บทท 4

ระบบตนทน : ตนทนงานสงทา

วธการคานวณตนทนผลตภณฑ

1. การคานวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนจรง (Actual

Costing)

2. การคานวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนปกต (Normal

Costing)

คาใชจายการผลตนนจะใชวธอตราทประมาณไวลวงหนา

(predetermined overhead rate) คณกบฐานในการปนสวน

(allocation base) ทเกดขนจรง

วธตนทนปกตเปนวธทไดรบความนยมมากกวาวธตนทนจรง

ดวยเหตผลหลก 3 ประการ

• 1. กจการไมสามารถทราบตนทนจรงทเกดขนไดทงหมด จนกวาจะไดทาการผลต

งานนน ๆ สาเรจลงแลว แตการใชตนทนปกตสามารถทาใหฝายบรหารทราบ

ขอมลตนทนผลตภณฑชนดนน อยางคราว ๆ เพอสามารถนาไปใชในการตดสนใจ

ไดอยางถกตอง เหมาะสม ตรงประเดน

• 2. การใชขอมลตนทนจรงอาจเกดความผนผวนในระยะสน ซงจะทาใหขอมล

ตนทนของผลตภณฑผดพลาดได

• 3. กรณทกจการใชตนทนปกต ทบนทกตนทนไวจะไมไดรบผลกระทบใด ๆ จาก

การใชทรพยากรของงานอน ๆ

ลกษณะกระบวนการผลต

1. การผลตแบบทละหนวย (Unit Production)

เนนการผลตผลตภณฑทสามารถจาแนกไดถงความแตกตางของผลตภณฑแตละหนวยไดอยางเดนชด

2. การผลตแบบทละกลม (Batch Production)

เนนผลตผลตภณฑใหเสรจสนทละกลมหรอทละชด โดยสามารถจาแนกความแตกตางระหวางกลมหรอระหวางชดนนไดอยางเดนชด

3. การผลตแบบสายการผลต (Assembly-Line Production)

กระบวนการผลตผลตภณฑแบบเดยวกนทงสายการผลต โดยตวผลตภณฑอาจมรปลกษณทคลายกนหรอเหมอนกนกบผลตภณฑอนๆ

4. การผลตแบบทงกระบวนการ (Process Production)

กระบวนการผลตผลตภณฑแบบเดยวกน โดยไมสามารถจาแนกความแตกตางระหวางผลตภณฑแตละหนวยได

ระบบตนทนงานสงทา

• บตรตนทนงาน (Job Cost Sheet) ระเบยนจดบนทกตนทน

ของงาน

• งานระหวางทา หรอ สนคาระหวางผลต (Work in

process) สนคาผลตไมเสรจ

• ทราบตนทนการผลตของสนคา ผลตเสรจแลว

• ตนทนสนคาทขาย (Cost of goods sold) ผลตเสรจและจาหนายได

• สนคาสาเรจรป (Finished goods) ผลตเสรจแตยงไมไดจาหนาย

ระบบตนทนงานสงทาในกจการใหบรการ

• ลกษณะธรกจใหบรการ มกจะใชระบบตนทนงานสงทาในการบนทกและคานวณ

ตนทน สดสวนของตนทนในงานบรการ สวนของคาแรงงานทางตรงและตนทนท

เกยวของกบคาแรงงานมกจะเปนตนทนทมสดสวนสงทสด

• ดงนนการคานวณอตราตนทนทประมาณไวลวงหนา จงมกใชชวโมงแรงงานหรอ

ตนทนคาแรงงานเปนฐานในการปนสวนตนทนทางออม สวนตนทนทางตรงอนๆ

กจะคานวณตนทนตามทเกดขนจรง

• จากการวเคราะหขอมลขางตนพบวา ตนทนคาตอบแทนสถาปนก คาตอบแทน

บคลากรทปรกษาภายนอกและ 20% ของคาใชจายอนๆ ในการดาเนนการ เปน

ตนทนทมความแตกตางกนตามลกษณะของงานออกแบบใหแกลกคาแตละราย จง

ถอวาเปนตนทนทางตรง สวนตนทนอนๆ ใหจาแนกเปนตนทนทางออม

• จากการสอบถามพบวา กจการมสถาปนก 12 คน โดยแตละคนสามารถจาแนก

ชวโมงการทางานตอปดงน

ชวโมงทใหบรการลกคา 1,600 ชวโมง

ชวโมงทใหลาหยด ลาปวย และพกรอน 240 ชวโมง

ชวโมงฝกอบรมพฒนาความร 160 ชวโมง

จานวนชวโมงรวม 2,000 ชวโมง

• หากกจการออกแบบงานเลขท A178 ใหบรษท รกษธรรม จากด ซงตองการให

กจการออกแบบอาคารสานกงานใหมทงภายในและภายนอกอาคาร โดยกจการ

ประมาณการวาจะตองใชชวโมงในการใหบรการลกคารายน 100 ชวโมง ประมาณ

คาตอบแทนการปรกษาวศวกรผควบคมการกอสราง 7,500 บาท และคาจดการดาน

เอกสารประมาณ 500 บาท กจการสามารถประมาณการตนทนของการใหบรการ

แกลกคารายน ตามขนตอนดงน

ขนท 1 การเลอกฐานในการปนสวนตนทน

• ในทนจะใชชวโมงทใหบรการลกคาเปนฐานในการปนสวน

ตนทน ชวโมงทใหบรการในการคานวณอตราการปนสวน

คาใชจายคอ 19,200 ชวโมง (1,600 ชวโมง x 12 คน)

ขนท 2 การคานวณคาตอบแทนสถาปนกสาหรบงานเลขท A178

• คาตอบแทนสถาปนกตอชวโมง = คาตอบแทนสถาปนก

ฐานการปนสวน

= 4,956,000 บาท

19,200 ชวโมง

= 258.125 บาทตอชวโมง

• คาตอบแทนสถาปนกสาหรบงานเลขท A178 = 258.125 บาท x 100 ชวโมง

= 25,812.50 บาท

ขนท 3 คานวณตนทนทางตรงของงานเลขท A178

• ตนทนทางตรง :

คาตอบแทนสถาปนก 25,812.50

คาตอบแทนวศวกรผควบคมฯ 7,500.00

คาจดการดานเอกสาร 500.00

รวมตนทนทางตรง 33,812.50

ขนท 4 ระบตนทนทางออม ซงสามารถจาแนกไดดงน

• เงนเดอนและสวสดการพนกงาน :

เงนเดอนเสมยนและธรการ 840,000.00

คาสวสดการพนกงาน 1,147,000.00 1,987,000.00

• คาใชจายดาเนนการ :

คาเชาสานกงาน 834,000.00

คาดาเนนการสานกงาน 369,000.00

คาประกนภยและภาษ 227,000.00

คากจกรรมวชาชพ 170,000.00

คาใชจายอนๆ 528,000.00 2,128,000.00

(660,000 บาท x 80%)

รวมตนทนทงสน 4,115,000.00

ขนท 5 คานวณตนทนทางออมคดเขางานเลขท A178

• อตราตนทนทางออม = ตนทนทางออมประมาณการ

ฐานในการปนสวน

= 4,115,000 บาท

19,200 ชวโมง

= 214.325 บาทตอชวโมง

• ตนทนทางออมคดเขางานเลขท A178 = 214.325 บาท x 100 ชวโมง

= 21,432.00 บาท

ขนท 6 คานวณตนทนของงานเลขท A178 ประกอบดวย

• ตนทนทางตรง :

คาตอบแทนสถาปนก 25,812.50

คาตอบแทนวศวกรผควบคมฯ 7,500.00

คาจดการดานเอกสาร 500.00 33,812.50

• ตนทนทางออม :

ตนทนทางออมคดเขางาน 21,432.50

รวมตนทนบรการของงานเลขท A178 55,245.00

ระบบบญชตนทนงานสงทาของกจการอตสาหกรรม

ลกษณะสาคญของระบบบญชตนทนงานสงทาของกจการอตสาหกรรม คอ

▫ การแยกงานหรอคาสงผลตงาน

▫ การจดทาบตรตนทนงานแยกตามงานแตละงาน

▫ แบบฟอรมของบตรตนทนงาน

ตวอยางท 2 บรษท พมพคาด จากด รบพมพการดประเภทตางๆ ตามคาสงของ

ลกคาโดยกจการมแผนกผลต 2 แผนก คอ

▫ แผนกออกแบบ ทาหนาทการคดถอยคาในการด วางรปแบบ และออกแบบตก

แตงงานศลปตางๆ

▫ แผนกพมพทาหนาทในการพมพการดและบรรจการดทพมพเสรจเขาบรรจ

ภณฑ

ในระหวางเดอนธนวาคม 25x1 กจการรบงานพมพการดทงสน 3 งานคองานเลขท

AQ-502,AQ-503 และ AQ-504 สวนงานเลขท AQ-501 นนกจการไดจดทาเสรจไว

แลวในเดอนพฤศจกายน 25x1 แตยงไมไดจดสงใหลกคา โดยไดรวบรวมตนทน

ตามบตรตนทนงานเลขท AQ-501 ไวหนาถดไป และกจการไดสงมอบใหลกคา

วนท 2 ธนวาคม 25x1 ในราคาทตกลงกนไว 74,750 บาท

สวนงานอนมรายละเอยดดงน

• งานเลยท AQ-502 เปนการพมพการดแตงงานจานวน 1,000 ใบ ลกคาคอคณ

นกปราชญ รกเดยว เรมผลตในวนท 6 ธนวาคม 25x1 และเสรจในวนท 15

ธนวาคม 25x1 และไดจดสงใหลกคาในวนเดยวกนน ราคาทตกลงไวกบลกคา

เทากบ 32,000 บาท

• งานเลขท AQ-503 เปนการพมพการดวนเกดจานวน 3,000 ใบ ลกคาคอรานเมตตา

เครองเขยน เรมผลตในวนท 11ธนวาคม 25x1 ในวนสนงวดยงผลตไมเสรจ

• งานเลขท AQ-504 เปนการพมพการดขอบคณผมอปการคณของบรษท จานวน

5,000 ใบ ลกคาคอบรษท สยามกล จากด เรมผลตในวนท 15 ธนวาคม 25x1 ในวน

สนงวดยงผลตไมเสรจ

บรษท พมพคาด จากด

เลขทงาน AQ-501

ประเภทงาน การดครสมาสต ชอลกคา คณสาราญชอบเทศกาล

วนเรมผลต 20 พฤศจกายน 25x1 วนทผลตเสรจ 30 พฤศจกายน 25x1

จานวนหนวย 4,000 ใบ วนสงของ 2 ธนวาคม 25x1

วตถดบทางตรง

วน/เดอน/ป ใบเบกวตถดบ แผนกผลต จานวนเงน

20 พ.ย. 25x1 MR 4923 แผนกออกแบบ 10,000

21 พ.ย. 25x1 MR 4926 แผนกพมพ 12,000

รวม 22,000

แรงงานทางตรง

วน/เดอน/ป รายงานสรปคาแรง แผนกผลต จานวนเงน

30 พ.ย. 25x1 JIT 1512 แผนกออกแบบ 9,000

30 พ.ย. 25x1 JIT 1513 แผนกพมพ 9,000

รวม 18,000

คาใชจายในการผลตคดเขางาน

วน/เดอน/ป แผนกผลต ฐานในการจดสรร

ปรมาณ อตรา

จานวนเงน คาใชจายการผลต ตอหนวย

30/11/25x1 ออกแบบ ชวโมงแรงงานทางตรง 360 ชม. 25 บาท/ชม. 9,000

30/11/25x2 พมพ ชวโมงเครองจกร 45 ชม. 240 บาท/ชม. 10,800

รวม 19,800

• กจการจดทาบตรบนทกเวลางาน โดยรวมใบเบกวตถดบ และรายละเอยดบตรลงเวลาของ

พนกงานประจาเดอน ธนวาคม 25x1 พบวาการเบกไดใชวตถดบงานตางๆ รวม 105,000 บาท

(จาแนกเปนวตถดบทางตรง 97,000 บาท และวตถดบทางออม 8,000 บาท) และมคาแรงงาน

ทงสน 100,000 บาท (จาแนกเปนคาแรงทางตรง 74,000 บาทและคาแรงทางออม 25,500 บาท ซง

ไมสามารถจาแนกใหกบงานใดงานหนงโดยเฉพาะ) โดยตนทนทเกดขนสามารถจาแนกเขาสงาน

ตางๆไดดงน

งานเลขท

AQ-502 AQ-503 AQ-504 รวม

วตถดบทางตรง

แผนกออกแบบ 5,000 11,000 24,000 40,000

แผนกพมพ 7,000 16,000 34,000 57,000

รวม 12,000 27,000 58,000 97,000

คาแรงงานทางตรง

แผนกออกแบบ 2,500 10,000 20,000 32,500

แผนกพมพ 5,000 13,000 24,000 42,000

รวม 7,500 23,000 44,000 74,500

แผนก (หนวย:บาท)

ออกแบบ พมพ รวม

วตถดบทางออม 5,000 3,000 8,000

คาแรงงานทางออม 13,500 12,000 25,500

คานา คาไฟ 3,280 4,920 8,200

เบยประกนภยโรงงาน 5,000 5,000

คาเสอมราคา-เครองจกร 7,000 7,000

คาใชจายเบดเตลด 1,500 1,200 2,700

รวม 23,280 33,120 56,400

ประมาณการชวโมงแรงงานทางตรง 1,250 1,600 2,850

ประมาณชวโมงเครองจกร 230 230

• คาใชจายการผลตอนๆ ประกอบดวย คานา คาไฟ 8,200 คาเบยประกนภยโรงงาน 5,000 คาเสอม

ราคาเครองจกร 7,000 บาท และคาใชจายเบดเตลดโรงงาน 2,700 บาท

ประมาณคาใชจายในการผลตแตละแผนก สาหรบเดอน ธนวาคม 25x1 ดงน

เลขทงาน

AQ-502 AQ-503 AQ-504 รวม

ชวโมงแรงงานทางตรง

แผนกออกแบบ 100 400 800 1,300

แผนกพมพ 200 520 960 1,680

รวม 300 920 1,760 2,980

ชวโมงเครองจกร

แผนกพมพ 25 65 120 210

สาหรบชวโมงแรงงานทางตรงและชวโมงเครองจกรทเกดขนจรง เปนดงน

1. นางานเลขท AQ-501 ทผลตเสรจสงมอบใหลกคา

• สาหรบงานทผลตเสรจแลว จะนาวนทสงมอบไปใสในนามบตรตนทนงาน ซงตาม

ตวอยาง งานเลขท AQ-501 ไดสงมอบใหลกคาวนท 2 ธนวาคม 25x1 ผรบผดชอบ

จะตองนา วนท 2 ธนวาคม 25x1 ไปใสในบตรตนทนงานเลขท AQ-501 แลวนา

บตรตนทนงานดงกลาวเกบเขาแฟมทสงมอบแลว

2. การรวบรวมตนทนวตถดบเขางาน

• ตามระบบบญชตนทนงาน จะตองแยกวตถดบออกเปน 2 ประเภทคอ วตถดบ

ทางตรงและวตถดบทางออม วตถดบทางตรงจะบนทกตนทนการผลตของแตละ

งานโดยตรง แตวตถดบทางออมจะถอเปนคาใชจายการผลต

• เมอพนกงานเขาทางานจะตองมการบนทกเวลาเขา-ออกจากงาน โดยใชบตรลง

เวลาโดยพนกงานจะสอดบตรลงเวลาเขาไปในเครองตอกบตรเปนประจาทกวน

แผนกบญชจะนารายละเอยดทไดจากบตรลงเวลางานของพนกงานทกคนมา

คานวณคาแรงงานประจาสปดาห หรอประจาเดอน ทงนแลวแตลกษณะของการ

วาจางงาน

3. การรวบรวมตนทนคาแรงงานเขาสงาน

4. การคานวณคาใชจายการผลตเขางาน

• จากขอมลจะพบวามการรวบรวมตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรงคด

เขาสงานเลขท AQ-502, AQ-503และ AQ-504 แตไมสามารถระบไดอยางชดเจนวา

วตถดบทางออมจานวน 8,000 บาท และคาแรงงานทางออมจานวน 25,500 บาท

นนเปนตนทนของงานใดและมลคาเทาใด มคาใชจายการผลตทเกดขนจรง รายการ

อนๆ อกรวมทงสนเปนเงน 22,500 บาท ดงนนจะเหนไดวากวาทกจการจะทราบวา

มตนทนคานาคาไฟฟาเปนจานวนเทาใดนน

อตราคาผลตคดเขางานนน สามารถคานวณไดจากสตร

อตราคาผลตคดเขางาน = คาใชจายการผลตโดยประมาณ

ฐานในการปนสวนโดยประมาณ

ฐานในการปนสวนทนยมใชอยางแพรหลายไดแก

• 1. จานวนหนวยการผลต

• 2. ชวโมงแรงงานทางตรง

• 3. ตนทนคาแรงงานทางตรง

• 4. ชวโมงคาเครองจกร

• 5. ตนทนวตถดบทางตรง

• จากตวอยางของบรษท พมพคาด จากด หากกจการไดกาหนดอตราคาใชจายการ

ผลตคดเขางานแยกตามแผนกผลต โดยแผนกออกแบบใชชวโมงแรงงานทางตรง

เปนฐานในการปนสวน สวนแผนกพมพใชชวงโมงเครองจกรเปนฐานในการปน

สวน สามารถคานวณอตราคาใชจายการผลตคดเขางานไดดงน

รายการ แผนก

ออกแบบ พมพ

ประมาณคาใชจายการผลต (บาท) 22,780.00 33,120.00

การประมาณการชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) 1,250.00

การประมาณการชวโมงเครองจกร (ชวโมง) 230.00

อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน (บาท/ชวโมง) 18.224 114.00

• เมอกาหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขางานไดแลว ขนตอนตอมากคอ

คานวณคาใชจายการผลตคดเขางานตางๆ ตามสดสวนของฐานในการปน

สวนของแตละแผนกดงน

รายการ งานเลขท

AQ-502 AQ-503 AQ-504 รวม

แผนกออกแบบ 1,822.40 7,289.60 14,579.20 23,691.20

(18.224 บาท/ชม.)

แผนกพมพ 3,600.00 9,360.00 17,280.00 30,240.00

(144 บาท/ชม.)

รวม 5,422.40 16,649.60 31,859.20 53,931.20

5. การรวบรวมตนทนงานทผลตเสรจ • เมอกจการกาหนดคาใชจายการผลตใหกบงานตางๆ เรยบรอยแลวผจดการ

โรงงานหรอผควบคมการผลตจะเปนผประเมนความกาวหนาของงาน งานทผลตเสรจจะถก

สงไปยงแผนกควบคมคณภาพเพอรบรองคณภาพของสนคา

• สาหรบงานทผลตเสรจตามตวอยางน จะมเพยงงานเดยวเทานนคองานเลขท

AQ-502 ซงมตนทนรวมเทากบ 24,922.40 บาท พจารณาดงน

งานเลขท

AQ-502 AQ-503 AQ-504 รวม

ตนทนการผลต :

วตถดบทางตรง 12,000.00 27,000.00 58,000.00 97,000.00

คาแรงงานทางตรง 7,500.00 23,000.00 44,000.00 74,500.00

คาใชจายการผลตคดเขางาน 5,422.40 16,649.60 31,859.20 53,931.20

รวม 24,922.40 66,649.60 133,859.20 225,431.20

สวนการคานวณตนทนตอหนวยนน คานวณไดดงน

ตนทนสนคาสาเรจรปตอหนวย = ตนทนรวมของสนคาสาเรจรป

จานวนหนวยทผลตสาเรจ

= 24,922.40 บาท / 1,000 ใบ

= 24.9224 บาท/ใบ

การควบคมคาใชจายในการผลต

• เนองจากกจการตองประมาณคาใชจายการผลตเขาสการคานวณตนทนงานกอนท

จะทราบผลรวมของคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง จงมการคานวณผลตาง

คาใชจายการผลตกบคาใชจาการผลตคดเขางานในแตละงวดมากนอยเพยงใดดงน

ผลตางคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตทเกดขนจรง – คาใชจายในการผลตคดเขางาน