1

สมพร เพงคำศนยประสานงานการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)

การประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยชมชน

เอชไอ เอ

ชมชนในสงคมไทย

Community Heal th Impact Assessment: CHIA

2

3

การประเมนผลกระทบดานสขภาพของชมชนไทย ไมใชเรองใหม หากแตมการทำา

มานานแลว โดยมจารต ประเพณ วถและความเชอของชมชน เปนตวกำากบวาอะไร

ควรทำาและไมควรทำา ทไหน เมอไหร อยางไร ซงมองความสมพนธของสงตางๆ ใน

ชมชนเปนแบบองครวม เปนความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาต และ

คนกบสงเหนอธรรมชาต เชน ความเชอในเรองของผปตา พระแมคงคา พระแมโพสพ

หรอคนอสานเชอในเรอง ขลำา (ทำาแลวจะเกดสงไมด) เปนตน โดยทกอนจะทำา

กจกรรมใดๆ คนในชมชนมกจะมการพดคยปรกษาหารอจนไดขอสรปรวมกนกอน

ทจะลงมอทำาอยเสมอ

พอครนประเทศไทยเขาสการพฒนาสมยใหม มการใชเทคโนโลยทซบซอนมากขน

สงผลกระทบในวงกวางมากขน การประเมนผลกระทบทางดานสงแวดลอมหรอ

อไอเอ (Environmental Impact Assessment: EIA) จงไดกาวเขามาแทนทกระบวนการ

แบบชาวบาน ความร จารต และความเชอตางๆ ของทองถน ถกลดทอนคณคาและ

นำามาใชพจารณาประกอบการประเมนผลกระทบนอย เหตเพราะไมใชงานวชาการ

และพสจนไมไดทางวทยาศาสตร โดยเฉพาะมตจตวญญาณของชมชน

หลง พรบ.สขภาพแหงชาตประกาศใชและไดรบรองเรองเอชไอเอไวในหมวดสทธ

และหนาทดานสขภาพรวมถงรฐธรรมนญบญญตในหมวดสทธชมชน กระบวนการ

เอชไอเอของชมชนจงถกพลกฟนกลบมาอกครงและยกระดบใหเปนสวนหนงของ

ระบบและกลไกเอชไอเอประเทศไทย เพอพฒนาแนวคด และแนวทางการประเมน

ผลกระทบทางสขภาพในระดบชมชน พฒนาศกยภาพชมชนในการนำาการประเมน

ผลกระทบทางสขภาพ ไปใชเปนเครองมอสรางชมชนสขภาวะ และใชในการปองกน

และแกไขปญหาผลกระทบจากนโยบายสาธารณะ

เอชไอเอชมชนการประเมนผลกระทบ

ดานสขภาพโดยชมชน

พมพครงท 1 กนยายน 2555 จำานวน 3,000 เลมจดพมพโดย ศนยประสานงานการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ สำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ชน 3 อาคารสขภาพแหงชาต 88/39 ม.4 ถ.ตวานนท 14 ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 02-832-9082 www.thia.in.th www.hiainasean.org www.nationalhealth.or.thภาพปก เรงฤทธ คงเมอง

4

เสนทางเอชไอเอประเทศไทยหลงพระราชบญญตสขภาพแหงชาตมผลบงคบใชเปาหมายสงสดของการพฒนาระบบเอชไอเอทภาคเครอขายไดรวมกนกำาหนด คอตองการใหการประเมนผลกระทบดานสขภาพ หรอ เอชไอเอ เปนเครองมอหนนเสรมการพฒนาใหคนไทยและสงคมไทยมสขภาวะ ทงนควรเปนพนธะสญญามากกวาการบงคบ

เอชไอเอถกบรรจไวในกฎหมายสำาคญของประเทศไทย 2 ฉบบ19 มนาคม - พ.ร.บ.สขภาพแหงชาตประกาศใช

• มาตรา11 บคคลหรอคณะบคคลมสทธรองขอใหมการประเมนและมสทธรวมในกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพจากนโยบายสาธารณะ บคคลหรอคณะบคคลมสทธไดรบรขอมล คำาชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐ กอนการอนญาตหรอการดำาเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอสขภาพของตนหรอของชมชนและแสดงความเหนของตนในเรองดงกลาว

• มาตรา25(5) คณะกรรมการสขภาพแหงชาต (คสช.) มหนาทและอำานาจในการกำาหนดหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะทงระดบนโยบายและระดบปฏบตการ

20 สงหาคม - รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมผลบงคบใช

• มาตรา67วรรคสอง การดำาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทำามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพ สงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอสขภาพ ไดใหความเหนประกอบกอนมการดำาเนนการดงกลาว

ออกแบบระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพในสงคมไทยสช. มคำาสงแตงตงคณะทำางานยกรางระบบ กลไก หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ทเกดจากนโยบายสาธารณะ ซงรางฯ ดงกลาวไดผานความเหนชอบของสมาชกสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 1 พ.ศ. 2551 ในมตท 1.11 ระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพในสงคมไทย

2550พ.ศ.

2551พ.ศ.

2552

5

1. สช. ตงศนยประสานงานการพฒนาระบบและกลไกการประเมน ผลกระทบดานสขภาพ (HIA Coordinating Unit) ซงเปนหนวยงานภายใต สช. ทำาหนาทเปนสำานกงานเลขานการของคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

2. ศนยประสานงานฯ เอชไอเอ ยกรางหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยมการทบทวนขอมลทางวชาการและการศกษาบทเรยนจากตางประเทศประกอบ จดประชมปรกษากบหนสวนการทำางานทสำาคญ จดรบฟงความเหนจากทกภาคสวน

3. วนท 8 พฤศจกายน นายกรฐมนตร ในฐานะประธาน คสช. ลงนามในประกาศหลกเกณฑและวธการทำาเอชไอเอฉบบแรก เพอใหหนวยงานและภาคสวนตางๆ ในสงคมไดพจารณายดเปนแนวทางปฏบตตามอำานาจหนาทและความรบผดชอบของตน และไดแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพทำาหนาทในการทบทวนและปรบปรงหลกเกณฑฯ และรายงานให คสช. พจารณาปรบปรงใหสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยตอไป

การทำาเอชไอเอสวนใหญเปนแบบ EHIA เพอการอนมตอนญาตโครงการโดยเฉพาะในกรณมาบตาพด

สนบสนนการทำาเอชไอเอชมชนในหลายพนททวไประเทศ สนบสนนการทำาเอชไอเอ ตามการขอใชสทธ มาตรา 11

พ.ร.บ.สขภาพแหงชาตในหลายพนท เรมมการนำาเอชไอเอไปใชในระดบนโยบาย กรณ การเจรจา

การคาระหวางไทยและสหภาพยโรป

1. คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดาน สขภาพ(HIACommission)

เปนกลไกหลกในการพฒนาหลกเกณฑ ขนตอนและวธการทำาเอชไอเอ รวมถงสนบสนนภาคสวนตางๆ ใหมการดำาเนนงานตามหลกเกณฑดงกลาว• มกระบวนการประเมนผลและปรบปรงหลกเกณฑเอชไอเอ ฉบบท 2• สงเสรม สนบสนนและผลกดนใหหนวยงานตางๆ ใชเอชไอเอหนนเสรม

การดำาเนนงานพฒนานโยบายสาธารณะทเออตอสขภาพ ตามบทบาทหนาทและความรบผดชอบ

เปนกลไกนโยบาย ภายใตคณะกรรมการสขภาพแหงชาตซงสามารถ เชอมตอกบคณะรฐมนตรไดโดยตรง รวมถงหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เพอเสนอผลการทำาเอชไอเอประกอบการตดสนใจของผตดสนใจนโยบาย

2. เครอขายนกวชาการเอชไอเอ(HIAConsortium) เปนกลไกหลกในการวจยและพฒนาองคความรดานเอชไอเอของ

ประเทศไทย รวมถงการสรางและพฒนาบคลากรดานเอชไอเอในทกดาน โดยดำาเนนการในรปแบบของเครอขายนกวชาการในมหาวทยาลยตางๆ ทวประเทศไทย • พฒนาหลกสตรเอชไอเอ ในระดบปรญญาโท • พฒนาหลกสตรฝกอบรมระยะสน

รเรมการจดตงหนวยวจยและพฒนาเอชไอเอในมหาวทยาลย ไดแก มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

• จดทำากรณศกษาเอชไอเอ เพอพฒนาระเบยบวธวทยาดานเอชไอเอ เชน ผลกระทบตอสขภาพจากการเจรจาการคาระหวางประเทศ ผลกระทบตอสขภาพจากการทำาเหมองแร ผลกระทบตอสขภาพ จากการใชสารเคมกำาจดศตรพช เปนตน

3. เครอขายการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยชมชน เปนกลไกหลกในการพฒนาศกยภาพของชมชนใหสามารถทำาเอชไอเอ

ชมชน และใชขอมลเพอแลกเปลยนเรยนร ถกแถลงและเจรจาตอรองในกระบวนการนโยบายสาธารณะ เพอใหเกดการตดสนใจเลอกการพฒนาทเปนผลดตอสขภาพชมชนมากทสด

ยกระดบเอชไอเอชมชนจากกรณศกษาเปนพนทเรยนร และสงเคราะหความรดานเอชไอเอชมชน • จดงานประชมวชาการเอชไอเอชมชนครงท 1 ในหวขอ “เอชไอเอ

ชมชน เสรมพลงทางปญญากำาหนดอนาคตตนเองและสงคม”

4. เครอขายการประเมนผลกระทบดานสขภาพในประชาคมอาเซยน เปนกลไกการแลกเปลยนเรยนรขอมลการทำาเอชไอเอ ในประชาคม

อาเซยนเพอรองรบการประเมนผลกระทบขามพรมแดน • จดตง ASEAN Focal Point on HIA (AFPHIA) มการประชมทำากรอบ

การทำางาน (TOR) และจดทำาแผนปฏบตการรวมกน• จดตงเครอขายนกวชาการเอชไอเอในประชาคมอาเซยน โดยการ

ทำากรณศกษารวมกน เรอง ผลกระทบตอสขภาพกรณการจดการภยพบต

4. วนท 29 ธนวาคม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประกาศใชแนวทางการประเมนผลกระทบทางสขภาพ สำาหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ซงผนวกไว ในรายงานอไอเอ เพอเปนแนวปฏบตตามมาตรา 67 วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ซงมสาระสำาคญสอดคลองกบหลกเกณฑฯ เอชไอเอทประกาศโดย คสช.

5. คสช. ตง คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยม นพ.วพธ พลเจรญ เปนประธานกรรมการ

6. เรมพฒนากระบวนการเอชไอเอชมชน7. จดการประชม 2008 Asia and Pacific Regional Health Impac

tAssessment Conference ซงมขอเสนอใหพฒนากลไกเอชไอเอในประชาคมอาเซยน เพอรองรบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ขามพรมแดน

8. เสนอเอกสารเรอง “HIA: A Foundation for the well-being of the ASEAN Community” เขาสการประชมอาเซยนซงอยในสวนงานของ เสาสงคมและวฒนธรรม

มการประเมนผลการใชหลกเกณฑเอชไอเอ ซงพบวา• กระบวนการ EHIA มปญหาโดยเฉพาะ Public Scoping• บคลากรดานเอชไอเอ ในประเทศไทยมไมเพยงพอ• ชมชนตองการพฒนาศกยภาพการทำาเอชไอเอชมชนและความร

ทเกยวของ• ตองการการวจยและพฒนากระบวนการเอชไอเอและความรท

เกยวของ

จดตง 4 เสาหลก ของระบบเอชไอเอ ประเทศไทย

คสช. ประกาศหลกเกณฑเอชไอเอฉบบแรก และ สผ. ประกาศแนวทางการทำาเอชไอเอในอไอเอ2552พ.ศ.

2555พ.ศ.

2553-54พ.ศ.

มการทำาเอชไอเออยางแพรหลาย

6

ยอนกลบไปเมอป พ.ศ. 2550 หลงจากท พระราชบญญตสขภาพแหงชาต ไดบญญตเกยวกบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ (Health Impact Assessment: HIA) หรอ เอชไอเอ ไวในหมวดสทธและหนาทดานสขภาพ ประกอบกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตไวในหมวดของสทธของชมชน เวลานนคนไทยนอยคนนกทจะรวา เอชไอเอ คออะไร หลายคนคดวาคงไมตางอะไรกลบอไอเอ บางคนตองการจะใชเปนเครองมอหยดโครงการพฒนาทไมตองการ

เวลานน กจกรรมการพฒนาหลายประเภทเรมสงผลกระทบเชงลบตอชมชนอยางชดเจน ไมวาจะเปนโรงไฟฟา เหมองแร อตสาหกรรม เขอน และแมแตการเจรจาการคาระหวางประเทศ เรมมกระแสตอตานการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม หรอ อไอเอ จากชมชน เพราะมสวนรวมไดนอย ไมครอบคลมการพฒนาในทกประเภทโดยเฉพาะไมสามารถประเมนผลกระทบจากนโยบายได ขอมลและขอหวงกงวลของชมชนมไดถกนำาเขาสกระบวนการประเมนผลกระทบ วธการประเมนและกระบวนการตดสนใจผกอยกบกลมนกวชาการและกลมผเชยวชาญ และหลายครงทผลการประเมนมความคลาดเคลอนจากขอเทจจรงในพนท ทำาใหโครงการพฒนาตางๆ ทเกดขนไมสอดคลองกบนเวศวฒนธรรมของชมชน ทำาใหเกดผลกระทบตอชมชนในหลายมต สดทายนำามาซงความขดแยง

เอชไอเอ จงถกพฒนาขนเพอเตมเตมระบบการประเมน ผลกระทบของประเทศไทย โดยมเจตนารมณ คอ การเปน กระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม ในการวเคราะหและคาดการณผลกระทบทงทางบวกและทางลบตอสขภาพของประชาชนทอาจจะเกดขนจากนโยบาย โครงการ หรอกจกรรม อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง หากดำาเนนการในชวงเวลาและพนทเดยวกน โดยมการประยกตใชเครองมอทหลากหลายและมกระบวนการม

สวนรวมอยางเหมาะสม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปน ผลดตอสขภาพของประชาชนทงระยะสนและระยะยาว

เอชไอเอ ในประเทศไทย จงเปนทงกระบวนการและเครองมอของสงคม ในการทำาใหนโยบายสาธารณะใดๆ ตองใสใจเรองสขภาพ และเกดความเปนธรรมทางดานสขภาพ

เพอใหบรรลตามเจตนารมณดงกลาว ในปพ.ศ. 2551 สช. จงเรมทำาการพฒนาศกยภาพใหชมชนสามารถทำาการประเมน ผลกระทบไดดวยตวเองเพอเปนจะไดมขอมลประกอบการมสวนรวมในกระบวนการนโยบายสาธารณะ เรยกวา การประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยชมชน (Community Health Impact Assessment: CHIA) หรอเอชไอเอชมชน

ปพ.ศ. 2552 คณะกรรมการสขภาพแหงชาตไดออกประกาศหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดยแบงการทำาเอชไอเอออกเปน 4 รปแบบ ไดแก 1) การทำาเอชไอเอในระดบโครงการหรอกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ซงตองดำาเนนการตามทระบไวในมาตรา 67 วรรคสองของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 2) การทำาเอชไอเอในระดบนโยบายสาธารณะ และการดำาเนนกจกรรมดานการวางแผนพฒนา ทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของชมชนอยางรนแรงในอนาคต ซงเปนการทำาแบบสมครใจของหนวยงาน 3) การทำาเอชไอเอกรณท มการขอใชสทธตาม ม.11 พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต และ 4) การทำาเอชไอเอในฐานะกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม

เอชไอเอชมชน ถกจดอยในรปแบบท 4 คอ เปนกระบวนการเรยนรรวมกนของชมชนทองถน เพอสนบสนนใหเกดการมสวนรวมตดสนใจนโยบาย โครงการ และกจกรรมการวางแผนพฒนาดานตางๆ ทจะเปนผลดตอสขภาวะของชมชน และมความเปนธรรมทางดานสขภาพ

ทำาไมคนไทยสนใจการทำาเอชไอเอชมชน

7

เอชไอเอชมชน นบวาเปนเครองมอหนงทใชในการพฒนาชมชน โดยมงทการกำาหนดอนาคตของชมชน มลกษณะเดน คอ แตละชมชนจะพฒนาเครองมอทเหมาะสมในการประเมนผลกระทบ ออกแบบกระบวนการและทำาการประเมนผลกระทบดวยตวเอง ซงจะมความแตกตางกนตามบรบท วถชวตและวฒนธรรมของแตละชมชน ทองถน

กระบวนการนจะทำาใหเกดการสรางสขภาพจากฐานราก โดยชมชนเปนผรวมกนสรางผานการพฒนานโยบายสาธารณะทเออตอสขภาพ การทำาใหชมชนเขมแขง การทำาใหเกดสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ นอกจากนกระบวนการเรยนรรวมกนจะทำาใหเกดการปรบวธคด กระบวนทศนทเกยวของกบสขภาพแบบองครวม ประชาชนมทกษะในการดแลสขภาพ และพงตนเองไดมากขน ในทสดจะสงผลใหลดอตราการเจบปวย ลดจำานวนผปวยในโรงพยาบาล ลดภาระคาใชจายดานการรกษาพยาบาลทไมจำาเปน และมผลทางออมใหบรการทางดานการแพทยและสาธารณสข เปนไปไดอยางทวถงและมคณภาพมากยงขน

กระบวนการทำางานแบงออกไดเปน 4 ขนตอนหลกๆ ดงน

ขนตอนท 1 การสรางเครองมอของชมชน: เปนขนตอนทมความสำาคญมาก ในประเทศไทยไดประยกตใชแนวทางตาม PATH Process (People Assessing Their Health) คอ เรมตงแตกระบวนการกำาหนดนยาม “สขภาพของชมชน” กำาหนดภาพอนาคตและวสยทศนของชมชนสขภาวะ คนหาปจจยกำาหนดสขภาพของชมชนในทกมต โดยเฉพาะอยางยงปจจยทางดานสงคม จากนนพฒนาตวชวดของปจจยกำาหนดสขภาพในแตละประเดน มการทดลองใชเครองมอกอนทจะนำามาจดทำาเปนเอกสารทชมชนสามารถใชไดโดยงาย เทคนคสำาคญทใชในขนตอนนคอ Story Telling

ขนตอนท 2 การประเมนผลกระทบตอสขภาพของชมชน: ชมชนจะใชเครองมอทรวมกนจดทำาขนมารวมกนพจารณาวา การพฒนาทจะเกดขนนนจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงปจจยกำาหนดสขภาพ (Determinants of Health) ของชมชนหรอไม อยางไร ทงทางบวก

กระบวนการและขนตอนการทำาเอชไอเอชมชนในบรบทประเทศไทย

และทางลบ ทงนใหคำานงถงวสยทศนของชมชนรวมดวย หากประเดนใดไมแนใจใหมการแสวงหาขอมลหลกฐานเพมเตม ทสำาคญจดใหมการตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของขอมลอยเปนระยะๆ ทงในชมชนเอง หนวยงานทเกยวของ รวมถงผเชยวชาญเฉพาะดาน เครองมอทใชในขนตอนนมหลากหลาย ทสำาคญคอการทำาแผนทชมชน และเกบขอมลเชงลกเกยวกบศกยภาพของชมชน อาท ระบบนเวศน วถชวต อาชพ ฐานทรพยากรทสำาคญของชมชน (เชน สมนไพร การเปนแหลงผลตอาหาร การเปนพนทปาตนนำา ฯลฯ) เปนตน การใชเสนเวลา (Timeline) เพอใหเหนการเปลยนแปลงทสำาคญในอดต ปจจบน เพอคาดการณแนวโนมในอนาคต การทำาแผนทระบาดวทยา การใชแบบสอบถาม การสมภาษณเชงลก การจดประชมกลมยอย การเรยนรจากกรณศกษา ศกษาดงานและรวมแลกเปลยนกบพนทอนๆ

ขนตอนท 3 การผลกดนสกระบวนการตดสนใจ: ขอมลทไดจากทำา เอชไอเอชมชน จะผลกดนไปสการตดสนใจรวมกบผกำาหนดนโยบายในระดบตางๆ ตามความเหมาะสมของประเดน ทงการตดสนใจรวมกนของคนในชมชนเอง การกำาหนดนโยบายขององคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนหนวยงานในสวนกลาง รวมถงการใชเปนขอมลประกอบการพจารณาของศาลไดดวย เพอใหเกดการตดสนใจเลอกการพฒนาทเปนผลดตอชมชนมากทสด รวมถงการรวมกนหาทางแกไข ปรบลดผลกระทบทางลบทอาจจะเกดขน หรอเกดขนแลวจากการพฒนา

ขนตอนท 4 การตดตามและประเมนผล: หลงจากทมการตดสนใจแลว ใหมการจดกระบวนการตดตามผลกระทบทเกดขนทงทางบวกและลบ โดยใชเครองมอของชมชนเปนกรอบในการตดตาม และอาจมการปรบแกไขเครองมอ ตามความเหมาะสม

ทงน การสอสารทางสงคม มบทบาทสำาคญอยางยงตอการเรยนรรวมกนภายใตขอมล หลกฐาน ขอเทจจรง และเหตผล แมวาจะมความเหนทแตกตางกน และมอทธพลอยางยงตอการกำากบการตดสนใจของทกภาคสวนทเกยวของ

8

กรณยนขอดำาเนนการโครงการโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต 9.4 MW ต.เวยงเหนอ อ.เวยงชย จ.เชยงราย

กรณโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต 9.95 MW,7 MW และ 9 MW ต.เหนอเมอง อ.เมอง จ.รอยเอด

กรณทาเรอสงขลา

กรณแผนยทธศาสตรการพฒนาพนทภาคใต

กรณนคมอตสาหกรรมอาหารฮาลาล จ.ปตตาน

กรณการกอสรางทาเรอปากบารา จ.สตล

กรณเขตนคมอตสาหกรรมทงคาย จ.ตรง

กรณโครงการพฒนาการทองเทยวบนเกาะยาวใหญ จ.พงงา

กรณโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต9.9 MW, 17 MW และกำาลงยนขอดำาเนนการ

โครงการโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต 30 MWอ.ปราสาท และ อ.เมอง จ.สรนทร

กรณการขอสมปทานทำาเหมองแรเหลก บ.แมถอด ต.แมถอด อ.เถน จ.ลำาปาง“แมถอด : จากเหมองแรสบานแหงสมนไพร”จากจดเรมตนของการคดคานเหมองแรเหลกบนปาตนนำาแมถอด กอใหเกดการตงคำาถามวาหากไมอยากเปนชมชนเหมองแรแลวพวกเขาอยากเปนอะไร ภายหลงจากทไดใชเอชไอเอโดยชมชน โดยเรมจากการเดนปาศกษาศกยภาพพนท พบวา พนททจะมการขอสมปทานทำาเหมองแรเหลก มสภาพเปนปาตนนำาของลำาหวยแมถอด เปนบานของสมนไพรอนรกษหลายชนด นอกจากนนยงมนำาตกแมถอดนอย มถำาขนาดใหญทมหนงอกหนยอยถง 2 แหง ทำาใหชมชนเหนทางเลอกการพฒนาบานตนเองใหเปนชมชนสมนไพรและการทองเทยวเชงอนรกษมากกวาการทภายนอกเลอกใหพวกเขาเปนชมชนเหมองแร

กรณการสรางทาเรอนำาลกและการพฒนาอตสาหกรรมท อ.สชล – ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช“ประมงชายฝง/อาวทองคำา/สการนยามตนเปนผผลตอาหารเลยงโลก”จากขอหวงกงวลนำาไปสการคดคานโครงการในทกรปแบบ ทายทสดไดชวนกนมองอนาคตโดยทดลองใช เอชไอเอชมชนเปนเครองมอ จากการทำางานโดยเครอขายประมงพนบานสชล-ทาศาลา พวกเขาพบวาในพนทเดยวกนเปนแหลงวางไขของปลากวา 100 สายพนธ คอแหลงสรางงาน สรางรายไดใหกบชมชนมรายไดเฉลยปละ 391 ลานบาท หรอเปน “อาวทองคำา” ทอาหารจากอาวนเดนทางไปทวโลก ทายสดพวกเขาจงตกลงใจรวมตวกนเปนเครอขายปกปองพนทผลตอาหารนครศรธรรมราช และนยามตนเองวาพวกเขาคอคนผลตอาหารและบานเขาคอแหลงผลตอาหารเลยงคนทงโลก

กรณการทำาเหมองแรทองคำา อ.วงสะพง เหมองแรเหลก ทบานอมง อ.เชยงคาน และการขอสมปทานทำาเหมองแรทองแดง ท ต.นาดนดำา จ.เลย“คนกบเหมอง : อนาคตเมองเลย”นบตงแตป 2549 ทจงหวดเลยมเหมองแรทองคำาแหงแรกอยางเปนทางการท ต.เขาหลวง อ.วงสะพง จ.เลย พรอมกบการเตบโตของเหมองแร อกดานหนงพบวาชมชนรอบเหมองม ไซยาไนด ปรอท ตะกว อยในเลอด และจากการทำาขอมลสถานการณ เหมองแรของชมชนรวมกบนกวชาการภายนอกยงพบวาจงหวดเลยกำาลงมกองทพเหมองแรเกดขน เชน การทำาเหมองแรเหลก ทบานอมง อ.เชยงคาน การขอสมปทานเหมองแรทองแดงท บ.หวยมวง ต.นาดนดำา อ.เมอง และการขอขยายพนททำาเหมองแรทองคำาไปยงภเหลก ต.เขาหลวง อ.วงสะพง จ.เลย เมอมองมมสงไปกวานนจะเหนวา ขณะน เลยมทางเลอกการพฒนาหลายทางลงไปในจงหวดนทง การคาชายแดน -เกษตร-เหมอง-เมองทองเทยว จงเปนคำาถามททาทายคนเมองเลยวาในอนาคตเขาอยากเหนบานพวกเขาเปนอยางไร

เอชไอเอชมชนเรมนำารองปฏบตการมาตงแตป พ.ศ. 2551 โดยในขณะนนชมชนทใชเครองมอนสวนใหญเปนพนทเปาหมายของโครงการทดำาเนนงานตามแผนพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคใต หรอ Southern Seaboard จวบจนปจจบนมการนำาเอชไอเอชมชนไปใชในหลายสาขานโยบาย ไดแก

นโยบายเหมองแร นโยบายพลงงาน (ชวมวล-ถานหน) นโยบายอตสาหกรรมการทองเทยว

พนทปฏบตการเอชไอเอชมชน

9

กรณการขอสมปทานทำาเหมองแรโพแทช จ.อดรธาน

กรณโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต 9.95 MW,7 MW และ 9 MW ต.เหนอเมอง อ.เมอง จ.รอยเอด กรณยนขอดำาเนนการโครงการโรงไฟฟาชวมวล

กำาลงการผลต 9 MW อ.สวางวระวงศ จ.อบลราชธาน

กรณทาเรอสงขลา

กรณแผนยทธศาสตรการพฒนาพนทภาคใต

กรณนคมอตสาหกรรมอาหารฮาลาล จ.ปตตาน

กรณโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต9.9 MW, 17 MW และกำาลงยนขอดำาเนนการ

โครงการโรงไฟฟาชวมวลกำาลงการผลต 30 MWอ.ปราสาท และ อ.เมอง จ.สรนทร

กรณโครงการโรงไฟฟาถานหน 600 เมกะวตต ท ต.เขาหนซอน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา“อาหาร-ถานหน : จดตดการพฒนาบนพนทเกษตรกรรมพนมสารคาม-สนามชยเขต”การพฒนานโยบายพลงงานกบเกษตรกรรม บนพนท อ.พนมสารคาม-อ.สนามชยเขต จ.ฉะเชงเทรา และทำาใหรวาโครงการโรงไฟฟาถานหน 600 MW นจะมาอยใน ระบบนเวศเดยวกบพนทเพาะปลกกลมเกษตรอนทรยเขาหนซอนกวา 2,000 ไร แหลงปลกมะมวงและขาวชนดของจงหวด ทสงออกไกลไปถงตางประเทศ แหลงเพาะเหดฟางททำาให จ.ฉะเชงเทรา มยอดขายเปนอนดบ 1 ของภาคตะวนออก และอนดบ 2 ของประเทศ และใชนำาจากลมแหลงเดยวกน และเปนเอชไอเอชมชนโครงการแรกทไดขนโตะพจารณาควบคไปรายงานอเอชไอเอของบรษททปรกษา เพอใหผกำาหนดนโยบายไดเหนและตดสนใจบนขอมลทรอบคอบรอบดาน จงเปนกรณทเหนภาพจดตดระหวางการพฒนาอาหารกบถานหนรวมถงการทชมชนและผกำาหนดนโยบายจะตองวางทศทางการพฒนาฉะเชงเทรารวมกน

กรณทอสงกาซและโรงแยกกาซธรรมชาตไทย-มาเลเซย อ.จะนะ จ.สงขลาดงพลงทเคยหายไปของ “คนจะนะ”อกดานหนงของการไดพลงงานเลยงประเทศและโลก คนจะนะทตองอาศยอยรอบโรงแยกกาซพบวาหลงการเขามาของอตสาหกรรมพลงงานนชมชนเปลยนไป...ใหคากบเงนมากกวาหลกการศาสนาอสลาม เชน ทดนวะกฟกลายเปนทของโรงแยกกาซ มหองอาหาร คาราโอเกะ การพนน พบววสงวนคอววทเกดลกแลวลกตาย ไกไมออกไข ชมชนแตกเปนฝาย มแรงงานจากภายนอกเขามาในพนท...

หลงจากคดคานโครงทอสงกาซและโรงแยกกาซธรรมชาตไทย-มาเลเซยของคนจะนะกวา 10 ป ทายทสดกไมสามารถยบยงโครงการ นได ชมชนรสกวาพวกเขาถกกระทำาซำาแลวซำาเลาจนเหมอนจะไมมทางเลอกในการใชชวต สงผลใหความเชอมนในระบบและกลไกตามกฏหมายนอยลง เพอใหพนอปสรรคนและเรยกความเชอมนของชมชนกลบมาชวนมองภาพอนาคตรวมกนจงลองใชเครองมเอชไอเอชมชนเพอดงพลงของชมชนกลบมา พฒนาความทกข ความเศรา ความเจบปวด ใหเปนขอมลและความร เพอทจะไปใหถงกระบวนการนโยบายสาธารณะทใหคณคากบชวต และประสบการณของเลกคนนอย

ศกษาขอมลเพมเตมไดทwww.nationalhealth.or.thwww.thia.in.thwww.hiainasean.org

ปฎบตการเอชไอเอชมชน

ภาพถายโดย Social White Songkhla

10

เอชไอเอชมชนประเทศไทย เรมขนครงแรกในเดอนเมษายน พ.ศ.

2551 โดยสำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) รวมกบ

มลนธนโยบายสขภาวะ และสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลย

ขอนแกน จดประชมเชงปฏบตการ เรองการพฒนาแนวทางการทำา

เอชไอเอชมชน โดยมชมชนทสนใจเขารวม จำานวน 14 แหง สวนใหญ

เปนพนทเปาหมายของการพฒนาอตสาหกรรมตามแผนพฒนาพนท

ชายฝงทะเลภาคใต ซงเปนแผนของรฐบาล จากนนไดมการจดประชม

ตอเนองอก 2 ครง ในการนมชมชนทลงมอปฏบตการจรง จำานวน 8

กรณ ซงตลอดกระบวนการทำางานไดมวงแลกเปลยนเรยนรการทำางาน

ของแตละพนทรวมกนอยางตอเนอง จนเปนเครอขายการทำางาน

เอชไอเอชมชนภาคใต ขอมลทไดจากการทำาเอชไอเอชมชนครงนน

ไดถกสงเคราะหและเสนอเปนระเบยบวาระการพจารณาของสมชชา

สขภาพแหงชาต ในปลายป พ.ศ. 2552 ตอมาคณะกรรมการสขภาพ

แหงชาตและคณะรฐมนตรมมตเหนชอบใหจดกลไกและกระบวนการ

จดทำาแผนพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคใตใหมโดยใหทกฝายเขามาม

สวนรวมเพอใหสอดคลองกบศกยภาพของพนท

ป พ.ศ. 2553 เรมการทำาเอชไอเอชมชนในพนททไดรบผลกระทบ

จากนโยบายเหมองแร โดยสำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

รวมกบโครงการนตธรรมสงแวดลอม และเครอขายผงเมองเพอสงคม

จดประชมเชงปฏบตการพฒนาศกยภาพใหกบชมชนทไดรบผลกระทบ

จากการทำาเหมองแรใหสามารถทำาเอชไอเอชมชนได มชมชนทสนใจ

เขารวมปฏบตการนจำานวน 13 พนท ในจำานวนนม 2 พนทท

กระบวนการทำาเอชไอเอชมชนมผลตอการตดสนใจของผกำาหนด

นโยบายอยางชดเจนทงในระดบองคกรปกครองสวนทองถนและ

รฐบาลสวนกลาง ในระหวางนเรมมชมชนสนใจอยากทำาเอชไอเอ

ชมชนมากขน โดยเฉพาะชมชนทไดรบผลกระทบจากอตสาหกรรม

รวมถงโรงไฟฟาถานหนและโรงไฟฟากาซ

ป พ.ศ. 2555 มการทำาเอชไอเอชมชนในพนททไดรบผลกระทบ

จากโรงไฟฟาชวมวล จำานวน 13 พนท โดยมการดำาเนนการแลวเสรจ

4 กรณ ซงกระบวนการทำาเอชไอเอชมชนทำาใหเกดการทบทวน

หลกเกณฑการใหใบอนญาตโรงไฟฟาชวมวลใหมความรอบคอบรดกม

มากยงขน และไดถกบรรจเขาสระเบยบวาระการประชมของสมชชา

สขภาพแหงชาตเพอพจารณาขอเสนอเชงนโยบายในการปองกนและ

ลดผลกระทบตอสขภาพทเกดจากโรงไฟฟาชวมวล

กวา 5 ปของการพฒนาเอชไอเอชมชนในประเทศไทย พบวา

มการทำาเอชไอเอชมชนกวา 30 พนท ในหลายสาขานโยบาย อาท

อตสาหกรรม เหมองแร พลงงาน เปนตน เอชไอเอชมชนไดเปนท

สนใจและไดรบการยอมรบของสงคมไทยเปนอยางมาก ดงจะเหนได

จากการจดประชมวชาการเอชไอเอชมชนครงทหนง เมอเดอน

กรกฎาคม ป 2555 ทผานมา ในหวขอ “เอชไอเอชมชนสรางอำานาจ

ทางปญญาในการกำาหนดอนาคตตนเองและสงคม” มผทสนใจเขารวม

จำานวนมากกวา 500 คน จากทกำาหนดไวเพยง 300 คน โดยมาจาก

ทกภาคสวนทง ชมชน หนวยงานรฐ องคกรปกครองสวนทองถน

ภาคธรกจ NGOs Consultant นกวชาการ นกเรยน นกศกษา รวมถง

สอมวลชน ซงทประชมนไดรวมกนสะทอนบทเรยนสำาคญของการ

พฒนาเอชไอเอในสงคมไทย ใน 2 เรอง ดงน

เอชไอเอชมชน มคณคาตอสงคมไทยใน 4 ประการ คอ

เปนเครองมอในการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

เปนการพฒนาประชาธปไตยแบบมสวนรวม เปนการเรยนรรวมกน

ของทกฝายในสงคมผานการปฏบตและพฒนาไปพรอมกน และเปน

เครองมอสรางความเขมแขงของภาคประชาชนและสงคม ดงจะเหน

ไดจากขอความของบางชมชนทสะทอนผานการทำางานของตนเอง

ดงน

“พลงชมชนทเกดขนผานกระบวนการประเมนผลกระทบทาง

สขภาพ คอ ตวตนของชมชนทปรากฎในพนทสาธารณะมากขน และ

1

สรปบทเรยน 5 ปการพฒนาเอชไอเอชมชน

11

cCommunityชมชน

Core Value : ใหความสำาคญกบคณคาหลกของชมชน

HHealthสขภาพ

Holistic : มองสขภาพแบบองครวม

IImpactผลกระทบ

Integration : เขาใจความเชอมโยงของผลกระทบทอาจจะเกดขนกบสขภาพทกมต

AAssessmentการคาดการณ

ผลกระทบ

Apply : สามารถประยกตใชหลากหลายเครองมอในการประเมนผลกระทบ

ไดรบการตอบรบทดจากกลมใหมทเขามา สวนเครอขายคดคานเดม

กมมมมองทเปดกวาง ยอมรบคนทคดตางกบตวเองมากขน แมจะ

ไมมนใจนกเรองงานขอมลทตวเองทำา แตกยงเชอมนในพลงของชมชน

ทลกขนมาจดการตวเองรวมกน .. ทผานมา พวกเรายงไมสามารถนำา

ขอมลทไดไปสกระบวนการตดสนใจในเชงนโยบายมากนก เปนแตเพยง

นำาขอมลทไดไปพดคยแลกเปลยนกบคนกลมตางๆ อาท คนทำาสอ

นกวชาการ องคกรปกครองสวนทองถน สำานกงานสงแวดลอมภาค

มลนธเพอผบรโภค ... อยางไรกตาม ตนทนการทำางานในวนนจะมสวน

สำาคญในการออกแบบการทำางานเพอไปใหถงกระบวนการนโยบาย

สาธารณะทไมทำาลายและเราจะยนอยในฐานะของผผลตและผปกปอง

รกษาแหลงผลตอาหารของคนทงโลกไว แมหนทางจะอกยาวไกล แต

ใชวาเราจะไปไมถง เพราะเราไดเดนทางมาไกลจากจดเรมตนมากแลว

ทเหลอคอวนนและวนขางหนาทเราจะเดนไปดวยกน...” ภาวณ ไชยภาค

นกปฏบตการเอชไอเอชมชน อ.จะนะ จ.สงขลา

“หวใจสำาคญของการทำาเอชไอเอชมชน มใชเพอตอสกบคขดแยง

แตคอการสรางพลงทางปญญาเพอนำาชมชนออกไปเสยจากความ

ขดแยง อยางนอยทสด กเพอหลกเลยงการใชกำาลงเขาตอสกน ชมชน

ทนจงเลอกทจะตอสดวยพลงทางปญญากอน และเลอกใชเครองมอ

ทเรยกวา เอชไอเอชมชน การเรมตนในวนนน ทำาใหเรากำาหนดอนาคต

ตนเองออกไปไกลจากความขดแยงกบบรษทเชฟรอนและโรงไฟฟา

ถานหน เพราะเราไดสรางกระบวนการกำาหนดอนาคตของตนเองไปส

การนยามตวเองวา เราคอผผลตอาหารและพนททงหมดนมไวเพอผลต

อาหารใหกบเพอนมนษยทงโลก...” ประสทธชย หนนวล นกปฏบตการ

เอชไอเอชมชน อ.สชล-ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช

“ตลอด 2 ป ของกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ

โดยชมชน คอ การเรยนรวากระบวนการนไมไดมงเนนทผลลพธ

หากแตประสทธภาพของกระบวนการทเกดขนนนกดวยเรองราว

ระหวางทาง โดยมจดเรมตนเพยงจดเลกๆ ของกลมคนกลมหนง ซง

มความตระหนก รก และหวงแหนในแผนดนเกด ซงไดเชอมรอย

ถกทอ เขาหาเพอนทมอดมการณเดยวกน ชวนกนมาเรยนรและคนหา

ศกยภาพทแทจรงของชมชนผานการสอสารทงภายใน ภายนอก ทชวย

เสรมแรงใหกระบวนการคกคก หนกแนน สงละอนเหลานไดเสรมหนน

และสรางความเขมแขงใหชมชนมนใจในการยนหยดตอส โดยไม

หวนไหวตอผลลพธทจะเกดขน เมอวนนรางรายงานไดผานการนำาเสนอ

เขาสการพจารณาของ HIA Commission แลว กมไดหมายความวา

กระบวนการทงหมดไดสนสดลง หากแตเปนจดเรมตนของกระบวนการ

ทจะนำาสงทไดเรยนรนไปบอกตอ หวงเปนอยางยงวาเสยงของคนเลกๆ

จะไดผนกกำาลงกนเพอสรางการเปลยนแปลงทยงใหญใหเกดขนใน

สงคม” กอบมณ เลศพชตกล นกปฏบตการเอชไอเอชมชน กรณ

โรงไฟฟาถานหน ต.เขาหนซอน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา

เอชไอเอชมชนจะทำาใหการประเมนผลกระทบเปนไป

อยางรอบคอบ รอบดาน และมความเปนธรรมกบทกฝาย

เนองจากคณลกษณะทสำาคญ 4 ประการ คอ

2

สรปบทเรยน 5 ปการพฒนาเอชไอเอชมชน

สรปโดย อาจารย สญชย สตพนธวหาร คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดลจากงานประชมวชาการการประเมนผลกระทบดานสขภาพโดยชมชน ครงท 1 เมอวนท 16 - 17 กรกฏาคม 2555 ทโรงแรมรามาการเดนส กรงเทพมหานคร

กาวตอไปสการสรางอนาคต

เอชไอเอชมชน

เมอป พ.ศ. 2552 คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมน

ผลกระทบดานสขภาพ ไดมการจดประชมเชงปฏบตการ เรอง “ระบบ

เอชไอเอ ประเทศไทยควรเปนอยางไรในอก 5 ปขางหนา” โดยมผเขา

รวมจากหลากหลายภาคสวน อาท ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน

หนวยงานภาครฐ เอนจโอ ภาคธรกจ และนกวชาการจากหลากหลาย

สาขานโยบาย ในการนไดรวมกนสะทอน “ภาพระบบเอชไอเอ” ทคนไทย

อยากเหน คอ เอชไอเอควรเปนพนธะสญญามากกวาการบงคบ กลายเปน

วฒนธรรมของสงคมไทยในกระบวนการนโยบายสาธารณะทกระดบ

ตงแตชมชน โครงการ แผนงาน และนโยบาย ทกคนเปดใจ ไววางใจ

ซงกนและกน เขาใจ เขาถง และเปนเจาของรวมกน เนนการมสวนรวม

และเปนกระบวนการเรยนร มการทำางานรวมกนของสหสาขาวชาชพ

โดยถอเปนภาระหนาทรวมกนของทกคนในสงคม ไมใชเปนของคนภาค

สาธารณสขแตเพยงฝายเดยว

ระบบเอชไอเอในสงคมไทย ประกอบไปดวย 4 เสาหลก ไดแก

HIA Commission, HIA Consortium, CHIA Network และ HIA in ASEAN

Network โดยมกระบวนการเรยนรรวมระหวางการทำางานของสเสาหลก

และการสอสารกบสงคมอยางตอเนอง โดยเฉพาะการจดประชมประจำาป

ปจจบนมชมชนจำานวนหนงไดเรมเรยนรและทำาเอชไอเอชมชนแลว

ในขณะทอกหลายชมชนไดเรมตระหนกถงประโยชนของการทตนเองจะ

ลกขนมาทำาการประเมนผลกระทบตอสขภาพเอง และกำาลงเพมมากขน

ทกขณะ อาจกลาวไดวา ณ วนนเอชไอเอของสงคมไทยไดเรมเดนออก

จากมอผเชยวชาญแลว จากการทผคนในสงคมไทยเรมรสกวาเปน

เจาของรวมกน และกำาลงจะเดนไปสการเปนวฒนธรรมของสงคมไทย

ในกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะ

มความทาทายเปนจำานวนมากตอการสรางอนาคตของเอชไอเอ

ชมชนซงเปนหนงในเสาหลกของระบบเอชไอเอไทย ใหมความมนคง

และแขงแรง ซงความทาทายใหญของเรองนทสงคมไทยจะตองกาวขาม

ไปใหสำาเรจ คอ การปรบเปลยนกระบวนทศนทางความคด ไดแก

กระบวนทศนดานสขภาพ: แมวาประเทศไทยจะมความพยายาม

ปรบเปลยนกระบวนทศนดานสขภาพวาหมายถงสขภาวะมากวาสบปแลว

แตยงมคนจำานวนไมนอยทยงเขาใจสขภาพในมตเดยวคอ การเจบปวย

และไมเขาใจเรองปจจยกำาหนดสขภาพ โดยเฉพาะปจจยทางดานสงคม

ทกำาหนดสขภาพ (Social Determinant of Health: SDH) ทำาใหม

ขอถกเถยงและขอโตแยง โดยเฉพาะเมอนำาเสนอในระดบผกำาหนด

นโยบาย หรอหนวยงานอนญาตโดยสวนใหญจะคาดหวงวาผลจากการ

ทำาเอชไอเอ จะบอกวา โครงการนทำาใหเกดการเจบปวยหรอไม อยางไร

มทางรกษาไดหรอเปลา? ดงนนสรางกระบวนการอยางไรใหสงคมไทย

เขาใจมตสขภาพแบบองครวม

กระบวนทศนเกยวกบการประเมนผลกระทบ: เอชไอเอชมชนเปน

สวนหนงของระบบเอชไอเอไทย และเอชไอเอเปนสวนหนงของระบบ

การประเมนผลกระทบ ทมเครองมอหลากหลายกวา 142 แบบ อาท

EIA SEA SIA City Planning Assessment Environmental Safety

Assessment etc. ทำาใหนกวชาการและนกเทคนค โดยเฉพาะทอย

นอกภาคการแพทยและสาธารณสขบางสวนยงไมเหนประโยชนของการ

ทำาเอชไอเอชมชน ดงนนจะการทำาอยางไรใหกลมผททำางานเกยวกบ

กระบวนการสรางความเขมแขง ชมชน ซงมอยเปนจำานวนมากในสงคม

ไทย รวมถงนกวชาการทเชยวชาญเฉพาะสาขา ตลอดจนกลมผกำาหนด

นโยบาย หนวยงานอนญาต เปดใจรบและนำาเอชไอเอชมชนไปปรบใช

เพอหนนเสรมกระบวนการทำางานตามบทบาทหนาทของตน

วธการปกปองสทธของชมชน: ชมชนทกำาลงถกคกคามจากโครงการ

พฒนาตางๆ จำานวนหนงคาดหวงการใชเอชไอเอเพอเปนเครองมอตอส

ระดบโครงการ จะทำาอยางไรใหชมชนกาวขามไปสการใชเพอกำาหนด

อนาคตของชมชนไดอยางแทจรง บนพนฐานของความสอดคลองและ

เหมาะสมกบนเวศวฒนธรรมชมชน

 

ในวนทเอชไอเอชมชนเพงจะเรมตน ยงมงานทจะตองทำาอกมาก

เพอสรางขบวนการขบเคลอนใหเปนไปอยางเขมแขงและตอเนอง จงม

ภารกจสำาคญทจะตองชวยกนทำาภายใน 3 ปขางหนาน ไดแก 1) การ

สรางความเขาใจทชดเจนเกยวกบแนวคดหลก ชดความร แนวทางการ

ทำาเอชไอเอชมชนและการนำาใชในสาขานโยบายตางๆ 2) การสราง

กลมคนททำางานดานเอชไอเอและเอชไอเอชมชน (Critical Mass) ให

มากพอทจะทำาใหเกดการเปลยนแปลง โดยมงเนนเชงคณภาพมากกวา

ปรมาณ และ 3) การสรางรปธรรมการใชเอชไอเอชมชน ในกระบวนการ

นโยบายสาธารณะทหลากหลายสาขา เชน การวางผงเมอง การวางแผน

ดานพลงงาน การสรางความมนคงทางดานอาหาร การจดการภยพบต

การคาระหวางประเทศ เปนตน

1

2

3

สรป