บทนา

ผกเปนอาหารในชวตประจาวน ทมประโยชนตอรางกาย ชวยใหรางกายทางานเปน

ปกต และมสขภาพทอยในภาวะสมดล มสารตานอนมลอสระ ( Free radical) ทเปนสาเหตทา

ใหเซลลเสอมสภาพและถกทาลาย กอให เกดโรคเรอรง เชน มะเรง ไขมนอดตนในเสนเลอด

และโคเลสเตอรอลสง เปนตน

สวนประกอบของผกสวนใหญประกอบดวย

โปรตน ไขมน คารโบไฮเดรท วตามน และเกลอแร ใน

ผนงเซลลของผกมเซลลลโลส ( Cellulose) ทรางกายไม

สามารถยอยได หรอ เรยกวา “เสนใยอาหาร ” มประโยชน

ทาหนาทขบของเสยออกจากรางกาย ไมเปนโรคทองผก ม

วตามนทสาคญไดแก วตามนเอ ชวยบารงสายตา เสรมสรางสวนทสกหรอในรายกาย พบมาก

ในผกสเขยวเขมและผกสเหลองอมสม (เบตาแคโรทน) เหลองเขม เชน ผกกาดเขยว กวางตง

แครอท ฯลฯ วตามนซพบในมะเขอเทศ สวนโปรตนธาตเหลกพบในถวตาง ๆ ผกมสารชวย

ลดความเปนกรดในกระเพาะ อนเปนสาเหตทาใหเกดโรคมะเรงในลาไส

ผกทปลอดภยจากสารพษตกคาง ตองผานกระบวนการตาง ๆ ทป ราศจาก สารเคม

หรอคาความเขมขนของสารเคมอยในคาทไมเปนอนตรายตอผบรโภค สามารถยอยสลายได ไม

มการตกคางใน ผลผลต หรอพนทใน แปลงปลก โดยเรมตงแตการเตรยมดน การปลก การ

ปฏบตดแลรกษา จนถงการเกบเกยว บรรจหบหอ ไปสผบรโภค

31

ความหมายของผกปลอดภยจากสารพษ

ผกปลอดภยจากสารพษ คอ พชผกหรอผลผลตทมการใชสารเคมในการปองกนและ

ปราบศตรพช รวมทงปยเคมเพอการเจรญเตบโต ผลผลตทไดจะตองมสารพษตกคางไมเกน

ปรมาณทกาหนดไว เพอความปลอดภยของผบรโภค ตามประกาศของกระทรวงสาธารณะสข

ฉบบท 163 พ.ศ. 2538

ใบรบรองแหลงผลผลตพชและตราสญลกษณ (GAP)

รบรองสนคาเกษตร กรมวชาการเกษตร

วธการผลตผกปลอดภยจากสารพษ

การเลอกพนทปลก

สภาพพนทปลกผกควรเปนทราบมความสมาเสมอ

ระบายนาดอยใกลแหลงนา ไมเปนพนททอยใกลโรงงาน

อตสาหกรรม หรอมความเสยงตอสารพษตกคางจากสารเคม

1

30

ลกษณะดนทเหมาะสม

ลกษณะดนทเหมาะสมตอการปลกผกตองเปนดนรวน

ซย มการระบายนาและถายเทอากาศไดด มความอดมสมบรณ

ประกอบดวยธาตอาหาร 5 สวนใหญ คอ อนนทรยวตถ 45 %,

อนทรยวตถ 5%, นา 25%, อากาศ 25% และสงมชวตในดน เชน

ไสเดอนดน, จลนทรย ทเปนประโยชนตอพช เปนตน ซง

องคประกอบเหลานจะชวยทาใหผกมการเจรญเตบโตไดด สมบรณแขงแรง มความตานทาน

ตอโรคและชวยเพมประชากรแมลงศตรทเปนประโยชน ลดการใชสารเคมปองกนกาจด

ศตรพช คา pH ของดนอยระหวาง 6.0 – 6.5

แหลงนา

แหลงนาทใชตองเปนนาสะอาดปราศจากสารพษปนเปอน และเพยงพอตอการปลก

พชตลอดทงป

29

2

การเลอกชนดพนธผกใหเหมาะสม

1.ชนดของพชผกตองมความเหมาะสมกบพนท

เปนปจจยสาคญทตองคานงถง มความเหมาะสมตอสภาพพนทและเจรญเตบโตด

2. ตองมความตานทานตอศตรพชและปลอดโรค

การใชพนธตานทานตอโรคแมลง และปลอดโรค มผลด คอ ชวยลดตนทนการใช

สารเคมปองกนกาจด ประหยดแรงงาน ใหผลผลตสง

3. เลอกพนธทมคณภาพผลผลตตรงตามความ

ตองการของตลาด

การเลอกพนธทตรงตอความตองการของตลาด สวนใหญเปนพนธทมคณภาพ มแหลง

รบซอทแนนอน

4. เลอกพนธผกทมความเหมาะสมกบสภาพดน ฟา

อากาศ และฤดปลก

ปจจยทเปนตวแปรสาคญในการปลกผก คอ สภาพภมอากาศ ฤดการปลกผก ทงนขนอย

กบชนดของพนธผกทสามารถปรบสภาพและเจรญเตบโตไดด ใหผลผลตสง

การคดเลอกและเตรยมเมลดพนธ

มหลกการปฏบตดงน

1. เลอกพนธทมเปอรเซนตความงอกสงและตรงตาม

พนธ

เมลดพนธผกทมเปอรเซนตความงอกสง ตรงตามพนธทาใหงายตอการเพาะปลก

ประหยดคาใชจายและแรงงาน

2. เลอกซอเมลดพนธผกจากหางรานหรอบรษท

เมลดพนธทเชอถอได เมลดพนธทด ตองไมมโรคหรอสงเจอปน ทอาจกอใหเกดปญหาตามมา

ภายหลง เชน วชพชทตดมากบเมลดพนธ เปนตน

3

28

ตอ

4

7. การใชอณหภมและความชนสมพนธทเหมาะสม

ผกแตละชนดมความตองการอณหภมในการเกบรกษาแตกตางกน ถาอณหภมตาเกนไป

ทาใหเกดความเสยหายได เชน แตงกวา ถว มะนาว พรก เปนตน ความชนสมพทธมาตรฐาน

ในการเกบรกษาผก ควรเกบในชวงอณหภม 95–100 เปอรเซนต ยกเวนผกชนดทไมควรเกบในท

มความชนสมพนธเกน 65–70 เปอรเซนต ไดแกพวกหอมและกระเทยม

8. การปรบสภาพบรรยากาศในระหวางเกบรกษา

วธการนนยมใชในกรณทมการเกบเกยวผลผลตคราว

ละมาก ๆ และไมสามารถปลกไดตลอดป เชน กระเทยมหลง

การเกบเกยวแลว เมอนามาเกบในทดดแปลงสภาพอากาศ

โดยมการปรบระดบของกาซออกซเจน คารบอนไดออกไซด

ในอณหภมและความชนทเหมาะสม สามารถเกบรกษาได

นานถง 1 ป สาหรบพชผก บางชนดไดแก พรกหยวก

กระเจยบ มะเขอเทศ ฯลฯ

3. สงเกตจากฉลากดานขางกระปอง ดวน เดอน ป

ทเกบและวนหมดอาย

การดฉลากดานขางกระปอง ดวน เดอน ปทผลตและวนทหมดอาย เปนขอมลทบง

บอกถงวา ความมชวตของเมลดพนธ เปอรเซนตความงอก เปนตน

4. ควรซอเมลดพนธทบรรจในถงอลมเนยม

(ฟอลย) หรอกระปองทปดสนท

เมลดพนธทบรรจในถงอลมเนยม (ฟอลย) หรอกระปองทปดสนท ชวยปองกน

ความชนและอากาศเขาไปสมผสกบเมลดพนธ เปนสาเหตทาใหเปอรเซนตความงอกลดลง

5. กอนปลกเมลดพนธควรแชเมลดในนาอนกอน

การแชเมลดในนาอน ชวยกระตนใหเมลดมความงอกสมาเสมอและปองกนกาจดเชอ

ราทอาจตดมากบเมลด ควรแชเมลดในนาอนทอณหภม 50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 10–15 นาท

ชนดพนธผกทนยมปลก

แบงเปน 2 ประเภท

1. พนธตลาด

ลกษณะพนธตลาด ตานทานตอโรค มเปอรเซนตความงอกอยท 90 – 95 % และตอง

ใหผลผลตสง สวนใหญเปนพนธลกผสม ซงไมสามารถเกบเมลดพนธไปทาพนธตอได

พนธตลาดทนยมใชเมลดพนธลกผสมของบรษททผลตเมลดพนธ เชน บรษทศรแดง

บรษทเจยไต เพอนเกษตร เปนตน เพราะเปนพนธทแนนอน ไดรบการรบรองมาตรฐาน

พนธลกผสมทใหเปอรเซนตความงอกและผลผลตสง

2. พนธทองถน

เปนพนธทเกษตรกรสามารถเกบเมลดพนธไวทาพนธตอได นาไปปลกตอในฤดกาล

ตอไป หรอเรยกวา “พนธพนเมอง” ไดแก พชตระกลพรก มะเขอ บวบ (พนธพนเมอง) ตระกล

ถว กระเจยบเขยว ฟกทอง นาเตา ฟกแมว เปนตน แตคณภาพผลผลตตากวาพนธตลาด

27

การเตรยมพนทปลก

1. การเตรยมพนทปลก

ควรไถพรวนดนและตากดนอยางนอย 1 – 2 อาทตย เพอฆาเชอโรคทอยในดนและกาจด

วชพช หากเพาะปลกในพนทนาหลงการเกบเกยว ใหไถกลบตอซงขาวเพอเปนปยในดน และชวย

เพมอนทรยวตถ

2. การเตรยมแปลงปลก

ควรปรบพนทปลกใหสมาเสมอกน มรองระบายนาไดสะดวก ไมควรใหมแองนาทวม

ขงในแปลงปลก ซงจะเปนแหลงสะสมของโรค

การเตรยมแปลงปลกขนอยกบความเหมาะสมของพนทและขนาดแปลง โดยความกวาง

ของแปลงขนาดมาตรฐาน 1.20 , 1.50 เมตร ความกวางของรองแปลง 40 เซนตเมตร สวนความ

ยาวของแปลงแลวแตพนท

การปฏบตเพอลดความเสยหายของผกหลงเกบเกยว

1. เทคโนโลยในการปลก

เรมจากการคดเลอกพนธทดและมคณภาพ การปฏบตดแล

รกษา การเตรยมดนใหน า การใสปยและปองกนกาจดศตรพช

เพอใหผลผลตมคณภาพ

2. การเกบเกยวผกใหมคณภาพ

ควรตดแตงผกโดยใชมดตด และวางใสในภาชนะทมร

โปรงใส อากาศถายเทไดด ขนยายสะดวก การตดแตงและทาความ

สะอาดควรทาในรม เพอปองกนการระเหยของนาไมควรทาใหผกม

รอยซ า อนเปนสาเหตทาใหเชอแบคทเรย เขาทาลาย

3. ภาชนะทบรรจ

ควรเลอกวสดทตรงตามความตองการของตลาด ทงในรป

ของการขายปลกและสงออก ไปยงตางประเทศ

4. การเกบรกษาเพอรอการขนสง

ควรเกบไวในภาชนะทมอากาศถายเทไดด เพอปองกน

ความรอนสะสมอนทาใหผกเหยวยนได

5. ผกทตองรอการขนสงไปในทไกล

ควรเกบไวในหองเยนเพอรกษาความสดของผกไว กอนถง

ผบรโภค

6. การเคลอบผว

การเคลอบผวผลผลต เปนการปองกนการสญเสยนาหนกและดนารบประทาน เชน

พรกหวาน มะเขอเทศ เปนตน

การไถพรวน ตากดนทงไว 3-10 วน

ลกษณะการเตรยมแปลง

5

26

การเตรยมแปลงกลา

เทคโนโลยหลงการเกบเกยวของพชผก

ผกเปนพชทมอายการเกบเกยวสน และการเกบรกษาไดไมนาน จงเปนปญหากบ

เกษตรกรผปลก คอ เมอถงเวลาชวงทเกบเกยวผลผลต ตองรบสงตลาดทนท โดยเฉพาะผกสด

หากเกบเกยวแลว มความชนในผกสงอนเปนสาเหตทาใหเกดความเสยหายตอคณภาพผก

เนองจากออนแอตอการเขาทาลายของเชอจลนทรย ทาใหผกเนาได ปญหาดงกลาวยอมเปนทไม

พอใจตอผผลตและผบรโภค

ปจจยสาคญทเกยวของกบคณภาพของพชผก

1. นาหนกลดลงเนองจากการคายนาของผก

หากมการคายนาของผกมาก จะทาใหมผลเสยตอคณภาพ

ของผก ดงนนการปองกน คอ การนาบรรจในถงพลาสตกแลวเกบ

ไวในทเยนหรอใชกระดาษหอเพอลดการคายนา

2. การหายใจของพชผกหลงการเกบเกยว

หลงจากการเกบเกยวผก พชยงหายใจอยตลอดเวลาทาให

เกดการคายนาสง สงผลทาใหผกเหยวและเนาเสยได ควรปองกน

โดยการเกบไวในทเยน อณหภมทเหมาะสมคอ12 –15 องศา

เซลเซยส

3. การสรางกาซเอทธลน

กาซเอทธลนเปนสารประกอบอนทรยทมผลตอขบวนการ

สรระวทยาของพช ทมบทบาทสาคญตอการสกของผลไม เปน

สารประกอบธรรมชาตทพชสรางขนมาจากจลนทรยบางชนด การเกบ

ผลผลตในหองเยนหรอการใชพลาสตกฟลมในการบรรจหบหอผก

เพอชวยลดปรมาณของออกซเจน และคารบอนไดออกไซดรอบ ๆ

ผลผลต จะชวยชะลอการเสอมคณภาพของผกได

การเพาะกลาผก

การเพาะกลาผกสามารถทาได 2 วธ ดงน

1. การเพาะกลาในแปลง

แปลงเพาะกลา ขนาดกวาง ประมาณ 1 เมตร สวนความ

ยาวของแปลงขนอยกบปรมาณของเมลดพนธ การเตรยมดนใหไถ

พรวนดนลกประมาณ 15 –20 ซม. แลวตากดนทงไว 5-7 วน

หลงจากนนหวานปยคอกหรอปยหมกในอตราปรมาณ 2 กก./เนอ

ท 1 ตารางเมตร คลกเคลาใหเขากบดนสมาเสมอตลอดทงแปลง

ยอยหนาดนใหละเอยด เพอปองกนเมลดพนธผกไมให

ตกลงไปลกเกนไป เพราะจะทาใหเมลดไมงอก เกบเศษวชพชออก

ใหหมด หลงจากนนรดนาใหชม หวานเมลดพนธผก ลงบนแปลง

เพาะกลาใหกระจายทวแปลงอยางสมาเสมอ หรอ หยอดเปนรอง

ใชฟางคลมเพอรกษาความชนในดน

2. การเพาะกลาในถาดหลม

การเพาะกลาในถาดหลมเปนอกวธหนงทนยมทากน เพราะงายสะดวกตอการขนยาย

การเพาะโดยการหยอดเมลดลงในหลม หลมละ 1 เมลด ประโยชน คอ ไดตนกลาสมบรณ

แขงแรง ถอนยายปลกงาย ทาใหรากไมขาดงาย

การผสมดนเพาะกลา ในดนผสมสตรสาเรจทมขายตามทองตลาด เชน มเดยสาเรจรป

หรอทาเอง ใชแกลบเผา แกลบดบ ดน ขยมะพราว ผสมอตรา 1:1:1:1

แปลงกลาผก

6

25

การปรบปรงดน

การปรบปรงดนใหเหมาะสมตอการปลกผก ขนอยคณสมบตของดน ไดแก คณสมบต

ทางกายภาพ คณสมบตทางเคม คณสมบตทางชวภาพ ดงน

1. การปรบปรงคณสมบตของดนทางกายภาพ คอ คณสมบตทสงเกตไดจากภายนอก

เชน โครงสรางของดน สของดน การปรบปรงดน ใชอนทรยวตถในการยอยสลาย ชวยเพม

ปรมาณสงมชวตในดน ทาใหดนรวนซย มการระบายนาและอากาศถายเทด

2. การปรบปรงคณสมบตทางเคม คอ ดนทมการใชปยหรอสารเคมตดตอกนเปน

เวลานาน ทาใหดนเสอมสภาพลง สวนใหดนมความเปนกรดสง คา pH ตากวา 5.5 การปรบปรง

ดนควรใชปนขาวชวยปรบสภาพ ลดความเปนกรดของดนลง หลงจากนนจงคอยใหอนทรยวตถ

ตางๆ เขามาเสรม หรอ ปลกพชตระกลถวเปนปยพชสดบารงดน

3. การปรบปรงคณสมบตทางชวภาพ คอ ดนทมจลนทรยเปนสวนประกอบหลก

นอกเหนอจากการปรบปรงดนทางกายภาพและเคม จลนทรยมบทบาททาใหเกดกระบวนการหรอ

กจกรรม มอทธพลตอการเจรญเตบโตของพช แบงออกเปน 5 กลม ไดแก แบคทเรย เชอรา แอคท

โนไมซส สาหราย และโปรโตซว ทเปนประโยชนชวยยอยสลายอนทรยวตถ

วธการเกบเกยว

การปลกผกใหปลอดภยจากสารพษ นอกผานขนตอนกระบวนการดแลรกษา โดยใช

สารอนทรยจากธรรมชาต และวธกลแลว การเกบเกยวผลผลตถอเปนขนตอนทสาคญเชนกน

เพราะผกมการบอบชางาย ในแงของการผลตเพอจาหนายสตลาดหรอสงขายในชมชน ตอง

เกบเกยวใหถกวธ เพอปองกนผลผลตเสยหาย

การจาแนกประเภทพชของการเกบเกยว

การเกบเกยว จาแนกประเภทพช ดงน

1. ผกประเภทใบ และ ดอก

ควรทาการเกบเกยว โดยใชมดตด ใบมดตองคม หามมรอยสนม เพอปองกนการบอบ

ชาจากรอยตด ผกทนยมเกบเกยว เชน ผกคะนา กวางตง ผกกาดตางๆ สลด ตระกลกะหลา

ถวฝกยาว ฯลฯ

2. ผกประเภททมผล

ควรเกบเกยวชวงทผลแกหรอพรอมทจะออกจาหนาย และตรงตามความตองการของ

ตลาด วธการเกบเกยวใหปลดทผลโดยใหมขวตดมาดวย เพราะจะชวยรกษาความสดของ

ผลผลตได ผกทเกบเกยว เชน มะเขอเทศ พรกหวาน พรกตางๆ ตระกลฟกทอง ฟกเขยว

มะเขอตางๆ ฯลฯ

3. ผกประเภทหว

การปลกพชผกประเภทหวใตดน นยมปลกกบดนรวนปนทราย เพราะชวยทาใหหว

เจรญเตบโตดและขยายไดเตมท การเกบเกยวใหใชมอรวบใบถอนหรอเสยบ รถขดทใชทน

แรง ผกประเภทหวใตดน ไดแก มนแกว มนเทศ มนแดง หวไชเทา แครอท เผอก ฯลฯ

ลกษณะภาชนะบรรจ

ลกษณะของภาชนะบรรจ ตองมขนาดทเหมาะสมในการรองรบผลผลต มชอง

ระบายอากาศ สะอาด ปลอดภยจากสารพษปนเปอน และตรงตามความตองการของตลาด

การเพาะกลาในถาดหลม การเพาะกลาในถงเพาะ

7

24

4. การใชมงตาขาย หรอ ผกกางมง

การปลกผกกางมงจะสามารถลดการใชสารเคมลงไดประมาณ 80 เปอรเซนต เหมาะ

สาหรบในพนทมการระบาดของแมลงรนแรง โดยเฉพาะแมลงทสรางความตานทานตอสารเคม

อยางมาก คอ เกษตรกรจะตองใชสารเคมมากกวา 10 ครง ตอ 1 รน แตพนททจะใชปลกผกกางมง

ควรเปนพนททสามารถปลกผกไดอยางตอเนองไมนอยกวา 3 ป เพอจะไดคมคาตอการสราง

โรงเรอนและการใชมงตาขายไนลอน ซงโครงสรางของโรงเรอนอาจทาดวยเหลกหรอไมกได

ขนอยทวาเกษตรกรตองการใชพนทนนปลกผกนานเทาใด สวนมงตาขายสฟาจะชวยลดความเขม

ของแสงได 25 เปอรเซนต

การปลกผกกางมงมขอจากด คอ ไมสามารถปองกนแมลงศตรผกไดทกชนด แต จะ

ปองกนพวกผเสอของหนอนชนดตางๆ ไดเทานน เชน หนอนไยผก หนอนกระทผก หนอนคบ

หนอนอเมรกน ดวงหมดผก เปนตน สวนพวกเพลยออน เพลยไฟ หนอนแมลงวนชอนใบ

แมลงหวขาวและไร ซงเปนแมลงขนาดเลกจะไมสามารถปองกนไดรอยเปอรเซนต ดงนนจงตอง

ใชวธการปองกนกาจดแมลงศตรผกวธอนรวมดวย แตถาหากใชมงตาขายไนลอนทมความถ

เพมขนเปน 24 หรอ 32 ชองตอนว จะสามารถปองกนได แตอาจจะมปญหาเรองอณหภมและ

ความชนภายในมง

การควบคมวชพช

วชพชแยงนา และอาหาร เปนแหลงทอยอาศยของแมลง สะสมโรค ทาความ

เสยหายใหกบผก การปองกนกาจดโดยไมใชสารเคม มดงน

1. การเตรยมแปลงปลก ควรทาการไถพรวนดนคราดวชพชออกจากแปลงปลกใหหมด

และตากดนทงไว 2–3 อาทตย จะชวยเมลดวชพชแหงตายและลดปรมาณลง ทาใหดนรวนซยอย

เสมอ

2. การเตรยมเมลดพนธผก เมลดพนธผกทด จะตองไมมสงเจอปน มความงอกด และ

เจรญเตบโตไวกวาวชพช

3. การคลมดน ชวยรกษาความชนในดน และบงแสงไมใหสมผสกบเมลดวชพชทา

ใหงอกชา ทาใหผกโตพอทจะสามารถแขงขนกบวชพชได วสดคลมดน ไดแก ฟาง ตอซง

หญาแหง ใบไมแหง เปลอกถว กากออย แกลบ ขยมะพราว เปนตน

4. การใชจอบถางหรอมอถอน คอ การกาจดโดยวธกลเทาททาได หรอมเวลาและ

แรงงานพอ ในขณะทวชพชยงเลกอย เหมาะกบพนททมขนาดเลก

5. การเพมจานวนตนตอไร คอ การลดเนอทการเจรญเตบโตของวชพช เพราะใน

ชวงแรกผกจะเตบโตชา หากมพนทวางจะทาใหวชพชเตบโตเรว และแกงแยงอาหารได

การปองกนกาจดโรค

โรคของผกเปนอปสรรคทสาคญของการปลกผก ดงนนจะเนนการปองกนมากกวา

การกาจด มวธการ ดงน

1. การทาความสะอาดเมลดพนธ เพอปองกนโรคทตดมากบเมลดพนธ ควรนาเมลด

มาแชนาอนทอณหภม 50 – 55 องศาเซลเซยส นาน 15 นาท เพอปองกนโรคลาตน ใบไหม

หรอ โรคเนาดา โรคเหยวทเกดจาเชอแบคทเรยและใบจดทเกดจากเชอรา

2. การเลอกพนทปลก พนทปลกมความสาคญตอการปลกผก เพราะพนทบางพนทม

การปลกผกชนดเดยวกนเปนเวลานานๆ จงเปนแหลงสะสมโรคแมลงทปะปนอยในดน ดงนน

วธการปองกนคอ การปรบปรงบารงดน โดยการใสปยคอก ปยหมก หรอ ปยพชสด และใส

ปนขาว เพอปรบสภาพดนใหมความเหมาะสมตอการปลก

การใชมงตาขายหรอผกกางมง

23

8

3. การใชพลงงานความรอนจากแสงอาทตย ทาการไถแปลงปลกแลวตากแดดทงไวระยะ

หนงจะสามารถ ปองกนกาจดเชอโรคไดในระดบหนง

4. เลอกระยะเวลาการปลกใหเหมาะสม คอ การหลกเลยงหรอยดระยะเวลาการปลกผก

ชนดนน ใหเรวหรอชากวากาหนดทเคยปลกอยเดม โดยการปลกกอนหรอหลงชวงทโรคเคย

ระบาด

5. การทาความสะอาดแปลงปลกหลงการเกบเกยว การทาความสะอาด แปลงปลก หลง

การเกบเกยวผลผลตนบเปนวธการปองกนกาจดโรคผก เพอการผลตผกใหปลอดภยจากสารพษท

มความสาคญและชาวสวนผกไมเคยละเลย

6. การปลกพชหมนเวยน ชวยลดการระบาดของโรคแมลงศตรลงได เปนประโยชนใน

การชวยปรบปรงบารงดนและชวยเพมประสทธภาพการใชประโยชนจากพนทดวย เพราะฉะนน

จงควรหลกเลยงการปลกผกชนด หรอตระกลเดยวกนตดตอกน

7. การเพมธาตอาหารทจาเปนใหกบผก ชวยปองกนการเกดโรคไสกลวง ธาตอาหารท

จาเปนตอพช เชน โบรอน

8. การปฏบตดแลอยางใกลชดและสมาเสมอ หมนสงเกตและเอาใจใสตอผกทปลกอยาง

ใกลชดและสมาเสมอ เมอพบเหนผกตนใดเรมผดปกตหรอเรมแสดงอาการของโรคใหรบทาลาย

ทนท

9. การใชเชอราควบคมโรค เชอราทนามาควบคมโรคพช ไดแก ไตรโคเดอรมา

(Trichoderma spp.) ซงมประโยชนสาหรบใชควบคมโรคพชทมสาเหตมาจากเชอรา เชน โรคกลา

เนา โรคเนาคอดน โรครากและโคนเนา โรครากและลาตนเนา โรคเหยว เปนตน วธการใชเชอ

รามาควบคมโรคพช โดยจะใชไตรโครเดอรมาผสมกบราขาวและปยอนทรย อตรา 1 :5:25 โดย

นาหนก แลวใชรองกนหลมกอนปลกหรอโรยรอบโคนตน

การทากบดกกาวเหนยวใชเอง

นาเอานามนละหงใสภาชนะตงไฟ เคยวจนเดอดแลวจงใสนามนยางสนและไขคา

นววาลงไป ใชไมพายคนชาๆ ใหละลายเขาเปนเนอเดยวกน โดยเคยวนานประมาณ 5 -10

นาท แลวจงยกลงจากเตาตงทงไวใหเยน นาไปใชเปนกบกาวเหนยวตอไป

2. การใชกบดกแสงไฟ

การใชกบดกแสงไฟเปนวธทงาย สะดวก ประหยด วธการไมยงยาก ลดปรมาณ

การใชสารฆาแมลงได ซงสามารถดกจบแมลงศตรผก เชน ผเสอกลางคน ผเสอหนอนกระท

หอม หนอนกระทผก หนอนคบกะหลา หนอนเจาะสมอฝาย เปนตน

แสงไฟทใชลอแมลง ควรใชหลอดไฟสมวง , แสงสนาตาล หรออาจใชแสงไฟนออน

, หลอดไฟแบรคไลทไดเชนกน

วธการลอแมลง

เปดไฟลอแมลง ใหเขามาเลนไฟแลวตกลงไปในถาดรองททากบดกไว โดยอตรา

การใชทเหมาะสม คอ 2 กบดกตอพนท 1 ไร ควรเปดไฟไวตลอดคน แตควรหยดใชเมอฝน

ตกหนก แมลงทไดสามารถนาไปเปนอาหารปลา หรอ เปด ไกได

3. การใชพลาสตกคลมแปลง

การใชพลาสตกคลมแปลง เหมาะสาหรบผกทมระยะปลกทแนนอน โดยเจาะร

พลาสตกตรงตาแหนงทปลกผก ชวยลดการระบาดแมลงปากดด เชน เพลยออน เพลยไฟ และไร

นอกจากนยงชวยควบคมโรค ควบคมวชพช และชวยรกษาความชนในดนไวไดนาน ทาใหไม

ตองรดนาบอย วสดทใชคลม ราคาแตกตางกนไป ขนอยกบอายการใชงานของวสดแตละชนด

การใชพลาสตกคลมแปลง

9

22

การปองกนกาจดแมลงศตรดวยวธกล

1. กบดกกาวเหนยว

การปองกนการใชกบดกกาวเหนยวสามารถใชดกจบแมลงศตรผกไดหลายชนด สวน

ใหญเปนแมลงในเวลากลางวน ไดแก เพลยไฟ แมลงวนเจาะผลไม แมลงวนทอง หนอนชอน

ใบ และผเสอกลางวนชนดตางๆ เชน ผเสอหนอนชอนใบ หนอนกระทหอม หนอนคบ หนอน

กนใบ เปนตน

วธการใชกบดกกาวเหนยว

วสดทใช อาจใชกระปองนามนเครอง ถงพลาสตก ทาส

เหลองหรอเคลอบสเหลอง วตถประสงคเพอใชลอแมลงใหเขามา

ตดกบดก เหลาไมตกแตงปลายไมใหแหลมใชเปนตวยด

กระปองหรอพลาสตกขนาดความยาว 30 – 50 เซนตเมตร ใชปก

ระยะหาง 4 x 4 เมตร

ถาในฤดหนาวมการระบาดของแมลงนอย ใหใช 15 – 20

กบดกตอพนท 1 ไร ถาในฤดรอนมการระบาดของแมลงมาก

ควรตดกบดกแมลงประมาณ 60 – 80 กบดกตอพนท 1ไร ซง

สามารถลดการใชสารฆาแมลงไดมากกวา 50 เปอรเซนต กบดก

กาวเหนยวหากทารองพน ควรปายกาวเหนยวทกบดกซ าอกครง

หนง จะทาใหกาวเหนยวอยไดนานประมาณ 10 – 15 วน

หลงจากนนจงทาหรอปายใหม แตกอนทาหรอปายกาวเหนยวท

กบดกใหมนน ควรทาความสะอาดกบดกกอนทกครง แลวจงใช

ถงพลาสตกใสครอบทาดวยกาวเหนยว การเปลยนถงควรดงถงเกาแลวนาถงใหมมาตดตงแทน

กาวเหนยวทผลตออกจาหนาย ม 3 ชนด คอ คนรว แทนเกลฟต และไบโอกบ – ซ

วธการปลกผก

การปลกผกแตละชนด มกมระยะหางระหวางตนหรอ

ระหวางแถว ทมวธการปลกแตกตางกนไป ขนอยกบชนดของผก แบง

ตามพชดงน

1.ผกตระกลกะหลา ( Crucifers) ไดแก กะหลาปล คะนา

ผกกาดชนดตางๆ บรอคโคล กะหลาดอก เปนตน ควรปลกใหม

ระยะหางระหวางตน 60 เซนตเมตร

2. ผกตระกลพรก มะเขอ ( Solanaceous Crops) ไดแก

พรกชนดตางๆ มะเขอยาว มะเขอชนดตาง ๆ มะเขอเทศ มนฝรง

ระยะหางระหวางตน 70 x 80 เซนตเมตร ขอแนะนาควรปลกแบบ

สลบฟนปลา จะชวยประหยดพนทและการปฏบตดแลรกษางาย

3. ผกตระกลถว ( Legumes) ไดแก ถวฝกยาว ถวลนเตา ถว

แขก ถวพม ฯลฯ ขนาดของแปลงกวาง 1 เมตร ความยาวแลวแตพนท

ระยะหางระหวางตน ระหวางแถว 50 เซนตเมตร ทาคางดวยไมไผ

การทาคางถวม 2 แบบ คอ

แบบท 1 การทาคางเดยว

เปนการทาคางแบบงาย ๆ ไมยงยาก เหมาะสาหรบการปลกในพนททมขนาดเลก

หรอปลกแซมระหวางแถวกบพชอนได ถวทใชทาคางแบบน ไดแก ถวฝกยาว เปนตน

กบดกกาวเหนยว

การปกกบดกกาวเหนยวในแปลง

21

10

แบบท 2 การทาคางแบบปกไมระแนงดานเดยว

การทาคางแบบนนยมปลกพชแบบเชงเดยว เพอทาการสงออก ประหยดพนท เกบเกยว

คราวละมากๆ ใชกบถวฝกยาวหรอถวลนเตา

4. ผกตระกลหอม กระเทยม ( Onion - Garlic) ไดแก หอมแดง หอมหวใหญ หอมแบง

คอ ปลกหลงจากทาการเกบเกยวผลผลตของขาวแลว ในชวงเดอน พฤศจกายน - ธนวาคม การ

ปลกถาเปนหอมหวใหญ หอมแบง นยมปลกโดยไถขนแปลง ความกวางของแปลง 1.20 เมตร

สวนความยาวแลวแตพนทแปลง หอมแดง กระเทยม ใชวธการกระทงหลมปลกแลวหยอดทอน

พนธใสหลมละ 1 กลบ แลวกลบหลมดวยปยคอก และแกลบหยาบ หลงจากนนใชฟางคลมใหทว

ทงแปลง รดนาใหชม ระยะปลกทเหมาะสมระหวางหลมและแถว 15 x 20 เซนตเมตร การให

น าควรใหน าสมาเสมอ ไมแหงหรอเปยกเกนไป ไมควรใหน าทวมขงในแปลงเพราะอาจทาให

เกดโรคเนาตามมาภายหลง

5. ผกตระกลแตง ( Cucurbits) ไดแก แตงโม แตงกวา

แตงเทศ ฝกแฟง มะระ ฟกทอง บวบ เปนตน วธการปลกม 2 วธ

5.1 ปลกในแปลงแบบไมทาคาง คอ การปลกแบบปลอย

ใหลาตนเลอยไปกบพนดน เปนวธปฏบตทงาย แตยงยากตอการ

ดแลรกษา กาจดวชพช และการเกบเกยวผลผลต ขอแนะนาของ

สามารถนาไปใชได นาไปเทลงในนาสะอาด 10 –20 ลตร ขย าฟองนาในนาเพอใหไสเดอน

ฝอยออกมาอยในนาใหหมดแลวเอาฟองนาทง นาไปฉดหรอราดหลงจากการใหน าแกพช

ในขณะทดนยงมความชมชนอย โดยเฉพาะอยางยงในชวงฤดทมฝนตกพราๆจะม

ประสทธภาพในการทาลายสง และควรฉดพนในเวลาเยน เพราะไสเดอนฝอยไมทนทานตอ

สภาพทแหงแลงหรอถกแสงแดด (การฉดพนควรปรบหวฉดใหฝอยละเอยด)

อตราการใช

ดวงหมดผก พบมากในพชผก เชน พชตระก ลกะหลาและผกกาด ถวตาง ๆ ใช

ไสเดอนฝอย 1 ซอง ตอนา 10 ลตร ตอพนท 10 ตารางเมตร

หนอนกระทผก มกระบาดกบผกบางชนด เชน พชตระก ลกะหลาและผกกาด

กระเทยม หนอไมฝรง ใชไสเดอนฝอย 10 ซอง ตอนา 20 ลตร พนใหทวแปลง

7. นาสมควนไม

นาสมควนไม คอ สารอนทรยทผลตจากธรรมชาต ซงเปนผลพลอยไดจากการเผา

ถานไม เปนสารควบคมการเจรญเตบโตของพช ใชราดดนปลกชวยเรงการเจรญเตบโตเปน

สารปรบปรงดน นอกจากนยงเปนสารปองกนกาจดศตรพช สาหรบผกอตราการใช 3 ซซ ตอ

นา 1 ลตร ฉดพนอาทตยละครงจะชวยลดประชากรของแมลงลงได

การปกคาง

นาสมควนไมและผลพลอยได คอ ถาน

11

20

รปแบบการทาคางไมระแนง

วธการใช

การใชเชอบทจะถกทาลายโดยรงสอลตราไวโอแลต ( UV) จากแสงแดด ดงนนจงควร

พนบทหลงจากเวลาบาย 3 โมงไปแลว จะชวยยดอายเชอบทบนตนพชใหมประสทธภาพอยได

นานขน การปองกนกาจดหนอน ถาเปนหนอนไยผกหรอหนอนคบกะหลา ใหใชอตรา 30- 20

กรม ตอนา 20 ลตร หรอใชเชอบทกลมเกา (ซากแมลงทตายแลวนามาบดผสมนา) ใชอตรา

60–80 กรม ตอนา 20 ลตร พนทก 5-7 วน สวนหนอนกระทหอมใชเชอบทกลมใหมอตรา

60–70 กรม ตอนา 20 ลตร พนทก 3–5 วน

6.ไสเดอนฝอย

ไสเดอนฝอยเปนศตรธรรมชาตทมศกยภาพสงในการเขาทาลายแมลง และไดมการ

พฒนาเปนชวภณฑ คอ ไสเดอนฝอยสกล Steinernematid สามารถปองกนกาจดหนอนของแมลง

ศตรผกได เชน ดวงหมดผก หนอนกระทหอม เปนตน ปจจบนไดมการผลตออกจาหนายเพอให

เกษตรกรไดใชอยางสะดวก เชน เนมาโทดค 22 ของบรษท เฮกซา เนมาโทดค จากด บรรจ

ไสเดอนฝอยในชนฟองนาสงเคราะหและเกบรกษาไวทอณหภม 7 –10 องศาเซลเซยส ในซอง

อะลมเนยมขนาดเลกกะทดรด บรรจไสเดอนฝอยซองละ ประมาณ 4 ลานตว

วงจรชวตของไสเดอนฝอยม 4 ระยะ แตการนาไปใชประโยชนในการปองกนกาจด

แมลง คอ ระยะท 3 ลกษณะเขาทาลาย ไสเดอนฝอยจะเขาสตวแมลง โดยทางปาก ทวาร ร

หายใจ เปนตน จากนนจะชอนไชผานผนงลาไสเขาสกระแสเลอดของแมลง แลวปลอย

แบคทเรยออกมาแพรกระจายอยางรวดเรวในเลอดของแมลง ทาใหแมลงตายเพราะเลอดเปนพษ

ภายใน 24 – 48 ชวโมง เมอแหลงอาหารในตวแมลงหมดไป กออกจากตวแมลงทอาศยตวเกาแลว

ไปหาเหยอแมลงอาศยตวใหมตอไป

วธการใช

ไสเดอนฝอยทบรรจซองใหเกบไวในอณหภม 10 องศาเซลเซยส สามารถเกบไวได 3

เดอน เมอตองการนามาใชใหใชมดหรอกรรไกรตดปากซองแลวตรวจดวาไสเดอนฝอยยงมชวต

อยหรอไม โดยใชแวนขยายสองดนา ถาเหนวายงเคลอนไหวไปมาตลอดแสดงวายงมชวตอย

การปลก ควรทาแปลงค ควรใหมระยะหางระหวางตน 50 เซนตเมตร ระหวางแถวแปลงคใช

3 เมตร ปลกแบบสลบฟนปลา เมอตนพชเรมแทงยอดเลอยออกจากแปลง -ใหทาการดงยอด

เขาหากนจากแปลงฝงตรงขามแบบทแยงมม การปฏบตเชนนวตถประสงคเพอใหงายตอการ

ตดแตงยอด ให 1 ตนมผลผลตประมาณ 2 – 3 ลก เพอใหตนแมสามารถลาเลยงอาหารไปเลยง

ผลไดเตมท การปองกาจดวชพชปฏบตงายขน พชทใชปลกโดยวธน ไดแก ฟกทอง แตงกวา

แตงโม เปนตน

5.2 การทาคางแบบไมระแนง วธการ คอ ทาแปลงค กวาง 1.20 ความยาวแลวแต

พนท การปลกระยะหางระหวางตน 50 เซนตเมตร ปลกใหตรงกน ความสงของเสาระแนง

ควรใหสง 2 เมตร พชทนยมกทาคางแบบนไดแก มะระ บวบ เปนตน

แสดงลกษณะการปลกแบบสลบฟนปลา

19

12

การปฏบตการดแลรกษา

การใสปย

ปยทใชในการปลกผกไดแก

1. ปยอนทรยนา

ปยอนทรยน าไดจากการหมกเศษวชพช, พช หรอ สตว เชน ปลา ,หอยเชอร เปนตน

ประโยชนของปยอนทรยน าชวย เรงการเจรญเตบโต ตดดอกออกผล เปนธาตอาหารเสรม อตราการ

ใช 100 ซซ ตอนา 20 ลตร ฉดพนหรอใสบวรด อาทตยละ 2 ครง ในระยะกลาจนถงการเกบเกยว

ขนตอนการทานาหมกชวภาพ

หอยเชอร 10 กโลกรม

สารเรง พด. 1 ซอง

กากนาตาล 1 กโลกรม

ราละเอยด 1 กโลกรม

น า 5 ลตร

นาสวนผสมทงหมดมาหมกในถง คนใหเขากน ปดฝาใหสนทเพอปองกนแบคทเรยหรอ

เชอรา เขาทาลาย เปนสาเหตทาใหเกดโรคตามมาในภายหลง ระยะเวลาการหมก 1 เดอน จง

นาไปใชได

2. ปยคอกมลขไก

ควรใสในระหวางการเตรยมแปลงและระยะกลาจนถงการตดผล โดยผสมลงไปในดน

คลกเคลาใหเขากน หรอใชรวมกบปยมลคางคาว ผสมอตราสวน 1 :1 ปรมาณอตราทใช 50

กโลกรมตอไร วธการใส ถาเปนพชตระกลพรก, มะเขอ,ใหขดหลมหยอดแลวกลบ โดยให

ระยะหางจากตน 15 - 20 เซนตเมตร เพอปองกนการสมผสกบรากของตนพช สวนตระกลกะหลา

หรอผกกาดใหหวาน ใสอาทตยละ 1 ครง

ทสาคญ 3 ชนด คอ ไวรสเอนพวของหนอนกระทหอม ไวรสเอนพวของหนอนกระทผก และ

ไวรสเอนพวของหนอนเจาะสมอฝาย

ลกษณะการเขาทาลายของไวรสเอนพว คอ มผลทาใหแมลงเปนโรคและตายในทสด

โดยการทตวออนของหนอนกนใบพชเปนอาหารทมไวรสปะปนเขาไป เมอไวรสเขาส

กระเพาะอาหารแลว ผลกโปรตนทหอหมอนภาคของไวรสจะถกยอยสลายโดยนายอยใน

กระเพาะอาหารของแมลง เขาทาลายเซลลกระเพาะอาหาร ทาใหแมลงเปนโรคตาย

วธการใช

ใชเชอไวรส 30 มลลกรม ตอนา 20 ลตร พนทก 7 -10 วน ในระยะทมการระบาดของ

หนอนเขาทาลาย สวนซากหนอนตายเราสามารถเกบซากมาบดผสมนาฉดพนไดอก เพราะ

ซากของหนอนทตายแลวมอนภาคเชอไวรสอย

5. เชอแบคทเรย

แบคทเรย เปนจลนทรยชนดหนงทสามารถทาใหเกดโรคกบหนอนแมลงศตรได

เชอทนยมใช คอ Bacillus thuringiensis หรอ เรยกวา บท (BT) เมอแมลงไดรบเชอบทเขา

ไปจะทาใหทาเกดสารพษทาลายระบบการยอยอาหาร อวยวะของแมลง และตายในทสด เชอ

บทสามารถนามาใชควบคมแมลงศตรผกไดหลายชนด เชน หนอนไยผก , หนอนคบกะหลา

, หนอนกระทผก , หนอนกระทหอม , หนอนเจาะสมอฝาย เปนตน

เชอบท เปนจลนทรยทเหมาะสมตอการนามาใชควบคมแมลงศตรในแปลงปลกผก

เนองจากมคณสมบตทเหมาะสมหลายประการไดแก มความจาเพาะเจาะจงตอแมลงเปาหมาย

สง โดยไมมผลตอแมลงชนดอนๆ ทไมตองการกาจด เชน ตวห า ตวเบยน เปนจลนทรยทม

ประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรพชไดด ปลอดภยตอมนษย สตวและพช ไมมฤทธ

ตกคางบนพชผก ทาใหผกปลอดภยตอผบรโภค และสามารถนามาใชรวมกบการปองกน

กาจดแมลงศตรผกโดยวธอน ๆ ไดเปนอยางด

ปยนาชวภาพจากหอยเชอร

13

18

3. ศตรธรรมชาต ( ตวหา ตวเบยน )

เปนการปองกนกาจดอกวธหนงทนามาใชในการผลตผกปลอดสารพษ คอ วธการโดย

อาศยพนฐานจากการศกษาระบบนเวศวทยาของแมลง นามาประยกตใชในการควบคมแมลงศตร

ผกใหอยในระดบทไมเสยหายทางเศรษฐกจ แมลงทเปนประโยชน ไดแก

ตวห า เชน มวนเพชฌฆาต, มวนพฆาต เปนนกลาเหยอทมประสทธภาพ โดยเฉพาะกบ

พวกหนอน ดวงตวออนของแมลงทเปนศตรผก การลาจะใชเขมทปากแทงผานผนงลาตวของ

เหยอแลวปลอยสารพษออกมาทาใหเหยอเปนอมพาตไมสามารถเคลอนไหวได จากนนดด

ของเหลวภายในลาตวเหยอจนแหงตายอยางรวดเรว ซงมวนเหลาน 1 ตว สามารถทาลายหนอน

ได 200 ตว นอกจากมวนแลว ยงมดวงเตาลาย, เตาทอง, แมลงชางปกใส, แมลงปอ, แมงมง เปน

แมลงกนพวกเพลยออนทเขาทาลายพชผก เปนตน

ตวเบยน ไดแก แตนเบยนไขไตรโคแกรมมา ( Trichogramma Egg Parasite) ลกษณะ

การทาลายเหยอ เพอการดารงชวตของตวมนเอง มประสทธภาพสงในการเบยนไข (เจาะวางไข

ในไขของแมลงอน ) ของแมลงศตรพชหลายชนด เชน ไขหนอนไยผก ไขหนอนคบกะหลา

ไขหนอนเจาะสมอฝาย ไขหนอนเจาะลาตนขาวโพด ไขหนอนบงปกขาว ไขหนอนแกวสม

ไขหนอนออย ไขหนอนกอขาว ไขหนอนมวนใบขาว ไขหนอนคบ ละหง เปนตน

4. เชอไวรส (NPV)

เชอไวรสชนดทใชในการทาลายแมลงศตร คอ เชอนวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส

(Nuclear Polyhedrosis Virus หรอ NPV) เนองจากมความจาเพาะเจาะจงตอการเกดโรคกบแมลง

ศตรพชสงมาก มความปลอดภยตอมนษย สตว พช มผลกระทบตอสภาพแวดลอมนอยทสด และ

ทสาคญ คอ ไมมพษตกคางบนพช ในประเทศไทยมการพฒนาผลตไวรสเอนพวของแมลงศตรพช

3. ปยเสรม

ปยทชวยเพมธาตอาหารเสรม มหลายชนด เชน ปยหมกแหง(โบคาชมลสตว)ปยหมก

เปยก

พด.2 ใชเรงการเจรญเตบโต การตดดอกออกผล เพมขนาดของผล เปนตน การใชอตราการใช

100 ซซ ตอนา 20 ลตร ฉดพนอาทตยละ 1 ครง

ขนตอนการทานาหมกจลนทรย

1. วตถดบ ไดแก ผลไมหรอผลผลตของพชทมน า เชน บวบ ฟกทอง ฟกแฟง นาเตา

เปนตน สบใหเปนชนเลก ๆ แลวนาไปใสในถงหมกทเตรยมไว

2.เทกากนาตาลลงไปในวตถดบ (ผลไมสบ หรอพชผกทมน า) ทเราเตรยมไวในถง

หมกใสสลบกนเปนชน ๆ จนเตมถงหมกแลว ปดฝาใหสนทเพอไมใหอากาศเขาไป ปองกน

เชอโรคตางๆ เชน เชอรา เชอแบคทเรย จลนทรยบางชนดทไมเปนประโยชนเขาทาลาย

3. ระยะเวลาการหมกทเหมาะสมควรหมกทงไว 3 เดอน จะไดน าหมกทมคณภาพ

และเขมขน

นอกจากน น าหมกทไดจากกระบวนการยอยสลายของจลนทรย ทมประโยชนชวย

กาจดแมลงบางชนดได เชน หนอนผเสอ หนอนกระท เปนตน

การใชสารปองกนกาจดแมลง

พชผกเปนพชทตองการดแลรกษาอยางพถพถน เพราะมการระบาดของโรคแมลง

คอนขางมาก ดงนนการปฏบตดแลรกษามกจะใชสารเคม เพอปองกนและยบย งการระบาด

ของโรคแมลงททาความเสยหายใหกบผลผลต ซงมความเสยงตอการเกดสารพษตกคางใน

ผลผลต ทเปนอนตรายตอผบรโภคได

17

14

การปลกผกใหปลอดภยจากสารพษ เราสามารถหลกเลยงการใชสารเคมไดโดยการใช

สารปองกนกาจดแมลงจากพชและเชอจลนทรย เชน พชสมนไพร , สารสะเดา , แมลงศตร

ธรรมชาต, ไวรส NPV ไสเดอนฝอย เปนตน มวธการ ดงน

1. นาหมกสมนไพรไลแมลง

ปองกนกาจดแมลงตงแตระยะตวออนจนถงตวเตมไว บางชนด มประสทธภาพคอนขางด

ใชฉดพนอตราสวน 1:1 คอ น าหมก 1 สวน : นา 1 สวน

วธการทา

วตถดบไดแก ขา, ตะไคร, หอม, หางไหล, หนอนตายหยาก, สะเดา, สาบเสอ, นามาสบ

รวมกน โดยใหแตละชนดมอตราสวนเฉลยเทา ๆ กน อตรา1 :1 สวนผสมทงหมดรวมกนแลวได 5

กโลกรม ตอนา 20 ลตร นาไปตมใหเดอด หลงจากนนมาตงทงไวใหเยน กรองเอาแตนาใสภาชนะ

เกบไวในททบแสง

2. สารสะเดา

การใชสารสะเดาในการปองกนกาจดนยมทากนมาก เพราะมประสทธภาพใน

การปองกนกาจดแมลงไดผลด เนองจากสารสะเดามสารอะซาแรคตน ( Azadirochtin) ซงม

คณสมบตชวยเปนสารไลแมลง ทาใหแมลงเบออาหาร ยบย งการเจรญเตบโต การวางไข การลอก

คราบ การสรางเอนไซมในระบบยอยอาหารของแมลง ชนดของแมลงทใชไดผล ไดแก หนอนใย

ผก หนอนหนงเหนยว หนอนกระทชนดตางๆ หนอนกดกนใบ หนอนเจาะยอด หนอนชอนใบ

หนอนมวนใบ หนอนผเสอหวกะโหลก หนอนหลอดหอม เพลยออน เพลยจกจน เปนตน

การใชสารสะเดาปองกนกาจดแมลงกบพชผก ไดแก คะนา ผกกวางตง

ผกกาดหอม กะหลาปล กะหลาดอก ผกกาดหว แตงกวา แตงโม แตงเทศ มะเขอเปราะ

มะเขอยาว มะเขอเทศ ถวฝกยาว หนอไมฝรง ขางโพดฝกออน หอมแบง ตาลง มะนาว

มะกรด พรกขหน เปนตน

วธการทา

นาเมลดสะเดาตาหรอบดใหเปนผงละเอยด ใสผงสะเดาทไดลงในถง (ถงพลาสตก

ถงส หรอถงแสตนเลส ) หลงจากนนเตมนาลงไปในถง อตราสวน ผงสะเดา 1 กโลกรม ตอ

นา 20 ลตร หรอผงสะเดา 3 - 5 กระปองนม ตอนา 20 ลตร คนใหเขากนแชทงไว 1 คน

จากนนนามากรองดวยผาขาวบางเนอละเอยด เพอปองกนหวฉดอดตน น าสะเดาทไดจะตอง

ปราศจากตะกอนมสเหลองขน และมกลนฉน

วธใช

สารละลายนาของสะเดา 20 ลตร หรอ 1 ปบ ผสมสารจบใบในอตราสวน 1 ชอนโตะ

คนใหเขากน แลวนาไปฉดพนในแปลงผกทนท

สวนกากผงสะเดาทเหลอจากการกรองทานาหมก นาไปผงแดดใหแหง นาไปโรย

รอบโคนตน เพอเปนปยใหกบดน และชวยปองกนกาจดแมลงศตรพชทอยในดนชนดได

หนอนตายหยาก หางไหล

กลมงานกลมงานกลมงานศกษาและศกษาและศกษาและพฒนาพฒนาพฒนาการปลกพชการปลกพชการปลกพช

ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจาก พพพระราชดารระราชดารระราชดาร

อ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหมอ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหมอ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหม

การปลกผกปลอดภยจากสารพษ

15

16

เอกสารเผยแพรทางวชาการเอกสารเผยแพรทางวชาการเอกสารเผยแพรทางวชาการ ปท 1 ฉบบท 1 2552 ปท 1 ฉบบท 1 2552 ปท 1 ฉบบท 1 2552

การปลกผกปลอดภยจากสารพษ

กลมงานกลมงานกลมงานศกษาและศกษาและศกษาและพฒนาพฒนาพฒนาการปลกพชการปลกพชการปลกพช

ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจาก พพพระราชดารระราชดารระราชดาร

อ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหมอ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหมอ. ดอยสะเกด จ. เชยงใหม

เอกสารเผยแพรทางวชาการ : ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดาร

อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม

วตถประสงค : เพอเผยแพรการดาเนนงานของศนยฯ สประชาชน

เจาของ : ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดาร

ผอานวยการจดทา : นายประดบ กลดเขมเพชร

ทปรกษา : นายเฉลมเกรยต แสนวเศษ

: นายสวฒน เทพอารกษ

: นายดนชา สนธวานนท

: นายปวตร นวะมะรตน

: นางฉนทนา สวรรณธาดา

บรรณาธการ : นายสทด ปนตาเสน

กองบรรณาธการ : นายชยชาญ สงขแกว

: นางอรทย ธรรมเสน

: นางสาวศศธร มหาเสน

: นายอดลย มสข

: นายเจรญ กตวรรณ

: นายกนษฐ นชจโน

: นางสาวกมลวรรณ ขวญยาว