บทท 1 บทน ำ

ภมหลง สภาพสงคมในทศวรรษใหม เปนยคของความเรว และความล าสมยของเทคโนโลยการสอ สาร ความหลากหลายทางเชอชาตวฒนธรรม การหลอหลอมรวมความคด และความเชอของกลมคน ทบคคลในสงคมจะตองตงรบการมวถชวตยคใหมอยางมวจารณญาณ ซงจากสภาพสงคมทเปลยน แปลงอยางมากนเองไดสงผลกระทบตอเดกวยเรยน ทงการด าเนนชวตทามกลางกระแสเทคโนโลยทเปลยนแปลง และความคาดหวงของผปกครองตอการศกษาตอของบตรหลาน ตลอดจนการเผชญ สงยวยหรอตวแบบทไมเหมาะสมตางๆ รอบตว กอใหเกดปญหาเดกและเยาวชนอยางมากทงปญหาดานการปรบตว ปญหาดานอารมณและจตใจ ปญหาสขภาพ ปญหาความรนแรง ปญหาเดกตดเกม ปญหายาเสพตด ปญหาทางเพศ ฯลฯ โดยเฉพาะในเดกและเยาวชนทมทกษะชวตต า ขาดภมคมกนทางสงคมทด เมอจบการศกษาขนพนฐานไปแลวอาจเปนคนทไมประสบความส าเรจในชวต มปญหาทางอารมณ จตใจและมความขดแยงในชวตไดงาย ครจงตองจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ ใหผเรยนมทกษะชวตเปนภมคมกน ใหรอดพนจากการครอบง าความคดของสอเทคโนโลย และตงรบตอการกาวรกทางสงคมอยางรเทากน

การพฒนาทกษะชวตในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนกระบวนการเรยนรทมงใหผเรยนพฒนาตนเองใน ดานความร ทกษะ และเจตคต ในการเหนคณคาในตนเองและผอน การคดวเคราะหตดสนใจและแกไขปญหาการจดการกบอารมณและความเครยด และการสรางสมพนธภาพทดกบผอน เพอการปรบตวการปองกนตนเองในสถานการณตางๆ จดการ กบชวตตนเองไดอยางมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบเปาหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทไดก าหนดใหทกษะชวตเปนสมรรถนะส าคญทผเรยนทกคนพงไดรบการพฒนา โดยสถานศกษาตองจดการศกษาใหผเรยนมคณภาพตามตวชวดมาตรฐานการเรยนรท ง8 สาระการเรยนร และคณลกษณะอนพงประสงคตามเจตนารมณของหลกสตร ทกษะชวตในสาระ การเรยนร จ าแนกไดเปน 2 กลม คอ 1) ทกษะชวตทวไป เปนทกษะพนฐานของผเรยนในการเผชญปญหาปกตในชวตประจ าวน เชน ความขดแยงทางความคด การทะเลาะเบาะแวง การสอสารทไมมประสทธภาพ การวพากษวจารณ การจ าแนกแยกแยะขอมลขาวสาร การตดสนใจเลอกกระท าสงตางๆ การแกปญหาในการด ารงชวตประจ าวน ฯลฯ ซงผทไดรบการพฒนาทกษะชวตทวไป จะเปนผทมความสามารถในการคดวเคราะห คดตดสนใจ และแกปญหาไดอยางเหมาะสม หรอทเรยกวามความสามารถในการคดและการสอความหมาย ทกษะชวตทวไปถอเปนทกษะทเปนแกนของทกษะตางๆ และเปนทกษะพนฐานของการเกดทกษะชวตองคประกอบอนๆ รวมทงความรในเนอหาสาระตางๆ อยางกวางขวาง 2) ทกษะชวตเฉพาะ เปนทกษะทจ าเปนส าหรบใชในการเผชญกบปญหาใน

2

ชวตทเฉพาะเจาะจง เชน ปญหายาเสพตด ปญหาเอดส ปญหาเพศ การตงครรภทไมพรอม ปญหาการปรบตวตอสภาวะวกฤต ปญหาสมพนธภาพทไมดกบเพอนและผอนผทมทกษะชวตในการเผชญ ปญหาเฉพาะเจาะจงจะเปนผทมความเขมแขงทางใจ หรอมพลงสขภาพจต ซงจะชวยใหสามารถเอา ชนะปญหาอปสรรคไปสความส าเรจทตองการ และสามารถปรบตวในสถานการณวกฤตและผานพนเหตการณวกฤตไปไดโดยไมเกดผลกระทบตามมาหรอสามารถฟนตว กลบมาด าเนนชวตตอไปไดอยางรวดเรว ทกษะชวตเฉพาะถอวาเปนทกษะขนสงทมความส าคญตอการจดการกบชวตตนเองของผเรยน สามารถพฒนาไดดวยกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม เปนกระบวนการเรยนรจากการมประสบการณและการเรยนรทผเรยนเปนส าคญ ทผเรยนไดเรยนร และสรางความรดวยตนเองรวมกบกลมไดเรยนรจากเหตการณ สถานการณจรงในชวตจากสอและแหลงเรยนรทมความหมายกบชวตของตนเอง เชอมโยงชวตและการด าเนนชวตของผเรยนในปจจบนและอนาคต

กระทรวงศกษาธการ ไดก าหนดใหมการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ. 2552 – 2561 โดยมงใหผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถทกษะและคณลกษณะซงทกษะชวตเปนจดเนน ดานความสามารถ และทกษะทเดกและเยาวชนจ าเปนตองไดรบการพฒนาและเสรมสรางทกษะชวตอยางรอบดาน เปนภมคมกนพนฐานทจะชวยใหผเรยนสามารถเผชญกบปญหาและความทาทายในการด ารงชวตไดอยางมประสทธภาพ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2554: ค าน า) สอดคลองกบการประเมนคณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ. 2554–2558) ระดบการศกษาขนพนฐาน ฉบบสถานศกษา (แกไขเพมเตม พฤศจกายน 2554) ตวบงชท 4 ผเรยนคดเปน ท าเปน หมายถง ผเรยนมความสามารถดานการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค คดอยางมวจารณญาณ คดเปนระบบ และสามารถปรบตวเขากบสงคม ตวบงชท 4.2 ผเรยนมความสามารถในการปรบตวเขากบสงคม หมายถง ผเรยนมความสามารถในการใชทกษะชวต ความสามารถในการแกปญหาและความขดแยงตางๆ อยางเหมาะสม (ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาองค การมหาชน. 2555: 35-37) และแนวทางการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวตสามารถ อยรวมกบผอนไดอยางมความสข (พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 มาตรา 6) พรอมทงใหความส าคญแกผเรยนทกคน โดยยดหลกวาทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตน เองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสดตองสงเสรมใหผเรยนพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 มาตรา 22) ในการจดการศกษาตองเนนความส าคญ ทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาซงเรองหนงทก าหนดใหด าเนนการคอเรองความร ทกษะในการประกอบอาชพ และการด ารงชวตอยางมความสข (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 มาตรา 23) และจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 หมวด 4 แนวทางการจดการศกษา มาตรา 24 ขอ 2) ไดก าหนดไววาการจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของด าเนน การฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการการเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชปองกนและแกไขปญหา (กระทรวงศกษาธการ. 2545: 8)

3

จากเหตผลดงกลาวขางตนและจากการศกษาเอกสารทเกยวของ ผวจยเหนวาทกษะชวตเปนเครองมอทส าคญในการพฒนาเยาวชนของชาต ใหเปนบคคลมคณภาพและจดการแกไขปญหามทกษะชวตเพอเปนการพฒนาระดบวฒภาวะทางจตใจ ใหมคณธรรม และสามารถปรบตวใหอยในสงคมอยางมความสข ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเกยวกบความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถมปการศกษา 2554 ตามกรอบแนวคดองคประกอบทกษะชวตระดบประถม ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก าหนดองคประกอบทกษะชวตส าคญทจะเพมภมคมกนให กบเดกในสภาพสงคมทมการเปลยนแปลง และเตรยมความพรอมส าหรบการปรบตวของผเรยนในอนาคตไว 4 องคประกอบ ไดแก 1) การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน 2) การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค 3) การจดการกบอารมณและความเครยด และ 4)การสรางสมพนธภาพทดกบผอน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2554: 1-2) เพอศกษาวามความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมระดบใดและมความสามารถการใชทกษะชวต รายดานแตละดานมากนอยเพยงใด นอกจากนยงเปนแนวทางส าหรบครทจะน าขอมลทไดไปวาง แผนจดกจกรรมการเรยนการสอนทมการสงเสรม และพฒนาใหนกเรยนมทกษะชวตในระดบสงขน และสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข ควำมมงหมำยของกำรวจย เพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 ควำมส ำคญของกำรวจย ผลการวจยในครงนท าใหทราบความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการ ศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม วามความสามารถการใชทกษะชวต โดยภาพรวมระดบใดและมความสามารถการใชทกษะชวตรายดานแตละดานมากนอยเพยงใด ชวยใหครอาจารยและผทเกยวของไดทราบ ขอเทจจรงของความสามารถการใชทกษะชวตอนจะน าไปสการจดการเรยนการสอน ทสอดคลองตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ซงไดก าหนดสมรรถนะดานทกษะชวต ทเนนใหผเรยนทกคนไดรบการพฒนาทงดานความร ความรสกนกคด ใหรจกสรางสมพนธอนดระหวางบคคลจด การปญหาและความขดแยงตางๆ อยางเหมาะสม ปรบตวใหทนการเปลยนแปลงของสงคมและสภาพแวดลอม รจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอนปองกนตนเองในภาวะคบขน และจดการกบชวตอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบวฒนธรรมและสงคม

4

ขอบเขตของกำรวจย ประชำกร ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 510 คน

กลมตวอยำง

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบ ชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 230 คน ซงไดมาโดยวธการสมอยางงาย (simple random sampling) โดยใชตารางส าเรจรปของเครจซและมอรแกน (ธรวฒ เอกะกล. 2543; อางองจาก Krejcie & Morgan, 1970,) ก าหนดใหสดสวนของลกษณะทสนใจในประชากร เทากบ 0.5 ระดบความคลาดเคลอนทยอมรบได 5% และระดบความเชอมน 95% ปรากฏวาตองใชกลมตวอยาง 226 คน และการศกษาวจยครงนผวจยใชกลมตวอยาง 230 คน

ขอบเขตของเนอหำ

เนอหาทใชในการศกษาความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 ยดกรอบแนวคดองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 องคประกอบ ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และ ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

ตวแปรทศกษำ

1. ตวแปรอสระ ไดแก องคประกอบทกษะชวตระดบประถมของส านกงานคณะ กรรมการการศกษาขนพนฐาน 4 องคประกอบ ซงประกอบดวย 1.1 ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน 1.2 ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค 1.3 ดานการจดการกบอารมณและความเครยด 1.4 ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

2. ตวแปรตาม ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558

5

นยำมศพทเฉพำะ

1. ควำมสำมำรถกำรใชทกษะชวต หมายถง ความสามารถของบคคลทจะจดการกบปญหาตางๆ รอบตว ในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมส าหรบการปรบตวในอนาคต ซงส านก งานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดก าหนดองคประกอบทกษะชวตทส าคญ ทจะสรางและพฒนาเปนภมคมกนชวตใหแกเดกและเยาวชนในสภาพสงคมปจจบน และเตรยมพรอมส าหรบอนาคตไว 4 องคประกอบ ดงน

1.1 กำรตระหนกรและเหนคณคำในตนเองและผอน หมายถง การรจกความถนด ความสามารถ จดเดนจดดอยของตนเอง เขาใจความแตกตางของแตละบคคล รจกตนเอง ยอมรบเหนคณคาและภาคภมใจในตนเองและผอน มเปาหมายในชวต และมความรบผดชอบตอสงคม

1.2 กำรคดวเครำะห ตดสนใจ และแกปญหำอยำงสรำงสรรค หมายถง การแยก แยะขอมลขาวสาร ปญหา และสถานการณรอบตว วพากษวจารณ และประเมนสถานการณรอบตวดวยหลกเหตผลและขอมลทถกตอง รบรปญหา สาเหตของปญหาหาทางเลอกและตดสนใจแกปญหา ในสถานการณตางๆ อยางสรางสรรค

1.3 กำรจดกำรกบอำรมณและควำมเครยดหมายถง ความเขาใจและรเทาทนภาวะ อารมณของบคคล รสาเหตของความเครยดรวธการผอนคลาย หลกเลยงและปรบเปลยนพฤตกรรม ทจะกอใหเกดอารมณไมพงประสงคไปในทางทด

1.4 กำรสรำงสมพนธภำพทดกบผอน หมายถง การเขาใจมมมอง อารมณ ความ ร สกของผอน ใชภาษาพดและภาษากายเพอสอสารความรสกนกคดของตนเอง รบรความรสกนกคด และความตองการของผอน วางตวไดถกตองเหมาะสม ในสถานการณตางๆ ใชการสอสารทสรางสมพนธภาพทด สรางความรวมมอและท างานรวมกบผอนไดอยางมความสข

2. แบบสอบถำมวดควำมสำมำรถกำรใชทกษะชวต หมายถง เครองมอทใชวดความ สามารถการใชทกษะชวตซงสรางตามนยามศพทเฉพาะ โดยยดกรอบแนวคดองคประกอบทกษะชวต 4 องคประกอบ ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสราง สรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน จ านวน ดานละ 10 ขอ ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ ซงใชเปนขอความแทนตวเลขดงน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด การใหคะแนน เปน 5, 4, 3, 2 และ 1 ส าหรบขอความทางบวก และขอความทางลบใหคะแนน 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามล าดบ รวม 1 ฉบบ จ านวน 40 ขอ 3. ควำมเทยงตรง (Validity) หมายถง คณสมบตของแบบสอบถามทท าหนาทวดในสงท ตองการวดไดถกตองตามความมงหมาย ในการวจยครงนตรวจสอบความเทยงตรงในเบองตนโดยใหผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity)

6

4. ควำมเชอมน (Reliability) หมายถง คณสมบตของแบบสอบถามทสามารถวดความ สามารถการใชทกษะชวตของนกเรยนไดคงทแนนอน ในการวจยครงนผวจยค านวณคาความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (α - Coefficient) ของครอนบค (Cronbach)

5. ผเชยวชำญ หมายถง ผทรงคณวฒทมการศกษาระดบปรญญาโทขนไปในสาขาการวดผลและประเมนผลการศกษา ซงมประสบการณการท างานมาแลวไมนอยกวา 5 ป จ านวน 3 ทาน กรอบแนวคดในกำรวจย

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวาทกษะชวตเปนคณลกษณะเฉพาะตวบคคล ซงเกดจากการเรยนร ประสบการณชวต แลวซมซบมาสการสรางทกษะชวตของตนเอง ดงนนเมอบคคลมอายเพมขนทกษะชวตของบคคลนนกเพมขนดวยเชนเดยวกน ผวจยมความเชอวาในการทบคคลจะมทกษะชวตทเพมขนตามอายและประสบการณของชวตแลวนน ยงมปจจยอกหลายดานทจะสามารถพฒนาใหบคคลมทกษะชวตทดและเหมาะสมกบวย ซงเมอพจารณาทกษะชวตในแตละดาน จะเหนวาทกษะชวตมความสมพนธกบสตปญญาและรปแบบการเรยนร ในการด าเนนชวตของมนษยตองใช สตปญญาในการแกปญหา มความคดละเอยดรอบคอบ สามารถวเคราะหสถานการณไดด และ การทบคคลสามารถด าเนนชวตอยางมประสทธภาพ สามารถแกปญหาโดยวธการลองผดลองถก จนท าใหเกดการเรยนรอปนสยของบคคลจะท าใหสามารถปรบตวใหอยรวมกบบคคลในสงคมไดอยางสงบสข

การพฒนาทกษะชวตนนนกเรยนตองไดรบการพฒนาตงแตแรกเกด ซงในขนแรกนนเกดจากการเลยนแบบบคคลทอยในครอบครวและบคคลใกลชดจากทฤษฎของฟรอยด (Freud) (สวรรณา ไชยะธน. 2548: 88) ไดกลาวเนนถงความส าคญของวยเดกวาถาเดกไดรบการอบรมสงสอนทถกตองเหมาะสมกจะสงผลตอความคด ความรสก การเหนคณคาในตนเอง ซงเดกจะไดรบจากการอบรมของพอแม/ผปกครอง เมอผเรยนยางเขาสวยทตองไดรบการศกษากจะเขาสระบบการ ศกษาในโรงเรยน ซงนบวามความส าคญตอการพฒนาทกษะชวตของผเรยนตอจากครอบครว เพอใหไดรบความรดานวชาการและพฒนาคณลกษณะทพงประสงคตอการด าเนนชวต ดงนนหากสถานศกษามสงแวดลอมทเออตอการพฒนาผเรยน เกดการเรยนร หลอหลอมเปนมวลประสบการณตางๆ ท าใหผเรยนเกดทกษะชวต และในปจจบนยงพบวานอกจากครอบครวและสถานศกษาทจะเปนตวหลอหลอมผเรยนใหเกดทกษะชวต แลวยงมปจจยอกหนงดานทมอทธพลตอการด าเนนชวต นนคอ คณลกษณะสวนตว ไดแก การมองโลกในแงด และความสามารถดานเหตผล ทจะน าไปใชในการปรบตวอยรวมในสงคม มวจารณญาณในการคดและตดสนใจ เผชญกบปญหาและอปสรรคทจะเกดขน กจะท าใหผเรยนมทกษะชวตทสงขนได ในการศกษาคนควาครงนผวจยจงไดศกษาทกษะชวตซงเปนทกษะพนฐานทจ าเปนส าหรบเยาวชนไทยในยคปจจบน โดยใชกรอบแนวคดของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก าหนดองคประกอบทกษะชวต ระดบประถมท

7

ส าคญทจะสรางและพฒนาเปนภมคมกนชวตใหแกเดกและเยาวชนในสภาพสงคมปจจบน และเตรยมพรอมส าหรบอนาคตไว 4 องคประกอบ ไดแก ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และ ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน จงก าหนดเปนกรอบแนวคดของการวจยครงน ดงภาพประกอบ 1 ตวแปรอสระ ตวแปรตำม องคประกอบทกษะชวตระดบประถมของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน 4 องคประกอบ ไดแก

- ดานการตระหนกรและเหนคณคา ในตนเองและผอน - ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค - ดานการจดการกบอารมณและ ความเครยด - ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

สมมตฐำนในกำรวจย

จากแนวคดทฤษฎและขอคนพบงานวจยทผานมา ผวจยไดก าหนดสมมตฐานการวจย ดงน ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบปานกลางขนไป

ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญ แผนกประถม ปการศกษา 2558

8

บทท 2 เอกสำรและงำนวจยทเกยวของ

การวจยครงน เปนการศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการ ศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ น าเสนอตามหวขอดงตอไปน

1. เอกสำรทเกยวของกบแนวคดเรองทกษะชวตและกำรพฒนำทกษะชวตในหลกสตรแกนกลำงกำร ศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551 1.1 ทกษะชวตในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 1.2 ความหมายของทกษะชวต 1.3 องคประกอบของทกษะชวต 1.4 จดเนนการพฒนาทกษะชวตในระบบการศกษาขนพนฐาน 1.5 การสรางทกษะชวต 1.6 กจกรรมการเสรมสรางทกษะชวต 1.7 พฤตกรรมทกษะชวตตามชวงวยรายชนป 2. เอกสำรและงำนวจยทเกยวของกบทกษะชวต 2.1 ความหมายของทกษะชวต 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบการพฒนาทกษะชวต

2.3 องคประกอบของทกษะชวต

2.4 แนวทางการด าเนนงานพฒนาทกษะชวต 2.5 สาเหตทท าใหเกดความบกพรองของทกษะชวต 2.6 ปจจยทชวยสนบสนนการเสรมสรางทกษะชวต 3. เอกสำรทเกยวกบกำรวดกำรปฏบต

3.1 มาตราสวนประมาณคา ( rating scale )

4. งำนวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยตางประเทศ 4.2 งานวจยในประเทศ

9

1. แนวคดเรองทกษะชวตและกำรพฒนำทกษะชวตในหลกสตรแกนกลำงกำร ศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551

สภาพสงคมในทศวรรษใหม เปนยคของความเรวและความล าสมยของเทคโนโลยการสอ สาร ความหลากหลายทางเชอชาต วฒนธรรม การหลอหลอมรวมความคดและความเชอของกลมคน ทบคคลในสงคมจะตองตงรบการมวถชวตยคใหม อยางมวจารณญาณ ซงจากสภาพสงคมทเปลยน แปลงอยางมากนเอง ไดสงผลกระทบตอเดกวยเรยน ทงการด าเนนชวตทามกลางกระแสเทคโนโลยทเปลยนแปลง และความคาดหวงของผปกครองตอการศกษาตอของบตรหลาน ตลอดจนการเผชญสงยวยหรอตวแบบทไมเหมาะสมตางๆ รอบตว กอใหเกดปญหาเดกและเยาวชนอยางมากทงปญหาดานการปรบตว ปญหาดานอารมณและจตใจ ปญหาสขภาพ ปญหาความรนแรง ปญหาเดกตดเกม ปญหายาเสพตด ปญหาทางเพศ ฯลฯ โดยเฉพาะในเดกและเยาวชนทมทกษะชวตต าขาดภมคมกนทางสงคมทด เมอจบการศกษาขนพนฐานไปแลวอาจเปนคนทไมประสบความส าเรจในชวต มปญหาทางอารมณ จตใจและมความขดแยงในชวตไดงายครจงตองจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ ใหผเรยนมทกษะชวตเปนภมคมกน ใหรอดพนจากการครอบง าความคดของสอเทคโนโลย และตงรบตอการกาวรกทางสงคมอยางรเทากน

1.1 ทกษะชวตในหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มงพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร ทจะชวยใหผเรยนเกดสมรรถนะส าคญ 5 ประการ คอ 1. ความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการคด 3. ความสามารถในการแกปญหา 4. ความสามารถในการใชทกษะชวต 5. ความสามารถในการใชเทคโนโลย ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการน ากระบวนการตาง ๆ ไปใชในการด าเนนชวตประจ าวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยางตอเนอง การท างานและการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางความสมพนธอนดระหวางบคคล การจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆอยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและสภาพแวดลอม และการรจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน

1.2 ควำมหมำยของทกษะชวต

เปนความสามารถของบคคลทจะจดการกบปญหาตางๆ รอบตวในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมส าหรบการปรบตวในอนาคต

10

1.3 องคประกอบของทกษะชวต

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดก าหนดองคประกอบทกษะชวตทส าคญทจะสรางและพฒนาเปนภมคมกนชวตใหกบเดกและเยาวชนในสภาพสงคมปจจบนและเตรยม พรอมส าหรบอนาคตไว 4 องคประกอบ พรอมทงพฤตกรรมทคาดหวงและตวชวดทกษะชวตในแตละองคประกอบ ดงน

องคประกอบท 1 กำรตระหนกรและเหนคณคำในตนเองและผอน

การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน หมายถง การรจกความถนดความสามารถ จดเดน จดดอยของตนเอง เขาใจความแตกตางของแตละบคคล รจกตนเอง ยอมรบ เหนคณคาและ ภาคภมใจในตนเองและผอนมเปาหมายในชวตและมความรบผดชอบตอสงคม ไดก าหนดพฤตกรรม ทคาดหวงและตวชวด ดงแสดงในตาราง 1

ตาราง 1 แสดงพฤตกรรมทคาดหวงและตวชวด องคประกอบท 1 ดานการตระหนกรและเหนคณคา ในตนเองและผอน

พฤตกรรมทกษะชวตทคำดหวง ตวชวด 1. คนพบความชอบความถนด และความสามารถของตนเอง

1.1 แสดงสงทตนเองชอบและภาคภมใจ 1.2 แสดงความสามารถของตนเองใหผอนรบร

2. คนพบจดเดนจดดอยของตนเอง

2.1 บอกจดเดนจดดอยของตนเองได 2.2 เลอกท ากจกรรมตามความสนใจของตนเอง รวมกบผอนได

3. ยอมรบความแตกตางระหวางตนเองและผอน

ยอมรบในความแตกตาง ทางกาย ทางความคด ความรสก และพฤตกรรมของตนเองและผอน

4. มองตนเองและผอนในแงบวก แสดงความรสกทดตอตนเองและผอน 5. เคารพสทธของตนเองและผอน

5.1 ใชสทธของตนเองในโอกาสตางๆ 5.2 ไมละเมดสทธผอน

6. รกและเหนคณคาในตนเองและผอน

6.1 ชนชมในความส าเรจของตนเองและผอนได 6.2 พงตนเองได 6.3 ปฏบตตนเปนประโยชนตอตนเองครอบครวและ สงคม

7. มความภาคภมใจในตนเองและผอน

7.1 แสดงออกในสงทตนเองภาคภมใจอยาง เหมาะสม 7.2 บอก/ บรรยาย / เลาความดหรอความภาคภมใจ ของเพอน ใหผอนรบร

8. มความเชอมนในตนเองและผอน

8.1 กลาแสดงความคด ความรสก และการกระท า ของตนเองดวยความมนใจ 8.2 ยอมรบความคด ความรสกและการกระท าทด ของผอน

11

องคประกอบท 2 การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค หมายถง การแยกแยะขอมล ขาว สาร ปญหา และสถานการณรอบตว วพากษวจารณและประเมนสถานการณรอบตวดวยหลกเหตผลและขอมลทถกตอง รบรปญหา สาเหตของปญหา หาทางเลอกและตดสนใจแกปญหาในสถานการณตางๆ อยางสรางสรรค ไดก าหนดพฤตกรรม ทคาดหวงและตวชวด ดงแสดงในตาราง 2

ตาราง 2 แสดงพฤตกรรมทคาดหวงและตวชวด องคประกอบท 2 ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

พฤตกรรมทกษะชวตทคำดหวง ตวชวด

1. รจกสงเกต ตงค าถาม และแสวงหาค าตอบ

1.1 ตงค าถามทน าไปสค าตอบทเปนแนวทางในการ แกไข ปญหาในสถานการณตางๆ 1.2 มทกษะในการสงเกต และมแนวทางหาค าตอบ

2. วเคราะหความนาเชอถอของขอมลขาวสารไดสมเหตสมผล

วเคราะหจ าแนกแยกแยะขอมลขาวสารและสถานการณตางๆ รอบตวดวยเหตผลทเชอถอได

3. ประเมนสถานการณและน าไปประยกต ใชในชวตประจ าวน ได

คาดคะเนความเสยงจากสถานการณทเผชญในชวตประจ าวนอยางมเหตผล

4. มจนตนาการและมความสารถ ในการคดเชอมโยง

สรางผลงานและแสดงผลงาน ทเกดจากการคดเชอมโยงและจนตนาการ

5. รจกวพากษ วจารณบน พนฐานของขอมลสาร สนเทศทถกตอง

วพากษ วจารณตามหลกการเหตผลและใชขอมลสารสนเทศทถกตองสนบสนน

6. รจกวธการและขนตอนการตดสนใจและแกไขปญหาทถกตอง

วเคราะหสาเหตของปญหา และเลอกแกไขปญหาดวยวธการทสรางสรรคถกตอง เหมาะสมกบสถานการณ

7. ปฏบตตามกฎ กตกาและ ระเบยบของสงคม

ปฏบตตามกฎ ขอตกลงของกลม /ชนเรยน / สงคม

12

องคประกอบท 3 กำรจดกำรกบอำรมณและควำมเครยด

การจดการกบอารมณและความเครยดหมายถง ความเขาใจและรเทาทนภาวะอารมณของ บคคล รสาเหตของความเครยด รวธผอนคลาย หลกเลยงและปรบเปลยนพฤตกรรมทจะกอให เกด อารมณไมพงประสงคไปในทางทด ไดก าหนดพฤตกรรม ทคาดหวงและตวชวด ดงแสดงในตาราง 3

ตาราง 3 แสดงพฤตกรรมทคาดหวงและตวชวด องคประกอบท 3 ดานการจดการกบอารมณและ ความเครยด

พฤตกรรมทกษะชวตทคำดหวง ตวชวด

1. รเทาทนอารมณตนเอง

1.1 จ าแนกอารมณตางๆ ทเกดขนกบตนเองได 1.2 แสดงอารมณ ความรสกของตนเองไดเหมาะสม กบสถานการณตางๆ

2. ควบคมอารมณของตนเองได

ควบคมอารมณ ความรสกของตนเองในสถานการณตางๆ ได

3. จดการกบอารมณตนเองไดอยางเหมาะสม

จดการกบอารมณตนเองทเกดขนอยางฉบพลนทอาจกอใหเกดปญหาดวยวธการทเหมาะสมและสรางสรรค

4. มวธผอนคลายอารมณและความเครยดใหกบตนเอง

ผอนคลายอารมณและความเครยดดวยวธการทเหมาะสมและสรางสรรค

5. สรางแรง จงใจใหตนเอง

ก าหนดแนวทางหรอวธการสรางก าลงใจใหกบตนเอง

6. ยตขอขดแยงในกลมเพอนดวยสนตวธ

เสนอแนวทางออกของขอขดแยงในกลมเพอนดวยเหตผลและขอเทจจรงทถกตองและใชวธการเชงบวก

7. รจกสรางความสขใหกบตนเอง

7.1 วเคราะหและเลอกวธการ/กจกรรม ทท าใหตนเอง มความสขไดอยางเหมาะสม 7.2 มอารมณขน

13

องคประกอบท 4 กำรสรำงสมพนธภำพทดกบผอน

การสรางสมพนธภาพทดกบผอน หมายถง การเขาใจมมมอง อารมณ ความรสก ของผอนใชภาษาพดและภาษากายเพอสอสาร ความรสกนกคดของตนเอง รบรความรสกนกคด และความตองการของผอน วางตวไดถกตองเหมาะสมในสถานการณตางๆ ใชการสอสารทสรางสมพนธภาพทด สรางความรวมมอและท างานรวมกบผอนไดอยางมความสข ไดก าหนดพฤตกรรม ทคาดหวงและตวชวด ดงแสดงในตาราง 4

ตาราง 4 แสดงพฤตกรรมทคาดหวงและตวชวด องคประกอบท 4 ดานการสรางสมพนธภาพทดกบ ผอน

พฤตกรรมทกษะชวตทคำดหวง ตวชวด

1. เปนผฟงทด

1.1 ฟงผอนอยางตงใจและรบรถงความรสกและความ ตองการ ของผพด 1.2 รกษาความลบของเพอน

2. ใชภาษาและกรยาทเหมาะสม ในการสอสาร

ใชภาษาพด ภาษากาย ทท าใหผอนผอนคลาย สบายใจ ไมกอใหเกดความขดแยงหรอความรนแรงได

3. รจกเอาใจเขามาใสใจเรา

แสดงออกหรอสะทอนความรสกหรอการกระท าของตนเองทแสดงวาเขาใจและใสใจผอน

4. รจกแสดงความคด ความรสกความชนชม และ การกระท าทดงามใหผอนรบร

4.1 ชนชมความส าเรจ ความสามารถ และการกระท า ทดของเพอนดวยค าพด ภาษากายหรอ สญลกษณได 4.2 กลายนยนความคด ความรสก และเหตผลทดให ผอนรบรได

5. รจกปฏเสธ ตอรองและรองขอความชวย เหลอใน สถานการณเสยง

5.1 หลกเลยงสถานการณทเสยงตอความไมปลอดภย ของตนเอง 5.2 ปฏเสธในสงทควรปฏเสธโดยไมเสยสมพนธภาพ หรอเสยใจ 5.3 ขอความชวยเหลอเมออยในภาวะวกฤตได

6. ใหความรวมมอและท างานรวมกบผอนไดอยาง สรางสรรค

6.1 ท างานรวมกบผอนบนพนฐานความเปน ประชาธปไตย 6.2 ท างานรวมกบผอนไดราบรนและมความส าเรจ

7. ปฏบตตามกฎ กตกาและระเบยบของสงคม

ปฏบตตามกฎ ขอตกลงของกลม /ชนเรยน / สงคม

14

1.4 จดเนนกำรพฒนำทกษะชวตในระบบกำรศกษำขนพนฐำน

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มนโยบายและเปาหมายการพฒนาคณภาพผเรยนในดานความสามารถและทกษะ ตลอดจนคณลกษณะทจะชวยเสรมสราง ใหผเรยนมคณภาพตามเปาหมายของหลกสตร และมภมคมกนในการด าเนนชวต ผเรยนจะตองมความสามารถในการปรบตวตอสภาพแวดลอมทางสงคมทเปลยนแปลงและทาทาย ซงตองใชกระบวนการคดและการตดสนใจทเหมาะสมจงจะสามารถอยในสงคมไดอยางปลอดภยและมความสข

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงก าหนดใหสถานศกษาพฒนาและเสรมสรางทกษะชวตใหผเรยนเกดการตระหนกร และเหนคณคาในตนเองและผอน คดวเคราะหตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค มทกษะการจดการกบอารมณและความเครยด รจกสรางสมพนธภาพทดกบผอน ดวยการจดการเรยนการสอน และจดกจกรรมพฒนาผเรยน ทเสรมสรางทกษะชวตใหผ เรยนเกดพฤตกรรมตามวยในแตละชนปดงตอไปน

ชน ป. 1 รจกตนเอง - รส งทตนเองชนชอบและภาคภมใจ แสดงความสามารถของตนเองใหผอน รบร

ชน ป. 2 ยอมรบรเทาทนอารมณของตนเอง และรจกควบคมอารมณของตนเอง - คนพบจดเดนจดดอยและความสามารถของตนเองควบคมอารมณความ

รสกเมอเผชญกบสภาวะอารมณไมพงประสงค ยอมรบความแตกตางทางกาย ทางความคดความร สกและพฤตกรรมของตนเองและผอน

ชน ป. 3 มองตนเองและผอนในแงบวกและจดการกบอารมณของตนเองได - แสดงความรสกทดตอตนเองและผอน จดการกบอารมณตนเองทเกดขน

อยางฉบพลนทอาจกอใหเกดปญหาดวยวธการทเหมาะสมและสรางสรรค

ชน ป. 4 เคารพสทธของตนเองและผอน - ใชสทธของตนเองในโอกาสตาง ๆ และไมละเมดสทธของผอน

ชน ป. 5 รกและเหนคณคาในตนเองและผอน - แสดงความรสกรกชนชมความส าเรจของตนเองและผอนปฏบตตนเปน

ประโยชน ตอครอบครวและสงคม พงตนเองได

ชน ป. 6 ภาคภมใจ เชอมนในตนเองและผอน - แสดงความรสกนกคดหรอการกระท าทตนเองภาคภมใจใหผอนรบร

ท างานรวมกบผอนไดราบรน มความส าเรจ

15

1.5 กำรสรำงทกษะชวต

ทกษะชวตเปนความสามารถทเกดในตวผเรยนไดดวยวธการส าคญ 2 วธ คอ 1. เกดเองตามธรรมชาต เปนการเรยนรทข นอยกบประสบการณ และการมแบบ อยางทดแตการเรยนรตามธรรมชาตจะไมมทศทางและเวลาทแนนอนบางครงกวาจะเรยนรกอาจสายเกนไป 2 การสรางและพฒนาโดยกระบวนการเรยนการสอน เปนการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรรวมกนในกลมผานกจกรรมรปแบบตางๆ ไดลงมอปฏบต ไดรวมคดอภปรายแสดงความคดเหนไดแลกเปลยนความคดและประสบการณซงกนและกน ไดสะทอนความรสกนกคด มมมอง เชอมโยงสวถชวตของตนเอง เพอสรางองคความรใหมและปรบใชกบชวต

1.6 กจกรรมกำรเสรมสรำงทกษะชวต

กจกรรมทเสรมสรางทกษะชวต เปนกจกรรมทมงเนนใหผเรยนเปนส าคญ ผ เรยนเปนผไดรบประโยชนสงสดจากการเรยนร ซงลกษณะของกจกรรมทผเรยนเปนส าคญและมประสทธภาพในการเสรมสรางทกษะชวตผเรยนมลกษณะ ดงน 1. กจกรรมทผเรยนมสวนรวมคนพบความรหรอสรางความรดวยตนเอง ซงจะท าใหผเรยนเกดทกษะชวต ในดานการคดวเคราะห การคดตดสนใจและแกไขปญหาอยางสรางสรรค เชน กจกรรมการเรยนรทใหโอกาสผเรยนแสดงความคดเหน วพากษ วจารณขาวสาร เหตการณสถานการณหรอประสบการณของผเรยน และกจกรรมการเรยนรทผเรยนไดสบคนหรอศกษาคนควาคดวเคราะหสงเคราะหความรจากสอตาง ๆ และแหลงเรยนรท งภายในและภายนอกสถานศกษาไดสะทอนตนเอง เชอมโยงกบชวตและการด าเนนชวตในอนาคต 2. กจกรรมทผเรยนไดท ากจกรรมรวมกน ไดลงมอกระท ากจกรรมลกษณะตางๆไดประยกตใชความร เชนกจกรรมทศนศกษา กจกรรมคาย กจกรรมวนส าคญ กจกรรมชมรม/ชมนมกจกรรมโครงงาน/โครงการ กจกรรมจตอาสา เปนตน กจกรรมเหลานเปนกจกรรมทจะท าใหเกดการพฒนาทกษะชวต ดงน 2.1 ไดเสรมสรางสมพนธภาพและใชทกษะการสอสาร ไดฝกการจดการกบอารมณและความเครยดของตนเอง 2.2 ฟงความคดเหนของผอนท าใหเขาใจผอนน าไปสการยอมรบความคดเหน ของผอน รจกไตรตรองท าความเขาใจและตรวจสอบตนเอง ท าใหเขาใจตนเองและเหนใจผอน 2.3 ไดรบการยอมรบจากกลม ไดแสดงออกทางดานความคด การพดและการท างานมความส าเรจ ท าใหไดรบค าชม เกดเปนความภาคภมใจ และเหนคณคาตนเอง น าไปสความรบผดชอบทงตอตนเองและสงคม 3. กจกรรมทก าหนดใหมการอภปราย แสดงความรสกนกคด และการประยกตความคดอยางมประสทธภาพหลงการจดกจกรรมการเรยนรแตละครง ดวยประเดนค าถามสะทอน เชอมโยงปรบใช เพอใหผเรยนไดเรยนรบทเรยนส าคญ ทจะพฒนาและเสรมสรางทกษะชวตใหกบ

16

ตวผเรยนไดตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน รจกการจดการกบอารมณและความเครยดอยางเหมาะสมและรจกสรางสมพนธภาพทดกบผอน รจกคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค โดยวธการสะทอน (Reflect) ความรสกและความคดทไดรบจากการปฏบตกจกรรมเชอม โยง (Connect) กบประสบการณในชวตทผานมาหรอทตนเองไดเรยนรมาแลว เปนองคความรใหม แลวน ามาปรบใช (Apply) ในชวตประจ าวนของตนเองทงในปจจบนและอนาคต โดยครหรอผจดกจกรรมเปนผต งประเดนค าถาม หลงจากเสรจสนกระบวนการเรยนการสอนเนอหาสาระในหลกสตรแลว เพอใหผเรยนเปดเผยตวเอง ผานการสะทอนความรสกหรอมม มอง (Reflect) ไดคดเชอมโยงความรใหมกบประสบการณเดมของผเรยน (Connect)และไดประยกต ความรนน (Apply) ไปใชในชวตจรงของผเรยน เรยกค าถามดงกลาวโดยยอวา ค าถาม R-C-A ซงยอมาจาก Reflect: สะทอน Connect : เชอมโยง Apply: ปรบใชหรอประยกตใชนนเอง ตวอยางแนวค าถาม R-C-A เพอสอบถามผเรยนหลงจากเสรจสนกระบวนการจดกจกรรมการเรยนรรายครงแลว 1. ค าถามเพอผลการสะทอน (R : Reflect) ถามถงสงทสงเกตเหน มองเหน หรอถามความรสกทเกดขนจากการรวมกจกรรม เชน - นกเรยนมความรสกอยางไร ? หรอมองเหนอะไรในพฤตกรรมของบคคลหรอในการท ากจกรรมรวมกน - นกเรยนมความรสกอยางไร กบการขดแยงหรอการมความเหนไมตรงกนของนกเรยนในกลม - หลงจากเกดความขดแยงทเกดขนระหวางการท ากจกรรมครงน นกเรยนคดวาทกคนทเกยวของมความรสกอยางไร - นกเรยนเคยสงเกตตนเองหรอไมวา ใชวธการใดจดการกบความขดแยงในระหวางการท ากจกรรมรวมกน หรอในกลมท าอยางไรความขดแยงในกลมเพอนจงยตลงได

2. ค าถามเพอการเชอมโยง (C : Connect) - ถามเพอใหเกดการเชอมโยงระหวางประสบการณ หรอความรทเคยมมากอนกบประสบการณหรอความคดทไดจากการเรยนรใหม เชน - ในชวงทผานมานกเรยนเคยเหน เคยมความรสก หรอเคยปฏบตมาอยาง ไรบาง ? - สงทสงเกตหรอพบเหน สอดคลอง เหมอน หรอคลายคลงกบสงทนกเรยนเคยปฏบตมาอยางไรบาง ? - นกเรยนเคยมความขดแยงกบเพอระหวางท ากจกรรมทผานมาหรอไมเกด จากสาเหตใด - นกเรยนเคยจดการหรอสยบความขดแยงไมใหลกลามบานปลาย ไดอยาง ไรบาง ?

17

3. ค าถามเพอการปรบใช (A : Apply) * ถามถงปจจบนและการเผชญเหตการณในอนาคต เชน ในอนาคตถานกเรยนพบเหนหรอเจอเหตการณหรอมความรสกอยางน นกเรยน จะมแนวทางปฏบตอยางไร - ในการท างานกลมครงตอไป หากมความขดแยงเกดขนอยางนอกนกเรยนจะท าอยางไรหรอคลคลายสถานการณอยางไร? - นกเรยนตงใจจะท าอะไร ปฏบตอยางไร หรอเปลยนแปลงอะไรบาง เพอการมชวตทดในอนาคต หรอเพอการเรยนทดข น หรอเพอการท างานใหส าเรจ

การทผเรยนไดมโอกาสสนทนา หรออภปรายเพอตอบค าถาม มความส าคญตอการพฒนาทกษะชวตอยางมาก เพราะการสนทนาสอบถามและตอบค าถามแบบเชอมโยง จะท าใหผเรยนมองเหนความเชอมตอกนระหวางการเรยนรและพฤตกรรมการเรยนร กบประสบการณในชวตประจ าวน ผเรยนจะมองเหนความเปนจรงในชวตของตนและถกทายทายใหคดหาทางออก ใหโอกาสไดสรางแนวความคดหรอมมมองใหมๆ ไดรวมแบงปนความคดเหน ความกงวลในใจและประสบการณของตนเองรวมกนอยางตอเนอง อยางมวจารณญาณ น าไปสความเขาใจทลกซง และยงเปนการสงเสรมความคดขนสงและพฒนาทกษะการฟง การพดของผเรยนอกดวย ทงน ครหรอผสอนจะตองใชเทคนคการตงค าถามใหผเรยนสะทอน - เชอมโยง - ปรบใช (R-C-A) ในเรองทม อทธพลตอการด าเนนชวต และการพฒนาทกษะชวตของผเรยนในดานบวก หลงจากสนสดการจดกจกรรมการเรยนรตามเนอหาสาระ วตถประสงค และตวชวดในรายวชาทหลกสตรก าหนดในแตละกจกรรมหรอแตละรายชวโมงเรยนเสมอ

การเสรมสรางทกษะชวตใหกบผเรยนในชวงวยการศกษาขนพนฐานเปนการสราง คนใหมประสทธภาพ ทงดานความสามารถภายในและความสามารถภายนอก

ความสามารถภายใน หมายถง ความสามารถทจะจดการกบปญหาตางๆ ทเกด ขนภายในตนเองและระหวางตนเองกบผอน เชน การตดสนใจ การแกปญหา การจดการกบความขด แยง การจดการกบความรสกของตนเอง การควบคมตนเอง การสรางสมพนธภาพการปรบตว การชวยเหลอผอนและการรบผดชอบตวเอง

ความสามารถภายนอก หมายถง ทกษะความช านาญในดานตางๆ ซงเปนสงทเสรมใหบคคลด าเนนชวตอยางมความสข และมความสนกสนานมากขน เชน การเรยนรวมกบเพอนการเลนเกม การท างาน การแสดงความสามารถพเศษ อาท การขบรอง การเลนดนตร การแสดงนาฏศลป การสรางงานศลปะ การเลนกฬา การประดษฐประดอย เปนตน

18

1.7 พฤตกรรมทกษะชวตตำมชวงวยรำยชนป

พฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวงใหเกดขนในผเรยนตามชวงวยในระดบประถมศกษา ดงแสดงในตาราง 5

ตาราง 5 แสดงพฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวงใหเกดขนในผเรยนตามชวงวยในระดบประถมศกษา

ชน

องคประกอบททกษะชวต 4 องคประกอบ กำรตระหนกรแลเหน คณคำในตนเองและผอน

กำรคดวเครำะหตด สนใจและแก ปญหำอยำงสรำง สรรค

กำรจดกำรกบอำรมณและควำมเครยด

กำรสรำงสมพนธภำพ ทดกบผอน

ป.1 รจกความชอบ ความถนดและความสามารถของตนเอง (รส งทตนเองชนชอบรความสามารถทตนเองภาคภมใจและแสดงความสามารถใหผอนรบร)

จกสงเกต ตงค าถามและ แสวงหาค าตอบ

รเทาทนอารมณตนเอง (จ าแนกอารมณตาง ๆ ท เกดขนกบตนเอง แสดงอารมณความรสกของตนเองไดเหมาะสมกบสถานการณ)

เปนผฟงทด (ฟงผอนอยางตงใจและรบรถงความรสกและความตองการของผพด)

ป.2 • คนพบจดเดนจดดอยของตนเอง • ยอมรบความแตกตาง ระหวางตนเองและผอน

วเคราะหความนาเชอถอ ของขอมลขาวสารไดสมเหตสมผล

ควบคมอารมณของตนเองได

ใชภาษาและกรยา ทเหมาะสมในการสอสาร

ป.3 มองตนเองและผอน ในแงบวก

ประเมนสถานการณและ น าไปประยกตใชในชวต ประจ าวน

จดการกบอารมณตนเอง ดวยวธการทเหมาะสม

รจกเอาใจเขามาใสใจเรา

ป.4 เคารพสทธของตนเองและผอน

มจนตนาการและมความ สามารถในการคดเชอมโยง

มวธผอนคลายอารมณและความเครยดใหกบตนเอง

รจกแสดงความคด ความรสกความชนชมและการกระท าทดงามใหผอนรบร

ป.5 รกและเหนคณคาในตนเอง

รจกการวพากษวจารณบนพนฐานของขอมลสาร สนเทศทถกตอง

ยตขอขอแยงในกลมเพอนดวยสนตวธ

รจกปฏเสธ ตอรองและ รองขอความชวยเหลอ ในสถานการณเสยง

ป.6 • มความภาคภมใจในตนเองและผอน • มความเชอมนในตนเอง และผอน

รจกวธการและขนตอนการตดสนใจและแกไขปญหาทถกตอง

รจกสรางความสขใหกบ ตนเอง

• ใหความรวมมอและ ท างานรวมกบผอนได อยางสรางสรรค • ปฏบตตามกฎกตกาและระเบยบของสงคม

19

2. เอกสำรและงำนวจยทเกยวของกบทกษะชวต

2.1 ควำมหมำยของทกษะชวต แมคเวล (สกล วรเจรญศร. 2550:22; อางองจาก Maxwell. 1981:8) ใหความหมาย ไววาทกษะชวต หมายถง ความสามารถในการจดการหรอแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในชวต

โบรลน (สกล วรเจรญศร. 2550: 22; อางองจาก Goodship. 1992: Online; citing Brolin. 1989) ใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนทกษะ (Skills) และความร (Knowledge) ทจ า เปนและมความส าคญในการด าเนนชวตของบคคล

ทาชวลา (สกล วรเจรญศร. 2550: 22; อางองจาก Tshiwula. 1995: 8) ใหความหมาย ไววา ทกษะชวตเปนกระบวนการทชวยสงเสรมพฒนาการของบคคลและพฒนาการระหวางบคคลของผเรยนร

เนลสน โจนส (สกล วรเจรญศร. 2550: 22; อางองจาก Nelson-Jones. 1997: 7) ใหความหมายไววา ทกษะชวตน ามาซงทางเลอกความรบผดชอบสวนบคคล เมอบคคลตองเปนผทรบผดชอบในตวเองบคคลนนๆ อยในกระบวนการการสรางทางเลอกทจะท าใหชวตของตนเองนนสมบรณและมความสขมากทสด ดงนนทกษะชวตจงเปนทกษะในการชวยเหลอตนเอง (Self-helping skills) หรอเปนความสามารถทบคคลสามารถชวยตนเองในดานตาง ๆ ในการจดแจงชวตไดอยางม ประสทธภาพ

ยนเซฟ (สกล วรเจรญศร. 2550: 22; อางองจาก UNICEF. 2001: Online) ใหความ หมายไววา ทกษะชวตเปนความสามารถในการใชความร เจตคต และทกษะตาง ๆ ซงจะชวยในการสนบสนนพฤตกรรมของบคคลในการทจะสามารถรบผดชอบตนเองส าหรบการด าเนนชวต โดยมการสรางทางเลอกทด การตอตานความกดดนจากกลมเพอน และการจดการกบสงทเขามาคกคามชวต

ด จง (สกล วรเจรญศร. 2550: 22; อางองจาก De Jong. 1995: 93) ใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนสงทบคคลมความจ าเปนตองมอยางยง ทจะเผชญกบชวต และความทาทายตาง ๆ ใหไดรบความส าเรจ

เฮนดรกส (ปณชกา จรพรชย. 2553: 39; อางองจาก Hendricks. 1996: Online) ใหความหมายไววา ทกษะชวต หมายถง ความสามารถของบคคลทจะสามารถเรยนรทจะชวยเหลอตนเองในการทจะประสบความส าเรจในชวต ตลอดจนความสมบรณและความพงพอใจในชวต

องคการอนามยโลก (ทชชกร นาคประเสรฐ. 2554: 9; อางองจาก World Health Organization (WHO). 1994: 1) ใหความหมายไววา ทกษะชวต หมายถง ความสามารถทางสงคม ความคดวเคราะห ความพยายามเพมพนปฏสมพนธของตนกบผอนและสงแวดลอมใหประสบความ

20

ส าเรจเพอสามารถแกปญหาสถานการณวกฤตทกอใหเกดพฤตกรรมทเปนปญหาตลอดจนเปนความ สามารถทจะสงเสรมสขภาพของบคคลและชมชนดวย

ประเสรฐ ตนสกลและคณะ (2538: 7) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความ สามารถและความช านาญในการประเมนและวเคราะหสถานการณ เพอตดสนใจเลอกทางแกปญหาทางพฤตกรรมและสงคมทเกดขนในชวตอยางมประสทธภาพ

กรมอนามย (2539: 1) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความสามารถประกอบ ดวยความร เจตคตและทกษะอนทจะจดการกบปญหารอบๆ ตว ในสภาพสงคมปจจบนและเตรยม พรอมส าหรบการปรบตวในอนาคต

ยงยทธ วงศภรมยศานต (2540: 8) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความ สามารถอนประกอบดวย ความร เจตคต และทกษะในอนทจะจดการกบปญหารอบๆ ตวในสภาพสงคมปจจบน และเตรยมพรอมส าหรบการปรบตวในอนาคตไมวาจะเปน เรองเพศ สารเสพตด บทบาทชายหญง ชวตครอบครว สขภาพ อทธพลสอตาง ๆ สงแวดลอม จรยธรรม และปญหาสงคมในดานตางๆ

กรมสขภาพจต (2541: 1) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความสามารถอน ประกอบดวยความร เจตคต และทกษะทจะจดการกบปญหารอบๆ ตวในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมส าหรบการปรบตวในอนาคต ไมวาจะเปนเรองเพศ สารเสพตด บทบาทชาย -หญงชวตครอบครว สขภาพ อทธพล สอ สงแวดลอม จรยธรรม ปญหาสงคม ฯลฯ

กรมวชาการ (2543: 6) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความสามารถของบคคลทจะคดตดสนใจแกปญหาและปรบตวใหมพฤตกรรมทถกตอง สามารถจะตองจดการกบความตองการ ปญหาและสถานการณตางๆ เพอใหสามารถด าเนนชวตอยางเหมาะสมกบสงคมทเปลยน แปลงไป มสขภาพดทงดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม รวมสรางสรรคสงคมใหเปนสงคมทม สขภาพด

เทพ สงวนกตตพนธ (2545: 3) ไดใหความหมายไววา ทกษะชวตเปนความร ความ สามารถ ความเชยวชาญ ทจะชวยใหความเปนอย หรอการด าเนนการกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบรางกาย สงคมและจตใจ ของบคคลใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสข และประสบความส าเรจในชวต

วนดา ขาวมงคล เอกแสงศร (2546: 13) ไดใหความหมายทกษะชวต ไวดงน 1. ความสามารถของมนษยทตดตวมาแตก าเนด 2. ความสามารถของมนษยทสามารถเรยนรไดจากตนเองและจากผอน ซงจะ รวมถงสภาพแวดลอมทงทางธรรมชาตและทางสงคมทมนษยเปนผสรางขน

21

3. ความสามารถทประกอบดวยความร เจตคต และทกษะการจดการกบชวตของตน เองกบปญหา กบสภาพแวดลอมตางๆ ได 4. ความสามารถทมนษยควรจะพฒนาไดจนบรรลจดสงสดในชวตคอ ความเปนมนษยทสมบรณตามศกยภาพของแตละบคคล

จากความหมายดงกลาว สามารถสรปไดวา ทกษะชวต หมายถงความสามารถของบคคลทเกดจากการน าความรในชนเรยน การฝกอบรม ประสบการณการด าเนนชวต ทจะเผชญหนา ปรบตวและจดการกบปญหารอบๆ ตว ในสภาพแวดลอมในปจจบนทงทางธรรมชาตและทางสงคมทมนษยสรางขน เตรยมพรอมส าหรบในอนาคต เพอใหตนเองสามารถด าเนนชวตประจ าวน ในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานสวนตว ดานครอบครว ดานสงคมกลมเพอน เพอใหสามารถด าเนนชวตอยางเหมาะสมกบสงคมทเปลยนแปลงไป ใหมสขภาพดทงดานรางกายจตใจ อารมณและสงคม 2.2 ทฤษฎทเกยวของกบกำรพฒนำทกษะชวต

ทฤษฎทเกยวของกบมนษย โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบการเจรญเตบโตของเดกและวยรนการเรยนรและการแสดงพฤตกรรมทเกยวของกบวธการของการพฒนาทกษะชวต ทฤษฎเหลา นไมไดแยกออกเปนสวนใดสวนหนงแตทฤษฎทงหมดจะมสวนสนบสนนตอวธทจะพฒนาทกษะชวตซงแบงออกไดดงน

2.2.1. ทฤษฎพฒนำกำรเดกและวยรน (Child and Adolescent Development Theory)

การเขาใจความซบซอนของการเปลยนแปลงในดานความคด สงคม และรางกายท เกดขนจากระยะเดกสระยะวยรนเปนสงส าคญและเปนแกนหลกของทฤษฎพฒนาการมนษยโดยแบงออกเปนดานๆ ดงตอไปน 1. การเปลยนแปลงดานรางกาย (Biological Changes) การเปลยนแปลงจากความเปนเดกสวยรนตอนตนเปนจดเรมตนของการเจรญเตบโตเขาสวยเจรญพนธเมอฮอรโมนทควบ คมพฒนาการทางดานรางกายเรมท างานเดกสวนใหญจะมความเจรญเตบโตอยางรวดเรวจะมพฒนา การลกษณะทางเพศ ขนปฐมภม และทตยภม กอใหเกดฮอรโมนทพรอมจะสบพนธและการเพมขนของแรงขบทางเพศ วยรนบางคนอาจจะไมไดเตรยมตวส าหรบการเปลยนแปลงในดานรางกายทเกด ขนท าใหเกดความวตกกงวลในบางครงและน าไปสปญหาตางๆ (สกล วรเจรญศร. 2550: 23; อางองจาก Eccles.1999: 30-44)

2. พฒนาการดานความคดทางสงคม (Development of Social Cognition) กระบวนการการเขาใจตนเอง บคคลอนและสมพนธภาพเปนสงส าคญของการเจรญเตบโตจากวยรน ไปสวยผใหญ ในชวง 2 ปแรกของเดกนน เดกจะรบรในจนตนาการของตนเองและประมาณ 8 ป เดกจะเรมสะทอนใหเหนถงความสามารถและสงทเขาชอบและไมชอบ การตระหนกรทางสงคมจะ

22

เปลยนมมมองจากการสนใจตนเองไปสความสามารถตอการเขาใจ การท านายและการตอบสนองตอ มมมองและความรสกของบคคลอนชวงวยรนตอนตน (สกล วรเจรญศร. 2550: 23; อางองจาก Mangrulkar; Whitman; & Posner. 2001: 12; citing Slaby. 1995) ดงนนในระยะนของชวตจงเปนสงส าคญส าหรบการพฒนาความเหนใจและการมมมมองตางๆ ตอบคคลอนๆ การเรยนรในการประเมนตนเองและความสามารถของตนเองอยางแทจรงเปนอกกระบวนการหนงทมความส าคญในวยเดก เดกสวนใหญมแนวโนมทจะมองตนเองเกยวกบความสามารถของตน ในแงบวกมากเกนไป ในระยะวยเดกตอนกลาง (7-10 ป) จะเรมสะทอนใหเหนถงความส าเรจหรอความลมเหลวของตนเองและความเหมาะสมระหวางความส าเรจของตนเองตอเปาหมายภายในและมาตรฐานภายนอก ความกดดนเกยวกบการแขงขนและความตองการส าเรจ

3. พฒนาการดานอารมณ (Emotional Development) เนองจากการเปลยนแปลงทรวดเรวของพฒนาการทางรางกาย สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทางดานอารมณของวยรนดวยวยรนจะมอารมณไมคงท รนแรง และเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การปรบตวทางอารมณของวยรนนบเปนเรองยาก ซงในบางครงการควบคมอารมณถอเปนสงส าคญส าหรบชวงวยรน

4. พฒนาการทางความคด (Cognitive Development) ความคดสามารถนยามไดวาเปนกระบวนการของการจดการและสรางความหมายของประสบการณ โดยในวยทารกจะเรยนรเกยวกบสงแวดลอมโดยผานประสาทสมผสโดยตรง (Direct Sensory) ตอมาในวย 5-6 ป เดกๆ จะพฒนาความซบซอนมากขน ส าหรบความเขาใจในโลกโดยผานภาษา (language) การเลยนแบบ (Imitation) การจนตนาการ (Imagery) และการใชสญลกษณตางๆ (Symbolic Play) ตลอดจนการวาดรป (Drawing) การเรมเปลยนมาสวยรนตอนตน จะเรมเพมความเขาใจในดานของความสมพนธเชงสาเหตและเหตผล (สกล วรเจรญศร. 2550: 24; อางองจาก Mangrulkar; Whitman; & Posner. 2001: 12; citing Newman; & Newman. 1998)

5. พฒนาการทางสงคมและบรบทครอบครว (Social Development and Family Context) การมปฏสมพนธทางสงคมจะกลายเปนการเพมความซบซอนของวยเดก ทก าลงจะเขาสชวงวยรน เวลาสวนใหญของเดกวยรนใชเวลารวมกบกลมเพอน และจะมปฏกรยากบเพศตรงขามเพมขน เดกในชวงวย 7-11 ป เปนวยหวเลยวหวตอซงจะเรมหางเหนจากบานหรครอบครวและจะใชเวลามากขนกบกลมเพอน โรงเรยนและกลมชมชนในชวงวยนเปนชวงส าคญชวงหนงของชวต เนอง จากเดกๆ จะเรยนรเกยวกบความสามารถหรอสรางสรรคและรสกดอยได ตลอดจนผลทจะเกดขนตามมาของพฒนาการทงทางสงคม อารมณ และสตปญญา (สกล วรเจรญศร. 2550: 24; อางองจาก Hansen; Nangle; & Kathryn. 1998: 489-513) ในขณะทกลมเพอน (Peer Group) ถอเปนกลมทม ความส าคญ และครอบครวกจะเปนกลมทมความส าคญตอเดกและวยรนเชนเดยวกนดวย

23

ตาราง 6 ขนของพฒนาการทส าคญของวยเดกสวยรน

ขนของพฒนำกำรในวยเดกและวยรน

วยเดกตอนตน อำย 4 – 6 ป

วยเดกตอนกลำง อำย 7 – 10 ป

วยรนตอนตน อำย 11 – 14 ป

วยรนตอนกลำง อำย 15 – 17 ป

ดำนบรบททำง สงคม

(Social Context

- สวนมากอย ภายในบาน - มปฏสมพนธท ส าคญอยระหวาง เดกและผดแล/ ครอบครว

- เรมออกจากบานไปส บรบททางสงคมทกวางมากขน - มพฒนาความรสกของ ความพยายาม - มการเรยนรทจะ ใหความรวมมอกบกลมเพอนและ ผใหญ

- เรยนรทจะเปน อสระ - มงความสนใจ ไปสกลมเพอน เพมขน - เขาใจมมมองของบคคลอน

- มความเปนอสระจากพอแม ผปกครอง

ดำนควำมคด (Cognition)

- มการตดสนจาก ความคดทหลากหลาย - มการอธบายถง ความไมถกตอง ยตธรรม

- เรมทจะมการ วางแผนอยางมสตมพฤตกรรมทใหความรวมมอ มการประเมน และ ปรบปรงแผนบน พนฐานการพจารณาอยาง รอบคอบ และการ ประเมน

- มการคดถง ผลลพธทงระยะสนและระยะยาว - มการคดทเปน นามธรรม การคด พจารณาเกยวกบ สมมตฐานตาง ๆ ทเปนจรงเพมขน - มการคนหาขอมลขาวสารและใชขอมลขาวสารนนๆ ทจะแกปญหา ใหม ๆ

- มการใช กระบวนการการ แกปญหา - มการคดพจารณา ถงทางเลอกทดและเหมาะสม - มการระบถง ปจจยทไมสามารถควบคมได - มการระบถง มาตรฐาภายนอก ทยตธรรม

24

ตาราง 6 (ตอ)

ขนของพฒนำกำรในวยเดกและวยรน

วยเดกตอนตน อำย 4 – 6 ป

วยเดกตอนกลำง อำย 7 – 10 ป

วยรนตอนตน อำย 11 – 14 ป

วยรนตอนกลำง อำย 15 – 17 ป

ดำน อตมโนทศน

(Self – Concept)

- เดกมแนวโนมท จะมองโลกในแงด เกยวกบความ สามารถของ ตนเอง

- เดกทมอาย ประมาณ 10 ป จะสามารถพจารณาตนเองตอความสามารถและความส าเรจ ตลอดจนความ ลมเหลวขอตนเอง ได - มการพฒนาการ ตระหนกรในตนเอง

- มการพฒนา ความรสกของ ตนเองในการทจะ ดแลหรอปกครอง ตนเอง

- มการพฒนาท ตอเนองจากวยรนตอนตนเกยวกบการดแลหรอปกครองตนเอง

6. เพศและพฒนาการ (Gender and Development) จากเอกสารและงานวจยตางๆ ทศกษาถงความแตกตางของกระบวนการการพฒนาของทงเดกผหญงและเดกผชายยงเปนสงทยงไมสมสวน กลาวไดวา เดกผชายจะมความเสยงทางดานจตใจมากกวาเดกผหญงในชวงตลอด เวลาของวยเดก และเดกผหญงกจะมความเขมแขงและการฟนฟทางดานจตใจมากกวาเดกผชายใน ชวงวยเดก ซงสงเหลานเปนความเสยงอยางมากในพฒนาของวยรนตอมาเดกผชายจะมการเผชญกบความซมเศรา การพฒนาการเรยนรทผดปกตและการขาดการควบคมตนเองมากกวาเดกผหญง (สกล วรเจรญศร. 2550: 26; อางองจาก Mangrulkar; Whitman; & Posner. 2001: 12; citing Gillgan. 1993) 7. พฒนาการดานศลธรรม (Moral Development) พฒนาการดานศลธรรมเปนมตส าคญของพฒนาการมนษย ซงอาจกลาวไดวา คณคาของพฒนาการดานศลธรรมและกฎระเบยบของบคคลจะใชส าหรบการสรางความสมดล และการวนจฉยตดสนเกยวกบความขดแยงของตนเองและบคคลอน อยางไรกตามมมมมองเกยวกบพฒนาการทางดานศลธรรมทหลากหลาย เชน จากมม มองของนกพฤตกรรมนยม มความเชอวาพฤตกรรมดานศลธรรมนนกมความเหมอนกบพฤตกรรม

25

อนๆ ทเกดจากการเรยนรโดยผานกระบวนการของการวางเงอนไขและตวแบบ (Conditioning and Modeling) สวนนกทฤษฎดานความคดกลบมองอกทางหนงวาการพฒนาดานศลธรรมจะเปนไปตาม กระบวนการหรอขนตอนของการพฒนาดานความคดของเดก สงทเดนชดมากขนในการพฒนาดานศลธรรมของผหญงและผชายตอมมมองของความมเหตผลในศลธรรม กลาวไดวา แนวความคดในดานศลธรรมของผหญงจะมงประเดนปญหาส าคญในเรองความรบผดชอบและการดแลเอาใจใส ใน ขณะทผชายจะมงประเดนส าคญทเรองของความถกตองและความยตธรรมดงนนอาจกลาวสรปไดวา ทงเดกผหญงและเดกผชายจะมการพฒนาในเหตผลและศลธรรม ภายใตบรบททางวฒนธรรมทแตก ตางกน (สกล วรเจรญศร. 2550: 26-27; อางองจาก Eccles. 1999: 36)

สรปไดวาจากพฒนาการหรอการเปลยนแปลงตางๆทเกดขนในชวงระหวางวยเดก ตอนกลางสวยรนนนมการเปลยนแปลงทส าคญๆมากมาย ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงดานรางกาย การเปลยนแปลงดานจตใจ การเปลยนแปลงดานสมพนธภาพกบกลมเพอนและครอบครว ตลอดจนความสามารถในการเจรญงอกงาม ส าหรบวยรนตอนตนในการคดอยางเปนนามธรรม การคดพจารณาถงปญหาในหลายๆ มต และการพจารณาอยางรอบคอบตอตนเองและบคคลอน ดงนนการทเขาใจถงพฒนาการเหลานจะชวยใหสามารถจดทกษะชวตทจ าเปนทจะชวยในการสรางการเปลยนแปลงทดทเหมาะสมในวยผใหญตอไป 2.2.2 ทฤษฎกำรเรยนรทำงสงคม (Social Learning Theory)

ผพฒนาทฤษฎน คอ อลเบรต แบนดรา (Albert Bandura) โดยเนนทรปแบบการเรยนรทางสงคมและความคด (Cognition-Social Learning Theory) จากการศกษาและวจยของแบนดรา มความเชอวาเดกเรยนรในการแสดงพฤตกรรมโดยผานการสงสอนและจากการสงเกต อาจ กลาวไดวาพฤตกรรมจะถกเสรมแรงหรอปรบเปลยน โดยผลของการกระท าหรอการตอบสนองของบคคลอนๆ ตอพฤตกรรมของตนเอง เดกมการเรยนรทจะแสดงพฤตกรรมโดยผานการสงเกตและปฏสมพนธทางสงคมมากกวาแคผานการพดหรอการสงสอน ดงนนเดกควรจะไดรบการสอนเกยว กบ ทกษะตางๆ โดยผานกระบวนการของการสงสอน (Instruction)การฝกซอม (Rehearsal) และการใหขอมลยอนกลบ(Feedback) มากกวาทจะเพยงแคใชการสงสอนเพยงอยางเดยว นอกจากนแบนดรา ยงเนนเกยวกบความเชอในความสามารถแหงตน (Self-Efficacy)โดยไดใหความหมายของความเชอในความสามารถแหงตนไววา ความเชอมนในความสามารถของตนเองทจะแสดงพฤตกรรมไดอยางเหมาะสม ความเชอในความสามารถแหงตนนเปนสงส าคญทจะใชในการเรยนรและรกษาพฤตกรรม โดยเฉพาะอยางยงในการเผชญกบความกดดนทางสงคม ทฤษฎการเรยนรทางสงคมมประเดนส าคญ 2 ประการทมอทธพลตอโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะทางสงคม ประการท1การพจารณาถงความจ าเปนของการชวยใหเดกและวยรนเรยนรเกยวกบวธการหรอทกษะส าหรบ การเผชญกบลกษณะภายในตนเองของชวต

26

ทางสงคมทไดด าเนนอย เชน การลดความเครยด (Stress Reduction) การควบคมตนเอง (Self Control) และการสรางการตดสนใจ (Dicision-Making) เปนตน ประเดนท 2 ประสทธภาพของการจดโปรแกรม โปรแกรมทกษะชวตและทกษะทางสงคมจ าเปนทจะตองจดขนดวยกระบวนการทเปนธรรมชาตทจะใหเดกไดเกดการเรยนร ซงวธ การสวนใหญทใชในการจดโปรแกรมพฒนาทกษะชวต และทกษะทางสงคมเพมเตมนอกจากการใชวธการสอน ไดแกการสงเกต การใชบทบาทสมมต และกลมเพอน (สกล วรเจรญศร. 2550: 27-28; อางองจาก Ladd; & Mize. 1983: 127-157) 2.2.3. ทฤษฎพฤตกรรมทเปนปญหำ (Problem-Behavior theory)

ผพฒนาทฤษฎพฤตกรรมทเปนปญหา คอ เจสเซอร โดโนแวน และโคสตา (สกล วรเจรญศร. 2550: 28; อางองจาก Jessor; Donovan; & Costa. 1991: 17-37) โดยทฤษฎนรบรและเขาใจในพฤตกรรมทเปนปญหาตางๆ ของวยรน และพฤตกรรมเสยงจากหลกการพนฐานของทฤษฎอาจกลาวไดวาการลดหรอการชวยเหลอในพฤตกรรมทเปนปญหาตางๆ ไมสามารถใชตวแปรเพยงตวเดยวในการชวยเหลอหรอเขาใจพฤตกรรม แตเปนผลผลตของการปฏสมพนธทซบซอนระหวางบคคลและสงแวดลอม ทฤษฎพฤตกรรมทเปนปญหาจะใหความสนใจกบความสมพนธระหวาง ตวแปรดานจตสงคม (Psychosocial Variables) 3 ประเภท ไดแก 1) ระบบบคลกภาพ (Personality System) ไดแก คานยม ความคาดหวงความเชอ เจตคต และทศทางเกยวกบตนเองและสงคม 2) การรบรระบบของสงแวดลอม (Perceived Environment System) ไดแกการรบรในเจตคตและพฤตกรรมของพอแมและเพอน 3) ระบบพฤตกรรม (Behavior System) พฤตกรรมตาง ๆ ทเปนปญหาไดแก การใชแอลกอฮอร การสบบหร และการใชยาอน ๆ ซงรวมไปถงพฤตกรรมทางเพศของบคคล ระบบทางดานจตสงคมเหลานจะเปนตวแปรทจะกระตนหรอควบคมตอพฤตกรรมทเปนปญหาถาตวแปรกระตนมความเขมแขงกจะมแนวโนมหรออาจเปนไปไดทท าใหเกดพฤตกรรม ทเปนปญหาขน ในทางตรงกนขามถาตวแปรกระตนไมเขมแขงและตวแปรควบคมเขมแขงกจะท าให ชวยลดพฤตกรรมทเปนปญหา นอกจากนจากการศกษาและงานวจยของเจเซอร (สกล วรเจรญศร. 2550: 28; อางองจาก Jessor. 1992: 34) ไดอธบายถงระบบ 2 ระบบทมอทธพลตอพฤตกรรมทเปนปญหา คอ ระบบดานสงแวดลอมทางสงคม(Social Environment) ประกอบดวย ความยากจน และโครงสรางของครอบครว ระบบท 2 คอ ระบบดานพนธกรรมและรางกาย (Biology and Genetics)ประกอบดวยประวตครอบครวของบคคลทมประวตการตดสราและระดบสตปญญา ส าหรบในระบบดานพนธกรรมและรางกายจะใชประโยชนส าหรบการระบวา เดกกบความโนมเอยงทางพนธกรรมมความสมพนธกบพฤตกรรมเสยงตางๆ แตส าหรบปจจยนยงมขอจ ากดในดานการปองกน สวนระบบดานสงแวดลอมกจะใชในการระบความสมพนธของตวแปรกบพฤตกรรมเสยง เชน ผลการเรยนต า (Poor school performance) จะมความสมพนธกบพฤตกรรมทเปนปญหาหรอพฤตกรรมเสยงตางๆ เปนตน ดงนนจากทฤษฎดงกลาวอาจใชในการเชอมโยงเพอพฒนาทกษะชวตของเดก และวยรน

27

เชน การท าความกระจางชดในคานยมของตนเอง (Values Clarification) (หมายถง การเขาใจในคานยมและความเชอของตนเองดขน) และการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) (หมายถง การรบรและการวเคราะหคานยมของสงแวดลอมทางสงคมตางๆ ไดอยางชดเจน) เปนตน 2.2.4. ทฤษฎอทธพลทำงสงคม (Social Influence Theory)

ทฤษฎอทธพลทางสงคมนกไดรบอทธพลมาจากแบนดรา เปรยบทฤษฎนไดกบวาเปนการเพาะเชอทางดานจตใจ (Psychological Inoculation) ของมนษย อทธพลทางสงคม เปนทยอมรบวาเดกและวยรนอยภายใตความกดดนทเกยวของกบพฤตกรรมเสยงตางๆ โดยความกดดนทางสงคมนรวมถงความกดดนจากกลมเพอน ตวแบบของพอแมทสบบหรส อตางๆจากสงคมเปนตน จากแนวความคดพนฐานของทฤษฎอทธพลทางสงคมน การสรางโปรแกรมการปองกนและพฒนา อาจกระท าโดยการคาดการณถงความกดดนตางๆ ทเกยวของกบเดกและวยรน ตลอดจนการสอนเกยวกบทงสงทกดดนและวธการทจะตอตานสงเหลานน กอนทเดกและวยรนจะถกคกคามจากความกดดนตางๆ จากสงคม เชน การสบบหร การหนเรยนการดมสรา และการมพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมวธการอนๆ ทใชในการจดโปรแกรมการปองกนและการพฒนา อาจมการใหขอมลขาวสารตางๆ ตอผลทจะเกดขนกบพฤตกรรมเสยง และหรอใชความกลวทจะพยายามปองกนเดกและวยรนจากความเกยวของกบพฤตกรรม ทจะน าพาใหชวตไมประสบความส าเรจ(สกล วรเจรญศร. 2550: 29; อางองจาก Mangrulkar; Whitman; & Posner. 2001: 12; citing Hasen. 1992) 2.2.5. ทฤษฎกำรแกปญหำทำงดำนควำมคด (Cognitive – Problem Solving Theory)

รปแบบของการสรางสมรรถนะของทฤษฎการปองกนขนปฐมภม คอ การสอนทกษะการแกปญหาทางความคดเกยวกบความสมพนธระหวางบคคล (ICPS = Interpersonal Cognitive Problem Solving) กบเดกและวยรน ซงทกษะนจะชวยลดและปองกนพฤตกรรมทางลบและพฤตกรรมทหนหนพลนแลนของวยรน โดยทกษะน จะมงประเดนส าคญตอความสามารถในการสรางทางเลอกทจะแกปญหาตอปญหาทเกยวของกบความสมพนธระหวางบคคล และยงมงประเดนส าคญตอความสามารถทจะท าใหเกดแนวความคดของผลทจะตามมาของพฤตกรรมทเกดความแตก ตางกนของทางเลอก ค าวา ICPS หมายถงวา ฉนสามารถทจะแกปญหาได “I Can Problem Solve” การเรยนรทจะคดพจารณาผลทจะเกดขนตามมาและวธการแกปญหามากๆ จะชวยใหเดกและวยรน สามารถทจะเผชญกบสภาวการณของความคบของใจไดดขน สามารถทจะรจกการอดทนเกยวกบการรอคอย โดยเฉพาะอยางยงการรจกประยกตใชตอสถานการณทางสงคมหรอสถานการณทเกยว ของกบความสมพนธระหวางบคคล (สกล วรเจรญศร. 2550: 29; อางองจาก Shure; & Spivack. 1980: 29-44)

28

2.2.6. ทฤษฎพหปญญำ: ควำมเฉลยวฉลำดทำงอำรมณ (Multiple Intelligence Theory: Including Emotional Intelligence)

เฮาวารด การดเนอร (Howard Gardner) เปนผรเรมศกษาเกยวกบความหลาก หลายทางสตปญญาและไดจ าแนกออกเปน 8 ดาน ไดแก ความสามารถดานภาษา (Linguistic Intelligence) ความสามารถดานตรรกะและคณตศาสตร (Logical-Mathematical Intelligence)ความสามารถดานมตสมพนธ (Spatial Intelligence) ความสามารถดานรางกายและการเคลอนไหว (Bodily / Kinesthetic Intelligence) ความสามารถดานดนตร (Musical Intelligence) ความสามารถดานสมพนธภาพระหวางบคคล (Interpersonal Intelligence) และความสามารถดานการเขาใจในตนเอง (Intrapersonal Intelligence) โดยทง 8 ดานน การดเนอร ถอวาเปนสงทมนษยทกคนมและตดตวมาตงแตก าเนด แตอาจมระดบความสามารถทไมเทากนเนองจากบคคลนนๆ อาจถกพฒนาความสามารถโดยวธทแตกตางกนไปของแตละบคคล แนวคดและหลกการของทฤษฎพหปญญานน มสวนส าคญอยางยงในการน าไปประยกตใชกบระบบการศกษา และวธการพฒนาทกษะชวตทงในดานการสงเสรมหรอแมกระทงการปองกน โดยเฉพาะอยางยงดานของการพฒนาความสามารถสรางสมพนธภาพระหวางบคคล และความสามารถในการเขาใจตนเอง เนองจาการการทบคคลรจกวธการ ในการจดการอารมณตนเอง อยางนอยกเปนสวนส าคญในการท าใหชวตประสบความส าเรจได (สกล วรเจรญศร. 2550: 30; อาง องจาก Mangrulkar; Whitman; & Posner. 2001: 12; citing Weissberg. 1998) 2.2.7. ทฤษฎควำมเสยงและกำรฟนฟ (Resilence and Risk Theory)

ทฤษฎความเสยงและการฟนฟ เปนทฤษฎทพยายามทจะอธบายวาท าไมบางคนจงสามารถตอบสนองตอความเครยดและความยากล าบากไดดกวาบคคลอนๆ ทฤษฎนใหความ ส าคญกบปจจยทงภายในและภายนอก ทชวยในการตอตานและปองกนสงทเปนความเครยดทางสงคม ความวตกกงวล หรอการไดรบการคกคามตางๆ จากความกดดนทางสงคม อาจกลาวไดวาเมอเดกและวยรนในสงคมมปจจยปองกนทเขมแขง เดกและเยาวชนกจะสามารถตอตานพฤตกรรมทไมเหมาะสมตางๆ ได ในดานปจจยปองกนภายในนรวมถงความภาคภมใจในตนเอง(Self-Esteem) และการควบคมตนเองภายใน(Internal Locus of Control) สวนปจจยปองกนภายนอก ไดแก การไดรบการสนบสนนทางสงคมขนปฐมภม(primarily social supports) อาทเชน กลมเพอน ครอบครว โรงเรยน และชมชน เปนตนนอกจากนปจจยทส าคญอนๆ ไดแก การดแลเอาใจใส และสมพนธภาพของการสนบสนนซงกนและกน ความคาดหวงและโอกาสส าหรบวยรนใหมสวนรวมและเกยวของกบกจกรรมตางๆ ดวย (สกล วรเจรญศร. 2550: 30; อางองจาก Luthar; & Zigler. 1991: 6-22) ดงนนทฤษฎความเสยงและการฟนฟ จงเปนสวนส าคญพนฐานสวนหนงส าหรบการพฒนาทกษะชวตเดกและวยรน ดงแสดงในตาราง 7

29

ตาราง 7 การเปรยบเทยบปจจยเสยงกบปจจยในการปองกนพฤตกรรมทไมเหมาะสม

เปรยบเทยบปจจยเสยงกบปจจยในกำรปองกนพฤตกรรมทไมเหมำะสม ปจจยเสยง ปจจยในกำรปองกน (ฟนฟ)

ลกษณะของแตละบคคล (Individual Characteristics)

- ความลาชาของการพฒนาทกษะตาง ๆ เชน สตปญญาต า ความสามารถทางสงคมนอย การขาดการสนใจ ความบกพรองในการเรยน ทกษะการท างานไมด และนสยการท างานทไมด

- ความยงยากทางอารมณ ความเฉยชาทาง อารมณ วฒภาวะทางอารมณไมเหมาะสม เหน คณคาในตนเองต า มการบรหารจดการอารมณ ไมด

- ทกษะทางการคด - ทกษะทางการคดและสงคม - สมรรถนะทางสงคม - ทกษะการแกปญหา - การควบคมตนเองภายใน - มอามรณสนกสนาน - มระดบสตปญญาปานกลาง

สรป ทฤษฎแตละทฤษฎนนเปนพนฐานส าคญ ส าหรบการพฒนาทกษะชวตของเดกและเยาวชนซงจะตองน ามาบรณาการใหเกดความเหมาะสม เชน บางทฤษฎมงใหความส าคญกบการตงเปาหมายความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการสอสารระหวางบคคล และการแก ปญหาความขดแยง สวนบางทฤษฎกมงความส าคญทผลลพธของพฤตกรรม

การสอนใหเดกและเยาวชนไดรจกคดวาจะท าอยางไร (How to think) ดกวาสอนใหเดกวยรนนนคดวา คดอะไร (what to think) สงเหลานจะเปนสวนชวยใหเดกและเยาวชนสามารถคดแกปญหา สรางการตดสนใจ และการจดการอารมณของตนเอง โดยผานกระบวนการของการมสวนรวม ซงสงเหลานจะเปนเครองมอทมประสทธภาพ ตอการพฒนาทกษะชวตของเดกและวยรนเปนอยางมาก ดงแสดงในตาราง 8

30

ตาราง 8 การเปรยบเทยบการประยกตทฤษฎตางๆ ทใชส าหรบการพฒนาทกษะชวต

กำรประยกตทฤษฎตำงๆ ส ำหรบกำรพฒนำทกษะชวต (Implications of theories for Developing Life Skills)

1. ทฤษฎพฒนำกำร เดกและวยรน

(Child and Adolescent Development Theory)

- ชวงวยรนเปนชวงเวลาทส าคญของโอกาสทจะสรางทกษะและพฤตกรรมทางบวกตาง ๆ ดวยเหตทวยรนเปนชวงทมพฒนาการทางภาพลกษณตอตนเอง (Self – Image) และมความสามารถทจะคดอยางเปนนามธรรมและความสามารถทจะคดแกปญหาไดด

- บรบททางสงคมทกวางขวางของวยรนจะชวยจดสถานการณทหลากหลายตอการฝกฝนทกษะใหม ๆ กบกลมเพอนและบคคลอนๆ ทอยภายนอกครอบครว

- การพฒนาทกษะและความสามารถตาง ๆ เปนวธทางหนงทจะชวยใหวยรนมพฒนาการดานตางๆ ไดด

2. ทฤษฎกำรเรยนร ทำงสงคม

(Social Learning Theory)

- การสอนทกษะชวตจ าเปนทจะตองมกระบวนการทเปนขนเปนตอนและเปนธรรมชาตโดยใหเดกและวยรนเรยนรพฤตกรรมจาก ตวแบบ การสงเกต และการมปฏสมพนธทางสงคม

- เดกและวยรนจ าเปนอยางยงทจะตองมทกษะภายใน เชน ทกษะการควบคมตนเอง ทกษะการผอนคลายความเครยด ทกษะการบรหารตนเอง ทกษะการตดสนใจ เปนตน ซงทกษะเหลานจะสามารถสนบสนนใหเดกและวยรนเกดพฤตกรรมทางบวก

3. ทฤษฎพฤตกรรม ทเปนปญหำ

(Problem Behavior theory)

- คานยม ความเชอ เจตคต การรบรของเพอน ครอบครว เกยวกบพฤตกรรมนน ๆ จะมอทธพลตอพฤตกรรรมของบคคลอยางไรกตามการท าความเขาใจอยางชดเจนกบคานยม และการคดอยางมวจารณญาณ เปนสงส าคญของการพฒนาทกษะชวต

4. ทฤษฎอทธพล ทำงสงคม

(Social Influence Theory)

- ความกดดนจากกลมเพอนและสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมเสยงตาง ๆ สามารถปองกนไดกอนเดกและวยรนจะถกกดดน ดงนนการปองกนจงคอนขางส าคญกวาการแกไข

- การสอนทกษะการตอตานเปนวธการทมประสทธภาพวธหนงทจะชวยลดพฤตกรรมทเปนปญหามากกวาการใหขอมลหรอผลลพธของพฤตกรรมนน

31

ตาราง 8 (ตอ)

กำรประยกตทฤษฎตำงๆ ส ำหรบกำรพฒนำทกษะชวต (Implications of theories for Developing Life Skills)

5. กำรแกปญหำ ทำงดำนควำมคด

(Cognitive Problem Solving)

- ทกษะการแกปญหาทต าจะมความสมพนธกบพฤตกรรมทเปนปญหาทางสงคม

- การสอนทกษะการแกปญหาทเกยวของกบสมพนธภาพระหวางบคคลในชวงเดกและวยรนเปนชวงทมประสทธภาพมากทสด

6. พหปญญำ : ควำม เฉลยวฉลำดทำงอำรมณ (Multiple Intelligence : Including Emotional

Intelligence

- มนษยมมตทางสตปญญาทหลากหลาย ดงนนวธการสอนทกษะชวตนน จะตองมรปแบบการเรยนรทหลากหลาย

- การจดการอารมณ และการเขาใจความรสกของตนเอง รวมถงการเขาใจความรสกของผอน เปนสงส าคญของพฒนาการมนษย

7. ทฤษฎควำมเสยงและ กำรฟนฟ

(Resilence and Risk Theory

- ทกษะทางความคดและสงคม ความสามารถทางสงคม และทกษะการแกปญหาสามารถใชเปนสอประสานส าหรบพฤตกรรมทเหมาะสมได

- โประแกรมการพฒนาทกษะชวตจ าเปนทจะตองระบทกษะท เฉพาะเจาะจงในการพฒนา โดยมงความส าคญของปจจยภายในทจะชวยใหเดกและวยรนตอบสนองตอความยากล าบากและสงทเปนอปสรรคในการด าเนนชวตได

2.3 องคประกอบของทกษะชวต

องคการอนามยโลก (WHO) (ทชชกร นาคประเสรฐ. 2554: 12; อางองจาก World Health Organization (WHO). 1997: 2) ไดกลาวถง องคประกอบของทกษะชวตไว 10 องค ประกอบ ดงน 1. การตดสนใจ (Decision making) 2. การแกปญหา (Problem solving) 3. ความคดสรางสรรค (Creative thinking) 4. ความคดอยางมวจารณญาณ (Critical thinking)

32

5. การสอสารอยางมประสทธภาพ (Effective communication) 6. ทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล (Interpersonal relationship skills) 7. ความตระหนกในตนเอง (Self-awareness) 8. ความเหนอกเหนใจผอน (Empathy) 9. การจดการกบอารมณ (Coping with emotions) 10. การจดการกบความเครยด (Coping with Stress)

กระทรวงสาธารณสข (2541: 1) ไดแบงองคประกอบของทกษะชวต ตามพฤตกรรมการเรยนรเปน 3 ดาน คอ ดานพทธพสย ดานจตพสย และดานทกษะพสย ดงน

1. ดานพทธพสย ไดแก 1.1 ความคดวเคราะหวจารณ (critical thinking) 1.2 ความคดสรางสรรค (creative thinking)

2. ดานจตพสย ไดแก 1.1 ความตระหนกรในตน (self awareness) 1.2 ความภมใจในตนเอง (self esteen)

3. ดานทกษะพสย ไดแก 1.1 ทกษะการสรางสมพนธภาพและการสอสาร (interpersonal relationship and communication skill) 1.2 ทกษะการตดสนใจและแกไขปญหา (decision making and problem solving skill) 1.3 ทกษะการจดการกบอารมณและความเครยด (coping with motion and stress skill)

กรมสขภาพจต (2543) (วนดา ขาวมงคล เอกแสงศร. 2546 : 8 ; อางองมาจาก กรมสขภาพจต. 2543) ไดจดองคประกอบของทกษะชวต เปน 12 องคประกอบ โดยไดจดใหทกษะชวต ดานความคดวเคราะหวจารณและความคดสรางสรรค เปนพนฐานทส าคญ สวนอก 10 องคประกอบ แบงเปน ทกษะชวตดานเจตคต 4 องคประกอบ และทกษะชวตดานทกษะอก 6 องคประกอบ ดงน 1. ความคดวเคราะหวจารณ (critical thinking) 2. ความคดสรางสรรค (creative thinking) 3. ความตระหนกรในตน (self awareness) 4. ความเหนใจผอน (Emphaty) 5. ความภมใจในตนเอง (self esteem) 6. ความรบผดชอบตอสงคม (social responsibility) 7-8 การสรางสมพนธภาพ (interpersonal communication)

33

9-10 การตดสนใจ (decision making and problem solving) 11-12 การจดการกบอารมณ (coping with Emotion and Stress)

กรมวชาการ (2543: 6) ไดสรปทกษะชวตทจ าเปนในการพฒนาพฤตกรรมสขภาพของเดก และเยาวชนระดบประถมศกษาและมธยมศกษา มดงตอไปน 1. การรจกตนเอง เขาใจตนเองและเหนคณคาของตนเอง 2. การรจกคดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรค 3. การรจกตดสนใจและแกไขปญหา 4. การรจกแสวงหาและใชขอมลความร 5. การสอสารและสรางสมพนธภาพกบผอน 6. การจดการภาวะอารมณและความเครยด 7. การปรบตวทามกลางการเปลยนแปลงและรเรมสงใหม 8. การตงเปาหมาย การวางแผนและด าเนนการตามแผน 9. ความเหนใจผอน ความรบผดชอบตอสงคมและในสงทดงามรอบตว

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551: 4-7) ไดก าหนดองคประกอบทกษะชวตทส าคญ ทจะสรางและพฒนาเปนภมคมกนชวตใหแกเดกและเยาวชนในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมส าหรบอนาคตไว 4 องคประกอบ ซงประกอบดวย

องคประกอบท 1 การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

องคประกอบท 2 การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

องคประกอบท 3 การจดการกบอารมณและความเครยด

องคประกอบท 4 การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

จากองคประกอบของทกษะชวต 5 แนวคด คอ องคการอนามยโลก(ทชชกร นาคประเสรฐ. 2554: 12; อางองจาก World Health Organization (WHO). 1997: 2) กระทรวงสาธารณสข (2541: 1) กรมสขภาพจต (วนดา ขาวมงคล เอกแสงศร. 2546 : 8; อางองจาก กรมสขภาพจต. 2543) กรมวชาการ (2543: 6) และส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551: 4-7) สามารถแสดงใหเหนถงตวรวมและตวตางขององคประกอบของทกษะชวต ดงแสดงในตาราง ต

34

ตาราง 9 การเปรยบเทยบองคประกอบของทกษะชวตทง 5 แนวคด

แนวคด

องคประกอบ

องคการ กระทรวง กรม กรม ส านกงาน อนามยโลก สาธารณสข สขภาพจต วชาการ คณะกรรม

การ การ

ศกษา

ขนพนฐาน 1997 2541 2543 2543 2551

1. การตดสนใจ √ √ √ √ √ 2. การแกปญหา √ √ √ √ √ 3. การคดอยางสรางสรรค √ √ √ √ √ 4. การคดอยางมวจารณญาณ √ √ √ √ √ 5. การสอสารอยางมประสทธภาพ √ √ √ √ √ 6. การสรางสมพนธภาพระหวางบคคล √ √ √ √ √ 7. การตระหนกรในตน √ √ √ √ √ 8. ความเหนใจผน √ √ √ √ √ 9. การจดการกบอารมณ √ √ √ √ √ 10. การจดการกบความเครยด √ √ √ √ √ 11. ความภมใจในตนเอง - √ √ √ √ 12. ความรบผดชอบตอสงคม - √ √ √ √ 13. การรจกแสวงหาและใชขอมล - - √ √ √ 14. การปรบตว - - - √ √ 15. การตงเปาหมายและวางแผน - - - √ √ 16 ซาบซงในสงทดงามรอบตว - - - √ √ 17. การพฒนาและปรบเปลยนเจตคต - - - - √

จากองคประกอบของทกษะชวต 5 แนวคด คอ องคการอนามยโลก(ทชชกร นาคประเสรฐ. 2554: 12; อางองจาก World Health Organization (WHO). 1997: 2) กระทรวงสาธารณสข (2541: 1) กรมสขภาพจต (วนดา ขาวมงคล เอกแสงศร. 2546 : 8 ; อางองจาก กรมสขภาพจต. 2543) กรมวชาการ (2543: 6) และ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551: 4-7) นน แสดงใหเหนวาองคประกอบของทกษะชวตทง 5 แนวคด มความสอดคลองกน ผวจยจงมความสนใจในการสรางแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ตามกรอบแนวคดองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 องคประกอบ ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จากขอความขางตนสรปไดวา ทกษะชวตเปนเรองจ าเปนในการพฒนาบคคลใหสามารถด าเนนชวตอยางปกตสข แบงตามพฤตกรรมการเรยนร 3 ดาน คอ พทธพสย จตพสย และทกษะพสย ไดดงน

35

1. องคประกอบของทกษะชวตดานพทธพสย ไดแก

1.1 การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) ฮลการด (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 15; อางองจาก Hilgard. 1962: 12) ให ความหมายวา การคดอยางมวจารณญาณเปนความสามารถในการตดสนขอความ หรอปญหาวาสงใดเปนจรง สงใดเปนเหตเปนผลกน

วตสน และเกลเซอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 15; อางองจาก Watson and Glaser. 1964: 10) ไดใหความหมายวา การคดอยางมวจารณญาณเปนการคดทประกอบดวย ทศนคต ความร และทกษะ โดยทศนคต หมายถงทศนคตตอการแสวงหาความร และยอมรบการแสวงหาหลกฐานมาสนบสนนสงทอางวาเปนจรงแลวใชความรดานการอนมาน การสรปใจความส าคญ โดยตดสนจากหลกฐานอยางสมเหตสมผลสอดคลองกบหลกตรรกวทยา

เอนนส (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 15; อางองจาก Ennis. 1985 : 46) ใหความหมายวา การคดอยางมวจารณญาณ เปนการคด พจารณาไตรตรองอยางมเหตผล ทมงเพอการตดสนใจวา สงใดควรเชอหรอสงใดควรท า อนจะชวยการตดสนใจในสภาพการณทถกตอง

ทศนา แขมณ (2540: 60) ไดใหความหมายของการคดอยางมวจารณญาณวาเปนการเหนปญหาสามารถวเคราะหปญหาได ตอจากนนคอการพจารณาขอมลทเกยวของและตด สนใจเลอกทางเลอกตางๆ โดยยดหลกเหตผลเปนหลกส าคญ

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 15; อางองจาก WHO. 1997: 2) ใหความหมายของการคดอยางมวจารณญาณวา เปนความสามารถของบคคลในการคดวเคราะหขอมลขาวสารและประเมนปจจยตางๆ จากปญหาและจากสถานการณทอยแวดลอมตวเรา และปจจยแวดลอมทมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2545: 127) ไดใหความหมายไววา การคดอยางมวจารณญาณวา เปนความตงใจทจะพจารณาตดสนเรองใดเรองหนง โดยการไมเหนคลอยตามขอ เสนออยางงายๆ แตตงค าถามทาทาย หรอโตแยงสมมตฐาน และขอสมมตทอยเบองหลง และพยายามเปดแนวทางความคดออกสทางตางๆ ทแตกตางจากขอเสนอนน เพอใหสามารถไดค าตอบทสมเหตสมผล มากกวาขอเสนอเดมเพอใหไดสงทดกวา ถกตองเหมาะสมกบการด าเนนชวต และบรบทแวดลอมมากกวา ทส าคญคอเกดผลดแกชวตและสงคมสวนรวมมากกวา

จากความหมายของการคดอยางมวจารณญาณทเสนอไวขางตน ท าใหเหนภาพ รวมและความสมพนธไดชดเจนขน ผวจยจงสรป ความหมายของการคดอยางมวจารณญาณ วาหมายถง ความสามารถในการคดพจารณา วเคราะห แยกแยะขอมล ขาวสาร คดไตรตรองอยางมเหตผล มหลกเกณฑ มประสทธภาพ สามารถตงค าถาม โตแยง และเปดแนวทางความคดเพอใหได ขอสรปทสมเหตสมผล เพอน าไปพจารณาสถานการณหรอปญหาทเกดขน

36

1.2 การคดอยางสรางสรรค (Creative Thinking)

กลฟอรด (กรมวชาการ. 2535 : 2; อางองจาก Guilford. 1968) ใหความหมายของการคดอยางสรางสรรควา เปนความสามารถทางสมองทจะคดไดหลายทศหลายทางหรอแบบอเนกนย ประกอบดวย ความคลองในการคด ความคดยดหยนและความคดทเปนของตนเองโดย เฉพาะท าใหเปนคนกลาคด ไมกลวถกวพากษวจารณ และมอสระในการคด

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2537: 4) ใหความหมายของการคดอยางสรางสรรควาเปนการขยายขอบเขตความคดออกไปจากกรอบความคดเดมสความคดใหมๆ ทไมเคยมมากอนเพอคนหาค าตอบทดทสดใหกบปญหาทเกดขน

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 16; อางองจาก WHO. 1997: 2) ใหความหมายของการคดอยางสรางสรรควาเปนสวนสนบสนนทงการตดสนใจและการแกปญหา โดยท าใหสามารถวนจฉยทางเลอกทเหมาะสมและผลทเกดขนจากหลายๆ ทางเลอกอยางมข นตอนหรอไมมข นตอน โดยน าประสบการณมาปรบใชในชวตประจ าวนไดอยางเหมาะสม การคดอยางสรางสรรคสามารถชวยในการปรบตวใหเหมาะสมกบสถานการณในชวตจรง

กระทรวงสาธารณสข (2541 : 2) ใหความหมายของการคดอยางสรางสรรควาเปนความสามารถในการคดอยางกวางขวางโดยไมยดตดอยในกรอบ

อาร พนธมณ (2542: 25-41) ไดสรปความคดสรางสรรค โดยอธบายได 3 ลกษณะ คอ 1. ลกษณะทางกระบวนการ หมายถง ความรสกไวตอปญหาและสามารถแกไขปญหาไดอยางมข นตอนและเปนระบบและน าผลไปใชใหเกดประโยชนในสงใหมตอไป 2. ลกษณะของบคคล หมายถง บคคลทไดมความอยากรอยากเหน กระตอ รอรน กลาคด กลาแสดง มความคดสรางสรรค มอารมณขน มจนตนาการ และมความยดหยนทงความคดและการกระท า และเปนบคคลทมความสขกบการท างานหรอสงทตนพอใจและไมหวงผลจากการประเมนภายนอก 3. ลกษณะทางผลผลต หมายถง คณภาพของผลงานทเกดขน มตงแตขนต าทแสดงผลทเกดจากความพอใจของตนทจะแสดงออกซงความคดและการกระท า จนกระทงพฒนา ขนเปนการฝกทกษะ และคอยคดไดเองจนถงระดบการคดคนพบทฤษฎ หลกการ และการประดษฐคดคนตางๆ

จากความหมายของการคดอยางสรางสรรคดงกลาวขางตน ผวจยจงไดสรปความ หมายของการคดอยางสรางสรรควา หมายถง ความสามารถในการคดไดหลายทศทางกลาวคอ การคดกวาง คดไกล คดหลากหลาย คดนอกกรอบ มความแปลกใหม สามารถเชอมโยงความสมพนธของขอมลตางๆ หรอเปนการคนหาความสมพนธใหมๆ ระหวางสงตางๆ จนท าใหเกดความคดใหมๆ เพอตอบสนอง การปรบตวในการด าเนนชวตประจ าวนได

37

2. องคประกอบของทกษะชวตดานจตพสย ไดแก

2.1 การตระหนกรในตนเอง (Self-Awareness)

บารออน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 17; อางองจาก Bar-on. 1992 : 10) ใหความหมายการตระหนกรในตนเองวา เปนความสามารถภายในตนในการเขาใจอารมณของตน กลาแสดงความคดเหนและความรสกของตน

สโลเวย และเมเยอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 17; อางองจาก Goleman. 1995: 20; อางองจาก Salovey & Mayer. 1990. unpaged) ใหความหมายการตระหนกรในตนเองวาเปนการรบร และเขาใจความรสกนกคดและอารมณของตนตามความเปนจรง สามารถควบคมอารมณและความรสกของตนได

โกลแมน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 17; อางองจาก Goleman. 1995: 43-44) ใหความหมายการตระหนกรในตนเองวา เปนการตระหนกถงความเปนไปไดของตนเอง ตระ หนกถงความรสก รวาตนเองก าลงรสกอยางไรและรความพรอมในดานตางๆ ของตนเอง เชนการรเทาทนอารมณตนเอง รจดเดนและจดดอยของตนเอง มความมนใจในตนเอง และสามารถจดการกบความรสกภายในตนเองได

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 17; อางองจาก WHO. 1997: 2) ใหความหมายการตระหนกรในตนเองวา เปนความสามารถในการเขาใจจดด จดดอย ของตนเอง รในสงทตนเองปรารถนา ไมปรารถนาและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล สามารถด ารงอยภายใตแรงกดดนตางๆ ได

กระทรวงสาธารณสข (2541: 2) ใหความหมายการตระหนกรในตนเองวาเปนความสามารถในการคนหา รวมถงการเขาใจจดด จดดอยของตนเอง และความแตกตางระหวางบคคล ไมวาจะในแงของความสามารถ เพศ วย ระดบการศกษา อาชพ ศาสนา สผว ทองถน และสขภาพ

ทศพร ประเสรฐสข (2542: 29-30) ใหความหมายของการตระหนกรในตนเองวาเปนความสามารถทจะรบรและเขาใจ ความรสก ความคดและอารมณของตนเองไดตามความเปนจรง สามารถประเมนตนเองไดอยางชดเจนตรงไปตรงมา มความเชอมน รจกจดเดนจดดอยของตนเปนคนซอตรง พดแลวรกษาค าพด มจรรยาบรรณ มสต เขาใจตน

จากความหมายของการตระหนกรในตนเองทกลาวมาขางตน ผวจยสรปความหมายของการตระหนกรในตนเองวา หมายถง การเขาใจความรสกของตนเอง รจกตนเองยอมรบตนเองในดานจดด จดดอย ความคด การกระท า และสามารถประเมนตนเองไดตามความเปนจรงอยางไมล าเอยง ตลอดจนสามารถเขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางตนเองกบบคคลอนได

38

2.2 ความเหนใจผอน (Empathy)

บารออน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 17; อางองจาก Bar-on.1992 :12) ใหความหมายของความเหนใจผอนวา เปนความสามารถในการตระหนกร ความรสกนกคดของผอน มน าใจ เอออาทร และหวงใยผอน

สโลเวย และเมเยอร ((ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 18; อางองจาก Goleman. 1995: 20; อางองจาก Salovey & Mayer. 1990. unpaged) ใหความหมายของความเหนใจผอนวาเปนการรบรอารมณและความตองการของผอน รจกการเอาใจเขามาใสใจเรา และสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม

โกลแมน ((ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 18; อางองจาก Goleman. 1995: 43-44) ใหความหมายของความเหนใจผอนวา เปนการรบรความตองการ ความรสก ความหวงใย สามารถเขาใจผอนไดและสามารถสรางสมพนธภาพทดกบบคคลตางๆ ได

องคการอนามยโลก ((ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 18; อางองจาก WHO. 997: 2) ใหความหมายของความเหนใจผอนวาเปนความสามารถในการเขาใจความรสกของผอนทแตกตางจากเรา ไดอยางลกซง ยอมรบความแตกตางของบคคลอน ไมวาจะเปนความแตกตางดานเพศ วย ระดบการศกษา เชอชาต และวฒนธรรม

กระทรวงสาธารณสข (2541: 2) ใหความหมายของความเหนใจผอนวา เปนความสามารถในการท าความเขาใจความรสกและเหนใจบคคลอนทแตกตางจากเรา ไมวาจะเปนดานเพศ วย ระดบการศกษา ศาสนา สผว ทองถน และสขภาพ

จากความหมายดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปความของความเหนใจผอนวาหมายถง ความสามารถในการเขาใจและยอมรบความรสกของผอน ทแตกตางจากเราในดานตางๆยอมรบในสงทเขาเปน รจกการเอาใจเขามาใสใจเรา และสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม

2.3 ความภมใจในตนเอง (Self-esteem)

มาสโลว (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 18; อางองจาก Maslow. 1970: 45) ใหความหมายของความภมใจในตนเองวาเปนความรสกของบคคลทมความเชอมนในตนเอง รสกวาตวเองมคณคาตองการใหผอนยอมรบนบถอตนเอง มสมรรถภาพในการกระท าสงตางๆ มความ สามารถ

พสมย สขอมรรตน (2540 : 43) ใหความหมายของความภมใจในตนเองวา เปนความรสกทบคคลมตอตนเองวาตนเองมความส าคญ มความสามารถในการกระท าสงตางๆ ใหประสบความส าเรจ ตลอดจนมความเชอมนวา ตนเองไดรบการยกยองนบถอจากเพอนฝง ครอบครว และสงคม

39

จากความหมาของความภมใจในตนเองดงกลาวไวขางตน ผวจยไดสรปความหมายของความภมใจในตนเองวา หมายถง ความรสกทบคคลยอมรบความสามารถของตนเองและรสกวาตนเองมคณคา มความส าคญ และมสมรรถภาพสามารถกระท าสงตางๆ ได 2.4 การรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility)

กด (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 19; อางองจาก Good. 1973) ใหความหมายของความรบผดชอบตอสงคม วาเปนความคดรวบยอดในความรสกผดชอบ ชวด อนเปนสงเหนยวรง ควบคมพฤตกรรมทแสดงออกเพอเสนอความปรารถนา สามารถมองเหนวาอะไรเปนสงทพงปรารถนาของคนกลมใหญ และพรอมทจะแสดงออกเมอมเหตการณหรอสงแวดลอมมากระตน

กระทรวงสาธารณสข (2541: 2) ใหความหมายความรบผดชอบตอสงคมวาเปนความรสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคม และมสวนรวมรบผดชอบในความเจรญ หรอความเสอมของสงคม

จากความหมายของการรบผดชอบตอสงคมดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปความหมายของการรบผดชอบตอสงคมวา เปนความรสกวาตนเองไดเปนสวนหนงของสงคมสามารถสรางประโยชนใหกบสงคมโดยรวมได 3. องคประกอบของทกษะชวตดานทกษะพสย ไดแก

3.1 การสรางสมพนธภาพและการสอสาร (Interpersonal Relationship and Communication Skills) 3.2 การตดสนใจและการแกปญหา (Decision Making and Problem Solving Skills) 3.3 การจดการอารมณและความเครยด (Coping with Emotion and Stress Skills)

เนองจากผวจงมความสนใจศกษาทกษะชวต ดานทกษะพสยตามกรอบแนวคดขององค ประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยจงอธบายองคประกอบทกษะชวตดานทกษะพสย 6 ดาน คอ 1) การตดสนใจ 2) การแกปญหา 3) การสอสารอยางมประสทธภาพ 4) การสรางสมพนธภาพระหวางบคคล 5) การจดการกบอารมณ และ 6) การจดการกบความเครยด ดงรายละเอยดตอไปน

1. การตดสนใจ (Decision Making) มผใหความหมายของการตดสนใจไวดงน

แพทเทอรสน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 20; อางองจาก Patterson. 1980: 107) ใหความหมายของการตดสนใจวาเปนการทบคคลเขาไปเสยง โดยมการรวบรวมและประเมนขอมลจากทางเลอกหลายทาง และมสงประกอบอนๆ ทส าคญซงจะน าไปสการตดสนใจเลอก

40

โรบน (นธมา หงสข า. 2549: 32; อางองจาก Robin.1991: 275) ไดใหความหมายไววา การตดสนใจจะรวมถงการรบรปญหา การคดปญหา คนหาค าตอบทเปนไปได ซงจะตองอาศยวธการ เครองมอ การลองผดลองถก หรอความหยงรไดและขนกบจดมงหมายทตองการ เพอประเมนความเปนไปไดหลายๆ ทาง และน าไปสการตดสนใจอยางมเหตผล

ฮารรสสน (นธมา หงสข า. 2549: 32; อางองจาก Harrision. 1981: 3) ไดใหความหมายไววา การตดสนใจ เปนกระบวนการประเมนผลเกยวกบทางเลอก หรอตวเลอกทจะน าไปสการบรรลเปาหมายการคาดคะเนผลทเกดจากทางเลอกในการปฏบตทจะสงผลตอการบรรลเปาหมายในทสด

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 19; อางองจาก WHO. 1997 : 2) ไดใหความหมายของการตดสนใจวาเปนสงทน าไปสการตดสนใจเกยวกบเรองตางๆ ในชวต ถาตดสนใจอยางมเหตผลและมประสทธภาพ ในการกระท าสงตางๆ โดยการประเมนทางเลอกจะชวยใหบคคลจดการกบชวตได การตดสนใจทแตกตางกนจะน ามาซงผลทแตกตางกน

จากความหมายของการตดสนใจดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปความหมายของการตดสนใจวา หมายถง ความสามารถในการคดอยางมเหตผล และประเมนทางเลอกตางๆ อยางเปนไปตามล าดบขนตอน เพอใหไดทางเลอกทดทสด และน าไปสการปฏบตไดอยางบรรลเปาหมายกระบวนการหรอขนตอนการตดสนใจ

กอรดอน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 20; อางองจาก Gordon; & Judith. 1991: 244-248) กลาววา ขนตอนของการตดสนใจเปนกญแจส าคญทท าใหการตดสนใจนนมประสทธผล ซงประกอบ ดวยขนตอนตางๆ 6 ขนตอน คอ 1. การวเคราะหสถานการณ (Situation Analysis) หมายรวมถงการพจารณา ถงองคประกอบของสถานการณนนๆ ขอจ ากดทมผลกระทบตอการตดสนใจและความเปนไปไดของ การใชทรพยากรทมอย 2. การตงวตถประสงค (Objective and criteria setting) หมายถงการแยก แยะเปาหมายและวตถประสงคของการตดสนใจ พรอมทงเกณฑทใชในการก าหนดทครอบคลมคณภาพ การยอมรบ และความถกตอง 3. การคนหาทางเลอก (Alternative Search) เปนขนตอนทผท าการตดสนใจรวบรวมขอเทจจรง ศกยภาพของการยอมรบทางเลอกแตละทางเลอก หรอทศทางหลายๆ ทศทางท จะท าใหบรรลวตถประสงคโดยงาย 4. การประเมนทางเลอก (Alternative Evaluation) เปนขนตอนทเมอเลอกทางเลอกถกคดคนขน เกณฑการประเมนในเรองของความเปนไปได คาใชจาย ความเทยงตรง และความเสยงหรอความไมแนนอนของผลทจะเกดขน เปนไปอยางไรแตละทางเลอก

41

5. การตดสนใจ (Making the decision) ท าโดยอดมการณ ผท าการตดสนใจจะพยายามเลอกการตดสนใจในทางเลอกทดทสด เหมาะสม สอดคลองทสด แตความรบผดชอบในการตดสนใจขององคกรอาจจะขนอยกบตวบคคล หรอกลมคนทจะมสวนรวมในการตดสนใจ ตงแตการมสวนรวมในการเลอก ในความพอใจ ในการวางแผนการตดสนใจ และความเหนชอบในการตดสนใจ 6. การประเมนการตดสนใจ (Decision Review) เปนขนตอนทเราควรจะไดหยดและทบทวนกระบวนการตดสนใจ แมวาเราจะไดท าการตดสนใจไปแลวกตาม ซงจะเปนขนตอนทจะน าไปสการตดสนใจทมประสทธภาพ อไร มนหมน (2539: 8-9) กลาววา กระบวนการตดสนใจเปนกระบวนการทางวทยาศาสตรโดยใชหลกเหตผลเปนลกษณะของการหาทางออกทดทสดเปนพนฐาน ซงแบงออกเปน 5 ขนตอน ดงน 1. ขนตอนการแสวงหาขอมล (Data Collection) เนองจากปญหาตางๆ ทเกดขนยอมมสาเหตการเสาะแสวงหาขาวสารตางๆ ทเกยวของกบปญหา คอการเสาะหาสงทเปนสาเหต เพอเปนสวนประกอบในการตดสนใจ จะตองกระท าอยางเปนวทยาศาสตรทงในแงของการเกบรวบรวมขอมล และในแงการวเคราะห ซงเปนลกษณะเกยวกบการวจย 2. ขนตอนการก าหนดทางเลอก (Formulation Alternative) เปนขนตอนทส าคญมากในกระบวนการตดสนใจ โดยพยายามครอบคลมทกวถทางทจะแกไขปญหาไดหลายวธโดยตองก าหนดเปนรปธรรมหลก ขอเทจจรง และในทางปฏบตตองสรางสถานการณขนมากอนวาเรองนมทางเลอกอะไรบาง ในทางเลอกนนๆ มขอเทจจรงอยางไร 3. ขนตอนการวเคราะหทางเลอก (Analysis Alternative) ควรใชความเปนจรงทเปนภาวะวสย พยายามหลกเลยงการน าคาทงหลายมาเกยวของในการวเคราะห 4. ขนตอนการเปรยบเทยบคาทางเลอก (Value Comparison) ขนตอนนเปนการเปรยบเทยบโดยน าคาเขามาเกยวของน ามาเปรยบเทยบขนตอนอนๆ ทปลอดคาแลวมาพจารณาทางเลอกอกทหนง 5. ขนตอนการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด (Choice of Alternative on the Best Set of Alternative)

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 21; อางองจาก WHO. 1997: 45) ไดเสนอแนวทางการสอนทกษะการตดสนใจ ดงน 1. ก าหนดทางเลอก 2. รวบรวมขอมลเกยวกบการตดสนใจ 3. ระบขอดและขอเสยของแตละทางเลอก 4. ตดสนใจและบอกเหตผลของการเลอกทางนน

42

กลาวโดยสรป กระบวนการตดสนใจประกอบดวย การแสวงหาขอมลทเกยวของกบ สถานการณทตองตดสนใจ การคนหาทางเลอก การประเมนเพอเปรยบเทยบขอดขอเสยของแตละทางเลอก เพอตดสนใจเลอกทางทเหมาะสมทสด

2. การแกปญหา (Problem Solving) มผใหความหมายของการแกปญหาไว ดงน

เมย (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 21; อางองจาก May. 1970 : 266) กลาววา การแกปญหาเปนกระบวนการทซบซอนทางสมองซงเกยวกบการหยงเหน การจนตนาการ การจดกระท า และการรวบรวมความคด

บอรน; เอคแสตรนด; และโดมโนสก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 21; อางองจากBourne; Ekstran; & Dominoski. 1971: 9) ใหความหมายของการแกปญหาวาเปนกจกรรมทเปนทงการแสดงความร ความคดจากประสบการณเดม และสวนประกอบของสถานการณทเปนปญหาในปจจบนน ามาจดเรยงใหม เพอผลของความส าเรจในจดมงหมายเฉพาะอยาง

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 22; อางองจาก WHO. 1997: 2) ใหความหมายของการแกปญหาวาเปน ความสามารถในการจดการกบปญหาทเกดขนในชวตไดปญหาทถกปลอยทงไวโดยไมไดรบการแกไขนน จะสงผลเสยทงรางกายและจตใจ

จากความหมายของการแกปญหาดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปความหมายของการแกปญหาวา เปนพฤตกรรมทน าความรและประสบการณมาใช เพอสามารถเผชญและจดการกบปญหาทเกดขนไดอยางถกตอง เหมาะสม น าไปสการบรรลเปาหมายทตองการขนตอนการแกปญหา

กลฟอรด; และโอปฟเนอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 22; อางองจากGuilford; & Hoepfiner. 1971 : 130) ไดก าหนดกระบวนการคดแกปญหาประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน 1. ขนตอนการเตรยมการ (Preparation) หมายถงขนในการตงปญหา หรอคนหาวาปญหาทแทจรงของเหตการณนนคออะไร 2. ขนการวเคราะหปญหา (Analysis) หมายถงขนพจารณาดวามสงใดบางทเปนสาเหตส าคญของปญหา หรอสงใดไมใชสาเหตของปญหา 3. ขนการเสนอแนวทางในการคดแกปญหา (Production) หมายถงการหาวธ การคดแกปญหาใหตรงสาเหตกบปญหาแลวออกมาในรปของวธการ สดทายไดผลลพธออกมา 4. ขนตรวจสอบผล (Verification) หมายถงขนในการเสนอเกณฑเพอตรวจ สอบผลลพธทไดจากการเสนอวธแกปญหา ถาพบวาผลลพธยงไมถกตองกตองมการเสนอวธการคดแก ปญหาใหม จนกวาจะไดวธการทดทสดหรอถกตองทสด 5. ขนในการน าไปประยกตใหม (Re-Application) หมายถงการน าวธการคดแกปญหาถกตองไปใชในโอกาสหนา เมอพบกบเหตการณคลายคลงกบปญหาทเคยประสบมาแลว

43

เวยร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 22; อางองจาก Weir. 1974: 18) ไดเสนอแนะขนตอนในการคดแกปญหาไว 4 ขนตอนดงน 1. ขนระบปญหา หมายถง ความสามารถในการบอกปญหา ทส าคญทสดภายในขอบเขตของขอเทจจรงจากสถานการณทก าหนดให 2. ขนวเคราะหปญหา หมายถง ความสามารถในการบอกสาเหตทจะเปนไปไดของปญหาจากขอเทจจรงตามสถานการณ 3. ขนเสนอวธการคดแกปญหา หมายถง ความสามารถในการหาวธคดแก ปญหาใหตรงกบสาเหตของปญหา 4. ขนการตรวจสอบผลลพธ หมายถง ความสามารถในการอธบายผลทเกด ขนหลงจากการใชวธการคดแกปญหา ไดวาผลเปนอยางไร

ผองพรรณ เกดพทกษ (2530: 98-99) ไดเสนอกระบวนการในการแกไขปญหาไวดงน 1. ประเมนสถานภาพของปญหา โดยศกษาขอเทจจรงเกยวกบปญหาความ เครยดหรอสภาวะความวนวายทางจตใจทเกดขน เพอจะไดทราบวา ปญหาทแทจรงคออะไร องค ประกอบของปญหาประกอบดวยองคประกอบอะไรบาง ชนดของปญหา เปนปญหาชนดใดปญหานนๆ มความรนแรงมากนอยเพยงใด มสาเหตและความเปนมาอยางไร และจะตองใชความพยายามเพอด าเนนการแกปญหาใหเหมาะสมอยางไร 2. พจารณาแนวทางเพอด าเนนการแกปญหา โดยพจารณาแนวทางตางๆหลายๆ แนวทางทคาดวาจะเปนประโยชนแกการแกปญหา แลวพยายามเลอกแนวทางทพจารณาแลววาเหมาะสมทสดหรอเปนไปไดมากทสดทจะน ามาด าเนนการแกปญหานนๆ ส าหรบการก าหนด แนว ทางแกปญหานนจ าเปนอยางยงทจะตองรวบรวมขอมลตางๆ ทมคณคา สอดคลองเหมาะสมกบปญหาและเอออ านวยแกการแกปญหา เพอน ามาประกอบการก าหนดแนวทางการคลคลายหรอแกปญหานนๆ 3. ด าเนนการแกปญหา ภายหลงทไดพจารณาตกลงใจแลววาจะด าเนนการตามแนวทางหรอวถทางใดแลวกควรลงมอด าเนนการแกปญหานนๆ ทนทขณะด าเนนการแกปญหากจ าเปนจะตองด าเนนการตามเปาหมายใชความมเหตผลพจารณาประกอบ ขณะเดยวกนหากจ า เปนตองหาขอมลเพมเตมกตองด าเนนการตามความจ าเปนและเหมาะสม เพอใหวถทางแกไขปญหา นนๆ สมบรณขน 4. ประเมนผลการแกปญหา และรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะของบคคลอนเพอด าเนนการปรบปรงหรอแกไขขอบกพรองใหถกตองเหมาะสมยงขน

ครลค และรดนค (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 23; อางองจาก Krulik; & Rudnick. 1993: 6) ไดใหความหมายของการแกปญหา วาเปนกระบวนการทแตละบคคลใชกอนทจะไดมาซงความร ทกษะ และความเขาใจในสถานการณทไมคนเคย กระบวนการแกปญหาเรมตนจากการ

44

เผชญหนากบปญหาและยตลงเมอไดค าตอบทบรรลวตถประสงค ไดแบงขนตอนของกระบวนการแกปญหา ออกเปน 5 ขนตอน คอ 1. ผแกปญหาตองท าความเขาใจปญหา แปลความหมายและตองหาความ สมพนธ ของปญหานน และทบทวนถงสถานการณทใกลเคยงกน 2. ผแกปญหาจะวเคราะหและสงเคราะหขอมลทมอยในปญหา ซงปรากฏออกมาในขนตอนทผานมา ในขนนจะมกจกรรมมากมายเกดขน โดยผแกปญหาจะท าความเขาใจปญหาและเกดเปนแนวคดขน และมการน าแนวคดมาวางแผนทจะท าใหส าเรจเปนรปราง 3. เลอกวธการแกปญหา ผลจากขนตอนกอนหนาน ผแกจะตองเลอกหนทางทมความเปนไปไดมากทสดในการแกปญหา 4. คนหาค าตอบ เมอท าความเขาใจปญหาและเลอกวธการแกปญหาแลวผแกปญหาตองคาดการณถงผลทจะไดรบ เพอเปนแนวทางในการปฏบตเพอหาค าตอบ 5. ตรวจสอบผลสะทอนกลบและขยายผล ตรวจสอบผลสะทอนกลบวาวธดงกลาวสามารถแกปญหาใหลลวงไดหรอไม และสามารถน าไปใชแกปญหาอนไดหรอไม

กลาวโดยสรป การแกปญหามล าดบขนตอน โดยสรปดงน ระบปญหา เตรยมการเขาใจปญหา วเคราะหและประเมนปญหาเพอวางแผนและเสนอวธการแกปญหา ด าเนนการแก ปญหาและตรวจสอบผลลพธ วาวธดงกลาวสามารถแกปญหาไดหรอไม

3. การสอสารอยางมประสทธภาพ (Effective Communication) มผใหความหมาย ของการสอสารอยางมประสทธภาพไว ดงน

บารเคอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 24; อางองจากBarker. 1990: 4) ใหความหมายของการสอสารอยางมประสทธภาพวาเปนกระบวนการปฏสมพนธระหวางบคคลสองคน ในการทจะท างานรวมกนเพอใหเกดผลสมฤทธตามวตถประสงคทวางไว เพราะการสอสารเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลง กลาวคอ การสอสารทส นสดลงไปแลวอาจสงผลตอเนองถงปจจบนและเปนสาเหตใหเกดความสบสนและเปนปญหาได

ครสเตนเซน และคอคโครว (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 24; อางองจากChristensen; & Kockrow. 1991: 35) ใหความหมายของการสอสาร วาเปนกระบวนการแลกเปลยนขาวสารจากบคคลหนงไปยงบคคลหนงซงการสอสารนนจะเปนการใชถอยค าหรอไมใชถอยค ากได หรอจะเปนการสอสารโดยตรงหรอโดยออมกได

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 24; อางองจาก WHO. 1997: 2) ใหความหมายของการสอสารอยางมประสทธภาพวา เปนความสามารถในการใชค าพดและกรยาทาทาง เพอแสดงความรสกนกคดของตนไดอยางเหมาะสมกบวฒนธรรมและสถานการณตางๆ โดยสามารถแสดงความคดเหน ความปรารถนา ความตองการ การขอค าแนะน า การขอรอง หรอการขอความชวยเหลอจากผอนในเวลาจ าเปน

45

จอรจ เอ มลเลอร (ตอตระกล อบลวตร. 2545 : 55 ; อางองจาก George A.Miller. 1951.) กลาววาการสอสารหมายถงการถายทอดขาวสารจากทหนงไปยงอกทหนง

จอรจ เกรบเนอร (ตอตระกล อบลวตร. 2545: 55; อางองจาก George Gerbner. 1966.) ใหความหมายการสอสารวาการสอสารคอการแสดงปฏสมพนธทางสงคม (socialinteraction) โดยใชสญลกษณและระบบสาร

เอเวอเรต เอม โรเจอรส (ตอตระกล อบลวตร. 2545: 55 ; อางองจาก Everett M. Rogers. 1971.) กลาววาการสอสารคอ กระบวนการซงสารถกสงจากผสงสารไปยงผรบสาร

จากความหมายของการสอสารอยางมประสทธภาพดงกลาวขางตน ผวจยสรปความ หมายของการสอสารอยางมประสทธภาพวาหมายถง ความสามารถในการใชค าพดและกรยาทาทางเพอแสดงความรสก ความคดเหน ความปรารถนาของตนไดอยางเหมาะสม กบเวลาและสถานการณ รวมถงการรจกปฏเสธ ตอรอง ขอรอง ตลอดจนการขอค าแนะน า และขอความชวยเหลอจากผอนในเวลาทจ าเปน

4. การสรางสมพนธภาพระหวางบคคล (Interpersonal Relationship Skills) การสรางสมพนธภาพระหวางบคคลเปนสงทเกยวของกบทกคน เปนสงทมความ ส าคญและเปนสงทมอทธพลตอมนษย ไมวาจะเปนความสมพนธระหวางคนในครอบครวระหวางเพอน สมพนธภาพทดมแนวโนมใหบคคลเกดการตอบสนองตอกนในทางบวก ท าใหบคคลมความเอาใจใสซงกนและกน เขาใจกน ยอมรบกน มความจรงใจตอกน สามารถยอมรบสงตางๆ ไดตามจรงและสามารถท าใหเกดการสอสารทมประสทธภาพ (วนด โตะด า. 2544: 27 ; อางองจาก Koontz and O’Donnell.1968)

ไดมผใหความหมายการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลไว ดงน

มลตน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 25; อางองจากMilton. 1981 : 196) ไดใหความหมายของการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลวา เปนขอบเขตของการกระท าทเกดขนระหวางบคคลทมปฏสมพนธกน เปรยบเสมอนถกรวมไวในความสมพนธของการตดตอสอสารกน การรวมมอกน การแลกเปลยนความคดเหน และการยอมรบซงกนและกน

การดเนอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 25; อางองจาก Gardner. 1993 :15) ไดใหความหมายการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลวา เปนความสามารถในการรบรอารมณแลตอบ สนองอารมณและความตองการของผอนไดอยางเหมาะสม

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 25; อางองจาก WHO. 1997: 2) ไดใหความหมายของการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลวาเปนความสามารถของบคคลในการ

46

เขาใจบคคล มปฏสมพนธซงกนและกนไดอยางเหมาะสม สามารถรกษาและด ารงความสมพนธอนด เพอน าไปสการอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข

จากความหมายของการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลดงกลาวขางตน ผวจยไดสรปความหมายของการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลไววา เปนความสามารถของบคคลในการมปฏสมพนธอนดกบผอน สามารถตดตอกบผอนไดอยางคลองแคลว มความเปนมตร มใจชวยเหลอผอน มการยอมรบซงกนและกน เปนผลการสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

แนวคดและองคประกอบของการสรางสมพนธภาพตามแนวคดของโกลแมน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 25; อางองจาก Goleman. 1998: 27) ไดเสนอแนวคดเกยวกบการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล ซงประกอบไปดวย 1. การโนมนาว แสดงกลวธโนมนาวตางๆ อยางไดผล 2. การสอสารทชดเจนและนาเชอถอ 3. ความเปนผน าทด โนมนาวและผลกดนกลมไดด 4. กระตนใหเกดการเปลยนแปลง รเรมและบรหารการเปลยนแปลงไดด 5. การบรหารความขดแยง เจรจาและแกไข หาทางยตความไมเขาใจกน 6. การสรางสายสมพนธ เสรมสรางความรวมมอรวมใจกนเพอการปฏบต 7. การรวมมอรวมใจกนท างานกบผอน เพอมงสเปาหมายทต งไวรวมกน 8. สมรรถนะของทม สรางพลงรวมของกลมในการมงสเปาหมายทต งไว

นอกจากแนวคดของโกลแมนแลว ไวซงเกอร (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 25; อางองจาก Weisinger, H. 1998: 105-106) ไดใหแนวคดเกยวกบการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล วาจะตองประกอบดวย 1. ทกษะการสอสารทด 2. มมนษยสมพนธทด 3. การชวยเหลอผอนใหชวยเหลอตวเองได

แนวทางการพฒนาการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล

นนทนา วงษอนทร (2543: 145) กลาววา การพฒนาความสมพนธทดตอกนควรมการฝกปฏบต ดงน 1. รกษาความสมพนธทดตอกน จ าเปนตองมพนฐานมาก จากการมองตนเองแลผอนในแงด สรางอารมณทดตอกน การฝกสรางความรสกทดตอผอน เขาใจ เหนใจผอนจะท าใหการ เรมตนของการมสมพนธภาพทดเกดขน 2. การฝกการสอสารทมประสทธภาพ สรางความเขาใจทตรงกน ชดเจน ฝกการเปนผฟงและผพดทด ทส าคญตองค านงถงความรสกของผรบการสอสารดวย

47

3. ฝกการแสดงน าใจ ความเออเฟอรจกการให การรบ การแลกเปลยน ใหเกดคณคา เกดประโยชนส าหรบตนเอง และส าหรบบคคลทเกยวของ 4. ฝกการใหเกยรตผอนอยางจรงใจ ใหการยอมรบ เพราะเปนสงทจะท าใหผรบมความภาคภมใจ และมความรสกทดตอบแทนมา 5. ฝกการแสดงความชนชม ชนชอบ และใหก าลงใจซงกนและกน ตามวาระทเหมาะสม ซงอาจมวธการอนๆ อกมากมายทจะท าได แตการจะใหเกดผลอยางแทจรงตองอาศยความมงมน ความอดทน ตงใจจรงทจะสรางอารมณทดใหแกตนเองและผอน

5. การจดการกบอารมณ (Coping with Emotion) มผใหความหมายของการจดการ กบ อารมณไว ดงน

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 26; อางองจาก WHO. 1997: 3) ใหความหมายของการจดการกบอารมณวา เปนความสามารถของบคคลในการรจก เขาใจภาวะอารมณของตนเองและผอน รวมถงรวธการจดการกบอารมณ ซงท าใหสามารถตอบสนอง และแสดงพฤตกรรมออกมาไดอยางถกตองเหมาะสม

โกลแมน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 26; อางองจากGoleman. 1998 : 95) ใหความหมายกบการจดการอารมณของตนเองหรอการก าหนดตนเอง(Self-Regulation) วาคอความ สามารถในการควบคมอารมณ และแรงกระตนไดอยางเหมาะสม สามารถคดอยางมเหตผล ยอมรบและกาวทนตอการเปลยนแปลงตางๆ ไดใชค าพดอยางระมดระวงและเหมาะสมกบสถานการณตางๆ ยอมรบความลมเหลวและหาทางออกไดอยางสมเหตสมผล

ซาโลเวย และเมเยอร (จอม ชมชวย. 2540: 60; อางองจาก Salovey & Mayer. 1990.) ใหความหมายของการจดการกบอารมณวาเปนความสามารถในการจดการกบอารมณของตนเองอยางเหมาะสม คนทขาดทกษะในการจดการกบอารมณ จะท าใหชวตมความสขมาก

กระทรวงสาธารณสข (2541: 3) ใหความหมายการจดการกบอารมณวาเปนความ สามารถในการประเมนอารมณ รเทาทนอารมณทเกดขนไดอยางเหมาะสม

ทศพร ประเสรฐสข (2542: 29-30) ใหความหมายการจดการกบอารมณของตนวาเปนความสามารถทจะจดการกบอารมณตางๆ ทเกดขนไดอยางเหมาะสม ประกอบดวยความ สามารถในการควบคมตนเอง(Self Control) เปนคนทนาไววางใจได (Trustworthiness) มคณธรรม (Conscientiousness) มความสามารถในการปรบตว (Adaptability) และมความสามารถในการสรางแนวคดใหมๆ ทเปนประโยชนตอการด าเนนชวต (Innovation)

จากความหมายของการจดการกบอารมณดงกลาวขางตน ผวจยสรปความหมายของการจดการกบอารมณวา เปนความสามารถในการจดการกบอารมณ ความรสกและตอบสนองตอ

48

อารมณความรสกทงของตนเองและผอน สามารถประเมนอารมณ รเทาทนอารมณทเกดขน และหาทางออกไดอยางเหมาะสม

6. การจดการกบความเครยด (Coping with Stress) มผใหความหมายการจดการกบความเครยดไว ดงน

โมนาท และลาซารส (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 27; อางองจาก Monat and Lazarus. 1977: 360) ใหความหมายการจดการกบความเครยดวา เปนกลไกทกอยางทบคคลใช เพอจดการกบสงทมาคกคามตอความมนคงทางจตใจ เพอใหบคคลสามารถท าหนาทไดอยางมประสทธภาพ

บารออน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 27; อางองจาก Bar-on. 1997) ใหความ หมายการจดการกบความเครยดวาเปนความสามารถในการท างานภายใตความกดดนได มความอดทนตอความเครยดและควบคมอารมณไดด มความสามารถในการตอตานเหตการณรายๆ หรอสถานการณทมความกดดนโดยไมมความทอถอย แตกลบเพมการจดการกบความเครยดในทางบวก สามารถรบมอกบสงตางๆ ดวยเทคนคและวธการตางๆ เพอขจดความเครยดทงหลายไดอยางมประสทธภาพทงในทท างานและทบาน

นยนา เหลองประวต (2547: 12) ใหความหมายการจดการกบความเครยดวา หมาย ถงการทบคคลท าใหความเครยดลดลงหรอขจดใหหมดไป เพอปองกนหรอลดความทกขทรมานทเกดจากความเครยด โดยบคคลจะใชสตปญญาในการเลอกวธการจดการกบความเครยดทเคยใชแลวประสบความส าเรจในอดต ถาวธนใชแลวไมประสบความส าเรจบคคลจะเลอกวธอนตอไป

องคการอนามยโลก (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 27; อางองจากWHO. 1997: 3) ใหความหมายการจดการกบความเครยดวาเปนความสามารถของบคคลในการรบรถงสาเหตความเครยด รวธการควบคมระดบความเครยดรวมทงวธการผอนคลายความเครยด เพอใหเกดการเบยงเบนพฤตกรรมไปในทศทางทถกตองเหมาะสม

จากความหมายของการจดการกบความเครยดดงกลาวขางตน ผวจยสรปความหมายของการจดการกบความเครยดวาเปนความสามารถในการรถงสาเหต รวธการผอนคลาย และรแนวทางการควบคมสงทท าใหเกดความไมสบายใจซงจะแสดงออกในรปแบบพฤตกรรมตางๆ ทพยายาม จะระงบ แบงเบา หรอขจดสงทมาคกคามความมนคงทางจตใจ เพอท าใหบคคลสามารถท าหนาทไดอยางมประสทธภาพ

รปแบบการเผชญกบความเครยด

ลาซารส และโฟลคแมน (ปทมา วรรณลกษณ. 2550: 28; อางองจาก Lazarus & Folkman. 1984: 141-225) ไดแบงพฤตกรรมเผชญกบความเครยดเปน 2 แบบ ดงน

49

1. พฤตกรรมเผชญความเครยด แบบมงแกไขปญหาทเกดขน (Problem-Focused Behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลพยายามใชกระบวนการแกไขปญหาทเกดขน โดยมงเผชญกบเหตการณทเกดขนตามความเปนจรง และวเคราะหหาหนทางในการแกไขหรอเพมความ สามารถของตนในการแกไขทจะเผชญกบปญหานน ยอมรบสถานการณทเกดขนตามความเปนจรง พยายามหาวธแกปญหา รวมทงการน าประสบการณทเคยใชไดผลมารวมแกไขปญหาแลตดสนใจเลอกเอาวธการแกปญหาทดทสดมาใช 2. พฤตกรรมเผชญความเครยดแบบมงแกไขทอารมณ (Emotional Focused Behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลน ากลไกทางจตเขามาชวยจดการหรอบรรเทาภาวะเครยดทเกด ขนเพอรกษาสมดลของจตใจไว ดวยการแสดงพฤตกรรมออกมาดวยวธตางๆ เชน การปฏเสธ การหลกเลยงปญหา การเพอฝน การนงสมาธ การดมสรา การตดสงเสพตด การใชยานอนหลบ การแยกตนเอง การรบฟงแตเรองทด การโยนความผดใหผอน การแสดงอาการโกรธการหาแรงสนบสนนจากสงคม เปนตน

กลาวโดยสรป การเผชญความเครยดแบบมงแกไขทปญหาจะตองยอมรบสถานการณทเกดขนและหาวธแก สวนการเผชญความเครยดแบบมงแกไขทอารมณนนเปนการแสดงพฤตกรรม เพอชวยบรรเทาภาวะเครยด เชน การหลกเลยงปญหา การแสดงอาการโกรธ การใชยานอนหลบ เปนตน 2.4 แนวทำงกำรด ำเนนงำนพฒนำทกษะชวต

ทกษะชวต เปนเครองมอในการสรางคณลกษณะทดใหกบทรพยากรบคคล ซงจะไดเปนภมคมกนทดส าหรบมนษย เชน การรจกคดวเคราะหวจารณ ความคดสรางสรรค การสอสาร การตดสนใจ การรจกตนเอง ความเขาใจผอน สวนการเรยนรอยางมสวนรวมเปนกระบวนการสรางใหเกดการเรยนร ซงตองน าเครองมอและกระบวนการดงกลาวมาผสมผสานกบความร ทศนคต และทกษะเกยวกบเพศ เพอน าไปสการมความรทถกตอง มทศนคตทถกตองเหมาะสมกบวฒนธรรมและมพฤตกรรมทางเพศ ไมเสยงตอการเกดปญหาตางๆ (กรมสขภาพจต. 2547: 39) การด าเนนงานพฒนาทกษะชวตอาจแบงไดเปนในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษา ดงน 1. ในระบบการศกษา เนนกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมเปนหลก ดานเนอหาการเรยนรยงขาดความเปนปจจบน ขาดเนอหาเพศ และทกษะทเกยวของกบสขภาพอนามยทางเพศ ผถายทอดหรอผจดกระบวนการเรยนรสวนใหญเปนบคลากรของรฐ และถายทอดใหกบคร อาจารยเปนหลก ซงแมวาครอาจารยจะไดรบการถายทอดกระบวนการเรยนรแลวกตาม แตยงขาดวธการสอนทสนกสนาน สอทจงใจและตรงกบความตองการหรอปญหาของเดก นอกจากนนถาจะน าไปสผลส าเรจควรค านงถงประเภทของโรงเรยน พฒนาการของนกเรยนในแตละชวงวย โดยเนนใหเกดความครอบคลมและเขาถง รวมทงมการถายทอดไปสผบรหารการศกษา ผบรหารโรงเรยน

50

ผปกครองหรอกลมเปาหมายทเกยวของกบเดกและเยาวชน นอกจากนนควรรวมมอกบองคกรเอกชน ซงจะมรปแบบการถายทอดทหลากหลายและนาสนใจ

2. นอกระบบการศกษา สวนใหญผจดกระบวนการเรยนร คอ องคกรเอกชนและครการศกษานอกโรงเรยน รปแบบการถายทอดมหลากหลาย โดยเนนใหเกดความสนกสนาน จงใจเดกเชน จดคาย ตงแคมป จดนทรรศการ กจกรรมสรางอาชพ ศลปะ ดนตร กฬา จดหนวยเคลอนท(outreach) การใชสอทางวฒนธรรม (ศลปะพนบาน) จดตง Youth Centers ตามเมองตางๆ เปนตน และถายทอดใหกลมเยาวชน กลมแกนน าเยาวชนตางๆ บคลากรทท างานเกยวของกบเดกและเยาวชน ทงนควรมงการถายทอดไปยงแกนน าศาสนา ผน าชมชน พอแม ผปกครอง และชมรมสขภาพในชมชนตางๆ ใหมากขน เพราะบคคลเหลาน ลวนเปนเครอขายทดในการพฒนาเยาวชน

3. เนอหาเรองเพศศกษา ควรค านงถงเรองบทบาทเพศ (gender) รวมทงผสม ผสานกบหลกค าสอนของศาสนาและวฒนธรรมประจ าทองถนดวย

4. ควรใหความรในเรองทเดกและเยาวชนมความสนใจ และเปนสงทจ าเปนเมอเดกตองเผชญกบสถานการณเสยงไปพรอม ๆ กบการพฒนาทกษะชวตดวย

5. ควรมกลยทธการเผยแพรโปรแกรมพฒนาทกษะชวตใหกวางขวาง ครอบคลมและเทาทนพฤตกรรมของวยรนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทกกลมการพฒนาทกษะชวตตองเรม ตนตงแตวยแรกเกด จนตลอดชวตความเปนมนษย เพอบรรลจดประสงคความเปนมนษยทสมบรณ ทไดรบการพฒนาทงดานความร และดานความสามารถในการใชชวตใหประสบความเจรญกาวหนา ความส าเรจทงในดานการท างานและดานชวตสวนตว (วนดา ขาวมงคล เอกแสงศร. 2546: 31) 2.5 สำเหตทท ำใหเกดควำมบกพรองของทกษะชวต

เนลสนโจน (สกล วรเจรญศร. 2550: 52-53; อางองจาก Nelson-Jone. 1997: 8-20) ไดกลาวถงทกษะชวตไววา บคคลทบกพรองในทกษะชวตจะไมสามารถพฒนาหรอเตมเตมศกยภาพของตนเองได ตลอดจนการทบคคลมความเจบปวยทางจตใจเปนสงทสะทอนถงความบกพรองของทกษะชวต บคคลสามารถมทกษะชวตทเขมแขงและออนแอของตนเอง ซงในทนจะเนนเฉพาะบคคลทมทกษะชวตทบกพรองอาจสบเนองจากสาเหตตาง ๆ ดงน 2.5.1. บคคลมทกษะการคดทออนแอ (Thinking Skills Weaknesses)ทกษะการคดทไมเขมแขงท าใหบคคลมทกษะชวตต า ทงนอาจจ าแนกเปนประเดนส าคญตางๆ ไดดงน

2.5.1.1 การสบเนองจากความไมพอเพยง (Attributional Deficencies) ความรบผดชอบและการอธบายเกยวกบตนเองเปนสงส าคญส าหรบทกษะชวตทไมเขมแขง บคคลมกจะบอกหรออธบายเกยวกบตนเองวาเกดอะไรขนในชวตการอธบายสงทผดพลาดเกยวกบความรบผด

51

ชอบและสาเหตตางๆ ทเกดขนเปนประเดนส าคญ หรอการหลกเลยงความรบผดชอบ เชน การคดเกยว กบตนเองวาสงทเกดขนเปนเพราะธรรมชาตของตวฉนเอง เปนเพราะความโชครายทเกดขนกบฉนในอดต เปนเพราะฉนโชคไมด เปนเพราะสงแวดลอมทแยท าใหฉนเปนแบบน เปนความผดพลาดของคนอนเลยท าใหฉนตองเปนแบบน และเปนเพราะความผดของฉนเอง เปนตน จากประเดนดงกลาวขางตนเปนสงทบกพรองทางความคดทสงผลตอการมทกษะชวตทบกพรอง

2.5.1.2 กฎระเบยบสวนตนทไมเปนตามจรง (Unrealistic Personal Rules)อาจจะกลาวไดวา กฎระเบยบสวนตน หมายถง สงทตองท าหรอไมท า (Do and Don’t) ซงเปนการน าพาชวตของบคคล บคคลแตละคนจะมกฎระเบยบทเปนมาตรฐานส าหรบตนเองและบคคลอน บางครงมาตรฐานเหลานนทตนเองสรางขนเปนสงทเปนไปไดและมความยดหยนเหมาะสม แตส าหรบบางโอกาสกอาจจะมมาตรฐานทไมเปนจรงและมความยดตดไมเหมาะสม โดยสงเหลานเอลลส ไดใชค าวา “Mustabation” กลาวคอ เปนกฎระเบยบทยดตดภายในตนเองโดยการมความคดยดตดวา จะตอง (Must) ควรจะ (Oughts) และนาจะ (Shoulds) ประเดนเหลานเปนสาเหตส าคญทท าใหบคคลมทกษะชวตทไมเขมแขงในการด าเนนชวต

2.5.1.3 การรบรตนเองทไมถกตอง (Perceiving Inaccurately) บคคลทม ทกษะชวตไมเขมแขงจะมการรบรทผดพลาดและยดตดกบการรบรนน เปนเรองยากทบคคลจะยอม รบในสงทตรงกนขามกบสงทตนเองไดประเมนไวอยางสง ไมวาจะเปน ความเกง ความฉลาด ความรก ความสามารถ ทงในดานการงานหรอการศกษา 2.5.1.4 การพดคยกบตนเองในทางลบ (Negative Self-Talk) ในการพดกบตนเองสามารถเปรยบไดกบการจดการกบการพดคยกบตนเอง โดยอาจแบงเปน 2 ประเดนใหญ ๆ คอ การบอกใหตนเองสงบและการสอนตนเอง (Calming and Coaching) ทงนการพดคยกบตนเองในทางลบสามารถท าใหบคคลมทกษะชวตทบกพรองได

2.5.1.5 การกลวการเปลยนแปลง (Fear of Change) การทบคคลมทกษะชวตทบกพรอง อาจกอใหเกดเปนนสยทถาวรของตนเองได และบคคลสวนใหญมกจะตอตานกบการเปลยนแปลงเนองมาจากความกลว ความกลวการเปลยนแปลงอาจจ าแนกออกเปน 7 มต ไดดงน ประการท 1 บคคลมกจะกลวในสงทตนเองไมร ประการท 2 บคคลกลวความล าบากในการทจะตองพยายามเพมขนในการทจะเปลยนแปลงตนเอง ประการท 3 บคคลกลวทจะสญเสยผลประโยชนบางอยางกบพฤตกรรมทยงคงท าอยเมอตองเปลยนแปลงตนเอง ประการท 4 กลววาคนอนจะไม ยอมรบตนเองอนเกดจากผลของการเปลยนแปลงตนอง ประการท 5 กลวเกดความขดแยงภายในตนเองเมอเกดการเปลยนแปลง ประการท 6 กลวทจะลมเหลวอนเปนผลจากการเปลยนแปลง และประการท 7 กลวผลลพธของความส าเรจ ความกลวเหลานทเกดขนกบบคคล จะสงผลใหบคคลนนมทกษะชวตทบกพรองอยในการด าเนนชวต

52

2.5.2. การไมเปลยนแปลงสภาพแวดลอม (Unchanged Environmental Circumstances) ทกษะชวตทไมเขมแขงเกดไดโดยตวบคคลวาไดท าอะไรตอตนเอง และโดยสง แวดลอมทท าใหเขายงเปนอยางนน เชน การขาดตวแบบทดในการเรยนร การไดรบผลรางวลทไมเหมาะสมจากบคคลอน การขาดการสงสอนแนะน าทด การมขอมลขาวสารทผดพลาด การขาดโอกาสทเหมาะสมทจะพฒนาทกษะชวต การไมไดรบการกระตนทเหมาะสม และการอยกบกลมเพอนทไมด เปนตน บคคลมระดบทางเลอกทหลากหลายเกยวกบตนเอง ซงถาเปนไปไดบคคลนนจะตองเอาชนะปจจยภายนอกใหได เชน หาตวแบบทดใหกบตนเองในการเรยนร เลอกคบเพอนท สนบสนนใหเกดพฤตกรรมทเหมาะสมการสรางโอกาสทจะเรยนรในการพฒนาทกษะชวต เปนตน

2.6 ปจจยทชวยสนบสนนกำรเสรมสรำงทกษะชวต

เนลสนโจน (สกล วรเจรญศร. 2550: 53-54; อางองจาก Nelson-Jones. 1997: 14-18) ไดกลาวถงปจจยทชวยสงเสรมและสนบสนนทกษะชวตของบคคลวามปจจยทมอทธผลตอการมทกษะชวตทเขมแขงและออนแอหลายปจจย ดงน 1. สมพนธภาพทใหการสนบสนน (Supportive Relationships) ไมวาบคคลจะอย ในชวงอายใดกตามจะเกดความสขและสามารถด าเนนชวตไดอยางมประสทธภาพ หากบคคลนนรสกวามคนไววางใจเขา โรเจอร (สกล วรเจรญศร. 2550: 53-54; อางองจาก Nelson-Jones. 1997: 14 ; citing Roger. 1959) ไดใหความส าคญและเนนเปนอยางยงกบสมพนธภาพทใหการสนบสนนไมวาจะเปนการใหความเคารพ ความจรงใจ ความเขาใจและเหนอกเหนใจตางๆ ดงนนปจจยดานสมพนธภาพทใหการสนบสนนจะชวยพฒนาทกษะชวตกบบคคลไดทงนสมพนธภาพทสนบสนนจะกอใหบคคลจะเกดความรสกปลอดภยในการส ารวจพฤตกรรมและการเรยนรทผดพลาดตาง ๆ ของตนอกทงยงชวยใหบคคลรบฟงตวเองมากขนมความรสกภมใจและมความเขาใจในตนเอง ทลกซงสามารถเกดการสมผสกบความตองการทแทจรงของตนเองตลอดจนความตองการของชวตตนเองได

2. การเรยนรจากตวอยาง (Learning from Example) การเรยนรจากตวอยางเปนวธทส าคญวธหนงในการชวยใหบคคลไดมาซงทกษะชวต การเรยนรจากตวอยางอาจสงผลกระทบตอทกษะชวตทดและไมดได เดกและวยรนจะเรยนรทจะแสดงความคด ความรสกและพฤตกรรมจากตวอยางรอบ ๆ ตว เชน เดกทมพอแมทขาดการแสดงออกทางอารมณ จะท าใหเดกขาดโอกาสส าหรบการสงเกตวธการของการแสดงออกทางอารมณได หรอถาพอแม/บคคลอนๆ รอบๆ ตวเดก มการคด รสก และพฤตกรรมทขาดประสทธภาพ เชน การต าหน ด ดา หรอมการแสดงออกทเกนจรง จะท าใหเดกมพฤตกรรมเชนนนตามไปดวย ในทางตรงกนขามถาเดกไดเรยนรจากตวแบบทดของพอแมหรอบคคลทมความส าคญส าหรบเดก (กลมเพอน คร พนอง ญาต และสอ) กจะท าใหเดกมทกษะชวตทเขมแขงในดานความคด ความรสก และพฤตกรรม

3. การเรยนรจากผลทตามมา (Learning from Consequences) การเรยนรทกษะชวตจากการสงเกตตวแบบเปนการผสมผสานของการเรยนรผลทตามมาทงดและไมด บคคลจะรบร

53

ผลทเกดขนตามมาดวยวธ 2 วธ คอ การเรยนรแบบวางเงอนไข (Classical Conditioning)และการเรยนรจากการปฏบต (Operant Conditioning) ผลทเกดขนทดจะชวยใหบคคลไดมาซงทกษะชวต

4. การสงสอน และการสอนตนเอง (Instruction and Self-Instruction) การสงสอนเปนปจจยหนงทชวยใหบคคลเกดทกษะชวต การสอนทกษะชวตเกดขนอยางไมเปนทางการในครอบครว เชน ค าสงของทกษะชวตพนฐานทเกดขนในครอบครวไดแก การขอรองใหลกหรอเดกท าบางสงบางอยาง โดยมการสอสารวา “ไดโปรด” หรอ “ขอบคณ” สงเหลานเปนทกษะชวตพนฐานในดานการสงสอนทเรมตนจากครอบครว ท าใหเดกเรยนรทจะสรางสมพนธกบบคคลอน ๆ ภายนอกครอบครวไดการสงสอนสามารถเปนสงทดและเปนสงทไมมคณคาได เชน เมอบคคลเกดการตอตานผส งสอน หรอผส งสอนบางคนเนนดานการพดคยมากกวา การทจะบอกบคคลวาจะตอง ท าอะไร เปนตน

5. ขอมลขาวสารและโอกาส (Information and Opportunity) บคคลตองการขอมลขาวสารทพอเพยงตอการทจะพฒนาทกษะชวต เชน การใหขอมลเกยวกบการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธ นอกจากนเดก วยรน และผใหญมความตองการเชนเดยวกนในเรองของโอกาสทจะทดสอบและพฒนาทกษะชวต

6. ความวตกกงวลและความเชอมน (Anxiety and Confidence) เดก ๆ จะเจรญ เตบโตภายใตประสบการณทดและไมดส าหรบการพฒนาความภาคภมใจในตนเองระดบความวตกกงวลจะมความสมพนธกบการปองกนการตอตานจากอนตรายและแรงจงใจของตนเองเกยวกบความส าเรจทเปนจรง ผลของพฤตกรรมทไมเหมาะสมมความสมพนธกบความวตกกงวล ซงความวตกกงวลในทนรวมถงความไมเตมใจ ความตรงเครยด ความตนเตนการเรยนรโดยไมผอนคลายความตรงเครยด หรอแมกระทงการขาดความมงมนพยายามอยางไรกตามบคคลทจะเรยนรทกษะชวตหรอทกษะในการชวยตนเองไดดจะตองมทกษะของการจดการความวตกกงวล 3. เอกสำรทเกยวกบกำรวดกำรปฏบต 3.1 มำตรำสวนประมำณคำ ( rating scale )

เปนเครองมอทใชในการวดการปฏบตทนยมใชกนมาก มผใหความหมายและหลกการสรางมาตราสวนประมาณคาไวดงน

บญธรรม กจปรดาบรสทธ ไดกลาวไววา (2542: 119) มาตราสวนประมาณคา (rating scale) เปนเครองมอทเปนนามธรรมดวยการแปลงปรมาณในเชงเปรยบเทยบ นยมใชวดพฤตกรรมหรอสงตางๆ ทไมสามารถวดออกมาเปนตวเลขโดยตรงได เชน ความด ความซอสตย คานยม เจตคต ความเชอ ความสะอาด ความเหมาะสม และการปฏบตตางๆ เปนตน ลกษณะส าคญของ

54

มาตราสวนประมาณคาอยตรงทค าตอบ ซงมลกษณะเปนการเปรยบเทยบ เชงปรมาณมากนอย ผ ตอบจะตองตอบดวยการประเมน (evaluate) สถานการณเปนสงเราทก าหนดใหและเลอกตอบเพยง ค าตอบเดยว

ภทรา นคมานนท ( 2538: 154) ไดกลาวไววา มาตราสวนประมาณคาเปนเครองมอท ใชท าใหผถกวดประเมนตนเองและใหผอนประเมนการตอบท าไดโดยใหผตอบ หรอผสงเกตประเมนคาของคณลกษณะ ออกมาเปนระดบตางๆ มาก นอยตามปรมาณ หรอความเขมของความรสก หรอพฤตกรรมทแสดงออก มาตราสวนประมาณคามหลายลกษณะ ทนยมใชคอมาตราสวนประมาณคา (rating scale) ของลเครท (Likert) มาตราสวนประมาณคาเปนเครองมอวดทผประเมนจะประเมนคาของคณลกษณะพฤตกรรม เปนระดบตางๆ

กรอนลนด และลนด (ภทรา นคมานนท. 2538: 154; อางองจาก Gronlund and Linn. 1985: 383) กลาววา มาตราสวนประมาณคามหลายแบบ แตโดยสวนใหญจะใชแบบตวเลขเปนแบบทงายและนยมใชมากทสด ซงจะบอกระดบพฤตกรรมโดยแทนดวยตวเลขและจะเปนตวชถงระดบพฤตกรรมหรอคณลกษณะทใชวดระดบตวเลขจะมสญลกษณบรรยายเกยวกบเนอหาจากพฤตกรรม จะบอกตวเลขทสงและต า จ านวนเลขในมาตราสวนประมาณคา จะใชเมอบอกลกษณะพฤตกรรมทสามารถแบงระดบไดอยางชดเจนและ การย (ภทรา นคมานนท. 2538: 154; อางองจาก Gary. 1983: 202) ไดกลาวไววา มาตราสวนประมาณคามกนยมใชวดทศนคต คณคาและพฤตกรรมทเปนระดบความถ โดยใชวธการสงเกตประกอบการวด วธการสรางประกอบระดบตวเลขและบรรยายคาโดยในการบอกระดบของตวเลข ของคณลกษณะพฤตกรรม มาตราสวนประมาณคาทรจกกนและนยมใชกนทวไป ไดแก มาตรสวนประมาณคาของเทอรสโตน (Thurstone’s scale) และมาตรสวนประมาณคาของ ลเครท (Likert scale)

มาตราสวนประมาณคาแบบลเครท ลกษณะของมาตราสวนประมาณคา (rating scale)ของลเครท (Likert) จะประกอบดวยสวนส าคญ 2 สวน ไดแก 1. สวนทเปนขอความหรอสถานการณ ทกลาวถง ความคดเหน ความรสก ทศนคต หรอพฤตกรรมการแสดงออกของบคคลทจะตองการวด ซงขอความนนอาจเปนไปไดทง ทางบวกและทางลบ 2. สวนทเปนค าตอบ การก าหนดคาระดบความรสก ความคดเหน ทศนคต หรอพฤตกรรมทแสดงออกแบบลเครท จะก าหนดค าตอบเปน 5 ระดบ มาตราสวนประมาณคาแบบลเครท อาจใชตวเลขในการจ าแนกระดบพฤตกรรมได 5 ระดบ คอ 5, 4, 3, 2, 1 โดยให 5 หมายถง มความรสกหรอพฤตกรรมทแสดงออกมาในระดบทเขมขนมาก ลดลงไปเรอยจนถง 1 ซงหมายถง ระดบความเขมขนนอย

หลกการสรางมาตราสวนประมาณคาแบบลเครท (ภทรา นคมานนท. 2538: 156) การเขยนขอความทเปนพฤตกรรมบงชลกษณะทตองการวด

55

1. ขอความทใชไมควรใหยาวเกนไป 2. ใชภาษาทชดเจนเขาใจงาย ไมตองตความ 3. หลกเลยงขอความทเปนปฏเสธ เพราะอาจท าใหตความหมายผดได 4. ไมควรใชขอความททกคนตอบตรงกน

เทคนคการสรางแบบสอบวดของลเครท ประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน (บญเรยงขจรศลป. 2539: 94 - 95) 1. เขยนขอความตางๆทเกยวของกบเรองทจะศกษาใหไดมากทสด 2. น าขอความทรวบรวมไวใหผเชยวชาญพจารณา 3. ตดขอความสวนใหญทผเชยวชาญเหนพองกนวาเปนขอความเชงกลางๆออก 4. ตดสนใจวาใหมตวเลอกในแตละขอความกตวเลอก 5. น าขอความทคดเลอกมาเรยบเรยงเปนแบบวดโดยมค าชแจงในการตอบอยางชดเจน 4. งำนวจยทเกยวของ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการวดทกษะชวต ผวจยจงแยกประเดนงานวจยทเกยวของดงตอไปน

4.1 งำนวจยตำงประเทศ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการประเมนทกษะชวต ผวจยไดศกษางานวจยตางประเทศทเกยวของดงตอไปน

เบนเดอร (สกล วรเจรญศร. 2550: 57; อางองจาก Bender. 2002: Online) ไดสรางโปรแกรมทกษะชวตเพอใชในการพฒนาทกษะชวตดานสวนตว และดานสมพนธภาพระหวางบคคลส าหรบผเรยน (เกรด 7 อาย 12 – 16ป) โดยใชรปแบบของโปรแกรมการวจยแบบกลมตวอยางกลมเดยวทมการทดสอบกอนและหลงการทดลอง (One group pre-test post-test experiment design) ซงโปรแกรมทกษะชวตมจ านวนครงในการทดลองทงหมด 12 ครง และใชเวลาครงละ 1.30 ชวโมง ผลจากการศกษาพบวา กลมตวอยางมทกษะชวตเพมขนหลงเขารวมการอบรม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01

ลเซล (สวรรณา อรรถชตวาทน. 2552: 46-47; อางองมาจาก Liesel. 2000: 211–213) ไดศกษาโปรแกรมการแนะแนวและการใหค าปรกษาเพอพฒนาทกษะชวตโดยมจดมงหมายของการ ศกษาเพอสรางโปรแกรมการแนะแนวและการใหค าปรกษา ในการพฒนาทกษะชวตทชวยในการจด การชวตของกลมตวอยางไดอยางมประสทธผล ซงทกษะชวตประกอบดวย การยอมรบตนเอง การตระหนกรในตนเอง การควบคมอารมณของตนเอง การเพมแรงจงใจ การมองโลกในแงด

56

และการรจกอดทน โปรแกรมการแนะแนวและการใหค าปรกษาในการพฒนาทกษะชวตนน พฒนามาจากพนฐานทฤษฎการบ าบดของเหตผลและพฤตกรรม ตลอดจนแนวคดดานความฉลาดทางอารมณ ผลของการศกษาพบวา กลมตวอยางสามารถพฒนาทกษะชวตของตนเองเพมขน หลงจากการเขารบการทดลอง โดยสามารถไปใชในชวตประจ าวนของตนเองไดอยางมประสทธภาพ

เอดเวอรสเดน (สวรรณา อรรถชตวาทน. 2552: 47; อางองจาก Edversden. 2001: 301– 324) ไดศกษาความรดานทกษะชวตของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายทงในเขตเมองและเขตนอกเมองในอลลนอย โดยวตถประสงคของการศกษา เพอวดระดบความรดานทกษะชวตของนกเรยนมธยม ศกษาทงในเขตเมองและนอกเมอง ผลจากการศกษาพบวา นกเรยนทงในเขตเมองและนอกเมองมความรดานทกษะชวตอยในระดบต า และเพศไมมนยส าคญทางสถตกบความรดานทกษะชวต

เอลซาเบธ (สวรรณา อรรถชตวาทน. 2552: 47; อางองมาจาก Elizabeth. 2001: 155 – 176) ไดศกษาผลกระทบของโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตของวยรน โดยโปรแกรมของการพฒนาทกษะชวตประกอบดวยทกษะตางๆ ดงน ทกษะการตงเปาหมาย ทกษะการแกปญหา และทกษะการคนหาการสนบสนนทางสงคม โดยมวตถประสงคของการศกษา คอ การสอนใหวยรนรจกการควบคมตนเอง และมความเชอมนในตนเองเกยวกบการสรางการตดสนใจทดในอนาคตได ซงผลของการศกษาพบวา วยรนมทกษะชวตทดข นหลงจากการเขารบโปรแกรมการพฒนาทกษะชวต

ชารอน ซ และจเลยนา (สวรรณา อรรถชตวาทน. 2552: 47; อางองมาจาก Sharon; Sue; & Juliana. 2003: 74-165) ไดศกษาการสรางทกษะชวตโดยผานการเรยนรแบบมสวนรวมโดยความรวม มอและการทดลองหลงเรยนกลมตวอยางเปนนกเรยนเกรด 6 โดยเขารวมโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตหลงเลกเรยน โดยการใชกจกรรมการเรยนรแบบมสวนรวมและการทดลอง ผลจากการ ศกษาพบวา กลมตวอยางมพฒนาการทกษะชวตทางสงคมเพมขน และประสบความส าเรจในการเรยนเพมขน

สลกเกอร และคนอนๆ (สวรรณา อรรถชตวาทน. 2552: 48; อางองมาจาก Slicker & etal. 2005: 227–245) ไดศกษาความสมพนธระหวางรปแบบการเลยงดของพอแม ตอการพฒนาทกษะชวตของวยรนตอนปลายในประเทศสหรฐอเมรกา โดยกลมตวอยางทศกษาเปนนกเรยนในระดบปรญญาตรชนปท 1 ในมหาวทยาลยมทเซาท จ านวน 660 คน แบงเปนเพศหญงรอยละ 68.2 และเพศชายรอยละ 22.7 มคาเฉลยอาย 17.9 ป โดยการส ารวจการรบรในพฤตกรรมการเลยงดของพอแมและการรบร

57

4.2 งำนวจยในประเทศ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

สขฤด ธชศฤงคารสกล (2543: บทคดยอ) ไดศกษาโปรแกรมเสรมสรางทกษะชวตเพอปองกนการเสพยาบาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา กระทรวง ศกษาธการ ในเขตกรงเทพมหานคร โดยประยกตแนวคดทกษะชวตขององคการอนามยโลกและกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ซงมองคประกอบ 5 ดาน คอการเหนคณคาในตนเอง ความตระหนกในตนเอง ทกษะการตดสนใจ ทกษะการปฏเสธ และพฤตกรรมการปองกนการเสพยาบาใน 5 องคประกอบ คอดานเหนคณคาในตนเอง เปนแบบมาตรสวนประมาณคา 5 ระดบ คอเหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยงจ านวน 20 ขอ มคาอ านาจจ าแนก .20-.64 และมคาความเทยงตรง .85 โดยหาคาสมประสทธแอลฟา ของครอนบาค ดานความตระหนกในตนเอง จ านวน 20 ขอ เปนแบบมาตรสวนประมาณคา 5 ระดบมคาอ านาจจ าแนก .20- .60 และมความเทยง .71 ดานทกษะการตดสนใจจ านวน 11 ขอ เปนแบบปรนย 4 ตวเลอก มคาอ านาจจ าแนก .20- .65 และมความเทยง .75 ดานทกษะการปฏเสธโดยไมเสยสมพนธภาพจ านวน 7 ขอเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก มคาอ านาจจ าแนก .20-.68และมความเทยง .52 และดานพฤตกรรมการปองกนการเสพยาบาจ านวน 22 ขอเปนแบบประเมนการปฏบต 3 ตวเลอก มคาอ านาจจ าแนก .21-.52 และมความเทยง .84 ผลการวจยพบวานกเรยนทไดรบไดรบโปรแกรมเสรมสรางทกษะชวต มการเปลยนแปลงในทางทดข นในดานทกษะการปฏเสธโดยไมเสยสมพนธภาพ สวนดานการเหนคณคาในตนเอง ความตระหนกในตนเอง ทกษะการตดสนใจเพอปองกนการเสพยาบา และพฤตกรรมการปองกนการเสพยาบากอนและหลงทดลองไมแตกตางกน

กฤษณา ตรยมณรตน (2544: บทคดยอ) ไดศกษาโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชเสรมสรางทกษะชวต ดวยการเรยนรแบบมสวนรวมทมพฤตกรรมการปองกนการสบบหร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดการประถมศกษา อ าเภอบางบวทองจงหวดนนทบร ในการ ศกษาครงนผวจยไดก าหนดองคประกอบทกษะชวต 4 องคประกอบ และสรางแบบสอบ 4 ฉบบส าหรบวดแตละองคประกอบ ฉบบท 1 แบบประเมนความตระหนกรในตนเองเกยวกบการสบหรจ านวน 10 ขอ เปนแบบมาตรสวนประมาณคา 3 ระดบ คอ เหนดวยไมแนใจ ไมเหนดวยมการใหคะแนน 3 2 1 ส าหรบขอความทางบวกและขอความทางลบใหคะแนน 1 2 3 ฉบบท 2 แบบวดการตดสนใจไมสบหรและแกไขปญหา 5 ขอ มลกษณะเปนปรนยเลอกตอบ 4 ตวเลอก ทมการก าหนดสถานการณมาให และใหคะแนนแบบ 0 1 2 3 ฉบบท 3 แบบวดทกษะการปฏเสธโดยไมเสยสมพนธภาพ จ านวน 5 ขอ มลกษณะเปนปรนยเลอกตอบ 3 ตวเลอกทมการก าหนดสถานการณมาใหและใหคะแนน 0 1 2 ไดมการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ 5 ทาน และวเคราะหคาอ านาจจ าแนกโดยการหาคาสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวมทงฉบบไดคาอ านาจจ าแนกอยในชวง .38- .74 ,.52-.70 , .36-.55 , .21-.59 ตามล าดบ และหาคาความเทยงตรงโดยใชสมประสทธแอลฟาของครอนบาคมคา .85 .76. 70 .61 ตามล าดบผลจากการวจย

58

พบวาภายหลงไดรบโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชการเสรมสรางทกษะชวตดวยการเรยนร แบบมสวนรวมทมตอพฤตกรรมการสบบหรกลมทดลองมทกษะชวตดกวากอนไดรบโปรแกรมและดกวากลมควบคม

วนด โตะด า (2544: บทคดยอ) ไดสรางแบบวดทกษะชวตส าหรบนกเรยนชนมธยม ศกษาปท 3 ซงแบบวดฉบบนประกอบดวย 9 องคประกอบ ตามกรอบแนวคดทกษะชวตของกรมสขภาพจต คอ ความคดวเคราะห ความคดสรางสรรค การสรางสมพนธภาพและการสอสาร การตดสนใจและการแกปญหา การจดการกบอารมณและความเครยด การตระหนกรในตน ความเหนใจผอน ความภมใจในตนเอง ความรบผดชอบตอสงคม กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ของโรงเรยนมธยมศกษากรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร จ านวน 849 คน ลกษณะของเครองมอเปนแบบสอบเอมอคว ไดมการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญจ านวน 8 ทาน ผลจากการศกษาพบวาคาอ านาจจ าแนกของแบบวดทกษะชวตอยในชวง 0.013 - 0.729 และมคาความยากตงแต -2.749 - 7.969 คาความเทยงตรงของแบบวดทงฉบบมคา 0.62 และคาความเทยงตรงในการตรวจใหคะแนนของผตรวจ 3 คน เทากบ 0.851 พจารณาความเทยงตรงเชงโครงสรางโดยวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบท 2 มคาดชนระดบความกลมกลน 0.98 คาดชนความสอดคลอง 0.84 และคาความตรงตามสภาพโดยหาคาสมประสทธสหสมพนธ 0.67-0.825 และไดมการสรางเกณฑปกตจ าแนกตาม เพศ โดยเทยบจากต าแหนงเปอรเซนตไทล

ณฏยา ผาดจนทก (2545: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางตวแปรดานสวนตว ดานครอบครวและดานสงแวดลอมทางการเรยนกบทกษะชวตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา จงหวดลพบร พบวาตวแปรทมความสมพนธทางบวกกบ ทกษะ ชวตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 คอ เพศหญง ผลสมฤทธทางการเรยน สมพนธภาพระหวางนกเรยนกบผปกครอง บรรยากาศทางการเรยนการสอน สมพนธภาพระหวางนกเรยนกบครและสมพนธภาพระหวางนกเรยนกบเพอน ตวแปรทมความสมพนธทางลบกบทกษะชวต คอ เพศชาย สวนตวแปรทไมมความสมพนธกบทกษะชวต คอสถานภาพบดามารดาเปนค สถานภาพบดามารดาเปนมาย ฐานะทางเศรษฐกจของครอบคว และอาชพผปกครอง ตวพยากรณเรยงล าดบจากสงผลมากทสดไปยงนอยทสด คอสมพนธภาพระหวางนกเรยนกบคร เพศชาย และสมพนธภาพระหวางนกเรยนกบเพอน ซงตวแปรทง 3 ดานน สามารถอธบายความแปรปรวนของทกษะชวตไดรอยละ 26.60

พรด ลมปรตนากร (2547: 109-112) ไดศกษาเกยวกบผลของโปรแกรมสขศกษา ประยกตใชการเสรมสรางทกษะชวต ดวยการเรยนรแบบมสวนรวมทมตอทกษะชวตในการปองกนพฤตกรรม ความรนแรงของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนมธยมวดดสตาราม ผลการวจยพบวา นกเรยน ทไดรบโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชการเสรมสรางทกษะชวต ดวยการเรยนรแบบมสวนรวมมทกษะการแกปญหา การจดการกบอารมณ การสอสารดกวากอนการทดลอง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และนกเรยนในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมสขศกษาโดยประยกต

59

ใชการเสรมสรางทกษะชวต ดวยการเรยนรแบบมสวนรวมมทกษะการแกปญหา การจดการกบอารมณ การสอสารดกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ษมาพร ศรอทยาจต (2548: บทคดยอ) ไดวเคราะหความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยบางประการทสงผลตอทกษะชวตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนขยายโอกาสทางการ ศกษาจงหวดนครนายก พบวา ปจจยทมอทธพลทางตรงตอทกษะชวตมากทสด คอ ผลสมฤทธทางการเรยน รองลงมาตามล าดบ คอ สภาพแวดลอมในโรงเรยน การปรบตว แรงจงใจใฝสมฤทธ สมพนธภาพในครอบครวและการสนบสนนทางสงคม ตวแปรทมอทธพลทางออมตอทกษะชวต โดย ผานแรงจงใจใฝสมฤทธ ผลสมฤทธทางการเรยน การปรบตวและการสนบสนนทางสงคม คอสมพนธภาพภายในครอบครว มคาเทากบ .255 สวนผลสมฤทธทางการเรยนและการสนบสนนทางสงคม มอทธพลทางออมตอทกษะชวต โดยผานการปรบตว มคาเทากบ .239 และ .150 ตามล าดบ แรงจงใจใฝสมฤทธและสภาพแวดลอมในโรงเรยนมอทธพลทางออมตอทกษะชวต โดยผานผล สมฤทธทางการเรยน การปรบตว มคาเทากบ .137 และ .050 ตามล าดบ

นธมา หงษข า (2549: 168-173) ไดศกษาการพฒนาแบบประเมนทกษะชวตระดบ ประถมศกษาปท 6 สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตพนทการศกษาสงขลา พรอมทงหาคณภาพและสรางเกณฑปกต ผลการศกษาพบวาแบบทดสอบวดการปฏบตทกษะชวตในดานการตดสนใจและการแกปญหามความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต .75 ถง 1.00 อ านาจจ าแนก .28 ถง .49 สมประสทธความเชอมน .87ความเชอมนของเกณฑ .99 มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เกณฑปกตมดบระหวาง 2 ถง 40 และคะแนนเกณฑปกต T4 ถง T83แบบทดสอบวดการปฏบตทกษะชวตในดานความรบผดชอบตอสงคม มความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต .75 ถง 1.00 อ านาจจ าแนก .31 ถง .69 สมประสทธความเชอมน .88 ความเชอมนของเกณฑ .97 มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เกณฑปกตมดบระหวาง 12 ถง 32 และคะแนนเกณฑปกต T26 ถง T68 แบบทดสอบการวดการปฏบตในดานการจดการอารมณกบความเครยด มความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต .75 ถง 1.00 อ านาจจ าแนก .54 ถง .75 สมประสทธความเชอมน .90 ความเชอมนของเกณฑ .99 มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เกณฑปกตมดบระหวาง 1 ถง 32 และคะแนนเกณฑปกต T3 ถง T82 แบบประเมนทกษะชวตในดานความคดวเคราะหวจารณ ความคดสรางสรรค ความตระหนกรในตนเอง ความเหนใจผอน ความภมใจใจตนเอง การสรางสมพนธภาพและการสอสาร มความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต .75 ถง 1.00 อ านาจจ าแนก .54 ถง .75 มคาสมประสทธความเทยงตรงเชงโครงสรางรายขอกบรายดานอยในชวง .35 - .66 และรายดานกบรายทงฉบบอยในชวง .72 - .89 สมประสทธความเชอมน .90 ความเชอมนของเกณฑ .99 มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เกณฑปกตมดบระหวาง 1 ถง 32 และคะแนนเกณฑปกต T3 ถง T82

สทธมา สทธศกด (2549: 109-111) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความสามารถในการแกปญหาดานการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในเขตพนทการ ศกษานครปฐม เขต 1 พบวา แรงจงใจใฝสมฤทธ มความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการ

60

แกไขปญหาดานการเรยนทงนอาจเนองมาจากแรงจงใจใฝสมฤทธนนเปนความปรารถนาภายในจตใจของ บคคลเราทจะกระท าสงใดสงหนงใหดทสด และประสบความส าเรจตามทตนตงใจไวโดยอาศยความพยายาม อดทน มมานะในสงทตนตองการกระท านน เพอมงไปสผลลพธทไดในอนาคตใหออกมาดทสดเทาทจะเปนไปได

ปทมา วรรณลกษณ (2550: บทคดยอ) ไดศกษาพฒนาการทกษะชวต ของนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพประเภทวชาคหกรรม ทมลกษณะมงอนาคตตางลกษณะกน ในสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ เขตภาคกลาง โดยมเจตนารมณ เพอศกษาพฒนาการทกษะชวตของนกเรยนตามระดบชนเรยน ผลการวจย พบวา นกเรยนสวนมากมลกษณะมงอนาคตสง คดเปนรอยละ 61.34 มทกษะชวตดานการสอสารอยางมประสทธภาพสงกวานกเรยนประกาศนยบตรวชาชพปท 1 ในขณะทนกเรยนประกาศนยบตรวชาชพปท 1 และปท 2 มทกษะชวตดานการจดการกบอารมณสงกวานกเรยนประกาศนยบตรวชาชพปท 3 สวนทกษะชวตดานการตดสนใจ การแกไขปญหา การสรางสมพนธภาพระหวางบคคล และดานการจดการกบความเครยด ไมพบวามความแตกตางกนระหวางชนป นกเรยนทมลกษณะมงอนาคตสงมทกษะชวตเกอบทกดานสงกวานกเรยนทมลกษณะมงอนาคตกลาง ยกเวนดานการแกไขปญหาเทานนทมทกษะชวตไมแตกตางกน สวนลกษณะผลปฏสมพนธของระดบชนและลกษณะมงอนาคต ทสงผลตอทกษะชวต สะทอนใหเหนพฒนาการของทกษะชวตของนกเรยนทมลกษณะมงอนาคตสง และลกษณะมงอนาคตกลางของนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพปท 1 ปท 2 และปท 3 วาเปนรปแบบเดยวกน คอ มแนวโนมเพมขนจากประกาศนยบตรวชาชพปท 1 สปท 2 และมแนวโนมลดลงในปท 3

สกล วรเจรญศร. (2550: บทคดยอ) ไดศกษาองคประกอบของทกษะชวตและสรางโมเดลกลมฝกอบรม เพอพฒนาทกษะชวตของนกเรยนวยรน กลมตวอยางทใชในการวจย คอ นกเรยนวยรนทก าลงศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสงปท 1 และ 2 สงกดส านกงานการอาชวศกษากรงเทพมหานคร แบงเปน 2 กลม คอ กลมตวอยางกลมแรกทใชในการศกษาองคประกอบของทกษะชวต เปนนกเรยนวยรนทก าลงศกษาในระดบชนประกาศนยบตรวชาชพชนสง ชนปท 1 และ 2 จ านวน1,196 คน สวนกลมตวอยางกลมทสอง เปนนกเรยนวยรนระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง ปท 2ของวทยาลยพณชยการธนบร จ านวน 24 คน สมอยางงายแบงเปนสองกลม คอ กลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 12 คน กลมทดลองเขารวมกลมฝกอบรมเพอพฒนาทกษะชวต สวนกลมควบคมไมไดรบการฝกอบรมใด ๆผลการวจยสรปไดดงน การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของทกษะชวตของนกเรยนวยรน พบวา โมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของทกษะชวต ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก องคประกอบทกษะดานสงคม องคประกอบทกษะดานความคด และองคประกอบทกษะดานการเผชญทางอารมณ มคาความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ มน าหนกองคประกอบมาตรฐานอยในเกณฑสง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และสามารถวดองคประกอบของทกษะชวตได โมเดลกลมฝกอบรม

61

เพอพฒนาทกษะชวต ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ ขนเรมตน ขนด าเนนการ และขนยตการฝกอบรม โดยมการประยกตทฤษฎและเทคนคการใหค าปรกษา ตลอดทงเทคนคทางจตวทยามาใชในการพฒนาทกษะชวต ทกษะชวตโดยรวมและรายองคประกอบของกลมทดลองทเขารวมกลมฝกอบรม กอนการทดลอง หลงการทดลอง และระยะตดตามผล แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมฝกอบรมมผลใหทกษะชวตของนกเรยนวยรนเปลยนแปลงในทางทดขนทกษะชวตโดยรวมและรายองคประกอบของกลมทดลองทเขารวมกลมฝกอบรม และกลมควบคม กอนการทดลอง หลงการทดลองและระยะตดตามผล แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

นสตา องกล (2552: 92 - 93) ไดศกษาการศกษาปจจยบางประการทสงผลตอทกษะชวตของนกเรยนชวงชนท 3 สงกดกรงเทพมหานคร เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบสอบ ถามวดทกษะชวต การมองโลกในแงด สภาพแวดลอมทางการเรยน การอบรมสงสอนของพอแม/ผปกครอง และแบบทดสอบวดความสามารถดานเหตผล ทมคาความเชอมน .947, .833, .890, .875 และ.846 ตามล าดบ ท าการวเคราะหขอมลโดยใชวธวเคราะหการถดถอยพหคณแบบตวแปรตามเอกนาม (MR) และตวแปรตามพหนาม (MMR) ผลการวจยพบวา ตวแปรปจจยไดแก ความสามารถดานเหตผล การมองโลกในแงด สภาพแวดลอมทางการเรยน และการอบรมสงสอนของพอแม/ผปกครองมความสมพนธกบทกษะชวตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยสหสมพนธพหคณทวเคราะหแบบตวแปรเอกนามระหวางตวแปรปจจยกบทกษะชวตมคา .620 และมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 สามารถอธบายรวมกนไดรอยละ 38.4 สหสมพนธพหคณทวเคราะหแบบตวแปรพหนามมคาวลคสแลมปดา (Λ) .579 และสหสมพนธพหคณระหวางตวแปรปจจยกบทกษะชวตดานการรจกตนเอง ดานการคดตดสนใจและแกปญหา ดานการแสวงหาความร ดานการปรบตวและดานการสอสารและการสรางสมพนธภาพ มความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยสมประสทธสหสมพนธพหคณมคา .517, .497, .423, .468 และ .427 ตาม ล าดบ เมอพจารณาคาน าหนกความส าคญของตวแปรปจจยทสงผลตอทกษะชวต พบวาคาน าหนกความส าคญของตวแปรปจจยทสงผลตอทกษะชวตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 ไดแก สภาพ แวดลอมทางการเรยน การมองโลกในแงด และการอบรมสงสอนของพอแม/ผปกครอง คาน าหนกความส าคญของตวแปรปจจยทสงผลตอทกษะชวตรายดานพบวา คาน าหนกความส าคญของตวแปรทสงผลตอทกษะชวตทกดานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ไดแก การมองโลกในแงด และสภาพแวดลอมทางการเรยน สวนปจจยการอบรมสงสอนของพอแม/ผปกครองสงผลตอทกษะชวตดานการรจกตนเอง ดานการคดตดสนใจและแกปญหา ดานการแสวงหาความรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

สวรรณา อรรถชตวาทน. (2552: 92- 94) ไดศกษาการสรางแบบวดทกษะการคดขนสงดานการด าเนนชวตของนกเรยนชวงชนท 3 ผลการวจยพบวา ดานการสรางแบบวดทกษะการคดขนสงดานการด าเนนชวตส าหรบนกเรยนระดบชวงชนท 3 มคาความยากงายแตละดาน อยระหวาง

62

0.258 - 0.781 คาอ านาจจ าแกแตละดานอยระหวาง 0.213 - 0.546 คาความเทยงตรงเชงโครงสรางของแบบวดตรวจสอบดวยวธวเคราะหองคประกอบ เมอพจารณาทกษะการคดขนสงดานการด าเนนชวตแตละดาน มคาน าหนกองคประกอบของอยระหวาง 0.319 – 0.667 และคาไอเกนอยระหวาง7.679–16.495 คาความเชอมนของแบบวดทกษะการคดขนสงดานการด าเนนชวตทงฉบบมคาความเชอมนตามสตร KR-20 มคา 0.879 และคาความเชอมนตามสตรสมประสทธ rB (Coefficient rB ) มคา 0.880 ผลการตรวจสอบโดยการเปรยบเทยบคาเฉลยทกษะการด าเนนชวตของนกเรยนทมเพศและระดบชน ตางกนดวยการวเคราะหความแปรปรวนพหคณแบบสองทาง (Two-Way MANOVA) เปรยบเทยบทกษะการด าเนนชวตดวยการวเคราะหความแปรปรวนหนงตวแปร(Univariate Test) และทดสอบภายหลงดวย ดวยวธ Scheffe’s เมอจ าแนกตามเพศระหวางเพศชายและเพศหญง ผลการวจยพบวา นกเรยนทมเพศตางกนมทกษะการด าเนนชวต ดานการระบประเดนปญหา ดานการก าหนดล าดบแนวคด ดานการประเมนความเหมาะสม และดานการตดสนใจ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนหญงมทกษะการด าเนนชวตดานการระบประเดนปญหา ดานการก าหนดล าดบแนวคด ดานการประเมนความเหมาะสม และดานการตดสนใจ สงกวานกเรยนชาย เมอจ าแนกตามระดบชน ผลการวจยพบวา นกเรยนทมระดบชนตางกน มทกษะการด าเนนชวต ดานการระบประเดนปญหา ดานการก าหนดล าดบแนวคด และดานการประเมนความเหมาะสมของนกเรยนชนมธยมศกษาป ท 1 มระดบการคดต ากวาในระดบชน มธยมศกษาปท 2 และนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 มระดบการคดต ากวานกเรยนระดบชน มธยมศกษาปท 3 อยางมนยส าคญทระดบ .01 ดานการตดสนใจของนกเรยนในระดบชนมธยม ศกษาปท 1 มระดบความคดต ากวาระดบชน มธยมศกษาปท 3 อยางมนยส าคญทระดบ .01ไมพบปฏสมพนธระหวางเพศและระดบชนทสงผลตอทกษะการด าเนนชวตดานการระบประเดนปญหาดานการก าหนดล าดบแนวคดดานการประเมนความเหมาะสม และดานการตดสนใจ

ดวงกมล พรหมชย (2553: บทคดยอ) ไดศกษาปจจยบางประการดานคณลกษณะสวนบคคลและดานสภาพแวดลอมทสงผลตอทกษะชวตของนกศกษาระดบปรญญาตรมหาวทยาลย มหดล ผลการวจยพบวา ปจจยดานคณลกษณะสวนบคคล ไดแก ผลสมฤทธทางการเรยน เจตคตตอสาขาวชาทศกษาและแรงจงใจใฝสมฤทธ สงผลตอทกษะชวตในดานตางๆ ดงน ในกลมนกศกษาชนปท 1 พบวาเจตคตตอสาขาวชาทศกษา สงผลตอทกษะชวตดานการตดสนใจและการแกไขปญหาและแรงจงใจใฝสมฤทธสงผลตอทกษะชวตดานการคดวเคราะหวจารณ และความคดสราง สรรคและดานการตดสนใจและการแกไขปญหา ในกลมนกศกษาชนปท 2 พบวาผลสมฤทธทางการเรยนสงผลทางลบตอทกษะชวต ดานการสรางสมพนธภาพและการสอสารเจตคตตอสาขาวชาทศกษาสงผลตอทกษะชวตดานความตระหนกรในตนเองและความเหนใจผอน ดานการตดสนใจและการแกไขปญหา และดานการจดการกบอารมณและความเครยดและแรงจงใจใฝสมฤทธ สงผลตอทกษะชวตดานการคดวเคราะหวจารณและความคดสรางสรรค ในกลมนกศกษาสาขาวชาวทยา ศาสตรสขภาพ พบวาแรงจงใจใฝสมฤทธสงผลตอทกษะชวตดานการคดวเคราะหวจารณและความ คดสรางสรรค และในกลมนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยพบวาเจตคตตอสาขาวชาท

63

ศกษาสงผลตอทกษะ ชวตดานการจดการกบอารมณและความเครยดและแรงจงใจใฝสมฤทธ สงผลตอทกษะชวตดานการคดวเคราะหวจารณและความคดสรางสรรค ดานการสรางสมพนธภาพและการสอสาร และดานการตดสนใจและการแกไขปญหาปจจยดานสภาพแวดลอม ไดแก การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย การอบรมเลยงดแบบเขมงวดกวดขนการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลยและการปรบตวตอสภาพ แวดลอมในมหาวทยาลย สงผลตอทกษะชวตในดานตางๆ ดงน ในกลมนกศกษาชนปท 1 พบวาการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตยสงผลตอทกษะชวต ดานการสรางสมพนธภาพและการสอสาร และดานการจดการกบอารมณและความเครยด การอบรมเลยงดแบบเขมงวดกวดขน สงผลทางลบตอทกษะชวตดานการตดสนใจและการแกไขปญหา และการปรบตวตอสภาพแวดลอมในมหาวทยาลย สงผลตอทกษะชวตทง 5 ดาน ของนกศกษาทง 2 ชนป ในกลมนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ พบวา การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย สงผลตอทกษะชวตดานการสรางสมพนธภาพและการสอสาร การอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลยสงผลตอทกษะชวตดานการคดวเคราะหวจารณ และความคดสรางสรรค และการปรบตวตอสภาพแวดลอมในมหาวทยาลย สงผลตอทกษะชวตทง 5 ดาน และในกลมนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พบวาการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย สงผลตอทกษะชวตดานการจดการกบอารมณและความเครยด การอบรมเลยงดแบบเขมงวดกวดขนสงผลทางลบตอทกษะชวตดานการตดสนใจและการแกไขปญหา และการปรบ ตวตอสภาพแวดลอมในมหาวทยาลย สงผลตอทกษะชวตดานความตระหนกรในตนเองและความ เหนใจผอนดานการสรางสมพนธภาพและการสอสาร ดานการตดสนใจและการแกไขปญหา และดานการจดการกบอารมณและความเครยด เฉลยว ผลพกล. (2554: บทคดยอ). ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชการเสรมสรางทกษะชวตเพอปองกนโรคเอดสของนกเรยนระดบชวงชนท 3 ในเขตอ าเภอลาดบวหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา ทกษะชวตทผวจยไดเลอกมาท าการศกษาม 4 องคประกอบ ไดแก ความตระหนกในตนเอง การเหนคณคาในตนเอง การตดสนใจและแกปญหาอยางมเหตผล การสอสารและความสมพนธระหวางบคคล กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน เปนนกเรยนชายและนกเรยนหญงระดบชวงชนท 3 จ านวน 2 โรงเรยน จ านวน 90 คน แบงเปนกลมทดลอง 43 คน และกลมควบคม 47 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง ไดโรงเรยนกลมทดลอง คอ โรงเรยนวดโสภณเจตการาม และ โรงเรยนกลมควบคม คอ โรงเรยนวดใหมหญาไทร

64

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรอง การศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 ผวจย ไดด าเนนการตามขนตอน ดงน 1. การก าหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง

2. เครองมอทใชในการวจย 3. ขนตอนการสรางและตรวจสอบคณภาพเครองมอในการวจย 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะห

1. กำรก ำหนดประชำกรและเลอกกลมตวอยำง

ประชำกร

ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 510 คน กลมตวอยำง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบ ชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 230 คน ซงไดมาโดยวธการสมอยางงาย (simple random sampling) โดยใชตารางส าเรจรปของ เครจซและมอรแกน (ธรวฒ เอกะกล. 2543; อางองจาก Krejcie & Morgan, 1970,) ก าหนดใหสดสวนของลกษณะทสนใจในประชากร เทากบ 0.5 ระดบความคลาดเคลอนทยอมรบได 5% และระดบความเชอมน 95% ปรากฏวาตองใชกลมตวอยาง 226 คน และการศกษาวจยครงนผวจยใชกลมตวอยาง 230 คน 2. เครองมอทใชในกำรวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามวดความ สามารถการใชทกษะชวตทผวจยสรางขน ตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย

65

ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน จ านวน 10 ขอ ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค จ านวน 10 ขอ ดานการจดการกบอารมณและความเครยด จ านวน 10 ขอ ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน จ านวน 10 ขอ รวมทงฉบบ จ านวน 40 ขอ ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale ) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ ซงใชเปนขอความแทนตวเลขดงน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด การใหคะแนน เปน 5, 4, 3, 2 และ 1 ส าหรบขอความทางบวก และขอความทางลบใหคะแนน 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามล าดบ รวมเปนแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จ านวน 1 ฉบบ 40 ขอ 3. ข นตอนกำรสรำงและตรวจสอบคณภำพเครองมอในกำรวจย

ในการด าเนนการสรางแบบสอบถามครงน ผวจยสรางขนใหครอบคลมพฤตกรรมทกษะ ชวตทคาดหวงและตวชวด ตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะ กรรมการการศกษาขนพนฐาน ใหขอค าถามทสรางขนใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงทเกดขนในปจจบนของนกเรยนโดยมวธการด าเนนการสรางและรายละเอยดการหาคณภาพของเครองมอ ไดด าเนนการตามขนตอน ดงภาพประกอบ 2

66

ทดลองใชกบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถาม

คดออก

พจารณาคดเลอกขอค าถาม ไมผานเกณฑ ทมความเทยงตรงเชงพนจและครอบคลมนยาม ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ คดเลอกขอค าถาม โดยพจารณาคาอ านาจจ าแนก ผานเกณฑ

ภาพประกอบ 2 ล าดบขนตอนในการสรางและหาคณภาพของแบบสอบถามวดความสามารถการใช ทกษะชวต

จากภาพประกอบ 2 ล าดบขนตอนในการสรางและหาคณภาพของแบบสอบถามวดความ สามารถการใชทกษะชวต ผวจยไดด าเนนการสรางตามขนตอนโดยมรายละเอยด ดงน

ก าหนดจดมงหมายในการสรางแบบสอบถาม

ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจโดยผเชยวชาญ

วพากษและปรบแกขอค าถาม

ศกษาทฤษฎ หลกสตร เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

เขยนขอค าถามตามนยามปฏบตการและตามแผนการเขยนขอค าถาม

เขยนนยามปฏบตการและก าหนดแผนการเขยนขอค าถาม

ทดลองใชกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยาง แลวตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถาม

67

1. ก าหนดจดมงหมายในการสรางแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต

เพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2554

2. ศกษาทฤษฎ หลกสตร เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาทฤษฎ หลกสตร เอกสาร และงานวจย ทเกยวกบ ความสามารถการใช ทกษะชวต ดงน 2.1 ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบ การพฒนาทกษะชวตในระบบการศกษา ขนพนฐานพทธศกราช 2551 2.2 ศกษาทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบ ความหมาย แนวคดและทฤษฎ องคประกอบความส าคญ และ การพฒนาทกษะชวตส าหรบนกเรยน 2.3 ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบทกษะชวต

3. เขยนนยามเชงปฏบตการความสามารถการใชทกษะชวต จากพฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวงและตวชวด จ าแนกตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถมศกษา 4 ดาน ซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรคดานการจดการกบอารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

4. เขยนขอค าถามตามนยามเชงปฏบตและตามแผนการเขยนขอค าถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ใหมความครอบคลมตามโครงสรางของนยามเชงปฏบตการและเปนไปตามแผน การเขยนขอค าถาม คอ 4.1 แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ผวจยสรางตามองคประกอบทกษะ ชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 1 ฉบบ จ านวน 40 ขอ ดงน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน จ านวน 10 ขอ ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค จ านวน 10 ขอ ดานการจดการกบอารมณและความเครยด จ านวน 10 ขอ ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน จ านวน 10 ขอ รวมทงฉบบ จ านวน 40 ขอ

ซงแสดงรายละเอยดตามพฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวงและตวชวด จ าแนกตามองค ประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดงน

68

องคประกอบท 1 ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

พฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวง ตวชวด จ านวนขอ

1. คนพบความชอบ ความถนด และความสามารถของตนเอง

1.1 แสดงสงทตนเองชอบและภาคภมใจ 1.2 แสดงความสามารถของตนเองใหผอนรบร

1

2. คนพบจดเดนจดดอยของ ตนเอง

2.1 บอกจดเดนจดดอยของตนเองได 2.2 เลอกท ากจกรรมตามความสนใจของตนเอง รวมกบผอนได

2

3. ยอมรบความแตกตางระหวาง ตนเองและผอน

ยอมรบในความแตกตางทางกาย ทางความคด ความรสก และพฤตกรรมของตนเองและผอน

1

4. มองตนเองและผอนในแงบวก แสดงความรสกทดตอตนเองและผอน 1

5. เคารพสทธของตนเองและ ผอน

5.1 ใชสทธของตนเองในโอกาสตางๆ 5.2 ไมละเมดสทธผอ น

1

6. รกและเหนคณคาในตนเอง และผอน

6.1 ชนชมในความส าเรจของตนเองและผอนได 6.2 พงตนเองได 6.3 ปฏบตตนเปนประโยชนตอตนเองครอบครว และสงคม

2

7. มความภาคภมใจในตนเอง และผอน

7.1 แสดงออกในสงทตนเองภาคภมใจอยาง เหมาะสม 7.2 บอก/ บรรยาย / เลาความดหรอความ ภาคภมใจของเพอนใหผอนรบร

1

8. มความเชอมนในตนเองและ ผอน

8.1 กลาแสดงความคด ความรสกและการกระท า ของตนเองดวยความมนใจ 8.2 ยอมรบความคด ความรสกและการกระท าทด ของผอน

1

รวม 10

69

องคประกอบท 2 การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

พฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวง ตวชวด จ านวนขอ

1. รจกสงเกต ตงค าถาม และ แสวงหาค าตอบ

1.1 ตงค าถามทน าไปสค าตอบทเปนแนวทางใน การแกไขปญหาในสถานการณตางๆ 1.2 มทกษะในการสงเกต และมแนวทางหาค าตอบ

2

2. วเคราะหความนาเชอถอของ ขอมลขาวสารไดสมเหต สมผล

วเคราะหจ าแนกแยกแยะขอมลขาวสารและสถานการณตางๆ รอบตวดวยเหตผลทเชอถอได

2

3. ประเมนสถานการณและ น าไปประยกต ใชในชวต ประจ าวนได

คาดคะเนความเสยงจากสถานการณทเผชญในชวตประจ าวนอยางมเหตผล

2

4. มจนตนาการและมความสารถ ในการคดเชอมโยง

สรางผลงานและแสดงผลงานทเกดจากการคดเชอมโยงและจนตนาการ

1

5. รจกวพากษ วจารณบน พนฐานของขอมลสารสนเทศ ทถกตอง

วพากษ วจารณตามหลกการเหตผลและใชขอมลสารสนเทศทถกตองสนบสนน

1

6. รจกวธการและขนตอนการ ตดสนใจและแกไขปญหาท ถกตอง

วเคราะหสาเหตของปญหา และเลอกแกไขปญหาดวยวธการทสรางสรรคถกตอง เหมาะสมกบสถานการณ

2

รวม 10

70

องคประกอบท 3 การจดการกบอารมณและความเครยด

พฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวง ตวชวด จ านวนขอ

1. รเทาทนอารมณตนเอง

1.1 จ าแนกอารมณตางๆ ทเกดขนกบตนเองได 1.2 แสดงอารมณ ความรสกของตนเองได เหมาะสมกบสถานการณตางๆ

2

2. ควบคมอารมณของตนเองได

ควบคมอารมณ ความรสกของตนเองในสถานการณตางๆ ได

2

3. จดการกบอารมณตนเองได อยางเหมาะสม

จดการกบอารมณตนเองทเกดขนอยางฉบพลนทอาจกอใหเกดปญหาดวยวธการทเหมาะสมและสรางสรรค

1

4. มวธผอนคลายอารมณและ ความเครยดใหกบตนเอง

ผอนคลายอารมณและความเครยดดวยวธการทเหมาะสมและสรางสรรค

1

5. สรางแรง จงใจใหตนเอง

ก าหนดแนวทางหรอวธการสรางก าลงใจใหกบตนเอง

1

6. ยตขอขดแยงในกลมเพอน ดวยสนตวธ

เสนอแนวทางออกของขอขดแยงในกลมเพอนดวยเหตผลและขอเทจจรงทถกตองและใชวธการเชงบวก

1

7. รจกสรางความสขใหกบ ตนเอง

7.1 วเคราะหและเลอกวธการ/กจกรรม ทท าให ตนเองมความสขไดอยางเหมาะสม 7.2 มอารมณขน

2

รวม 10

71

องคประกอบท 4 การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

พฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวง ตวชวด จ านวนขอ

1. เปนผฟงทด 1.1 ฟงผอนอยางตงใจและรบรถงความรสกและ ความตองการของผพด 1.2 รกษาความลบของเพอน

2

2. ใชภาษาและกรยาทเหมาะสม ในการสอสาร

ใชภาษาพด ภาษากาย ทท าใหผอนผอนคลาย สบายใจ ไมกอใหเกดความขดแยงหรอความรนแรงได

1

3. รจกเอาใจเขามาใสใจเรา แสดงออกหรอสะทอนความรสกหรอการกระท าของตนเองทแสดงวาเขาใจและใสใจผอน

1

4. รจกแสดงความคด ความรสก ความชนชม และการกระท าท ดงามใหผอนรบร

4.1 ชนชมความส าเรจ ความสามารถ และการ กระท าทดของเพอนดวยค าพด ภาษากาย หรอ สญลกษณได 4.2 กลายนยนความคด ความรสก และเหตผลทด ใหผอนรบรได

2

5. รจกปฏเสธ ตอรองและรองขอ ความชวยเหลอในสถานการณ เสยง

5.1 หลกเลยงสถานการณทเสยงตอความไม ปลอดภยของตนเอง 5.2 ปฏเสธในสงทควรปฏเสธโดยไมเสย สมพนธภาพ หรอเสยใจ 5.3 ขอความชวยเหลอเมออยในภาวะวกฤตได

2

6. ใหความรวมมอและท างาน รวมกบผอนไดอยาง สรางสรรค

6.1 ท างานรวมกบผอนบนพนฐานความเปน ประชาธปไตย 6.2 ท างานรวมกบผอนไดราบรนและมความส าเรจ

1

7. ปฏบตตามกฎ กตกาและ ระเบยบของสงคม

ปฏบตตามกฎ ขอตกลงของกลม /ชนเรยน / สงคม

1

รวม 10

4.2 สรางแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ

72

5. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตทสรางขน มาพจารณาปรบแกขอค า ถามใหขอค าถามมความเทยงตรงและครอบคลมโครงสรางทฤษฎและคดเลอกขอค าถาม เพอจด พมพเปนแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต 1 ฉบบ จ านวน 40 ขอ

6. ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity) โดยใหผเชยวชาญทมวฒการศกษาปรญญาโทสาขาการวดผลการศกษา ทมประสบการณท างานในการท างานมาแลวไมต ากวา 5 ป จ านวน 3 ทาน พจารณาความสอดคลองของขอค าถามกบนยามศพทเฉพาะ รวมทงความเหมาะสมของการใชภาษาในขอค าถามและความสอดคลองของขอค าถามกบนยามเชงปฏบตการในแตละองค ประกอบ จ านวน 40 ขอ ทผวจยสรางขน ค านวณหาคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) โดยรวมความเหนในชองเหนดวย (+1) ไมแนใจ (0) และ ไมเหนดวย (-1) แลวหาคาเฉลยโดยใชวธของโรวเนลล และแฮมเบลตน (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2543: 249) จะตองมคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) ตงแต 0.5 ขนไป จงจะถอวาขอค าถามนนวดไดสอดคลองกบนยามเชงปฏบตการ ไดคาดชนความสอดคลอง มคาเทากบ 1.00 ทกขอ

7. ทดลองใช (Try Out) น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ทคดเลอก และปรบแกขอค าถามจากการตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจโดยผเชยวชาญแลว ไปเกบขอมลกบ นกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 ทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน เพอตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ดานคาอ านาจจ าแนกเปนรายขอ โดยการหาคาสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item–total Correlation) ใชสตรการหาคาสมประสทธสหสมพนธตามวธการของเพยรสน (Pearson Product Moment correlation Coefficient) คอขอทมคาอ านาจจ าแนก (r) มากกวา 0.20 ขนไป แสดงวาขอค าถามขอนนมคณภาพใชได โดยคดเลอกไวจ านวน 40 ขอ ซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน จ านวน 10 ขอ คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .21 - .51 ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค จ านวน 10 ขอ คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .22 - .51 ดานการจดการกบอารมณและความเครยด จ านวน 10 ขอ คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .35 - .50 และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน จ านวน 10 ขอ คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .22 - .54 และวเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยรวมทงฉบบโดยใชสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบค (Cronbach) โดยแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตมคาความเชอมนโดยรวมทงฉบบเทากบ 0.87 ดงตาราง 17 ในภาคผนวก ก

8. จดพมพแบบสอบถามและน าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต จ านวน 1 ฉบบ 40 ขอ ไปเกบขอมลกบนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชนประถมศกษาปท 6 สงกด ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558

73

ทเปนกลมตวอยาง จ านวน 230 คน เพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ปการศกษา 2558 ลกษณะของเครองมอทใชในกำรวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามวดความ สามารถการใชทกษะชวตทผวจยสรางขน ตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความ เครยด ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน โดยมรายละเอยด ดงน ค ำชแจง ขอความในแตละขอจะก าหนดสถานการณหรอเหตการณตางๆในชวตประจ าวน ใหนกเรยนอานและท าความเขาใจเกยวกบขอความนนๆ โดยใหนกเรยนท าเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยนทสด เพยงชองเดยว และกรณำตอบทกขอ ในการตดสนใจตอบ ขอใหนกเรยนพจารณาตามเกณฑ ตอไปน

มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยน มากทสด

มาก หมายถง ขอความนนตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยน มาก

ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยน ปานกลาง

นอย หมายถง ขอความนนตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยน นอย

นอยทสด หมายถง ขอความนนไมตรงกบขอเทจจรงหรอการปฏบตของนกเรยน นอยทสด

74

ขอท

ขอควำม ระดบขอเทจจรง / กำรปฏบต

มำกทสด

มำก ปำนกลำง

นอย นอยทสด

ดำนท 1 กำรตระหนกรและเหนคณคำใน ตนเองและผอน

0 ฉนพอใจในตวเองทเปนอยทกวนนเพราะคดวาเปนสงทดทสดทพอแมใหมา...........................

..........

..........

..........

..........

..........

00. ฉนกเกงไมดอยไปกวาเพอนเพยงแตเราเกงกนคนละดานเทานนเอง…………………….....

..........

..........

..........

..........

..........

ดำนท 2 กำรคดวเครำะห ตดสนใจ และ แกปญหำอยำงสรำงสรรค

0. ฉนจะไมสอบตก ถาฉนตงใจเรยนในหองเรยน

และหมนทบทวนบทเรยน............................... .......... .......... .......... .......... .......... 00. ฉนสงเกตวาโรงเรยนของเราสวยงามกวาเดม

เพราะทาสอาคารใหม / มมมสวนหยอม

เพมขน...................... .......... .......... .......... .......... .......... ดำนท 3 กำรจดกำรกบอำรมณและ

ควำมเครยด

0. เมอโดนเพอนหยอกลอฉนจะรสกไมพอใจและ

หงดหงดงาย.................................................. .......... .......... .......... .......... .......... 00. ถาฉนผดหวงฉนจะไมทกขใจ เพราะฉน

พยายามท าจนสดความสามารถ……………… ..........

..........

..........

..........

..........

ดำนท 4 กำรสรำงสมพนธภำพทดกบ ผอน

0. เมอฉนกบเพอนมปญหากน ฉนจะหาวธพดคยปรบความเขาใจกบเพอนใหได………………

..........

..........

..........

..........

..........

00. ฉนแสดงความยนดกบเพอนๆ เมอเพอนไดรบรางวลตางๆ…………………………………….

..........

..........

..........

..........

..........

วธกำรตรวจใหคะแนนและเกณฑในกำรแปลควำมหมำยคะแนน

แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด โดยขอความทางบวกมเกณฑการใหคะแนน ดงน

75

มากทสด เทากบ 5 คะแนน มาก เทากบ 4 คะแนน ปานกลาง เทากบ 3 คะแนน นอย เทากบ 2 คะแนน นอยทสด เทากบ 1 คะแนน

ส าหรบขอความทางลบมเกณฑการใหคะแนน ดงน มากทสด เทากบ 1 คะแนน มาก เทากบ 2 คะแนน ปานกลาง เทากบ 3 คะแนน นอย เทากบ 4 คะแนน นอยทสด เทากบ 5 คะแนน เกณฑกำรแปลควำมหมำยของคะแนน

โดยถอวาคะแนนเฉลยของคะแนนทไดจากแบบสอบถาม วาตกอยในชวงใด แสดงวา ความสามารถการใชทกษะชวตของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 นนเปนแบบนน ตามแนวคดของเบสต (Best, 1981: 182) ดงน

ความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวม คะแนนสงสดจะเทากบ 200 คะแนน และคะแนนต าสดจะเทากบ 50 คะแนน สามารถแปลความหมายของคะแนน ไดดงน 180.04 – 200.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบสง

140.04 – 180.03 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางสง

100.04 – 140.03 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบปานกลาง

60.04 – 100.03 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางต า

40.00 – 60.03 คะแนน นกเรยนมมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบต า

76

ความสามารถการใชทกษะชวตจ าแนกตามรายดาน คะแนนสงสดจะเทากบ 50 คะแนน และคะแนนต าสดจะเทากบ 10 คะแนน สามารถแปลความหมายของคะแนน ไดดงน 45.01 – 50.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบสง 35.01 – 45.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางสง 25.01 – 35.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบปานกลาง 15.01 – 25.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางต า 10.00 – 15.00 คะแนน นกเรยนมมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบต า ความสามารถการใชทกษะชวตจ าแนกตามรายขอ คะแนนสงสดจะเทากบ 5 คะแนน และคะแนนต าสดจะเทากบ 1 คะแนน สามารถแปลความหมายของคะแนน ไดดงน 4.51 – 5.00 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบสง 3.51 – 4.50 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางสง 2.51 – 3.50 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบปานกลาง 1.51 – 2.50 คะแนน นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบคอนขางต า 1.00 – 1.50 คะแนน นกเรยนมมความสามารถการใชทกษะชวตอยใน ระดบต า 4. กำรเกบรวบรวมขอมล

ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการเปนขนตอนตามล าดบ ดงน 1. จดเตรยมแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ใหเพยงพอกบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง 2. ประสานงานกบครประจ าชน ครผชวยประจ าชน หรอ ครประจ าวชา ระดบชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 เพอนดหมายวนทท าการเกบรวบรวมขอมล ก าหนดชวงระยะเวลาในชวงเดอนธนวาคม 2557 – เดอนมกราคม 2558

77

3. เตรยมแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ใหเพยงพอกบจ านวนนกเรยน ทเปนกลมตวอยาง ไดแก นกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 4. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ไปเกบรวบรวมขอมลกบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 230 คน ซงผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลตงแตวนท 20 ธนวาคม 2557 ถงวนท 6 มกราคม 2558 5. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ทไดจากการเกบรวบรวมขอมลมาตรวจสอบความสมบรณของการตอบ ถาการตอบไมสมบรณคดออก 6. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตฉบบทมความสมบรณ มาท าการวเคราะหขอมลโดยวธทางสถตตอไป 5. กำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล

ในการวจยครงน ผวจยน าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต มาวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมส าเรจรปมาชวยในการวเคราะหขอมล โดยด าเนนการ วเคราะหขอมล ดงน

1. ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity) โดยหาคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) 2. ตรวจสอบคาอ านาจจ าแนกของแบบสอบถามโดยการหาคาสมประสทธสหสมพนธ ระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวมจากขออนๆทเหลอทงหมด ดวยการหาสหสมพนธแบบไบซเรยล (Biserial Correlation) 3. ตรวจสอบความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( - Coefficient) ของครอนบาค (ลวน สายยศ;และ องคณา สายยศ. 2539: 218) สถตทใชในกำรวเครำะหขอมล

ในการวจยครงน ผวจยไดใชสถตในการตรวจสอบหาคณภาพเครองมอ และสถตในการวเคราะหขอมล ซงมรายละเอยด ดงน

1. สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย 1.1 หาคาสถตพนฐาน

1.1.1 คะแนนเฉลย ( X ) 1.1.2 ความเบยงเบนมาตรฐาน ( S )

78

1.2 ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity) โดยการพจารณาหาคา ดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2543: 249) ซงมสตร ดงนคอ

IOC N

R

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองทมคาตงแต 0.5 ขนไป

R แทน ผลรวมการพจารณาของของผเชยวชาญ ( ทใหคาอยระหวาง -1 ถง +1 ) N แทน จ านวนผเชยวชาญ 1.3 หาคาอ านาจจ าแนก จากคาสมประสทธสหสมพนธ ระหวางคะแนนรายขอกบคะแนน รวมจากขออนๆ ทเหลอทงหมด ดวยการหาสหสมพนธแบบไบซเรยล (Biserial Correlation) (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2538: 214 – 215)

pqS

XXr

t

qp

pb

เมอ pbr แทน คาอ านาจจ าแนกสมประสทธสหสมพนธแบบไบซเรยล

pX แทน คะแนนเฉลยของกลมทมความสามารถการใชทกษะชวต อยในระดบสง

qX แทน คะแนนเฉลยของกลมทมความสามารถการใชทกษะชวต อยในระดบต า

p แทน คาสดสวนของกลมสง

q แทน คาสดสวนของกลมต า

tS แทน คะแนนสวนเบยงเบนมาตรฐานของแบบสอบถามฉบบนน

79

1.4 หาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทเปนมาตราสวนประมาณคา โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( - Coefficient) ของครอนบาค (ลวน สายยศ;และ องคณา สายยศ. 2543: 312) ซงมสตร ดงนคอ

=

2

2

11

t

i

S

S

k

k

เมอ แทน คาสมประสทธของความเชอมนของแบบสอบถาม

k แทน จ านวนขอของแบบสอบถาม

2

iS แทน คาความแปรปรวนของคะแนนตอละขอ

2

tS แทน คาความแปรปรวนของคะแนนรวมทงฉบบของเครองมอ

80

บทท 4 ผลกำรวเครำะหขอมล

สญลกษณและอกษรยอทใชในกำรวเครำะหขอมล

เพอใหเกดความเขาใจทตรงกนในการแปลความหมายและผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดก าหนดสญลกษณและอกษรยอตางๆ ทใชในการวเคราะหขอมล ดงตอไปน

N แทน จ านวนนกเรยนในกลมตวอยาง

X แทน คะแนนเฉลยของความสามารถการใชทกษะชวตของนกเรยน

S แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน

IOC แทน คาดชนความสอดคลองระหวางขอความสถานการณ กบ พฤตกรรม ทกษะชวตทคาดหวงและตวชวดจ าแนกตามองคประกอบทกษะชวต ระดบประถมศกษา

r แทน คาอ านาจจ าแนกรายขอ

แทน คาความเชอมนของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต กำรน ำเสนอผลกำรวเครำะหขอมลและกำรแปลควำมหมำย

ผลการวจยเรอง การศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการ ศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 การน าเสนอผลการวเคราะหและการแปลความหมาย ผวจยแบงการน าเสนอออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 เปนการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลแสดงคาเฉลย และคาความเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดาน ซงจ าแนกตามตวแปรตางๆ ดงตอไปน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และ ดานการ สรางสมพนธภาพทดกบผอน เพอหาระดบของทกษะชวต

ตอนท 2 เปนการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลแสดงคาความเชอมนของแบบสอบ ถามวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดาน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( -Coefficient) ของครอนบค (Cronbach)

81

ผลกำรวเครำะหขอมล

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลแสดงคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดาน ซงจ าแนกตามตวแปรตางๆ ดง ตอไปน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแก ปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และ ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน เพอหาระดบของทกษะชวต ดงแสดงในตาราง 10 - 14

ตาราง 10 แสดงระดบความสามารถการใชทกษะชวตทไดจากคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบน มาตรฐานของคะแนนทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดานของนกเรยน

N = 230

ทกษะชวตดำน คะแนนเตม X S

กำรแปลควำมหมำย

การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและ ผอน

50 42.49 5.35 คอนขางสง

การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยาง สรางสรรค

50 39.49 5.97 คอนขางสง

การจดการกบอารมณและความเครยด

50 38.56 6.43 คอนขางสง

การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

50 38.43 6.12 คอนขางสง

รวม 200 158.97 19.38 คอนขำงสง

จากตาราง 10 พบวา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายดาน ไดแก ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกดาน

82

ตาราง 11 แสดงระดบความสามารถการใชทกษะชวตทไดจากคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบน มาตรฐานของคะแนนทกษะชวต ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

N = 230 ขอ ท

ขอความ คะแนนเตม X S

กำรแปลควำมหมำย

1. ฉนพอใจในตวเองทเปนอยทกวนนเพราะคดวาเปนสงทดทสดทพอแมใหมา

5 4.49 .73 คอนขางสง

2. ฉนกเกงไมดอยไปกวาเพอนเพยงแตเราเกงกนคนละดานเทานนเอง

5 4.31 .90 คอนขางสง

3. การไดไปทศนศกษาเปนสงทฉนชอบมากเพราะไดเรยนรส งใหมๆ

5 4.44 .91 คอนขางสง

4. ฉนจะไมเอาจดเดนของเพอนมาเปรยบเทยบกบ ตนเองแลวท าใหรสกแยลง

5 3.78 1.14 คอนขางสง

5. ไมวาใครจะต าหนรปรางของฉนอยางไรแตฉนกพอใจทเปนอยางน

5 3.88 1.19 คอนขางสง

6. ฉนไมละเลยทจะไปลงคะแนนเสยงเลอกประธานนกเรยน เพราะฉนถอวาเปนการรกษา สทธของตนเอง

5 4.47 .76 คอนขางสง

7. แมฉนจะไมไดเกรด 4 ทกวชา แตฉนกภมใจในเกรดของตนเองทไดรบ

5 4.34 1.03 คอนขางสง

8. ฉนแสดงความยนดทเพอนไดรบรางวลตางๆ 5 4.12 1.01 คอนขางสง 9. แมวาเสยงรองของฉนไมดเทานกรองแตฉนก

สามารถรองเพลงจนจบได 5 4.17 1.06 คอนขางสง

10. ฉนรบบอกเพอนวาฉนท าการบานขอทยากได 5 4.49 .73 คอนขางสง

รวม 50 42.49 5.35 คอนขางสง

จากตาราง 11 พบวา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความ สามารถการใชทกษะชวต ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ โดยมคะแนนเฉลยรายขอ อยระหวาง 4.12 - 4.49 คาความเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .73 - 1.19

83

ตาราง 12 แสดงระดบความสามารถการใชทกษะชวตทไดจากคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบน มาตรฐานของคะแนนทกษะชวต ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

N = 230

ขอ ท

ขอความ คะแนนเตม X S

กำรแปลควำมหมำย

1. ฉนจะไมสอบตก ถาฉนตงใจเรยนในหองเรยน 5 4.47 .82 คอนขางสง และหมนทบทวนบทเรยน 2. ฉนสงเกตวาโรงเรยนของเราสวยงามกวาเดม เพราะ

ทาสอาคารใหม / มมมสวนหยอมเพมขน 5 4.16

1.12

คอนขางสง

3. ฉนคดวาการทคนไทยสามารถผานวกฤตมหาอทกภยน าทวมครงนไปได เพราะความสามคค

5 4.22 1.03 คอนขางสง

4. ฉนสามารถอานบทความและสามารถจบประเดนส าคญจากบทความได

5 3.95 .88 คอนขางสง

5. เวลาขามถนน ฉนจะขามตรงทางมาลายทกครง 5 4.10 .95 คอนขางสง เพอความปลอดภยของตวฉนเอง 6. เมอท าขอสอบเสรจ ฉนจะตรวจสอบการระบาย

ค าตอบทกครงเพอปองกนความผดพลาด 5 3.93 1.06 คอนขางสง

7. ฉนสามารถน าบทบาทของตวละครทดมาปฏบตในชวตประจ าวนได

5 3.72 1.09 คอนขางสง

8. ฉนเหนดวยทโรงเรยนจดสอนเพมเตมรายวชาหลกคาบ Homeroom เนองจากสถานการณน าทวม

5 3.91 1.29 คอนขางสง

9. เมอไดรบมอบหมายงานใดๆ ฉนจะรบท าใหเสรจเรยบรอยกอนถงวนก าหนดสง

5 3.78 1.05 คอนขางสง

10. ฉนสแกนไวรสกอนดาวนโหลดขอมลจากอเมลลงในเครองคอมพวเตอรเพอลดการสะสมของไวรส

5 3.26 1.43 ปานกลาง

รวม 50 39.49 5.97 คอนขำงสง

จากตาราง 12 พบวา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรคโดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ ยกเวนขอ10) นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยรายขอ อยระหวาง 3.26 - 4.47 คาความเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง.82-1.43

84

ตาราง 13 แสดงระดบความสามารถการใชทกษะชวตทไดจากคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบน มาตรฐานของคะแนนทกษะชวต ดานการจดการกบอารมณและความเครยด N = 230 ขอ ท

ขอความ คะแนนเตม X S

กำรแปลควำมหมำย

1. เมอโดนเพอนหยอกลอฉนจะรสกไมพอใจและ 5 3.80 1.12 คอนขางสง หงดหงดงาย 2. ถาฉนผดหวงฉนจะไมทกขใจ เพราะฉนพยายาม

ท าจนสดความสามารถ 5 3.82 1.12 คอนขางสง

3. ถามใครมาชวนคยตอนทฉนก าลงหงดหงด ฉนจะแสดงความไมพอใจจนผนนรสกหรอสงเกต

5 3.78 1.14 คอนขางสง

เหนได 4. เมอตองออกไปรายงานหนาชนเรยน ฉนจะรสก 5 3.81 1.15 คอนขางสง ประหมา ไมมนใจ

5. เมอถงเวลาสอบฉนจะรสกเครยดและวตกกงวลมากเพราะไมมนใจวาจะท าขอสอบได

5 3.75 1.17 คอนขางสง

6. เมอฉนตอบค าถามผดตอหนาเพอนในหอง ฉนคดวาเปนเรองธรรมดา

5 3.52 1.35 คอนขางสง

7. ฉนเชอวาหากตนเองพยายามมากกวาน ผลการเรยนจะตองดขน

5 4.47 .88 คอนขางสง

8. ถงแมบางครงตองท างานมากกวาเพอนในกลม ฉนกเตมใจท าโดยไมคดวาเปนการเสยเปรยบ

5 3.91 1.12 คอนขางสง

9. เมอมเพอนคดคานความคดเหนของฉนในเรองตางๆ ฉนจะตงใจรบฟงเหตผลของเพอนทคดคานนน

5 4.11 .98 คอนขางสง

10. หนงในผทมอารมณขน สนกสนานของหอง จะมฉนอยเสมอ

5 3.58 1.41 คอนขางสง

รวม 50 38.56 6.43 คอนขำงสง

จากตาราง 13 พบวา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการจดการกบอารมณและความเครยด โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอนกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ โดยมคะแนนเฉลยรายขออยระหวาง 3.52 - 4.47 คาความเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .98 -1.41

85

ตาราง 14 แสดงระดบความสามารถการใชทกษะชวตทไดจากคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบน มาตรฐานของคะแนนทกษะชวตดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

N = 230 ขอ ท

ขอความ คะแนนเตม X S

กำรแปลควำมหมำย

1. เวลาคยกบเพอน ฉนมกจะแสดงออกกบเพอนของฉนใหเขาทราบวาฉนก าลงฟงอย เชน พยกหนาหรอสบตา

5 4.20 .95 คอนขางสง

2. ฉนไมน าความลบของเพอนไปเลาตอ 5 3.80 1.19 คอนขางสง 3. ฉนมกจะสอสารใหเพอนทราบวาฉนไมเหนดวยกบ

เขาโดยการยกมอ หรอรอใหเคาพดจบ 5 3.84 1.16 คอนขางสง

แลวคอยแสดงความคดเหนของฉน 4. เมอฉนกบเพอนมปญหากน ฉนจะหาวธพดคย

ปรบความเขาใจกบเพอนใหได 5 3.69 1.10 คอนขางสง

5. ฉนแสดงความยนดกบเพอนๆ เมอเพอนไดรบรางวลตางๆ

5 4.10 1.05 คอนขางสง

6. ฉนชอบทจะนงคยแลกเปลยนความคดเหนกบ 5 3.90 1.23 คอนขางสง เพอนๆ มากกวาทคดเองคนเดยว

7. ฉนไมวงเลนบนอาคารเรยนเวลาพก เพราะเปนการรบกวนเวลาท างานของคร

5 3.53 1.26 คอนขางสง

8. ถาฉนลมเอาเงนคาอาหารมาโรงเรยน ฉนสามารถหาทางออกโดยยมเงนจากเพอน

5 3.43 1.44 คอนขางสง

9. เมอเพอนแบงหนาทกนในการท างานกลม ฉนกรบผดชอบในงานนนเปนอยางด

5 4.12 .99 คอนขางสง

10. ฉนไมน าอาหารออกมาทานนอกโรงเรยน 5 3.83 1.31 คอนขางสง

รวม 50 38.43 6.12 คอนขำงสง

จากตาราง 14 พบวา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ โดยมคะแนนเฉลยรายขออยระหวาง 3.43 - 4.20 คาความเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .95 - 1.44

86

ตอนท 2 เปนการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลแสดงคาความเชอมนของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดาน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( -Coefficient) ของครอนบค (Cronbach) ดงแสดงในตาราง 15 ตาราง 15 คาความเชอมนของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและ รายดาน

N = 230

ทกษะชวตดำน ควำมเชอมน ( - Coefficient)

การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน .76

การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค .74

การจดการกบอารมณและความเครยด .75

การสรางสมพนธภาพทดกบผอน .71

รวม .89

จากตาราง 15 พบวา แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกน กลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 เมอค านวณโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( ) คาความเชอมนโดยภาพรวมทงฉบบ มคาเทากบ 0.89 เมอจ าแนกรายดาน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน มคาความเชอมนสงทสด เทากบ .76 รองลงมา ไดแก ดานการจดการกบอารมณและความเครยด ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มคาความเชอมน เทากบ .75 .74 และ .71 ตามล าดบ

87

บทท 5 สรปผล อภปรำยผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 สรปโดยสงเขปดงตอไปน

สงเขปควำมมงหมำยของกำรวจยและวธด ำเนนกำรวจย

ควำมมงหมำยของกำรวจย เพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558

สมมตฐำนในกำรวจย ผวจยไดก าหนดสมมตฐานการวจย ดงน ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบปานกลางขนไป วธด ำเนนกำรวจย การวจยครง ผวจยไดด าเนนการตามขนตอน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การก าหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง ประชากร

ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบ ชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 510 คน กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยน โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ระดบชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 230 คน ซงไดมาโดยวธการสมอยางงาย (simple random sampling)

ขนตอนท 2 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตทผวจยสรางขน ตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานซงประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคา

88

ในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบ อารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอนดานละ10 ขอ ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ ซงใชเปนขอความแทนตวเลขดงน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด การใหคะแนน เปน 5, 4, 3, 2 และ 1 ส าหรบขอความทางบวก และขอความทางลบใหคะแนน 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามล าดบ รวม 1 ฉบบ จ านวน 40 ขอ

ขนตอนท 3 การสรางและตรวจสอบคณภาพเครองมอในการวจย 1. ก าหนดจดมงหมายในการสรางแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต

2. ศกษาทฤษฎ หลกสตร เอกสาร และงานวจยทเกยวของ 3. เขยนนยามเชงปฏบตการความสามารถการใชทกษะชวต จากพฤตกรรมทกษะชวตทคาดหวงและตวชวด จ าแนกตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถมศกษา 4 ดาน 4. เขยนขอค าถามตามนยามเชงปฏบตและตามแผนการเขยนขอค าถาม วดความ สามารถการใชทกษะชวต ใหมความครอบคลมตามโครงสรางของนยามเชงปฏบตการและเปนไปตามแผนการเขยนขอค าถาม 5. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตทสรางขน มาพจารณาปรบแกขอค าถามใหขอค าถามมความเทยงตรงและครอบคลมโครงสรางทฤษฎและคดเลอกขอค าถาม

6. ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity) จากผเชยวชาญ 3 ทาน ค านวณหาคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) ไดคาดชนความสอดคลอง มคาเทากบ 1.00 ทกขอ

7. ทดลองใช (Try Out) น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ทคดเลอก และปรบแกขอค าถามจากการตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจโดยผเชยวชาญแลว ไปเกบขอมลกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยาง เพอตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต 8. จดพมพแบบสอบถามและน าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต จ านวน 1 ฉบบ 40 ขอ ไปเกบขอมลกบกลมตวอยาง เพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตทผวจยสรางขน ตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคา ในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบ อารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอนดานละ10 ขอ ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) 5 ระดบ ซงใชเปนขอความแทน

89

ตวเลขดงน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด การใหคะแนน เปน 5, 4, 3, 2 และ 1 ส าหรบขอความทางบวก และขอความทางลบใหคะแนน 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามล าดบ รวมเปนแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตตามองคประกอบทกษะชวตระดบประถม 4 ดาน ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จ านวน 1 ฉบบ 40 ขอ

กำรเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการเปนขนตอนตามล าดบ ดงน 1. จดเตรยมแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ใหเพยงพอกบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง 2. ประสานงานกบครประจ าชน ครผชวยประจ าชน หรอ ครประจ าวชา เพอนดหมาย วนทท าการเกบรวบรวมขอมล 3. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ไปเกบรวบรวมขอมลกบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 จ านวน 230 คน 5. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ทไดจากการเกบรวบรวมขอมลมาตรวจสอบความสมบรณของการตอบ ถาการตอบไมสมบรณคดออก 6. น าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตฉบบทมความสมบรณ มาท าการวเคราะหขอมลโดยวธทางสถตตอไป กำรวเครำะหขอมล ในการวจยครงน ผวจยน าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตมาวเคราะห ขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมส าเรจรปมาชวยในการวเคราะหขอมล โดยด าเนนการ วเคราะหขอมล ดงน 1. สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย โดยหาคาสถตพนฐาน คะแนนเฉลย ( X ) ความเบยงเบนมาตรฐาน ( S )

2. ตรวจสอบความเทยงตรงเชงพนจ (Face Validity) โดยการพจารณาหาคาดชน ความสอดคลอง (IOC: Index of Congruence) (

3. หาคาอ านาจจ าแนก จากคาสมประสทธสหสมพนธ ระหวางคะแนนรายขอกบ คะแนนรวมจากขออนๆ ทเหลอทงหมด ดวยการหาสหสมพนธแบบไบซเรยล (Biserial Correlation)

4. หาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทเปนมาตราสวนประมาณคา โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( - Coefficient) ของครอนบาค

90

สรปผลกำรวจย

จากการวเคราะหขอมลของกลมตวอยางทใชในการวจย เรอง การศกษาความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 สรปผลการวจยไดดงน 1. ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความ สามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายดาน ไดแก ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสราง สรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกดาน

2. ความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ

3. ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ ยกเวน ขอท10) นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบปานกลาง

4. ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการจดการกบอารมณและความเครยด โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ

5. ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวต ดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน โดยภาพรวมรายดานอยในระดบคอนขางสง เมอจ าแนกรายขอ นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ

6. แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา

91

2558 เมอค านวณโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา ( ) คาความเชอมนโดยรวมทงฉบบ มคาเทากบ 0.89 เมอจ าแนกรายดาน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน มคาความเชอมนสงทสด เทากบ .76 รองลงมา ไดแก ดานการจดการกบอารมณและความเครยด ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มคาความเชอมน เทากบ .75 .74 และ .71 ตามล าดบ อภปรำยผลกำรวจย

การวจยครงน มจดมงหมายเพอศกษาความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกน กลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 ซงอภปรายผลการวจย ไดดงน

1. ควำมสำมำรถกำรใชทกษะชวตโดยภำพรวม

ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐา นพทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบคอนขางสง ซงสอดคลองกบสมมตฐานทต งไววา ความสามารถการใชทกษะชวตตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของ นกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบปานกลางขนไป

2. ควำมสำมำรถกำรใชทกษะชวตเมอจ ำแนกรำยดำน

ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน คะแนนเตมดานละ 50 คะแนน มคะแนนเฉลยสงทสด เทากบ 42.49 รองลงมาไดแก ดานการคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยด และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มคาคะแนนเฉลยเทากบ 39.49, 38.56 และ 38.43 ตามล าดบ จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวขางตนท าใหทราบวา นกเรยนโรงเรยนอสสมขญแผนกประถม ปการศกษา 2558 มความสามารถการใชทกษะชวตดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอนมคะแนนเฉลยสงกวาดานอน ซงสอดคลองกบ มาสโลว (อปสรศร เอยมประชา. 2543: 12 ; อางองจาก Maslow.1987) ไดกลาวไววาความภมใจในตนเอง เปนขนหนงในทฤษฎความตองการพนฐาน 5 ประการของมนษย ไดแก 1) ความตองการทางดานรางกาย 2) ความตองการความปลอดภย 3) ความตองการความรกและการเปนเจาของ 4) ความตองการความภมใจในตนเอง และ 5) ความตองการรจกตนเองตรงตามสภาพทเปนจรง ซงความตองการความภมใจในตนเองนน มนษยทกคนมความปรารถนาในการประเมนคณคาของตนเองไวในระดบคอนขางสง ความภมใจในตนเองเปนความรสกทบคคลมตอตนเองเปนความ รสกทกอใหเกดความเชอมนในตนเอง เชอวาตนเองมคณคามความเขมแขงมความ สามารถและมความพงพอใจในตนเอง ตลอดจน

92

มความรสกวาตนเองเปนบคคลทมประโยชนและคณคาตอสงคมทอยอาศย ความภมใจในตนเองเปนความตองการขนพนฐานในขนท 4 ของความตองการพนฐานของมนษยของมาสโลว เปนความตองการทมความ ส าคญและเขาใจยากทสดเพราะขนอยกบองคประกอบตางๆ มากมาย ความภมใจในตนเองมความ สมพนธกบความตองการความรกและการเปนเจาของ และถาหากมนษยไดพฒนาความภมใจในตนเองขนไปอกกจะเขาสข นบรรลการรจกตนเองตามสภาพทเปนจรง ซงเปนความตองการขนสงสดของมนษย ทงนอาจเปนเพราะผทมความสามารถในการเขาใจความรสกของตนเอง ยอมรบจดด จดดอย ความคด การกระท าของตนเองและสามารถตดสนใจไดอยางมเหตผล เหมาะสม ยอมรบและเขาใจความแตกตางระหวางตนเองกบบคคลอน ปรบตนใหอยรวมกบบคคลอนไดอยางมความสข และมความสามารถในการรบรและเขาใจความรสกของผอนในสถานการณตาง ๆ ได ยอมรบในสงทเขาเปน รจกการเอาใจเขามาใสใจเรา และสามารถสอสารความรสกทรบรไดอยางเหมาะสม (กรมสขภาพจต. 2547: 26) ซงสอดคลองกบงานวจยของ ลขตกล กลรตนรกษ (2547: 111) ทศกษาประสบการณในมหาวทยาลยของนสต จฬาลงกรณมหาวทยาลย ตามการรบรของนสต พบวาประสบการณในมหาวทยาลย มความสมพนธทางบวกกบผลทไดรบจากการเรยนรในมหาวทยาลยอยางมนยส าคญทางสถต นสตมการปรบตวจากชวตในโรงเรยนระดบมธยม และเรยนรทกษะดานตางๆ ทงในดานการคด ทกษะทางสงคม การรจกและเขาใจตนเองและผอน และสามารถประเมนตนเองไดในระดบดมาก

3. ควำมสำมำรถกำรใชทกษะชวตรำยดำนจ ำแนกรำยขอ

ดำนกำรตระหนกรและเหนคณคำในตนเองและผอน

นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ ขอ1) ฉนพอใจ ในตวเองทเปนอยทกวนนเพราะคดวาเปนสงทดทสดทพอแมใหมา และ ขอ 10) ฉนรบบอกเพอนวาฉนท าการบานขอทยากได มคะแนนเฉลยรายขอสงสดเทากน เทากบ 4.49 รองลงมาไดแก ขอ 6) ฉนไมละเลยทจะไปลงคะแนนเสยงเลอกประธานนกเรยน เพราะฉนถอวาเปนการรกษาสทธของตน เอง และ ขอ 3)การไดไปทศนศกษาเปนสงทฉนชอบมากเพราะไดเรยนรส งใหมๆ มคะแนนเฉลยเทากบ 4.47 และ 4.44 ตามล าดบ จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวขางตน สอดคลองกบท ระพนทร ฉายวมล (2545: 64) อธบายถงการเหนคณคาในตนเองวา เปนกระบวนการทบคคลใหคณคาแกคณลกษณะ ความ สามารถ และพฤตกรรมของตวเอง โดยถาบคคลมอตมโนทศนในทางบวก กจะมการเหนคณคาในตนเองสงดวย ซงเปนแนวทางเดยวกบทประสาท อศรปรดา (2549: 88) กลาวเพมเตมถงอตมโนทศนวาคอ ภาพของบคคลทแตละบคคลมองตนเอง เชน เกดภาพความคดเกยวกบตวเองวาเปนคนฉลาด ขยน แขงแรง รปหลอ มความสามารถ หรอขาดทกษะ มขอสงเกตวาภาพตวเองในความคดของแตละคนอาจมทงภาพทเปนบวกและลบ ถาหากผใดมอตมโนทศนในทางบวก (Positive Self-Concept) มาก กจะมความภาคภมใจในตนเอง (Self-Esteem) สง ประกอบกบอตมโนทศนทใชในการวจยครงนแบงเปนอตมโนทศนดานรางกาย สตปญญา และสงคม ซงเกยวเนองกบทคเปอรสมธ

93

(Coopersmith. 1981: 118-119) กลาวถงปจจยทมอทธพลตอการเหนคณคาในตนเองวา ลกษณะทางกายภาพบางอยางซงจดเปนปจจยภายในตน เชน ความสวยงาม ลกษณะทเออใหบคคลท ากจกรรมไดส าเรจ เชน ความแขงแรง และความรวดเรว คณลกษณะทางกายเหลานมผลตอการเหนคณคาในตนเองโดยบคคลทมลกษณะทางกายภาพทดจะมความพงพอใจในตนเองมากกวาบคคลทม ลกษณะทางกายภาพทไมด และลกษณะทชวยสงเสรมใหบคคลเกดการเหนคณคาในตนเองนนยงมอตมโนทศนดานสตปญญาเขามาเกยวของเนองจากสตปญญามผลตอสมรรถภาพและผลการเรยน ดงนนถานกเรยนมการรบรตนเองดานสตปญญาในทางทดกจะสงผลตอการเหนคณคาในตนเองดวยเชนกน นอกจากนการทนกเรยนตองด ารงชวตอยในสงคมซงสงคมเปนสงทอยแวดลอมตวนกเรยน ดงนนขอมลยอนกลบ (feedback) ทเดกไดรบจากผอนจะเปนสงทก าหนดการเหนคณคาในตนเองของเดก เพราะขอมลยอนกลบทเดกไดรบจากผคนรอบขางจะถกประมวลไวในภาพแหงตนแลวกลายเปนความคดวาตนเองมคา หรอไรคา (อมาพร ตรงคสมบต.2543: 50-51) สอดคลองกบทพรรณ ชชย เจนจต (2533: 185) ไดกลาวถงลกษณะการแสดงออกของบคคลทมอตมโนทศนในทางบวกจะเปนคนประเมนตนเองในทางบวก เปนผมองเหนศกดศรและคณคาในตนเอง นบถอตนเอง ยอมรบและเชอมนในความสามารถของตนเอง สวนลกษณะของผทมอตมโนทศนในทางลบจะประเมนตนเองในทางลบ มองตนเองต าตอยไรคา ไมยอมรบตนเอง มองตนเองไมมความสามารถ มอารมณนอยเนอต าใจ ซงแนวคดดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของForte, Ellen E. ; Vispoel, Walter P. (1995: abstract) ทศกษาความสมพนธระหวางอตมโนทศนทงหมดและการเหนคณคาในตนเองโดยทวไปของนกเรยนวยรน ผลการวจยพบวา อตมโนทศนหลกทงหมด (ทงทางวชาการ และทไมเกยวกบทางวชาการ) สมพนธกบการเหนคณคาในตนเองโดยทวไปของนกเรยนวยรนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ .01 ซงเปนไปในแนวทางเดยวกบทกนตฤทย คลงพหล (2546: 79-80) ไดท าการศกษาพบวานกเรยนทมความภาคภมใจในตนเองสง แรงจงใจใฝสมฤทธสง นอกจากจะมอตมโนทศนทางวชาการสงแลวยงมอตมโนทศนทไมเกยวกบทางวชาการสงดวย ดงนนจากทกลาวมาแสดงใหเหนวานกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3 ทมอตมโนทศนสงจะสงผลใหเกดการเหนคณคาในตนเองสงดวยนอกจากอตมโนทศนจะเปนสาเหตโดยตรงประการหนงของการเหนคณคาในตนเองโดยถานกเรยนมอตมโนทศนในทางบวกเทาใด กมแนวโนมทจะเกดการเหนคณคาในตนเองมากขนเทานน นอกจากนยงพบวาถานกเรยนมอตมโนทศนตอตนเองทางบวก และในขณะเดยวกนกสามารถท างานตางๆ ใหส าเรจ โอกาสในการพฒนาการเหนคณคาในตนเองกจะเกดขนไดเชนกนดงนนการเหนคณคาในตนเองจงขนอยกบอตมโนทศนและความส าเรจในงานของนกเรยนดวย__เมอเดกเหนคณคาในตนเองแลวจะกระตนใหเกดหลายสงหลายอยางในตวเขา สงเหลานนไดแก แรงจงใจ ความกระตอรอรน ความอยากเรยนร ความอดทน ความพยายาม ความกลาหาญ ความคดสรางสรรค ความคาดหวงในตนเองทสงขน และทงหมดนคอสะพานสความส าเรจตามทต งความหวงไว (อมาพร ตรงคสมบต. 2543: 16-17, 32-26, 38-48) ดงนนจากผลกระทบทกลาวมาจะเหนไดวา ความรสกเหนคณคาในตนเองนจะมผลตอความนกคด ความกลาแสดงออก ความสข ความทกขของบคคลอยางไมนาเชอ และความรสกเหนคณคาในตนเองนจะอยกบบคคลไป

94

จนตลอดชวต จะเปนพลงส าคญในการตอตานและหลกเลยงจากปญหาตางๆ ไดเปนอยางด สามารถเผชญปญหาหรอสถานการณทกอใหเกดความคบของใจและความยงยากตางๆ ได หากมความทกขเกดขนกจะไมจมอยในความทกขนนนานเกนไป ฟนตวงายชวยตดวงจรทไมสนสดในการลดคาของตนเองทท าใหตนเองต าลงไปเรอยๆ จนท าใหไมมความสขภายในตน ขาดความหนกแนน ไมเปนตวของตวเองซงจะสงผลตอแนวโนมทจะเกดปญหาสขภาพจตไดงายออกไป ดงนนจงท าใหเดกๆ มชวตอยไดดวยความราบรน และเปนสข และนอกจากนยงจะท าใหเขาเปนคนทรกไดทงตนเองและผอน สามารถใหความรกเอออาทรแกบคคลอนการเหนคณคาในตนเองสงความส าเรจไดเชนเดยว กน ใสใจในความสขทกขของคนอน ดแลคนอนเปนเนองจาก “ภายใน” เขามความมนคงในตนเอง ดงค ากลาวทวา เมอเดกเหนคณคาในตนเองสง เขาจะเปนเดกทมความสข มความเชอมน เปนผใหญทประสบความส าเรจ มความกาวหนา และมดวงใจทสามารถรกไดทงตอตนเองและผอนในเวลาเดยวกน (ชลอศกด ลกษณะวงศศร. 2543: 37; นวลศร เปาโรหตย. 2550: 175-176,178; สยมพร เค-ไพบลย. 2544: 18) ดำนกำรคดวเครำะห ตดสนใจ และแกปญหำอยำงสรำงสรรค

นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ ยกเวน ขอ 10) นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบปานกลาง โดย ขอ 1) ฉนจะไมสอบตกถาฉนตงใจเรยนในหองเรยนและหมนทบทวนบทเรยน มคะแนนเฉลยรายขอสงสด เทากบ 4.47 รองลง มาไดแก ขอ 3) ฉนคดวาการทคนไทยสามารถผานวกฤตมหาอทกภยน าทวมครงนไปไดเพราะความสามคค และ ขอ 2) ฉนสงเกตวาโรงเรยนของเราสวยงามกวาเดมเพราะทาสอาคารใหม/มมมสวนหยอมเพมขน มคะแนนเฉลยเทากบ 4.22 และ 4.16 ตามล าดบ จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวขางตน สอดคลองกบ Kalman (1993: 72-74) ไดแสนอไววาการสรางความตระหนกในตนเองนนสามารถทจะปฏบตไดโดยการฟงตนเอง โดยการส ารวจหรอสงเกตความคด ความรสกและการกระท าของตนวาเปนอยางไร ซงเปนกระบวนการของภาวะตนอยเสมอ และสอดคลองกบ กรมสขภาพจต (2543: 1) ไดเสนอไววา ความคดวเคราะหวจารณ เปนความสามารถทจะวเคราะหแยกแยะขอมลขาวสาร ปญหา และสถานการณตาง ๆ รอบตวทงนอาจเปนเพราะผทมแรงจงใจใฝสมฤทธจะมลกษณะทตองการจะท างานใหดกวาผอนหรอดกวาเดม มความตงใจและความพยายามท างานอยางเตมความสามารถ โดยไมทอถอย สามารถคดวเคราะหแยกแยะขอมลขาวสาร ปญหาและสถานการณตางๆ อยางมหลกเกณฑ เพอใหไดขอสรปทสมเหต สมผลตลอดจนสามารถคดออกไปไดอยางกวางขวาง มความคดแปลกใหม เพอน าไปพจารณาสถานการณทเกดขนในการเชอมโยงขอมลตางๆ โดยน ามาใชในชวตประจ าวนได ซงสอดคลองกบการศกษาของ พงษพนธ พงษโสภา (2544: 122) ทกลาวถงลกษณะของผมแรงจงใจใฝสมฤทธสง จะท างานอยางมหลกเกณฑเปนขนตอนและมการวางแผน ชอบยกเหตผลมาประกอบค าพดอยเสมอ มการแสดงออกถงความคดสรางสรรคตองการท างานใหดทสดโดยเนนถงมาตรฐานทดเลศของความ ส าเรจอกทงเปนผทมความพอใจ มการยอมรบเขาไปมสวนรวมในสภาพแวดลอมของมหาวทยาลย

95

ปฏบตตามกฎ ระเบยบ การเรยนการสอน สามารถเขารวมกจกรรมตางๆ รวมทงมสมพนธภาพทดระหวางเพอนและอาจารยผสอน ท าใหสามารถจดการกบเหตการณรอบตวและเตรยมพรอมส าหรบอนาคต ไมวาจะเปนเรองชวตครอบครว สงแวดลอม ฯลฯ (กรมสขภาพจต. 2541: 1) สวน ขอ 10) ฉนสแกนไวรสกอนดาวนโหลดขอมลจากอเมลลงในเครองคอมพวเตอร เพอลดการสะสมของไวรสนกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบปานกลาง อาจเนองมาจาก ความไมรอบคอบ ดงทพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดสอนไววา ความไมรอบคอบมความหมายเชนเดยวกบความประมาทเลนเลอ ซงเปนตนเหตแหงความลมเหลวของคนมากมายมาแลว ความไมรอบคอบนอกจากจะท าใหเราตองเสยเวลา เกดความเสยหาย ยงท าใหเปาหมายแผนการชวตของเราลมเหลวอกดวย

ดำนกำรจดกำรกบอำรมณและควำมเครยด นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวตอยในระดบคอนขางสงทกขอ โดย ขอ 7) ฉนเชอวาหากตนเองพยายามมากกวาน ผลการเรยนจะตองดขน มคะแนนเฉลยรายขอสงทสด เทากบ 4.47 รองลงมาไดแก ขอ 9) เมอมเพอนคดคานความคดเหนของฉนในเรองตางๆ ฉนจะตงใจรบฟงเหตผลของเพอนทคดคานนน และ ขอ 8) ถงแมบางครงตองท างานมากกวาเพอนในกลม ฉนกเตมใจท าโดยไมคดวาเปนการเสยเปรยบ มคะแนนเฉลยเทากบ 4.11 และ 3.91 ตามล าดบ จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวขางตนสอดคลองกบ จาโลวคและคณะ (ศรพร โอภาสวตชย. 2531: 9; อางองมาจาก Jaloweic. 1982) ไดกลาวไววา การจดการกบความเครยดทมงแกปญหา (problem-focused coping behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลพยายามจดการกบสงทมากระตนใหเกดภาวะความเครยดโดยตรงโดยใชกระบวนการแกปญหา ในการตดสนใจเลอกวธทจะจด การกบสถานการณทเกดขน ซงจาโลวคและคณะไดรวบรวมพฤตกรรมทจะจดการความเครยดดวย การมงแกปญหาซงสอดคลองกบผลการวเคราะหขอมลในพฤตกรรมดาน การพยายามเปลยนแปลงสถานการณอยางกระตอรอรนการพจารณาปญหาอยางใจเปนกลางและการยอมรบสถานการณ ทงนเนองจากผทสามารถควบคมอารมณความรสก และตอบสนองความรสกของตนเองและผ อนรวมถงรจกวธการจดการทจะแสดงพฤตกรรมออกมาไดอยางเหมาะสม ท าใหสามารถควบคมความคดทางลบเมอเผชญปญหารจกวธผอนคลายสามารถหลกเลยงจากเหตการณทท าใหเกดความ ไมสบายใจและกายได (กรมสขภาพจต. 2547: 26) ซงสอดคลองกบงานวจยของธดา ฐตพานชยางกร (2550: 91-92) ทไดท าการศกษาปจจยบางประการทสงผลตอความมนคงทางอารมณและความสามารถในการเผชญปญหาและฟนฝาอปสรรคของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในเขตพนทการศกษากรงเทพ มหานคร เขต 3 พบวาสมพนธภาพระหวางนกเรยนกบคร สงผลทางบวกกบความมนคงทางอารมณ อาจเนองมาจากการปรบตวจะเลอกแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมกบสถานการณตางๆ เชน บทบาทสถานภาพของตนเองของผอนและสงแวดลอมอนๆ เพอใหไดมาในสงทตองการและไมใหกระทบ กระเทอนตอสมพนธภาพกบผอน

96

นอกจากนการทนกเรยนมองโลกในแงด จะเปนแรงผลกดนใหสามารถจดการอารมณและความเครยดไดส าเรจ ซงจะชวยใหนกเรยนเกดการพฒนาการเหนคณคาในตนเองไดเชนกน ทงนเนองจากการมองโลกในแงด หมายถง การรจกมองหาแงด แงงาม แงทเปนคณ ทซกซอนซมอยในงาน ปญหา อปสรรค เหตการณ ในค าวพากษวจารณตฉนนนทา ทผานเขามาในชวตแตละวน แลวน ามาปรบปรงความคดจตใจ ตลอดจนพฤตกรรมและการงานของตนใหแวววาวพรายพราวขนมาใน ทางทสรางสรรคตอชวต (ว.วชรเมธ. 2545: ออนไลน) ในทางตรงกนขามคนทมองโลกในแงรายเปนบอเกดของความไมไววางใจ ไมใชเหตผล มสายตาและจตใจคบแคบ มกต าหนลกษณะของมนษยและเหตการณตางๆ ทเกดขนเปนนสยทไมกอเกดการสรางหรอการเปลยนแปลงใด ในทสดคนทมองโลกในแงรายมกกลายเปนคนลมเหลวซ าซาก สวนคนทมองโลกทางบวกจะกอใหเกดความเจรญ กาวหนาของมนษย จะเลอกมองในดานดหรอดานทเปนประโยชน สามารถเรยนรจากความผดพลาด ปรบตวเองหรอปรบระบบงาน หรอพยายามท างานหนกมากขนเพอเอาชนะการเปลยนแปลงน และแนนอนความส าเรจยอมยนเคยงคกบผทมองโลกดานบวกเสมอ (ชยณรงค วงศธรทรพย. 2549: 54-56) สอดคลองกบรปแบบการอธบายตนเองตามแนวคด ทฤษฎของเซลกแมน (อรพนทร ชชม. 2544: 43-45; อางองจาก Seligman. 1998) ทอธบายวาคนทมองโลกในแงรายเมอเจอเหตการณ ทดจะเชอวาสงดๆ ทเกดขนกบตนเองนนเปนสงทเกดขนชวคราว ดงนน บคคลกลมทมองโลกในแงรายอาจจะลมเลกเมอประสบความส าเรจเนองจากเชอวาความส าเรจเปนเรองของความบงเอญ และเมอคนทมองโลกในแงรายเจอกบเหตการณทไมดกจะยอมแพตออปสรรคไดอยางงายดาย เพราะเชอวาสงทไมดทเกดขนกบตนเองนนจะเกดขนถาวรตลอดไป ในขณะทคนทมองโลกในแงดจะเชอวาสาเหตทเกดสงไมดกบตนเองนนเปนสงทเกดขนชวคราว ท าใหบคคลกลมนไมยอทอตออปสรรค ซงเปนไปในแนวทางเดยวกนกบท นโปเลยน ฮลล (2542: 27-30) และสพตรา สภา (2539: 97-99) ไดเสนอลกษณะของผทจะมความส าเรจในการท างาน คอ ตองมองโลกในแงด มองชวตในแงดตลอด และอยามองแงราย ตองมทางออกของปญหา และวธแกไข ดงนน จากทกลาวมาขางตนสอดคลองกบท เซลกแมน (Seligman. 1997: 13-18) ไดสรปประโยชนของการมองโลกในแงดวามประโยชน คอ ท าใหมความส าเรจในการงาน การเรยน การกฬา มากกวาคนทมองโลกในแงราย ซงแนวคดดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของวรยา พวงไทย (2550: 89-90) พบวา หวหนางานระดบตนมการมองโลกในแงดโดยรวมอยในระดบสง มระดบผลการปฏบตงานอยในระดบสง และพบวาการมองโลกในแงดโดยรวมมความสมพนธเชงบวกกบผลการปฏบตงานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และพมพรรณ กวางเดนดง (2542: บทคดยอ) ทไดศกษาพบวา การมองโลกในแงดมความสมพนธทางบวกกบความส าเรจในการท างานของวศวกรโรงงานอตสาหกรรม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01และความเปนผน าและการมองโลกในแงดสามารถรวมกนท านายความส าเรจในการท างาน ของวศวกรโรงงานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001

97

ดำนกำรสรำงสมพนธภำพทดกบผอน

นกเรยนมความสามารถการใชทกษะชวต อยในระดบคอนขางสงทกขอ โดยขอ 1) เวลาคยกบเพอน ฉนมกจะแสดงออกกบเพอนของฉนใหเขาทราบวาฉนก าลงฟงอย เชน พยกหนาหรอสบตา มคะแนนเฉลยรายขอสงสดเทากบ 4.20 รองลงมาไดแก ขอ 9) เมอเพอนแบงหนาทกนในการท างานกลมฉนกรบผดชอบในงานนนเปนอยางด ขอ 5) ฉนแสดงความยนดกบเพอนๆเมอเพอน ไดรบรางวลตางๆ มคะแนนเฉลยเทากบ 4.12 และ 4.10 ตามล าดบ จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวขางตน สอดคลองกบการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลเปนสงทเกยวของกบคนทกคนเปนสงทมความส าคญและเปนสงทมอทธพลตอมนษย ไมวาจะเปนความสมพนธระหวางคนในครอบครว ระหวางเพอน สมพนธภาพทดมแนวโนมใหบคคลเกดการตอบสนองตอกนในทางบวก ท าใหบคคลมความเอาใจใสซงกนและกน เขาใจกน ยอมรบกน มความจรงใจตอกนสามารถยอมรบสงตางๆ ไดตามจรงและสามารถท าใหเกดการสอสารทมประสทธ ภาพ (Koontz and O’Donnell. 1968: 4) ทงนเพราะผทมความสามารถในการอยรวมกนกบผอนอยางเปนมตรเอาใจใส รวมมอ ใหเกยรต ตลอดจนสามารถถายทอดความรสก แลกเปลยนความคดเหนและยอมรบซงกนและกน มความสามารถในการเปนผถายทอดและผรบทงค าพดกรยาทาทางตางๆ แสดงใหเหนถงความรสก นกคด ความปรารถนา รจกปฏเสธ ตอรอง ขอรอง และขอความชวยเหลอ โดยมความเหมาะสมกบเวลาและสถานการณจะน าไปสการอยในสงคมรวมกนอยางมความสข (กรมสขภาพจต. 2547: 26; WHO. 1997: 2)

4. แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ของนกเรยนโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม ปการศกษา 2558 เมอค านวณโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา( ) คาความเชอมนโดยรวมทงฉบบ มคาเทากบ 0.89 เมอ จ าแนกรายดานแตละดาน ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน มคาความเชอมนสงทสด เทากบ .76 รองลงมา ไดแก ดานการจดการกบอารมณและความเครยด ดานการคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค และดานการสรางสมพนธภาพทดกบผอน มคาความเชอมน เทากบ .75 .74 และ .71 ตามล าดบ แสดงวาแบบวดความสามารถการใชทกษะชวตโดยภาพรวมทงฉบบและแตละดานมความเชอมน ซงสอดคลองกบ ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2538: 209) ซงกลาวไววา คาความเชอมนของแบบทดสอบควรมคามากกวา 0.70 จงเปนแบบทดสอบทม ความเชอมนได ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะในกำรน ำผลกำรวจยไปใช

1.1 จากผลการวจยครงน พบวา แบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวต ซง

98

ประ กอบดวย ดานการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน ดานการคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค ดานการจดการกบอารมณและความเครยดดานการสรางสมพนธภาพ ทดกบผอน มความเชอมนในระดบคอนขางสง ดงนนในการน าไปใชสามารถน าไปวดความสามารถการใชทกษะชวต ในระดบชนเดยวกน หรอ ตางระดบชน ไดอยางมคณภาพเพอเปนแนวทางในการสงเสรมทกษะชวตของนกเรยนไดอยางเหมาะสมตอไป 1.2 ในการน าแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะไปใช ควรจะมการสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนควบคไปดวย เพอใหไดขอมลของนกเรยนทมทกษะชวตอยางแทจรง นอก จากนแบบสอบถามวดทกษะชวตทสรางขนนนเปนแบบสอบถามวดทประกอบดวยสถานการณตางๆทนกเรยนประสบอยในชวตประจ าวนหรออาจจะยงไมเคยเกดขนกบตวนกเรยนเลย ซงนกเรยนจะ ตองใชความสามารถของนกเรยนในการเผชญกบสถานการณเหลานน จงเหมาะส าหรบครทจะไดศกษาสถานการณตางๆจากแบบสอบถามควบคไปกบองคประกอบของทกษะชวตทง 4 ดาน เพอครจะไดฝกทกษะหรอพฒนาทกษะนกเรยน ใหสามารถเผชญจดการกบสถานการณตางๆ ไดอยางถกตอง

2. ขอเสนอแนะส ำหรบกำรวจยครงตอไป

2.1 ควรมการศกษาความสามารถการใชทกษะชวตระดบชนอนๆ ตอไป โดยค านงถงสถานการณทนกเรยนตองประสบในชวตประจ าวน และความเหมาะสมของวยของนกเรยนในการใชสถานการณนนๆ โดยตรง 2.2 นาจะมการศกษาวา สถานการณแบบใดในแบบสอบถามวดความสามารถการใชทกษะชวตทเหมาะกบนกเรยนทกเพศหรอสถานการณแบบใดในแบบสอบถามวดทกษะชวตทเหมาะ เฉพาะนกเรยนชาย หรอสถานการณแบบใดในแบบสอบถามวดทกษะชวตทเหมาะเฉพาะส าหรบนกเรยนหญง 2.3 ควรมการศกษาในกลมนกเรยนระดบชวงชนอนๆ หรอตางชวงชนกน เพอศกษาแนวโนมพฒนาความสามารถการใชทกษะชวตของนกเรยนไดชดเจนมากยงขน 2.4 ควรมการศกษาความสมพนธความสามารถการใชทกษะชวต กบผลสมฤทธทาง การเรยน

99

บรรณำนกรม

100

กรมสขภาพจต. (2541). คมอกำรจดกจกรรมเพอเสรมสรำงทกษะชวตส ำหรบเดก. กรงเทพฯ: กรมสขภาพจต

___________. (2543). รำยงำนกำรประชมวชำกำรทกษะชวต ครงท 3 เรองทกษะชวตกบ ควำมฉลำดทำงอำรมณ: สสหสวรรษแหงกำรพฒนำเยำวชนแบบองครวม. วนท 23 – 24 มนาคม 2543. กรงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสข.

___________. (2547). รำยงำนกำรทบทวนสถำนกำรณเรองพฤตกรรมทำงเพศของวยรน กำรเสรมสรำงทกษะชวตและกำรใหค ำปรกษำ. กรงเทพฯ: กรมสขภาพจต กระทรวง สาธารณสข. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2539). กำรสอนทกษะชวตดวยกำรเรยนรแบบมสวนรวม. ประจวบครขนธ. โรงแรมหวหนแกรนด.

กระทรวงศกษาธการ. (2546). พระรำชบญญตกำรศกษำแหงชำต พ.ศ. 2542 และทแกไข เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. ___________. (2551). หลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

กฤษณา เตรยมณรตน. (2544). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษำโดยประยกตใชกำร เสรมสรำงทกษะชวตดวยกำรเรยนรแบบมสวนรวมทมตอพฤตกรรมกำรปองกน กำรสบบหรของนกเรยนชนประถมศกษำปท 6 ในโรงเรยนสงกด ส ำนกงำนกำร ประถมศกษำ อ ำเภอบำงบว ทองจงหวดนนทบร. กรงเทพฯ. วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. ถายเอกสาร.

ณฏยา ผาดจนทก. (2545). ตวแปรทเกยวของกบทกษะชวตของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 3 โรงเรยนขยำยโอกำสทำงกำรศกษำ สงกดส ำนกงำนกำรประถมศกษำ อ ำเภอชย บำดำล จงหวด ลพบร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร.

ดวงกมล พรหมชย. (2553). ปจจยบำงประกำรดำนคณลกษณะสวนบคคลและดำนสภำพ แวดลอมทสงผลตอทกษะชวตของนกศกษำระดบปรญญำตร มหำวทยำลยมหดล.

ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวจยและสถตทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

101

ดษฎ เจรญสข. (2541). ผลกำรพฒนำทกษะชวตเพอปองกนโรคเอดสของนกเรยนชน มธยมศกษำป ท 5. ปรญญานพนธมหาบณฑต สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล,

ตรนช ธงไชย. (2540). ปญหำควำมเครยดภำยในครอบครวและวธจดกำรปญหำของ วยรนท อยในครอบครวทมพอหรอแมเลยงดเพยงคนเดยว และครอบครวปกต. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต ภาควชาจตเวชศาสตร บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ทชชกร นาคประเสรฐ. (2554). ปจจยทสงผลตอทกษะชวตของผตองขงเรอนจ ำจงหวดปทมธำน อ ำเภอสำมโคก จงหวดปทมธำน. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ธนพชร แกวปฏมา. (2547). กำรพฒนำแบบวดทกษะชวตส ำหรบนกเรยนชนประถมศกษำ ปท 4- 6 . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ธดา ฐตพานชยางกร. (2550). ปจจยบำงประกำรทสงผลตอควำมมนคงทำงอำรมณและควำม สำมำรถในกำรเผชญปญหำและฟนฝำอปสรรคของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 3 ในเขตพนทกำรศกษำกรงเทพมหำนคร เขต 3. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การวจยและสถต ทางการศกษา). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ธรวฒ เอกะกล. (2543). ระเบยบวธวจยทำงพฤตกรรมศำสตรและสงคมศำสตร. อบลราชธาน : สถาบนราชภฎอบลราชธาน

นธมา หงสข า. (2549). กำรพฒนำแบบประเมนทกษะชวตระดบประถมศกษำปท 6 สงกดส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำนเขตพนทกำรศกษำสงขลำ. ปรญญานพนธ กศ.ม. ( การวดผลการศกษา). สงขลา: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ทกษณ

นสตา องกล. (2552). กำรศกษำปจจยบำงประกำรทสงผลตอทกษะชวตของนกเรยนชวงชน ท 3สงกดกรงเทพมหำนคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวจยและสถตทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

102

นชนาฏ ศรพล. (2540). ผลของกำรปรกษำเชงจตวทยำแบบกลมตำมแนวโรเจอร ตอกำร เพมสมพนธภำพระหวำงบคคลของพนกงำน ศลปศาสตรมหาบณฑต วทยานพนธ (ศศ.ม.) จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปณชกา จรพรชย. (2553). กำรพฒนำโปรแกรมสรำงเสรมทกษะกำรตดสนใจในกำรด ำเนน ชวตดวยตนเองส ำหรบนกเรยนชวงชนท 2 ทมควำมบกพรองทำงสตปญญำ. ปรญญานพนธ กศ.ด.(การศกษาพเศษ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร

ปทมา วรรณลกษณ. (2550). พฒนำกำรทกษะชวตของนกเรยนระดบประกำศนยบตร วชำชพประเภทวชำคหกรรมทมลกษณะมงอนำคตตำงลกษณะกน ในสถำน ศกษำสงกดส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรอำชววศกษำ กระทรวงศกษำธกำร

เขตภำคกลำง.ปรญญานพนธ กศ.ม.(การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

พรด ลมปรตนากร. (2547). ผลของโปรแกรมสขศกษำโดยประยกตใชกำรเสรมสรำงทกษะ ชวตดวยกำรเรยนรแบบมสวนรวมทมตอทกษะชวตในกำรปองกนพฤตกรรม ควำมรนแรงของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 1 โรงเรยนมธยมวดดสตำรำม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

พสมย สขอมรรตน. (2540). กำรประยกตโปรแกรมทกษะชวตเพอปองกนกำรสบบหรใน นกเรยนชนมธยมศกษำปท 2 สงกดกรมสำมญศกษำ กรงเทพมหำนคร. ปรญญานพนธมหาบณฑต สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ภวกา กลบประสทธ. (2547). ตวแปรทเกยวของกบทกษะชวตของนกศกษำระดบ ประกำศนยบตรวชำชพวทยำลยเทคนคดอนเมอง เขตดอนเมอง กรงเทพมหำนคร. สารนพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2538) . เทคนคกำรวจยทำงกำรศกษำ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

___________. (2539). สถตและกำรวจยกำรศกษำ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพโอเดยนสโตร. ___________. (2543). เทคนคกำรวจยทำงกำรศกษำ. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน, 2543.

103

ลขตกล กลรตนรกษ. (2547). กำรศกษำประสบกำรณในมหำวทยำลยของนสตจฬำลงกรณ มหำวทยำลยตำมกำรรบรของนสต. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวทำงกำรพฒนำกำรวดและประเมน คณลกษณะอนพงประสงคตำมหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

___________. (2554). กำรพฒนำทกษะชวตในระบบกำรศกษำขนพนฐำน. มปท.

___________. (2554). กำรเสรมสรำง “ทกษะชวต”ตำมจดเนนกำรพฒนำคณภำพผเรยน ระดบประถมศกษำ – มธยมศกษำ. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จ ากด.

___________. (2554). แนวทำงกำรพฒนำทกษะชวต บรณำกำรกำรเรยนกำรสอน 8 กลมสำระกำรเรยนร. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา องคการมหาชน, (2555). คมอกำร ประเมนคณภำพภำยนอกรอบสำม (พ.ศ. 2554–2558) ระดบกำรศกษำขนพนฐำน ฉบบสถำนศกษำ(แกไขเพมเตมพฤศจกำยน 2554). กรงเทพฯ: บรษท ออฟเซทพลส จ ากด.

สขฤด ธชศฤงคารสกล. (2543). โปรแกรมกำรเสรมสรำงทกษะชวตเพอปองกนกำรเสพยำบำ ของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 1 ในโรงเรยนมธยมศกษำสงกดกรมสำมญศกษำ กระทรวงศกษำธกำร ในเขตกรงเทพมหำนคร. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สวรรณา ไชยะธน. (2548). ทกษะชวตส ำหรบเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. ถายเอกสาร.