โครงงาน เรอง ชาตะไครเพอสขภาพ

จดท าโดย 1. นางสาวไอรดา หนวน 2. นางสาวภณฑลา พทธวงค 3. นางสาวจตรทวา กวางเตน 4. นายรณกร แกวโพธ 5. นายณฐกร ชมภพนธ 6. นายทรงวฒ ลาปา

กศน.ต าบลเมองชม อ าเภอเวยงชย จงหวดเชยงราย ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอเวยงชย

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเชยงราย

โครงงาน เรอง ชาตะไครเพอสขภาพ

จดท าโดย 1. นางสาวไอรดา หนวน 2. นางสาวภณฑลา พทธวงค 3. นางสาวจตรทวา กวางเตน 4. นายรณกร แกวโพธ 5. นายณฐกร ชมภพนธ 6. นายทรงวฒ ลาปา

อาจารยทปรกษา

1. นางกลยา หอมด 2.นางสาวกมลพรรณ เพชรน า

กศน.ต าบลเมองชม อ าเภอเวยงชย จงหวดเชยงราย ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอเวยงชย

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเชยงราย

บทคดยอ

ชอโครงงาน ชาตะไครเพอสขภาพ ชอผจดท าโครงงาน 1. นางสาวไอรดา หนวน

2. นางสาวภณฑลา พทธวงค 3. นางสาวจตรทวา กวางเตน 4. นายรณกร แกวโพธ 5. นายณฐกร ชมภพนธ 6. นายทรงวฒ ลาปา

ระดบชน มธยมศกษาตอนปลาย กศน.อ าเภอ เวยงชย อาจารยทปรกษา 1. นางกลยา หอมด 2. นางสาวกมลพรรณ เพชรน า การศกษา เรอง ชาตะไครเพอสขภาพมวตถประสงค เพอศกษาความพงพอใจในชาตะไครกบชาตะไครผสมใบเตยมวธด าเนนการดงน คดเลอกตะไครและใบเตยทสมบรณล าตนอวบใหญลางตะไครและใบเตยใหสะอาดน าตะไครและใบเตยมาหนเปนชนฝอยชงตะไคร 300 กรมใบเตย 100 กรมน าตะไครและใบเตยมาควใหหอมเหลองตมน าปรมาณ 2 ลตร 2 หมอ ตมใหเดอดอณภม 100 องศาเซลเซยสตกใสแกวพรอมเสรฟ

ผลการศกษา พบวา ผทดสอบมความพงพอใจตอกลนชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบมากทสดทคาเฉลยท 4.8ในดานรสชาตผทดสอบมความพงพอใจตอรสชาตของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบมากทสดทคาเฉลยท 4.7และในดานสของชาผทดสอบมความพงพอใจตอสของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบมากทสดทคาเฉลยท 4.6

ก

กตตกรรมประกาศ

โครงงานเรอง ชาตะไครเพอสขภาพ ทส าเรจลลวงไปไดดวยดกเพราะไดรบการชวยเหลอจากคณคร/อาจารย กลยา หอมด และคณคร กมลพรรณ เพชรน า ทใหค าปรกษาและใหค าแนะน าตลอดเวลาของการด าเนนงาน ขอขอบคณ นางสาวไอรดา หนวน นางสาวภณฑลา พทธวงค นางสาวจตรทวา กวางเตน นายรณกร แกวโพธ นายณฐกร ชมภพนธและ นายทรงวฒ ลาปา ทใหความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล จนท าใหโครงงานบรรลตามวตถประสงคทไดก าหนดไว คณะผจดท าขอขอบพระคณทานทใหความชวยเหลอในเรองตางๆและหวงเปนอยางยงวาโครงงานชาตะไครเพอสขภาพเรองน จะเกดประโยชนตอวงการศกษาตอไป

คณะผจดท า

กรกฎาคม 2554

ข

สารบญ หนา บทคดยอ ก กตตกรรมประกาศ ข สารบญ ค สารบญตาราง ง สารบญภาพ (ถาม) จ บทท 1 บทน า 1 1.1 ทมาและความส าคญของโครงงาน 1 1.2 วตถประสงค 1 1.3 สมมตฐาน (ถาม) 1 1.4 ตวแปรทศกษา (ถาม) 1 1.5 ขอบเขตการศกษา 1 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1 1.7 นยามปฏบตการ 2 บทท 2 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ 3 2.1 สมนไพร 3 2.2 ชาสมนไพร 3 2.3 ตะไคร 7 2.4 ใบเตย 9 บทท 3 วธด าเนนการ 11 3.1 วสดอปกรณ 11 3.2 วธด าเนนการ 11 บทท 4 ผลการศกษา 12 บทท 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ 15 5.1 สรปผล 15 5.2 อภปรายผล 15 5.3 ขอเสนอแนะ 15 บรรณานกรม 16 ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบประเมนความความพงพอใจ 18 ภาคผนวก ข ภาพประกอบ

19

ค

สารบญตาราง หนา ตารางท 1 .จ านวนและรอยละของขอมลทวไป 12

ตารางท 2 .จ านวนและคาเฉลยความคดเหนของผเขารบการอบรมโครงงานทมผลตอชาตะไครเพอ สขภาพ

13

ตารางท 3 ความถของขอเสนอแนะ

14

ง

สารบญภาพ หนา ภาพท 1 ขนตอนการท า 19 ภาพท 2 วสด - อปกรณ 20 ภาพท 3 ทดสอบประเมนความพงพอใจ

22

จ

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของโครงงาน

ตะไครเปนพชสมนไพรทใชในทกครวเรอน ปลกดแลรกษางายทนทานตอวชพช ขยายพนธ ได

อยางรวดเรว มนษยรจกน ามาใชประโยชนเพอรกษาโรคตาง ๆ เชน แกปวดกระดก ปวดหลง ปวดแขงปวดขา ปองกนโรคกระดกผ ปองกนโรคไต โรคเบาหวาน และยงชวยลดคอเรสเตอรอลไดมากทสดใบเตยเปนพชทมนษยเรารจกกนมานาน เปนพชทมการขยายพนธไดรวดเรวและทนตอสภาพทแหงแลงและไดน ามาใชปรง แตงสและกลนใหกบอาหารมานานแลวและยงสามารถใชดบกลนไดอกดวย

ปจจบนชาสมนไพรไดรบความนยมกนอยางแพรหลายเพราะทกคนกรกสขภาพกนมากยงขน การท าโครงงานครงนกเพอตอบสนองความตองการใหแกผทรกสขภาพเพราะตะไครและใบเตยเปนสมนไพรพนบานทหาไดงายในทองถน 1.2 วตถประสงค ในการศกษาครงน ผจดท าไดก าหนดวตถประสงคไวดงน

1.2.1. เพอศกษาความพงพอใจในชาตะไครกบชาตะไครผสมใบเตย

1.3 สมมตฐาน ชาตะไครทผสมใบเตยไดรบความนยมมากกวาชาตะไครทไมผสมใบเตย

1.4 ตวแปรทศกษา 1.4.1 ตวแปรตน ชาตะไตรไมผสมใบเตยกบชาตะไครผสมใบเตย

1.4.2 ตวแปรตาม ความพงพอใจทมตอชาตะไครและชาตะไครผสมใบเตย1.4.3 ตวแปรควบคม ปรมาณชาทใชทดสอบ น า ระยะเวลาในการตม ชนดของตะไคร ใบเตย กลมผทดสอบ

1.5 ขอบเขตการศกษา ในการศกษาครงน มขอบเขตของการศกษาดงน 1.5.1 ชาตะไครเพอสขภาพ

1.5.2 ชาตะไตรไมผสมใบเตยกบชาตะไครผสมใบเตย 1.5.3 ระยะเวลา 19 – 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 1.5.4 สถานท ศนยฝกและพฒนาอาชพราษฎรไทยบรเวณชายแดนเชยงราย อ.เชยงแสน จ.เชยงราย

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.6.1ไดชาดมเพอสขภาพทด

1.6.2ไดความคดสรางสรรควานอกจากใบเตยแลวยงสามารถน าอยางอนมาผสมไดอก

1.7 นยามปฏบตการ

1.7.1 การชงชา คอการสกดสารออกฤทธจากสมนไพรดวยความรอนในชวงเวลาสนๆมกใชในสมนไพรทตองการคงความอรอยของกลน 1.7.2 ตะไคร คอสมนไพรชนดหนงเปนพชทมถนก าเนดในทวปเอเชยเปนพชทสามารถน าสวนตนหวไปประกอบอาหารไดหลายชนดและยงเปนสมนไพรอกดวย 1.7.3 ใบเตย คอสมนไพรชนดหนงเปนพชไมพมเลกมถนก าเนดแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตรากใชเปนยาขบปสสาวะ ใชรกษาเบาหวานใชเปนภาชนะหอและใสเพอปรงกลน อาหาร คาวหวาน 1.7.4 สมนไพร (Medicinal Plant หรอ Herb) เปนพชทก าเนดจากธรรมชาต และนบเปนเทคโนโลยพนบานทส าคญ ซงสามารถน ามาใชประโยชนไดมากมาย

บทท 2 เอกสารทเกยวของ

ในการศกษาโครงงาน เรอง ชาตะไครเพอสขภาพ คณะผศกษา ไดคนควา รวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของ และจากเวบไซดบนเครอขายอนเตอรเนต โดยขอน าเสนอตามล าดบ ดงน

2.1 สมนไพร (Medicinal Plant หรอ Herb) 2.2 ชาสมนไพร คออะไร 2.3 ตะไคร 2.4 ใบเตย

2.1 สมนไพร (Medicinal Plant หรอ Herb) เปนพชทก าเนดจากธรรมชาต และนบเปนเทคโนโลยพนบานทส าคญ ซงสามารถน ามาใชประโยชนไดมากมาย เชน เปนยารกษาโรค บรโภคเปนอาหาร อาหารเสรมสขภาพ สผสมอาหาร สยอม เครองส าอาง ตลอดจนน ามาท าเปนเครองดมไดอกดวย โดยเฉพาะการน าสมนไพรมาเปนเครองดมทใชรปแบบในการบรโภคเชนเดยวกบการชงชาโดยการชงชาเปนการสกดสารทเปนตวยาส าคญดวย ความรอนในชวงเวลาสนๆ เพอไมใหสารทไมพงประสงคถกสกดออกมา หรอเพอปองกนไมใหสารทตองการถกท าลายดวยความรอนทนานเกนไป รวมทงสามารถรกษากลนรส ทตองการของสมนไพรชนดนนๆ เอาไวดวย สมนไพรทใชรปแบบในการบรโภคเชนเดยวกบชา มกจะเรยก ชาสมนไพร โดยสวนใหญมกจะเปนสมนไพรทมกลนทตองการคงไวไมใหสญเสยไปกบความรอนทมากเกนไป เชน ผลมะตม ดอกกระเจยบ ขง ใบหมอน ใบบวบก ใบเตย ดอกเกกฮวย เปนตน ซงการบรโภคชาสมนไพรเหลาน ใหไดประโยชน ปลอดภย จะตองผลตและบรรจอยางสะอาดและถกสขลกษณะ นอกจากจะไดคณคาทางยาจากสมนไพรแลว ยงไดสมผสกลนทละเมยดละไม จากสมนไพรดวย แตหากมการเตรยมและผลตโดยไมถกสขลกษณะ กอาจมการ ปนเปอนโดยเชอจลนทรยท าใหเกดอนตรายไดอกดวย (www.thaihomemaster.com/showinformation.php,2547:เวบไซด)

2.2 ชาสมนไพร คออะไร ชาสมนไพร(2550:เวบไซด)กลาวถงชาสมนไพรวา ชาสมนไพร คอ ผลตภณฑทไดจากสวนตาง ๆ ของพช 15 ชนด ทน าไปตากแดด อบแหง แลวตดสบ หรอบด โดยมจดมงหมายเพอน าไปบรโภคโดยการตมหรอชงกบน า ซงชาสมนไพรจดเปนอาหารทก าหนด คณภาพหรอมาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 280) พ.ศ.2547 เรอง ชาสมนไพร จะตองมคณภาพมาตรฐานตามทกฎหมายก าหนด รวมทงวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และการเกบรกษาอาหาร ภาชนะ

บรรจ ตลอดจนฉลากไดผานการตรวจสอบจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาวามความถกตองเหมาะสม จงจะสามารถผลตหรอน าเขาเพอออกจ าหนายได

พชหรอสวนตาง ๆ ของพชทใชเปนวตถดบส าหรบชาสมนไพร

พชหรอสวนตางๆ ของพชทใชเปนวตถดบส าหรบชาสมนไพรทง 15 ชนด เปนพชทสามารถหาไดงาย ยงมคณคา และประโยชนมากมาย ดงน 1. ชามะตม ท าจากผลมะตมแก บดเปนผง ใหน าชาสแดงออกน าตาล มกลนหอมหวานชวนดม สวนใหญจะแตงรสดวยน าตาล เพอใหรสชาตทดขน มะตมเปนสมนไพรทมสรรพคณบ ารงธาต ท าใหขบถายด และเจรญอาหาร ขบเสมหะ แกรอนใน 2. ชากระเจยบ ท าจากฐานรองดอกของกระเจยบแดง มคณสมบตในการลดไขมนในเลอด ลดความดนโลหตสง ขบปสสาวะ แกกระหายน าท าใหชมคอชนใจ ชากระเจยบมสแดง รสเปรยวมกเตมน าตาลเพอแตงรส 3. ชาขง ท าจากเหงาขงแก ทมน ามนหอมระเหย รสหวานเผดรอน มสรรพคณทางรอน ชวยบรรเทาหวด แกคลนไสอาเจยน เมารถเมาเรอ ชวยยอยอาหาร แกทองอด ทองเฟอ ขบลม 4. ชาขา ท าจากเหงาขาแก มสรรพคณชวยขบลมไดด เปนการระบายลมออกมาจากล าไส ท าใหรสกสบายทองขน แกทองอด ทองเฟอ เรอเปรยว ชวยบรรเทาอาการหดเกรงของกลามเนอทองไดอกดวย 5. ชาตะไคร ท าจากเหงา ตนและใบตะไครอบใหแหงแลวบด ตระไครมกลนหอม เพราะมน ามนหอมระเหย มสรรพคณชวยยอยอาหาร แกลมวงเวยน ขบเหงอ ขบปสสาวะ แกทองอด ทองเฟอ จกเสยด บ ารงธาต 6. ชาใบหมอน ท าจากใบหมอน มสรรพคณชวยลดความดนโลหตและชวยลดไขมนในเสนเลอด แกรอนใน กระหายน า แกไอและบ ารงธาตใหแขงแรง 7. ชาดอกค าฝอย ท าจากดอกค าฝอยแหงมสแดงสมชวนดม กลนหอมชนใจ มสรรพคณชวยลด ไขมนในเสนเลอด ลดความดนโลหตสง ขบเหงอ เปนยาระบายออน ๆ บ ารงเลอดสตร ขบระด ขอควรระวงของชาดอกค าฝอย คอ ไมควรใชในสตรมครรภ เพราะดอกค าฝอยเปนยาบ ารงเลอดและขบประจ าเดอน ถาดม มาก ๆ อาจแทงได 8. ชาใบบวบก ท าจากใบบวบก ทมวตามนเอ บหนง และแคลเซยมมาก รวมทงยงมสรรพคณชวยแกช าใน ท าใหหายฟกช าไดด แกรอนในกระหายน า ลดอาการปวดศรษะขางเดยว บ ารงสมอง บ ารงหวใจ แกออนเพลยเมอยลา 9. ชาใบเตย ท าจากใบเตยหอม อบ บดเปนผง มสเขยวใบเตย มกลนหอมชนใจ ใบเตยมสรรพคณชวยขบปสสาวะ ชวยลดน าตาลในเลอด ชาใบเตยจงเหมาะกบคนทเปนโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง คนธรรมดาทวไปกดมได กลนหอมของใบเตยชนใจ คลายเครยดไดดแท 10. ชาดอกเกกฮวย ท าจากดอกเกกฮวยแหง ใหน าชาสเหลอง มสรรพคณดบรอน รกษาอาการปวดศรษะ เวยนศรษะ ตาแดง บ ารงประสาทและสายตา 11. ชาหลอฮงกวย ท าจากผลหลอฮงกวย มสรรพคณขบเสมหะ ท าใหชมคอ

12. ชาเหดหลนจอ ท าจากเหดหลนจอแหง สารทมอยในเหดหลนจอ จะเขาไปกระตนระบบภมคมกนในรางกาย ใหท าหนาทปกต สามารถตานการเจรญเตบโตของเซลลมะเรง ตานการจบตวของลมเลอด ชวยเสรมสรางและบ ารงสขภาพใหแขงแรง บรรเทาอาการรอนใน กระหายน า 13. ชามะขามปอม ท าจากผลมะขามปอม มสรรพคณแกไอ ขบเสมหะ การทเนอมะขามปอม แกไอ ขบเสมหะได เพราะในเนอมกรดอนทรย และมสารชวยกระตนใหน าลายออก ชวยละลายเสมหะ 14. ชาเจยวกหลาน ท าจากใบและตนเจยวกหลาน มสรรพคณบ ารงรางกาย ลดความดนโลหต ลดน าตาลในเลอด ระงบประสาทชวยใหนอนหลบ ลดความตนเตน 15. ชาเปรยง ท าจากเถาวลยเปรยง มสรรพคณขบปสสาวะ แกอาการปวดเมอยตามรางกาย แกบด แกหวด

คณภาพหรอมาตรฐาน ชาสมนไพร ตองมคณภาพหรอมาตรฐาน ดงตอไปน 1. ชาสมนไพรตองมความชนตามมาตรฐานทก าหนดในต ารายาทรฐมนตรประกาศตามกฎหมายวาดวยยา ในกรณทไมมมาตรฐานก าหนดไว ใหมความชนไดไมเกนรอยละ 10 ของน าหนก 2. ไมมจลนทรยทท าใหเกดโรค 3. ไมมสารพษจากจลนทรย สารเคมปองกนก าจดศตรพช สารปนเปอน หรอสารเปนพษอนในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ

3.1 สารหน ไมเกน 0.2 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.2 แคดเมยม ไมเกน 0.3 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.3 ตะกว ไมเกน 0.5 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.4 ทองแดง ไมเกน 5 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.5 สงกะส ไมเกน 5 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.6 เหลก ไมเกน 15 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.7 ดบก ไมเกน 250 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม 3.8 ซลเฟอรไดออกไซด ไมเกน 10 มลลกรม ตออาหาร 1 กโลกรม

4. ไมมยาแผนปจจบนหรอวตถทออกฤทธตอจตและประสาท หรอยาเสพตดใหโทษ 5. ไมใสส 6. ไมมการปรงแตงกลน รส ดวยวตถอน นอกจากพชหรอสวนตาง ๆ ของพช 15 ชนดทใชเปนวตถดบส าหรบชาสมนไพร หรอใบ ยอด และกานทยงออนอยของตนชาในสกล Camellia นอกจากชาสมนไพรจะตองมคณภาพมาตรฐานตามทก าหนดแลวในการใชภาชนะบรรจ และการแสดงฉลาก ใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองภาชนะบรรจ และฉลาก ดงน

ภาชนะบรรจ - ตองสะอาด - ตองไมเคยใชบรรจหรอใสอาหารหรอวตถอนใดมากอน - ตองไมมโลหะหนกหรอสารอนออกมาปนเปอนกบอาหาร ในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ - ตองไมมจลนทรยทท าใหเกดโรค - ตองไมมสออกมาปนเปอนกบอาหาร - ตองไมเคยใชบรรจหรอหอหมปย วตถมพษ หรอวตถทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ - ตองไมเปนภาชนะบรรจทท าขนเพอใชบรรจสงของอยางอนทมใชอาหาร หรอมรปรอยประดษฐ หรอขอความใดทท าใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญของอาหารทบรรจในภาชนะนน - ตองเปนภาชนะบรรจทมฝาหรอจกปด เมอใชบรรจจะตองปดผนก หรอผนกโดยรอบระหวางฝาหรอจกกบขวดหรอภาชนะบรรจ ตองมลกษณะทเมอเปดใชท าใหสงทปดผนกหรอสวนทปดผนกหรอภาชนะบรรจนนเสยไป - ภาชนะบรรจทท าดวยพลาสตก ตองไมท าขนจากพลาสตกทใชแลว และไมมสใด ๆ เจอปน การแสดงฉลาก

การแสดงฉลาก ตองเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวย เรอง ฉลาก ซงฉลากตองมขอความภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศกได และจะตองมขอความแสดงรายละเอยด ดงน 1. ชออาหาร 2. ปรมาณสทธของอาหาร 3. ชอและทตงของผผลต ส าหรบอาหารทผลตในประเทศอาจแสดงชอและทตงส านกงานใหญของ ผผลตกได และในกรณทเปนอาหารน าเขาใหแสดงชอและทตงของผน าเขาและประเทศผผลต

4. เลขสารบบอาหาร ในกรอบเครองหมาย อย. เชน 5. สวนประกอบทส าคญเปนรอยละของน าหนกโดยประมาณ 6. วนเดอนและปทผลต วนเดอนและปทหมดอายการบรโภค หรอ วนเดอนและปทอาหารยงมคณภาพหรอมาตรฐานด 7. ค าแนะน าในการเกบรกษา (ถาม) 8. วธปรงเพอรบประทาน

การดมชาสมนไพรนนควรดมใหหลากหลาย เหมาะสมกบภาวะรางกาย และตามความตองการของแตละบคคล กจะชวยใหรางกายเกดภาวะสมบรณ ท าใหสขภาพด ซงชาสมนไพรทมอยมากมายหลากหลายรสชาตและรปแบบ ทงรปแบบทตองน าพชสมนไพรมาท าชาสมนไพรเองและรปแบบทส าเรจรปน ามาชงดมไดทนท ส าหรบการน าพชสมนไพรมาท าเปนชาสมนไพรเอง กอนบรโภคควรจะท าใหสะอาดถกสขลกษณะ และชาสมนไพรทมลกษณะชงดมไดทนททวางจ าหนายอยทวไป ควรรจกเลอกซอเลอกใชใหถกตอง นอกจากจะได ลมรสความหอมอรอยแลว ยงปลอดภยและไดประโยชนจากสรรพคณของสมนไพร

ดวย เมอเปรยบเทยบกบ น าอดลมทมเพยงน าตาล กาเฟอน และกลนสงเคราะหแลวอดลมลงไป ชาสมนไพรมคณคากวาไหน ๆ และการหนมาดมชาสมนไพรบานเรามาก ๆ กเปนการชวยกนเสรมสรางรายไดชมชน หรอสรางเศรษฐกจหมนเวยนเปนการพงพาตนเองในประเทศเราไดอยางด (ชาสมนไพร,2550:เวบไซด) 2.3 ตะไคร

ชอวทยาศาสตร Cymbopogon citratus (De ex Nees) Stapf. ชอวงศ Gramineae

ชอองกฤษ Lapine, Lemon grass ชอทองถน คาหอม, ไคร, จะไคร, เชดเกรย, หวสงไค, เหลอะเกรย

หลกฐานทางวทยาศาสตร 1. ฤทธลดการบบตวของล าไส น ามนหอมระเหยของตะไคร มสารเคมทออกฤทธลดการบบตวของล าไส คอ menthol , cineo, camphor , linalool จงลดอาการแนนจกเสยด 2. ฤทธฆาเชอแบคทเรยสาเหตอาการแนนจกเสยด สารเคมในน ามนหอมระเหย คอ citral , citronellol, geraneol และ cineole มฤทธยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรยไดแกเชอ E. coli สวนน ามนหอมระเหยกมฤทธ ฆาแบคทเรยเชนกน 3. ฤทธขบน าด ตะไครมสารชวยในการขบน าดมาชวยยอย คอ borneol และ fenchone และ cineole 4. ฤทธขบลม ยาชงตะไครเมอใหรบประทานไมมผลขบลมแตถาใหโดยฉดทางชองทองใหผล 5. สารส าคญในการออกฤทธขบลม สารเคมในน ามนหอมระเหยของตะไคร ชวยขบลมจงลดอาการแนนจกเสยด และม menthol,camphor และ linalool ชวยขบลม 6. การทดสอบความเปนพษ 6.1 ทดลองพษของน ามนตะไครในหนขาว โดยการกน พบวาอตราสวนระหวางขนาดทท าใหสตวทดลอง ตาย 50% ของจ านวนททดลอง และขนาดทสตวทดลองทนได 6.2 เมอใหหนกนน ายาชงตะไครเปนเวลา 2 เดอน ในขนาดมากกวาคน 20 เทา ไมพบอนตราย 6.3 ใหคนไขกนยาชงจากตะไครครงเดยว หรอทกวน เปนเวลา 2 สปดาห ไมมการเปลยนแปลงคาเคมใน เลอด ปลอดภยตอตบและไต

การใชตะไครรกษาอาการแนนจกเสยด 1. น าตะไครทงตนรวมทงรากจ านวน 5 ตน สบเปนทอนตมกบเกลอ ตม 3 สวน ใหเหลอ 1 สวน ดมครงละ 1 ถวยแกว ดม 3 วน จะหายปวดทอง (23, 24) 2. น าล าตนแกสดๆทบพอแหลกประมาณ 1 ก ามอ (40-60 กรม) ตมเอาน าดม ตะไครเปนพชทมถนก าเนดในทวปเอเชย ปลกกนมากในประเทศอนเดย พมา มาเลเซย อนโดนเซยและประเทศไทย ตะไครเปนพชทสามารถน าสวนตนหวไปประกอบอาหารไดหลายชนดและยงเปนสมนไพรอกดวย ลกษณะโดยทวไป ตะไครแบงออกเปน 6 ชนด ไดแก ตะไครกอ ตะไครตน ตะไครหางนาค ตะไครน า ตะไครหางสงห ตะไครหอม เปนพชตระกลหญา ตะไครเปนพชทเจรญเตบโตงายจะมทรงพมสงถง 1 เมตร มล าตนทแทจรงประมาณ 4-7 เซนตเมตร ล าของตนจะถกหอหมไปดวยกาบใบโดยรอบใบยาวแคบเสนใบขนานกบกานใบ ใบของตะไครอดมไปดวยน ามนหอมระเหย เมอตะไครเจรญเตบโตไดเตมทแลว ตองท าการถอน กอนถอนควรใหน าเพอใหดนนม และชมชนถอนไดงาย ทนยมน ามาปลกเปนพนธพนเมองทปลกกนตอๆไป การขยายพนธ ใชเหงา สภาพดนฟาอากาศ ชอบดนรวนซย ไมชอบน าขง ปลกไดตลอดป การปลก ใชล าตนหรอเหงาปกช า โดยตดใบออกใหเหลอตอนโคนยาว พอสมควร ปกเอยงลงดนลกประมาณ 5 ซม. รดน าทนท การบ ารงรกษา ปลอยใหเจรญเตบโตไดเองไมตองบ ารงรกษาแตอยางใด คงไมมคนไทยคนไหนไมรจกตะไคร ดวยกลนหอมและรสชาตเฉพาะตวเปนเสนหใหตะไครไดรบเชญเปนสวนประกอบ และเครองปรงส าคญในอาหารไทยนบรอยชนด ตะไคร…เปนสวนประกอบของเครองแกงชนดตางๆ อาหารประเภทย ากขาดตะไครเสยไมได ตมย ากตองมตะไครเปนพระเอก แกงสารพดชนดกตองการตะไคร เชนเดยวกบอาหารประเภทตน เชนเนอตน หมตน หรอจะเปนเมยงกนยมรบประทานตะไครเปนเครองเคยง คณสมบตของคะไครนอกจากนยมใชดบกลนคาวตางๆ ของอาหาร เชน ปลา เนอแลว ตะไครยงมสวนส าคญในการถนอมอาหารไดอยางดดวยตวอยาง เชน หากตเยนบานคณเสย คณลองน าเนอมาตมกบตะไคร ใบมะกรด ขง ใสเกลอนดหนอย กจะสามารถเกบเนอนนไวไดโดยไมตองแชเยน จะบดชากวาเนอทตมโดยปราศจากเครองเทศเหลาน ในอกดานหนงของคณคาตะไครทคนไทยนยมรบประทานกเพราะมคณสมบตเปนยา อาหารทมสวนประกอบของตะไคร เมอรบประทานลงไปแลวจะรสกสบายทอง เพราะตะไครมฤทธชวยขบลม แกจกเสยด แกอาการทองอด ทองเฟอขบเหงอและขบปสสาวะ นอกจากนยงมน ามนหอมระเหยในปรมาณสง ซงมฤทธชวยขบลม และสามารถยบยงเชอแบคทเรยและเชอราบางชนดได ในน ามนหอมระเหยมสารจ าพวก ยจนอล (EUGENOL ), เจอรานออล(GERANOIOL), ซโตรเนลลอล(CITRONELLOL) และการบร(CAMPHOR) สวนธาตอาหารในตะไคร

ประกอบดวย ธาตแคลเซยม,ฟอสฟอรส, ธาตเหลก, และวตามนเอนอกจากตะไครเปนเครองปรงชรสอาหารแลว ปจจบนยงนยมมากในการน าตะไคร มาปรงเปนเครองดม คอน าตะไคร เพราะใหคณคามากมายดงกลาวขางตน การท าน าตะไครก ท ากนงายๆ โดยน าตะไครทตดใบออกแลว 1 ก ามอ ลางน าใหสะอาด ตดเปนทอนสนๆ ทบพอแตกใสหมอ เตมน าสะอาดประมาณ 6 ถวยตวง เตมน าตาลทราย ตงไฟพอเดอด กรองเอาแตน า แลวน าขนเคยวใหเดอดอกประมาณ 3 นาทยกลง จะไดน าตะไครสเหลองอมเขยวออน กลนหอม จะแชเยนไวดมแกกระหายหรอผสมน าแขงดมกสดชนตดใจ เพราะประโยชนของตะไครมมากมาย อกทงยงเปนพชพนเมองราคาถกทมไวประจ าบานกนอยแลว หากวาคณจะขยนอกนดท าน าตะไครแชตเยนไวดมเปนประจ า กจะไดความสดชน สบายทองกนทงครอบครว (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน,2546:เวบไซด)

2.4 ใบเตย ชอวทยาศาสตร: Pandanus amaryllifolius Roxb. ชอวงศ: PANDANACEAE ชอสามญ: Pandanus ลกษณะทวไป: ตน ไมพมขนาดเลก เจรญเตบโตลกษณะเปนกอ มล าตนเปนเหงาอยใตผวดน ล าตนตดดน ออกรากตามขอของล าตนไดเมอล าตนยาวมากขนใชเปนรากค ายน ใบ เปนใบเดยวเรยงสลบเวยนเปนเกลยวขนไปจนถงยอด ลกษณะใบยาวเรยวคลายใบหอก ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบ ผวใบเปนมน เสนกลางใบเวาลกเปนแอง ถาดดานทองใบจะเหนเปนรปคลายกระดกงเรอ ดอก เปนดอกชอแบบ สแปดก(spadix) ดอกยอยแยกเพศและแยกตน ไมมกลบเลยงและกลบดอก ฝก/ผล ผลขนาดเลก สวนใหญไมเกดดอกและผล เปนเตยเพศผ การปลก: ตามรมคน าบรเวณทน าขงแฉะ หรอทดนชน การดแลรกษา: ชอบแสงแดดร าไร แตกทนตอแสงแดดจด การขยายพนธ: ปกช าล าตน หรอกงแขนง สวนทมกลนหอม: ใบ การใชประโยชน: - ไมประดบ - สมนไพร - ใชเปนภาชนะหอและใสเพอปรงกลน อาหาร คาวหวาน และยงเปนพนธทชาวสวนปลกตดใบออกจ าหนายเปนการคา ถนก าเนด: เอเชยตะวนออกเฉยงใต

สรรพคณทางยา: - ใชใบเตยสดเปนยาบ ารงหวใจ ใหชมชนชวยลดอาการกระหายน า - รากใชเปนยาขบปสสาวะ ใชรกษาเบาหวาน (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน,2546:เวบไซด)

บทท 3 วธด าเนนการ

3.1 วสด อปกรณ 1.ตะไคร จ านวน 20 ตน

2.ใบเตย จ านวน 20 ตน 3.หมอ จ านวน 2 ใบ 4.กระทะ จ านวน 1 ใบ 5.ตะหลว จ านวน 2 ดาม 6.ถาด จ านวน 4 ใบ 7.มด จ านวน 5 ดาม 8.เขยง จ านวน 4 อน 9.แกวน า จ านวน 40 ใบ 10.เครองชง จ านวน 1 เครอง

3.2 วธด าเนนการ การศกษาเรอง.ชาตะไครเพอสขภาพไดด าเนนการทดลอง ดงน 1. คดเลอกตะไครและใบเตยทสมบรณล าตนอวบใหญ 2. ลางตะไครและใบเตยใหสะอาด 3. น าตะไครและใบเตยมาหนเปนชนฝอยชงตะไคร 300 กรมใบเตย 100 กรม 4. น าตะไครและใบเตยมาควใหหอมเหลอง 5. ตมน าปรมาณ 2 ลตร 2 หมอ ตมใหเดอดอณภม 100 องศาเซลเซยส 6. ตกใสแกวปรมาณ 100 มลลลตรพรอมเสรฟจ านวน2สตรเพอใหผทดลองไดดมและชมจ านวน

20 คน

บทท 4 ผลการศกษา

จากการศกษา ชาตะไครเพอสขภาพ ซงไดด าเนนการโดย ทดลอง 2 สตรคอ ชาตะไครไมผสม

ใบเตยและชาตะไครผสมใบเตยไดผลการศกษาดงน ตารางท 1 .จ านวนและรอยละของขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ เพศ

ชาย 6 30% หญง 14 70%

อาย 10-20 ป 8 40% 21-30 ป 7 35% 31-40 ป 2 10% 41-50 ป 2 10%

51 ปขนไป 1 5% สถานภาพ

คร กศน. 5 25% นกศกษา กศน. 15 75%

อนๆ - - ระดบการศกษา

มธยมศกษาตอนตน 5 25% มธยมศกษาตอนปลาย 10 50%

ปรญญาตร 5 25% สงกวาปรญญาตร - -

จากตารางท 1. จ านวนและรอยละของขอมลทวไป ผลการศกษา พบวา

จากการสอบถามความคดเหนของผเขารบการอบรมโครงงาน ทมผลตอชาตะไครเพอสขภาพพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 70 ทเหลอเปนเพศชายจ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 30 มอาย10-20 ป จ านวน 8 คนคดเปนรอยละ 40 อาย 21-30 ป จ านวน 7 คนคดเปนรอยละ 35 อาย 31-40 ปจ านวน 2 คนคดเปนรอยละ 10 อาย 41-50 ป จ านวน 2คนคดเปนรอยละ 10 และอาย 51 ปขนไปจ านวน 1คน คดเปนรอยละ 5 มสถานภาพเปนครจ านวน 5 คนคดเปนรอยละ 25และเปนนกศกษา กศน. จ านวน 10 คนคดเปนรอยละ 75มระดบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนจ านวน 5 คนคดเปนรอยละ 25% ระดบมธยมศกษาตอนปลายจ านวน 10 คนคดเปนรอยละ 50% และระดบปรญญาตรจ านวน 5 คนคดเปนรอยละ 25% ตารางท 2 .จ านวนและคาเฉลยความคดเหนของผเขารบการอบรมโครงงานทมผลตอชาตะไครเพอสขภาพ

รายการ ประเภทชา

ตะไคร ตะไครผสมใบเตย

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

เฉลย แปรผล

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

เฉลย แปรผล

(5) (4) (3) (2) (1) (5) (4) (3) (2) (1)

1.กลน - - 5 5 - 2.5 ปานกลาง

8 2 - - - 4.8 มากทสด

2.รสชาต - - - 4 6 2.4 ปานกลาง

7 3 - - - 4.7 มากทสด

3.ส - - - 5 5 1.5 นอย 6 4 - - - 4.6 มากทสด

จากตารางท 2 แสดงคาเฉลยความคดเหนของ ผเขารบการอบรมโครงงาน ทมผลตอชาตะไครเพอสขภาพพบวาผทดสอบมความพงพอใจตอกลนชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.8ในดานรสชาตผทดสอบมความพงพอใจตอรสชาตของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.7และในดานสของชาผทดสอบมความพงพอใจตอสของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.6

เกณฑการใหคะแนน มากทสด 5 มาก 4 ปานกลาง 3 นอย 2 นอยทสด 1 คะแนนเฉลย การแปรความหมาย 1.00 – 1.49 มความคดเหนในระดบนอยทสด 1.50 – 2.49 มความคดเหนในระดบนอย 2.50 – 3.49 มความคดเหนในระดบปานกลาง 3.50 – 4.49 มความคดเหนในระดบมาก 4.50 – 5.00 มความคดเหนในระดบมากทสด ตารางท 3 ความถของขอเสนอแนะตอชาตะไครเพอสขภาพ

ขอเสนอแนะ ความถ

ควรเตมน าตาลเลกนอยเพอเพมความหวานใหกบชาตะไคร

1

จากตารางท 3 พบวาผทดสอบชาตะไครเพอสขภาพไดใหขอเสนอแนะวาควรเตมน าตาลเลกนอย เพอเพมความหวานใหกบชาตะไคร ความถ 1 คน

บทท 5 สรปผลการศกษา อภปรายผลและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา

จากการทดสอบพบวาผทดสอบมความพงพอใจตอกลนชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.8ในดานรสชาตผทดสอบมความพงพอใจตอรสชาตของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.7และในดานสของชาผทดสอบมความพงพอใจตอสของชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครในระดบความพงพอใจมากทสดทคาเฉลยท 4.6

5.2 อภปรายผล

จากการทดสอบพบวาผทดสอบมความพงพอใจตอชาตะไครผสมใบเตยมากกวาชาตะไครไมผสมใบเตยเนองจากเมอผสมใบเตยลงไปในชาตะไครแลวจะท าใหชามกลนหอมชนใจเพมขนผสมผสานกบกลนตะไครและท าใหเพมรสชาตทกลมกลอมและมสเขมขนกวาเดมท าใหดนารบประทาน 5.3 ขอเสนอแนะ ควรเตมน าตาลเลกนอย เพอเพมความหวานใหกบชาตะไคร

บรรณานกรม

กลยา หอมด. (2551). การเขยนรายงานโครงงาน. ล าปาง: ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง. . (2550). รายงานผลการอบรมการจดท าโครงงานหลกสตรสรางสรรคโครงงานสบสาน

สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน. ตะไคร. [ออนไลน].เขาถงไดจาก http://www.thaihomemaster.com (วนทคนขอมล : 21 กรกฎาคม 2554). ส านกงานขอมลสมนไพร. สมนไพร. [ออนไลน].เขาถงไดจากhttp://www.thaihomemaster.com/showinformation.php

(วนทคนขอมล : 21 กรกฎาคม 2554).

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสอบถามความคดเหนของผเขาคายการเรยนรดวยโครงงานทมตอ ชาตะไครเพอสขภาพ ค าชแจง ใหท าเครองหมาย ในชองทตรงตามความคดเหนของทาน และเตมค าในชองวาง ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ ชาย หญง 2. อาย 10-20 ป 21-30 ป

31-40 ป 41-50 ป 51 ปขนไป

3. สถานภาพ คร กศน. นกศกษา กศน. อนๆ 4. ระดบการศกษา

มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร ตอนท 2 ความคดเหนทมตอ ชาตะไครเพอสขภาพ

รายการ ประเภทชา

ตะไคร ตะไครผสมใบเตย

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

มากทสด มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1.กลน (ความหอม)

2.รสชาต(ความอรอย)

3.ส

ตอนท 3 ขอเสนอแนะ ................................................................................................................ ......................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ภาคผนวก ข ภาพประกอบ

ภาพท 1 ขนตอนการท า คดเลอกตะไครทมล าตนสมบรณ อวบใหญ และคดเลอกใบเตยทมสเขยวเขมใบใหญ ลางตะไครและใบเตยใหสะอาด

ภาพท2 วสด – อปกรณ

ตะไครและใบเตยทหนแลว ควตะไครและใบเตยใหเหลองหอม แลวน าไปตมใหเดอด ไดชาตะไคร 2 สตร

ภาพท 3 ทดสอบประเมนความพงพอใจ