендігін ескерте келіп, Елбасы өз Жолдауында бы лай деді: «Жауапты сəтте бір-лігімізді сақтап, еліміздің игілігі үшін аянбай тер төгуіміз керек. Біріміз бəріміз үшін, бəріміз біріміз үшін деген қағида, біз-дің басты ұстанымымыз болуы тиіс». Біздің пайымдауымыз ша, бірлік ең бірінші кезекте, бар-ша қазақстандықтардың жұды-рықтай жұмылуына ұйыт қы бо-лып отырған қазақ ұлты үшін қажет. Бұл орайда Елбасы өзінің «Қазақстан-2050» Стра тегиясында: «Тек бірлесіп қана, бүкіл халықтың күш-жігерін біріктіріп қана алға басамыз» деп шегелей айтқан бо-латын. Ал, біз өз тарапымыздан «алтау ала болса ауыздағы кетер, төртеу түгел болса төбедегі келер» дейтін халық на қы лын əр кез есте ұстауымыз керек.

Жасыратыны жоқ, еліміз тəуел-сіздік алған алғашқы жылдары халық түрлі қиыншылықтармен бетпе-бет келді. Бірақ, Елба сы-мыз дың салиқалы саясаты мен көрегендігінің арқасында халық тығырықтан жол тауып, еңсесін көтерді. Ендеше, қазіргі дағдарысты да еңсеруге еліміздің əлеуеті жетеді. Өйткені, Қазақстан халқының мақсаты айқын, болашақ бағыты анық. Елбасымыздың ширек ғасыр бойы жүргізген осындай парасатты саясатының нəтижесінде, Қазақстан бүгінгі таңда Давос экономикалық форумының Жаһандық бəсекеге қабілеттілік индексі көрсеткіші бойынша 42-ші орынды, ал бизнес үшін барынша қолайлы жағдайлар қалыптастыратын елдердің əлемдік

рейтингінде 41-ші позицияны иемденіп отыр.

Ал енді, еліміздің əлеуметтік саладағы жетістіктеріне келер болсақ, Елбасы өз Жолдауында: «Біздің халқымыз дəл қазіргідей өмір сүрген емес, халықтың тұрмыс деңгейінің, денсаулығының жақ-саруының нəтижесінде, қазақ-стандықтардың орташа өмір сүру деңгейі 72 жасқа жуықтады», деп орынды атап өтті.

Президент өз Жолдауында, əлемдік дағдарыстан туындаған еліміздегі экономикалық жəне қаржылық іркілістерге қарсы бағытталған үш стратегиялық міндеттерді айқындап берді: олар – өсім, реформалар жəне даму. Бұл міндеттердің түпкі мақсаты «100 нақты қадамнан» тұратын Ұлт Жоспарын жүзеге асырып, асқақ мақсатымыз əлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына ену, Мəңгілік Ел идеясының салтанат құруын қамтамасыз ету.

Осынау айрықша мəні бар стратегиялық жоспарларды жүзеге асыру үшін терең білімді, əрі жоғары білікті кадрлардың қажеттілігі айтпаса да түсінікті. Инновациялық экономика мен шикізаттық емес секторды құрудың негізгі тетігі – жоғары білікті кадр-лар. Сондықтан да Елбасы, білім беру мен денсаулық сақтау сала-ларын жетілдіруге арналған бұған дейінгі бағдарламалардың орын-далу керектігін айта келіп, «Мен 2017 жылдан бастап жаңа жоба – баршаға арналған тегін кəсіптік-техникалық білім бағдарламасы басталатынын жариялаймын», деп түйіндеді. Бұл дегеніміз еліміздегі тапшылыққа айналған техникалық кадрлар мəселесін шешудің төте жолы болатындығының анық дəлелі. Əйтпесе, дүниежүзінде жастарына орта білім бере ал-май отырған мемлекеттер жоқ емес. Ал Елбасының жастарға кəсіптік-техникалық мамандық алуына толық жағдай жасауын ел дамуындағы тарихи биік бе-лес деп айтуға болады. Осының барлығына біз тəуелсіздік арқылы, Елбасының сарабдал саясатының арқасында жеттік.

Президент, өз Жолдауында бюджетке түсіп жатқан салықтық түсімдердің 20 пайызға дейін төмендеп кеткенін ескерте келіп, барлық мемлекеттік ұжымдарды қаражатты мейлінше үнемдеп жаратуға шақырды. «Көрпеміздің көлеміне қарап көсілейік», деді Елбасы. Бұл мəселе əрбір отбасыға да қатысты. Өйткені, мемлекет дегеніміздің өзі миллиондаған отбасылардың жиынтығы емес пе? Бүгінгі таңда, əр отбасы

кіріс-шығысын мұқият есептеп, қаражатын барынша үнемдеуге көшуі керек. «Тарта жесең тай қалар» деген қазақ нақылы негізгі қағидаға айналуы тиіс. Ұлы баба-мыз Абайдың өзі адам атты ардақ-ты атқа ие болу жолындағы бөгет-терді – «өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ» деп, бес дұшпаның ретінде ескертіп кеткен жоқ па еді?! Ал бабамыздың «бекер мал шашпақ» деп отырғаны біздің күнделікті өміріміздегі ысырапшылдық. Банктерге басымыздағы құтхана, яғни бас панамызды кепілдікке қойып тұрып несие аламыз, бəсекеге түскендей той өткіземіз. Одан қалса, шектен тыс дастарқан жайып, «қонақтарымыз тойда ру-хани лəззат алып отырсын» деген оймен арнайы əнші шақыртып, олардың жол кіресі мен жатар орнын төлеп, жарты сағат не-месе бір сағат еріндерін жы-бырлатып тұрғаны үшін ақша төлейміз. Ақша болғанда да, АҚШ президенттерінің бейнелерімен безендірілген қыруар қаражат. Меніңше, осының бəрі де көлденең шығындар. Сөздің реті келгенде айта кетейік, осы біздің той өткізу үрдісімізді де реформалау керек сияқты. Бұл мəселеге өкілетті жəне атқарушы органдар назар ау-дарса, тіпті жақсы болар еді.

Сонымен Жолдау жарияланды. Бүкіл əлемді шарпыған саяси-эко-номикалық дағдарыс жағ да йынд-ағы атқарылар міндеттер сараланды. «Дағдарыс тардың бəрі де өткінші, өтеді де кетеді. Біз бұл дағ дарыстан да жеңімпаз болып шы ға мыз. Мен өз халқыма сене мін», деп түйіндеді өз Жол дауын Елбасы.

Ал біз, «бұдан да жаман кезіміз-де тойға барғанбыз» дейтін төзімді де еңбекқор халық емеспіз бе? Ендеше, Президент сенімін ақтау үшін шаршамай-талмай еңбек етейік, алға адымдай берейік!

Саттар ҚУАШБАЙ, Оңтүстік Қазақстан облыстық

мəслихатының депутаты, «Нұр Отан» партиясы əл-Фараби аудандық филиалының төрағасы,

экономика ғылымдарының докторы, профессор

ШЫМКЕНТ

Маќсат айќын, баєыт аныќЕлбасымыз Н.Ə.Назарбаевтың ел халқына арнаған əрбір Жолдауы, саяси-экономикалық жəне əлеуметтік тұрғыда аса терең мəні мен мазмұны бар тарихи құжат. Өйткені, онда өткен белестер зерделеніп, алынар асу сараланады. Сондықтан да, біз, он жеті жарым миллион-нан астам əрбір қазақстандық Жолдауды асыға күтеміз, оған үлкен үміт артамыз. Ал, үмітіміз əрдайым да ақталып келеді. Себебі, Елбасының қай Жолдауы болмасын бағдарлы бағдарлама: нақты да айқын, тиісті қаржымен қамтылған, тиянақты тұжырымдалған, ең бастысы, халықтың көңіліне жақын.

Жолдау жүгі

16 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 3

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев 2006 жылдың қазанын-да өткен Қазақстан халқы Ассемб-лея сының XII құрылтайында «Үштұғырлы тіл» туралы жоба-ны жария еткен болатын. Соны-мен қатар, 2007 жылғы «Жаңа əлемдегі жаңа Қазақстан» ат ты халыққа Жолдауында да «Тіл-дердің үштұғырлылығы» ат ты мəдени жобаны кезең-кезең мен іске асыруды ұсынды. Яғни, бұл бағдарламалардың басты идеясы Қазақстанды бүкіл əлем халықтарына үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде таныту еді. Атап айтатын болсақ, олар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – қарым-қатынас тілі жəне ағылшын тілі – дамыған мемлекеттермен терезе теңестіріп, солардың қатарына қосылу үшін қажет. Қарапайым тілмен айтқанда, қазақ тілді дамыту керек, орыс тілін қолданамыз жəне ағылшын тілін үйренеміз. Егер Елбасымыз құрған жоспар халық тарапынан

қолдау табатын болса, онда еліміз үлкен жеңістерге жетері айдан анық. Біріншіден, тілдердің бірлігі халықтардың бірлігіне алып келеді деген үміттемін.

Елімізде қазақ, орыс, ағыл-шын тілдері тең ұсталса, елі-міз экономикалық жағынан да бе лес терді бағындырары

а н ы қ . С о ң ғ ы ж ы л д а р д а ғ ы еліміздің елеулі жеңістерінің бірі ЭКСПО-2017 көрмесінен кейінгі əсем құрылыстар қайда қалады деп ойладыңыздар ма?! Ал сол ғимараттар Азияның бизнес орталығына айналғалы тұр. Ол орталықтың ресми тілі – ағылшын тілі болып саналмақ. Бұл еліміздегі туризмнің дамуына алып келер бірден-бір жол.

Екіншіден, лингвистика ғылы-мында, көп тіл білетін адамның ойлау аумағы, ой өрісі кең бола-тыны дəлелденген. Адам əр тілді үйрене отырып сол тілдің мəде-ниетімен, салт-дəстүрімен таны-сады. Қазақтың батыры, жазу шы Бауыржан Момышұлы «Қанша тіл білсең, сонша рет адам сың», – де ген екен. Сол себеп ті əр азамат өз ге тілдерді өзі үшін үйренуі керек.

Үшіншіден, қазір үш тілді меңгеру заманның талабына айналып бара жатыр. Мысалы, мен өзім оқитын біздің мектепте үш тіл тереңдетіліп оқытылады.

Ал қазір қазақ тілінде жоқ көп ақпарат орыс, ағылшын тілдерінде табылып жатады. Сол себепті, «Тіл – білімнің қайнар көзі» деп айтсақ қателеспейміз. Уақыт өткен сайын үш тілді меңгеру таңға лар-лық жəйт болудан қалуда. Бұл біздің еліміз үшін жақсы болмаса жаман емес. Яғни, үштұғырлы тіл ел үмітін алға сүйрейтін желкен!

Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясында да үштілділікті негізгі мақсат етіп алды. Себебі, ағылшын тілі əлемдегі ең кең тараған тіл. Шамамен бұл тілде жер бетінде бір миллиардтан астам адам сөйлейді екен. Əлем-дегі экономикасы дамыған мем-ле кеттер – Ұлыбритания мен АҚШ-тың мемлекеттік тілі. Сонымен қатар, ондаған мем-ле кет тердің ресми тілі. Дүние -дегі барлық аударма шығар-ма лардың, ақпараттардың 33 пайызы ағылшын тілінен ауда-рыл са, 15 пайызы француз тілі-нен, ал 1 пайызы ғана неміс тілі нен аударылады. Бұл статис-тикалардан-ақ ағылшын тілін меңгерудің қаншалықты маңызды екенін, ақпарат пен білімнің

барлығы да сол тілде екенін түсінуге болады. Ағылшын тілін білетін адам жер жүзінде бір миллиард адаммен еркін комму-ни кацияға түсе алады деген сөз.

Бірақ өзге тілді үйренемін деп жүріп өз тілімізді де ұмыту дұрыс емес. Құрметті ақынымыз Қадыр Мырза-Əлидің:

Ана тілің – арың бұл, Ұятың боп тұр бетте. Өзге тілдің бəрін біл,Өз тіліңді құрметте, – деген

т ұ ж ы р ы м ы б а р л ы ғ ы м ы з ғ а қойылатын талап. Сол себепті тіл – қай ұлттың болмасын тари-хы мен тағдыры, тəлімі мен тəр бие сінің түп тамыры екенін жады мызда сақтауымыз керек. Егер халқымыз үштілділікке көшіп, Елбасымыздың саясатын қол дайтын болса, Қазақстан-ның дамы ған 30 мемлекеттің қатарына қосылатынына мен кəміл сенемін.

Қанат ИСАБЕК,Н.Нұрмақов атындағы

мамандандырылған мектеп-интернаттың 10-сынып оқушысы

ҚАРАҒАНДЫ

Осылайша қазақстандықтардың басым көпшілігі мемлекеттік тілде сөйлей бастайды деп ойлай мыз. Үштілді жүйе барлық қазақ стан-дықтар үшін бірдей жағдай жасай-ды, барлық адамдарды ақпаратқа жету жолында тең мүмкіндікпен теңестіреді.

Əлемнің озық дамыған елдері нің қатарына енуге ұмтылған Қазақстан-ның ғылым мен индустрияны дамы-ту орайында басқа елдерден қалып қоймауы өте-мөте маңызды. Ал жастардың ағылшын тілін білуі ІТ-технология, машина жасау, биоме-дицина, кибернетика жəне адамзат ақыл-ойының басқа да аса маңызды салаларындағы жаңа мағлұмат-деректерге қолжетімділікті қамтама-сыз етеді. Олай болса, соңғы инно-вациялар мен əзірленімдерден қалып қоймас үшін біз ағылшын тілін еркін білуге тиіспіз. Бұл, əсіресе, біздің инженерлік сала мен технологиямыз үшін ауадай қажет.

Эстония мен Польша ағылшын тілін жоғары дəрежеде білетін елдер қатарына 20 жылда кіріп үлгерді. Əлбетте, біз олардан мысқалдай да кем емеспіз. Біздің халқымыз бас-қа тілдерді жылдам үйренуге аса бейімді, сондықтан үштілділікті дұрыс енгізген жағдайда ана тілін сақтау орайында проблемалар ту-ындамаса керек. Мамандар бұл үшін пəндерді терминологиясы ла-тын тілінде қалыптасқан пəндерден бастау керек дейді. Солай жеңіл болмақ. Бұған, əсіресе, биология жəне информатика пəндері дөп келеді екен.

Мемлекеттік бағдарлама ая-сында педагогтарды ағылшын тіліне ғаламтор арқылы жаппай оқы туды бастау қарастырылған. Педа гогикалық ЖОО-ларда ағыл-шын тілді мұғалімдерді даярлауға көп күш-жігер бөлінуде. Мұның өзі мұғалімдер даярлау сапа-сын көптен-көп жақсартады деп күтілуде. Біздің мектеп оқушылары шетелдік озық үлгідегі басылымдар бойынша оқитын болады. Демек, оқулықтарды бір тілден екінші тілге аударып машақаттанып жат-паймыз. Əрі біздің мектептеріміз ең соңғы мəліметтер мен ғылыми тұжырымдарға иек артады. Шет тілін үйрену математикалық білімді жақсартып, ЖОО-ны жақсы бітіру

ықтималдығын 25 пайызға артты-рады.

Дүниежүзілік тəжірибеге жүгінсек, көп тілді ортадағы негізгі тіл – ағыл шын тілі. Бұған ешкімнің тала сы жоқ, аксиомалық ақиқат. Бұл тілде 1,5 миллиард адам сөйлейді. Интернеттегі барлық ақпараттың жартысынан (55 пайыз) астамы ағылшын тілінде. Еуроодақтағы 28 елдің 17-сінде шет тілін үйрету балабақшадан басталады. Эконо-микалық ынтымақтастық жəне даму ұйымына кіретін 17 елде ағылшын тілін шет тілі ретінде бастауыш мек-тепте екпін түсіре оқытады. Тағы осыншама елде бір немесе одан да көп пəндерді ағылшын тілінде оқытуға көшкен.

Осы орайда біздің еліміздегі жағдайды байыптасақ, ағылшын тілі жоғары сыныптарда басталып, қарқынды жүргізіледі. Оған 136 сағат бөлінген. Бірақ бұл тым кеш. Сондықтан, бірде-бір пəн ағылшын тілінде оқытылмайды. Төрт пəнді ағылшын тілінде оқытуды бастау үшін оны үйренуді бірінші сынып-тардан бастап жүргізу қажет. Бұл бастауыш сыныптың жаңа стандарт-тарында қарастырылған екен.

Көптілділік елдің бəсекеге қабілеттілігін арттыратыны бұл күндері əмбеге аян. Бəсекеге қабі-леттіліктің ғаламдық индексін ием-денген озық 10 елде көптілділік жақсы дамыған. Солардың 8-індегі негізгі тіл – ағылшын тілі. Еуро-палықтардың 54 пайызы кем дегенде бір шет тілінде, 25 пайызы 2, ал 10 пайызы 3 шет тілінде сөйлейді екен. «English First» халықаралық рейтингі бойынша халқы ағылшын тілін жақсы меңгерген елдерде тұрғындардың жан басына шаққандағы табысы жоғары, жастардың жұмыссыздығы аз, адами капитал деңгейі биік, бизнес-климаттың жақсы екендігі анықталып отыр.

Үштілді оқыту үрдісін енгізудің көптеген артықшылықтары бар. Халықаралық қатынас тілі ретінде ағылшын тілін білу бүгінгі таңда қажеттілік болып табылады. Біздің балаларымыз ЖОО-ларға түскен кезде жəне басқа ұлттар мен елдер-дегі құрдастарымен қарым-қаты-нас жасаған кезде тілдік һəм психо-логиялық кедергіні сезінбеуі тиіс. Бір айтарлығы, үштілділікті енгізу білім

беру үдерісінен мемле кеттік тілді ығыстырып шығармайды. Ағылшын тілі мен мемлекеттік тіл оқу үдерісіне тепе-тең жағдайда қатысады. Бұл орысша жəне қазақша сөйлейтіндердің ақпараттық, одан кейін əлеуметтік өрісте де бірігуіне жағдай жасай-ды. Үштілділік қазақ тілінің даму көкжиектерін кеңей теді. Осынау білім беру жүйесінің арқа сында мемлекеттік тілде сөй лей тін қазақстандықтардың саны ар та түспек. Баласын оқыту үшін əр бір қазақстандық отбасы репетитор-лардың, тілдік курстардың, тіл дамыту мектептерінің қызметін пайда лануға шамасы келе бермейтіні де құпия емес. Ал мектептерде үш тіл ділікті енгізу əрбір балаға ағылшын тілін үйренуге жол ашады, оны қолжетімді етеді.

Ағылшын тілін меңгерудің халықаралық рейтингі бойынша Қазақстан 63 елдің арасында небəрі 54-ші орында. Жоғарыдағы айтқан Польша мен Эстония ағылшын тілін жоғары деңгейде меңгерген елдердің тобына кіреді. Ал біз – кенжелеп қалғандардың ішіндеміз. Неге? Неліктен? Бұл келеңсіздік біздің ұлттық намысымызға ти-мей ме? Осынау түйткілді ахуал-ды түзетіп, əлемдік ақпаратқа қол жеткізіп, арна ашу үшін үш тілді оқытуды енгізу қажет. Оны дұрыс енгізген жағдайда қазақ тілі үшін ешқандай қиындық туындамай-тыны ғылыми тұрғыдан дəлелді түрде айтылуда. Бəз біреулердің бұдан үркіп, байбалам салуы да еш қисынға сыймайды. Қазіргі балалар өте ақылды, алғыр. Олардың бұған шамасы жетеді. Білімдік база нақ балалық жаста қалыптасады. Ата-аналар өз балаларының қабілетіне, болашағына сенсе, олардың өмірде табысты болуын қаласа, үштілділік тұғырына түсіністікпен қарауы керек. Сенің балаң Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар, барлық əлемде бəсекеге қабілетті боларын білсең, жақсы жұмысқа орналасып, бақуатты өмір кешетініне кəміл сенсең, одан артық не керек. Олай болса, көптілділік, үш тұғырлы тіл ұлт келешегінің де, ұрпақ келе-шегінің де кілті екендігі əрқашан əрқайсымыздың қаперімізде болсын демекпіз.

Назар ҚАСЫМ

Үш тұғырлы тіл жайында əңгіме шыққаннан бері жұртшылық арасында əртүрлі пікірлер айтылып жүргені жасырын емес. Біреулері жаңалықты жақтайды, енді бір парасы оның ұтымдылығына күмəн келтіреді. Тіл ұстанымы бойынша қазір біздің қоғамымыз екі дай болып тұрғандай да əсер қалдырады. Қазақ немесе орыс тілінде сөйлейтіндердің арасына көзге көрінбейтін сызат түсіп қалатын кездері де болады. Ал енді, анығына кел-сек, үштілді білім беруді іске асыру халықтың барлық топтарын біріктіреді, қазақ тілінде сөйлейтін жəне орыс тілінде сөйлейтін қауымның ортақ ақпараттық өрісте топтасуына, бірін-бірі неғұрлым жақсырақ түсінуіне, жүрекпен ұғысуы на мүмкіндік береді. Біздің діттегеніміз де сол емес пе?!

Їштілділік не їшін ќажет?

ЇШ ТЎЄЫРЛЫ ТІЛ – ЎЛТТЫЅ КЕЛЕШЕГІ

Їкілі їміттіѕ желкені

Онда ағымдағы жылғы 1-тоқ-сандағы жедел-қызметтік жұмыс-тың қорытындысы қарал ды. Жер-гілікті полиция қызметі бөлініс-терінің қылмыстың жəне құқық бұзушылықтың алдын алуда іш кі істер органдарының өзге де қыз-меттерімен, жергілікті атқарушы ор-гандармен, қоғамдық бірлестіктермен бірлескен прак тикалық жұмыстарын жетілдіру жəне ұйымдастыру мəселелері талқыланды.

Алқа мəжілісінің барысында

су тасқынын ескерту, су тасқыны-ның салдарларын жою, зардапқа ұшыраған өңірлердің тыныс-тіршілігін қалпына келтіру үшін жергілікті атқарушы органдарға көмек көрсету бойынша қабыл да-нып жатқан шаралар да қаралды.

Алқа мəжілісінің қорытындысы бойынша министрліктің орталық ап-параты қызметтерінің жəне өңірлік департаменттердің басшыларына нақты тапсырмалар берілді, деп ха-барлады ІІМ баспасөз қызметі.

Жұмыс тобының жетекшісі Бекболат Тілеухан кіріспе сөзінде заң жобасы бойынша салыстырма кесте дайындалғанын, оған депу-таттар берген түзетулер енгізіл-ге нін айтып өтті. Депу таттар дың бір қатар ұсы ныс тары Үкіметтің оң қоры тындысын алғаны белгілі болды.

Депутаттар заң жобасы бойын-ша əзірленген салыстырма кестені қарап шықты. Нұртай Сабильянов,

Бақытбек Смағұл, Сауытбек Аб-драхманов, Нұрлан Дулатбеков, Кəрібай Мұсырман, Бақтияр Мəкен жəне басқа да депутаттар отырыс ба-рысында сұрақ тар қойып, талқылауға белсенді қатысты.

«Қазақстан Театр қайраткерлері одағы» РҚБ төрағасы Тұңғышбай Жаманқұлов кейбір баптарға бай-ланысты өз пікірін білдірді.

«Егемен-ақпарат»

Жедел-ќызмет жўмысы талќыланды

Талќылау – салыстырма кесте бойыншаМəжілісте еліміздің кейбір заңнамалық актілеріне мəдениет мəселелері бойынша түзетулер енгізуді көздейтін заң жобасы жұмыс тобының кезекті отыры-сында талқыға салынды.

Алєа жетелеген арман

Оқысам, білген үстіне біле түссем деп алға ұмтылып тұрған жастарды көргенде сүйсінесіз, тілдесудің өзі жаныңа жағымды. Өйткені, ілтипат пен ізетке толы қазақы құндылыққа таңданбасқа əддіңіз қалмайды. Сөз Талдықорғанда жүріп қазақ, орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгерген сол өскелең ұрпақта.

Манас ЖҰМАШЕВ, қазақ-түрік лицейінің 11-сынып оқушысы:– Ана тіліме деген құрметім адалдығымда. Үш

тұғырлы тіл бойынша облыстық бəсекеде 1-орынды жеңіп алғанмын. Бұл тұрғыда жақсы жетістікке жету, еткен еңбегіңнің кішкентай болса да жемісін көру үшін ерінбеу, іздену аздық етеді. Бəрібір бір нəрсе жетіспей тұратын тəрізді. Ол – арман. Сол арманға, яғни үш тілді еркін меңгеріп, кідіріссіз оқып, сауатты жазып, əртүрлі деңгейде қысылмай сөйлеу үшін жету уақытын белгілеп қойсаңыз, ол мақсат болып шықпай ма. Мақсат адамға күш береді. Əрдайым қайрап отырады. Өз басым қазақ тілінің байлығына, шұрайлылығына тамсанамын. Өзге тілдермен салыстырғанда қашанда таразы басын басып тұрады. Еліміздегі ресми тілде таза сөйлеумен шектелмей, өте сауат-ты жаза да білетінімді сырт көз анық байқап, бағалап та жүр. Сол сияқты халықаралық қатынастар тілі – ағылшын тілін де жетік мең гердім. Егер шетелге жоғары оқу орнына оқуға түссем тарық пайтынымды да білемін. Одан əрі іздену, оқу арқылы білімімді ұштау басты мақсатым екені тағы анық.

Гүлдана БАБАШОВА,Дарынды балаларға арналған үш тілде оқытатын

əл-Фараби атындағы арнаулы гимназияың 10-сынып оқушысы:

– Қазақ тілі менің ана тілім ғой. Осы ана тіліме деген құрметім уақыты келгенде қажеттілігімді өтеп, төрткіл дүние нің есігін ашып береді деп санаймын. Сондықтан, қазақ тілінде таза сөйлеп қана қоймай, өте сауатты жазып, мүдірмей оқу басты міндетім екені анық. Ал орыс тілі біздер, яғни қазақстандықтар үшін барлық этнос өкілдерімен еркін сөйлесетін, қарым-қатынасты нығайтатын ресми тіл болып табылады. Ана тілімді құрметтегендей, ресми тілді де құрметтейтіндігімнің белгісі таза сөйлеп, жазып, оқи аламын. Еш қысылмаймын. Халықаралық қатынасты орнататын тіл – ағылшын тілі болғандықтан оған да ден қойып қажет жерінде шетелдіктермен таза сөйлесіп, жазып беруден де жалтармайтыным, тарықпайтыным анық. Ұстаздарымыздың еңбегін бағалай білетіндіктен үш тілде еркін сөйлеп те, жазып та, оқып та жүрміз. Бұл қадам бізді болашақта таңдаған жоғары оқу орнына түсіп, білім алуымызды жалғастыратынымызға жарқын жол ашар деп үміттенемін!

Жазып алған Нұрбол ƏЛДІБАЕВ,«Егемен Қазақстан»

ТАЛДЫҚОРҒАН

Б и ы л ғ ы ж ы л ы д а о ғ а н əдеттегі дей бизнес жəне сараптау қауымдас тық тарының əлемге танымал өкілдері, ірі қаржылық құрылымдардың жетекшілері, х а л ы қ а р а л ы қ ұ й ы м д а р д ы ң басшылары, Нобель сыйлығының лауреаттары қатысады деп күтілуде. Олардың қатарында ғаламтор-коммерция сала сында қытайлық AliBaba Group компа-ниясының негізін қалаушы Джек Ма, ХВҚ басқарушы-директоры Кристин Лагард, ЕҚДБ президенті Сума Чакрабарти, британдық «The Economist» журналының нұсқасы бойынша əлемдегі ең беделді экономистердің үштігіне кіретін Колумбия университеті Жер институтының директоры Джеффри Сакс, Массачусетс технологиялық институтынның экономика профессоры, «Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty» əлемдік бестселлерінің авторы Дарон Аджемоглу, АҚШ-тың бұрынғы президенті Рональд Рейганның жəне Ұлыбритания премьер-министрі Маргарет Тэтчердің бұрынғы кеңесшісі Артур Лаффер, Леонтьев сыйлығының лауреаты Ха-Джун Чанг, «Валюталық соғыстар» бестселлерінің авторы Сун Хунбин, сондай-ақ, эконо-мика саласы бойынша Нобель сыйлығының лауреаттары Эдвард Прескотт, Кристофер Писсаридес пен Томас Сарджент бар.

«Биылғы жылы пленарлық отырыс негізгі шарадан алғаш рет жекелей «Қазақстан» орталық концерт залында өткізілмек. Ал форум аясындағы басқа жиындар бұрынғыдай Тəуелсіздік сарайында болады. Форум шеңберінде 20-ға

жуық іс-шара жоспарланған. Оның қатарында дүниежүзіне танымал «The Economist» халықаралық беделді журналымен бірлесе ұйымдастырылатын Қазақстан инвестициялық саммитін, Боао азиялық форумы хатшылығымен бірлесе ұйымдастырылатын Ұлы Жібек жолы елдерінің форумын, «The Financial Times» халықаралық беделді басылымымен бірлесе өткізілетін жекешелендіру жөнін-дегі Қазақстан форумын айрық-ша атап өтуге болады, деді «Эко-номикалық зерттеулер институты» АҚ басқарма төрағасы.

Сондай-ақ, ол АЭФ-2016 қарсаңында 24 мамыр күні ХВҚ басқарушы-директоры Кристин Лагард жəне Орталық Азия, Кавказ жəне ЕАЭО-ға мүше елдер үкі-меттерінің қатысуымен ХВҚ аймақтық форумы өтетіндігін жеткізді. Сонымен қатар, форум аяқталған соң, келесі күні Қазақстан Рес пуб ликасы Президентінің жанындағы Ше тел инвесторлары кеңе сінің 29-шы пле нарлық отырысы өткі зіл мек.

Астана экономикалық форумы ш е ң б е р і н д е э к о н о м и к а л ы қ тақырыптар бойынша негізгі спикерлердің дəрістер өткізуі, қатысушылар үшін Blockchain технологиясын қолдану бойынша воркшоптар сериясы, бизнес-гуру жəне жетекші əлемдік сарап шылардан нетворкингтер, шеберлік сабақтарын өткізу жоспарлануда, сондай-ақ, қазақ-стан дық жоғары оқу орындарының сту денттеріне арналған бірқатар іс-шаралар ұйымдастырылады. Ал ЭЫДҰ, БҰҰ, Дүниежүзілік банк, АДБ, ЕҚДБ секілді халықаралық ұйымдар мен қаржы институттары форумның серіктестері болып саналады.

Тараптар Қазақстан Респуб-ликасы-Еуропалық одақ желісі бойынша өзара іс-қимылдардың жағдайы мен перспективаларына, соның ішінде, 2015 жылдың 21 жел тоқсанында қол қойылған Ке-ңей тілген əріптестік жəне ын ты-мақтастық туралы келісімге қа тыс-ты мəселелер ауқымын талқылады.

Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Еу ро палық одақтың Қазақстанның сыртқы саяса ты-ның маңызды векторла�