8/17/2019 2014 Yılı Raporu

1/24

 

NORVEÇ RAPORU

2014 

ŞUBAT 2015 

T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO 

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

2/24

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

3/24

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

4/24

3

ölçümüne oranı giderek azalmaktadır. Bunun nedeni bu alanlarda inşaat yapılmaktadır. Bu

durum araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Norveç 12,5 milyon dekar ekilebilir olmayan

araziye sahip, ancak bu arazinin % 2'den az bir kısmında iklim bitki yetiştirmeye müsaitt ir.

2005 – 2007 yılları arasında 7 500 dekar tarım arazisi tarım dışında başka amaçlar için

kullanıma açılmıştır. 

 Nüfusun neredeyse % 80 'i dar yerleşim bölgelerinde ikamet etmektedir. Bu nedenle

nüfus yoğunluğu bu bölgelerde km2 başına 1600 kişinin  üzerindedir. Bu bölgeler aynı

zamanda verimli topraklar olması nedeniyle, kısıtlı tarım alanları yerleşim bölgelerine açılmış 

olmaktadır. Son yıllarda yol inşaatları, dağ evi inşaatları nedeniyle giderek nüfusun daha az

yer leşim bölgesi olan kuzeye doğru dağıldığı gözlenmektedir. 

Norveç'in nüfusu 100 000 in üzerinde olan büyük şehirleri. Oslo; Nüfusu yaklaşık: 600 000 

Bergen: Nüfusu yaklaşık: 260 392

Trondheim; Nüfusu yaklaşık: 173 486 Stavanger; nüfusu yaklaşık: 126 021

Nüfusu 100 000'in altında olan diğer 26 şehri aşağıda yer almaktadır. Kristiansand, Fredrikstad, Tromsø, Sandnes, Drammen, Sarpsborg, Skien, Bodø, Alesund,Sandefjord, Larvik, Arendal, Tønsberg, Porsgrunn, Haugesund, Moss, 

Halden, Gjøvik, Hamar, Lillehammer, Horten, Mo i Rana, ,Kongsberg, Molde, Harstad,

Stjørdal 

Hava alanı ve liman sayısı  Norveç'te Avinor adlı devlete bağlı bir şirketin yönetiminde olan 46 adet havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan 12 ‘si askeri havaalanı olarak  ta kullanılmaktadır  

 Norveç' te 48 tane liman vardır. En büyüğü Oslo Limanıdır. 

- Oslo Malzeme Limanı genişleme aşamasındadır. Tamamlandığında büyüklüğü 615 dekar

olacaktır. 

- Oslo Limanı Norveç'in kamuya ait en büyük malzeme ve yolcu limanıdır. Normal bir hafta

trafiğinde Oslo Limanına 50 ile 70 arasında yük ve yolcu gemisi gelmektedir. 2015 yılından

itibaren Oslo Limanının yeni konteyner bölümününü Yıldırım Holding’in kuruluşu Yılport

AS işletmeye başlamıştır. 

3- Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar 

  17 Mayıs Norveç anayasanın kabulü -17 Mayıs 1814 

  8 Mayıs Norveç'in Alman güçlerinden kurtuluşudur - 8 Mayıs 1945 

  Bağımsızlık günü İsveç ile Norveç'in Ayrılması- 7 Haziran 1905

  17 Mayıs Norveç' in Milli Günü 

 

Paskalya Bayramı- 28 Mart -6 Nisa

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

5/24

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

6/24

5

İdareler ve Seçim İşleri bölümleri bulunmaktadır. Kilise işleri Kültür Bakanlığına

 bağlanmıştır. Çevre Bakanlığı 2014 yılının ilk gününden itibaren İklim ve Çevre Bakanlığı

olarak görevine devam etmektedir. Bu Bakanlığa Maliye Bakanlığından iklim kotaları işleri

ile Dışişleri Bakanlığı bünyesinde bulunan orman işleri bölümü bağlanmıştır. Çalışma

Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Bakanlığı olarak görevine devam edecektir .

Innovation Norway GEO'su Gunn Ovesen 31 Aralık günü görevinden ayrılmıştır. Bu göreveAnita Krohn Traaseth getirilmiştir . Innovation  Norway’in kuruluşunda atanan Gunn Ovesen

 bu görevi 10  yıldır sürdürmüştür. Daha önce Innovation Norway’in İstanbul Müdürü olan

Peter Almklov Kuruma Direktör olarak atanmıştır.

Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın  ( Ticaret ve Sanayiden sorumlu)Özgeçmişi: 

Adı  : MonicaSoyadı : Mæland Doğum tarihi  : 1968, Evli iki çocuk sahibi Eğitim : Bergen Üniversitesi Hukuk mezunu

2013-  : Ticaret ve Sanayi Bakanı 

2003-2013  : Bergen Şehrinin Konsey lideri/ City council leader  

1999-2003 : Bergen Şehrinin Konsey üyesi / Mayor of Bergen kommune 

1994-1999 : Avukat

1994  : Hordaland bölgesinin sağ AB çalışanı. 

Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Balıkçılıktan sorumlu) Özgeçmişi 

Elisabeth Aspaker Minister of Fisheries

Born:16.10.1962

E-mail:postmottak@fkd.dep.no 

Telephone:+4722246400

Fax: +4722 24 95 87

Akademik Geçmişi Tromsø College of Education (General Teacher Training) 1981– 1984 

Media Studies and Mathematics, Volda University College/Tromsø College of Education

1984 – 1985

mailto:postmottak@fkd.dep.nomailto:postmottak@fkd.dep.nomailto:postmottak@fkd.dep.no

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

7/24

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

8/24

7

adamlarının katıldığı seminerler yapılmıştır. Bu seminerlerde potansiyel projeler ve işbirliği

imkanları tanıtılmıştır. 

JETCO Anlaşması (Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komisyonu Anlaşması) taslağı NorveçSanayi, Ticaret ve Balıkçılık Bakanlığına iletilmiştir. Anılan  Norveç Bakanlığınca Anlaşma

taslağı incelenmiş ve Büyükelçiliğimiz ve Müşavirliğimizce Ekonomi Bakanlığımızagönderilmiştir. 2015 yılı içerisindeAnlaşmanın imzalanarak yürürlüğe girmesi

 beklenmektedir.

NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI2014 yılı sonbahar da görülen petrol fiyatlarındaki ani düşüş ülke ekonomisini olumsuz

etkileyerek büyüme tahminlerinin aşağı doğru inmesine neden olmuştur. Bunun nedeni ülke

ekonomisinin ana eksenini petrol ve doğal gaz sektörünün oluşturmasıdır. Devlet gelirlerinin

çok büyük bir bölümünün  bu sektörde yapılan faaliyetlerden elde edilmesi nedeniyle, tüm

yarırımlar bu sektöre ve bu sektörlerle doğrudan çalışan sektörlere yapılmıştır. Bu nedenle busektörlerde yaşanan petrol fiyatlarının % 50’den fazla düşmesi ülke ekonomisini ciddi şekilde

etkilemiştir. Geçen 4 yılda varili 100 USD üzerinde syr eden petrol fiyatları 2014 yılı K asım

ayında 70 USD seviyelerine düşmüştür. 2008 yılından beri bu büyüklükte bir düşüş ilk kez

görülmektedir.  Norveç ekonomisinin itici gücü petrol üretimi ve  petrol üretimi için yapılan

yatırımlardır. Norveç’li yetkililere göre; 2008 yılında petrol fiyatları global krizin etkisiyle

düşmüştür. Ancak bu kez düşme  nedeni tamamen global krizden kaynak lanmamaktadır.

Fiyatlardaki düşmenin nedeni zayıf global büyüme ile birlikte çok fazla kaynaklardan yapılan

ve giderek artan petrol arzıdır. Bu nedenle 2014 yılının üçünçü çeyreğinde  büyüme oranı %

0,4 olarak gerçekleşmiştir. Daha önceki çeyreklerde görülen %1,2 oranının çok altındadır. Bu

durum tamamen tabi nedenlerden kaynaklanmakta ve Norveç’in yapabileceği fazla bir şey

yoktur. Düşük petrol fiyatlarının gelecek dönemlerdeki seyri ülke ekonomisine doğrudan

olumsuz bir şekilde yansıyacaktır. Petrol sanayinden gelen düşük talep ve hane halkının alım

gücünde düşme ekonomide açık bir şekilde aşağı yönlü bir seyre yol açmaktadir. Yapısal

 petrol dışı kamu açığı ve daha düşük faiz oranı Norveç GDP’sinde 2015 yılında % 1 artışa

neden olacağı tahmin edilmektedir.  İşsizlik oranının ise % 4 seviyelerini geçeceği tahmin

edilmektedir. Ekonomik faaliyetlerde 2015 yılında görülecek düşmeye rağmen, uluslararası

ekonomik şartlarda görülecek olumlu gelişmenin Norveç ekonomisindeki büyümeye katkı

sağlayacağı bununda 2016 yılında hissedilerek toparlanmaya yola açacağı yetkiller tarafından

ifade edilmektedir.

Petrol faaliyetleri talebinde düşüşYılın ilk üççeyreğinde  petrol sanayinde bir değişiklik gözlenmemiştir.  Son çeyrekte  petrol

fiyatlarındaki sert düşüş petrol firmalarını devam etmekte olan projelerin ve faaliyetlerin

yapımında düşük maliyete odaklanmalarına yol açmıştır. Bu durum gelecek yıllara ilişkin

yatırım faaliyetlerinde de bir düşüş beklentisine firmaları itmiştir. Buna göre 2015 yılı

 projeksiyonunda da bu sektörde yatırımlarda % 13, 2016  yılında ise % 7 lik bir düşüş

öngörülmektedir. Tahminlere göre petrol fiyatlarının varil fiyatının  70 USD civar ında ser

edeceği, 2015 yılı ilkbaharından itibaren hafif artışlarla 2017 yılında 80 USD seviyelerine

ulaşacağı beklenmektedir. Petrol sanayindeki düşüş GDP’de önemli bir düşüşe yol açacaktır.

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

9/24

8

Bu durum hane halkı gelirlerini olumsuz etkileyerek tüketim talebinde de daralmaya yol

açacağı beklentisi hakimdir. 

 Norveç’in ticari partnerlerinde de 2014 yılında ekonomik büyümelerinde 2013 yılına göreyavaşlama görülmüştür. Ancak petrol fiyatlarındaki düşme önümüzdeki yıllarda bu ülkelerde

 büyümeyi güçlendirecektir. 2014 yılındaki düşük   faiz oranları 2015 yılı içinde  de düşme

seyrini devam ettirecektir.

Düşük Norveç Kronu rekabeti artıracaktır 2013 yılının ikinci yarısından itibaren ciddi düşme eğilimine giren Kron rekabet maliyetinin

azalmasına yardım etmektedir. 2014 yılının ikinci yarısında ikinci ve üçüncü çeyrekte

ihracattaki artışın en önemli etkenidir. 2015 yılı ilkbahar ayında diğer para birimlerine karşı

küçükte olsa bir artış göstereceği düşünülmesine rağmen, önümüzdeki yıllarda Kron’un diğer

 para birimleri karşısında güçsüzşüğü devam edecektir. Bu durumun önümüzdeki dönemlerde

 Norveç ihracatına ve dolayısıyla  büyümeye olumlu katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi Düşük ekonomik faaliyetler in faizler üzerinde düşme yönünde etkisi olmaktadır.  Bunun

sonucunda politika faizinde % 0,5 oranında bir düşüklük beklenmekte ve  buna bağlı olarak

 para piyasalarında % 1,2 oranında bir düşüşün görüleceği öngörülmektedir.  Aynı şekilde

 bankaların faiz oranları marjında düşüş görüleceği beklenmektedir. Buna ilaveten morgage

oranlarında düşüş yaşanacaktır.

Düşük hane halkı geliri nedeniyle tüketimde azalma olacaktır. 

Ekonomik faaliyetlerdeki durgunluk yıllık gelirlerde düşüşe yolaçacağı, bunun da 2015yılında % 3,1 olacağı beklenmektedir. Bununla birlikte zayıf Kron tüketici fiyat endeksini %2,1 oranında artıracağı tahmin edilmektedir. Düşük faiz oranlarına rağmen , hane halkı

tüketiminde 2014 yılında % 2,1, 2015 yılında ise % 1,4 düşme beklentisi vardır. 

Kısa dönemde ev fiyatlarında düşme görülecektir. Petrol fiyatlarında 2014 yılının son çeyreğinde görülen düşme hane halkında geleceğe ilişkin

kaygı yaratmış ve muhtemel ev alma taleplerini ertelemek durumunda kalmalarına yol

açmıştır. Bu durum konut piyasasında  görülen talepteki daralma ile son çeyrekte teyit

edilmektedir. 2015 yılında konut fiyatlarında özellikle ikinci altı aylık dönemde görülmesi

 beklenmektedir.

Yüksek İşsizlik  Düşük üretim önümüzdeki iki yılı içerisinde yeni yatırımların devreye girmesi ile istihdamda

çok az bir artış sağlayacağı düşünülse bile, iş gücünde azalma ve göçmen işçilerde düşüş

işsizliği artıracaktır. 2015 ve 2016 yıllarında işsizliğin % 4’ün üzerinde olması muhtemeldir.

Ekonomik Büyüme2014 yılının üçüncü çeyreğinde % 0,4  büyüyen ekonomi 4. Çeyrekte belirgin bir şekilde %

1,2 düşmüştür. 2014 yılındaki büyüme tamamen doğal olarak Norveç dışında meydan gelen

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

10/24

9

faktörlerden güçlü bir şek ilde son çeyrekte olumsuz etkilenmiştir.  Doğal olarak petrol

fiyatlarındaki düşüş sektöre yapılan yatırımları da gelecek yıllarda olumsuz etkileyecektir. 

Aşağıda Norveç İstatistik Kurumu Statistics Norway tarafından hazırlanan 2014 yılı ilk 3

üççeyreğe ilişkin Ödemeler Dengesi Tablosu ve Grafiği İngilizce lisanında yer almaktadır. 

Balance of payments. NOK million3rd quarter 2013 4th quarter 2013 1st quarter 2014 2nd quarter 2014 3rd quarter 2014

Current account balance 67 237 90 407 101 502 55 348 52 256Balance of goods and services 61 135 88 078 95 345 59 845 41 630

Balance of income and current transfers 6 102 2 329 6 157 -4 497 10 626

Capital transfers to abroad, net 144 300 736 257 39

Net lending, current account 67 086 90 099 100 754 55 089 52 217

Direct investment -24 458 44 423 41 492 -6 452 -19 637Portofolio investment 73 076 55 392 62 778 69 542 17 024

Other investments -24 809 1 497 -1 270 60 994 5 130Reserve assets (IMF breakdown) 2 897 -15 231 24 870 4 521 25 922

Net lending, financial account 26 706 86 081 127 870 128 605 28 439

Net errors and omissions 40 380 4 018 -27 116 -73 516 23 778

NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ 

 Norveç İstatistik Kurumunun yayınladığı klasik ta blolarda dış ticaret rakamları toplam olarak

gösterilmesinin yanında; petrol, gaz ve gemi ve petrol platformlarına ilişkin rakamlar toplam

rakamların içinde yer almasına rağmen ayrıca gösterilmektedir. Bu durum sektörlerin

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

11/24

10

ekonomideki öneminin yanında özellikle gemicilik sektörünün tarihsel ve kültürel öneminden

kaynaklandığı ifade edilmektedir . Aşağıdaki bölümlerde detaylı tablolar  yer almaktadır. 

DIŞ TİCARET ( MAL) NOK Million ORAN ( %) ORANDA

DEĞİŞİKLİK( %) 

2014 2014 2013 - 2014

iTHALAT 560 723 100.0 6.2

Gemi ve petrol platformu 10 757 1.9 -1.3

İHRACAT  897 810 100.0 -0.9

Ham petrol 269 601 30.0 -3.0

Doğal gaz  224 988 25.1 -9.5Doğal gaz (kondanse) 8 007 0.9 -3.2

Gemi ve petrol platformu 7 099 0.8 1.5

TİCARET DENGESİ  337 087 -11.0 

Kaynak: Statistic Norway

Tablodan da görüleceği üzere 2014 yılı ticaret fazlası 337.1 milyar NOK olarakgerçekleşmiştir. Bu fazlalık 2013 yılıyla mukayese edildiğinde % 11 oranında düşüktür. Petrolve doğal gaz ihracatı toplam mal ihracatının % 55.1 ine tekabül etmektedir. 2013 yılı ile

mukayese edildiğinde % 6.1 oranında düşüktür. Balık ve balık ürünleri, metal,endüstriyelmakinalar ihracatında bir önceki yıla göre % 6.5 artarak 388.1 milyar NOK seviyesineulaşmıştır. 

Petrol ve doğal gaz fiyatlarında ve ihracatında önemli düşüş2014 yılı doğal gaz ihracatında bir önceki yıla göre % 9,5 oranında düşük görülerek NOK 225

milyar olarak gerçekleşmiştir. Gaz ihracatındaki düşüşün nedeni dünya pazarlarında fiyatlarda

görülen düşmeden kaynaklanmakta olup, ortalama fiyat, 2013 yılı ile karşılaştırıldığında % 11

daha düşük olmuştur. 2014. İhraç edilen toplam gaz miktarı hacim olarak 102,6 billion cubic

metredir. Hacim olarak bir önceki yıla göre % 1,2 oranında düşmüştür. 

Ham petrol ihracatı da düşük fiyatlardan etkilenerek, 2013 yılına göre % 3 oranında düşerek,

 NOK 270 milyon olarak gerçekleşmiştir. Ham petrol fiyatları Haziran ayından itibaren keskin

 bir düşüş göster miştir. Bu durum bu tarihten itibaren ihracatı olumsuz etkilemiştir.   Geçen

yılla yaklaşık aynı hacimde ihracat yapılmasına rağmen ( 434 milyon varil ) Haziran ayında

fiyatlarda yaşanan düşüşle ihracatta gelir kaybına neden olmuştur.

Balık ihracatında rekor artış Geleneksel ürünler ihracatında en büyük artış, balık ihracatında yaşanmıştır. 2014 yılı ihracatı

aynı zamanda şimdiye kadar  ki en büyük ihracattır. 2013 yılına göre % 11,6 artış göstermiştir.

Toplam ihracat NOK 67 milyar olarak gerçekleşmiştir. Norveç’in  en büyük ihracat pazarıRusya 2014 yılında kapanmıştı. Buna rağmen  balık ihracatında büyük bir başarı yaşanmıştır. 

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

12/24

11

Metal ihracatında artış 2014 yılında metal ihracatı bir önceki yıla göre % 12,6 artarak NOK 53,3 milyar olmuştur.

Öte yandan işlenmiş metal ihracatında % 22,3 oranında düşüş yaşanmıştır.  Endüstriyel

makineler ihracatında da bir önceki yıla göre % 9,2 oranında artış yaşanarak NOK 48,8

milyara ulaşmıştır.

İthalatta rekor artış 2014 yılında toplam ithalatta rekor yaşanarak   NOK 560,7 milyar a ulaşmıştır. 2013 yılına

göre % 6,2 artış yaşanmıştır. 

Elektrikli araba ithalatı iki katına yükselmiştir.Makine ve ulaşım ekipmanları ana grup ithalatı NOK 219,7 milyar olmuştur. Bir önceki yıla

göre NOK 15,7 artmıştır. Bu tutar % 7,5’e  tekabül etmektedir. Karayolu araçları NOK 56,1

milyar , diğer sanayi makineleri ithalatı NOK 32,3 milyar ve elektrikli makineler ithalatı NOK  

30,6 milyar olmuştur.  Otomobil ithalatı 194  000 adet, NOK 34,9 milyar olarak  bir önceki

yılın ithalatının çok az altındadır. İthal  edilen otomobillerin ortalama fiyatı geçen yılın

fiyatlarını çok üzerindedir. Elektrikli otomobillerin ithalatı iki misli artmıştır. Bunun nedeni

şehir içerisinde ücretsiz şarj, özel parkların bulunması ve otobüs ve taksiler için ayrılan özel

yoldan elektrikli araçlarında yararlanmasıdır. 

Diğer ulaşım ekipmanları ithalatı % 13,9 artarak NOK 28,2 milyar olmuştur. Bu mal

grubunun içerisine diğerlerinin yanında gemiler, uçaklar  ve petrol platformları girmektedir.

Temmuz ayında NOK 4,7 milyar petrol platformu ithal edilmiştir.  Geçen yıla göre artışın

nedeni bu ithalattır .

Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı ve mobilya ithalatında artış Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı, mobilya ithalatında 2013 yılına göre NOK 2 milyar artış

meydana gelerek toplamda NOK 35 milyar olmuştur. 

Mobil telefone, bilgisayar ve tablet ithalatında artış görülmemiştir. 2.7 milyon mobil telefon, 1,8 milyon bilgisayar ve tablet ithal edilmiştir. Bu elektronik aletleri

genellikle 7 yaşından itibaren tüm Norveçliler kullanmaktadır. 

Metal ithalatında artış 2014 yılında  ana imalat sanayi ürünleri ithalatında 2013 yılına göre NOK 9,3 milyar artış

görülerek NOK 85,7 milyar olmuştur. İthalatın artışındaki önemli neden demir ve çelik ten

mamuller hariç, diğer metal mamullerde gerek hacim gerekse fiyat olarak artışı olmasıdır.

Metal cevheri ve hurda ithalatında artışSanayide kullanılan ham metal cevheri ve hurda ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık NOK

2.1 milyar artarak NOK 32.4 milyara ulaşmıştır .

Avrupa Norveç’in en büyük ticaret ortağıdır.

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

13/24

12

İhracatın % 60’ından fazlası her yıl olduğu gibi bu yılda AB ye yapılmıştır. AB’ye yapılan

ihracat bir önceki yıla göre % 6,1 oranında artarak NOK 241 milyar olmuştur. Hollanda en 

f azla ihracat yapılan AB ülkedir. Bu ülkeyi İsveç ve Birleşik Krallık (İngiltere) takipetmektedir.

İthalatta gemi ve petrol platformları hariç, en fazla ithalat Avrupa’dan yapılmıştır. Bu

ülkelerden yapılan toplam ithalat NOK 381,3 milyardır.  2013 yılına göre % 4,6 artış

yaşanmıştır. En fazla ithalat sırasıyla  İsveç, Almanya, Birleşik Krallık   ve Danimarka’dan

yapılmıştır. Avrupa ülkelerinden  yapılan ithalatta başlıca kalemleri; çeşitli  makineler,

otomobil, metal mamuller, meyve ve sebze, ilaç ve mobilya oluşturmaktadır. 

Çin ve Asya ile artan ticaretAsya ülkelerinden yapılan ithalat 2013 yılına göre % 12,1 artarak NOK 94,8 milyar olmuştur.

Bu değerin içerisinde gemi ve petrol platformu ithalatı dahil değildir. Asya ülkeleri içerisinde

en fazla ithalat yapılan ülke Çin’dir. 2014 yılında Norveç’in toplam ithalatının % 9,6’sı Çin’den yapılmıştır. 2013 yılına göre % 11,8 artış göstermektedir.  Norveç’in asya

ülkelerinden yaptığı ithalatta önemli kalemler mobil telefonlar, bilgisayar, tablet ve makineler

ve konfeksiyon ürünleri gelmektedir.

Asya’ya yapılan ihracat ise 2013 yılına göre % 12,6 artarak NOK 72,5 olmuştur. Benzer

şekilde Çin’e yapılan  ihracatta % 24,1 oranında artış yaşanarak NOK   20 milyar olmuştur.

Çin’e yapılan ihracattaki en büyük artış sanayi makinelerinde, kimyasal ürünler ve balıkta

görülmektedir. 

Kuzey Amerika ile yapılan ticarette artış 2014 yılında Kuzey Amerika’dan yapılan ithalatta artış görülmüştür. ABD ve Kanada ile

yapılan ithalat % 20 oranında artmıştır. ABD’den yapılan ithalat NOK   34 milyar,

Kanada’dan yapılan ithalat ise 14 milyardır. Bu ülkelerden genellikle sanayi ürünleri;

makineler ve teknik aletler ve araçlar  ithal edilmektedir.

ABD’ye yapılan ihracatta 2013 yılına göre % 10,4 oranında artış yaşanarak ihracat NOK 28

milyar olmuştur.

BRIC ülkeleriyle ticaret  Norveç 2014 yılında BRIC ülkelerinden: Güney Afrika hariç, Brezilya, Rusya, Çin ve

Hindistan’dan bir önceki yıla göre  daha fazla ithalat yapmıştır. Güney Afrika’dan yapılanithalat 2007 yılındaki en düşük seviyededir. Norveç Güney Afrika’dan sebze ve meyve, semir

dışı metaller   ve çelik ve metal cevheri ithal etmektedir. Hindistan’dan ithalat 2013

seviyesinde olup genellikle tekstil ve konfeksiyon mamulleri ithal edilmektedir. Brezilya’dan

kahve, tarım ürünleri, hammadde ithal etmektedir. Rusya’dan kimyasal ürünler, plastik

mamuller, demir ve çelik dışında metaller, mineral yağlar ile bitkisel ve hayvansal yağlar ithal

edilmektedir.

Aşağıdaki grafik ve tablolar Norveç’in dış ticaretini göstermektedir .

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

14/24

13

NORVEÇ'İN DÜNYA İLE MAL TİCARETİ

METAL SEKTÖRÜ 

Norveç'in Metal ürünler ticareti 

2011  2012 2013 2014

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

İthalat  3.518 3.969 4.034 4.240

İhracat  1.185 1.268 1.851 1.341

KİMYA SEKTÖRÜ 

Norveç'in Kimyasal ürün Ticareti 

2011 2012 2013 2014

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

İthalat  8.905 8.455 8.599 8.663

İhracat  8.158 6.993 7.070 7.257

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

15/24

14

AHŞAP, KAĞIT VE KAĞIT HAMURU SEKTÖRLERİ 

Norveç'İn Ağaç Ürünleri Ticareti 

Ağaç Ürünler (mobilyahariç) 

2011 2012 2013 2014

Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolarİthalat  957 997 1.061 1.045

İhracat  240 202 186 195

Norveç'İn Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Ticareti 

Kağıt, Karton ve DiğerKağıt Mamuller  

2011 2012 2013 2014

Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar

İthalat  1.337 1.243 1.231 1.203

İhracat  1.109 842 752 711

DENİZCİLİK SEKTÖRÜ 

Norveç'in Yeni Gemi İthalatı 

2011 2012 2013 2014

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Yeni Gemi

İthalatı  1 .174 1. 227 1 .407 738

Norveç'in Kullanılmış Gemi İthalatı 2011 2012 2013 2014Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Eski Gemi

İthalatı  352 224 314 229

İNŞAAT SEKTÖRÜ 

Norveç'İn İnşaat ve yapı Malzemeleri İthalatı ve İhracatı Milyon

Dolar 

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

İnşaat veyapı

Malzemeleri

İthalat  9.081 9.742 9.974 10.444

İhracat  3.948 3.959 4.448 3.853

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

16/24

15

Norveç'in Prefabrik yapı İthalatı ve İhracatı 2010 2011 2012 2013 2014 

Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar 

İthalat  263.407 356.368 434.075 533.231 515.212 

İhracat  49.320 44.290 41.386 17.755 41.190 

Norveç’te Müteahhitlik  Firmalarınca Başlanmış ve Bitirilmiş Konut Sayısı 

YILLAR   Başlanmış  Bitirilmiş 

2011 27. 735 20. 046

2012 30 .189 26. 267

2013 30. 450 28 .496

2014 27.250  28.100

Norveç'te Bina Cinslerine göre Tamamlanmış Yapıların m2 Büyüklükleri 

2011  2012 2013 2014

Konut 15.845 47.073 56.117 45.222

Yazlık Konut  426.423 444.691 436.290 435.386

Fabrika  130.392 176.169 63.624 57.003Tamirhane  124.221 183.960 128.102 188.386

Diğer endüstriyel yapılar  164.265 257.722 143.195 196.645

Depo  324.989 258.575 244.226 228.977

Ofis ve İdari binalar  134.147  455.562 283.696 193.405

AVM ve depoları  215.055  263.452 351.867 293.244

Benzin İstasyonları  6.461  4.533 2.957 2.142

Demir yolu ve istasyonları  452  1.833 3.517 788

Paket Terminalleri  540  764 16.142 95.568

Posta terminalleri  4.417  16.804 4.287 4.189Otel  110.782  84.382 28.296 145.410

Restaurant ve kafe  9.093  5.465 3.516 4.849

Ana okulu  88.301 62.910 59.929 78.141

İlköğretim okulu  59.601  53.829 89.292 68.717

Orta okul  26.598  32.269 32.031 38.773

Liseler  64.274  63.883 66.834 37.224

Universite ve yuksek okul yapıları  18.519  28.167 31.767 77.951

Spor sahaları  96.181  87.857 90.705 82.730

Hastane  33.747  9.477 30.942 10.821Yaşlı bakım evleri  20.222  9.421 46.211 7.644

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

17/24

16

Hapishane  238  1.089 2.512 658

Norveç’in Ticareti ve Ticarette Önemli Kalemler:

NORVEÇ'İN DÜNYA İLE TİCARETİ 2010 2011 2012 2013 2014

Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar

İthalat  77.365 90.665 87.225 90.159 89.004

İhracat  130.483 160.177 160.776 153.279 142.510

Ticaret Hacmi 207.848 250.842 248.001 243.438 231.514

NORVEÇ İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER  2011 2012 2013 2014

Fasıl

KalemlerMilyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

78 Kara Yolu Araçları  8.809 8.857 9.354 8.897

33 Mineral yakıtlar, mineral yağlar  4.663 5.043 5.617 4.244

74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar  4.202 4.674 4.976 5.131

77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 4.234 4.294 4.674 4.853

79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)  6.212 4.143 4.480 4.470

89 Çeşitli mamul eşya  4.205 4.094 4.123 4.038

69 Metal ve mamuller 3.525 3.984 4.036 4.240

72 Makineler(Özel Bazı Sanayi Grupları İçin)  3.455 3.574 3.771 3.691

76 Haberleşme Cihazları  3.267 3.299 3.387 3.339

28 Maden cevherleri ve metal atıklar  4.950 3.781 3.260 3.278

84 Giyim ve Giyim Aksesuarları  2.894 2.676 2.807 2.737

75 Büro makineleri, veri işleme ekipmanları  2.838 2.797 2.755 2.669

67 Demir Çelik  2.401 2.396 2.230 2.564

82 Mobilya ve Aksesuarları  1.996 2.106 2.081 2.123

54 Tıp ve Eczacılık ürünleri  1.931 1.955 1.951 2.116

87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 1.778 1.799 1.936 2.107

05 Sebze ve Meyveler 1.420 1.455 1.618 1.593

71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları  1.517 1.529 1.386 1.529

68 Demir Dışı Metaller  2.129 1.598 1.349 1.412

Liste Toplam 66.426 64.054 65.791 65.031

Genel Toplam İthalat  90.826 87.525 90.159 89.004

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

18/24

17

NORVEÇ İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER  2011 2012 2013 2014

Fasıl Kalemler

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

Milyon

Dolar

33 Mineral yakıtlar, mineral yağlar  68.435 63.775 57.368 51.722

34 Gaz (Tabii ve İşlenmiş)  39.960 47.930 44.882 39.237

03 Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular  9.305 8.760 10.285 1.0662

68 Demir Dışı Metaller  8.288 6.873 6.099 6.439

74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar  2.448 2.854 3.263 3.435

72 Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları İçin)  2.224 2.715 2.735 2.499

77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 2.137 2.155 2.434 2.281

87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 1.665 1.929 2.058 2.131

67 Demir Çelik  2.255 2.144 1.968 2.024

51 Organik Kimyasallar 1.618 1.608 1.960 1.959

59 Kimyasal madde ve ürünleri  3.017 2.225 1.957 1.932

69 Metal ve Mamüller  1.187 1.284 1.890 1.341

79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)  2.020 1.675 1.690 1.850

71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları  1.135 1.272 1.240 1.401

89 Çeşitli mamul eşya  1.181 1.260 1.116 1.029

52 Organik olmayan kimyasallar 1.276 1.012 988 1.069

28 Maden cevherleri ve metal atıklar  906 1.154 945 892

78 Kara Yolu Araçları  878 830 869 873

76 Haberleşme Cihazları  1.184 867 815 832

57 İşlenmemiş Plastik  939 827 762 772

64 Kağıt, Katron ve Diğer Kağıt Mamülleri  1.111 845 752 711

25 Kağıt Hamuru ve Selüloz  659 544 501 359

32 Kömür, kok kömürü ve briket  206 1.339 182 136

Liste Toplam 154.034 155.877 146.759 135.586

Genel Toplam 160.463 161.330 153.278 142.510

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

19/24

18

TÜRKİYE - NORVEÇ TİCARETİ

Türkiye ile  Norveç araındaki ticaret rakamları önemli kalemler bazında aşağıdaki tablolarda

yer almaktadır. 

NORVEÇ-TÜRKİYE TİCARETİ 2010 2011 2012 2013 2014

Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon DolarMilyon

Dolar

Norveç’in İthalatı  553 691 769 965 880

Norvç’in İhracatı  524 896 902 901 1.002

Ticaret Hacmi 1.077 1.587 1.671 1.866 1.882

NORVEÇ’İN TÜRKİYE’YE İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER  

2011 2012 2013 2014

Fasıl  Kalemler Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin dolar

34 Gaz (Tabii ve İşlenmiş)  350.247 534.903 408.458 534.829

68 Demir Dışı Metaller  51.712 52.447 85. 964 67. 401

03 Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular 77.328 67. 413 74. 439 75. 865

57 İşlenmemiş Plastik  46.353 54. 351 57. 534 51. 087

67 Demir Çelik  34.710 27. 252 34. 347 24. 964

72 Makineler (Özel Bazı Sanayiler Grupları İçin)  13.345 19. 136 32. 825 31. 253

74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar 19.230 18. 047 32. 635 28. 591

76 Haberleşme Cihazları  3. 940 6. 516 28. 676 7. 716

41 Hayvansal Yağlar  18. 966 22. 394 25.555 30. 501

87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 10.501 14. 513 15. 779 13. 820

71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları  15. 037 11. 042 12. 249 17. 838

59Kimyasal madde ve ürünler  4.158 3. 065 9. 320 10. 329

69 Metal ve Mamüller  7. 644 6.999 8. 442 10. 197

77 Elektrikli Makine ve Cihazlar11. 407 8. 752 8. 073 14. 347

64 Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamulleri  21. 968 14. 059 6.439 6. 306

65 Tekstil, iplik ve Kumaş  4. 607 3.241 6.365 3. 830

21 Deri ve postlar 10.974 3. 154 6.144 5. 475

52 Organik olmayan kimyasallar 9. 716 3. 861 5. 755 6. 212

53 Boyama ve Renklendirme Maddeleri 2. 371 3. 162 4. 942 6. 573

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

20/24

19

78 Kara Yolu Araçları  4. 045 5. 548 4. 659 6 577

89 Çeşitli mamul eşya  33. 755 3. 400 2. 942 16.124

25 Kağıt Hamuru ve Selüloz  971 2. 530 2. 779 325

51 Organik Kimyasallar 1. 047 7. 367 2. 623 10. 443

58 İşlenmiş Plastik  2. 734 2. 429 1. 857 2. 423

26 Tekstil, Elyaf ve atıkları  971 1. 344 1. 237 1. 244

27 Ham Gübre ve Mineral  1. 646 1. 130 1. 181 549

81 81 Prefabrik yapılar  178 1. 276 1. 002 1. 492

79 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)  2. 419 173 268 2. 321

Liste Toplam 752.985 899. 504 882. 489 988. 632

Genel Toplam 897. 500 905. 000 900. 851 1.002.381

NORVEÇ’IN TÜRKİYE’DEN İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER  2011 2012 2013 2014

Fasıl  Kalemler Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar

79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)  45. 912 123. 415 260. 688 230. 795

84 Giyim ve Giyim Aksesuarları  216. 922 222. 415 228. 508 214. 223

78 Kara Yolu Araçları  112. 330 115. 850 139. 044 131. 403

89 Çeşitli mamul eşya  23.478 12. 513 39.536 11. 375

77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 42.199 45. 879 39. 462 52. 669

05 Sebze ve Meyveler 32.082 33. 209 36. 233 38. 592

65 Tekstil iplik, kumaş,  26. 519 25. 720 25. 796 24. 546

66 Metalik olmayan mineraller 21. 910 22. 810 24. 515 22. 973

76 Haberleşme Cihazları  34. 216 41. 072 22. 989 18. 448

69 Metal ve Mamüller  11. 333 16. 374 21. 119 21. 808

74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar  12. 764 12. 088 17. 799 20. 008

72 Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları )  6. 542 3. 458 11.777 4. 898

62 Kauçuk  7.005 8. 528 10. 495 10. 327

81 Prefabrik yapılar  5. 464 6. 110 7. 963 8. 105

52 Organik olmayan kimyasallar 6. 525 7. 830 7. 478 6. 108

54 Tıp ve Eczacılık ürünleri  6.769 11. 122 6. 481 2. 763

82 Mobilya ve Aksesuarları  11. 200 8. 256 5.790 4.791

09 Çeşitli yenilebilir ürünler  4. 961 4. 276 5. 336 3. 483

28 Maden cevherleri ve metal atıklar  6. 930 6. 430 5. 140 11. 474

29 Ham hayvansal ve bitkisel materyaller 4. 156 2. 889 4. 316 3. 110

67 Demir Çelik  12. 956 7. 003 3. 205 3. 850

68 Demir Dışı Metaller  4.708 4. 490 2.791 3.52104 Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler  4.550 3. 203 2.617 3.278

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

21/24

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

22/24

21

Giyim ve giyim aksesuarları Norveç’e ülkemizden yapılan en önemli ve düzenli ihracat kalemlerinin başında giyim ve

giyim aksesuarları gelmektedir. Son dört yıl içerisinde Norveç’e ihracatımız düzenli bir

şekilde 210 milyon USD üzerinde bir seyir izlemektedir. 2014 yılında yapılan ihracatımız

geçmiş yıllara göre USD bazında az bir düşüş göstermesine rağmen, Norveç Kronunun % 50

ye yakın değer kaybetmesi dikkate alındığında ihracatımız aynı seviyede kalmıştır  diyebiliriz.

Kara Yolu Araçları Kara yolu araçları ihracatımız 2013 yılından çok az bir şekilde 131,4 milyon USD olarakgerçekleşmiştir. Karayolu taşıtlarının ithalatının azalmasında özellikle Norveç’te elektriklitaşıtların kullanımına getirilen çok çeşitli teşvikler neden olmaktadır. 

Elektrikli Makine ve Cihazlar

 Norveç’e önemli ihracat kalemlerimizden olan elektrikli makineler ihratında bir öncek i yla

göre % 30 civarında bir artış görülmektedir. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan elektrikle

çalışan makinelere karşın özellikle gemi imalatında kullanılan makineler Norveç’ten ithal

edilmektedir.

Yaş sebze ve meyveler Ortalama 8 ay süren kış şatları  Norveç’te seracılık dışında sebze üretimi ile ve meyve

üretimini engellemektedir. Ülkemizden yapılan sebze ve meyve ihracatında giderek artma

eğilimi görülmektedir. 2012 yılındaki 33,2 milyon USD ihracatımız 2013 yılında 36,2 milyon

USD, 2014 yılında 38,6 milyon USD olmuştur. 

Norveç’te diğer ülkelerin doğrudan yatırımları 2013 yılı itibariyle Norveç’te toplam yabancı yatırım tutarı NOK 1  198 billionolarak gerçekleşmiştir. Aşağıdaki tablo ’da  Norveç İstatistik Kurumunun Norveç’edoğrudan yatırımlarına ilişkin yayınladığı istatistiki tablo yer almaktadır. 

FOREİGN DİRECT İNVESTMENT, STOCKS AND İNCOME. NOK MİLLİON 2010 2011 2012 2013

In Norway

Total 1 039 081 1 130 383 1 298 088 1 197 557

Equity capital 539 608 604 259 681 888 732 897

Other capital 499 473 526 124 616 200 464 660Income

Total 84 361 90 674 106 974 88 081

Distributed dividends 48 363 51 646 59 333 50 991

Reinvested earnings 17 833 17 769 23 963 15 476

Interests 18 165 21 259 23 678 21 614

Source: Statistik sentralbyr å 

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

23/24

22

NORVEÇ’TEKİ TÜRK YATIRIMLARI 

1- Yatırım Envanteri:  Norveç’teki belli başlı Türk yatırımları ekteki Excel tablosunda yeralmaktadır. Norveç’e Türkiye’den yatırım amaçlı yapılan sermaye transferleri aşağıdaki tablo’da yer almaktadır. 

Ülkemizden Norveç'e doğrudan yatırımlar 

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar

1063 476948 3145  2495 1374 22657

2. Türk yatırımları ve sektörleriÜlke ekonomisinin temelini teşkil eden üç ana sektör Norveç'e yurt dışından gelen yatırımlar

için cazip görünmektedir. Enerji-  petrol, gaz, yenilenebilir enerji, gemicilik ve balıkçılık

sektörleri ve bu sektörlerin tedarikçisi sektörler yurt dışından yabancı yatırımcıları çekmekte

olup, bu sektörlere Türkiye'den bir yatırım ihracı söz konusu olmamıştır. Bunun asıl nedeni

ülkemizde bu sektörlerin yeterince gelişmemiş veya yurtdışında rekabet edecek büyüklükte

olmamalarından kaynaklanmakta olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında gerek işçi

ücretlerinde enflasyonla mukayese edilemeyecek orandaki artışlar ve çalışanların sosyal

hakları, ülkenin iklimi ve iklime bağlı yaşam koşulları anılan sektörler dışında yatırımları,

genel olarak cazip hale getirmemektedir. Norveç'e gelen yabancı sermayenin büyük bir

 bölümü tarihsel olarak birliktelikleri nedeniyle başta İsveç olmak üzere İskandinav

ülkelerinden ve İngiltere ve diğer AB ülkelerinden gelmiş ve gelmeye devam etmektedir. Bu

ülkeler dışında Çin ve gelişmiş uzak doğu ülkelerinden de bu sektörlere kısmi yatırımların

yapıldığı gözlenmektedir. Son 4 yılda anılan sektörlere ilaveten tarım sektöründe de ülkenin

AB üyeliğini reddetmesinden, AB'deki kriz ve özellikle tarım ürünleri üretimdeki korumacılıkve destekler nedeniyle bu sektörde yabancı yatırımlarda belirgin bir artış gözlenmektedir.

EFTA ve Norveç'le imzalanan 1992 tarihli STA'dan önce Türkiye'den Norveç'e yatırım

amaçlı bir sermaye gelmediği görülmektedir. Yapılan küçükte olsa özellikle hizmetlersektöründeki yatırımlar 1992 yılından sonra gerçekleşmiştir. Vize sorunu ve ülkenin iklimi ve

yaşam koşulları ve çalışanların sosyal haklarındaki gelişim ülkemizden firmalarımızın

 Norveç'e gelerek yatırım yapmalarının önündeki engellerin başında gelmektedir. Son

zamanlarda AB ülkelerinde yaşanan kriz nedeniyle Almanya ve Hollanda'da faaliyette

 bulunan Türk firmaları yatırımlarını Norveç'e kaydırmak istedikleri anlaşılmakta ve bu

amaçla Müşavirliğimizle görüşmeler yapmaktadırlar. 2012 yılı Nisan ayında Müşavirliğimiz

faaliyete geçtikten sonra Turquality kapsamında iki firmamız kısa dönem önce faaliyete

geçmişlerdir. Mobilya ve tekstil alanında faaliyette bulunan firmalarımızı diğer firmalarımızın

takip edeceği beklenmektedir. Tarım sektöründe Norveç'te yerleşik az sayıda küçük Türk aile

işletmesi, tarım alanı kiralayarak yatırım yapmakta ve yaklaşık 100 mevsimlik işçiyi üçeraylık dönemler halinde Türkiye'den getirmektedir. Bu sektör dışında başta turizm olmak üzere

8/17/2019 2014 Yılı Raporu

24/24

sağlık ve diğer hizmetler sektöründe Türk yatırımları vardır. İki turizm firmamız ve sağlık

turizmi konusunda faaliyette bulunan yaklaşık 4 firmamız bulunmaktadır. Norveç'e 1980

yılından başlamak üzere Türkiye'den gelen vatandaşlarımız bu ülkede elde ettikleri gelirle

market ve restoran işletmeciliği alanlarında yatırım yapmışlardır. Ülkenin soğuk ve güneşsizik lim koşulları Türk firmalarının başta turizm ve sağlık turizmi olmak üzere hizmetler

sektöründe yatırım yapılmasına neden olmuştur. İki turizm firmamız Türkiye'den sermaye

transfer edilerek kurulmuştur. Turizm sektörünü, Müşavirliğimiz kurulduktan sonraTurquality kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında faaliyete geçen firmalarımızın bulunduğusektörler takip etmektedir. Bunlar mobilya, ev tekstili ve tekstil sektörleridir.

Bu sektörleri çok sayıda küçük firmalarımızın bulunduğu market ve restoran işletmeciliğ i vediğer hizmetleri takip etmektedir.