เพื่อนบ้านศึกษา

ชมทางอนโดจน: เอเชยตะวนออกเฉยงใตปรทศน ปท 1 ฉบบท 1 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2555)Copyright © 2012 หนวยวจยเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา ภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร

เพอนบานศกษา: อาณาบรเวณศกษาแบบใหม

ยกต มกดาวจตร

ขอเขยนสนๆ นพยายามเสนอวา ในขณะนมความจำาเปนทการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะตองเรม

ตนขนใหม เนองจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตในอดตไมไดรบใชคนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เทากบรบ

ใชประเทศผใหทนวจยเพอการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนไดแกประเทศมหาอำานาจทางการเมอง

โลก คอสหรฐอเมรกาและยโรป นอกจากนน การสรางประชาคมอาเซยนยงสงผลใหมความจำาเปนทเราจะ

ตองรจกเพอนบานเรา ตองรจกตนเองในบรบทของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตใหมากยงขน อยางไร

กด ขณะน เพอนบานศกษาไดเกดขนมาแลว หากแตวาเรายงไมไดทบทวนกนอยางจรงจงวา การศกษา

เอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยนตะวนออกเฉยงใตเองนนเปนอยางไร แตกตางอยางไรกบเอเชย

นตะวนออกเฉยงใตจากแดนไกล

ผเขยนแบงการพจารณาออกเปน 4 ตอนดวยกน ตอนแรก เปนการกลาวนำาถงความจำาเปนของ

การพฒนา “เพอนบานศกษา” ขนมาแทนทเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา ตอนทสอง วาตวขอวพากษ

ตอการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาแบบเกา ตอนทสาม กลาวถงอตวสยของเพอนบานศกษา ซง

จำาเปนตอการพฒนาความรแบบใหมน ตอนทส วาดวยแนวทางตางๆ ของ “เพอนบานศกษา” ทกำาลง

พฒนาขนมาในแวดวงวชาการไทยปจจบน

ทำ�ไมตอง “เพอนบ�นศกษ�”

เอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาเปนแนวทางการศกษาทพฒนาขนมาจากประเทศสหรฐอเมรกา

และแพรหลายไปยงประเทศอนๆ โดยเฉพาะอยางยงในยโรปและออสเตรเลย แตการศกษาอาณาบรเวณ

ศกษาในแบบดงกลาวกำาลงเดนทางมาสทางตน ในสหรฐอเมรกาและยโรปเอง ความสนใจเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตเรมลดนอยลง เนองจากภมภาคนลดความสำาคญเชงยทธศาสตรทางการเมองโลกลงไปหลง

สงครามเยน แตนอกจากนน ยงมขอเสนอทางวชาการใหมๆ ททาทายอำานาจทางวชาการของซกโลก

ผศ.ดร.ยกต มกดาวจตร เปนอาจารยประจำาคณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร E-mail: [email protected] บทความชนนนำาเสนอครงแรกในงานเสวนา “การรบรเรองอาณาบรเวณศกษาในสงคมไทย” เมอวนท 3 กนยายน พ.ศ.2555 ณ หองปรด เกษมทรพย คณะนตศาสตร มหาวยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

42 ยกต มกดาวจตร

ตะวนตก ดงนนแทนทจะเปนการศกษาอาณาบรเวณศกษาในแบบทเรยนรกนมาจากอเมรกาและยโรป

มเหตผลหลายประการททำาใหเราตองสรางเอเชยตะวนออกเฉยงใตขนมาใหมในแบบของเราเอง ดงทผ

เขยนเรยกวา “เพอนบานศกษา” เหตผลสำาคญทเราตองสราง “เพอนบานศกษา” ขนมาแทนทเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตศกษาไดแก

ประการแรก ในปจจบนน การศกษาโลกนอกตะวนตกหนเหความสนใจไปทผลงานของนก

วชาการจากโลกนอกตะวนตกมากขน กลาวคอ ความรแบบทชาวตะวนตกสรางเพอทำาความเขาใจโลก

ตะวนออกนน ไมเพยงพออกตอไป เชน ในทางประวตศาสตร กระแสวชาการทเรยกวา “การศกษาคน

ไรตวตน” (subaltern studies) ทเสนอโดยนกวชาการเอเชยใต ไดเขามาแทนทประวตศาสตรนพนธโดย

ชาวตะวนตก (ซงแนนอนวาไดรบแรงบนดาลใจสวนหนงมาจากมารกซสตอตาเลยนคนสำาคญอยางอนโท

นโอ กรมช (A. Gramsci, 1891-1937) ในทางมานษยวทยา นกมานษยวทยานอกโลกตะวนตกหรอ

มพนเพเปนผอพยพ ไดเขามามอทธพลในวงการมานษยวทยามากขนทกวน (เชน Arjun Appadurai

จากอนเดย Ruth Behar จากควบา Lila Abu-Lughod จากอยปต Aihwa Ong จากมาเลเซย Saba

Mahmood จากปากสถาน เปนตน) แมแตในสาขาปรชญา นกปรชญารวมสมยในปจจบนทมพนเพ

นอกยโรปและอเมรกาเพมมากขนเรอยๆ (คนสำาคญไดแก Gayatri Chakravoty Spivak จากเบงกอล

อนเดย) เหลานทงมวลทำาใหการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตในทศวรรษถดไปควรไดรบการทบทวน

อยางขนานใหญ แตไมใชวาความร “หลงตะวนตก” จะตองเปนความรทปฏเสธตะวนตกโดยสนเชง หาก

แตเปนความรทวางอยบนเงอนไขทางประวตศาสตร โจทยวจย และอตวสยทแตกตางออกไป ตองไมใช

การสรางเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยสลดทงความรจากตะวนตกโดยสนเชง ตองไมใชทำาในแบบเกยวกบ

ทตะวนตกทำา คอสรางตะวนออกในลกษณะททำาราวกบวามโลกตะวนออกทแตกตาง มสารตถะตายตว

แบบทตะวนตกทำากบบรพนยม

ประการตอมา ในทางสงคมศาสตรในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงในการศกษาทางมานษยวทยา

เรมมกระแสความสนใจตอมานษยวทยาในทองถนตางๆ ประเดนหนงทเรมพดกนถงในทศวรรษทผานมา

คอเรอง “พหมานษยวทยาโลก” (world anthropologies) ทสนใจคนหาและสรางความหลากหลายของ

การศกษาทางมานษยวทยา และไมไดจำาเปนตองมประวตศาสตรรวมกบมานษยวทยาองกฤษและอเมรกน

ซงเปนความรกระแสหลกทครอบงำาวงการมานษยวทยามากวารอยป (Barth, Gingirch, Parkin and

Silverman 2005; Bremen, Ben-Ari, and Alatas 2005; Ribeiro and Escobar 2006) แนวทาง

ตางๆ เหลานทบทวนปญหาเรองความไมสมดลของอำานาจความรและอำานาจของภาษาองกฤษ ตลอดจน

แสวงหามานษยวทยาทตอบปญหาทแตกตางไปจากปญหาในโลกวชาการตะวนตก

ประการตอมา ดงทแอนโทน รด (Anthony Reid) นกวชาการเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา

คนสำาคญในปจจบน ไดกลาวไว ณ การประชมทางวชาการทมหาวทยาลยเกยวโต เมอเดอนกนยายน

พ.ศ. 2553 วา “การเกดขนมาของประชาคมอาเซยนจะยงสรางใหเกดอตลกษณอาเซยนทเดนชดขน”

รดเองเปนนกวชาการในสายทเชอมนในการทเอเชยตะวนออกเฉยงใตมลกษณะเฉพาะตวของมนเองอย

จงเลยงไมไดอยเองทชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะตองหนมาทำาความรจก ใหความสนใจกนและกนมา

ยงขน

เพอนบานศกษา: อาณาบรเวณศกษาแบบใหม 43

อกประการหนง เนองจากการถดถอยลงของการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตดงกลาว โลก

วชาการตะวนตกไดพยายามทบทวนการศกษเอเชยตะวนออกเฉยงไดมากวาทศวรรษ (Wolters 1994;

Steedly 1999; King 2003; Reid 2003)) แตกยงมงานเพยงสวนนอยทใหความสนใจตอการศกษา

เอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเอง (Charnvit 2003; Bremen et al. 2005;

Sears 2007) ผเขยนเหนวา อตวสยของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเองมหลายประการ ทนาจะสราง

ใหเกดลกษณะเฉพาะของการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตได ผเขยนเรยกวา “เพอนบานศกษา”

(neighbor studies) ทอาจจะมาแทนทอาณาบรเวณศกษา

การทชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตไมเคยศกษากนเองเนองจาก เราสนใจแตตวเอง แตหากจะ

สนใจคนอน เราสนใจแตประเทศทยงใหญ สงสง มอำานาจเหนอเราในทางวฒนธรรม เศรษฐกจ และ

การเมอง แตตอจากนไป เราจะตองรจกและเขาใจกนมากขน จะตองหาคณคาจากการทำาความเขาใจ

เพอนบาน ทำาความเขาใจคนทดเหมอนรจกคนเคยแตแตกตางจากเรา จากประสบการณในการศกษาทาง

มานษยวทยาและประวตศาสตรในประเทศเวยดนามตงแตป พ.ศ. 2544 เปนตนมา และประสบการณ

การทำาวจยประเทศไทย ในบทความน ผเขยนคนหาวธการศกษาท “พนยคบรพนยม” จากการเปรยบ

เทยบการทำางานทางมานษยวทยาของนกมานษยวทยาในประเทศไทยและเวยดนาม ผเขยนตงคำาถามวา

ทผานมาการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเองมลกษณะเปนอยางไร ม

สงทอาจจะเรยกไดวา “เอเชยตะวนออกเฉยงใตในทศนะของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใต” หรอไม ใน

อนาคต หากชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต มโจทยลกษณะใดทควรรเรม

ผเขยนทดลองเสนอวธวทยาแบบ “เพอนบานศกษา” หรอเอเชยตะวนออกเฉยใตโดยชาวเอเชยตะวน

ออกเฉยงใต โดยพนฐานแลว เพอนบานศกษาจะตองถกสรางขนมาจากตวตน หรอในทางวธวทยาคอ

จากอตวสยของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเอง

ไปใหพนจ�กอตวสยแบบบรพนยม

การแบงเราแบงเขาเปนพนฐานสำาคญของการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในทำานองเดยวกน

กบทเอดเวรด ซาอดไดชใหเหนวา การศกษาสงคมนอกตะวนตกแบบ “บรพนยม” สรางตวแบบความ

เปน “เขา” (ตะวนออก) ขนมาจากความแตกตางอยางดอยกวาของ “เรา” (ตะวนตก) “การร” เรองราว

เกยวกบตะวนออกจงยนยนถง “การครอบครอง” ตะวนออก เพอยกระดบ พฒนาใหตะวนออกเจรญ

ขน (Said 1978: 31-49) อยางไรกด บรพนยมในการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตยคหลงอาณานคม

อาจแตกตางออกไปบาง เนองจากตะวนออกไมไดดอยกวาตะวนตกในเชงการเมองไดอกตอไป หากแต

วา ความแตกตางอยางทสด ความเปนอนอยางแปลกแยก ยงคงเปนปมสำาคญทครอบงำาการศกษาเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต

เอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาจากแดนไกล มกวางอยบนประวตศาสตรและวฒนธรรมทเฉพาะ

แบบหนง โจทยของการศกษา และทศทางของคำาตอบของการศกษา จงเสมอนหนงถกกำากบไวดวยกรอบ

ทางประวตศาสตรและวฒนธรรมอยางหนง แนนอนวาการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวตะวน

ออกเฉยงใตเองกไมไดตางออกไป เนองจากชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตกยอมมกรอบประวตศาสตร


และวฒนธรรมของเราเอง แตกรอบประวตศาสตรและวฒนธรรมนนคออะไร และเราจะพฒนาการศกษา

เอเชยตะวนออกเฉยงใตจากกรอบเหลานนอยาง และเราจะสามารถสรางเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา

แบบเฉพาะตวขนมาไดอยางไร คอสงทชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะตองทบทวนการศกษาตนเอง

ในขณะเดยวกน การกาวขามอปสรรคทางวฒนธรรมและอปสรรคทางอตลกษณทนกสงคมศาสตร

และนกมนษยศาสตร “ตะวนตก” นำาเสนอในผลงาน กนากระอกกระอวนใจไมนอยไปกวากน ทงการ

สรางตะวนออกแบบของชาวตะวนตก และการสรางตะวนออกแบบทเชอวาชาวตะวนออกสามารถทำาได

ดกวาจรงๆ นน ใชไมไดทงค เพราะตางละเลยความหลากหลายภายในโลกในซกตะวนออก

ตวตนแบบใหมในก�รศกษ�เพอนบ�น

การศกษาสงคมอนหลกเลยงไมพนทจะตองมการเปรยบเทยบระหวางเรากบเขา แมวาจะไม

ไดเปนการเปรยบเทยบอยางจงใจ กจะตองมการเปรยบเทยบโดยนย (implicit comparative studies)

กลาวไดวา การเปรยบเทยบขามวฒนธรรมคอการแปลอยางหนง การแปลคอการอปมาอปมย กลาวคอ

การนำาเอาสงหนงมาแทนทสงหนงอยางไมสนท1 ในการศกษาขามวฒนธรรม ความเปนเราจงถกนำามา

ใชเพออธบายถงความเปนเขา ไมอยางนนแลว เรากคงไมสามารถเขาใจเขาไดเลย ในแงน ความเปนเรา

จงอยในความเขาใจเกยวกบเขาอยตลอดเวลา เนองจากเราไมมทางเขาใจเขาไดโดยไมไดผานความเขาใจ

เกยวกบตวเราเอง ความเขาใจเกยวกบเขาจงไมสามารถแยกออกไดจากความเขาใจเกยวกบเราได ไมวา

จะในดานกลบกนหรอในดานใกลเคยงเทยงเคยงกน ความแตกตางระหวางเขา-เราจงไมไดมมากเทากบ

ทนกวชาการเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากตะวนตกใหภาพ และจะยงไมมมากนกหากผอานงานเหลานน

เปนผอานจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตเอง

ตำาแหนงทางสงคมแบบหนง ทำาใหไมสามารถเขาถงขอมลบางอยางทคนนอกจะสามารถเขาถง

ได (Kondo 1986) สวนไลลา อาบ-ลกหอดนกมานษยวทยาหญงลกครงอยปต-อเมรกน นำาเอาคำาทคร

น นารายน นกมานษยวทยาหลายครง (อนเดย อเมรกน เยอรมน) เสนอคอคำาวา “halfies” มาสะทอน

ใหเหนวา ความเปนนกมานษยวทยาลกครงทำาใหตองเปลยนมโนทศนวฒนธรรมเสยใหม แทนทจะมอง

วาวฒนธรรมมถนฐานทจำากดตายตวได แนนง และสบเนองยาวนาน ลก-หอดเสนอใหมองวาวฒนธรรม

มความเชอมโยงกนทวโลก ถกทาทายและจงเปลยนแปลงตลอดเวลา ดงนนวฒนธรรมจงมความเฉพาะ

เวลา ไมสบเนองยาวนาน และจงศกษาไดเฉพาะดาน ไมสามารถทำาไดอยางครอบคลม (Abu-Lughod

1991)

นกมานษยวทยาหญงทสำาคญอกคนหนงไดแกครน นารายน (ทกลาวถงขางตน) สำาหรบนารา

ยน เนองจากความเปนอตวสย “คนใน” ไมไดสามารถยนยนความเหนอกวาของการเขาถงขอมลทาง

วฒนธรรมไดดไปกวา “คนนอก” การศกษาเอเชยใตของเธอจงไมไดวางอยบนความเขาใจทวาเธอเปนนก

มานษยวทยาพนถน (native anthropologist) ตรงกนขาม นารายนวพากษความเปนนกมานษยวทยา

พนถน แลวเสนอวา

1 ผเขยนไดความคดทวา “การแปลคอการอปมาอปมย” มาจากบทบรรยายเรองทฤษฎการแปล โดย ดร.แพร จตตพลงศร ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) วนท 29 มนาคม 2555


แทนทจะใชกรอบความคดทเนนคตรงขามระหวางคนนอก/คนใน หรอผสงเกตการณ/ผถก

สงเกตการณ ขาพเจาเสนอวา ณ ชวงเวลาประวตศาสตรของเราขณะน อาจจะเปนผลดกวาหาก

เราจะพจารณานกมานษยวทยาแตละคน ในแงของการปรบเปลยนอตลกษณตางๆ ทามกลาง

สนามของชมชนแหงการตความและความสมพนธทางอำานาจ ถนทซงเรายดเปนแนวทางหรอ

ทเราปลกตวออกมาจากทเราไดรำาเรยนมา ลวนหลากหลายและทวมทน ปจจยตางๆ อยางการ

ศกษา เพศสภาวะ เพศวถ ชนชน เชอชาต และชวงเวลาของการตดตออยางสนๆ ในตางชวง

ระยะเวลา อาจจะมนำาหนกมากกวาอตลกษณทเราเชอมโยงกบสถานภาพคนในหรอคนนอก

(Narayan 1993:671)

พนไปจากคขดแยงอยางงายๆ ระหวาง “เขา” กบ “เรา” และความเปนคนนอกและคนใน นก

มานษยวทยาทไมใชชาวตะวนตกวพากษความเปนตะวนตกและวพากษตวตนของตนเอง พรอมๆ กนนน

นกมานษยวทยาเหลานเสนอทางเลอกของการศกษาสงคมนอกตะวนตก จากมมมองทคำานงถงตวตนของ

ตนเอง วาเปนทงคนในและคนนอกไปพรอมๆ กน ในแงน เพอนบานศกษาหรอเอเชยตะวนออกเฉยง

ใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตจงเกดมาไดจากการคำานงถงอตวสยของตนเอง ในทำานองเดยวกบท

เรนาโต โรซลโดแนะไววา อตวสยมความสำาคญอยางยงตอการศกษาทางสงคมศาสตร (Renato 1989)

อตวสยเอเชยตะวนออกเฉยงใตกไดสรางเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาขนมาแบบหนงเชนกน

เพอนบ�นศกษ�

“เพอนบานศกษา” ม 3 ลกษณะดวยกน แบบแรกคอ วธวทยาชาตนยม เปนการศกษาเอเชย

ตะวนออกโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตทเนนศกษาประเทศตนเองเปนหลก การศกษาลกษณะนเปนก

ระแสหลกของเพอนบานศกษา แบบทสอง วธวทยาศกษาชนอนในแดนตน คองานศกษา “สงคมตนเอง”

แตกกลาวไมไดวาเปนการศกษา “สงคมตนเอง” ความเปนคนในและคนนอก อยปะปนกนในการศกษา

สงคมตนเองเหลาน นกมานษยวทยาจงกลายเปนคนอนในแดนตน แบบทสาม เปนเพอนบานศกษาท

กำาลงถอกำาเนดขนใหมๆ ไดแก ชายแดนศกษา และการศกษาขามแดน

(1) เพอนบานรษยา: วธวทยาชาตนยม

เหตทเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาไมคอยใหความสำาคญกบการศกษาภมภาคนโดยคนใน

ภมภาคเองกอาจจะเนองมาจากขอเทจจรงทวา ผลงานของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตทปรากฏตพมพ

เปนภาษาองกฤษนนมจำานวนจำากดมาก2 อยางไรกด การไมมผลงานตพมพเปนภาษาองกฤษกไมได

หมายความวาไมมการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใต นอกจากปญหา

2 งานของ Steedley (1999) และ King (2003) ททบทวนการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางกวางขวาง แทยจะไมไดเอยถงผลงานของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเองเลย งานทเปดประเดนถงการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตทสำาคญคอ Charnvit (2003), Bremen et al. (2005) และ Heryanto (2007)


เรองอำานาจของภาษาองกฤษและอำานาจของโลกวชาการตะวนตกในเรองการตพมพผลงานแลว (Ben-Ari

and Bremen 2005) ผเขยนเหนวา เนองจากโจทยทางวชาการของนกวชาการเอเชยตะวนออกเฉยงใต

หลายๆ ประการ แตกตางอยางยงจากโจทยทางวชาการของโลกวชาการตะวนตก หรอหากกลาวลอตาม

คำาของ รเบรโอและเอสโคบา นกมานษยวทยาอเมรกาใตทคนหาความเปนทองถนของมานษยวทยาแลว

(Ribeiro and Escoba 2006:7) กอาจกลาวไดวา “เอเชยตะวนออกเฉยงแบบพนเมอง” นนแตกตาง

อยางยงกบ “เอเชยตะวนออกเฉยงใตแบบยโรปเปนศนยกลาง”

ลกษณะสำาคญประการหนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอ การ

ศกษาประเทศตนเองเปนหลก (methodological nationalism) วธวทยาชาตนยมไมใชลทธชาตนยม แต

กมอะไรคาบเกยวกน วธวทยาแบบนไมเพยงเนนศกษาประเทศใดประเทศหนง แตยงเนนศกษาประเทศ

ของนกวจยเองเปนสำาคญ ผเขยนเหนวา เหตทชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตนยมศกษาประเทศตนเอง

เปนหลกนน ไมใชเพราะอปสรรคทางดานภาษา เนองจากมชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตจำานวนมากท

เชยวชาญภาษาตางๆ ในยโรป ภาษาจน ภาษาบาล ภาษาสนสกฤต ฯลฯ และไมใชวาประเทศเหลาน

ไมมทนเพยงพอในการสงใหคนไปศกษาวจยในตางประเทศ เนองจากผเชยวชาญตางประเทศมมากมาย

เพยงแตไมใชประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต หากแตการเนนศกษาประเทศตนเองเปนผลมาจาก

เงอนไขทางการเมองของความร ทมความเปนชาตนยม วธวทยาชาตนยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใตม

ลกษณะของความเปนชาตนยมซอนเขาไปในการเนนศกษาประเทศหนง เนองจาก สำาหรบนกวชาการ

เอเชยตะวนออกเฉยงใต งานวชาการคอสวนหนงของงานการเมองแบบชาตนยม ลกษณะดงกลาวจะ

เหนไดชดในยคหลงอาณานคม

ในประเทศไทย ไมวาจะการศกษาในสาขาวชาใด ความเชยวชาญของนกสงคมศาสตรและนก

มนษยศาสตรไทยกมกจะอยทการศกษาประเทศไทย แมวาในอดตจะมนกวชาการบางคนทศกษาประเทศ

อน เชน นธ เอยวศรวงคททำาวทยานพนธปรญญาเอกเกยวกบอนโดนเซยสงใหมหาวทยาลยมชแกน แต

หลงจากนน งานของนธกเนนไทยศกษาโดยสนเชง นกวชาการทสนใจศกษาประเทศอนในเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตอยางจรงจงมนอยมากจนแทบจะไมมเลย กลาวไดวาประวตศาสตรนพนธทสรางความเปน

เอกภาพของชาต ความสบเนองของอำานาจพระมหากษตรย และความเปนอนหนงอนเดยวกนของชาต

พนธไทย นบไดวาเปนประวตศาสตรกระแสหลก ทสรางขนมาตงแตการสรางชาตในสมยรชกาลท 4 ทนา

สนใจคอ ดเหมอนวาการศกษาประวตศาสตรและชาตพนธวทยา ไมวาจะโดยนกวชาการกระแสหลก หรอ

นกวชาการกระแสรอง ตางกตอบโตกนอยในขอบเขตของการศกษารฐ-ชาตไทยนนเอง ตางกเพงความ

สนใจไปยงการศกษาประเทศไทย ในจำานวนนน มกลมงานวชาการทางชาตพนธวทยาทนาสนใจกลมหนง

ไดแก กลมทศกษาชนชาตไทย ทสบทอดมาตงแตขนวจตรมาตรา, บรรจบ พนธเมธา, บญชวย ศรสวสด

(Keyes 1995) งานศกษากลมนคนหารากเหงา กำาเนด และพฒนาการของ “ชนเผาไทย” “วฒนธรรม

ไทย” ทเชอกนวามลกษณะพเศษเฉพาะบางอยาง ทมรวมกนของกลมชนทใชภาษาตระกลไท

ความรเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาแบบทางการทกลาวขางตนนน ผลตความรเกยวกบตนเอง

ในแบบเดยวกนกบความรแบบอาณานคม ทสรางตวตนขนมาในขอบเขตของพรมแดนรฐ-ชาต ปฏเสธ

หรอทำาลายความแตกตางหลากหลาย ทในทสดแลวอาจเชอมโยงทองถนตางๆ ขามพรมแดนรฐ-ชาต


ความรแบบนผลตความเขาใจเกยวกบเพอนบานขนมาแบบหนง เปนเพอนบานท หากไมใชญาตของเรา

กเปนศตรทนาหวาดระแวงของเรา เอเชยตะวนออกเฉยงใตแบบนยมศกษาตวเองเพอสรางชาต สราง

ความเปนปกแผน จงสรางเพอบานศกษาทอนตราย เปนเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาทเหนแกตว ไม

อยากคบกบเพอนบาน

แตเมออยากคบกบเพอนบาน ความรแบบนจะเปนรากฐานใหกบ “วธวทยาแบบทมงสราง

อาณานคมในภมภาค” (methodological regional colonialism) กลาวคอ มงหาความรเกยวกบ

เพอนบานเพอกอบโกยผลประโยชนหรอระวงภยจากเพอนบาน เพอนบานศกษาแบบนอยในเงอนไข

ของทนวจยตางๆ ในประเทศทมงคงกวาในภมภาค อยางประเทศไทยและประเทศสงคโปร ทถามนก

วจยวา “ประเทศชาตเราจะไดอะไรจากการไปศกษาประเทศเพอนบาน” เพอนบานศกษาแบบนบอน

ทำาลายความเขาใจอนดระหวางภมภาค เนองจากตงโจทยใหเอาประเทศตนเองเปนทตง การเขาใจเพอน

บานจงยงเปนการเขาใจโดยมประเทศไทยเปนศนยกลางอย ยงไมสามารถกาวขามออกไปจากเขตแดน

ประเทศตนเองได นอกจากนน ยงไมไดคำานงถงประโยชนของเพอนบานและของภมภาค หากการ

ศกษาคำานงถงประโยชนแลกเปลยนกน กจะไมจำากดมมมองจากตนเองเทานน ทำาใหเหนความเปนตว

ตนทกวางกวาตนเอง เชนบางท เราคดวาผลประโยชนของประเทศไทยสำาคญ จงไมไดคำานงถงวา ม

การขดรดทรพยากรขามประเทศอยางไร ความเจรญในประเทศหนง กอความยากจนในทอนๆ และ

สรางความเหลอมลำาขามประเทศอยางไร เปนตน เพอนบานศกษาทสงเสรมการสรางอำานาจบาตรใหญ

เหนอภมภาค สงเสรมการแขงขนกนครอบงำา การขดรดทรพยากรและแรงงานจากเพอนบาน มากกวา

สรางความรวมมอกนในภมภาค ควรจะยกเลกไดแลว

อยางไรกด ยงมผลงานกระแสรอง แมจะยงอยในขอบเขตทตอบโตกบชาตนยมทางการ เปน

งานวชาการชาตนยมกระแสรองในประเทศ ประวตศาสตรนพนธและชาตพนธนพนธใหมๆ เหลานมง

กาวขามพรมแดนของรฐ-ชาต ไปสความเปนทองถนผานการศกษาประวตศาสตรทองถน (Thongchai

1995) ทชวยเชอมโยงภมภาคตางๆ ของประเทศ ใหเชอมโยงไปสดนแดนขางเคยงขามพรมแดน จาก

อสานสลาว จากลานนาสพมา เชยงตง และสบสองปนนา จากมาลายสโลกมาเลยและเอเชยตะวนออก

เฉยงใตในมหาสมทรอนเดยและทะเลจนใต ตลอดจนงานททาทายพรมแดนของรฐ-ชาต (Thongchai

1994) ทำาใหเกดความเขาใจใหมๆ วาเสนเขตแดนรฐ-ชาตเปนประดษฐกรรมใหม ทเราไมจำาเปนตอง

หวงแหนปกปองอยางงมงาย และมงานททาทายความเขาใจเกยวกบกำาเนดและพฒนาการของวฒนธรรม

ไทย (กรณจตร ภมศกด และสจตต วงษเทศ) ทำาใหความเปนไทยไมไดมาจากอลไตหรอจากทไหนๆ ไกล

โพนมากไปกวาในทองถนทเราอาศยในปจจบน เอเชยตะวนออกเฉยงใตทวพากษตนเองเหลานกลาวได

วาเปน “การทาทายอาณานคมภายใน” (de-colonialism within) และนบไดวาเปนการวางพนฐานให

กบเอเชยตะวนออกเฉยงใตแบบใหมๆ ในอนาคตได

ถงแมจะไมคอยไดถกกลาวถงในแวดวงวชาการนานาชาต วธวทยาชาตนยมกเปนแนวทาง

การศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตทสำาคญ เนองจากความรเปนสงทไม

สามารถครอบงำาไดอยางเบดเสรจ และมแนวโนมทจะถกทาทายไดตลอดเวลา การศกษาแนวนจงมทงท

เปนกระแสหลกทสรางขนมาโดยรฐ ซงทายทสดไดผลตความรเพอนบานทเปนภยตอการสรางความเขาใจ


อนดระหวางภมภาคขนมา และกระแสรองทนกวชาการรนหลงๆ สรางขนมา ททาทายกรอบความรแบบ

ทางการ และเสนอแนวทางในการกาวขามพรมแดนรฐ-ชาตใหกบเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาโดยชาว

เอเชยตะวนออกเฉยงใต

(2) เพอนบานในเขตแดนเรา: วธวทยาศกษาชนอนในแดนตน

ขณะทแนวทางแรกศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยเนนศกษาและวพากษตวตนของตนเอง

การศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตในกลมทสองเนนศกษากลมคนในรฐ-ชาตตนเอง หากแตคนเหลานน

เปน “คนอนในแดนตน” ในทำานองเดยวกบทนกมานษยวทยากเปน “คนอนในแดนตน” สำาหรบกลม

ชนทศกษา งานในกลมนอาจแบงออกไดเปนสองกลมยอยดวยกน

กลมแรก ไดแกงานทศกษาอยางมเปาหมายเชงอดมการณ เปนงานวจยเชงปฏบตการ เปน

“วชาการเชงกจกรรมเคลอนไหว” (academic activism) งานกลมนศกษากลมคนเฉพาะกลม โดย

เนนกลมคนทเสมอนไรตวตน (the subalterns) งานกลมนไดแกงานของอานนท กาญจนพนธ, ชยนต

วรรธนะภต ยศ สนตสมบต และงานของนกมานษยวทยาเชยงใหม ตลอดจนงานของอคน ระพพฒน

เปนตน ในเวยดนาม การศกษาแนวนถอวาเปนแนวหลกของการศกษาทางมานษยวทยา เนองจากการ

ทำางานวชาการมเปาหมายเพอนำาไปสการประยกตใชเชงปฏบต มากกวาจะมเปาหมายเชงการหาความ

รบรสทธ ลกษณะเฉพาะนจงทำาใหการศกษามานษยวทยาในประเทศไทยและในประเทศเวยดนามม

ลกษณะทเนนประเดนทเปนปญหาทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ทรพยากร และเนนแกปญหาของ

มวลชน ของชาวบาน มากกวาจะเนนพฒนาความรบรสทธเพอสรางทฤษฎ ผถกศกษาเปนกลมเปาหมาย

ของการพฒนา มากกวาจะเปนแหลงความรของสาขาวชาเฉพาะใดๆ พรอมๆ กนนน การศกษาลกษณะ

นกจะมลกษณะสหวทยาการ ประสานความรขามสาขา เพอการพจารณาปญหาหลายๆ ดาน มากกวาจะ

มงพฒนาความรเฉพาะทางใหลกซงลงไป

กลมทสอง ไมไดเนนการศกษาเพอการพฒนา แตเพอพฒนาความรเฉพาะทางหรอความรทาง

ทฤษฎและวธวจยมากกวา ในประเทศไทย งานในกลมนสะทอนออกมาในหนงสอ คนใน วาความเปนนก

มานษยวทยาพนถนไมไดเปนไปอยางท หลายๆ คนเขาใจ เนองจากเมอนกมานษยวทยาศกษาสงคมใน

ชวงวยหนง ทมสถานภาพอยางหนง ขอมลทเขาไดยอมแตกตางจากการศกษาสงคมในสถาภาพทเปลยน

ไป ยกตวอยางเชนปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล (ปรตตา 2545) ทเดมไปศกษาสงคมชนบทภาคใต ก

รสกถงความแตกตางระหวางเธอกบคนในทองถน อกทงภาษาถนไทยใตกแตกตางอยางยงกบภาษากลาง

ทปรตตาพด การศกษาสงคมในภาคใตในครงนนจงเสมอนไมไดตางไปจากการไปศกษาในตางแดนอยไม

นอย แตในโอกาสตอมา เมอไดทำาวจยยามทเปนอาจารยแลว มสถานภาพทางสงคมเปลยนไปมากแลว

แมวาการวจยจะทำาใหกรงเทพฯ และคนเคยกบภาษาพดของคนเหลานนเปนอยางด แตกกลบกลายเปน

วาสถานภาพใหมของเธอ เปนอปสรรคตอการทำางาน ทำาใหเธอเสมอนเปนคนอนไดเชนกน ความเปน

ทงคนในและคนนอกจงแสดงออกอยางชดเจนในผลงานตางชวงเวลา

ชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตทศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไมอาจอางความใกลชดหรอความ


เปน “คนใน” วาเปนขอไดเปรยบของตนเองได เนองจากการศกษาคนในขอบเขตรฐ-ชาตเดยวกน ไม

ไดหมายความวาคนทถกศกษากบคนทศกษาจะเปนคนกลมเดยวกนเสมอไป อตวสยของความเปนชาว

เอเชยตะวนออกเฉยงใตมสวนกำาหนดใหเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาแตกตางออกไป โดยเฉพาะอยาง

ยงการศกษาทางมานษยวทยา การทนกมานษยวทยาสวนใหญเปนคนเมอง เปนคนชนกลาง ไมสามารถ

พดภาษาถนไดอยางคองแคลว ทำาใหกลมคนทศกษามกเปนคนอนจากนกมานษยวทยา กระนนกตาม นก

มานษยวทยากมสวนรวมในสงคมเดยวเดยวกนกบกลมคนทตนศกษา กลาวคอ เปนสมาชกรวมชมชน

จนตกรรมชาตเดยวกน

อยางไรกด การศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตกลมนกสามารถใชเปนแนวทางสำาหรบศกษา

เพอนบานในตางแดนได เนองจากอตวสยของความเปนเพอนบานในแดนตนกบเพอนบานตางแดนนน

โดยพนฐานแลวไมไดแตกตางกนนก กลาวคอ เปนอตวสยทมรวมกนระหวางความเปนคนนอกทแตก

ตางแตกเปนคนในทมประวตศาสตรและวฒนธรรมบางอยางรวมกนอย

(3) เพอนบานขามพรมแดน: ความแตกตางในความเหมอน

ในปจจบน วธวทยาชาตนยมยงคงครอบงำาการศกษาเพอนบานอย ทำาใหเรายงไมอาจหลดออก

ไปศกษานอกพรมแดนรฐ-ชาตไดมากนก แตกระนน เพอนบานศกษากเรมมพฒนาการใหมๆ ผเขยน

จะกลาวแยกเปนสองกลม ไดแก กลมแรก ศกษาเพอบานบนชายแดน กลมทสอง ศกษาเพอนบานใน

ตางแดน

ในประเทศไทย การศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใตนอกประเทศไทยเตบโตขน เรยกไดวาเปนการ

ศกษาภมภาคหลงอาณานคม กลาวคอ ไมไดไปสรางอาณานคมใหม งานเหลานทนาสนใจไดแกกลมงาน

ทศกษา “ขามพรมแดน” (transnational studies) (โดยเฉพาะงานของ Decha 2007) สำาหรบเดชา

เขาอธบายงานของตนเองวา “ผมไมใชชาวภมภาคศกษา” เพราะเขาศกษาดนแดนชายแดน ซงไมไดอย

ทงในประเทศไทยและพมา งานของเดชาจงแตกตางจากนกภมภาคศกษา ทถงทสดแลวมกจะเนนความ

เชยงชาญประเทศใดประเทศหนงเปนสำาคญอยด พนทชายแดนอกลกษณะหนงทนกวชาการไทยใหความ

สนใจคอ เสนแบงเขตแดน งานสำาคญๆ เรมมาตงแตงานของธงชย วนจจะกล ทศกษาการกอเกดของ

รฐชาตไทย ผานการสถาปนาแผนท (Thongchai 1994) งานชดหลงทสำาคญไดแกการศกษาการเมอง

วาดวยชายแดนไทยกมพชา ของชาญวทย เกษตรศรและคณะ3

อยางไรกด ผเขยนมขอสงเกตวา การศกษาแนวทางแบบ “ขามพรมแดน” จำานวนมากนน ม

ขอจำากดตรงท ประการแรก บางครงผคนทนกวจยศกษานนขามพรมแดน หากแตนกวจยกลบไมขาม

การศกษาขามแดนจำานวนมากสรางเขตแดนใหมหรอยงตอกยำาเขตแดนเดม ไมวาจะเปนเขตแดนรฐ

ชาต เขตแดนชาตพนธ หรอเขตแดนศาสนา งานวจยขามพรมแดนมกไมคอยใหภาพการพาดขามไปมา

ของผคน มกเนนศกษาคนในฝงใดฝงหนงของเขตแดนประเทศ และดวยเหตทยงคงมงตอบโจทยเชง

นโยบายแคบๆ คอผลประโยชนของประเทศชาต จงยงไมไดเอาผคนขามแดนเปนจการของการศกษา

3 โครงการวจย “เขตแดนของเรา-เพอนบานอาเซยนของเรา” ทชาญวทย เกษตรศรและคณะ ไดทนจากกระทรวงตางประเทศ ประเทศไทย ดำาเนนการวจยระหวางป 2553-2554


ประการตอมา การศกษาขามแดนจำานวนมากยงไมไดตระหนกดวา อนทจรงแลวคนไมไดขาม

แดน แตเสนเขตแดนตางหากทพาดขามชวตผคน เนองจากเสนเขตแดนเปนสงประดษฐทางการเมอง

ชนดใหม เกดขนมาเมอรอยกวาปทผานมา หากแตความสมพนธของผคนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

นนเกาะเกยวกนไปมาโดยไมคำานงถงพรมแดนระหวางรฐ-ชาตมานานแลว ดงนน สงทควรศกษาควบค

ไปกบการขามแดน (transbordering) คอการสรางแดน (bordering) ซงอาจจะมทงรฐ และองคการ

ระหวางประเทศอยางอาเซยน ทกำาลงสรางเขตแดนอยางใหมๆ หรอมการสรางเขตแดนแบบตางๆ ทไม

จำาเปนตองอย ณ ชายแดนเสมอไป เชนการทำาบตรสตางๆ เพอกดกนการเคลอนยายคน เปนตน

อกประการหนง ถนฐานของการขามแดน การขามแดนในทตางๆ หรออยางนอยคอในภาคตางๆ

ของประเทศหนง ความเขาใจพรมแดนดานหนง ไมสามารถตอบคำาถามไดทกภาค การศกษาพรมแดน

ในแตละแหง จงควรพยายามหาลกษณะเฉพาะของการขามและสรางพรมแดนตอไป

นอกจากงานกลมขามพรมแดนแลว กลมงานวจยภาคสนามทเตบโตขนอยางเหนไดชดคอการ

ศกษาทวางอยบนวจยภาคสนามในประเทศเพอนบาน ไมวาจะเปนประเทศเวยดนาม (Yukti 2007;

2011) ลาว (ซงมงานจำานวนมากพอสมควร) พมา (Amporn 2008) อนโดนเซย (Davisakd 2007)

จน (เชน งานวจยชดใหญของยศ สนตสมบต;4 Wasan 2007) การศกษาเอเชยตวนออกเฉยงใตโดยนก

วชาการไทยเหลาน ใหความเขาใจใหมๆ เกยวกบสงคมตางๆ ทสงคมไทยยงไมรจกเขาใจด ทนาสนใจ

คอ ในขณะทนกวจยขามแดนเหลานจำานวนมากเดนรอบตามนกวจยขามแดนรนกอนหนา คอเนนการ

ศกษากลมชาตพนธไทนอกประเทศไทย ในแงหนง เสมอนเปนการไป “คนหารากเหงา” ของความเปน

ไท แตผเขยนเหนวา งานศกษา “ชนชาตไท” รนหลงน มงหาความแตกตางระหวางกลมชนทไปศกษา

กบชาวไทยสยาม มากกวาจะหารากเหงารวมกนแบบทนกวชาการรนกอนหนาสนใจ

การกาวขามพรมแดนจะตองคำานงถงเงอนไขอยางอนๆ ทเพมเขามามากมาย ประการแรกไดแก

ภาษา ทเราไมสามารถทกทกเอาเองวาภาษากลางทแตละประเทศม จะสามารถใชสอสารทำาวจยกบเพอน

บานในตางแดนไดอกตอไป เนองจากอำานาจของภาษากลาง ไมไดมเหนอดนแดนอน ยงกวานน นอกจาก

ภาษากลางของแตละประเทศทเราขามไปศกษาแลว บางครงเรายงตองศกษาภาษาถน หรอภาษากลมชาต

พนธ เพมเขาไปอกดวย ประการทสองคออปสรรคทางการเมองการปกครอง ทกำาหนดพนทและประเดน

ของการศกษา ในแบบทการวจยภายในประเทศจะไมมอปสรรคเทา อปสรรคเหลานทำาใหงานศกษานอก

ประเทศยงคงมนอย แตในขณะเดยวกน กยงความนาตนเตน ความแปลกใหม แสดงใหเหนความแตก

ตางระหวางสงคม-วฒนธรรมของเพอนบาน ทซอนทบอยกบความคลายคลงหรอลกษณะรวมทางสงคม

และวฒนธรรมของเพอนบานอยเสมอๆ ทสำาคญคอ ในขณะทความแตกตางระหวางตวตนเพอนบานกบ

ตวตนผศกษา ไมไดแตกตางกนมากมายนก ความละเอยดออนของการศกษาจงนาจะมมากกวาการศกษา

4 ขณะน (ป 2554 เปนตนมาถงปจจบน) ยศ สนตสมบตกำาลงดำาเนนโครงการวจย “Variegated Dragon: Territori-alization and Civilising Mission in Southeast Asia” สนบสนนโดย สกว. โครงการวจยนศกษาบทบาทของจนในทางมานษยวทยาเศรษฐกจในประเทศพมา ลาว เวยดนาม และกำาลงจะขยายโครงการไปยงประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใตในหมเกาะ (จากการเขารวมประชมเชงปฏบตการของผเขยนกบคณะผวจย เมอตนป 2555 และการสนทนาสวนตวกบยศ สนตสมบตเมอ 18 สงหาคม 2555)


จากมมมองแดนไกล ของนกวชาการทมองเอเชยตะวนออกเฉยงใตผานมมมองบรพนยม

สรป

เพอนบานศกษามลกษณะสำาคญคอ การทผศกษาไมไดเปนทงคนนอกทหางไกลและไมใชคนใน

อยางใกลชดสนทเชอ อตวสยดงกลาวนาจะทำาใหเพอนบานศกษามความละเอยดออนตอความเหมอนและ

ความตางมากขน นอกจากนน เพอนบานศกษายงเนนตอบโจทยของภมภาคเอง และเนนตอบโจทยเชง

ปฏบตการ มากกวาโจทยเชงวชาการบรสทธ ดวยเหตน แมวาจะมการนำาเขาทฤษฎจากอเมรกาและยโรป

มา แตทฤษฎเหลานนกถกปรบประยกตใหเขากบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ใหเขากบโจทยทเปนความ

สนใจเฉพาะของภมภาค เพอนบานศกษาจงไมจำาเปนตองเปน “วทยาศาสตร” อยางบรสทธ เพอนบาน

ศกษาจงสรางความสมพนธระหวางผศกษากบผถกศกษาใหม แทนทจะเปน “คนอน” ในสงคมทตนเอง

ศกษา ผศกษาในเพอนบานศกษาศกษาตนเองไปพรอมๆ กบการศกษาคนอน

ผเขยนเสนอวา สงททำาใหเพนบานศกษาแตกตางจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากแดนไกลคอ

อตวสยของชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตเอง ททำาใหโจทยของการศกษา แนวทฤษฎทนำามาใชศกษา และ

วธการศกษา แตกตางจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากแดนไกล อยางไรกด เพอนบานศกษาไมไดหยด

นง มพลวตและขบเคยวตอสกนใหความหมายตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตตลอดเวลา

บรรณ�นกรม

ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล. 2545. “อตลกษณซอนของนกมานษยวทยาบานเกด.” ใน คนใน:

ประสบก�รณภ�คสน�มของนกม�นษยวทย�ไทย. ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล บก.

หนา 199-229. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร.

Abu-Lughod, Lila. 1991. “Writing Against Culture.” In Recapturing Anthropology:

Working in the Present. R. Fox, ed. Pp. 137-161. Santa Fe: School of American

Research Press.

Akin Rabibhadana. 1969. The Organization of Thai Society in the Early Bangkok Period,

1782-1783. Ithaca: Cornell University, Department of Asian Studies.

Amporn Jirattikorn. 2008. “ ‘Pirated’ Transnational Broadcasting: The Consumption of

Thai Soap Operas among Shan Communities in Burma.” Sojourn: Journal of

Social Issues in Southeast Asia 23(1):30-62.

Barth, Fredrik. 2005. One discipline, Four ways: British, German, French, and American

anthropology. Chicago: University of Chicago Press.

Behar, Ruth, and Deborah A. Gordon. 1995. Women Writing Culture. Berkeley: University

of California Press.

Bremen, Jan van, Eyal Ben-Ari, and Farid Alatas. 2005. Asian anthropology. London;

New York: Routledge.


Charvit Kasetsiri. 2003. “Southeast Asian Studies in Thailand.” In Southeast Asian: Pacific

Perspectives. Anthony Reid, ed. Program for Southeast Asian Studies: Tempe AZ.

Clifford, James, and George E. Marcus, eds. 1986. Writing Culture: Poetics and Politics

of Ethnography. Berkeley: University of California Press.

Davisakd Puaksom. 2007. “The Pursuit of Java: Thai Panji Story, Melayu Lingua Franca

and the Question of Translation.” PhD Dissertation, Southeast Asian Studies,

National University of Singapore.

Decha Tangseefa. 2007. “‘Temporary Shelter Areas’ and the Paradox of Perceptibility:

Inperceptible Naked-Karen in the Thai-Burmese Border Zone.” In Borderscapes:

Hidden Geographies and Politics at Territory’s Edge. P.K. Rajaram and C. Grundy-

Warr, eds. Pp. 231-262. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Evans, Grant. 2005. “Indigenous and Indigenized Anthropology in Asia.” In Asian

Anthropology. J.v. Bremen, E. Ben-Ari, and F. Alatas, eds. London: Routledge.

Heryanto, Ariel. 2007. “Can There Be Southeast Asians in Southeast Asian Studies?” In

Knowing Southeast Asian Subjects. L.J. Sears, ed. Pp. 75-108. Seattle: University

of Washington Press In association with NUS Press.

Keyes, Charles F. 1995. “Who are the Tai? Reflections on the Invention of Identities.”

In Ethnic Identity: Creation, Conflict, and Accommodation. Third edition. L.

Romanucci-Ross and G.D. Vos, eds. Pp. 136-160. Walnut Creek, California:

Alta Mira Press.

King, Victor T., and William D. Wilder. 2003. The Modern Anthropology of South-East

Asia: An Introduction. London: RoutledgeCurzon.

Kondo, Dorinne. 1986. “Dissolution and Reconstitution of Self: Implications for

Anthropological Epistemology.” Cultural Anthropology 1:74-96.

Narayan, Kirin. 1993. “How Native is a ‘Native’ Anthropologist?” American Anthropologist

95 (3): 671-686.

Ribeiro, Gustavo Lins, and Arturo Escobar. 2006. World Anthropologies: Disciplinary

Transformations Within Systems of Power. Oxford: Berg.

Said, Edward W. 1978. Orientalism. New York: Pantheon Books.

Sears, Laurie J. 2007. Knowing Southeast Asian subjects. Seattle: University of Washington

Press In association with NUS Press.

Steedly, Mary M. 1999. “The State of Culture Theory in the Anthropology of Southeast

Asia.” Annual Review of Anthropology 28:431-454.

Thongchai Winichakul. 1995. “The Changing Landscape of the Past: New Histories in


Thailand since 1973.” Journal of Southeast Asian Studies 26:99-120.

Wasan Panyagaew. 2007. “Re-Emplacing Homeland: Mobility, Locality, a Returned

Exile and a Thai Restaurant in Southwest China.” The Asia Pacific Journal of

Anthropology 8(2): 117-135.

Wolters, Oliver W. 1994. “Southeast Asia as a Southeast Asian Field of Study.” Indonesia

58:1-17.

Yukti Mukdawijitra. 2007. “Multilingualism and Ethnicity: the Case of Ethnic Tai in

the Vietnamese Nation-State.” PhD Dissertation. Department of Anthropology,

University of Wisconsin-Madison.

________________. 2011. “Language ideologies of ethnic orthography in a multilingual

state: the case of ethnic Thái orthographies in Vietnam.” Journal of Southeast

Asian Language Society 4(2): 93-119.

Documents

เพื่อนบ้านศึกษา