จดทาโดย นางมณฑนา สมใจ ตาแหนง คร วทยฐานะครชานาญการ โรงเรยนเมองพทยา 4 (วดหนองใหญ) สานกการศกษาเมองพทยา จงหวดชลบร

แบบฝกทกษะ

เรอง ความหมายของสารและสสาร

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ชนประถมศกษาปท 6

ชดท 1

แบบฝกทกษะ เรอง สารในชวตประจาวนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เปนนวตกรรมทางการศกษารปแบบหนงซงจดกจกรรมทเนนผเรยนเปนสาคญ โดยใหผเรยนไดศกษาคนควาดวยตนเอง ผเรยนมสวนรวมในการเรยนรทกขนตอน ลงมอปฏบตจรง ทากจกรรมดวยกระบวนการกลม มโอกาสแสดงความคดเหนรวมกน ชวยเหลอซงกนและกน ตลอดจนเชอมโยงความรกบชวตประจาวน แบบฝกทกษะทนกเรยนจะศกษาตอไปนเปน เลมท 1ความหมายและสมบตของสารผจดทาหวงเปนอยางยงวาแบบฝกทกษะนจะเกดประโยชนในการพฒนาผเรยนใหเกดความร ทกษะ และพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนในรายวชาวทยาศาสตรสงขน ทงนผจดทาขอขอบพระคณทานผอานวยการโรงเรยนเมองพทยา 4 (วดหนองใหญ) คณะคร และนกเรยน ตลอดจนผทมสวนเกยวของชวยเหลอทกคนทไดใหการสนบสนน ใหคาแนะนา ชแนะในการจดทาแบบฝกทกษะเรอง สารในชวตประจาวนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 ในครงน สาเรจลลวงไปดวยด และหวงเปนอยางยงวาแบบฝกทกษะนจะเปนประโยชนอยางยงแกผเรยน ครผสอน และผทสนใจนาไปใชในการพฒนาเยาวชนไทยใหเปนบคคลแหงการเรยนร และมความสขในการดารงชวตในอนาคต

มณฑนา สมใจ

คานา

สาหรบคร : ใชสาหรบประกอบการใชแบบฝกทกษะ เรอง สารในชวตประจาวน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เลมท 1 ความหมายและสมบตของสาร 1.บทบาทของครผสอน 1.1 ครเตรยมตวใหพรอม โดยศกษารายละเอยดเกยวกบการใชแบบฝกทกษะการจดชนเรยน และการเตรยมสอการเรยนทใชประกอบการจดการเรยนร 1.2การจดกจกรรมการเรยนร ครตองจดใหครบตามทระบไวในแผนการจดการเรยนร เพอใหกจกรรมเปนไปอยางตอเนองและบรรลวตถประสงค 1.3 กอนทากจกรรมทกครง ครตองอธบาย ชแจง วธปฏบตกจกรรมใหชดเจนและให นกเรยนอานคาแนะนาในการทากจกรรม เพอใหนกเรยนไดเขาใจตรงกน แลวจงลงมอทากจกรรมตามขนตอนอยางเครงครด จงจะทาใหการจดกจกรรมการเรยนรบรรลเปาหมายและมประสทธภาพ 1.4ครควรกระตนใหนกเรยนทกคนมสวนรวมในการทากจกรรมเปนการฝกใหนกเรยน มความรบผดชอบตอหนาทรจกการทางานรวมกบผอน กลาแสดงออก ชวยเหลอซงกนและกน และเนนใหนกเรยนตงใจเรยนและระมดระวงในเรองความปลอดภยจากการใชอปกรณ 1.5 การจดการเรยนร โดยครผสอนใชกจกรรมการเรยนรโดยใชแผนทความคด ประกอบการเรยนแบบฝกทกษะ เรอง สารในชวตประจาวน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 1.6 ขณะนกเรยนปฏบตกจกรรมครควรเดนตรวจดการทางานของนกเรยนแตละคน ในกลม ครซกถามหากพบวานกเรยนคนใดคนหนงมปญหาเกดขน ครตองใหความชวยเหลอเพอใหปญหานนหมดไป 1.7 ครควรดแลนกเรยนขณะปฏบตกจกรรมอยางใกลชดพรอมกบประเมนทกษะ กระบวนการและคณลกษณะอนพงประสงค 1.8เมอสนสดการปฏบตกจกรรมการเรยนรครใหนกเรยนรวมกนตรวจสอบและเกบอปกรณใหเรยบรอยเพอสะดวกในการใชครงตอไป 2.สงทครตองเตรยม ครศกษาแผนการจดการเรยนรเพอเตรยมความพรอมในการจดกจกรรมการเรยนร

คาแนะนาในการใชแบบฝกทกษะ

และเตรยมสอสาหรบแบบฝกทกษะใหครบตามทระบไวในแบบฝกทกษะ ดงน 2.1 บตรเนอหาท 1.1 รแลว อยากร เรยนร 2.2บตรกจกรรมท 1.1 รแลว อยากร เรยนร 2.3บตรเนอหาท1.2ความหมายของสารและสสาร 2.4บตรกจกรรมท1.2ความหมายสารและสสาร 2.5บตรเนอหาท1.3สมบตของสาร 2.6บตรกจกรรมท1.3การเปลยนแปลงของสาร 2.7 บตรเฉลยกจกรรมท1.1 รแลว อยากร เรยนร 2.8บตรเฉลยกจกรรมท1.2ความหมายสารและสสาร 2.9บตรเฉลยกจกรรมท1.3สมบตของสาร 3.การจดชนเรยน การจดชนเรยนขณะทใชแบบฝกทกษะนกเรยนจะทากจกรรมดวยกระบวนการกลม โดยแบงเปนกลม กลมละ 5 คน แตละกลมประกอบดวยคนเกง ปานกลาง และออน จานวนกลมซงอยกบจานวนนกเรยนในชนเรยนแตละหอง และเมอทาแบบทดสอบนกเรยนตองแยกออกจากลมและจดหองสอบเปนรายบคคล 4.การวดผลและประเมนผล 4.1 ดานความร (Knowledge : K) 4.1.1ประเมนจากกจกรรมท1.1 - 1.3 4.1.2ประเมนจากแบบทดสอบกอนเรยน- หลงเรยนกจกรรมการเรยนร เรอง สารในชวตประจาวน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 4.2ดานทกษะ/กระบวนการ (Process : P) 4.2.1 ประเมนสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงาน 4.3ดานคณลกษณะอนพงประสงค (Attitude : A) 4.3.1ประเมนความใฝเรยนร 4.3.2 ประเมนความมงมนในการทางาน 4.3.3 ประเมนเจตคตตอวทยาศาสตร 4.3.4 ประเมนเจตคตทางวทยาศาสตร 4.3.5 ประเมนการเหนคณคาของการนาความรไปใชประโยชนในชวตประจาวน

สาหรบนกเรยน : ในการศกษาแบบฝกทกษะเลมท 1ความหมายและสมบตของสารเปนการเรยนทนกเรยนตองฝกดวยตนเอง ดงนนนกเรยนควรปฏบตดงน 1. ศกษาจดประสงคการเรยนรของแตละชดใหเขาใจถงเปาหมายของกจกรรมการเรยนร 2.นกเรยนศกษาและทาความเขาใจพรอมทงดจากตวอยางกอนจะทากจกรรมการเรยนร 3. นกเรยนอานขอความทกาหนดให แลวตอบคาถามตามกจกรรมการเรยนร 4.เนองจากแบบฝกทกษะเลมท 1ความหมายและสมบตของสารเปนการเรยนดวยตนเอง ดงนนนกเรยนควรมความซอสตยตอตนเองไมควรดเฉลยกอนทจะทากจกรรมการเรยนร 5. ในการเรยนตามแบบฝกทกษะเลมท 1ความหมายและสมบตของสารนกเรยนสามารถเรยนรวมกบผอนได

คาแนะนาในการใชแบบฝกทกษะ

คาชแจง 1.นกเรยนแตละคนเขยนสงทตนร (K) เกยวกบความหมายและสมบตของสาร ลงในตารางชองท 1 Know (K) ในบตรกจกรรมท 1.1 รแลว อยากร เรยนร 2.สมาชกในกลมรวมกนอภปรายสงทอยากรหรอสงสย(W)เกยวกบความหมายและสมบตของสารแลวเขยนลงในตารางชองท 2 Want(W) ในบตรกจกรรมท1.1 รแลว อยากร เรยนร 3.นกเรยนศกษาความรเกยวกบความหมายและสมบตของสาร จากกจกรรมการเรยนร 4.นกเรยนเขยนสงทไดเรยนร (L)เกยวกบความหมายและสมบตของสารลงในตารางชอง ท 3 Learned (L) ในบตรกจกรรมท 1.1 รแลว อยากร เรยนรของแตละคนหลงจากจบกจกรรมการเรยนร

บตรกจกรรมท1.1 รแลว อยากร เรยนร

คาชแจง: นกเรยนเขยนขอความเกยวกบความหมายและสมบตของสารลงในชองตอไปน

สงทตนร (K) สงทอยากรหรอสงสย (W) สงทไดเรยนร (L)

บตรกจกรรมท1.1 รแลว อยากร เรยนร

ความหมายของสาร สาร (Substance)หมายถง สสารททราบสมบตแนนอน เปนสงทมตวตน มนาหนก ตองการทอย และสมผสได เชน ดน นา อากาศ กาซ คน พช สตว ของใชในชวตประจาวน และทกสงทกอยางทอยรอบๆ ตวเรา จดเปนสารทงสน หรอสารเปนองคประกอบยอยของสสาร สมบตของสาร หมายถง ลกษณะเฉพาะตวของสาร เชน เนอสาร ส กลน รส การนาไฟฟา การละลายนา จดเดอด จดหลอมเหลว ความเปนกรด-เบส เปนตน สมบตของสาร แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. สมบตทางกายภาพ หรอสมบตทางฟสกส (Physical Properties) หมายถง สมบตของสารทสามารถสงเกตไดจากลกษณะภายนอก หรอจากการทดลองทไมเกยวของกบปฏกรยาเคม เชน สถานะ เนอสาร ส กลน รส ความหนาแนน จดเดอด จดหลอมเหลว การนาไฟฟา การละลายนา ความแขง ความเหนยว เปนตน

2. สมบตทางเคม (Chemical Properties) หมายถง สมบตทเกยวกบการเกดปฏกรยาเคมและองคประกอบทางเคมของสาร เชน การตดไฟ การผกรอน การทาปฏกรยากบนา การทาปฏกรยากบกรด-เบส เปนตน ความหมายของสสาร สสาร (Matter) หมายถง สงทมตวตน มมวล ตองการทอย และสมผสไดดวยประสาทสมผสทงหา มทงสงมชวตและไมมชวต และเชอมโยงความรได แตยงไมทราบสมบตทแนนอน เชน ดน นา อากาศ กาซ คน พช สตว ของใชในชวตประจาวน และทกสงทกอยางทอยรอบๆ ตวเรา คณสมบตของสสาร ออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. สสารทกอยางตองการทอย ตวอยาง ถาเราเอาหนใสในกลองกระดาษใบหนงทละกอน ในทสดกอนหนจะเตมกลอง ไมสามารถใสกอนหนไดอกเพราะกอนหนตองการทอยกลองจงเตม 2. สสารทกอยางตองมนาหนก ตวอยางเชน กระดาษเราอาจไมรสกวากระดาษมนหนก แตถาลองยกหนงสอ 10 เลม จะรสกไดวากระดาษนนกมนาหนก

บตรเนอหาท 1.2 ความหมายของสารและสสาร

ตวอยาง การจาแนก ตนไม ออกเปนสารและสสาร ตนไม จดเปนสสาร สวนประกอบของตนไม เชน ลาตน ใบ จดเปนสาร

ตวอยาง สสารและสารทเปนองคประกอบ

สสาร สารทเปนองคประกอบ

โตะ ไม + เหลก (ตะป + กญแจ)

นาแดง นา+ สผสมอาหาร อากาศ แกสไนโตรเจน + แกสออกซเจน +

แกสคารบอนไดออกไซด + แกสเฉอย + ฝนละออง

ลาตน กง

ราก

ใบ

คาชแจง เรองความหมายของสารและสสาร ประกอบดวย 2 ตอน ตอนละ 5 คะแนน รวมคะแนนเตม (10 คะแนน) ตอนท 1 ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปนลงในชองวาง

ตอนท 2 ใหนกเรยนพจารณาวาขอใดจดเปนสาร โดยใสเครองหมายถก ( ) ลงในชองทถกตอง

ขอความทกาหนด สาร ไมใชสาร ขอความทกาหนด สาร ไมใชสาร

นา หมอก ความรอน ไฟฟา

เสยง ตนไม ประต แสงแดด

อากาศ กอนหน

คะแนน ผลการประเมน

เตม (10) ผาน ได ไมผาน

บตรกจกรรมท 1.2 ความหมายของสารและสสาร

…………………………………………………………… ……………………………………………………………

…………………………………………………………… ……………………………………………………………

…………………………………………………………… ……………………………………………………………

สสาร คอ อะไร

สาร คอ อะไร

สสาร และสารเหมอนกนหรอไม

สมบตของสารม 2 ประเภท เมอสมบตของสารเกดการเปลยนแปลง จะทาใหสารนนๆ เกดการเปลยนแปลงตามไปดวย ดงนนจงแบงประเภทการเปลยนแปลงของสารออกเปน 2 ประเภทตามสมบตของสาร ดงน

บตรเนอหาท 1.3 สมบตของสาร

การเปลยนแปลงทางกายภาพหมายถงการเปลยนแปลงลกษณะภายนอกของสาร เมอสมบตเปลยนไป แตยงคงเปนสารเดมอย เชน การเปลยนสถานะการเดอดการเปลยนแปลงรปราง และการละลายเปนตน การเปลยนแปลงทางกายภาพจะตองไมเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคมและไมมสารใหมเกดขน ตวอยางการเปลยนแปลงทางกายภาพ ไดแก การระเหดของลกเหมนเปนการเปลยนสถานะจากของแขงกลายเปนไอ การละลายของเกลอแกงเปนการรวมตวของเกลอกบนาเปนสารละลาย การระเหยของนา เปนการเปลยนสถานะจากของเหลวกลายเปนไอ การปนดนนามนเปนการเปลยนรปราง

การเปลยนแปลงทางเคมหมายถง การเปลยนแปลงทเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคมหลงจากการเปลยนแปลงทาใหโครงสรางทางเคมหรอองคประกอบทางเคมของสารนนเปลยนแปลง และมสารใหมเกดขนซงสารใหมนไมสามารถทาใหกลบไปสสภาพเดมไดหรอทาไดยาก ตวอยางการเปลยนแปลงทางเคม ไดแก โลหะโซเดยมทาปฏกรยากบนาไดสารใหม คอ โซเดยมไฮดรอกไซด และ แกสไฮโดรเจน การเกดสนมเหลกไดสารใหม คอออกไซดของเหลก การเผาไหมของไมไดสารใหม คอ แกสคารบอนไดออกไซตและขเถา

คาชแจง: นกเรยนตอบคาถามตอไปนใหถกตอง (10 คะแนน) 1. การเปลยนสถานะของสารจากของแขงเปนของเหลว เรยกวา

2. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวเปนแกส เรยกวา

3. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวเปนของแขง เรยกวา

4. การเปลยนสถานะของสารจากแกสเปนของเหลว เรยกวา

5. การเปลยนสถานะของสารจากของแขงเปนแกส เรยกวา

จงยกตวอยางการเปลยนสถานะทนกเรยนพบในชวตประจาวน พรอมทงระบวาเปนการเปลยนจากสถานะใดเปนสถานะใด มา 1 ตวอยาง

คะแนน ผลการประเมน

เตม (10) ผาน ได ไมผาน

บตรกจกรรมท 1.3 สมบตของสาร

เฉลยบตรกจกรรม

คาชแจง : นกเรยนเขยนขอความเกยวกบความหมายและสมบตของสารลงในชองตอไปน

สงทตนร (K) สงทอยากรหรอสงสย (W) สงทไดเรยนร (L)

(พจารณาโดยครผสอน)

บตรกจกรรมท1.1 รแลว อยากร เรยนร

คาชแจง เรองความหมายของสารและสสาร ประกอบดวย 2 ตอน ตอนละ 5 คะแนน รวมคะแนนเตม (10 คะแนน) ตอนท 1 ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปนลงในชองวาง

ตอนท 2 ใหนกเรยนพจารณาวาขอใดจดเปนสาร โดยใสเครองหมายถก ( ) ลงในชองทถกตอง

ขอความทกาหนด สาร ไมใชสาร ขอความทกาหนด สาร ไมใชสาร

นา หมอก ความรอน ไฟฟา

เสยง ตนไม ประต แสงแดด

อากาศ กอนหน

คะแนน ผลการประเมน

เตม (10) ผาน ได ไมผาน

……สงทมตวตน มมวล ตองการทอย สามารถสมผสได ยงไมทราบสมบตทแนนอน……

…สงทมตวตน มมวล ตองการทอย สามารถสมผสได และมสมบตทแนนอน…

……………………………………………………………

……............………ไมเหมอนกน……….........… ……………………………………………………………

สสาร คอ อะไร

สาร คอ อะไร

สสาร และสารเหมอนกนหรอไม

บตรกจกรรมท 1.2 ความหมายของสารและสสาร

คาชแจง: นกเรยนตอบคาถามตอไปนใหถกตอง (10 คะแนน) 1. การเปลยนสถานะของสารจากของแขงเปนของเหลว เรยกวา การละลาย

2. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวเปนแกส เรยกวา การระเหย

3. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวเปนของแขง เรยกวา การแขงตว

4. การเปลยนสถานะของสารจากแกสเปนของเหลว เรยกวา การควบแนน

5. การเปลยนสถานะของสารจากของแขงเปนแกส เรยกวา การระเหด

จงยกตวอยางการเปลยนสถานะทนกเรยนพบในชวตประจาวน พรอมทงระบวาเปนการเปลยนจากสถานะใดเปนสถานะใด มา 1 ตวอยาง เชน การตมนา เปนการเปลยนจากสถานะของเหลวเปนแกส

คะแนน ผลการประเมน

เตม (10) ผาน ได ไมผาน

บตรเนอหาท 1.3 สมบตของสาร