คานา

โครงการ “การจดการองคความร : หองสมดและวชาชพบรรณารกษ” (Library & Librarian Professional : Knowledge Management) ตามโครงการ “ เชดชผทาความดเพ�อสงคม ประจาป 2555 ” โดยการสนบสนนจากมลนธตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เลงเหนความสาคญในการพฒนาองคความรดานหองสมดและวชาชพบรรณารกษ ซ�งประกอบดวย งานบรหารและดาเนนงานหองสมด งานเทคนคหองสมด งานบรการและกจกรรมหองสมด งานเทคโนโลยหองสมด และแนวปฏบตท�ดสาหรบหองสมด ตลอดจนประวตสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

งานบรหารและดาเนนงานหองสมด ประกอบดวย การจดต�งหองสมด การบรหารงานหองสมด การดาเนนงานหองสมด มาตรฐานวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพ ตลอดจนมาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ผจดหวงอยางย�งวาจะเปนคมอสาหรบประยกตใชในงานหองสมด อนจะเปนการเพ�มศกยภาพของบรรณารกษ และผเก�ยวของ ในการพฒนาหองสมดสสงคมไทย อนจะเปนการเตรยมความพรอมกาวไปสหองสมดสงคมประชาคมอาเซยนตอไป

คณะผจดทา 10 กนยายน 2556

ชอหนงสอ : โครงการพฒนาองคความรหองสมดและวชาชพบรรณารกษ

งานจดตงและบรการหองสมด

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาต

NationalLibraryofThailandCataloginginPublicationData

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ.

งานจดตงและดำาเนนงานหองสมด.--กรงเทพฯ:สมาคมฯ,2556.

101หนา:ภาพประกอบ.--(โครงการพฒนาความรหองสมดและวชาชพบรรณารกษ)

1.หองสมด-การบรการ.I.ชอเรอง.

025

ISBN978-974-7963-40-3

ลขสทธ : สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

และมลนธตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

จดพมพเผยแพร: ครงท1พทธศกราช2556จำานวน700เลม

ผจดพมพ : สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

1436ถนนอาคารสงเคราะห5แขวงคลองจนเขตบางกะปกทม.10240

พมพท : สำานกพมพคณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา

สแยกซงฮถนนสามเสนเขตดสตกทม.10300

โทร.022430611โทรสาร022430616

คานา

โครงการ “การจดการองคความร : หองสมดและวชาชพบรรณารกษ” (Library & Librarian Professional : Knowledge Management) ตามโครงการ “ เชดชผทาความดเพ�อสงคม ประจาป 2555 ” โดยการสนบสนนจากมลนธตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เลงเหนความสาคญในการพฒนาองคความรดานหองสมดและวชาชพบรรณารกษ ซ�งประกอบดวย งานบรหารและดาเนนงานหองสมด งานเทคนคหองสมด งานบรการและกจกรรมหองสมด งานเทคโนโลยหองสมด และแนวปฏบตท�ดสาหรบหองสมด ตลอดจนประวตสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

งานบรหารและดาเนนงานหองสมด ประกอบดวย การจดต�งหองสมด การบรหารงานหองสมด การดาเนนงานหองสมด มาตรฐานวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพ ตลอดจนมาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ผจดหวงอยางย�งวาจะเปนคมอสาหรบประยกตใชในงานหองสมด อนจะเปนการเพ�มศกยภาพของบรรณารกษ และผเก�ยวของ ในการพฒนาหองสมดสสงคมไทย อนจะเปนการเตรยมความพรอมกาวไปสหองสมดสงคมประชาคมอาเซยนตอไป

คณะผจดทา 10 กนยายน 2556

สารบญ

หนา

การจดต�งหองสมด 1 การบรหารงานหองสมด 26 การดาเนนงานหองสมด 45 มาตรฐานวชาชพ 51 จรรยาบรรณวชาชพ 65 มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 75 มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ.2553 79

มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 85

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2556 95

เก�ยวกบผเขยน 121

สารบญ

หนา

การจดต�งหองสมด 1 การบรหารงานหองสมด 26 การดาเนนงานหองสมด 45 มาตรฐานวชาชพ 51 จรรยาบรรณวชาชพ 65 มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 75 มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ.2553 79

มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 85

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2556 95

เก�ยวกบผเขยน 121

50

64

74

78

84

94

120

1  

การจดต�งหองสมด น.อ.หญง นวรตน ทองสลวย

หองสมด คอ แหลงสารนเทศ บรการทรพยากรหองสมดรปแบบตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร กฤตภาค วสดเทป ซดรอม ดวด วซด รวมท�งไมโครฟลม โดยมบรรณารกษ เปนผดาเนนงานและบรหารงานตาง ๆ ในหองสมด เพ�อดาเนนการจดระบบหมวดหมทรพยากรหองสมด ใหเปนระบบมาตรฐาน และจดเรยงหนงสอข�นช�นตามหมวดหมและระบบสากล เพ�อใหผใชบรการ สามารถสบคน และเขาถงขอมลท�ตองการไดอยางสะดวก รวดเรว และไดขอมลตรงตามความตองการ ปจจบนหองสมดนอกเหนอจากการทาหนาท�รวบรวม และจดทรพยากรหองสมด การจดบรการและกจกรรมสาหรบสมาชกหองสมดแลว ยงมบทบาทสาคญท�ควรคานงคอ การนาระบบเทคโนโลยมาใชในงานหองสมด เพ�อเพ�มประสทธภาพในการทาการของบรรณารกษ โดยเฉพาะอยางย�งสบคนและเขาถงขอมลไดสะดวกย�งข�นไมวาจะอยท�ไหน เม�อไหร เวลาใด ซ� งตองอาศยการบรหารและการจดการหองสมด โดยการใชโปรแกรมระบบหองสมดอตโนมตในงานหองสมด อาท การสรางฐานขอมลทรพยากรหองสมด การสรางฐานขอมลสมาชก การใหบรการยม-คนทรพยากรหองสมด การจดทาบารโคดสาหรบหนงสอและบตรสมาชกหองสมด รวมท�งการจดทาสถตและรายงานหองสมด ตอผบรหารระดบสงตอไป เพ�อการพฒนาหองสมดตอไป ดงน�น องคกรหรอหนวยงานใดท�จะจดต�งหองสมด จาเปนตองเตรยมการตาง ๆ เพ�อรองรบบรการและกจกรรมตาง ๆ ของหองสมดใหมประสทธภาพสงสด สามารถรองรบจานวนผใชบรการ สรางความพงพอใจ และอานวยความสะดวก เพ�อตอบสนองความตองการองคกร หนวยงาน ตลอดจนกลมเปาหมาย คอ ผใชบรการ จงจาเปนตองเตรยมการเพ�อนาไปสการปฏบตและดาเนนการสรปธรรมตอไป

การเตรยมการเพ�อจดต�งหองสมด การจดต�งหองสมดสาหรบใหบรการแกบคลากรในองคกร หนวยงาน ผรบผดชอบตองศกษาขอมล ความตองการตางๆ โดยละเอยด โดยคานงถง วาจะบรการอะไร ท�ไหน เม�อไร ทาไม และ อยางไร เพ�อใหหองสมดท�จดต�งเปนหองสมดท�มประสทธภาพ ผรบบรการไดรบความรและความพงพอใจ จงตองศกษาปจจยในการจดต� งหองสมด โดยศกษาจากแหลงตางๆ ท� งปฐมภม ทตยภม เชน การเย�ยมชมหองสมดท�มลกษณะกายภาพท�ตองการ เปนตน เพ�อนามาวางแผนจดต�งหองสมด โดยมหลกในการพจารณา ดงน�

1  

การจดต�งหองสมด น.อ.หญง นวรตน ทองสลวย

หองสมด คอ แหลงสารนเทศ บรการทรพยากรหองสมดรปแบบตาง ๆ เชน หนงสอ วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร กฤตภาค วสดเทป ซดรอม ดวด วซด รวมท�งไมโครฟลม โดยมบรรณารกษ เปนผดาเนนงานและบรหารงานตาง ๆ ในหองสมด เพ�อดาเนนการจดระบบหมวดหมทรพยากรหองสมด ใหเปนระบบมาตรฐาน และจดเรยงหนงสอข�นช�นตามหมวดหมและระบบสากล เพ�อใหผใชบรการ สามารถสบคน และเขาถงขอมลท�ตองการไดอยางสะดวก รวดเรว และไดขอมลตรงตามความตองการ ปจจบนหองสมดนอกเหนอจากการทาหนาท�รวบรวม และจดทรพยากรหองสมด การจดบรการและกจกรรมสาหรบสมาชกหองสมดแลว ยงมบทบาทสาคญท�ควรคานงคอ การนาระบบเทคโนโลยมาใชในงานหองสมด เพ�อเพ�มประสทธภาพในการทาการของบรรณารกษ โดยเฉพาะอยางย�งสบคนและเขาถงขอมลไดสะดวกย�งข�นไมวาจะอยท�ไหน เม�อไหร เวลาใด ซ� งตองอาศยการบรหารและการจดการหองสมด โดยการใชโปรแกรมระบบหองสมดอตโนมตในงานหองสมด อาท การสรางฐานขอมลทรพยากรหองสมด การสรางฐานขอมลสมาชก การใหบรการยม-คนทรพยากรหองสมด การจดทาบารโคดสาหรบหนงสอและบตรสมาชกหองสมด รวมท�งการจดทาสถตและรายงานหองสมด ตอผบรหารระดบสงตอไป เพ�อการพฒนาหองสมดตอไป ดงน�น องคกรหรอหนวยงานใดท�จะจดต�งหองสมด จาเปนตองเตรยมการตาง ๆ เพ�อรองรบบรการและกจกรรมตาง ๆ ของหองสมดใหมประสทธภาพสงสด สามารถรองรบจานวนผใชบรการ สรางความพงพอใจ และอานวยความสะดวก เพ�อตอบสนองความตองการองคกร หนวยงาน ตลอดจนกลมเปาหมาย คอ ผใชบรการ จงจาเปนตองเตรยมการเพ�อนาไปสการปฏบตและดาเนนการสรปธรรมตอไป

การเตรยมการเพ�อจดต�งหองสมด การจดต�งหองสมดสาหรบใหบรการแกบคลากรในองคกร หนวยงาน ผรบผดชอบตองศกษาขอมล ความตองการตางๆ โดยละเอยด โดยคานงถง วาจะบรการอะไร ท�ไหน เม�อไร ทาไม และ อยางไร เพ�อใหหองสมดท�จดต�งเปนหองสมดท�มประสทธภาพ ผรบบรการไดรบความรและความพงพอใจ จงตองศกษาปจจยในการจดต� งหองสมด โดยศกษาจากแหลงตางๆ ท� งปฐมภม ทตยภม เชน การเย�ยมชมหองสมดท�มลกษณะกายภาพท�ตองการ เปนตน เพ�อนามาวางแผนจดต�งหองสมด โดยมหลกในการพจารณา ดงน�

1

2  

1. คณะกรรมการจดต�งหองสมด 2. การศกษาขอมลเก�ยวกบหองสมด 3. การกาหนดนโยบายและวตถประสงคในการจดต�งหองสมด 4. การวางแผนงาน / โครงการ และจดสรรงบประมาณในการดาเนนงาน 5. การพจารณาอาคาร/สถานท�ต�งหองสมดท�เหมาะสม 6. การจดเตรยมบคลากรในการดาเนนงานหองสมด

คณะกรรมการจดต�งหองสมด เม�อตองการท�จะใหองคกร หนวยงาน มหองสมด เร�องสาคญท�ตองดาเนนการในลาดบแรก คอ การจดใหมผรบผดชอบและคณะกรรมการดาเนนงานจดต�งหองสมด ข�นเสยกอน โดยให 1. ผบงคบบญชาสงสดในหนวยงาน เปนประธาน โดยตาแหนง

2. ผมความรดานบรรณารกษ ซ�งเปนบรรณารกษวชาชพ เปนกรรมการและเลขานการ 3. มกรรมการจากหนวยงานตา ง ๆ ในองคกรน�น ซ�งตองพจารณาจากประเภทของหองสมด เชน

หองสมดโรงเรยน กรรมการอาจมาจากอาจารยผแทนวชาตาง ๆ เปนตน รปแบบของคณะกรรมการจดต�งหองสมด ตองศกษาทรพยากรบคคลขององคกร แลวจงนามาทา

คาส�งแตงต�ง การพจารณาเพ�อแตงต�งคณะกรรมการน�น ควรตองเปนผท�มใจรกงานหองสมด ใหความสนใจตอการใหบรการ มหนาท�เก�ยวของในหนวยงานน�น เชน จากงานการเงนการคลงของหนวยงาน บคคลจากงานพสด บคคลจากงานวชาการเปนตน และท�สาคญ ควรตองมบคคลท�มความรทางวชาชพบรรณารกษ

คณะกรรมการจดต�งหองสมด อาจจดต�งเปนคณะกรรมการอานวยการ เปนเหมอนผบงคบบญชาท�คอยกากบดแล ใหงานเปนไปตามแผนท�กาหนดไว และแตงต� งคณะกรรมการหลายฝาย เชน คณะกรรมการวางโครงการเก�ยวกบอาคารหองสมด ซ� งตองมหนาท�ในการออกแบบ เขยนแปลน และเสนอขออนมต คณะกรรมการจดหาวสด ครภณฑของหองสมด คณะกรรมการคดเลอกสารนเทศ เปนตน

หนาท�ของคณะกรรมการจดต�งหองสมด ประกอบดวยหนาท�หลกดงน� 1. ศกษาขอมลเก�ยวกบการจดหองสมด 2. ศกษาดงาน หองสมดตางๆ เพ�อเปนขอพจารณาเตรยมนามาเขยนโครงการ แตหากไมสามารถ

ศกษาดงานตามแหลงตางๆได ใหพจารณาทาหนงสอสอบถาม ขอคาแนะนา จากหองสมดตาง ๆ ท�สนใจ หรอ จากสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ� งเปนสมาคมวชาชพดานหองสมด และมบรรณารกษ ผเช�ยวชาญเร�องหองสมด

3. เชญผมความร ความชานาญในวชาชพรวมปรกษาหารอ 4. จดการประชาสมพนธ ประชาพจารณ เร� องหองสมด แก บคคลในชมชน ในองคกร /

หนวยงาน

3  

5. จดประชมคณะกรรมการ เพ�อวางนโยบาย เตรยมทาโครงการ เพ�อดาเนนงาน พจารณาหาสถานท� เตรยมบคลากร เตรยมจดและประมาณการงบประมาณ เตรยมวสด อปกรณหองสมด ครภณฑ และหนงสอ รวมถงสารนเทศ ส�อตางๆ

6. คณะกรรมการจดต�งหองสมดตอง ควบคม กากบดแล ใหโครงการสามารถปฏบตไดตามระยะเวลา

การศกษาขอมลเก�ยวกบหองสมด การเตรยมการจดต�งหองสมด ประการหน�ง คอ เม�อไดต�งเปาหมายวาจะตองจดต�งหองสมดแลว

คณะกรรมการจดต�งหองสมด ควรคานงถงส�งตาง ๆ ดงน� • ขอมลองคกร / หนวยงาน • สถานท� • วตถประสงค เปาหมาย • ทรพยากร และการบรการ • ผรบผดชอบ และคณะกรรมการหองสมดท�มใจรกและสนใจในกจการหองสมด

ขอมลองคกร ผ ท�ไดรบมอบหมายในการจดต� งหองสมด ตองต� งเปาหมายวา จะตองเปนหองสมดท� มประสทธภาพ เพ�อใหผรบบรการไดรบความพงพอใจ จงจาเปนตองศกษาขอมลองคการของตนเองกอนวา มหนาท�อะไร ทาอะไร เพ�อเปนองคประกอบท�ด ในการสรางความพงพอใจใหผรบบรการ เชน หนวยราชการท�เปนโรงเรยน หองสมดจะมหนาท� สนบสนนดานการศกษา จงตองพจารณาใหบรการท�งครและนกเรยน หองสมดในหนวยราชการ กรม กอง จะตองดวสยทศน พนธกจ และหนาท�ของหนวยงาน เพ�อนามากาหนดวตถประสงคของหองสมดเพ�อใหผรบบรการไดใชสารนเทศในหองสมดอยางเตมประสทธภาพ ดงตวอยางขอมลองคกรท�ควรศกษา

• ประวตหนวยงาน / องคกร ความเปนมา • อานาจหนาท� นโยบายการปฏบตงาน • วสยทศน ยทธศาสตร พนธกจ • โครงสรางของหนวยงาน องคกร • กฎ ระเบยบตางๆ ขององคกร และสวนงานท�เก�ยวของ • แผนการจดการความร ของหนวยงาน องคกร • วฒนธรรมองคกร

2

2  

1. คณะกรรมการจดต�งหองสมด 2. การศกษาขอมลเก�ยวกบหองสมด 3. การกาหนดนโยบายและวตถประสงคในการจดต�งหองสมด 4. การวางแผนงาน / โครงการ และจดสรรงบประมาณในการดาเนนงาน 5. การพจารณาอาคาร/สถานท�ต�งหองสมดท�เหมาะสม 6. การจดเตรยมบคลากรในการดาเนนงานหองสมด

คณะกรรมการจดต�งหองสมด เม�อตองการท�จะใหองคกร หนวยงาน มหองสมด เร�องสาคญท�ตองดาเนนการในลาดบแรก คอ การจดใหมผรบผดชอบและคณะกรรมการดาเนนงานจดต�งหองสมด ข�นเสยกอน โดยให 1. ผบงคบบญชาสงสดในหนวยงาน เปนประธาน โดยตาแหนง

2. ผมความรดานบรรณารกษ ซ�งเปนบรรณารกษวชาชพ เปนกรรมการและเลขานการ 3. มกรรมการจากหนวยงานตา ง ๆ ในองคกรน�น ซ�งตองพจารณาจากประเภทของหองสมด เชน

หองสมดโรงเรยน กรรมการอาจมาจากอาจารยผแทนวชาตาง ๆ เปนตน รปแบบของคณะกรรมการจดต�งหองสมด ตองศกษาทรพยากรบคคลขององคกร แลวจงนามาทา

คาส�งแตงต�ง การพจารณาเพ�อแตงต�งคณะกรรมการน�น ควรตองเปนผท�มใจรกงานหองสมด ใหความสนใจตอการใหบรการ มหนาท�เก�ยวของในหนวยงานน�น เชน จากงานการเงนการคลงของหนวยงาน บคคลจากงานพสด บคคลจากงานวชาการเปนตน และท�สาคญ ควรตองมบคคลท�มความรทางวชาชพบรรณารกษ

คณะกรรมการจดต�งหองสมด อาจจดต�งเปนคณะกรรมการอานวยการ เปนเหมอนผบงคบบญชาท�คอยกากบดแล ใหงานเปนไปตามแผนท�กาหนดไว และแตงต� งคณะกรรมการหลายฝาย เชน คณะกรรมการวางโครงการเก�ยวกบอาคารหองสมด ซ� งตองมหนาท�ในการออกแบบ เขยนแปลน และเสนอขออนมต คณะกรรมการจดหาวสด ครภณฑของหองสมด คณะกรรมการคดเลอกสารนเทศ เปนตน

หนาท�ของคณะกรรมการจดต�งหองสมด ประกอบดวยหนาท�หลกดงน� 1. ศกษาขอมลเก�ยวกบการจดหองสมด 2. ศกษาดงาน หองสมดตางๆ เพ�อเปนขอพจารณาเตรยมนามาเขยนโครงการ แตหากไมสามารถ

ศกษาดงานตามแหลงตางๆได ใหพจารณาทาหนงสอสอบถาม ขอคาแนะนา จากหองสมดตาง ๆ ท�สนใจ หรอ จากสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ� งเปนสมาคมวชาชพดานหองสมด และมบรรณารกษ ผเช�ยวชาญเร�องหองสมด

3. เชญผมความร ความชานาญในวชาชพรวมปรกษาหารอ 4. จดการประชาสมพนธ ประชาพจารณ เร� องหองสมด แก บคคลในชมชน ในองคกร /

หนวยงาน

3  

5. จดประชมคณะกรรมการ เพ�อวางนโยบาย เตรยมทาโครงการ เพ�อดาเนนงาน พจารณาหาสถานท� เตรยมบคลากร เตรยมจดและประมาณการงบประมาณ เตรยมวสด อปกรณหองสมด ครภณฑ และหนงสอ รวมถงสารนเทศ ส�อตางๆ

6. คณะกรรมการจดต�งหองสมดตอง ควบคม กากบดแล ใหโครงการสามารถปฏบตไดตามระยะเวลา

การศกษาขอมลเก�ยวกบหองสมด การเตรยมการจดต�งหองสมด ประการหน�ง คอ เม�อไดต�งเปาหมายวาจะตองจดต�งหองสมดแลว

คณะกรรมการจดต�งหองสมด ควรคานงถงส�งตาง ๆ ดงน� • ขอมลองคกร / หนวยงาน • สถานท� • วตถประสงค เปาหมาย • ทรพยากร และการบรการ • ผรบผดชอบ และคณะกรรมการหองสมดท�มใจรกและสนใจในกจการหองสมด

ขอมลองคกร ผ ท�ไดรบมอบหมายในการจดต� งหองสมด ตองต� งเปาหมายวา จะตองเปนหองสมดท� มประสทธภาพ เพ�อใหผรบบรการไดรบความพงพอใจ จงจาเปนตองศกษาขอมลองคการของตนเองกอนวา มหนาท�อะไร ทาอะไร เพ�อเปนองคประกอบท�ด ในการสรางความพงพอใจใหผรบบรการ เชน หนวยราชการท�เปนโรงเรยน หองสมดจะมหนาท� สนบสนนดานการศกษา จงตองพจารณาใหบรการท�งครและนกเรยน หองสมดในหนวยราชการ กรม กอง จะตองดวสยทศน พนธกจ และหนาท�ของหนวยงาน เพ�อนามากาหนดวตถประสงคของหองสมดเพ�อใหผรบบรการไดใชสารนเทศในหองสมดอยางเตมประสทธภาพ ดงตวอยางขอมลองคกรท�ควรศกษา

• ประวตหนวยงาน / องคกร ความเปนมา • อานาจหนาท� นโยบายการปฏบตงาน • วสยทศน ยทธศาสตร พนธกจ • โครงสรางของหนวยงาน องคกร • กฎ ระเบยบตางๆ ขององคกร และสวนงานท�เก�ยวของ • แผนการจดการความร ของหนวยงาน องคกร • วฒนธรรมองคกร

32

4  

สถานท� ปจจบนการอานหนงสอ เพ�อใหเกดความมชวตชวาท�จะศกษาหาความร ใหเกดแรงจงใจ ควรตองมการดแลเร� องการสรางบรรยากาศในการอาน สรางอตลกษณใหกบหองสมด การแสวงหาพ�นท�ท�เหมาะสมกบการจดต�งหองสมด นบเปนเร�องสาคญ ผรบผดชอบการจดต�งหองสมด ตองเรยนร และศกษาขอมลของพ�นท� ท�จะตองมเพยงพอ และเหมาะสมตอการใหบรการสารนเทศของหองสมด เพ�อใหผรบบรการไดรบประโยชนสงสด

วตถประสงคและเปาหมาย หองสมดยงไมไดถกนบเปนสวนหน�งของโครงสรางพ�นฐาน และนบวาตองเปนส�งท�เพ�มความเปนพเศษใหหนวยงาน หรอองคกรท�มหองสมดเปนของตนเอง นบเปนสสนของชมชน หรอองคกร หรอหนวยงานน�น ๆ การจดต�งหองสมด จงตองกาหนดวตถประสงคและเปาหมายใหชดเจน

ทรพยากรและการบรการ หองสมดตองกาหนดรายการความตองการ วสด ครภณฑ หนงสอ ส�อตางๆ ใหสอดคลองกบวตถประสงคของหองสมดและผรบบรการ ควรจดทารายการมาตรฐานวสด ครภณฑไวดวยในสวนของการจดบรการในหองสมด ตองกาหนดการบรการซ�งตองมบรการท�จดประจา และการบรการในโอกาสตาง ๆ นอกจากน� หองสมดยงตองกาหนดระเบยบขอบงคบ และมารยาทในการใชหองสมด เน�องจากหองสมดมผเขาใชโดยไมจากดจานวน และเพ�อใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอย และจะทาใหผรบบรการไดรบบรการอยางท�วถง และเทาเทยมกน ระเบยบ ขอบงคบน� จะเปนหลกปฏบตสาหรบผรบบรการ ซ�งระเบยบ ขอบงคบ มารยาทเหลาน� จะแตกตางไปตามแตวฒนธรรมองคกร

ผรบผดชอบและคณะกรรมการ ผรบผดชอบและคณะกรรมการ เปนองคประกอบท�สาคญของหองสมด คณะกรรมการหองสมดควรเปนบคคลท�ใหความสนใจในกจการของหองสมด คณะกรรมการจะมบทบาท ช�นาและผลกดน ใหเกดหองสมดข�นมาได

การกาหนดนโยบาย และวตถประสงคในการจดต�งหองสมด นโยบายของหองสมดเปนส�งสาคญท�สด และตองมากอนส�งอ�นใด เพราะเปนเคร�องบงคบการวางรปแบบของสถานท� การเลอกหนงสอ รวมท�งงานตาง ๆ ของหองสมด การกาหนดนโยบายและวตถประสงคของหองสมด ตองชดเจน และกาหนดเร�องงานบรการตาง ๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคน�น ๆ นโยบายตาง ๆ ท�กาหนดน�นมงหมายใหสามารถปฏบตงาน ภารกจของหองสมดไดอยางมประสทธภาพ เชน การกาหนดเวลา เปด - ปด การกาหนดบรการตาง ๆ บรการยม-คน บรการสบคน และการจดวางพ�นท�การใหบรการ เปนตน

5  

นโยบายของหองสมดแตละแหงจะแตกตางกนออกไป ท�งน� จะตองศกษาความตองการของหนวยงาน เพ�อการกาหนดใหครอบคลมกบการปฏบตงานไดเปนอยางด นโยบายของหองสมดแตละประเภทจะแตกตางกน เชน ผท�ไดรบมอบหมายใหดาเนนการจดต� งหองสมดตองมความรเก�ยวกบหองสมดและองคประกอบของหองสมด เพ�อใหการดาเนนการจดต�งเปนไปอยางมประสทธภาพ ควรพจารณาองคประกอบของหองสมดท�มประสทธภาพ มดงน�

1. คณะอานวยการหองสมดตองมความสนใจในกจการของหองสมด 2. บรรณารกษมคณวฒเหมาะสม มความรในทางวชาบรรณารกษศาสตร มบคลกลกษณะด ม

ความสนใจในหนงสอ และผใชบรการ มความขยนหม�นเพยร 3. ไดรบเงนอดหนนเปนประจาโดยสม�าเสมอ และเพยงพอแกการจางเจาหนาท� ซ�อหนงสอ

วสด รกษาและซอมแซมสถานท� ใชจายในดานตาง ๆ ตลอดจนการใหบรการ 4. มหนงสอมากพอแกความตองการของแตละคน แตละกลม มเพ�มข�นและทนสมยอยเสมอ 5. มสถานท�อยในศนยกลาง และเปนท�สวยงามดงดดความสนใจ 6. มวตถประสงคแนนอน และมการจดใหบรการตาง ๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคน�น ๆ

การเตรยมการเพ�อจดต�งหองสมด 1. จดต�งคณะกรรมการ มผบงคบบญชาสงสดของหนวยงานเปนประธานโดยตาแหนง และเลอก

ตวบคคลท�จะเปนบรรณารกษ คดเลอกผท�ทางานอยแลวแตไมมความรทางดานหองสมดใหไปอบรมการดาเนนงานหองสมด ซ�งสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จดข�นเปนคราว ๆ ไป

2. คณะกรรมการควรศกษาเร�องราวเก�ยวกบหองสมด โดยอานหนงสอเก�ยวกบการจดต�งหองสมด ไปศกษาดงานจากหองสมดท�มช�อเสยง หรอเขยนจดหมายขอคาแนะนาจากสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เปนตน

3. ชกชวนใหผใชบรการหองสมดประเภทตาง ๆ เกดความสนใจทราบวาหองสมดใหบรการ ตาง ๆ เชน จดประชม จดทาแผนพบ ลงขาวในหนงสอพมพ ในเวบไซต

4. คณะกรรมการประชมเพ�อ 1) วางนโยบาย เวลาเปด-ปดทาการ การใหยม ฯลฯ และวตถประสงคของหองสมด 2) เตรยมโครงรางการดาเนนงานตอไปเปนข�น ๆ รวมกบบรรณารกษ และผเช�ยวชาญ

ทางดานหองสมด 3) เตรยมงบประมาณสาหรบการจดต�ง และงบประมาณสาหรบการดาเนนงานตอไป

• เขยนโครงการเสนอผบงคบบญชาเพ�ออนมต

4

4  

สถานท� ปจจบนการอานหนงสอ เพ�อใหเกดความมชวตชวาท�จะศกษาหาความร ใหเกดแรงจงใจ ควรตองมการดแลเร� องการสรางบรรยากาศในการอาน สรางอตลกษณใหกบหองสมด การแสวงหาพ�นท�ท�เหมาะสมกบการจดต�งหองสมด นบเปนเร�องสาคญ ผรบผดชอบการจดต�งหองสมด ตองเรยนร และศกษาขอมลของพ�นท� ท�จะตองมเพยงพอ และเหมาะสมตอการใหบรการสารนเทศของหองสมด เพ�อใหผรบบรการไดรบประโยชนสงสด

วตถประสงคและเปาหมาย หองสมดยงไมไดถกนบเปนสวนหน�งของโครงสรางพ�นฐาน และนบวาตองเปนส�งท�เพ�มความเปนพเศษใหหนวยงาน หรอองคกรท�มหองสมดเปนของตนเอง นบเปนสสนของชมชน หรอองคกร หรอหนวยงานน�น ๆ การจดต�งหองสมด จงตองกาหนดวตถประสงคและเปาหมายใหชดเจน

ทรพยากรและการบรการ หองสมดตองกาหนดรายการความตองการ วสด ครภณฑ หนงสอ ส�อตางๆ ใหสอดคลองกบวตถประสงคของหองสมดและผรบบรการ ควรจดทารายการมาตรฐานวสด ครภณฑไวดวยในสวนของการจดบรการในหองสมด ตองกาหนดการบรการซ�งตองมบรการท�จดประจา และการบรการในโอกาสตาง ๆ นอกจากน� หองสมดยงตองกาหนดระเบยบขอบงคบ และมารยาทในการใชหองสมด เน�องจากหองสมดมผเขาใชโดยไมจากดจานวน และเพ�อใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอย และจะทาใหผรบบรการไดรบบรการอยางท�วถง และเทาเทยมกน ระเบยบ ขอบงคบน� จะเปนหลกปฏบตสาหรบผรบบรการ ซ�งระเบยบ ขอบงคบ มารยาทเหลาน� จะแตกตางไปตามแตวฒนธรรมองคกร

ผรบผดชอบและคณะกรรมการ ผรบผดชอบและคณะกรรมการ เปนองคประกอบท�สาคญของหองสมด คณะกรรมการหองสมดควรเปนบคคลท�ใหความสนใจในกจการของหองสมด คณะกรรมการจะมบทบาท ช�นาและผลกดน ใหเกดหองสมดข�นมาได

การกาหนดนโยบาย และวตถประสงคในการจดต�งหองสมด นโยบายของหองสมดเปนส�งสาคญท�สด และตองมากอนส�งอ�นใด เพราะเปนเคร�องบงคบการวางรปแบบของสถานท� การเลอกหนงสอ รวมท�งงานตาง ๆ ของหองสมด การกาหนดนโยบายและวตถประสงคของหองสมด ตองชดเจน และกาหนดเร�องงานบรการตาง ๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคน�น ๆ นโยบายตาง ๆ ท�กาหนดน�นมงหมายใหสามารถปฏบตงาน ภารกจของหองสมดไดอยางมประสทธภาพ เชน การกาหนดเวลา เปด - ปด การกาหนดบรการตาง ๆ บรการยม-คน บรการสบคน และการจดวางพ�นท�การใหบรการ เปนตน

5  

นโยบายของหองสมดแตละแหงจะแตกตางกนออกไป ท�งน� จะตองศกษาความตองการของหนวยงาน เพ�อการกาหนดใหครอบคลมกบการปฏบตงานไดเปนอยางด นโยบายของหองสมดแตละประเภทจะแตกตางกน เชน ผท�ไดรบมอบหมายใหดาเนนการจดต� งหองสมดตองมความรเก�ยวกบหองสมดและองคประกอบของหองสมด เพ�อใหการดาเนนการจดต�งเปนไปอยางมประสทธภาพ ควรพจารณาองคประกอบของหองสมดท�มประสทธภาพ มดงน�

1. คณะอานวยการหองสมดตองมความสนใจในกจการของหองสมด 2. บรรณารกษมคณวฒเหมาะสม มความรในทางวชาบรรณารกษศาสตร มบคลกลกษณะด ม

ความสนใจในหนงสอ และผใชบรการ มความขยนหม�นเพยร 3. ไดรบเงนอดหนนเปนประจาโดยสม�าเสมอ และเพยงพอแกการจางเจาหนาท� ซ�อหนงสอ

วสด รกษาและซอมแซมสถานท� ใชจายในดานตาง ๆ ตลอดจนการใหบรการ 4. มหนงสอมากพอแกความตองการของแตละคน แตละกลม มเพ�มข�นและทนสมยอยเสมอ 5. มสถานท�อยในศนยกลาง และเปนท�สวยงามดงดดความสนใจ 6. มวตถประสงคแนนอน และมการจดใหบรการตาง ๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคน�น ๆ

การเตรยมการเพ�อจดต�งหองสมด 1. จดต�งคณะกรรมการ มผบงคบบญชาสงสดของหนวยงานเปนประธานโดยตาแหนง และเลอก

ตวบคคลท�จะเปนบรรณารกษ คดเลอกผท�ทางานอยแลวแตไมมความรทางดานหองสมดใหไปอบรมการดาเนนงานหองสมด ซ�งสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จดข�นเปนคราว ๆ ไป

2. คณะกรรมการควรศกษาเร�องราวเก�ยวกบหองสมด โดยอานหนงสอเก�ยวกบการจดต�งหองสมด ไปศกษาดงานจากหองสมดท�มช�อเสยง หรอเขยนจดหมายขอคาแนะนาจากสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เปนตน

3. ชกชวนใหผใชบรการหองสมดประเภทตาง ๆ เกดความสนใจทราบวาหองสมดใหบรการ ตาง ๆ เชน จดประชม จดทาแผนพบ ลงขาวในหนงสอพมพ ในเวบไซต

4. คณะกรรมการประชมเพ�อ 1) วางนโยบาย เวลาเปด-ปดทาการ การใหยม ฯลฯ และวตถประสงคของหองสมด 2) เตรยมโครงรางการดาเนนงานตอไปเปนข�น ๆ รวมกบบรรณารกษ และผเช�ยวชาญ

ทางดานหองสมด 3) เตรยมงบประมาณสาหรบการจดต�ง และงบประมาณสาหรบการดาเนนงานตอไป

• เขยนโครงการเสนอผบงคบบญชาเพ�ออนมต

54

6  

• เร�มดาเนนงาน ดงน� (1) สถานท� การปรบปรงสถานท�ตองมแบบแปลนท�บรรณารกษและสถาปนก

ทางานรวมกน (2) ครภณฑ ไดแก โตะอานหนงสอ ช�นวางหนงสอ เกาอ� โตะทางาน ฯลฯ ออกแบบและดาเนนการสราง

(3) เคร�องใชในหองสมด เชน เหลกก�นหนงสอไมใหลม บตรตาง ๆ (4) คดเลอกและจดหาทรพยากรหองสมด อาท หนงสอ นตยสาร และ โสตทศนวสด จดทาบญชไวใหเรยบรอยวาส�งใดท�จะตองซ�อ ส�งใดท�ขอได (5) จดซ�อหนงสอ จดหมวดหม ทารายการหนงสอ เตรยมหนงสอใหบรการ (6) จดหนงสอเขาท� หลงจากไดจดครภณฑเขาท�เรยบรอยแลว 5. ทาพธเปดหองสมด เพ�อประชาสมพนธใหทราบโดยท�วกนและเปนท�สนใจโดยเฉพาะกลมเปาหมาย

สถานท�และท�ต�งหองสมด การจดสถานท�สาหรบหองสมดตองคานงถงความจาเปนบางประการ อาท พ�นท�เพยงพอ สวยงาม และสะดวก สบาย มบรรยากาศทนสมย สามารถประยกตใชพ�นท�ประโยชนไดตามวตถประสงค มความทนทาน แขงแรง และปลอดภย รวมท�งรองรบการขยายตวในอนาคต

หองสมดตองมพ�นท�เพยงพอสาหรบใชงาน ดงน� • สถานท�เกบและวางหนงสอ และวสดหองสมดอ�น ๆ ข�นอยกบนโยบายในการ

จดเกบวาจะแยกหนงสออะไรเปนพเศษ • พ�นท�อานหนงสอ • พ�นท�สาหรบบรการส�ออเลกทรอนกส • พ�นท�สาหรบจดกจกรรมตาง ๆ • พ�นท�สาหรบปฏบตงานของเจาหนาท� เชน จดหม ลงทะเบยน ซอมหนงสอ • พ�นท�สาหรบเกบวสด อปกรณ ประกอบการทางานของบรรณารกษ เชน บตร

หนงสอตาง ๆ เคร�องใชสานกงาน แบบพมพตาง ๆ • อปกรณเคร�องใชในการทาความสะอาดหองสมด

7  

สถานท�สาหรบสวสดการของผใชและเจาหนาท�หองสมด เชน หองน�า หองรบประทานอาหาร พ�นท�ของหองสมดอาจแบงเปนสวนตามเกณฑท�กาหนดไว เพ�อเปนแนวทาง ดงน� o ท�รบ-จายหนงสอใหยม รอยละ 10.2 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�เกบหนงสอ รอยละ 17.8 ของเน�อท�ท�งหมด o หองอานหนงสอ รอยละ 49.2 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�ทางานของเจาหนาท� รอยละ 7.8 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�จดกจกรรมตาง ๆ รอยละ 10 ของเน�อท�ท�งหมด o หองน�า บนได ท�เกบของ รอยละ 5 ของเน�อท�ท�งหมด o อ�น ๆ รอยละ 4 ของเน�อท�ท�งหมด

หองสมดควรมความสวยงาม และสะดวกสบาย ดงน� ความสวยงามของหองสมด ประกอบดวย แบบอาคาร คานงถงการใชวาจะใชทาอะไรบาง แลวจงคดถงทรวดทรง

ส เปนเคร�องดงดดสายตาอยางหน�ง ใชสท�สวยงามเยนตาทาใหรสกสบายใจ วสดท�ใชในการกอสราง เชน ซเมนตบลอก หนออนสตาง ๆ กระจก กระเบ�องยาง ลายไม เพ�อความสวยงาม

การจดวางครภณฑภายในหอง เชน โตะกลม โตะส�เหล�ยม เกาอ�ธรรมดา เกาอ�นวม จดใหเปนระเบยบ ไมเบ�อตา

การตกแตงตาง ๆ เชน ผามาน ภาพเขยน ตนไม ดอกไม โคมไฟ โบราณวตถบางช�น จดไวแตพองามไมมากไป จดปายนทรรศการ

ความสะอาด ความเปนระเบยบ

ความสะดวกสบายของผใช ประกอบดวย พ�นท�สาหรบน�งอานเพยงพอ ไมเบยดเสยด ยดเยยดจนเกนไป เขาถงช�นหนงสอได และสามารถเลอกหยบหนงสอท�ตองการได หองอานหนงสอมแสงสวางเพยงพอ หองอานหนงสอมอากาศถายเทเสมอ

6

6  

• เร�มดาเนนงาน ดงน� (1) สถานท� การปรบปรงสถานท�ตองมแบบแปลนท�บรรณารกษและสถาปนก

ทางานรวมกน (2) ครภณฑ ไดแก โตะอานหนงสอ ช�นวางหนงสอ เกาอ� โตะทางาน ฯลฯ ออกแบบและดาเนนการสราง

(3) เคร�องใชในหองสมด เชน เหลกก�นหนงสอไมใหลม บตรตาง ๆ (4) คดเลอกและจดหาทรพยากรหองสมด อาท หนงสอ นตยสาร และ โสตทศนวสด จดทาบญชไวใหเรยบรอยวาส�งใดท�จะตองซ�อ ส�งใดท�ขอได (5) จดซ�อหนงสอ จดหมวดหม ทารายการหนงสอ เตรยมหนงสอใหบรการ (6) จดหนงสอเขาท� หลงจากไดจดครภณฑเขาท�เรยบรอยแลว 5. ทาพธเปดหองสมด เพ�อประชาสมพนธใหทราบโดยท�วกนและเปนท�สนใจโดยเฉพาะกลมเปาหมาย

สถานท�และท�ต�งหองสมด การจดสถานท�สาหรบหองสมดตองคานงถงความจาเปนบางประการ อาท พ�นท�เพยงพอ สวยงาม และสะดวก สบาย มบรรยากาศทนสมย สามารถประยกตใชพ�นท�ประโยชนไดตามวตถประสงค มความทนทาน แขงแรง และปลอดภย รวมท�งรองรบการขยายตวในอนาคต

หองสมดตองมพ�นท�เพยงพอสาหรบใชงาน ดงน� • สถานท�เกบและวางหนงสอ และวสดหองสมดอ�น ๆ ข�นอยกบนโยบายในการ

จดเกบวาจะแยกหนงสออะไรเปนพเศษ • พ�นท�อานหนงสอ • พ�นท�สาหรบบรการส�ออเลกทรอนกส • พ�นท�สาหรบจดกจกรรมตาง ๆ • พ�นท�สาหรบปฏบตงานของเจาหนาท� เชน จดหม ลงทะเบยน ซอมหนงสอ • พ�นท�สาหรบเกบวสด อปกรณ ประกอบการทางานของบรรณารกษ เชน บตร

หนงสอตาง ๆ เคร�องใชสานกงาน แบบพมพตาง ๆ • อปกรณเคร�องใชในการทาความสะอาดหองสมด

7  

สถานท�สาหรบสวสดการของผใชและเจาหนาท�หองสมด เชน หองน�า หองรบประทานอาหาร พ�นท�ของหองสมดอาจแบงเปนสวนตามเกณฑท�กาหนดไว เพ�อเปนแนวทาง ดงน� o ท�รบ-จายหนงสอใหยม รอยละ 10.2 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�เกบหนงสอ รอยละ 17.8 ของเน�อท�ท�งหมด o หองอานหนงสอ รอยละ 49.2 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�ทางานของเจาหนาท� รอยละ 7.8 ของเน�อท�ท�งหมด o ท�จดกจกรรมตาง ๆ รอยละ 10 ของเน�อท�ท�งหมด o หองน�า บนได ท�เกบของ รอยละ 5 ของเน�อท�ท�งหมด o อ�น ๆ รอยละ 4 ของเน�อท�ท�งหมด

หองสมดควรมความสวยงาม และสะดวกสบาย ดงน� ความสวยงามของหองสมด ประกอบดวย แบบอาคาร คานงถงการใชวาจะใชทาอะไรบาง แลวจงคดถงทรวดทรง

ส เปนเคร�องดงดดสายตาอยางหน�ง ใชสท�สวยงามเยนตาทาใหรสกสบายใจ วสดท�ใชในการกอสราง เชน ซเมนตบลอก หนออนสตาง ๆ กระจก กระเบ�องยาง ลายไม เพ�อความสวยงาม

การจดวางครภณฑภายในหอง เชน โตะกลม โตะส�เหล�ยม เกาอ�ธรรมดา เกาอ�นวม จดใหเปนระเบยบ ไมเบ�อตา

การตกแตงตาง ๆ เชน ผามาน ภาพเขยน ตนไม ดอกไม โคมไฟ โบราณวตถบางช�น จดไวแตพองามไมมากไป จดปายนทรรศการ

ความสะอาด ความเปนระเบยบ

ความสะดวกสบายของผใช ประกอบดวย พ�นท�สาหรบน�งอานเพยงพอ ไมเบยดเสยด ยดเยยดจนเกนไป เขาถงช�นหนงสอได และสามารถเลอกหยบหนงสอท�ตองการได หองอานหนงสอมแสงสวางเพยงพอ หองอานหนงสอมอากาศถายเทเสมอ

76

8  

• หองอานหนงสอปราศจากเสยงรบกวน • สะดวกในการตดตอ โตะรบจายหนงสออยในท�ท�จะเดนไปถงไดงาย มปายบอก

ตามจดตาง ๆ ของหองสมด • ความสบายในการใชหองน�า หองรบประทานอาหาร

หองสมดควรมพ�นท�ใชสอยตามประโยชนและวตถประสงค การจดสถานท� จะกาหนดวาหนวยงานไหนอยตรงไหนตองคดถงความสมพนธกบผใชและบรการและความสมพนธระหวางหนวยงานตอหนวยงานภายในหองสมด คอ

• ทางเขาออกหองสมด ควรอยในท�ใกลถนนหรอทางเดน เปนบรเวณท�คนเดนผานแลวแยกไปตามท�ตาง ๆ แลวแตขนาดของหองสมด

• หองอานหนงสอ ควรอยในท�ใกลทางเขาถงไดงาย ใกลทางเขา • ท�สาหรบจดนทรรศการควรอยในท�เหนไดงาย ตรงทางเขา • หองน�าสาหรบผใชหองสมด หองน�าสาหรบเจาหนาท� สถานท�ต�ง ความสะดวก • หองทางานของเจาหนาท� ควรมทางเขาเปนพเศษเพ�อใหไปถงหองทางานไดสะดวก

ไมตองผานบรเวณท�ใหบรการแกผใช • เคานเตอรรบ-จายหนงสอ ควรต�งอยใกลทางเขาออกใหคนตดตอไปถงไดสะดวก และ

เจาหนาท�สามารถดแลไดท�วถง • ท�อานวารสารและหนงสอพมพ ควรอยใกลทางเขาออกเขาถงไดงาย ดแลควบคมงาย • ช�นหนงสออยในท�เหนไดชด • โตะเจาหนาท�บรการตอบคาถามอยใกลหนงสออางองและเคานเตอรรบ-จายหนงสอ • คอมพวเตอรสบคนขอมล ควรอยระหวางหนงสออางองและหนงสอท�วไป และใกล

บรเวณยม-คนทรพยากรหองสมด • ปายหรอตนทรรศการอยใกลทางเขา • หนงสอสาหรบเดกอยใกลทางเขา ถาหองสมดม 2 ช�นควรอยช�นลาง

หองสมดควรมความทนทานและปลอดภย ความทนทาน หมายถง วสดท�ใชในการกอสรางควรเลอกวสดท�ทนทาน ทนแดด ทนฝน ทนไฟ ผรบเหมา ผออกแบบหรอท�ปรกษา ควรเปนผชานาญงาน มฝมอประณต ละเอยดรอบคอบซ�อตรง

9  

ความปลอดภย หมายถง ปลอดภยจาก ปลวก มอด ฝน อคคภย มทางหนไฟ เคร�องดบเพลงในหองสมด กลอนประต หนาตางแขงแรง ปลอดภยจากโจรผราย หองสมดควรคานงถงการขยายตวในอนาคต หองสมดจะตองขยายตวเปน 2 เทา เผ�อเวลา 20-25 ป การก�นฝาหองควรก�นอยางลาลองไมใชทาถาวรเพ�อจะไดขยายในเวลาตอไป หากเปนการสรางอาคาร ควรกาหนดเน�อท� เตมท� 20-25 ปเสยกอน แลวคอย ๆ สรางทละสวนตามกาลงเงน ไปจนครบโครงการ เลอกท�ต�งใหมบรเวณกวางขวางพอจะขยายออกไปอกได

ภาพประกอบท� 1 การออกแบบ Library Floor Plan

แหลงท�มา http://library.nd.edu/architecture/about/1stFloor.shtml

1. หองอานหนงสอ/หนงสอท�วไป 2. ช�นหนงสอท�วไป 3. ช�นหนงสอ 4. แผนท� & ลกโลก 5. หองหนงสออางอง 6. หองประชม/กลมยอย 7. หองทางานบรรณารกษ 8. มมถายเอกสาร 9. หองส�อโสตทศน 10. โซฟา

11. โซฟา 12. หนงสอใหม 13. ขาวสาร/นทรรศการ 14. หนงสอพมพ 15. มมเดก/เยาวชน 16. บรการยมคน 17. ช�น DVD/CD-ROM 18. หองส�อโสตทนน ดหนง ฟงเพลง 19. บรการคอมพวเตอร 20. บรการคอมพวเตอร

8

8  

• หองอานหนงสอปราศจากเสยงรบกวน • สะดวกในการตดตอ โตะรบจายหนงสออยในท�ท�จะเดนไปถงไดงาย มปายบอก

ตามจดตาง ๆ ของหองสมด • ความสบายในการใชหองน�า หองรบประทานอาหาร

หองสมดควรมพ�นท�ใชสอยตามประโยชนและวตถประสงค การจดสถานท� จะกาหนดวาหนวยงานไหนอยตรงไหนตองคดถงความสมพนธกบผใชและบรการและความสมพนธระหวางหนวยงานตอหนวยงานภายในหองสมด คอ

• ทางเขาออกหองสมด ควรอยในท�ใกลถนนหรอทางเดน เปนบรเวณท�คนเดนผานแลวแยกไปตามท�ตาง ๆ แลวแตขนาดของหองสมด

• หองอานหนงสอ ควรอยในท�ใกลทางเขาถงไดงาย ใกลทางเขา • ท�สาหรบจดนทรรศการควรอยในท�เหนไดงาย ตรงทางเขา • หองน�าสาหรบผใชหองสมด หองน�าสาหรบเจาหนาท� สถานท�ต�ง ความสะดวก • หองทางานของเจาหนาท� ควรมทางเขาเปนพเศษเพ�อใหไปถงหองทางานไดสะดวก

ไมตองผานบรเวณท�ใหบรการแกผใช • เคานเตอรรบ-จายหนงสอ ควรต�งอยใกลทางเขาออกใหคนตดตอไปถงไดสะดวก และ

เจาหนาท�สามารถดแลไดท�วถง • ท�อานวารสารและหนงสอพมพ ควรอยใกลทางเขาออกเขาถงไดงาย ดแลควบคมงาย • ช�นหนงสออยในท�เหนไดชด • โตะเจาหนาท�บรการตอบคาถามอยใกลหนงสออางองและเคานเตอรรบ-จายหนงสอ • คอมพวเตอรสบคนขอมล ควรอยระหวางหนงสออางองและหนงสอท�วไป และใกล

บรเวณยม-คนทรพยากรหองสมด • ปายหรอตนทรรศการอยใกลทางเขา • หนงสอสาหรบเดกอยใกลทางเขา ถาหองสมดม 2 ช�นควรอยช�นลาง

หองสมดควรมความทนทานและปลอดภย ความทนทาน หมายถง วสดท�ใชในการกอสรางควรเลอกวสดท�ทนทาน ทนแดด ทนฝน ทนไฟ ผรบเหมา ผออกแบบหรอท�ปรกษา ควรเปนผชานาญงาน มฝมอประณต ละเอยดรอบคอบซ�อตรง

9  

ความปลอดภย หมายถง ปลอดภยจาก ปลวก มอด ฝน อคคภย มทางหนไฟ เคร�องดบเพลงในหองสมด กลอนประต หนาตางแขงแรง ปลอดภยจากโจรผราย หองสมดควรคานงถงการขยายตวในอนาคต หองสมดจะตองขยายตวเปน 2 เทา เผ�อเวลา 20-25 ป การก�นฝาหองควรก�นอยางลาลองไมใชทาถาวรเพ�อจะไดขยายในเวลาตอไป หากเปนการสรางอาคาร ควรกาหนดเน�อท� เตมท� 20-25 ปเสยกอน แลวคอย ๆ สรางทละสวนตามกาลงเงน ไปจนครบโครงการ เลอกท�ต�งใหมบรเวณกวางขวางพอจะขยายออกไปอกได

ภาพประกอบท� 1 การออกแบบ Library Floor Plan

แหลงท�มา http://library.nd.edu/architecture/about/1stFloor.shtml

1. หองอานหนงสอ/หนงสอท�วไป 2. ช�นหนงสอท�วไป 3. ช�นหนงสอ 4. แผนท� & ลกโลก 5. หองหนงสออางอง 6. หองประชม/กลมยอย 7. หองทางานบรรณารกษ 8. มมถายเอกสาร 9. หองส�อโสตทศน 10. โซฟา

11. โซฟา 12. หนงสอใหม 13. ขาวสาร/นทรรศการ 14. หนงสอพมพ 15. มมเดก/เยาวชน 16. บรการยมคน 17. ช�น DVD/CD-ROM 18. หองส�อโสตทนน ดหนง ฟงเพลง 19. บรการคอมพวเตอร 20. บรการคอมพวเตอร

98

10  

ตวอยางการจดทาโครงการหองสมด

หองสมดระดบอดมศกษา : หองสมดวทยาลยเซนตหลยส นโยบาย

1. สรางศกยภาพสความเปนสถาบนอดมศกษาท�มคณภาพ 2. สงเสรมการจดการศกษาท�มงสรางคณคาและศกด� ศรมนษย 3. สงเสรมบรการวชาการและรวมมอกบชมชนดวยความรกและเอ�ออาทร 4. สงเสรมการประกนคณภาพการศกษา 5. สงเสรมการวจยและงานสรางสรรคท�เนนการพฒนาองคความรดานสขภาพและศกด� ศร

มนษย 6. สงเสรมใหเกดเครอขายในระดบนานาชาต 7. สรางระบบและกระบวนการบรหารท�เอ�ออาทร คลองตว และตรวจสอบได 8. สรางกจกรรมท�เพ�มประสทธภาพในการหารายได 9. สงเสรมและทานบารงศลปวฒนธรรมไทยและนานาชาต 10. สงเสรมการดาเนนชวตบนพ�นฐานเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญา วทยาลยเซนตหลยสเช�อม�นในปรชญา “เมตตากรณาอยท�ใด พระเจาสถตท�น�น” จะทาใหบณฑตท�สาเรจการศกษามคณภาพ มความร และมความชานาญในศาสตรเฉพาะสาขา รวมท�งรอบรในศาสตรอ�น ๆ ท�เก�ยวของ สามารถประกอบวชาชพบนพ�นฐานความรกและเมตตาธรรม สงเสรมคณคาและศกด� ศรของมนษย เปนผใฝรรกการศกษาคนควา และเปนผนาในการพฒนาตนเอง วชาชพ และสงคมอยางตอเน�องเพ�อสรางสรรคความผาสกและคณภาพชวตของประชาชนท�วไป

ปณธาน วทยาลยเซนตหลยสตระหนกถงความสาคญในการปลกฝงคณธรรมใหกบนกศกษา จงมคาขวญวา “ความรคความด” โดยมปณธานท�จะทาใหผสาเรจการศกษามคณธรรม 12 ประการของวทยาลย เพราะคณธรรมเหลาน�จะสงผลใหผสาเรจการศกษาทกคนเปนผท�เป� ยมลนไปดวยความเมตตาตอผอ�น มความเอ�ออาทรตอมนษย มคณภาพชวตท�ด และตอนสนองปรชญา “เมตตากรณาอยท�ใด พระเจาสถตท�น�น” คณธรรม 12 ประการท�วทยาลยตองการจะปลกฝงใหนกศกษา ไดแก ความซ�อตรง ความรกเพ�อนมนษย ความเมตตา กรณา ความสละตน ความขมใจ ความอดทน ความจรงใจ ความเพยร ความมจรรยาวชาชพ ความนอบนอมสภาพ ความมวาจาด และความสะอาดกายใจ

11  

วสยทศน วทยาลยเซนตหลยสเปนสถาบนการศกษาท�มงพฒนาความเปนมนษยอยางสมบรณ มเมตตาธรรม ความ เอ�ออาทร และสงเสรมศกด� ศรมนษย มงพฒนาองคความรดานสขภาพอยางตอเน�องสระดบชาตและนานาชาต

พนธกจ 1. จดการศกษาท�ยดหลกการสรางความเปนมนษยอยางสมบรณ โดยเนนการบรณาการหลกศาสนา และ จรยธรรมเขาในสาระทางวชาการ 2. ใหบรการวชาการแกสงคมและเพ�อนมนษยในทกชวงวยชวต 3. คนควาวจยท�เนนการพฒนาองคความรดานสขภาพและศกด� ศรมนษย 4. สรางชมชนท�มความรกและเอ�ออาทร 5. มงสรางความเปนสากลในการจดการศกษา และพฒนาเครอขายนานาชาต 6. สรางความเขาใจและทานบารงศลปวฒนธรรมไทยและนานาชาต 7. มงสรางพฤตกรรมการดาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ระเบยบการใชหองสมด ขอ 1 ขอปฏบตสาหรบผใชหองสมด

1. โปรดแตงกายสภาพ 2. หามนากระเปา ถง ยาม เขาไปในหองสมด 3. ตองแสดงบตรประจาตวกอนเขาใชหองสมดทกคร� ง 4. ตองสารวมกรยาวาจา ไมสงเสยงดงรบกวนผอ�น 5. หามใชสมด หนงสอ หรอส�งของวางจองท�น�ง 6. หามนาอาหารและเคร�องด�มเขามารบประทานในหองสมด 7. การใชเคร�องมอส�อสารทกชนด จะตองปฏบตตามท�หองสมดกาหนดดงน� 8. เปดเสยงใหเบาท�สด หรอเปดระบบส�น 9. วางเคร�องมอส�อสารใหใกลท�สด เพ�อท�จะสามารถรบไดอยาง รวดเรว 10. เดนออกไปนอกหองสมดหากตองสนทนานาน เน�องจากจะเปน การรบกวนผอ�น 11. งดใชเคร�องมอส�อสารในขณะตดตอกบเจาหนาท� ณ จดบรการตาง ๆ 12. ไมฉก ทาลาย หรอกระทาการใด ๆ ท�ทาใหส�งพมพหรอทรพยสนของหองสมดชารดเสยหาย 13. ไมนาทรพยากรสารสนเทศของหองสมดออกไปภายนอกหองสมด โดยมไดยมตามระเบยบ

การยม ผจงใจฝาฝนจะไดรบการลงโทษตามระเบยบ 14. ตองใหเจาหนาท�ตรวจส�งของท�จะนาออกจากหองสมดทกคร� ง

10

10  

ตวอยางการจดทาโครงการหองสมด

หองสมดระดบอดมศกษา : หองสมดวทยาลยเซนตหลยส นโยบาย

1. สรางศกยภาพสความเปนสถาบนอดมศกษาท�มคณภาพ 2. สงเสรมการจดการศกษาท�มงสรางคณคาและศกด� ศรมนษย 3. สงเสรมบรการวชาการและรวมมอกบชมชนดวยความรกและเอ�ออาทร 4. สงเสรมการประกนคณภาพการศกษา 5. สงเสรมการวจยและงานสรางสรรคท�เนนการพฒนาองคความรดานสขภาพและศกด� ศร

มนษย 6. สงเสรมใหเกดเครอขายในระดบนานาชาต 7. สรางระบบและกระบวนการบรหารท�เอ�ออาทร คลองตว และตรวจสอบได 8. สรางกจกรรมท�เพ�มประสทธภาพในการหารายได 9. สงเสรมและทานบารงศลปวฒนธรรมไทยและนานาชาต 10. สงเสรมการดาเนนชวตบนพ�นฐานเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญา วทยาลยเซนตหลยสเช�อม�นในปรชญา “เมตตากรณาอยท�ใด พระเจาสถตท�น�น” จะทาใหบณฑตท�สาเรจการศกษามคณภาพ มความร และมความชานาญในศาสตรเฉพาะสาขา รวมท�งรอบรในศาสตรอ�น ๆ ท�เก�ยวของ สามารถประกอบวชาชพบนพ�นฐานความรกและเมตตาธรรม สงเสรมคณคาและศกด� ศรของมนษย เปนผใฝรรกการศกษาคนควา และเปนผนาในการพฒนาตนเอง วชาชพ และสงคมอยางตอเน�องเพ�อสรางสรรคความผาสกและคณภาพชวตของประชาชนท�วไป

ปณธาน วทยาลยเซนตหลยสตระหนกถงความสาคญในการปลกฝงคณธรรมใหกบนกศกษา จงมคาขวญวา “ความรคความด” โดยมปณธานท�จะทาใหผสาเรจการศกษามคณธรรม 12 ประการของวทยาลย เพราะคณธรรมเหลาน�จะสงผลใหผสาเรจการศกษาทกคนเปนผท�เป� ยมลนไปดวยความเมตตาตอผอ�น มความเอ�ออาทรตอมนษย มคณภาพชวตท�ด และตอนสนองปรชญา “เมตตากรณาอยท�ใด พระเจาสถตท�น�น” คณธรรม 12 ประการท�วทยาลยตองการจะปลกฝงใหนกศกษา ไดแก ความซ�อตรง ความรกเพ�อนมนษย ความเมตตา กรณา ความสละตน ความขมใจ ความอดทน ความจรงใจ ความเพยร ความมจรรยาวชาชพ ความนอบนอมสภาพ ความมวาจาด และความสะอาดกายใจ

11  

วสยทศน วทยาลยเซนตหลยสเปนสถาบนการศกษาท�มงพฒนาความเปนมนษยอยางสมบรณ มเมตตาธรรม ความ เอ�ออาทร และสงเสรมศกด� ศรมนษย มงพฒนาองคความรดานสขภาพอยางตอเน�องสระดบชาตและนานาชาต

พนธกจ 1. จดการศกษาท�ยดหลกการสรางความเปนมนษยอยางสมบรณ โดยเนนการบรณาการหลกศาสนา และ จรยธรรมเขาในสาระทางวชาการ 2. ใหบรการวชาการแกสงคมและเพ�อนมนษยในทกชวงวยชวต 3. คนควาวจยท�เนนการพฒนาองคความรดานสขภาพและศกด� ศรมนษย 4. สรางชมชนท�มความรกและเอ�ออาทร 5. มงสรางความเปนสากลในการจดการศกษา และพฒนาเครอขายนานาชาต 6. สรางความเขาใจและทานบารงศลปวฒนธรรมไทยและนานาชาต 7. มงสรางพฤตกรรมการดาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ระเบยบการใชหองสมด ขอ 1 ขอปฏบตสาหรบผใชหองสมด

1. โปรดแตงกายสภาพ 2. หามนากระเปา ถง ยาม เขาไปในหองสมด 3. ตองแสดงบตรประจาตวกอนเขาใชหองสมดทกคร� ง 4. ตองสารวมกรยาวาจา ไมสงเสยงดงรบกวนผอ�น 5. หามใชสมด หนงสอ หรอส�งของวางจองท�น�ง 6. หามนาอาหารและเคร�องด�มเขามารบประทานในหองสมด 7. การใชเคร�องมอส�อสารทกชนด จะตองปฏบตตามท�หองสมดกาหนดดงน� 8. เปดเสยงใหเบาท�สด หรอเปดระบบส�น 9. วางเคร�องมอส�อสารใหใกลท�สด เพ�อท�จะสามารถรบไดอยาง รวดเรว 10. เดนออกไปนอกหองสมดหากตองสนทนานาน เน�องจากจะเปน การรบกวนผอ�น 11. งดใชเคร�องมอส�อสารในขณะตดตอกบเจาหนาท� ณ จดบรการตาง ๆ 12. ไมฉก ทาลาย หรอกระทาการใด ๆ ท�ทาใหส�งพมพหรอทรพยสนของหองสมดชารดเสยหาย 13. ไมนาทรพยากรสารสนเทศของหองสมดออกไปภายนอกหองสมด โดยมไดยมตามระเบยบ

การยม ผจงใจฝาฝนจะไดรบการลงโทษตามระเบยบ 14. ตองใหเจาหนาท�ตรวจส�งของท�จะนาออกจากหองสมดทกคร� ง

1110

12  

ขอ 2 การดาเนนการตอผละเมดขอปฏบต 1. ตกเตอน 2. เม�อไดรบการตกเตอนแลวยงไมปฏบตตามระเบยบจะถกเชญใหออกนอกหองสมด 3. ผใชท�ฉก ทาลาย หรอกระทาการใด ๆ ท�ทาใหส�งพมพหรอทรพยสนของหองสมดชารดเสยหาย

จะถกดาเนนการดงน� o ปรบ 3 เทาของราคาหนงสอ และ ตดสทธ� การใชบรการ 1 ภาคการศกษา ในกรณท�เปน

สมาชกหองสมด หรอตดสทธ� การใชบรการหองสมดตลอดไปในกรณเปนบคคลภายนอก และแจงคณะ สานก สถาบน และ / หรอหนวยงานตนสงกด เพ�อดาเนนการทางวนยตอไป

4. ผใชท�นาทรพยากรสารสนเทศของหองสมดออกไปภายนอกหองสมด โดยมไดยมตามระเบยบการยม (ลกทรพย) จะถกดาเนนการดงน�

o ปรบ 10 เทาของราคาหนงสอ ตดสทธ� การใชบรการ 1 ภาคการศกษา ในกรณท�เปนสมาชกหองสมด หรอตดสทธ� การใชบรการหองสมดตลอดไปในกรณเปนบคคลภายนอก และ แจงคณะ สานก สถาบน และ / หรอหนวยงานตนสงกด เพ�อดาเนนการทางวนยตอไป

หองสมดโรงเรยน : หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

วสยทศน ศนยกลางความร ควบคเทคโนโลย มงใหเปนคนดมคณธรรม

พนธกจ มงจดหา จดระบบจดเกบและการใหบรการเพ�อสนบสนนการเรยนการสอน การศกษา คนควาดวยตนเอง เพ�อความเปนเลศทางวชาการและการมงพฒนาคณภาพของสถานศกษาสมาตรฐานโดยการจดการศกษาท�มประสทธภาพ

บทบาทหนาท� หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย มหนาท�หลกดงตอไปน� 1. สงเสรมและสนบสนนการเรยนการสอนของโรงเรยน 2. การบรการทรพยากรสารสนเทศ 3. การใหบรการดานวชาการแกครและนกเรยน และบคลากรภายนอก 4. สงเสรมการเรยนร ท�งในหลกสตรและนอกหลกสตรและการศกษาตลอดชวต 5. จดหาสารสนเทศใหมปรมาณท�เพยงพอตอความตองการและมคณภาพ 6. พฒนาคณภาพของหองสมดใหทนตอความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ 7. สงเสรมการเขาถงขอมลท�งภายในและภายนอกหองสมด 8. สงเสรมและพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถทนตอความกาวหนาของโลก

13  

แผนผงการบรหารงานหองสมดโรงเรยน

เวลาทาการ

เปดทาการ วนจนทร-วนศกร เปดบรการเวลา 07.00 - 18.00 น. วนเสาร เปดทาการเวลา 07.00 - 14.00 น. (เฉพาะวนท�เปดสอนเสรมวนเสาร) ผมสทธเขาใชหองสมด คร-อาจารย นกเรยนปจจบน ศษยเกา และผปกครองนกเรยน

ระเบยบการยม-คน 1. หนงสอ วดทศน และเทปบนทกเสยงคร-อาจารย ยม 10 เลม/สปดาห 2. นกเรยนมธยมปลาย ยม 5 เลม/สปดาห 3. นกเรยนมธยมตน ยม 5 เลม/สปดาห 4. หนงสอสงคนชากวากาหนด ปรบวนละ 1 บาท/เลม 5. วดทศนสงคนชากวากาหนด ปรบวนละ 2 บาท/มวน 6. หนงสอสญหายหรอชารด ตองชดใชตามราคาท�หองสมดกาหนด 7. วดทศนหาย ตองชดใชเปนเงนคาปรบจานวน 200 บาท/มวน 8. นกเรยนท�ไมคนหนงสอกอนส�นภาคเรยน จะงดแจงผลการสอบ

ขอปฏบตในการใชหองสมด 1. นกเรยนตองแตงกายเคร�องแบบนกเรยน หรอแตงกายสภาพ 2. ไมนาถง กระเปา แฟมเขาหองสมด ใหฝากในตเกบของหนาหองสมด 3. ไมนาอาหารและเคร�องด�มเขามาในหองสมด

12

12  

ขอ 2 การดาเนนการตอผละเมดขอปฏบต 1. ตกเตอน 2. เม�อไดรบการตกเตอนแลวยงไมปฏบตตามระเบยบจะถกเชญใหออกนอกหองสมด 3. ผใชท�ฉก ทาลาย หรอกระทาการใด ๆ ท�ทาใหส�งพมพหรอทรพยสนของหองสมดชารดเสยหาย

จะถกดาเนนการดงน� o ปรบ 3 เทาของราคาหนงสอ และ ตดสทธ� การใชบรการ 1 ภาคการศกษา ในกรณท�เปน

สมาชกหองสมด หรอตดสทธ� การใชบรการหองสมดตลอดไปในกรณเปนบคคลภายนอก และแจงคณะ สานก สถาบน และ / หรอหนวยงานตนสงกด เพ�อดาเนนการทางวนยตอไป

4. ผใชท�นาทรพยากรสารสนเทศของหองสมดออกไปภายนอกหองสมด โดยมไดยมตามระเบยบการยม (ลกทรพย) จะถกดาเนนการดงน�

o ปรบ 10 เทาของราคาหนงสอ ตดสทธ� การใชบรการ 1 ภาคการศกษา ในกรณท�เปนสมาชกหองสมด หรอตดสทธ� การใชบรการหองสมดตลอดไปในกรณเปนบคคลภายนอก และ แจงคณะ สานก สถาบน และ / หรอหนวยงานตนสงกด เพ�อดาเนนการทางวนยตอไป

หองสมดโรงเรยน : หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

วสยทศน ศนยกลางความร ควบคเทคโนโลย มงใหเปนคนดมคณธรรม

พนธกจ มงจดหา จดระบบจดเกบและการใหบรการเพ�อสนบสนนการเรยนการสอน การศกษา คนควาดวยตนเอง เพ�อความเปนเลศทางวชาการและการมงพฒนาคณภาพของสถานศกษาสมาตรฐานโดยการจดการศกษาท�มประสทธภาพ

บทบาทหนาท� หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย มหนาท�หลกดงตอไปน� 1. สงเสรมและสนบสนนการเรยนการสอนของโรงเรยน 2. การบรการทรพยากรสารสนเทศ 3. การใหบรการดานวชาการแกครและนกเรยน และบคลากรภายนอก 4. สงเสรมการเรยนร ท�งในหลกสตรและนอกหลกสตรและการศกษาตลอดชวต 5. จดหาสารสนเทศใหมปรมาณท�เพยงพอตอความตองการและมคณภาพ 6. พฒนาคณภาพของหองสมดใหทนตอความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ 7. สงเสรมการเขาถงขอมลท�งภายในและภายนอกหองสมด 8. สงเสรมและพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถทนตอความกาวหนาของโลก

13  

แผนผงการบรหารงานหองสมดโรงเรยน

เวลาทาการ

เปดทาการ วนจนทร-วนศกร เปดบรการเวลา 07.00 - 18.00 น. วนเสาร เปดทาการเวลา 07.00 - 14.00 น. (เฉพาะวนท�เปดสอนเสรมวนเสาร) ผมสทธเขาใชหองสมด คร-อาจารย นกเรยนปจจบน ศษยเกา และผปกครองนกเรยน

ระเบยบการยม-คน 1. หนงสอ วดทศน และเทปบนทกเสยงคร-อาจารย ยม 10 เลม/สปดาห 2. นกเรยนมธยมปลาย ยม 5 เลม/สปดาห 3. นกเรยนมธยมตน ยม 5 เลม/สปดาห 4. หนงสอสงคนชากวากาหนด ปรบวนละ 1 บาท/เลม 5. วดทศนสงคนชากวากาหนด ปรบวนละ 2 บาท/มวน 6. หนงสอสญหายหรอชารด ตองชดใชตามราคาท�หองสมดกาหนด 7. วดทศนหาย ตองชดใชเปนเงนคาปรบจานวน 200 บาท/มวน 8. นกเรยนท�ไมคนหนงสอกอนส�นภาคเรยน จะงดแจงผลการสอบ

ขอปฏบตในการใชหองสมด 1. นกเรยนตองแตงกายเคร�องแบบนกเรยน หรอแตงกายสภาพ 2. ไมนาถง กระเปา แฟมเขาหองสมด ใหฝากในตเกบของหนาหองสมด 3. ไมนาอาหารและเคร�องด�มเขามาในหองสมด

1312

14  

4. หนงสออานเสรจแลว นาไปเกบท�รถเขนท�จดไว 5. วารสารและหนงสอพมพอานแลวเกบเขาท�ใหเรยบรอย 6. ใชวสดส�งพมพดวยความระมดระวง ไมตด ฉก ทาลาย 7. ไมเลนหรอสงเสยงดงในหองสมด 8. ไมคยโทรศพทในหองสมด 9. ใหเจาหนาท�ตรวจหนงสอหรอส�งของทกคร� งท�ออกจากหองสมด

หองสมดประชาชน : หองสมดประชาชนอาเภอบานหม� จงหวดลพบร หองสมดประชาชนอาเภอบานหม� มนโยบาย ดงน� 1. เปนแหลงเรยนรท�ทนสมยและใหบรการอยางท�วถง 2. มการพฒนาการใหบรการอยางมระบบและอานวยความสะดวกแกผใชบรการท�มประสทธภาพ 3. มการพฒนาบคลากรของหองสมดใหมความรความสามารถเหมาะสาหรบการบรการ

หองสมดประชาชน : หองสมดประชาชนอาเภอมญจาคร

นโยบายหองสมดประชาชนอาเภอมญจาคร ป 2554

1. การสงเสรมการอาน

1.1 พฒนาระดบความสามารถในการอานของประชาชนทกกลมเปาหมายใหไดระดบอานคลอง เขยนคลอง และอานเชงคดวเคราะหพ�นฐาน โดยผานกระบวนการปฏรปการเรยนการสอนท�มประสทธภาพ 1.2 พฒนาคนไทยใหมนสยรกการอาน ใฝเรยน ใฝร โดยปลกฝงและสรางเจตคตใหเหนคณคาและประโยชนของการอาน ประชาสมพนธสงเสรมใหทกคนมสวนรวมและกาหนดมาตรการจงใจเครอขายสงเสรมการอาน 1.3 สงเสรมใหมการสรางบรรยากาศ และส�งแวดลอมท�เอ�อตอการอาน ใหเกดข�นในสงคมไทย โดยสนบสนนการพฒนาแหลงการอานใหเกดข�นอยางกวางขวาง และหลากหลายรวมท�งมความพรอมในดานส�ออปกรณท�สนบสนนการอาน และจดกจกรรม 1.4 สงเสรมและสนบสนนการสรางเครอขายสงเสรมการอานโดยจดใหมอาสาสมครสงเสรมการอานในทกตาบล 2. หองสมดประชาชนมชวต

2.1 มงเนนพฒนาหองสมดใหเปนศนยกลางการเรยนรตลอดชวตของชมชน

2.2 จดบรการใหกบประชาชนอยางครอบคลมและท�วถง โดยเนนการระดมทรพยากรและความรวมมอจากภาคเครอขายในการดาเนนงาน

15  

2.3 จดทาโครงการพ�นฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารเพ�อเช�อมโยงกบแหลงเรยนรตาง ๆ สาหรบใหบรการในหองสมดประชาชน

2.4 จดกจกรรมสงเสรมการเรยนรในรปแบบท�หลากหลายท�งภายในและภายนอกหองสมดเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน และพฒนาศกยภาพการเรยนรดวยตนเองของประชาชน 2.5 จดหนวยบรการเคล�อนท�พรอมอปกรณเพ�อสงเสรมการอานและการเรยนรแกประชาชนในพ�นท�ตาง ๆ 2.6 พฒนาศกยภาพบคลากร ท�รบผดชอบการบรการของหองสมดประชาชนใหมความร ความสามารถในการใหบรการสนบสนนการดาเนนงานหองสมด 3 ด 2.7 แสวงหาภาคเครอขายเพ�อใหเกดการมสวนรวมในการสนบสนนการดาเนนงานหองสมดประชาชน

14

14  

4. หนงสออานเสรจแลว นาไปเกบท�รถเขนท�จดไว 5. วารสารและหนงสอพมพอานแลวเกบเขาท�ใหเรยบรอย 6. ใชวสดส�งพมพดวยความระมดระวง ไมตด ฉก ทาลาย 7. ไมเลนหรอสงเสยงดงในหองสมด 8. ไมคยโทรศพทในหองสมด 9. ใหเจาหนาท�ตรวจหนงสอหรอส�งของทกคร� งท�ออกจากหองสมด

หองสมดประชาชน : หองสมดประชาชนอาเภอบานหม� จงหวดลพบร หองสมดประชาชนอาเภอบานหม� มนโยบาย ดงน� 1. เปนแหลงเรยนรท�ทนสมยและใหบรการอยางท�วถง 2. มการพฒนาการใหบรการอยางมระบบและอานวยความสะดวกแกผใชบรการท�มประสทธภาพ 3. มการพฒนาบคลากรของหองสมดใหมความรความสามารถเหมาะสาหรบการบรการ

หองสมดประชาชน : หองสมดประชาชนอาเภอมญจาคร

นโยบายหองสมดประชาชนอาเภอมญจาคร ป 2554

1. การสงเสรมการอาน

1.1 พฒนาระดบความสามารถในการอานของประชาชนทกกลมเปาหมายใหไดระดบอานคลอง เขยนคลอง และอานเชงคดวเคราะหพ�นฐาน โดยผานกระบวนการปฏรปการเรยนการสอนท�มประสทธภาพ 1.2 พฒนาคนไทยใหมนสยรกการอาน ใฝเรยน ใฝร โดยปลกฝงและสรางเจตคตใหเหนคณคาและประโยชนของการอาน ประชาสมพนธสงเสรมใหทกคนมสวนรวมและกาหนดมาตรการจงใจเครอขายสงเสรมการอาน 1.3 สงเสรมใหมการสรางบรรยากาศ และส�งแวดลอมท�เอ�อตอการอาน ใหเกดข�นในสงคมไทย โดยสนบสนนการพฒนาแหลงการอานใหเกดข�นอยางกวางขวาง และหลากหลายรวมท�งมความพรอมในดานส�ออปกรณท�สนบสนนการอาน และจดกจกรรม 1.4 สงเสรมและสนบสนนการสรางเครอขายสงเสรมการอานโดยจดใหมอาสาสมครสงเสรมการอานในทกตาบล 2. หองสมดประชาชนมชวต

2.1 มงเนนพฒนาหองสมดใหเปนศนยกลางการเรยนรตลอดชวตของชมชน

2.2 จดบรการใหกบประชาชนอยางครอบคลมและท�วถง โดยเนนการระดมทรพยากรและความรวมมอจากภาคเครอขายในการดาเนนงาน

15  

2.3 จดทาโครงการพ�นฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารเพ�อเช�อมโยงกบแหลงเรยนรตาง ๆ สาหรบใหบรการในหองสมดประชาชน

2.4 จดกจกรรมสงเสรมการเรยนรในรปแบบท�หลากหลายท�งภายในและภายนอกหองสมดเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน และพฒนาศกยภาพการเรยนรดวยตนเองของประชาชน 2.5 จดหนวยบรการเคล�อนท�พรอมอปกรณเพ�อสงเสรมการอานและการเรยนรแกประชาชนในพ�นท�ตาง ๆ 2.6 พฒนาศกยภาพบคลากร ท�รบผดชอบการบรการของหองสมดประชาชนใหมความร ความสามารถในการใหบรการสนบสนนการดาเนนงานหองสมด 3 ด 2.7 แสวงหาภาคเครอขายเพ�อใหเกดการมสวนรวมในการสนบสนนการดาเนนงานหองสมดประชาชน

1514

16  

ตวอยางการเขยนโครงการจดต�งหองสมด

1. ช�อโครงการ ตองมความชดเจน เหมาะสม เฉพาะเจาะจง และส�อความหมายไดชดเจน เชน

• โครงการจดต�งหองสมด • โครงการปรบปรงอาคารหองสมด • โครงการจดหาหนงสอเพ�อใหบรการ เปนตน

2. หลกการและเหตผล

อธบายถงปญหา ความสาคญ ความจาเปนท�ตองจดทาโครงการ โดยตองยดแนวทาง ทฤษฎ นโยบาย ตลอดจนความตองการในการจดต�งหองสมด เพ�อเปนการแสดงขอมลท�มน� าหนกนาเช�อถอ และใหความสาคญของสถานการณท�เกดข�น โดยอางองแหลงท�มาของขอมล

3. วตถประสงค

เปนการแสดงเจตจานงในการดาเนนงาน แสดงใหเหนถงผลท�ตองการไวอยางกวางๆ อาจจะมวตถประสงคหลก วตถประสงครอง หรอวตถประสงคท�วไป และวตถประสงคเฉพาะกได ในการเขยนวตถประสงค ควรคานงถงส�งตอไปน�

• ใชคากรยาท�แสดงถงความต�งใจ เชน เพ�อสงเสรม... เพ�อปรบปรง.... เพ�อเผยแพร... เปนตน • ระบผลผลต (Output) ผลลพธ (Outcome) ท�ตองการใหเกดข�นในวตถประสงคหน�งขอ • กาหนดเกณฑมาตรฐานของความสาเรจท�วดไดในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ • กาหนดชวงเวลา พ�นท� หรอกลมเปาหมาย • การเขยนวตถประสงคของโครงการตองสอดคลองกบความเปนมาและความสาคญของ

ปญหา ตลอดจนสอดคลองกบแผนงานหลกของหนวยงานดวย

4. เปาหมาย

ระบถงผลลพธสดทายของการดาเนนงานโครงการ ระบส�งท�ตองการทาอยางชดเจน และระบเวลาท�ตองการจะดาเนนงานใหสาเรจ

5. วธดาเนนการ

รายละเอยดในการดาเนนการ การปฏบต อาจแยกเปนกจกรรมยอย ๆ แสดงวธการดาเนนการ เปนรปธรรมอยางชดเจน สามารถตรวจสอบได รวมท�งกรอบเวลาในการดาเนนการ อาจใชแผนผงคมกาหนดงานของแกนท (Gantt Chart) เปนตน

17  

6. ผรบผดชอบ การแบงมอบความรบผดชอบในการดาเนนงาน วาจะเปน ใคร หรอหนวยงานใด มขอบเขตความ

รบผดชอบอยางไร และเพ�อประโยชนของการตดตอประสานในแตละสวน แตละกจกรรม

7. งบประมาณ

ประมาณการคาใชจายของการดาเนนงานทกกจกรรม โดยแจกแจงรายละเอยดเปนหมวดหม เชน หมวดคาครภณฑ หมวดคาตอบแทน หมวดคากอสราง เปนตน การแจกแจงงบประมาณเปนหมวดหมจะงายตอการตรวจสอบความเปนไปได และความเหมาะสม ควรระบแหลงการเงนวามาจากท�ใด โดยเฉพาะหนวยงานราชการ ควรตองปรกษา ขอคาแนะนาจากแผนกการเงน การคลง ของหนวยงาน

8. สถานท� กาหนดชดเจนวาจะดาเนนการ ณ สถานท�แหงใด เร�มต�งแตการกาหนดสถานท�กอสราง และทา

การสารวจสถานท�

9, ระยะเวลา ระบระยะเวลาเร�มตนและส�นสดงานโครงการ ตามแผนผงกาหนดงานท�ไดวางไว

10. ผลประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

เม�อการดาเนนโครงการเปนไปตามแผนข�นตอน จนสาเรจโครงการ จะไดประโยชนใดบาง และใครท�จะไดรบประโยชนจากโครงการบาง ท�งเชงปรมาณและคณภาพ

11, การประเมนผล แสดงรายละเอยดวาจะมการควบคมตดตามและประเมนผลโครงการ อยางไร วธการ ระยะเวลา

และเคร�องมอในการประเมนผล รวมท�งดชนช�วดความสาเรจของโครงการ การเขยนโครงการเปนเร�องสาคญ ผเขยนโครงการตองมความเขาใจ ความร ขอมลของหนวยงาน และความรดานบรรณารกษ รวมท�งเครอขายและความสามารถในการตดตอประสานอยางดย�ง ซ�งจะชวยใหการเขยนโครงการเขาใจงาย ปฏบตไดเปนรปธรรม และ มความชดเจนในการดาเนนงาน

16

16  

ตวอยางการเขยนโครงการจดต�งหองสมด

1. ช�อโครงการ ตองมความชดเจน เหมาะสม เฉพาะเจาะจง และส�อความหมายไดชดเจน เชน

• โครงการจดต�งหองสมด • โครงการปรบปรงอาคารหองสมด • โครงการจดหาหนงสอเพ�อใหบรการ เปนตน

2. หลกการและเหตผล

อธบายถงปญหา ความสาคญ ความจาเปนท�ตองจดทาโครงการ โดยตองยดแนวทาง ทฤษฎ นโยบาย ตลอดจนความตองการในการจดต�งหองสมด เพ�อเปนการแสดงขอมลท�มน� าหนกนาเช�อถอ และใหความสาคญของสถานการณท�เกดข�น โดยอางองแหลงท�มาของขอมล

3. วตถประสงค

เปนการแสดงเจตจานงในการดาเนนงาน แสดงใหเหนถงผลท�ตองการไวอยางกวางๆ อาจจะมวตถประสงคหลก วตถประสงครอง หรอวตถประสงคท�วไป และวตถประสงคเฉพาะกได ในการเขยนวตถประสงค ควรคานงถงส�งตอไปน�

• ใชคากรยาท�แสดงถงความต�งใจ เชน เพ�อสงเสรม... เพ�อปรบปรง.... เพ�อเผยแพร... เปนตน • ระบผลผลต (Output) ผลลพธ (Outcome) ท�ตองการใหเกดข�นในวตถประสงคหน�งขอ • กาหนดเกณฑมาตรฐานของความสาเรจท�วดไดในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ • กาหนดชวงเวลา พ�นท� หรอกลมเปาหมาย • การเขยนวตถประสงคของโครงการตองสอดคลองกบความเปนมาและความสาคญของ

ปญหา ตลอดจนสอดคลองกบแผนงานหลกของหนวยงานดวย

4. เปาหมาย

ระบถงผลลพธสดทายของการดาเนนงานโครงการ ระบส�งท�ตองการทาอยางชดเจน และระบเวลาท�ตองการจะดาเนนงานใหสาเรจ

5. วธดาเนนการ

รายละเอยดในการดาเนนการ การปฏบต อาจแยกเปนกจกรรมยอย ๆ แสดงวธการดาเนนการ เปนรปธรรมอยางชดเจน สามารถตรวจสอบได รวมท�งกรอบเวลาในการดาเนนการ อาจใชแผนผงคมกาหนดงานของแกนท (Gantt Chart) เปนตน

17  

6. ผรบผดชอบ การแบงมอบความรบผดชอบในการดาเนนงาน วาจะเปน ใคร หรอหนวยงานใด มขอบเขตความ

รบผดชอบอยางไร และเพ�อประโยชนของการตดตอประสานในแตละสวน แตละกจกรรม

7. งบประมาณ

ประมาณการคาใชจายของการดาเนนงานทกกจกรรม โดยแจกแจงรายละเอยดเปนหมวดหม เชน หมวดคาครภณฑ หมวดคาตอบแทน หมวดคากอสราง เปนตน การแจกแจงงบประมาณเปนหมวดหมจะงายตอการตรวจสอบความเปนไปได และความเหมาะสม ควรระบแหลงการเงนวามาจากท�ใด โดยเฉพาะหนวยงานราชการ ควรตองปรกษา ขอคาแนะนาจากแผนกการเงน การคลง ของหนวยงาน

8. สถานท� กาหนดชดเจนวาจะดาเนนการ ณ สถานท�แหงใด เร�มต�งแตการกาหนดสถานท�กอสราง และทา

การสารวจสถานท�

9, ระยะเวลา ระบระยะเวลาเร�มตนและส�นสดงานโครงการ ตามแผนผงกาหนดงานท�ไดวางไว

10. ผลประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

เม�อการดาเนนโครงการเปนไปตามแผนข�นตอน จนสาเรจโครงการ จะไดประโยชนใดบาง และใครท�จะไดรบประโยชนจากโครงการบาง ท�งเชงปรมาณและคณภาพ

11, การประเมนผล แสดงรายละเอยดวาจะมการควบคมตดตามและประเมนผลโครงการ อยางไร วธการ ระยะเวลา

และเคร�องมอในการประเมนผล รวมท�งดชนช�วดความสาเรจของโครงการ การเขยนโครงการเปนเร�องสาคญ ผเขยนโครงการตองมความเขาใจ ความร ขอมลของหนวยงาน และความรดานบรรณารกษ รวมท�งเครอขายและความสามารถในการตดตอประสานอยางดย�ง ซ�งจะชวยใหการเขยนโครงการเขาใจงาย ปฏบตไดเปนรปธรรม และ มความชดเจนในการดาเนนงาน

1716

18  

ตวอยางการเขยนโครงการหองสมด ความรวมมอระหวางตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ”

ในการจดทา “หองสมดเสรมปญญา”

1. ท�มา

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจ พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดรบอนญาตเปนทางราชการใหกอต�งไดเม�อวนท� 11 ตลาคม 2497 ในระยะแรกไดรบความอนเคราะหจากทานเจาคณญาณวโรดม และ ม.จ.ชชชวลต เกษมสนต ในการใชตกวรทยกญญา ของวดบวรนเวศวหาร เปนท�ต�งสานกงานสมาคมฯ ตอมาสมเดจพระนางเจาสรกต�พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ รบสมาคมฯ ใหอยในพระอปถมภของสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนทร (พระอสรยายศขณะน�น) สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ รบไวในพระราชปถมภ เม�อวนท� 2 กนยายน 2519 มท�ทาการอยท�ถนนวภาวดรงสต ซ�งเปนอาคารเชามกาหนด 30 ป ปจจบนไดยายสานกงานมาอย ณ อาคารเลขท� 1346 ถ.อาคารสงเคราะห 5 คลองจ�น บางกะป กทม. 10240 เปนอาคารขนาด 4 ช�น มพ�นท� 99 ตารางวา ภายในอาคารมพ�นท�ใชสอยประมาณ 400 ตรม. ตอมาในป 2547 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดจดซ�อบานพรอมท�ดน ขนาด 2 ช�น มพ�นท� 87 ตารางวา ซ�งอยบรเวณใกลเคยงกบสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

การดาเนนงานของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยคณะกรรมการบรหาร 25 คน ซ�งมาจากการเลอกต�งของสมาชกสมาคมหองสมดฯ ท�วประเทศ มวาระคราวละ 2 ป มการประชมคณะกรรมการบรหารทกเดอน เพ�อกาหนดกจกรรมของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยนายกสมาคมฯ หรออปนายก เปนประธานการประชมทกคร� ง

1.1 ปจจยภายใน 1.1.1 พนธกจของสมาคม

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดทาหนาท�เพ�อสงเสรมความสามคคและเพ�อสงเคราะหซ�งกนและกนในระหวางสมาชก สงเสรมการศกษาและเผยแพรวทยาการ สงเสรมสถาบนหองสมดท�วประเทศเพ�อใหเจรญวฒนาถาวรย�งข�น การแลกเปล�ยนความร กบสมาคมหองสมดอ�น ๆ ท�งใน

19  

และนอกประเทศ รกษาผลประโยชนของบรรณารกษและสงเสรมฐานะของบรรณารกษเปนท�ม�นคงเปนแหลงกลางสาหรบรบการสนบสนนจากบคคลหรอองคการใดๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคสวนใหญ

ของสมาคม ใหความคดเหนในการจดหองสมดแกบคคลหรอนตบคคล หรอองคการใด ๆ ซ�งประสงคจะดาเนนการจดต�งหองสมด รวมท�งการจดทาครภณฑ และอปกรณหองสมด

1.1.2 ภาพลกษณท� “ตองการ” นาเสนอ

จากพนธกจของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ท�ไดตระหนกถงบทบาทในการสรางและสงเสรม เผยแพร แลกเปล�ยน รกษาผลประโยชนของบรรณารกษ และสถาบนหองสมดท�วประเทศ ใหบรรลวตถประสงคตามความตองการ สมาคมฯ จงไดออกแบบจดทาโครงการหองสมดเสรมปญญา เปนหองสมดตนแบบท�งในดานสถานท� วสด ครภณฑ ส�อตาง ๆ ใหเปนท�รจกอยางท�วถง โดยสะทอนเปนท�รจกอยางท�วถง โดยสะทอนภาพลกษณภาพลกษณหองสมดสมยใหม สาหรบการปฏรปการเรยนรท�ทนสมย สะดวก รวดเรว สามารถศกษาหองสมดสมยใหม สาหรบการปฏรปการเรยนรท�ทนสมย สะดวก รวดเรว สามารถศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง สามารถฝกฝนและพฒนาอาชพ มการแนะแนวการศกษาและอาชพ การคนควาหาความรดวยตนเอง สามารถฝกฝนและพฒนาอาชพ มการแนะแนวการศกษาและอาชพ การแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ เพ�อพฒนาวชาชพและพฒนาสตปญญา เพ�อใหบรรลแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ เพ�อพฒนาวชาชพและพฒนาสตปญญา เพ�อใหบรรลตตามวตถประสงคของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช ามวตถประสงคของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 2542 มาตรา มาตรา 6 6 ของเยาวชน ของเยาวชน ประชาชน ผสงอาย และผดอยโอกาส ใหเปนตลาดนดทางปญญาของชมชน โดยมการจดสรรพ�นท�ประชาชน ผสงอาย และผดอยโอกาส ใหเปนตลาดนดทางปญญาของชมชน โดยมการจดสรรพ�นท�ใชสอยใหผสญจรสามารถเหนบรรยากาศภายในอาคาร มการปรบปรงบานหลงใหม ใชสอยใหผสญจรสามารถเหนบรรยากาศภายในอาคาร มการปรบปรงบานหลงใหม จดทาเปนศนยสงเสรมการเรยนรตามอธยาสยตลอดชพ (บานปลกฝน) เพ�อสงเสรมและพฒนาเยาวชนและชมชนผานกระบวนการเรยนรนอกหองเรยน

1.2 ปจจยภายนอก เน�องจากรฐบาลไดมนโยบายการเปล�ยนประเทศไปสความม�งค�งย �งยนในทกทาง สรางโอกาส

เพ�ออนาคต วางรากฐานใหมใหแกประเทศท�งทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครอง โดยเนนการคนความเขมแขงสทองถ�น คนความสมบรณของดนและน�าสธรรมชาต และกระจายอานาจการตดสนปญหาใหแกชมชน โดยใหความสาคญแกการปรบโครงสรางเศรษฐกจและสงคมใหมความสมดลมากย�งข�น สรางภมคมกนใหแกระบบเศรษฐกจ ปฏรปการศกษาเพ�อนาไปสสงคมเศรษฐกจบนฐานความรโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร นาประเทศไปสโครงสรางท�มความสมดล ม�งค�ง ม�นคง และย�งยน โดยเฉพาะอยางย�งการปฏรปการศกษาและกระบวนการเรยนการสอนทกรปแบบ สนบสนนใหมการเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวต สรางแหลงบรการองคความรใหกระจายไปท�วภมภาค

18

18  

ตวอยางการเขยนโครงการหองสมด ความรวมมอระหวางตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ”

ในการจดทา “หองสมดเสรมปญญา”

1. ท�มา

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจ พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดรบอนญาตเปนทางราชการใหกอต�งไดเม�อวนท� 11 ตลาคม 2497 ในระยะแรกไดรบความอนเคราะหจากทานเจาคณญาณวโรดม และ ม.จ.ชชชวลต เกษมสนต ในการใชตกวรทยกญญา ของวดบวรนเวศวหาร เปนท�ต�งสานกงานสมาคมฯ ตอมาสมเดจพระนางเจาสรกต�พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ รบสมาคมฯ ใหอยในพระอปถมภของสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนทร (พระอสรยายศขณะน�น) สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ รบไวในพระราชปถมภ เม�อวนท� 2 กนยายน 2519 มท�ทาการอยท�ถนนวภาวดรงสต ซ�งเปนอาคารเชามกาหนด 30 ป ปจจบนไดยายสานกงานมาอย ณ อาคารเลขท� 1346 ถ.อาคารสงเคราะห 5 คลองจ�น บางกะป กทม. 10240 เปนอาคารขนาด 4 ช�น มพ�นท� 99 ตารางวา ภายในอาคารมพ�นท�ใชสอยประมาณ 400 ตรม. ตอมาในป 2547 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดจดซ�อบานพรอมท�ดน ขนาด 2 ช�น มพ�นท� 87 ตารางวา ซ�งอยบรเวณใกลเคยงกบสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

การดาเนนงานของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยคณะกรรมการบรหาร 25 คน ซ�งมาจากการเลอกต�งของสมาชกสมาคมหองสมดฯ ท�วประเทศ มวาระคราวละ 2 ป มการประชมคณะกรรมการบรหารทกเดอน เพ�อกาหนดกจกรรมของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยนายกสมาคมฯ หรออปนายก เปนประธานการประชมทกคร� ง

1.1 ปจจยภายใน 1.1.1 พนธกจของสมาคม

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดทาหนาท�เพ�อสงเสรมความสามคคและเพ�อสงเคราะหซ�งกนและกนในระหวางสมาชก สงเสรมการศกษาและเผยแพรวทยาการ สงเสรมสถาบนหองสมดท�วประเทศเพ�อใหเจรญวฒนาถาวรย�งข�น การแลกเปล�ยนความร กบสมาคมหองสมดอ�น ๆ ท�งใน

19  

และนอกประเทศ รกษาผลประโยชนของบรรณารกษและสงเสรมฐานะของบรรณารกษเปนท�ม�นคงเปนแหลงกลางสาหรบรบการสนบสนนจากบคคลหรอองคการใดๆ เพ�อใหบรรลวตถประสงคสวนใหญ

ของสมาคม ใหความคดเหนในการจดหองสมดแกบคคลหรอนตบคคล หรอองคการใด ๆ ซ�งประสงคจะดาเนนการจดต�งหองสมด รวมท�งการจดทาครภณฑ และอปกรณหองสมด

1.1.2 ภาพลกษณท� “ตองการ” นาเสนอ

จากพนธกจของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ท�ไดตระหนกถงบทบาทในการสรางและสงเสรม เผยแพร แลกเปล�ยน รกษาผลประโยชนของบรรณารกษ และสถาบนหองสมดท�วประเทศ ใหบรรลวตถประสงคตามความตองการ สมาคมฯ จงไดออกแบบจดทาโครงการหองสมดเสรมปญญา เปนหองสมดตนแบบท�งในดานสถานท� วสด ครภณฑ ส�อตาง ๆ ใหเปนท�รจกอยางท�วถง โดยสะทอนเปนท�รจกอยางท�วถง โดยสะทอนภาพลกษณภาพลกษณหองสมดสมยใหม สาหรบการปฏรปการเรยนรท�ทนสมย สะดวก รวดเรว สามารถศกษาหองสมดสมยใหม สาหรบการปฏรปการเรยนรท�ทนสมย สะดวก รวดเรว สามารถศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง สามารถฝกฝนและพฒนาอาชพ มการแนะแนวการศกษาและอาชพ การคนควาหาความรดวยตนเอง สามารถฝกฝนและพฒนาอาชพ มการแนะแนวการศกษาและอาชพ การแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ เพ�อพฒนาวชาชพและพฒนาสตปญญา เพ�อใหบรรลแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ เพ�อพฒนาวชาชพและพฒนาสตปญญา เพ�อใหบรรลตตามวตถประสงคของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช ามวตถประสงคของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 2542 มาตรา มาตรา 6 6 ของเยาวชน ของเยาวชน ประชาชน ผสงอาย และผดอยโอกาส ใหเปนตลาดนดทางปญญาของชมชน โดยมการจดสรรพ�นท�ประชาชน ผสงอาย และผดอยโอกาส ใหเปนตลาดนดทางปญญาของชมชน โดยมการจดสรรพ�นท�ใชสอยใหผสญจรสามารถเหนบรรยากาศภายในอาคาร มการปรบปรงบานหลงใหม ใชสอยใหผสญจรสามารถเหนบรรยากาศภายในอาคาร มการปรบปรงบานหลงใหม จดทาเปนศนยสงเสรมการเรยนรตามอธยาสยตลอดชพ (บานปลกฝน) เพ�อสงเสรมและพฒนาเยาวชนและชมชนผานกระบวนการเรยนรนอกหองเรยน

1.2 ปจจยภายนอก เน�องจากรฐบาลไดมนโยบายการเปล�ยนประเทศไปสความม�งค�งย �งยนในทกทาง สรางโอกาส

เพ�ออนาคต วางรากฐานใหมใหแกประเทศท�งทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครอง โดยเนนการคนความเขมแขงสทองถ�น คนความสมบรณของดนและน�าสธรรมชาต และกระจายอานาจการตดสนปญหาใหแกชมชน โดยใหความสาคญแกการปรบโครงสรางเศรษฐกจและสงคมใหมความสมดลมากย�งข�น สรางภมคมกนใหแกระบบเศรษฐกจ ปฏรปการศกษาเพ�อนาไปสสงคมเศรษฐกจบนฐานความรโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร นาประเทศไปสโครงสรางท�มความสมดล ม�งค�ง ม�นคง และย�งยน โดยเฉพาะอยางย�งการปฏรปการศกษาและกระบวนการเรยนการสอนทกรปแบบ สนบสนนใหมการเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวต สรางแหลงบรการองคความรใหกระจายไปท�วภมภาค

1918

20  

อยางสอดคลองกบลกษณะเฉพาะและความตองการเฉพาะของทองถ�น อาท หองสมดสมยใหม พพธภณฑเพ�อการเรยนรแหงชาต ศนยสรางสรรคงานออกแบบ ศนยพฒนาดานดนตร ศลปะ ศนยบาบดและพฒนาบคลกภาพของบคคลออทสตก และผดอยโอกาสอ�น ๆ เปนตน

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ตระหนกความสาคญในการพฒนาการเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวตของเยาวชนใหไดรบโอกาสทางการศกษา โดยการสรางแหลงบรการองคความรตามชมชน สนบสนน สงเสรม เผยแพรวทยาการและสงเสรมสถาบนหองสมด จงเหนสมควรสนบสนนโครงการหองสมดเสรมปญญา ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย เพ�อสรางสงคมชมชนคลองจ�น เปนหองสมดชนชนตนแบบ ใหมความพรอมและความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเอง การฝกอาชพเพ�อพฒนาเยาวชน และประชาชนใหมความพรอมและสมบรณตอไป

2. วตถประสงค

การเพ�มมลคาอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย โดยการจดทา “หองสมดเสรมปญญา” เปนการดาเนนการในพ�นท�ช�น 1 – 4 รวมท�งบาน เพ�อใหเกดประโยชนใชสอยท�คมคา สอดคลองกบความตองการในการสรางตลาดนดทางปญญา โดยมวตถประสงค ดงน�

2.1 สงเสรมบทบาทสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยการสนบสนนการสรางหองสมดชมชนตนแบบ ในการเปนผนาและสรางความความเปล�ยนแปลงในวงการหองสมด โดยสรางบรรยากาศและแรงจงใจแหงการเรยนรในภาพลกษณใหม

2.2 สรางหองสมดเสรมปญญา ใหเปนตลาดนดทางปญญา เปนศนยกลางแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ

2.3 สงเสรมและพฒนาเยาวชนและชมชน ผานกระบวนการเรยนรนอกหองเรยน 2.4 สรางวฒนธรรมรกการอาน การใชเวลาวางใหเปนประโยชน ตลอดจนการเรยนรอยาง

ตอเน�องตลอดชวตของเยาวชน นกเรยน นกศกษา ประชาชน ผสงอาย ผดอยโอกาสอ�น ๆ 3. กลมเปาหมาย

การดาเนนการปรบพ�นท�และจดทาหองสมดเสรมปญญา มงใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เปนองคกรท�เปดตวเช�อมตอในวงการหองสมดท�งภาครฐและภาคเอกชน

กลมเปาหมายท�สาคญ ไดแก

เยาวชน นกเรยน นสต นกศกษา

21  

ประชาชนในชมชนเคหะคลองจ�น และบรเวณใกลเคยง ผสงอาย ผเกษยณอาย ผดอยโอกาสอ�น ๆ

สาหรบการพฒนาคณภาพชวตท�ดตอไปของสงคม โดยจดทากจกรรม ไดแก

การจดกจกรรมรวมกบ หองสมดมหาวทยาลย หองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดเฉพาะ สานกพมพ กระทรวง ศนยฝกแนะแนวอาชพ กทม. การจดอบรม สมมนาวชาการ การฝกอาชพ ประจาเดอน

4. แนวคดหลกในการออกแบบ

แนวคดในการออกแบบ “หองสมดเสรมปญญา”

ปรบโฉมอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ใหมบรรยากาศเชญชวนเขาใชมากข�น (Marketing look) ท�งน� จดใหอยภายใตแนวคดหลก สรางความดงดดใหเขาใชบรการ กาหนดประโยชนใชสอยของพ�นท�ไวอยางชดเจน ดงน�

ช�นท� 1 Library Show Room, Coffee Corner & Convenient Store

จดสรางใหสะดวกแกผใชบรการ ในการตดตอจดซ�อ จดหา วสดครภณฑหองสมด โดยการจดแสดงผลตภณฑของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เชน ช�นหนงสอ เคานเตอร โตะ ต เกาอ� โดยการนาแสดงในรปแบบทนสมย สวยงาม สะทอนความนาเช�อถอจากการรบบรการของสมาคมฯ ซ�งรวมความสะดวก ท�จงใจผใชบรการ โดยจดใหมรายละเอยดดงน�

- สวนใหบรการลกคา (100 ตรม.)

หองสมดและแสดงสนคา โตะ ต ช�นหนงสอ เกาอ� เคานเตอร รานกาแฟ และจาหนายหนงสอ รานสะดวกซ�อ โตะ ท�น�งผใชบรการ

- สวนเจาหนาท�ใหบรการ (20 ตรม.)

โตะและอปกรณการทางานครบชดของผจดการบรหาร 1 ชด โตะและอปกรณการทางานครบชดของพนกงาน 2 ชด พรอมเคร�องพมพ 1 ตว

20

20  

อยางสอดคลองกบลกษณะเฉพาะและความตองการเฉพาะของทองถ�น อาท หองสมดสมยใหม พพธภณฑเพ�อการเรยนรแหงชาต ศนยสรางสรรคงานออกแบบ ศนยพฒนาดานดนตร ศลปะ ศนยบาบดและพฒนาบคลกภาพของบคคลออทสตก และผดอยโอกาสอ�น ๆ เปนตน

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ตระหนกความสาคญในการพฒนาการเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวตของเยาวชนใหไดรบโอกาสทางการศกษา โดยการสรางแหลงบรการองคความรตามชมชน สนบสนน สงเสรม เผยแพรวทยาการและสงเสรมสถาบนหองสมด จงเหนสมควรสนบสนนโครงการหองสมดเสรมปญญา ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย เพ�อสรางสงคมชมชนคลองจ�น เปนหองสมดชนชนตนแบบ ใหมความพรอมและความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเอง การฝกอาชพเพ�อพฒนาเยาวชน และประชาชนใหมความพรอมและสมบรณตอไป

2. วตถประสงค

การเพ�มมลคาอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย โดยการจดทา “หองสมดเสรมปญญา” เปนการดาเนนการในพ�นท�ช�น 1 – 4 รวมท�งบาน เพ�อใหเกดประโยชนใชสอยท�คมคา สอดคลองกบความตองการในการสรางตลาดนดทางปญญา โดยมวตถประสงค ดงน�

2.1 สงเสรมบทบาทสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยการสนบสนนการสรางหองสมดชมชนตนแบบ ในการเปนผนาและสรางความความเปล�ยนแปลงในวงการหองสมด โดยสรางบรรยากาศและแรงจงใจแหงการเรยนรในภาพลกษณใหม

2.2 สรางหองสมดเสรมปญญา ใหเปนตลาดนดทางปญญา เปนศนยกลางแลกเปล�ยนความรในวชาชพและระหวางวชาชพ

2.3 สงเสรมและพฒนาเยาวชนและชมชน ผานกระบวนการเรยนรนอกหองเรยน 2.4 สรางวฒนธรรมรกการอาน การใชเวลาวางใหเปนประโยชน ตลอดจนการเรยนรอยาง

ตอเน�องตลอดชวตของเยาวชน นกเรยน นกศกษา ประชาชน ผสงอาย ผดอยโอกาสอ�น ๆ 3. กลมเปาหมาย

การดาเนนการปรบพ�นท�และจดทาหองสมดเสรมปญญา มงใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เปนองคกรท�เปดตวเช�อมตอในวงการหองสมดท�งภาครฐและภาคเอกชน

กลมเปาหมายท�สาคญ ไดแก

เยาวชน นกเรยน นสต นกศกษา

21  

ประชาชนในชมชนเคหะคลองจ�น และบรเวณใกลเคยง ผสงอาย ผเกษยณอาย ผดอยโอกาสอ�น ๆ

สาหรบการพฒนาคณภาพชวตท�ดตอไปของสงคม โดยจดทากจกรรม ไดแก

การจดกจกรรมรวมกบ หองสมดมหาวทยาลย หองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดเฉพาะ สานกพมพ กระทรวง ศนยฝกแนะแนวอาชพ กทม. การจดอบรม สมมนาวชาการ การฝกอาชพ ประจาเดอน

4. แนวคดหลกในการออกแบบ

แนวคดในการออกแบบ “หองสมดเสรมปญญา”

ปรบโฉมอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ใหมบรรยากาศเชญชวนเขาใชมากข�น (Marketing look) ท�งน� จดใหอยภายใตแนวคดหลก สรางความดงดดใหเขาใชบรการ กาหนดประโยชนใชสอยของพ�นท�ไวอยางชดเจน ดงน�

ช�นท� 1 Library Show Room, Coffee Corner & Convenient Store

จดสรางใหสะดวกแกผใชบรการ ในการตดตอจดซ�อ จดหา วสดครภณฑหองสมด โดยการจดแสดงผลตภณฑของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เชน ช�นหนงสอ เคานเตอร โตะ ต เกาอ� โดยการนาแสดงในรปแบบทนสมย สวยงาม สะทอนความนาเช�อถอจากการรบบรการของสมาคมฯ ซ�งรวมความสะดวก ท�จงใจผใชบรการ โดยจดใหมรายละเอยดดงน�

- สวนใหบรการลกคา (100 ตรม.)

หองสมดและแสดงสนคา โตะ ต ช�นหนงสอ เกาอ� เคานเตอร รานกาแฟ และจาหนายหนงสอ รานสะดวกซ�อ โตะ ท�น�งผใชบรการ

- สวนเจาหนาท�ใหบรการ (20 ตรม.)

โตะและอปกรณการทางานครบชดของผจดการบรหาร 1 ชด โตะและอปกรณการทางานครบชดของพนกงาน 2 ชด พรอมเคร�องพมพ 1 ตว

2120

22  

เคานเตอรบรการสาหรบผใหบรการ 1 คน ตและช�นเกบของสาหรบเจาหนาท�เกบขอมลสมาชก และวสดอปกรณท�จาเปน

ช�นท� 2 Knowledge Center (110 ตรม.)

เปนการนาเสนอทรพยากรสารสนเทศ โดยจดแสดงหนงสอตาม collection เพ�ออานวยความสะดวกสาหรบผใช พรอมระบบคอมพวเตอรอนทนสมย สาหรบสบคนขอมลผานอนเทอรเนต

- สวนใหบรการลกคา

คอมพวเตอรเพ�อใหบรการแกลกคา ท�น�งผใชบรการ จดจดแสดงหนงสอนาสนใจ ช�นหนงสอวชาการ ภาษาไทย และภาษาองกฤษ มมหมากลอม หมากรก จานวน 4 – 5 โตะ หองบรการถายเอกสาร ใหเปนพ�นท�เฉพาะมระบบถายเทอากาศ

- สวนเจาหนาท�ใหบรการ

เคานเตอรบรการ ประกอบดวยคอมพวเตอร ใหบรการ โตะและอปกรณ การทางานครบชดของพนกงาน 4 ชด พรอมเคร�องพมพขาว-ดา 2 ตว เคร�องพมพส 1 ตว เคร�องแฟกซ 1 ตว ตและช�นเกบของ สาหรบการทางานและเตรยมทรพยากรสาหรบใหบรการ

ช�นท� 3 Multi – Purpose Room (110 ตรม.)

เปนหองอเนกประสงคสามารถรองรบการใชงานไดหลากหลาย ตามความตองการ สามารถรองรบเปล�ยนเปนหองประชม สมมนา อบรม หองฉายหนง ประกอบดวยอปกรณเคร�องเสยง คอมพวเตอร และจอโปรเจคเตอร พรอมท�งโตะ เกาอ�

ช�น 4 Multi - Activity Room (60 ตรม.)

เปนหองกจกรรมกลมยอย สามารถแบงเปนกจกรรมแตละประเภทตามความสนใจและตามตารางกจกรรมในแตละเดอน ประสานงานการจดกจกรรมรวมกบ สถาบนพฒนบณฑตบรหารศาสตร กรงเทพมหานคร มหาวทยาลยรามคาแหง เปนตน

23  

5. คาใชจายและรายได

การพฒนาหองสมดเสรมปญญา เปนความรวมมอระหวาง ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยตลาดหลกทรพยฯ สนบสนนและสงเสรมบทบาทของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการเปนผนาหองสมดสมยใหม เพ�อใหเปนหองสมดตนแบบในการสรางความเปล�ยนแปลงในวงการหองสมด โดยปรบปรงพ�นท�อาคารฯ บรเวณช�น 1 – 4 ใหสามารถบรการและการจาหนายอปกรณหองสมด การจดแสดงหนงสอบนช�น การจดแสดงสนคาตาง ๆ ของสมาคมฯ รวมท�งการใหบรการทรพยากรหองสมด การจดกจกรรมสมมนา อบรม และหรอการเชาพ�นท�สาหรบหนวยงานตาง ๆ ท�งน�คาดวาจะมคาใชจายและรายไดจากการประกอบการ ดงน�

คาใชจาย / เดอน

1. คาเงนเดอนและคาตอบแทน 1.1 หวหนาหองสมด 1 คน 30,000 X 1 30,000 บาท 1.2 บรรณารกษ 1 คน 20,000 X 1 20,000 บาท 1.3 ผชวยบรรณารกษ 1 คน 10,000 X 1 10,000 บาท 1.4 แมบาน 1 คน 5,000 X 1 5,000 บาท

3. คาไฟฟา คาน�า คาใชสอย คาเบดเตลดอ�น ๆ 10,000 บาท 75,000 บาท

รายได / เดอน

1. คาเชาสถานท� 1.1 รานสะดวกซ�อ รานกาแฟ & จาหนายหนงสอ 15,000 บาท

2. คาสมครสมาชกหองสมดเสรมปญญา 2.1 นกเรยน นสต นกศกษา ปละ 50 บาท เดอนละ 100 คน 5,000 บาท

2.2 ประชาชนท�วไป ปละ 100 บาท เดอนละ 50 คน 5,000 บาท

3. คาสวนแบงจากการจาหนายสนคาหองสมด 3.1 วสด/ครภณฑ 40,000 บาท

4. การจดฝกอบรม หลกสตรตาง ๆ การจดสมมนา 30,000 บาท 95,000 บาท

22

22  

เคานเตอรบรการสาหรบผใหบรการ 1 คน ตและช�นเกบของสาหรบเจาหนาท�เกบขอมลสมาชก และวสดอปกรณท�จาเปน

ช�นท� 2 Knowledge Center (110 ตรม.)

เปนการนาเสนอทรพยากรสารสนเทศ โดยจดแสดงหนงสอตาม collection เพ�ออานวยความสะดวกสาหรบผใช พรอมระบบคอมพวเตอรอนทนสมย สาหรบสบคนขอมลผานอนเทอรเนต

- สวนใหบรการลกคา

คอมพวเตอรเพ�อใหบรการแกลกคา ท�น�งผใชบรการ จดจดแสดงหนงสอนาสนใจ ช�นหนงสอวชาการ ภาษาไทย และภาษาองกฤษ มมหมากลอม หมากรก จานวน 4 – 5 โตะ หองบรการถายเอกสาร ใหเปนพ�นท�เฉพาะมระบบถายเทอากาศ

- สวนเจาหนาท�ใหบรการ

เคานเตอรบรการ ประกอบดวยคอมพวเตอร ใหบรการ โตะและอปกรณ การทางานครบชดของพนกงาน 4 ชด พรอมเคร�องพมพขาว-ดา 2 ตว เคร�องพมพส 1 ตว เคร�องแฟกซ 1 ตว ตและช�นเกบของ สาหรบการทางานและเตรยมทรพยากรสาหรบใหบรการ

ช�นท� 3 Multi – Purpose Room (110 ตรม.)

เปนหองอเนกประสงคสามารถรองรบการใชงานไดหลากหลาย ตามความตองการ สามารถรองรบเปล�ยนเปนหองประชม สมมนา อบรม หองฉายหนง ประกอบดวยอปกรณเคร�องเสยง คอมพวเตอร และจอโปรเจคเตอร พรอมท�งโตะ เกาอ�

ช�น 4 Multi - Activity Room (60 ตรม.)

เปนหองกจกรรมกลมยอย สามารถแบงเปนกจกรรมแตละประเภทตามความสนใจและตามตารางกจกรรมในแตละเดอน ประสานงานการจดกจกรรมรวมกบ สถาบนพฒนบณฑตบรหารศาสตร กรงเทพมหานคร มหาวทยาลยรามคาแหง เปนตน

23  

5. คาใชจายและรายได

การพฒนาหองสมดเสรมปญญา เปนความรวมมอระหวาง ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยตลาดหลกทรพยฯ สนบสนนและสงเสรมบทบาทของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการเปนผนาหองสมดสมยใหม เพ�อใหเปนหองสมดตนแบบในการสรางความเปล�ยนแปลงในวงการหองสมด โดยปรบปรงพ�นท�อาคารฯ บรเวณช�น 1 – 4 ใหสามารถบรการและการจาหนายอปกรณหองสมด การจดแสดงหนงสอบนช�น การจดแสดงสนคาตาง ๆ ของสมาคมฯ รวมท�งการใหบรการทรพยากรหองสมด การจดกจกรรมสมมนา อบรม และหรอการเชาพ�นท�สาหรบหนวยงานตาง ๆ ท�งน�คาดวาจะมคาใชจายและรายไดจากการประกอบการ ดงน�

คาใชจาย / เดอน

1. คาเงนเดอนและคาตอบแทน 1.1 หวหนาหองสมด 1 คน 30,000 X 1 30,000 บาท 1.2 บรรณารกษ 1 คน 20,000 X 1 20,000 บาท 1.3 ผชวยบรรณารกษ 1 คน 10,000 X 1 10,000 บาท 1.4 แมบาน 1 คน 5,000 X 1 5,000 บาท

3. คาไฟฟา คาน�า คาใชสอย คาเบดเตลดอ�น ๆ 10,000 บาท 75,000 บาท

รายได / เดอน

1. คาเชาสถานท� 1.1 รานสะดวกซ�อ รานกาแฟ & จาหนายหนงสอ 15,000 บาท

2. คาสมครสมาชกหองสมดเสรมปญญา 2.1 นกเรยน นสต นกศกษา ปละ 50 บาท เดอนละ 100 คน 5,000 บาท

2.2 ประชาชนท�วไป ปละ 100 บาท เดอนละ 50 คน 5,000 บาท

3. คาสวนแบงจากการจาหนายสนคาหองสมด 3.1 วสด/ครภณฑ 40,000 บาท

4. การจดฝกอบรม หลกสตรตาง ๆ การจดสมมนา 30,000 บาท 95,000 บาท

2322

24  

6. แผนการดาเนนการ

รายการ/เดอน กย ตค พย ธค

1. Conceptual Design (30 วน) X X

2. การประมลผรบเหมา (15 วน) X

3. การเขยนแบบ (15 วน) X

4. การกอสราง/ตกแตง (45 วน) X X

5. สงมอบงาน (30 พฤศจกายน 2548) X

6. เปดใหบรการ (5 ธนวาคม 2548) X

7. ประมาณการคาใชจาย

คาใชจายเบ�องตนในการปรบปรงอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกอบดวย

คาปรบปรง/ตกแตงอาคารสมาคมหองสมด (4 ช�น) (400 ตรม.ๆ ละ 12,000 บาท) 4,800,000 บาท

คาออกแบบและเขยนแบบ (10%) 400,000 บาท คาเฟอรนเจอร โตะ เกาอ� ช�นหนงสอ 800,000 บาท คาปรบปรง/ตกแตงบาน 2 ช�น 500,000 บาท รวมท�งส�น 6,500,0000 บาท

8. ผลท�คาดวาจะไดรบ

1. ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ รวมกนจดทา “หองสมดเสรมปญญา” เพ�อเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสพระชนมมาย ครบ 50 พรรษา

2. ภาพลกษณและช�อเสยงท�ดของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในการสนบสนน สงเสรม การเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวต

3. สมาคมหองสมดฯ มหองสมดชมชนตนแบบ ในภาพลกษณใหม สาหรบเปนศนยกลางเรยนร แลกเปล�ยนประสบการณ และกระบวนการเรยนรนอกหองเรยนดวยตนเอง รวมท�งการสรางวฒนธรรมรกการอาน และการใชเวลาวางใหเปนประโยชน

25  

บรรณานกรม

แมนมาส ชวลต, คณหญง. คมอบรรณารกษ (ฉบบปรบปรงแกไขเลม 2). กรงเทพฯ: บรรณกจ,

2549.

Architecture Library : Floor Plans คนคนวนท� 1 พฤศจกายน 2556 จาก http://library.nd.edu/architecture/about/1stFloor.shtml

24

24  

6. แผนการดาเนนการ

รายการ/เดอน กย ตค พย ธค

1. Conceptual Design (30 วน) X X

2. การประมลผรบเหมา (15 วน) X

3. การเขยนแบบ (15 วน) X

4. การกอสราง/ตกแตง (45 วน) X X

5. สงมอบงาน (30 พฤศจกายน 2548) X

6. เปดใหบรการ (5 ธนวาคม 2548) X

7. ประมาณการคาใชจาย

คาใชจายเบ�องตนในการปรบปรงอาคารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกอบดวย

คาปรบปรง/ตกแตงอาคารสมาคมหองสมด (4 ช�น) (400 ตรม.ๆ ละ 12,000 บาท) 4,800,000 บาท

คาออกแบบและเขยนแบบ (10%) 400,000 บาท คาเฟอรนเจอร โตะ เกาอ� ช�นหนงสอ 800,000 บาท คาปรบปรง/ตกแตงบาน 2 ช�น 500,000 บาท รวมท�งส�น 6,500,0000 บาท

8. ผลท�คาดวาจะไดรบ

1. ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ รวมกนจดทา “หองสมดเสรมปญญา” เพ�อเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสพระชนมมาย ครบ 50 พรรษา

2. ภาพลกษณและช�อเสยงท�ดของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในการสนบสนน สงเสรม การเรยนรอยางตอเน�องตลอดชวต

3. สมาคมหองสมดฯ มหองสมดชมชนตนแบบ ในภาพลกษณใหม สาหรบเปนศนยกลางเรยนร แลกเปล�ยนประสบการณ และกระบวนการเรยนรนอกหองเรยนดวยตนเอง รวมท�งการสรางวฒนธรรมรกการอาน และการใชเวลาวางใหเปนประโยชน

25  

บรรณานกรม

แมนมาส ชวลต, คณหญง. คมอบรรณารกษ (ฉบบปรบปรงแกไขเลม 2). กรงเทพฯ: บรรณกจ,

2549.

Architecture Library : Floor Plans คนคนวนท� 1 พฤศจกายน 2556 จาก http://library.nd.edu/architecture/about/1stFloor.shtml

2524

26  

การบรหารงานหองสมด

นายสรพล ฤทธ� รวมทรพย

การกาหนดวสยทศน พนธกจ และกลยทธ การดาเนนงานใด ๆ ใหเกดสมฤทธผลท�ดควรจะตองมการวางแผน กาหนดทศทางและเปาหมายท�ชดเจน การดาเนนงานหองสมดกเชนเดยวกนควรมการกาหนดวสยทศน พนธกจ กลยทธการดาเนนงาน พรอมกบตวช� วดความสาเรจในแตละกลยทธอยางชดเจน เพ�อใชเปนกรอบในการบรหาร จดการ การวางแผนปฏบตงาน การควบคมการปฏบตงาน และจดบรการใหเขาถงกลมเปาหมาย สรางความม�นใจวาสามารถดาเนนงานหองสมดไดอยางสอดคลองกบสภาพแวดลอม นโยบายของหนวยงานตนสงกด และเหมาะสมกบสถานการณในปจบน

วสยทศน (Vision) คอความคาดหวง หรอความมงม�นท�จะพฒนาหองสมดมงไปสจดหมายปลายทางท�ตองการ วสยทศนควรมลกษณะท�มความทาทาย เพ�อปนแรงกระตนการทางานของคนในหนวยงาน และชวยในการปรบระบบงานใหอยในทศทางเดยวกน อยางไรกตามความคาดหวง หรอความฝนควรอยบนพ�นฐานของสภาพปจจบน และมความเปนไปไดท�จะไปถงจดมงหมายในอนาคต ดงน�นจงควรวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน และภายนอกองคกร จดแขง (Strength) จดออน(Weakness)

โอกาส (Opportunities) และภยคกคาม (Threat) หรอท�เรยกวาการวเคราะห SWOT เพ�อจะไดนามาเปนขอมลในการกาหนดทศทางหรอปรบเปล�ยนกลยทธในการนาพาหองสมดไปสจดหมายปลายทางท�ตองการ

ตวอยางวสยทศน เปนหนวยงานท�มศกยภาพสงในการสนบสนนและสงเสรมการเรยนการสอน การคนควาวจยและการพฒนานกเรยนตามนโยบายและอดมการณของโรงเรยน (ศนยวทยบรการ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ, 2555)

เปนศนยการเรยนร (Learning Center) ระดบแนวหนา ท�สนบสนนการเปนมหาวทยาลยแหงความเปนเลศ (University of Excellence) (สานกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม, 2555)

27  

เปนขมทรพยทางปญญาท� เพยบพรอม สมบรณดวยทรพยากรสารสนเทศทกประเภทท�มมาตรฐาน สามารถใหบรการสนองความตองการดานการเรยน การสอน การวจย และความใฝรของประชาคมมหาวทยาลย และสงคม (ศนยวทยทรพยากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555)

หองสมดโรงเรยนเจรญดวทยาเปนศนยกลางความร ควบคเทคโนโลย ผเรยนมนสยรกการอานและการศกษาคนควา (หองสมดโรงเรยนเจรญดวทยา, 2555)

พนธกจ (Mission) หรอบางทกใชคาวา ภารกจ หมายถง หนาท�การงานท�อยในความรบผดชอบ ท�มความเก�ยวเน�องกบวสยทศน หากวสยทศนคอความคาดหวงหรอความฝนท�อยากใหเปน พนธกจกคอขอกาหนดหรอขอตกลงรวมกนของบคลากรในหนวยงานถงบทบาทหนาท� และแนวการปฏบตงานเพ�อไปใหถงความคาดหวงตามวสยทศน พนธกจจะบอกถงส�งท�หนวยงานกาลงทาอยในปจจบน ชวยทาใหเรารวาเราคอใคร และกาลงทาอะไร ในการเขยนพนธกจตองคานงวา ลกคาของเราเปนใคร ความตองการของลกคาเปนอยางไร และจะทาอยางไรเพ�อตอบสนองความตองการของลกคา ทาอยางไรถงจะสามารถสนบสนนการดาเนนงานของหนวยงานตนสงกด ทาอยางไรถงจะปฏบตงานใหเกดประสทธผลสงสด ซ� งสามารถตอบคาถามไดวาเหตผลหรอความจาเปนท�ตองมหนวยงานน� ทาไมตองมหองสมดในองคกรน� องคกรมความมงหวงอะไร บทบาทหนาท�ของหองสมดคออะไร

ตวอยางพนธกจ 1. จดหาทรพยากรสารนเทศท�มคณภาพเพ�อสนบสนนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร

สอดคลองกบนโยบายของโรงเรยน และตรงกบความตองการของครและนกเรยน 2. จดระบบและจดทาฐานขอมลทรพยากรสารนเทศ เพ�อความสะดวกรวดเรวในการสบคนขอมล 3. พฒนาระบบหองสมดอเลกทรอนกส (e-library) เพ�อเพ�มโอกาสการเขาถงแหลงสารนเทศใน

รปแบบออนไลน 4. จดบรการเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนและการศกษาคนควาวจยของครและนกเรยน 5. จดกจกรรมสงเสรมการอาน และการใชสารนเทศเพ�อการเรยนรของนกเรยน 6. ควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด 7. บรการวชาการแกสงคม 8. จดวางระบบควบคมภายในและบรหารจดการดวยหลกธรรมาภบาล

26

26  

การบรหารงานหองสมด

นายสรพล ฤทธ� รวมทรพย

การกาหนดวสยทศน พนธกจ และกลยทธ การดาเนนงานใด ๆ ใหเกดสมฤทธผลท�ดควรจะตองมการวางแผน กาหนดทศทางและเปาหมายท�ชดเจน การดาเนนงานหองสมดกเชนเดยวกนควรมการกาหนดวสยทศน พนธกจ กลยทธการดาเนนงาน พรอมกบตวช� วดความสาเรจในแตละกลยทธอยางชดเจน เพ�อใชเปนกรอบในการบรหาร จดการ การวางแผนปฏบตงาน การควบคมการปฏบตงาน และจดบรการใหเขาถงกลมเปาหมาย สรางความม�นใจวาสามารถดาเนนงานหองสมดไดอยางสอดคลองกบสภาพแวดลอม นโยบายของหนวยงานตนสงกด และเหมาะสมกบสถานการณในปจบน

วสยทศน (Vision) คอความคาดหวง หรอความมงม�นท�จะพฒนาหองสมดมงไปสจดหมายปลายทางท�ตองการ วสยทศนควรมลกษณะท�มความทาทาย เพ�อปนแรงกระตนการทางานของคนในหนวยงาน และชวยในการปรบระบบงานใหอยในทศทางเดยวกน อยางไรกตามความคาดหวง หรอความฝนควรอยบนพ�นฐานของสภาพปจจบน และมความเปนไปไดท�จะไปถงจดมงหมายในอนาคต ดงน�นจงควรวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน และภายนอกองคกร จดแขง (Strength) จดออน(Weakness)

โอกาส (Opportunities) และภยคกคาม (Threat) หรอท�เรยกวาการวเคราะห SWOT เพ�อจะไดนามาเปนขอมลในการกาหนดทศทางหรอปรบเปล�ยนกลยทธในการนาพาหองสมดไปสจดหมายปลายทางท�ตองการ

ตวอยางวสยทศน เปนหนวยงานท�มศกยภาพสงในการสนบสนนและสงเสรมการเรยนการสอน การคนควาวจยและการพฒนานกเรยนตามนโยบายและอดมการณของโรงเรยน (ศนยวทยบรการ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ, 2555)

เปนศนยการเรยนร (Learning Center) ระดบแนวหนา ท�สนบสนนการเปนมหาวทยาลยแหงความเปนเลศ (University of Excellence) (สานกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม, 2555)

27  

เปนขมทรพยทางปญญาท� เพยบพรอม สมบรณดวยทรพยากรสารสนเทศทกประเภทท�มมาตรฐาน สามารถใหบรการสนองความตองการดานการเรยน การสอน การวจย และความใฝรของประชาคมมหาวทยาลย และสงคม (ศนยวทยทรพยากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555)

หองสมดโรงเรยนเจรญดวทยาเปนศนยกลางความร ควบคเทคโนโลย ผเรยนมนสยรกการอานและการศกษาคนควา (หองสมดโรงเรยนเจรญดวทยา, 2555)

พนธกจ (Mission) หรอบางทกใชคาวา ภารกจ หมายถง หนาท�การงานท�อยในความรบผดชอบ ท�มความเก�ยวเน�องกบวสยทศน หากวสยทศนคอความคาดหวงหรอความฝนท�อยากใหเปน พนธกจกคอขอกาหนดหรอขอตกลงรวมกนของบคลากรในหนวยงานถงบทบาทหนาท� และแนวการปฏบตงานเพ�อไปใหถงความคาดหวงตามวสยทศน พนธกจจะบอกถงส�งท�หนวยงานกาลงทาอยในปจจบน ชวยทาใหเรารวาเราคอใคร และกาลงทาอะไร ในการเขยนพนธกจตองคานงวา ลกคาของเราเปนใคร ความตองการของลกคาเปนอยางไร และจะทาอยางไรเพ�อตอบสนองความตองการของลกคา ทาอยางไรถงจะสามารถสนบสนนการดาเนนงานของหนวยงานตนสงกด ทาอยางไรถงจะปฏบตงานใหเกดประสทธผลสงสด ซ� งสามารถตอบคาถามไดวาเหตผลหรอความจาเปนท�ตองมหนวยงานน� ทาไมตองมหองสมดในองคกรน� องคกรมความมงหวงอะไร บทบาทหนาท�ของหองสมดคออะไร

ตวอยางพนธกจ 1. จดหาทรพยากรสารนเทศท�มคณภาพเพ�อสนบสนนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร

สอดคลองกบนโยบายของโรงเรยน และตรงกบความตองการของครและนกเรยน 2. จดระบบและจดทาฐานขอมลทรพยากรสารนเทศ เพ�อความสะดวกรวดเรวในการสบคนขอมล 3. พฒนาระบบหองสมดอเลกทรอนกส (e-library) เพ�อเพ�มโอกาสการเขาถงแหลงสารนเทศใน

รปแบบออนไลน 4. จดบรการเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนและการศกษาคนควาวจยของครและนกเรยน 5. จดกจกรรมสงเสรมการอาน และการใชสารนเทศเพ�อการเรยนรของนกเรยน 6. ควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด 7. บรการวชาการแกสงคม 8. จดวางระบบควบคมภายในและบรหารจดการดวยหลกธรรมาภบาล

2726

28  

ตวช�วดความสาเรจการดาเนนงานตามแผนกลยทธ (Key Performance Indicators - KPIs) การวางแผนกลยทธเปนการวางแผนท�เช�อมโยงกบวสยทศนและพนธกจ วเคราะหสภาพแวดลอม กาหนดทศทางการดาเนนงานขององคกรตามพนธกจท�ไดรบมอบหมาย วเคราะหประเดนท�มงเนน หรอใหความสาคญ แนวทางท�จะทาใหบรรลผลสาเรจตามวสยทศน โดยจะตองมตวช� วดและเปาหมายท�ชดเจน ในการประเมนความสาเรจในการปฏบตงาน ตวอยางตวช�วดผลสาเรจการปฏบตงานหองสมด มดงน�  

ตวช�วดผลการปฏบตงาน หนวยวด เปาหมาย ป 2556

เกณฑการใหคะแนน 1 2 3 4 5

กลยทธท� 1 สนบสนนการเรยนการสอน และการคนควาวจย ตวช�วดท� 1 ความพงพอใจของคร เจาหนาท� และนกเรยนตอบรการของหองสมด

รอยละ 75 65 70 75 80 85

ตวช�วดท� 2 ปรมาณการยมทรพยากรสารนเทศตอจานวนผใชบรการท�มสทธ� ยม

รายการ:คน:ป 30 20 25 30 35 40

ตวช�วดท� 3 ปรมาณการใชบรการหองสมดของครและนกเรยนเฉล�ยตอวน

ราย 400 300 350 400 450 500

ตวช�วดท� 4 ปรมาณการเขาใชฐานขอมลออนไลน

คร� ง 2,500 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500

กลยทธท� 2 สงเสรมการอาน และการเรยนรของนกเรยน ตวช�วดท� 5 จานวนกจกรรมสงเสรมการอาน และพฒนาทกษะของนกเรยนเก�ยวกบการรสารนเทศ (Information Literacy)

กจกรรม 4 2 3 4 5 6

กลยทธท� 3 พฒนาระบบเทคโนโลยเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนและการบรการหองสมด ตวช�วดท� 6 กระบวนการควบคมประสทธภาพของเคร�องคอมพวเตอรและระบบเครอขายท�ใหบรการในหองสมด

กระบวนการ 3 1 2 3 4 5

ตวช�วดท� 7 การบรการหองสมดและแหลงเรยนรอ�นผานระบบเครอขายคอมพวเตอร

กระบวนการ 3 1 2 3 4 5

 

 

 

 

 

29  

ตวช�วดผลการปฏบตงาน หนวยวด เปาหมาย ป 2556 เกณฑการใหคะแนน 1 2 3 4 5

กลยทธท� 4 พฒนาหองสมดตามหลกการบรหารจดการท�ด และพฒนาสมาตรฐานสากล ตวช�วดท� 8 รอยละของความสาเรจการดาเนนงานตามแผนงาน/โครงการ

รอยละ 80 70 75 80 85 90

ตวช�วดท� 9 เวลาเฉล�ยในการดาเนนการพฒนาทรพยากรสารนเทศเร�มต�งแตการตรวจรบพสดจนถงนาออกใหบรการ (ตอจานวน 100 รายการ)

วน: คร� ง 5 7 6 5 4 3

ตวช�วดท� 10 คาเฉล�ยตอปของการพฒนาบคลากรหองสมด ช�วโมง 70 50 60 70 80 90 ตวช�วดท� 11 ระดบการควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด

ระดบ 3 1 2 3 4 5

ตารางท� 1 แสดงตวช�วดผลปฏบตงานตามกลยทธ KPI

การกาหนดนโยบายและควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด

เพ�อใหการดาเนนงานหองสมดมแนวการปฏบตงานเปนมาตรฐานเดยวกน ผบรหารและผมสวนเก�ยวของควรรวมกนกาหนดหลกเกณฑหรอขอตกลงรวมกน ท�ครอบคลมพนธกจทกสวนงานของหองสมด กาหนดเปนนโยบายในการบรหารงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน มความชดเจน และสรางความเขาใจท�ตรงกน สามารถใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน การตรวจสอบ การประเมนผล และพฒนาหองสมดไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถจาแนกเปนนโยบายดานตาง ๆ ดงน�

1. นโยบายการพฒนาทรพยากรสารนเทศ

การพฒนาทรพยากรสารนเทศ เปนงานตามบทบาทหนาท�หลกของหองสมด ซ� งมกระบวนการทางานอยางตอเน�อง และมข�นตอน ทรพยากรหองสมดท�ใหบรการในหองสมดเปนส�งสาคญในการประเมนคณภาพหองสมด การจดหาส�อสารนเทศตาง ๆ ควรสอดคลองกบนโยบายของหนวยงานตนสงกด วตถประสงคของหองสมด และตรงกบความตองการของผใชบรการ แตเดมอาจมความเช�อวาคณภาพของหองสมดวดไดจากปรมาณทรพยากรท�มอยในหองสมด หองสมดท�มปรมาณหนงสอมากกวาเปนหองสมดท�มคณภาพดกวาหองสมดท�มปรมาณหนงสอนอย จงจดซ�อหนงสอโดยไมจากดจานวน หรอซ�อโดยไมพจารณาความตองการในการใชงานท�เหมาะสม หนงสอบางรายการมการใชนอยมากหรอไมมการใชงานเลย ทาให ส� น เปลองงบประมาณและอาจประสบปญหาในการจด เกบ การพฒนาทรพยากรหองสมด จงควรมกระบวนการในการจดหาท�สมพนธกบความตองการในการใชงาน โดยควร

28

28  

ตวช�วดความสาเรจการดาเนนงานตามแผนกลยทธ (Key Performance Indicators - KPIs) การวางแผนกลยทธเปนการวางแผนท�เช�อมโยงกบวสยทศนและพนธกจ วเคราะหสภาพแวดลอม กาหนดทศทางการดาเนนงานขององคกรตามพนธกจท�ไดรบมอบหมาย วเคราะหประเดนท�มงเนน หรอใหความสาคญ แนวทางท�จะทาใหบรรลผลสาเรจตามวสยทศน โดยจะตองมตวช� วดและเปาหมายท�ชดเจน ในการประเมนความสาเรจในการปฏบตงาน ตวอยางตวช�วดผลสาเรจการปฏบตงานหองสมด มดงน�  

ตวช�วดผลการปฏบตงาน หนวยวด เปาหมาย ป 2556

เกณฑการใหคะแนน 1 2 3 4 5

กลยทธท� 1 สนบสนนการเรยนการสอน และการคนควาวจย ตวช�วดท� 1 ความพงพอใจของคร เจาหนาท� และนกเรยนตอบรการของหองสมด

รอยละ 75 65 70 75 80 85

ตวช�วดท� 2 ปรมาณการยมทรพยากรสารนเทศตอจานวนผใชบรการท�มสทธ� ยม

รายการ:คน:ป 30 20 25 30 35 40

ตวช�วดท� 3 ปรมาณการใชบรการหองสมดของครและนกเรยนเฉล�ยตอวน

ราย 400 300 350 400 450 500

ตวช�วดท� 4 ปรมาณการเขาใชฐานขอมลออนไลน

คร� ง 2,500 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500

กลยทธท� 2 สงเสรมการอาน และการเรยนรของนกเรยน ตวช�วดท� 5 จานวนกจกรรมสงเสรมการอาน และพฒนาทกษะของนกเรยนเก�ยวกบการรสารนเทศ (Information Literacy)

กจกรรม 4 2 3 4 5 6

กลยทธท� 3 พฒนาระบบเทคโนโลยเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนและการบรการหองสมด ตวช�วดท� 6 กระบวนการควบคมประสทธภาพของเคร�องคอมพวเตอรและระบบเครอขายท�ใหบรการในหองสมด

กระบวนการ 3 1 2 3 4 5

ตวช�วดท� 7 การบรการหองสมดและแหลงเรยนรอ�นผานระบบเครอขายคอมพวเตอร

กระบวนการ 3 1 2 3 4 5

 

 

 

 

 

29  

ตวช�วดผลการปฏบตงาน หนวยวด เปาหมาย ป 2556 เกณฑการใหคะแนน 1 2 3 4 5

กลยทธท� 4 พฒนาหองสมดตามหลกการบรหารจดการท�ด และพฒนาสมาตรฐานสากล ตวช�วดท� 8 รอยละของความสาเรจการดาเนนงานตามแผนงาน/โครงการ

รอยละ 80 70 75 80 85 90

ตวช�วดท� 9 เวลาเฉล�ยในการดาเนนการพฒนาทรพยากรสารนเทศเร�มต�งแตการตรวจรบพสดจนถงนาออกใหบรการ (ตอจานวน 100 รายการ)

วน: คร� ง 5 7 6 5 4 3

ตวช�วดท� 10 คาเฉล�ยตอปของการพฒนาบคลากรหองสมด ช�วโมง 70 50 60 70 80 90 ตวช�วดท� 11 ระดบการควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด

ระดบ 3 1 2 3 4 5

ตารางท� 1 แสดงตวช�วดผลปฏบตงานตามกลยทธ KPI

การกาหนดนโยบายและควบคมมาตรฐานการดาเนนงานหองสมด

เพ�อใหการดาเนนงานหองสมดมแนวการปฏบตงานเปนมาตรฐานเดยวกน ผบรหารและผมสวนเก�ยวของควรรวมกนกาหนดหลกเกณฑหรอขอตกลงรวมกน ท�ครอบคลมพนธกจทกสวนงานของหองสมด กาหนดเปนนโยบายในการบรหารงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน มความชดเจน และสรางความเขาใจท�ตรงกน สามารถใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน การตรวจสอบ การประเมนผล และพฒนาหองสมดไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถจาแนกเปนนโยบายดานตาง ๆ ดงน�

1. นโยบายการพฒนาทรพยากรสารนเทศ

การพฒนาทรพยากรสารนเทศ เปนงานตามบทบาทหนาท�หลกของหองสมด ซ� งมกระบวนการทางานอยางตอเน�อง และมข�นตอน ทรพยากรหองสมดท�ใหบรการในหองสมดเปนส�งสาคญในการประเมนคณภาพหองสมด การจดหาส�อสารนเทศตาง ๆ ควรสอดคลองกบนโยบายของหนวยงานตนสงกด วตถประสงคของหองสมด และตรงกบความตองการของผใชบรการ แตเดมอาจมความเช�อวาคณภาพของหองสมดวดไดจากปรมาณทรพยากรท�มอยในหองสมด หองสมดท�มปรมาณหนงสอมากกวาเปนหองสมดท�มคณภาพดกวาหองสมดท�มปรมาณหนงสอนอย จงจดซ�อหนงสอโดยไมจากดจานวน หรอซ�อโดยไมพจารณาความตองการในการใชงานท�เหมาะสม หนงสอบางรายการมการใชนอยมากหรอไมมการใชงานเลย ทาให ส� น เปลองงบประมาณและอาจประสบปญหาในการจด เกบ การพฒนาทรพยากรหองสมด จงควรมกระบวนการในการจดหาท�สมพนธกบความตองการในการใชงาน โดยควร

2928

30  

ศกษาวาผใชบรการหองสมดของเราเปนใคร วย เพศ ระดบการศกษา และความตองการสารนเทศของผใชบรการ โดยอาจศกษาพฤตกรรมการใชทรพยากรสารนเทศของผใชบรการ รวบรวมสถตการใชบรการ เพ�อใชเปนขอมลในการวางแผนและกาหนดนโยบายการพฒนาทรพยากรหองสมดท�ชดเจน ซ� งประกอบดวยประเดนตาง ๆ ดงน�

• วตถประสงค ในการพฒนาทรพยากรหองสมด ตวอยางเชน

1. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สอดคลองกบหลกสตรการเรยนการสอนของโรงเรยน

2. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สงเสรมการศกษาเรยนรของนกเรยน

3. จดหาทรพยากรสารนทศ ท�ทนสมยและมคณคาทางวชาการ

4. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สงเสรมการคนควาวจยของครและนกเรยน

5. จดหาทรพยากรสารนเทศ เพ�อการสงเสรมการอานของนกเรยน • ผรบผดชอบ ในการพฒนาทรพยากรหองสมด ควรมการแตงต�งคณะกรรมการซ� ง

ประกอบดวย คร-อาจารยผแทนจากสาขาวชาตาง ๆ รวมกบบรรณารกษ มหนาท�ในการพจารณาคดเลอกหนงสอ หรอส�อสารนเทศตาง ๆ ใหเปนไปตามนโยบายและวตถประสงค

• ประเภททรพยากรสารนเทศ กาหนดนโยบายเก�ยวกบประเภททรพยากรท�ควรจดหาไวใหบรการในหองสมด ไดแก หนงสอแบบเรยน หนงสอท�วไป หนงสออางอง นวนยาย วารสารวชาการ นตยสาร หนงสอพมพ ส�อโสตทศน และส�ออเลกทรอนกส เปนตน

• การสารวจความตองการของผใชบรการ ควรกาหนดชองทางในการตดตอส�อสารระหวางบรรณารกษกบผใชบรการในการเสนอแนะรายการทรพยากรฯ ท�ควรจดหาเขาหองสมด หรอมวธการสารวจความตองการทรพยากรฯ ของผใชบรการ เชน จดทาแบบฟอรมสารวจความตองการ การเสนอผานทางเวบไซตหองสมด การเสนอผาน e-mail ของบรรณารกษ การตดตอรานคาหรอสานกพมพนาหนงสอมาใหผใชบรการพจารณาเสนอซ�อเขาหองสมด หรออาจพาผแทนผใชบรการไปคดเลอกท�สานกพมพ/รานคา หรอในงานสปดาหหนงสอ หรอเปดโอกาสใหผใชบรการเสนอแนะดวยตนเองท�หองสมด

• เกณฑการคดเลอกและจดซ�อทรพยากรหองสมด กาหนดกรอบการพจารณาคดเลอกทรพยากรฯ ท�ควรมและไมควรมไวในหองสมด ซ�งควรพจารณาจากวตถประสงคของหองสมด กลมผใชบรการ คณภาพ ความนาเช�อถอ และความทนสมยของเน�อหา การไมขดตอคณธรรมจรยธรรม คานยม

31  

ท�ดงาม และระบอบการเมองการปครองของไทย รวมท�งควรกาหนดการจดซ�อทรพยากรหองสมดแตละประเภทใหเหมาะสมกบความตองการใชงานใหชดเจน

• การจดสรรงบประมาณในการจดซ�อ เพ�อใหการบรหารงบประมาณในการจดซ�อเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถควบคมปรมาณการจดซ� อทรพยากรแตละประเภทเปนไปตามความเหมาะสม สอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคของหองสมด สมควรท�จะมการจดสรรงบประมาณในการจดซ�อทรพยากรสารนเทศออกเปนหมวดหมหรอประเภทใหชดเจน โดยอาจจดสรรไดหลายรปแบบ ไดแก

จดสรรงบประมาณตามกลมสาขาวชา ตวอยางเชน กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร รอยละ 40 กลมวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย รอยละ 50 กลมบนเทงคดและสงเสรมการอาน รอยละ 10

จดสรรงบประมาณตามประเภททรพยากร ตวอยางเชน หนงสอแบบเรยนและหนงสอท�วไป รอยละ 40 หนงสออางอง รอยละ 10 หนงสอนวนยาย รอยละ 10 วารสารและหนงสอพมพ รอยละ 20 ส�อโสตทศนและส�ออเลกทรอนกส รอยละ 20

หรออาจจดสรรงบประมาณตามกลมผใชบรการ เชน ระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา ระดบปรญญาตรและระดบบณฑตศกษา หรออาจผสมผสานกนทกรปแบบกได ข�นอยกบแนวคดในการบรหารจดการของแตละหองสมด

2. มาตรฐานการวเคราะหเร�องและจดระบบหนงสอ การจดระบบหนงสอในหองสมด เปนการจดแบงหมวดหมหนงสอตามเร�องหรอเน�อหาวชา หนงสอท�มเน�อหาเดยวกนหรอคลายกนจะจดไวดวยกนหรอใกลๆ กน เพ�ออานวยความสะดวกใหแกผใชหองสมดในการเขาใชหนงสอท�มอยหลากหลาย ระบบการจดแบงหมวดหมท�นยมใชกนในหองสมดตาง ๆ เชน ระบบทศนยมดวอ� (The Dewey Decimal Classification System -DDC) ระบบรฐสภาอเมรกน (The Library of Congress Classification System -LC) เปนตน โดยบรรณารกษจะทาการวเคราะหเน�อหาของหนงสอแตละเลม และกาหนดสญลกษณแทนเน�อหาวชา ซ� งอาจเปนตวเลข หรอตวอกษรหรอสญลกษณ

30

30  

ศกษาวาผใชบรการหองสมดของเราเปนใคร วย เพศ ระดบการศกษา และความตองการสารนเทศของผใชบรการ โดยอาจศกษาพฤตกรรมการใชทรพยากรสารนเทศของผใชบรการ รวบรวมสถตการใชบรการ เพ�อใชเปนขอมลในการวางแผนและกาหนดนโยบายการพฒนาทรพยากรหองสมดท�ชดเจน ซ� งประกอบดวยประเดนตาง ๆ ดงน�

• วตถประสงค ในการพฒนาทรพยากรหองสมด ตวอยางเชน

1. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สอดคลองกบหลกสตรการเรยนการสอนของโรงเรยน

2. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สงเสรมการศกษาเรยนรของนกเรยน

3. จดหาทรพยากรสารนทศ ท�ทนสมยและมคณคาทางวชาการ

4. จดหาทรพยากรสารนเทศ ท�สงเสรมการคนควาวจยของครและนกเรยน

5. จดหาทรพยากรสารนเทศ เพ�อการสงเสรมการอานของนกเรยน • ผรบผดชอบ ในการพฒนาทรพยากรหองสมด ควรมการแตงต�งคณะกรรมการซ� ง

ประกอบดวย คร-อาจารยผแทนจากสาขาวชาตาง ๆ รวมกบบรรณารกษ มหนาท�ในการพจารณาคดเลอกหนงสอ หรอส�อสารนเทศตาง ๆ ใหเปนไปตามนโยบายและวตถประสงค

• ประเภททรพยากรสารนเทศ กาหนดนโยบายเก�ยวกบประเภททรพยากรท�ควรจดหาไวใหบรการในหองสมด ไดแก หนงสอแบบเรยน หนงสอท�วไป หนงสออางอง นวนยาย วารสารวชาการ นตยสาร หนงสอพมพ ส�อโสตทศน และส�ออเลกทรอนกส เปนตน

• การสารวจความตองการของผใชบรการ ควรกาหนดชองทางในการตดตอส�อสารระหวางบรรณารกษกบผใชบรการในการเสนอแนะรายการทรพยากรฯ ท�ควรจดหาเขาหองสมด หรอมวธการสารวจความตองการทรพยากรฯ ของผใชบรการ เชน จดทาแบบฟอรมสารวจความตองการ การเสนอผานทางเวบไซตหองสมด การเสนอผาน e-mail ของบรรณารกษ การตดตอรานคาหรอสานกพมพนาหนงสอมาใหผใชบรการพจารณาเสนอซ�อเขาหองสมด หรออาจพาผแทนผใชบรการไปคดเลอกท�สานกพมพ/รานคา หรอในงานสปดาหหนงสอ หรอเปดโอกาสใหผใชบรการเสนอแนะดวยตนเองท�หองสมด

• เกณฑการคดเลอกและจดซ�อทรพยากรหองสมด กาหนดกรอบการพจารณาคดเลอกทรพยากรฯ ท�ควรมและไมควรมไวในหองสมด ซ�งควรพจารณาจากวตถประสงคของหองสมด กลมผใชบรการ คณภาพ ความนาเช�อถอ และความทนสมยของเน�อหา การไมขดตอคณธรรมจรยธรรม คานยม

31  

ท�ดงาม และระบอบการเมองการปครองของไทย รวมท�งควรกาหนดการจดซ�อทรพยากรหองสมดแตละประเภทใหเหมาะสมกบความตองการใชงานใหชดเจน

• การจดสรรงบประมาณในการจดซ�อ เพ�อใหการบรหารงบประมาณในการจดซ�อเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถควบคมปรมาณการจดซ� อทรพยากรแตละประเภทเปนไปตามความเหมาะสม สอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคของหองสมด สมควรท�จะมการจดสรรงบประมาณในการจดซ�อทรพยากรสารนเทศออกเปนหมวดหมหรอประเภทใหชดเจน โดยอาจจดสรรไดหลายรปแบบ ไดแก

จดสรรงบประมาณตามกลมสาขาวชา ตวอยางเชน กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร รอยละ 40 กลมวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย รอยละ 50 กลมบนเทงคดและสงเสรมการอาน รอยละ 10

จดสรรงบประมาณตามประเภททรพยากร ตวอยางเชน หนงสอแบบเรยนและหนงสอท�วไป รอยละ 40 หนงสออางอง รอยละ 10 หนงสอนวนยาย รอยละ 10 วารสารและหนงสอพมพ รอยละ 20 ส�อโสตทศนและส�ออเลกทรอนกส รอยละ 20

หรออาจจดสรรงบประมาณตามกลมผใชบรการ เชน ระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา ระดบปรญญาตรและระดบบณฑตศกษา หรออาจผสมผสานกนทกรปแบบกได ข�นอยกบแนวคดในการบรหารจดการของแตละหองสมด

2. มาตรฐานการวเคราะหเร�องและจดระบบหนงสอ การจดระบบหนงสอในหองสมด เปนการจดแบงหมวดหมหนงสอตามเร�องหรอเน�อหาวชา หนงสอท�มเน�อหาเดยวกนหรอคลายกนจะจดไวดวยกนหรอใกลๆ กน เพ�ออานวยความสะดวกใหแกผใชหองสมดในการเขาใชหนงสอท�มอยหลากหลาย ระบบการจดแบงหมวดหมท�นยมใชกนในหองสมดตาง ๆ เชน ระบบทศนยมดวอ� (The Dewey Decimal Classification System -DDC) ระบบรฐสภาอเมรกน (The Library of Congress Classification System -LC) เปนตน โดยบรรณารกษจะทาการวเคราะหเน�อหาของหนงสอแตละเลม และกาหนดสญลกษณแทนเน�อหาวชา ซ� งอาจเปนตวเลข หรอตวอกษรหรอสญลกษณ

3130

32  

ผสม ข�นอยกบระบบการจดหมวดหมหนงสอท�หองสมดเลอกใช วธการกาหนดสญลกษณหมวดหมนอกจากการจดแบงตามหลกเกณฑของระบบแลว บรรณารกษกตองมมาตรฐานในการกาหนดหมวดหมของหองสมด เพ�อใหการจดระบบหนงสอของหองสมดเปนเอกภาพ เน�องจากเน�อหาวชาบางอยางสามารถกาหนดหมวดหมไดหลายลกษณะ การกาหนดหมวดหมของหนงสอท�มเน�อหาเหมอนกนควรจดอยในหมวดหมเดยวกนทกรายการ ในท�น�ขอยกตวอยางเฉพาะการจดหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ� ซ� งจดแบงวชาความรท�งหมดออกเปน 10 หมวดใหญ โดยใชสญลกษณ 000 – 900 และแบงยอยในแตละหมวดใหญลงไปอก 100 หมวดยอย ในแตละหมวดยอยสามารถแบงลงไดอกโดยใชทศนยม เพ�อใหสามารถกาหนดสญลกษณท�ตรงกบเน�อหาวชาของหนงสอมากท�สด อยางไรกดการจดหมวดหมหนงสอในบางสาขาวชาสามารถกาหนดเลขหมไดหลายแบบ หากบรรณารกษไมมการกาหนดแนวปฏบตท�ชดเจน อาจทาใหเกดความแตกตางในการกาหนดเลขหมในแตละคร� ง จงขอยกตวอยางการกาหนดนโยบายการจดหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ�ไวพอสงเขป ดงน�

1) หนงสอเก�ยวกบกบฮารดแวรคอมพวเตอรอาจกาหนดไวในหมวด 004 หรอหมวด 621.39 เพ�อใหหนงสออยในหมวดเดยวกนไมกระจดกระจาย หองสมดควรกาหนดวาจะเลอกใชหมวดใด

2) การกาหนดเลขหมวดหมพทธศาสนา เน�องจากระบบ DDC ไมมการแบงยอยหมวดหมหนงสอเก�ยวกบพทธศาสนาไวชดเจน ดงน�นจงควรมการกาหนดโดยหองสมดวาจะกาหนดหมวดหมในเร�องน�อยางไร ท�งน�อาจใชคมอการแบงหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ� ของ รศ.พวา พนธเมฆา เปนแนวในการกาหนดหมวดหมหนงสอพทธศาสนากได

3) เร�องเก�ยวกบปญหาส�งแวดลอม มลภาวะ มการกาหนดไวหลายหมวดหม ไดแก 363.7 ปญหาสงคมเก�ยวกบส�งแวดลอม 577.2 องคประกอบเฉพาะท�มผลตอนเวศวทยา 628 วศวกรรมพทกษส�งแวดลอม ดงน�นการกาหนดเลขหมวดหมเก�ยวกบส�งแวดลอมจงควรพจารณาใหชดเจนวาควรจะใชหมวดหมใด เน�อหาของหนงสอเนนในเร�องใด หรอเก�ยวของกบประเดนใดมากท�สด

4) เร� องเก�ยวกบพช บางคร� งกมกพบปญหาวาสมควรจดอยในหมวด 580 พฤกษศาสตร หรอ 633 – 635 ในสาขาเกษตรศาสตร วธการพจารณาเบ�องตนกคอ หากเปนเร�องราวเก�ยวกบธรรมชาตของพช กควรจดอยในสาขาวชาพฤษศาสตร แตถามการกลาวถงการเพาะปลก การขยายพนธพช กควรจดไวในสาขาวชาเกษตรศาสตร

5) การจดหมวดหมหนงสอวรรณคด จะทาอยางไรใหวรรณคดเร� องเดยวกนจดเรยงอยดวยกน เพราะวรรณคดบางเร� องมการจดพมพหลายสานวน ท�งรอยแกว และรอยกรอง หรอเปนบทวจารณ หากกาหนดเลขเรยกหนงสอ (ประกอบดวยเลขหม อกษรตวแรกของผแตง เลขประจาตวผแตง

33  

และอกษรตวแรกของหนงสอ) ท�แตกตางกน จะทาใหวรรณคดเร�องเดยวกนอยกระจดกระจาย หองสมดสามารถแกปญหาน�โดยการใชหลกเกณฑของช�อเร�องแบบฉบบ โดยใชเลขหมตามวรรณคดตนฉบบ และใชอกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบมาใชแทนช�อผแตง กาหนเลขจากตารางผแตงตามช�อเร�องแบบฉบบ ตวอยางเชนเร�อง สามกก มการจดทาโดยผเขยนหลายทาน และมบทวจารณท�ใชช�อเร�องท�แตกตางกน เชน สามกก ฉบบวณพก ขงเบง ผหย �งรดนฟามหาสมทร ศลปะการใชคนในสามกก หรอ โจโฉ นายกฯ ตลอดกาล เปนตน สามารถกาหนดเลขเรยกหนงสอไดดงน�

วรรณคดจน ประเภทนวนยาย ส อกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบ “สามกก” 646 คอเลขจาก ตารางเลขผแตงหนงสอภาษาไทยสาเรจรปของหอสมดแหงชาต เร�อง รามเกยรต� มการพมพเผยแพรหลายลกษณะเชนกน สามารถกาหนดเลขเรยกหนงสอไดดงน�

วรรณคดไทย ประเภทรอยกรอง ร อกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบ “รามเกยรต�” 445 คอเลขจาก ตารางเลขผแตงหนงสอภาษาไทยสาเรจรปของหอสมดแหงชาต

เพ�อมใหการกาหนดเลขหมหนงสอท�มเน�อหาเหมอนกนใชเลขแตกตางกน ผวเคราะหเร�องและจดระบบหนงสอควรตรวจสอบขอมลเดมกอน วาหองสมดไดใชเลขหมใดสาหรบหนงสอท�มเน�อหาเดยวกนน� มการแบงหมวดหมยอยและทศนยมถงระดบใด การกาหนดแนวปฏบตท�ชดเจน และมการตรวจสอบขอมลเดมกอนทกคร� ง ยอมทาใหเกดเอกภาพในการปฏบตงาน

3. นโยบายการบรการ งานบรการเปนงานท�จดทาข�นเพ�ออานวยความสะดวกแกผใชหองสมดในการศกษาเรยนร การคนหาขอมลขาวสาร และสามารถใชทรพยากรฯ ประเภทตาง ๆ ท�จดหามาอยางคมคา หองสมดควรมบรการพ�นฐาน และบรการอ�นๆ ตามความเหมาะสม ในรปแบบท�หลากหลาย มระเบยบการใหบรการเพ�อใหผรบบรการทกกลมเปาหมายไดรบการบรการอยางเสมอภาค สามารถเขาถงทรพยากรหองสมดท�ตองการไดอยางรวดเรว การกาหนดนโยบายการใหบรการหองสมดท�ชดเจนสอดคลองกบนโยบายของหนวยงานตนสงกด วตถประสงค แผนกลยทธ และสภาพปจจบนของหองสมด จะชวยใหสามารถควบคมคณภาพการใหบรการ การประเมนผล และการพฒนาบรการเปนไปอยางมประสทธภาพ ดงน�

895.13

ส646

895.911

ร445

32

32  

ผสม ข�นอยกบระบบการจดหมวดหมหนงสอท�หองสมดเลอกใช วธการกาหนดสญลกษณหมวดหมนอกจากการจดแบงตามหลกเกณฑของระบบแลว บรรณารกษกตองมมาตรฐานในการกาหนดหมวดหมของหองสมด เพ�อใหการจดระบบหนงสอของหองสมดเปนเอกภาพ เน�องจากเน�อหาวชาบางอยางสามารถกาหนดหมวดหมไดหลายลกษณะ การกาหนดหมวดหมของหนงสอท�มเน�อหาเหมอนกนควรจดอยในหมวดหมเดยวกนทกรายการ ในท�น�ขอยกตวอยางเฉพาะการจดหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ� ซ� งจดแบงวชาความรท�งหมดออกเปน 10 หมวดใหญ โดยใชสญลกษณ 000 – 900 และแบงยอยในแตละหมวดใหญลงไปอก 100 หมวดยอย ในแตละหมวดยอยสามารถแบงลงไดอกโดยใชทศนยม เพ�อใหสามารถกาหนดสญลกษณท�ตรงกบเน�อหาวชาของหนงสอมากท�สด อยางไรกดการจดหมวดหมหนงสอในบางสาขาวชาสามารถกาหนดเลขหมไดหลายแบบ หากบรรณารกษไมมการกาหนดแนวปฏบตท�ชดเจน อาจทาใหเกดความแตกตางในการกาหนดเลขหมในแตละคร� ง จงขอยกตวอยางการกาหนดนโยบายการจดหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ�ไวพอสงเขป ดงน�

1) หนงสอเก�ยวกบกบฮารดแวรคอมพวเตอรอาจกาหนดไวในหมวด 004 หรอหมวด 621.39 เพ�อใหหนงสออยในหมวดเดยวกนไมกระจดกระจาย หองสมดควรกาหนดวาจะเลอกใชหมวดใด

2) การกาหนดเลขหมวดหมพทธศาสนา เน�องจากระบบ DDC ไมมการแบงยอยหมวดหมหนงสอเก�ยวกบพทธศาสนาไวชดเจน ดงน�นจงควรมการกาหนดโดยหองสมดวาจะกาหนดหมวดหมในเร�องน�อยางไร ท�งน�อาจใชคมอการแบงหมวดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ� ของ รศ.พวา พนธเมฆา เปนแนวในการกาหนดหมวดหมหนงสอพทธศาสนากได

3) เร�องเก�ยวกบปญหาส�งแวดลอม มลภาวะ มการกาหนดไวหลายหมวดหม ไดแก 363.7 ปญหาสงคมเก�ยวกบส�งแวดลอม 577.2 องคประกอบเฉพาะท�มผลตอนเวศวทยา 628 วศวกรรมพทกษส�งแวดลอม ดงน�นการกาหนดเลขหมวดหมเก�ยวกบส�งแวดลอมจงควรพจารณาใหชดเจนวาควรจะใชหมวดหมใด เน�อหาของหนงสอเนนในเร�องใด หรอเก�ยวของกบประเดนใดมากท�สด

4) เร� องเก�ยวกบพช บางคร� งกมกพบปญหาวาสมควรจดอยในหมวด 580 พฤกษศาสตร หรอ 633 – 635 ในสาขาเกษตรศาสตร วธการพจารณาเบ�องตนกคอ หากเปนเร�องราวเก�ยวกบธรรมชาตของพช กควรจดอยในสาขาวชาพฤษศาสตร แตถามการกลาวถงการเพาะปลก การขยายพนธพช กควรจดไวในสาขาวชาเกษตรศาสตร

5) การจดหมวดหมหนงสอวรรณคด จะทาอยางไรใหวรรณคดเร� องเดยวกนจดเรยงอยดวยกน เพราะวรรณคดบางเร� องมการจดพมพหลายสานวน ท�งรอยแกว และรอยกรอง หรอเปนบทวจารณ หากกาหนดเลขเรยกหนงสอ (ประกอบดวยเลขหม อกษรตวแรกของผแตง เลขประจาตวผแตง

33  

และอกษรตวแรกของหนงสอ) ท�แตกตางกน จะทาใหวรรณคดเร�องเดยวกนอยกระจดกระจาย หองสมดสามารถแกปญหาน�โดยการใชหลกเกณฑของช�อเร�องแบบฉบบ โดยใชเลขหมตามวรรณคดตนฉบบ และใชอกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบมาใชแทนช�อผแตง กาหนเลขจากตารางผแตงตามช�อเร�องแบบฉบบ ตวอยางเชนเร�อง สามกก มการจดทาโดยผเขยนหลายทาน และมบทวจารณท�ใชช�อเร�องท�แตกตางกน เชน สามกก ฉบบวณพก ขงเบง ผหย �งรดนฟามหาสมทร ศลปะการใชคนในสามกก หรอ โจโฉ นายกฯ ตลอดกาล เปนตน สามารถกาหนดเลขเรยกหนงสอไดดงน�

วรรณคดจน ประเภทนวนยาย ส อกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบ “สามกก” 646 คอเลขจาก ตารางเลขผแตงหนงสอภาษาไทยสาเรจรปของหอสมดแหงชาต เร�อง รามเกยรต� มการพมพเผยแพรหลายลกษณะเชนกน สามารถกาหนดเลขเรยกหนงสอไดดงน�

วรรณคดไทย ประเภทรอยกรอง ร อกษรตวแรกของช�อเร�องแบบฉบบ “รามเกยรต�” 445 คอเลขจาก ตารางเลขผแตงหนงสอภาษาไทยสาเรจรปของหอสมดแหงชาต

เพ�อมใหการกาหนดเลขหมหนงสอท�มเน�อหาเหมอนกนใชเลขแตกตางกน ผวเคราะหเร�องและจดระบบหนงสอควรตรวจสอบขอมลเดมกอน วาหองสมดไดใชเลขหมใดสาหรบหนงสอท�มเน�อหาเดยวกนน� มการแบงหมวดหมยอยและทศนยมถงระดบใด การกาหนดแนวปฏบตท�ชดเจน และมการตรวจสอบขอมลเดมกอนทกคร� ง ยอมทาใหเกดเอกภาพในการปฏบตงาน

3. นโยบายการบรการ งานบรการเปนงานท�จดทาข�นเพ�ออานวยความสะดวกแกผใชหองสมดในการศกษาเรยนร การคนหาขอมลขาวสาร และสามารถใชทรพยากรฯ ประเภทตาง ๆ ท�จดหามาอยางคมคา หองสมดควรมบรการพ�นฐาน และบรการอ�นๆ ตามความเหมาะสม ในรปแบบท�หลากหลาย มระเบยบการใหบรการเพ�อใหผรบบรการทกกลมเปาหมายไดรบการบรการอยางเสมอภาค สามารถเขาถงทรพยากรหองสมดท�ตองการไดอยางรวดเรว การกาหนดนโยบายการใหบรการหองสมดท�ชดเจนสอดคลองกบนโยบายของหนวยงานตนสงกด วตถประสงค แผนกลยทธ และสภาพปจจบนของหองสมด จะชวยใหสามารถควบคมคณภาพการใหบรการ การประเมนผล และการพฒนาบรการเปนไปอยางมประสทธภาพ ดงน�

895.13

ส646

895.911

ร445

3332

34  

ตวอยางนโยบายการบรการหองสมด

1. จดบรการและกจกรรมเพ�อสนบสนนการเรยนการสอน การสงเสรมการอาน การศกษาคนควาและการวจยของครและนกเรยน

2. ใหบรการผใชหองสมดทกคนอยางเทาเทยมกน 3. พฒนาระบบการใหบรการเชงรก โดยนากลยทธการตลาดและการประชาสมพนธมาใชใน

การจดบรการและกจกรรม 4. จดบรการท�สงเสรมใหมการใชทรพยากรสารนเทศอยางคมคา 5. กาหนดระเบยบการใหบรการหองสมดตามความเหมาะสม และเกดประโยชนสงสดกบ

ผใชบรการ 6. พฒนาระบบเทคโนโลยเพ�อเพ�มประสทธภาพการปฏบตงานและการใหบรการ 7. ควบคมมาตรฐานการจดเกบและคนคนทรพยากรสารนเทศเพ�ออานวยความสะดวก รวดเรว

ในการบรการ 8. จดกจกรรมสงเสรมความรและพฒนาทกษะการรสารนเทศ (Information Literacy) ของ

นกเรยน สามารถเขาถงและใชสารนเทศอยางมคณธรรม จรยธรรม มวจารณญาณและรเทาทน

9. สงเสรมการพฒนาบคลากรในดานบคลกภาพ ภาษาและการส�อสาร และเทคนคการใหบรการท�ด

10. ประเมนความความพงพอใจของผใชบรการหองสมด สารวจความคดเหนและขอเสนอแนะเพ�อพฒนาบรการหองสมด อยางนอยปละ 1 คร� ง

4. การบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการสรรหาหรอคดเลอกบคคลและวางตวบคคลใหเหมาะสมกบตาแหนงงาน รวมถงการวางแผนอตรากาลง การกาหนดภาระงาน การพฒนาบคลากร การควบคมคณภาพ และประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร บคลากรท�มคณภาพเปนปจจยสาคญท�จะทาใหภารกจขององคกรบรรลตามเปาหมายท�คาดหวง หองสมดควรมบคลากรท�มวฒ คณสมบต และอตรากาลงตามความจาเปน สอดคลองกบนโยบายเปาหมายของหนวยงานตนสงกด การพจารณาจานวนและคณสมบตของบคลากร ตองคานงถงจานวนผรบบรการ ทรพยากร เทคโนโลย และบรการของหองสมด หรออาจใชมาตราฐานของหองสมดแตละ

35  

ประเภทเปนกรอบในการวางแผน หากเปนไปไดควรพจารณาใหมตาแหนงบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร เพ�อพฒนาระบบงานเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด และมแผนการพฒนาบคลากรอยางตอเน�อง ใหทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย เพ�อใหมกรอบหรอแนวทางในการสรรหาหรอคดเลอกบคคลท�มคณลกษณะและศกยภาพท�เหมาะสมกบลกษณะงานท�กาหนด ตลอดจนการวางแผนอตรากาลง และการกาหนดภาระงานของผปฏบตงานหองสมด ควรทาการวเคราะหงาน และจดทามาตรฐานกาหนดตาแหนงใหชดเจน ดงตวอยาง ตวอยางมาตรฐานกาหนดตาแหนงบรรณารกษ ตาแหนงประเภท วชาการ สายงาน บรรณารกษ หนาท�และความรบผดชอบ ปฏบตงานบรรณารกษเพ�อใหบรการทางวชาการ รวมท�งการควบคมหนวยงาน และปกครอง ผอยใตบงคบบญชา และปฏบตหนาท�อ�นตามท�ไดรบมอบหมาย ลกษณะงานท�ปฏบต ปฏบตงานเก�ยวกบงานบรรณารกษ โดยปฏบตหนาท�อยางหน�งอยางใดหรอ หลายอยาง เชน การพจารณาจดหาส� อสารนเทศเขาหองสมด วเคราะหเร� องและจดระบบส� อสารนเทศ ทาดรรชน บรรณานกรม สาระสงเขป กฤตภาค เกบรวบรวมสถตตาง ๆ เก�ยวกบการดาเนนงาน การใหบรการ ศกษาคนควาวธการเทคนคใหม ๆ ทางดานบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร รวมท�งเทคโนโลยและนวตกรรมตาง ๆ เพ�อปรบปรงหองสมด ใหคาแนะนาปรกษา และบรการในการคนหาหนงสอ การสบคนสารนเทศ แกนกเรยน คณาจารย และผสนใจอ�น ๆ เพ�อประโยชนเก�ยวกบงานสอน งานวจย และการเผยแพรความรท�งภายในและภายนอกโรงเรยน จดกจกรรมสงเสรมการอาน จดฝกอบรมความรทางดานบรรณารกษศาสตร การสบคนสารนเทศจากฐานขอมลตาง ๆ ควบคมดแล ใหคาแนะนาในการปฏบตงานแก เจาหนาท�ระดบรองลงมา ตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และปฏบตหนาท�อ�นท�เก�ยวของ วฒการศกษา วฒการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทาข�นไป ในสาขาวชาบรรณารกษศาสตร หรอสารนเทศศาสตร หรอสารสนเทศศกษา หรอการจดการสารสนเทศ หรอสาขาวชาอ�นท�เก�ยวของ

34

34  

ตวอยางนโยบายการบรการหองสมด

1. จดบรการและกจกรรมเพ�อสนบสนนการเรยนการสอน การสงเสรมการอาน การศกษาคนควาและการวจยของครและนกเรยน

2. ใหบรการผใชหองสมดทกคนอยางเทาเทยมกน 3. พฒนาระบบการใหบรการเชงรก โดยนากลยทธการตลาดและการประชาสมพนธมาใชใน

การจดบรการและกจกรรม 4. จดบรการท�สงเสรมใหมการใชทรพยากรสารนเทศอยางคมคา 5. กาหนดระเบยบการใหบรการหองสมดตามความเหมาะสม และเกดประโยชนสงสดกบ

ผใชบรการ 6. พฒนาระบบเทคโนโลยเพ�อเพ�มประสทธภาพการปฏบตงานและการใหบรการ 7. ควบคมมาตรฐานการจดเกบและคนคนทรพยากรสารนเทศเพ�ออานวยความสะดวก รวดเรว

ในการบรการ 8. จดกจกรรมสงเสรมความรและพฒนาทกษะการรสารนเทศ (Information Literacy) ของ

นกเรยน สามารถเขาถงและใชสารนเทศอยางมคณธรรม จรยธรรม มวจารณญาณและรเทาทน

9. สงเสรมการพฒนาบคลากรในดานบคลกภาพ ภาษาและการส�อสาร และเทคนคการใหบรการท�ด

10. ประเมนความความพงพอใจของผใชบรการหองสมด สารวจความคดเหนและขอเสนอแนะเพ�อพฒนาบรการหองสมด อยางนอยปละ 1 คร� ง

4. การบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการสรรหาหรอคดเลอกบคคลและวางตวบคคลใหเหมาะสมกบตาแหนงงาน รวมถงการวางแผนอตรากาลง การกาหนดภาระงาน การพฒนาบคลากร การควบคมคณภาพ และประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร บคลากรท�มคณภาพเปนปจจยสาคญท�จะทาใหภารกจขององคกรบรรลตามเปาหมายท�คาดหวง หองสมดควรมบคลากรท�มวฒ คณสมบต และอตรากาลงตามความจาเปน สอดคลองกบนโยบายเปาหมายของหนวยงานตนสงกด การพจารณาจานวนและคณสมบตของบคลากร ตองคานงถงจานวนผรบบรการ ทรพยากร เทคโนโลย และบรการของหองสมด หรออาจใชมาตราฐานของหองสมดแตละ

35  

ประเภทเปนกรอบในการวางแผน หากเปนไปไดควรพจารณาใหมตาแหนงบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร เพ�อพฒนาระบบงานเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด และมแผนการพฒนาบคลากรอยางตอเน�อง ใหทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย เพ�อใหมกรอบหรอแนวทางในการสรรหาหรอคดเลอกบคคลท�มคณลกษณะและศกยภาพท�เหมาะสมกบลกษณะงานท�กาหนด ตลอดจนการวางแผนอตรากาลง และการกาหนดภาระงานของผปฏบตงานหองสมด ควรทาการวเคราะหงาน และจดทามาตรฐานกาหนดตาแหนงใหชดเจน ดงตวอยาง ตวอยางมาตรฐานกาหนดตาแหนงบรรณารกษ ตาแหนงประเภท วชาการ สายงาน บรรณารกษ หนาท�และความรบผดชอบ ปฏบตงานบรรณารกษเพ�อใหบรการทางวชาการ รวมท�งการควบคมหนวยงาน และปกครอง ผอยใตบงคบบญชา และปฏบตหนาท�อ�นตามท�ไดรบมอบหมาย ลกษณะงานท�ปฏบต ปฏบตงานเก�ยวกบงานบรรณารกษ โดยปฏบตหนาท�อยางหน�งอยางใดหรอ หลายอยาง เชน การพจารณาจดหาส� อสารนเทศเขาหองสมด วเคราะหเร� องและจดระบบส� อสารนเทศ ทาดรรชน บรรณานกรม สาระสงเขป กฤตภาค เกบรวบรวมสถตตาง ๆ เก�ยวกบการดาเนนงาน การใหบรการ ศกษาคนควาวธการเทคนคใหม ๆ ทางดานบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร รวมท�งเทคโนโลยและนวตกรรมตาง ๆ เพ�อปรบปรงหองสมด ใหคาแนะนาปรกษา และบรการในการคนหาหนงสอ การสบคนสารนเทศ แกนกเรยน คณาจารย และผสนใจอ�น ๆ เพ�อประโยชนเก�ยวกบงานสอน งานวจย และการเผยแพรความรท�งภายในและภายนอกโรงเรยน จดกจกรรมสงเสรมการอาน จดฝกอบรมความรทางดานบรรณารกษศาสตร การสบคนสารนเทศจากฐานขอมลตาง ๆ ควบคมดแล ใหคาแนะนาในการปฏบตงานแก เจาหนาท�ระดบรองลงมา ตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และปฏบตหนาท�อ�นท�เก�ยวของ วฒการศกษา วฒการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทาข�นไป ในสาขาวชาบรรณารกษศาสตร หรอสารนเทศศาสตร หรอสารสนเทศศกษา หรอการจดการสารสนเทศ หรอสาขาวชาอ�นท�เก�ยวของ

3534

36  

ความรความสามารถท�ตองการ 1. มทกษะและความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตงานเปนอยางด ม

ความรเก�ยวกบ ระบบหองสมดอตโนมต หองสมดดจตล การสรางและสบคนฐานขอมล เครอขายสารสนเทศ การเขยนเวบเพจ และเร�องอ�น ๆ ท�เก�ยวของ

2. มความรในการวเคราะหเร�อง การจดระบบ และทาดรรชนสบคนส�อสารนเทศ 3. มทกษะการใชภาษาองกฤษเพ�อการอานและการส�อสารเปนอยางด 4. มความรและทกษะในการวจย

5. แนวทางในการพฒนาหองสมด โดยการรวบรวมและศกษาขอมล เพ�อเปนแนวทางในการวางแผนเพ�อพฒนาหองสมด ซ� งอาจจะเร�ม

จากการศกษาสภาพปจจบนและปญหา ขอมล และผลการปฏบตงานท�ผานมา ความตองการของผใชบรการขอมลท�ถกตองชดเจน อนจะนาไปสการวางแผนอยางมประสทธภาพ ท�งน�สามารถศกษาขอมลจากสถตการใหบรการของหองสมดตาง ๆ ไดแก สถตจานวนผเขาใชหองสมด สถตการใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน สถตการยม สถตการใชฐานขอมล สถตบรการตอบคาถามและชวยการคนควา จานวนการใชบรการถายเอกสาร จานวนทรพยากรสารนเทศในปจจบน ฯลฯ เปนตน นอกจากน� อาจไดมาจากการสารวจความพงพอใจหรอความคดเหนของผใชบรการ

37  

ตวอยางขอมลสถตของหองสมด จานวนหนงสอและส�อในหองสมด (ส�นสด ณ วนท� 30 กนยายน 2555)

รายการ หนวยนบ ปงบประมาณ 2553 2554 2555

1. จานวนหนงสอท�งหมด เลม 48,679 54,280 60,086 2. จานวนหนงสอจาแนกตามกลมวชา

- หนงสอกลมวชาคณตศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย รอยละ 51.80 52.10 51.74 เลม 25,215 28,279 31,091

- หนงสอกลมวชาสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร รอยละ 37.38 37.24 37.37 เลม 18,197 20,214 22,455

- หนงสอสงเสรมการอาน รอยละ 10.82 10.66 10.89 เลม 5,267 5,787 6,540

3. จานวนส�อโสตทศนท�งหมด (ซด วดทศน เทปเสยง) รายการ 5,661 6,140 7,052 4. บอกรบวารสาร รายการ 65 86 95 - วารสารภาษาไทย รายการ 60 70 78 - วารสารภาษาตางประเทศ รายการ 5 16 17 5. บอกรบหนงสอพมพ ฉบบ 15 11 14 6. ฐานขอมลออนไลน รายการ 3 4 4 7. วดทศนตามประสงค (Video on Demand) * รายการ 70 201 274

ตารางท� 2 แสดงขอมลสถตของหองสมด

หมายเหต Video on Demand หมายถง ระบบการแพรภาพและเสยงวดทศนจากคลงขอมลวดทศน (Video Server) สผชมท�อยในระบบเครอขายภายในโรงเรยน ส�อสารผานระบบจดการขอมลวดทศนแบบ Streaming file โดยผชมสามารถเลอกเร�องท�ตองการชมไดตามประสงคโดยไมจากดเวลาและสถานท�

36

36  

ความรความสามารถท�ตองการ 1. มทกษะและความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตงานเปนอยางด ม

ความรเก�ยวกบ ระบบหองสมดอตโนมต หองสมดดจตล การสรางและสบคนฐานขอมล เครอขายสารสนเทศ การเขยนเวบเพจ และเร�องอ�น ๆ ท�เก�ยวของ

2. มความรในการวเคราะหเร�อง การจดระบบ และทาดรรชนสบคนส�อสารนเทศ 3. มทกษะการใชภาษาองกฤษเพ�อการอานและการส�อสารเปนอยางด 4. มความรและทกษะในการวจย

5. แนวทางในการพฒนาหองสมด โดยการรวบรวมและศกษาขอมล เพ�อเปนแนวทางในการวางแผนเพ�อพฒนาหองสมด ซ� งอาจจะเร�ม

จากการศกษาสภาพปจจบนและปญหา ขอมล และผลการปฏบตงานท�ผานมา ความตองการของผใชบรการขอมลท�ถกตองชดเจน อนจะนาไปสการวางแผนอยางมประสทธภาพ ท�งน�สามารถศกษาขอมลจากสถตการใหบรการของหองสมดตาง ๆ ไดแก สถตจานวนผเขาใชหองสมด สถตการใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน สถตการยม สถตการใชฐานขอมล สถตบรการตอบคาถามและชวยการคนควา จานวนการใชบรการถายเอกสาร จานวนทรพยากรสารนเทศในปจจบน ฯลฯ เปนตน นอกจากน� อาจไดมาจากการสารวจความพงพอใจหรอความคดเหนของผใชบรการ

37  

ตวอยางขอมลสถตของหองสมด จานวนหนงสอและส�อในหองสมด (ส�นสด ณ วนท� 30 กนยายน 2555)

รายการ หนวยนบ ปงบประมาณ 2553 2554 2555

1. จานวนหนงสอท�งหมด เลม 48,679 54,280 60,086 2. จานวนหนงสอจาแนกตามกลมวชา

- หนงสอกลมวชาคณตศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย รอยละ 51.80 52.10 51.74 เลม 25,215 28,279 31,091

- หนงสอกลมวชาสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร รอยละ 37.38 37.24 37.37 เลม 18,197 20,214 22,455

- หนงสอสงเสรมการอาน รอยละ 10.82 10.66 10.89 เลม 5,267 5,787 6,540

3. จานวนส�อโสตทศนท�งหมด (ซด วดทศน เทปเสยง) รายการ 5,661 6,140 7,052 4. บอกรบวารสาร รายการ 65 86 95 - วารสารภาษาไทย รายการ 60 70 78 - วารสารภาษาตางประเทศ รายการ 5 16 17 5. บอกรบหนงสอพมพ ฉบบ 15 11 14 6. ฐานขอมลออนไลน รายการ 3 4 4 7. วดทศนตามประสงค (Video on Demand) * รายการ 70 201 274

ตารางท� 2 แสดงขอมลสถตของหองสมด

หมายเหต Video on Demand หมายถง ระบบการแพรภาพและเสยงวดทศนจากคลงขอมลวดทศน (Video Server) สผชมท�อยในระบบเครอขายภายในโรงเรยน ส�อสารผานระบบจดการขอมลวดทศนแบบ Streaming file โดยผชมสามารถเลอกเร�องท�ตองการชมไดตามประสงคโดยไมจากดเวลาและสถานท�

3736

38  

เปรยบเทยบจานวนผเขาใชบรการ ปงบประมาณ………….ถง................. หนวย : คน

รายการ ปงบประมาณ

เวลาทาการปกต

เฉล�ยตอวน สงสด ต�าสด

รวมตลอดป

เสาร-อาทตยและ ภาคกลางคน

เฉล�ยตอวน สงสด ต�าสด

รวมตลอดป

ตารางท� 3 แสดงการเปรยบเทยบจานวนผใชบรการ

สถตจานวนผเขาใชบรการ ปงบประมาณ…………

เดอน

จานวนผใชบรการ (คน) เวลาทาการปกต วนหยดและภาคกลางคน

ท�งหมด เฉล�ย/วน สงสด/วน

ต�าสด/วน ท�งหมด เฉล�ย/วน สงสด/วน

ต�าสด/วน

ภาพรวม

ตารางท� 4 แสดงตารางการจดเกบจานวนผเขาใชบรการ

39  

สถตจานวนการยมหนงสอ ปงบประมาณ.........................

หมวดหม เดอน รวม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

000 100 200 300 400 500 600 700 800 900

แบบเรยน นวนยาย เยาวชน รวม

ตารางท� 5 แสดงตารางการจดเกบสถตจานวนการยมหนงสอ

• วเคราะหขอมล นาขอมลท�ไดมาวเคราะห จดลาดบความสาคญของปญหา หาสาเหตของปญหา และแนวทางแกไขปญหา เชน การลดความซ� าซอนในการปฏบตงาน การเพ�มความสะดวกรวดเรวในการบรการ การสงเสรมการรสารสนเทศแกนกเรยน การเพ�มการใชการยมหนงสอ เปนตน

• วางแผนงาน นาประเดนท�ไดจากการวเคราะหขอมล มาใชในการวางแผนงานโครงการท�งระยะส�นและระยะยาว โดยมงเนนการพฒนารปแบบและวธการปฏบตงาน พฒนาศกยภาพการใหบรการ การนาเทคโนโลยและนวตกรรมตาง ๆ มาใชในการพฒนางานใหมประสทธภาพมากข�น ท�งน� ควรคานงถงเร�องความคมทน ประสทธผลท�จะไดจากการลงทน และประโยชนท�ผใชบรการจะไดรบ เปนหลกในการวางแผน โดยควรสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ กลยทธ และตวช�วดความสาเรจของหองสมด

• สรปและประเมนผลการปฏบตงาน การดาเนนงานตาง ๆ ควรสรปและประเมนผลทกคร� งเม�องานหรอโครงการน�นส�นสดลง เพ�อเปนขอมลในการพฒนางานตอไป

38

38  

เปรยบเทยบจานวนผเขาใชบรการ ปงบประมาณ………….ถง................. หนวย : คน

รายการ ปงบประมาณ

เวลาทาการปกต

เฉล�ยตอวน สงสด ต�าสด

รวมตลอดป

เสาร-อาทตยและ ภาคกลางคน

เฉล�ยตอวน สงสด ต�าสด

รวมตลอดป

ตารางท� 3 แสดงการเปรยบเทยบจานวนผใชบรการ

สถตจานวนผเขาใชบรการ ปงบประมาณ…………

เดอน

จานวนผใชบรการ (คน) เวลาทาการปกต วนหยดและภาคกลางคน

ท�งหมด เฉล�ย/วน สงสด/วน

ต�าสด/วน ท�งหมด เฉล�ย/วน สงสด/วน

ต�าสด/วน

ภาพรวม

ตารางท� 4 แสดงตารางการจดเกบจานวนผเขาใชบรการ

39  

สถตจานวนการยมหนงสอ ปงบประมาณ.........................

หมวดหม เดอน รวม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

000 100 200 300 400 500 600 700 800 900

แบบเรยน นวนยาย เยาวชน รวม

ตารางท� 5 แสดงตารางการจดเกบสถตจานวนการยมหนงสอ

• วเคราะหขอมล นาขอมลท�ไดมาวเคราะห จดลาดบความสาคญของปญหา หาสาเหตของปญหา และแนวทางแกไขปญหา เชน การลดความซ� าซอนในการปฏบตงาน การเพ�มความสะดวกรวดเรวในการบรการ การสงเสรมการรสารสนเทศแกนกเรยน การเพ�มการใชการยมหนงสอ เปนตน

• วางแผนงาน นาประเดนท�ไดจากการวเคราะหขอมล มาใชในการวางแผนงานโครงการท�งระยะส�นและระยะยาว โดยมงเนนการพฒนารปแบบและวธการปฏบตงาน พฒนาศกยภาพการใหบรการ การนาเทคโนโลยและนวตกรรมตาง ๆ มาใชในการพฒนางานใหมประสทธภาพมากข�น ท�งน� ควรคานงถงเร�องความคมทน ประสทธผลท�จะไดจากการลงทน และประโยชนท�ผใชบรการจะไดรบ เปนหลกในการวางแผน โดยควรสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ กลยทธ และตวช�วดความสาเรจของหองสมด

• สรปและประเมนผลการปฏบตงาน การดาเนนงานตาง ๆ ควรสรปและประเมนผลทกคร� งเม�องานหรอโครงการน�นส�นสดลง เพ�อเปนขอมลในการพฒนางานตอไป

3938

40  

ตวอยางโครงการพฒนาหองสมดโรงเรยน

หลกการและเหตผล โรงเรยนมการจดกระบวนการเรยนการสอนสาหรบท�มงสงเสรมใหนกเรยนไดฝกปฏบต คนควา ทดลอง สบเสาะ แสวงหาคาตอบในส�งท�สงสย รวมท�งเปดโอกาสใหนกเรยนสรางสรรคผลงานตามความสนใจ เพ�อใหนกเรยนแตละคนไดรบการพฒนาความรความสามารถอยางเตมศกยภาพ หองสมดเปนแหลงเรยนรท�สาคญของโรงเรยน มบทบาทหนาท�ในการสงเสรมการศกษาคนควา การวจย และสงเสรมการอาน ของนกเรยนและคร โรงเรยนท�มหองสมดท�ไดมาตรฐาน ซ� งประกอบดวยอาคารสถานท�และการจดบรรยากาศท�เหมาะสม มทรพยากรการเรยนรท�หลากหลายสอดคลองกบหลกสตรและการเรยนการสอน มบรการและกจกรรมท�ด ยอมสงผลตอคณภาพการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

โครงการน� มงท�จะยกระดบคณภาพหองสมดโรงเรยนใหไดมาตรฐาน สนบสนนและสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอน ตามอดมการณและเปาหมายในการพฒนานกเรยน เปนแหลงวทยาการท�สมบรณแบบ มส�อความรหลากหลายรปแบบ รวมท�งส�อเทคโนโลยท�ทนสมยไวใหบรการตรงตามความตองการของผใชบรการ สามารถสนบสนนการศกษาเรยนรไดอยางไมมขอจากดในเวลาอนรวดเรว วตถประสงค

1. เพ�อพฒนาอาคารสถานท�และการจดบรรยากาศภายในหองสมดโรงเรยน 2. เพ�อพฒนาคณภาพและปรมาณหนงสอและส�อการเรยนรในหองสมดโรงเรยน 3. เพ�อตดต�งระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพ�อการบรหารจดการหองสมด และการสบคนขอมล

ผานระบบเครอขายอนเทอรเนต 4. เพ�อพฒนาความรความสามารถของบคลากรหองสมด

เปาหมาย

1. หองสมดโรงเรยนไดรบการออกแบบและพฒนาอาคารสถานท� ครภณฑ และจดบรรยากาศท�เหมาะสมตอการสงเสรมการศกษาคนควา และสงเสรมการอาน

2. ตดต�งระบบเครอขายคอมพวเตอรท�งระบบสาย และระบบไรสาย เช�อมโยงภายในหองเรยน หองสมด สานกงาน และพ�นท�ตาง ๆ ภายในโรงเรยน

3. จดหาหนงสอและส�อสารนเทศเพ�อการศกษาเรยนร การคนควาวจย ครบถวนทกสาขาวชา ตามนโยบายการเรยนการสอน และความตองการของอาจารย และนกเรยน

41  

4. หองสมดจดระบบหองสมดอตโนมต (Library automation system)โมดลตาง ๆ ดงน� Cataloging Module ระบบจดการฐานขอมลหนงสอและส�อ Inquiry Module ระบบสบคนขอมลหนงสอและส�อ Circulation Module ระบบบรการยมคนหนงสอและส�อดวยระบบ barcode Journal & Indexing Module ระบบจดการขอมลวารสารและระบบดรรชนบทความวารสาร Internet Module ระบบเช�อมโยงขอมลผานระบบเครอขายอนเทอรเนต ผใชสามารถสบคนขอมลจากภายนอก เขามายงฐานขอมลของหองสมด ในทางกลบกนผใชภายในหองสมดกสามารถคนขอมลผานระบบดงกลาวไปยงแหลงขอมลท�วโลก Multimedia Module ระบบจดการส�อประสม ไดแก วดทศน ภาพ เสยง

5. หองสมดจดทาเวบไซตหองสมดอเลกทรอนกส เพ�อใหบรการศกษาคนควาผานเครอขายอนทราเนต และอนเทอรเนต

6. บคลากรหองสมดไดรบการพฒนาความรความสามารถเก�ยวกบการบรหารจดการหองสมด การจดบรการและกจกรรม ระบบหองสมดอตโนมต ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ การบรหารจดการเครอขายคอมพวเตอร การสบคนสารสนเทศ และเร�องอ�น ๆ ท�เก�ยวของ

สถานท�ดาเนนการ หองสมดโรงเรยน............................

40

40  

ตวอยางโครงการพฒนาหองสมดโรงเรยน

หลกการและเหตผล โรงเรยนมการจดกระบวนการเรยนการสอนสาหรบท�มงสงเสรมใหนกเรยนไดฝกปฏบต คนควา ทดลอง สบเสาะ แสวงหาคาตอบในส�งท�สงสย รวมท�งเปดโอกาสใหนกเรยนสรางสรรคผลงานตามความสนใจ เพ�อใหนกเรยนแตละคนไดรบการพฒนาความรความสามารถอยางเตมศกยภาพ หองสมดเปนแหลงเรยนรท�สาคญของโรงเรยน มบทบาทหนาท�ในการสงเสรมการศกษาคนควา การวจย และสงเสรมการอาน ของนกเรยนและคร โรงเรยนท�มหองสมดท�ไดมาตรฐาน ซ� งประกอบดวยอาคารสถานท�และการจดบรรยากาศท�เหมาะสม มทรพยากรการเรยนรท�หลากหลายสอดคลองกบหลกสตรและการเรยนการสอน มบรการและกจกรรมท�ด ยอมสงผลตอคณภาพการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

โครงการน� มงท�จะยกระดบคณภาพหองสมดโรงเรยนใหไดมาตรฐาน สนบสนนและสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอน ตามอดมการณและเปาหมายในการพฒนานกเรยน เปนแหลงวทยาการท�สมบรณแบบ มส�อความรหลากหลายรปแบบ รวมท�งส�อเทคโนโลยท�ทนสมยไวใหบรการตรงตามความตองการของผใชบรการ สามารถสนบสนนการศกษาเรยนรไดอยางไมมขอจากดในเวลาอนรวดเรว วตถประสงค

1. เพ�อพฒนาอาคารสถานท�และการจดบรรยากาศภายในหองสมดโรงเรยน 2. เพ�อพฒนาคณภาพและปรมาณหนงสอและส�อการเรยนรในหองสมดโรงเรยน 3. เพ�อตดต�งระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพ�อการบรหารจดการหองสมด และการสบคนขอมล

ผานระบบเครอขายอนเทอรเนต 4. เพ�อพฒนาความรความสามารถของบคลากรหองสมด

เปาหมาย

1. หองสมดโรงเรยนไดรบการออกแบบและพฒนาอาคารสถานท� ครภณฑ และจดบรรยากาศท�เหมาะสมตอการสงเสรมการศกษาคนควา และสงเสรมการอาน

2. ตดต�งระบบเครอขายคอมพวเตอรท�งระบบสาย และระบบไรสาย เช�อมโยงภายในหองเรยน หองสมด สานกงาน และพ�นท�ตาง ๆ ภายในโรงเรยน

3. จดหาหนงสอและส�อสารนเทศเพ�อการศกษาเรยนร การคนควาวจย ครบถวนทกสาขาวชา ตามนโยบายการเรยนการสอน และความตองการของอาจารย และนกเรยน

41  

4. หองสมดจดระบบหองสมดอตโนมต (Library automation system)โมดลตาง ๆ ดงน� Cataloging Module ระบบจดการฐานขอมลหนงสอและส�อ Inquiry Module ระบบสบคนขอมลหนงสอและส�อ Circulation Module ระบบบรการยมคนหนงสอและส�อดวยระบบ barcode Journal & Indexing Module ระบบจดการขอมลวารสารและระบบดรรชนบทความวารสาร Internet Module ระบบเช�อมโยงขอมลผานระบบเครอขายอนเทอรเนต ผใชสามารถสบคนขอมลจากภายนอก เขามายงฐานขอมลของหองสมด ในทางกลบกนผใชภายในหองสมดกสามารถคนขอมลผานระบบดงกลาวไปยงแหลงขอมลท�วโลก Multimedia Module ระบบจดการส�อประสม ไดแก วดทศน ภาพ เสยง

5. หองสมดจดทาเวบไซตหองสมดอเลกทรอนกส เพ�อใหบรการศกษาคนควาผานเครอขายอนทราเนต และอนเทอรเนต

6. บคลากรหองสมดไดรบการพฒนาความรความสามารถเก�ยวกบการบรหารจดการหองสมด การจดบรการและกจกรรม ระบบหองสมดอตโนมต ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ การบรหารจดการเครอขายคอมพวเตอร การสบคนสารสนเทศ และเร�องอ�น ๆ ท�เก�ยวของ

สถานท�ดาเนนการ หองสมดโรงเรยน............................

4140

42  

2. แผนการดาเนนงาน

แผนการดาเนนงาน ระยะเวลาดาเนนการ

ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4 วางแผน และสารวจสภาพปจจบนของหองสมด ออกแบบและวางผงปรบปรงสถานท�และครภณฑหองสมด

ดาเนนการปรบปรงสถานท�และครภณฑหองสมด กาหนดคณลกษณะและจดซ�อระบบเครอขายคอมพวเตอร เคร�องคอมพวเตอร อปกรณตอพวง และระบบโปรแกรม

ตดต�งระบบสายสญญาณเครอขายคอมพวเตอรภายในหองสมด (Local Area Network – LAN)

ตดต�งคอมพวเตอรแมขาย คอมพวเตอรลกขาย อปกรณตอพวง

ตดต�งระบบโปรแกรมหองสมดอตโนมต จดอบรมบคลากรหองสมด ถายโอนขอมลและบนทกขอมลหนงสอและส�อลงฐานขอมล

พจารณาคดเลอกหนงสอและส�อความร จดซ�อหนงสอและส�อความร ทดลองระบบ และประเมนผลโครงการ

43  

งบประมาณ รายการ งบประมาณ

คาใชจายในการออกแบบครภณฑและวางผงหองสมด คาใชจายในการจดจางทาครภณฑหองสมดใหมและปรบปรงครภณฑเดม คาใชจายในการปรบปรงสถานท�และตกแตงภายใน คาใชจายในการปรบปรงระบบไฟฟา ระบบแสงสวาง และระบบปรบอากาศ คาอปกรณเครอขายและการตดต�งสายสญญาณเครอขาย คาคอมพวเตอรแมขาย คอมพวเตอรลกขาย และอปกรณตอพวงอ�น ๆ คาระบบโปรแกรมหองสมดอตโนมต คาหนงสอและส�อการเรยนร คาใชจายในการถายโอนขอมลและบนทกขอมลหนงสอและส�อ คาใชจายในการอบรมบคลากร

รวม

ผลท�คาดวาจะไดรบ 1. โรงเรยนสามารถเพ�มความเขมแขงทางวชาการ ในการพฒนาการเรยนการสอนไดอยางม

ประสทธภาพมากข�น 2. โรงเรยนมสถานท�และระบบเทคโนโลยท�เหมาะสมตอการเรยนการสอนและการคนควาวจย 3. นกเรยนและอาจารยมความพงพอใจตอบรรยากาศ สถานท� ทรพยากรสารนเทศ และเทคโนโลย

ของหองสมด สงผลใหมจานวนผใชบรการเพ�มมากข�น 4. นกเรยนและอาจารยไดรบความสะดวกรวดเรวในการศกษาคนควาเพ�มมากข�น

42

42  

2. แผนการดาเนนงาน

แผนการดาเนนงาน ระยะเวลาดาเนนการ

ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4 วางแผน และสารวจสภาพปจจบนของหองสมด ออกแบบและวางผงปรบปรงสถานท�และครภณฑหองสมด

ดาเนนการปรบปรงสถานท�และครภณฑหองสมด กาหนดคณลกษณะและจดซ�อระบบเครอขายคอมพวเตอร เคร�องคอมพวเตอร อปกรณตอพวง และระบบโปรแกรม

ตดต�งระบบสายสญญาณเครอขายคอมพวเตอรภายในหองสมด (Local Area Network – LAN)

ตดต�งคอมพวเตอรแมขาย คอมพวเตอรลกขาย อปกรณตอพวง

ตดต�งระบบโปรแกรมหองสมดอตโนมต จดอบรมบคลากรหองสมด ถายโอนขอมลและบนทกขอมลหนงสอและส�อลงฐานขอมล

พจารณาคดเลอกหนงสอและส�อความร จดซ�อหนงสอและส�อความร ทดลองระบบ และประเมนผลโครงการ

43  

งบประมาณ รายการ งบประมาณ

คาใชจายในการออกแบบครภณฑและวางผงหองสมด คาใชจายในการจดจางทาครภณฑหองสมดใหมและปรบปรงครภณฑเดม คาใชจายในการปรบปรงสถานท�และตกแตงภายใน คาใชจายในการปรบปรงระบบไฟฟา ระบบแสงสวาง และระบบปรบอากาศ คาอปกรณเครอขายและการตดต�งสายสญญาณเครอขาย คาคอมพวเตอรแมขาย คอมพวเตอรลกขาย และอปกรณตอพวงอ�น ๆ คาระบบโปรแกรมหองสมดอตโนมต คาหนงสอและส�อการเรยนร คาใชจายในการถายโอนขอมลและบนทกขอมลหนงสอและส�อ คาใชจายในการอบรมบคลากร

รวม

ผลท�คาดวาจะไดรบ 1. โรงเรยนสามารถเพ�มความเขมแขงทางวชาการ ในการพฒนาการเรยนการสอนไดอยางม

ประสทธภาพมากข�น 2. โรงเรยนมสถานท�และระบบเทคโนโลยท�เหมาะสมตอการเรยนการสอนและการคนควาวจย 3. นกเรยนและอาจารยมความพงพอใจตอบรรยากาศ สถานท� ทรพยากรสารนเทศ และเทคโนโลย

ของหองสมด สงผลใหมจานวนผใชบรการเพ�มมากข�น 4. นกเรยนและอาจารยไดรบความสะดวกรวดเรวในการศกษาคนควาเพ�มมากข�น

4342

45  

การดาเนนงานของหองสมด

นางสาวกรองกาญจน ถนอมพล

การดาเนนงานของหองสมดใหบรรลวตถประสงค ผปฏบตงานตองผานการเรยนทฤษฎและฝกปฏบตโดยการฝกงานมาทกดานเพ�อมาทางานในหองสมดไดอยางครบวงจร การดาเนนงานหองสมดเปนการใชวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร ในการรจกทรพยากรสารนเทศทกประเภท รหลกการคดเลอกทรพยากรใหตรงกบเปาหมายขององคกร และสอดคลองกบความตองการของผใช รระบบการจดหมวดหม และจาแนกเน�อหาใหเปนระบบรวธการจดเกบทรพยากรหองสมดใหเปนระบบ รวธคนหาขอมลจากส�อทกประเภท รวธใหบรการสารนเทศ สามารถแนะนาการอาน การใชทรพยากรหองสมด การสบคนขอมลแกผใชไดอยางมประสทธภาพ รวมท�งจดกจกรรมสงเสรม การอาน วางแผนปฏบตงาน/โครงการ จดสรรงบประมาณประจาป และมนโยบายท�แนนอน

การดาเนนงานหองสมด สามารถแบงไดเปน 3 งาน ดงน� 1. งานบรหาร ไดแก งานสารบรรณ งานบคลากร งานการเงนและวสด งานพมพเอกสาร งานประชาสมพนธงานบนทกสถตตาง ๆ และรายงาน 2. งานเทคนค ไดแก งานจดหางานลงทะเบยนงานวเคราะหเลขหม งานจดทาฐานขอมล งานจดเตรยมวสดเพ�อใหบรการ งานทาบตรรายการลงทะเบยนขอมล งานบารงรกษาวสดส�งพมพหนงสอวารสาร หนงสอพมพ ส�ออเลคทรอนคส งานทาบตรดรรชนวารสาร งานจดทากฤตภาค งานเยบเลมวารสาร และงานจดทาแผนภาพ 3. งานบรการ ไดแก บรการผอาน ใหบรการยม-คน บรการตอบคาถาม บรการหนงสอจองบรการรบจองหนงสอบรการ จลสาร กฤตภาค งานจดช�นหนงสอ งานโสตทศนปกรณ งานจดปายนเทศ งานปฐมนเทศการใชหองสมด งานบรการหนงสอ ส�ออเลคทรอนคส และส�งพมพอ�น ๆ ปจจบนหองสมดสวนใหญ ใชวธการดาเนนงานของหองสมดโดยยดหลก หองสมด 3 ด คอ 1. หนงสอด หนงสอ หรอ ส�อการเรยนรท�อยในรปของส�งพมพ ส�ออเลคทรอนกส ส�อมลตมเดย หรอส�ออ�นๆ ตองมเน�อหาท�ด มคณภาพ ไมเปนพษเปนภยตอสงคมประกอบดวย 1) หนงสอหรอส�อการเรยนรท�มคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• เน�อหามสาระ สงเสรมจนตนาการ คณธรรม จรยธรรม • ความถกตองของขอมล เช�อถอได มการอางองถกตอง • มภาพและลายเสนประกอบใหสอดคลองกบเน�อหา • ใชคาท�อานงาย เขาใจงาย

44

บรรณานกรม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวทยทรพยากร. (2555). วสยทศน พนธกจ ศนยวทยทรพยากร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย ปงบประมาณ 2555. สบคนไดจาก http://www.car.chula.ac.th/aboutus/

มหาวทยาลยเชยงใหม. ส านกหอสมด. (2555). รายงานประจ าป 2554 ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม. สบคนไดจาก http://library.cmu.ac.th/cmul/th

โรงเรยนมหดลวทยานสรณ. (2555). รายงานผลการด าเนนงานฝายวทยบรการ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ ปงบประมาณ 2555. นครปฐม: ฝายวทยบรการ.

สรพล ฤทธรวมทรพย. (2542). ปจจยเกอหนนทสงผลใหการพฒนาหองสมดประสบผลส าเรจ. ใน แนวการพฒนาหองสมดเฉลมพระเกยรตกาญจนาภเษก . หนา 49-56. กรงเทพฯ : หนวย ศกษานเทศก กรมสามญศกษา. Maryland State Department of Education. (2000). Standard for school library media programs in Maryland. Baltimore: Maryland State Department of Education.

44

45  

การดาเนนงานของหองสมด

นางสาวกรองกาญจน ถนอมพล

การดาเนนงานของหองสมดใหบรรลวตถประสงค ผปฏบตงานตองผานการเรยนทฤษฎและฝกปฏบตโดยการฝกงานมาทกดานเพ�อมาทางานในหองสมดไดอยางครบวงจร การดาเนนงานหองสมดเปนการใชวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร ในการรจกทรพยากรสารนเทศทกประเภท รหลกการคดเลอกทรพยากรใหตรงกบเปาหมายขององคกร และสอดคลองกบความตองการของผใช รระบบการจดหมวดหม และจาแนกเน�อหาใหเปนระบบรวธการจดเกบทรพยากรหองสมดใหเปนระบบ รวธคนหาขอมลจากส�อทกประเภท รวธใหบรการสารนเทศ สามารถแนะนาการอาน การใชทรพยากรหองสมด การสบคนขอมลแกผใชไดอยางมประสทธภาพ รวมท�งจดกจกรรมสงเสรม การอาน วางแผนปฏบตงาน/โครงการ จดสรรงบประมาณประจาป และมนโยบายท�แนนอน

การดาเนนงานหองสมด สามารถแบงไดเปน 3 งาน ดงน� 1. งานบรหาร ไดแก งานสารบรรณ งานบคลากร งานการเงนและวสด งานพมพเอกสาร งานประชาสมพนธงานบนทกสถตตาง ๆ และรายงาน 2. งานเทคนค ไดแก งานจดหางานลงทะเบยนงานวเคราะหเลขหม งานจดทาฐานขอมล งานจดเตรยมวสดเพ�อใหบรการ งานทาบตรรายการลงทะเบยนขอมล งานบารงรกษาวสดส�งพมพหนงสอวารสาร หนงสอพมพ ส�ออเลคทรอนคส งานทาบตรดรรชนวารสาร งานจดทากฤตภาค งานเยบเลมวารสาร และงานจดทาแผนภาพ 3. งานบรการ ไดแก บรการผอาน ใหบรการยม-คน บรการตอบคาถาม บรการหนงสอจองบรการรบจองหนงสอบรการ จลสาร กฤตภาค งานจดช�นหนงสอ งานโสตทศนปกรณ งานจดปายนเทศ งานปฐมนเทศการใชหองสมด งานบรการหนงสอ ส�ออเลคทรอนคส และส�งพมพอ�น ๆ ปจจบนหองสมดสวนใหญ ใชวธการดาเนนงานของหองสมดโดยยดหลก หองสมด 3 ด คอ 1. หนงสอด หนงสอ หรอ ส�อการเรยนรท�อยในรปของส�งพมพ ส�ออเลคทรอนกส ส�อมลตมเดย หรอส�ออ�นๆ ตองมเน�อหาท�ด มคณภาพ ไมเปนพษเปนภยตอสงคมประกอบดวย 1) หนงสอหรอส�อการเรยนรท�มคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• เน�อหามสาระ สงเสรมจนตนาการ คณธรรม จรยธรรม • ความถกตองของขอมล เช�อถอได มการอางองถกตอง • มภาพและลายเสนประกอบใหสอดคลองกบเน�อหา • ใชคาท�อานงาย เขาใจงาย

44

บรรณานกรม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวทยทรพยากร. (2555). วสยทศน พนธกจ ศนยวทยทรพยากร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย ปงบประมาณ 2555. สบคนไดจาก http://www.car.chula.ac.th/aboutus/

มหาวทยาลยเชยงใหม. ส านกหอสมด. (2555). รายงานประจ าป 2554 ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม. สบคนไดจาก http://library.cmu.ac.th/cmul/th

โรงเรยนมหดลวทยานสรณ. (2555). รายงานผลการด าเนนงานฝายวทยบรการ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ ปงบประมาณ 2555. นครปฐม: ฝายวทยบรการ.

สรพล ฤทธรวมทรพย. (2542). ปจจยเกอหนนทสงผลใหการพฒนาหองสมดประสบผลส าเรจ. ใน แนวการพฒนาหองสมดเฉลมพระเกยรตกาญจนาภเษก . หนา 49-56. กรงเทพฯ : หนวย ศกษานเทศก กรมสามญศกษา. Maryland State Department of Education. (2000). Standard for school library media programs in Maryland. Baltimore: Maryland State Department of Education.

4544

46  

• มรายการบรรณานกรมท�หอสมดแหงชาตออกให 2) การจดหาหนงสอหรอส�อการเรยนรท�มคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• มนโยบายการจดหา • มคณะกรรมการคดเลอก • มคณะกรรมการจดซ�อ • มมมแนะนาหนงสอด • มการหมนเวยนหนงสอเร�อย ๆ • มการจดทาฐานขอมลหนงสอ • มการสนบสนนส�ออเลคทรอนกส

2. บรรยากาศด บรรยากาศท�เอ�อตอการอานหนงสอ บรการในหองสมดอยางเปนกนเอง สะดวก สบาย ท�สาคญตองประหยดพลงงาน และสะทอนเอกลกษณของชมชนจดสถานท�ใหสะดวกแก ผเขาใช บรรยากาศสวยงาม เพ�อดงดดใหผใชบรการอยากเขาไปอานหนงสอพรอมท�งจดครภณฑใหเหมาะสม เพยงพอ ประกอบดวย

1) บรรยากาศภายในหองสมดด ตองอาศยส�งบงช�ดงน� • บรรยากาศท�วไปด เชน สะอาด โลง โปรง สบาย แสงสวางเพยงพอ ตนไมรมร�น • การจดพ�นนาสนใจ เชน มมหนงสอท�หลากหลาย มมเฟอรนเจอร ปายกากบชดเจน • การจดหนงสอ เชน จดวางหนงสอไดเหมาะสม เขาถงงายใ ชงานสะดวก

2) บรรยากาศภายนอกหองสมดด ตองอาศยส�งบงช�ดงน� • สถานท�เปนเอกเทศ • ชมชนเขาถงสะดวก • มส�งอานวยความสะดวก • อาคารนาสนใจดงดดผใชบรการ เชน ใชสจดบรรยากาศดวยภาพ ตนไม ฯลฯ • พ�นท�ไมคบแคบ จดสดสวนใหเหมาะตอการใชบรการ • พ�นท�ปรบไดตามการใชงาน

3. บรรณารกษด บรรณารกษมความร และมความเปนมออาชพในการปฏบตงานบรรณารกษด ประกอบดวย 1) บรรณารกษมคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• มความรความสามารถในการบรหารจดการหองสมด

47  

• มทกษะในการปฏบตงานในหองสมดด เชน ดานไอท ดานการบรการ และ ดานการจดกจกรรม

2) บรรณารกษมความเปนมออาชพตองอาศยส�งบงช�ดงน� • มกระบวนการและข�นตอนในการทางานในหองสมด • เปนนกจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางตอเน�อง • บรหารจดการความรในรปแบบใหม • เปนนกคด นกพฒนา และนกวางแผนในการใชไอทเพ�อการปฏบตงาน • เปนผประสานเครอขาย • เปนผนาดานบรการใหมๆ • มความภมใจในวชาชพ

3) บรรณารกษมจตบรการตองอาศยส�งบงช�ดงน� มทศนคตเชงบวก ตดตามและปรบตวใหเขากบสงคมไดตลอด มความคดสรางสรรค บคลกภาพด และมความสขในการทางาน

การจดหองสมดควรคานงถง 1. ความสะดวกในการเขาออก ทางเขาออกหองสมดจะตองอยในท�ซ� งผเขาใชจะเขาไปไดโดยสะดวก ถาเปนอาคารเอกเทศกตองจดทางเขาไวดานหนา ไมใชอยดานขางหรอดานหลง ถาเปนหองทางเขาออกกควรอยตรงประตท�ตดทางเดน เจาหนาท�ท�ใหบรการ เชน บรการยมหนงสอ บรการตอบคาถาม ควรอยในท�ซ�งผตดตอจะเขาไปหาไดโดยสะดวก คอใกลทางเขา ทางเดนไปยงช�นหนงสอ หรอหองหนงสอควรเปนชองทางท�กวางพอไมวกวน ไมม โตะ เกาอ� หรอครภณฑอ�น ๆ ขวางทาง 2. สขภาพของผ ใช หองสมดจะตองมแสงสวางเพยงพอ ไมวาจะเปนหองอานหนงสอ หองทางานของเจาหนาท� อากาศถายเทไดสะดวก ไมอบช�น 3. ปราศจากเสยงรบกวน หองสมดเปนสถานท�ท�ตองการความสงบ เพ�อใหผอานมสมาธ หองสมดไมควรอยใกลถนนท�มยวดยานผานไปมามาก ควรมหองประชมท�ปดเสยงไดสนท เวลาจดกจกรรมจะไดไมรบกวนผอาน

46

46  

• มรายการบรรณานกรมท�หอสมดแหงชาตออกให 2) การจดหาหนงสอหรอส�อการเรยนรท�มคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• มนโยบายการจดหา • มคณะกรรมการคดเลอก • มคณะกรรมการจดซ�อ • มมมแนะนาหนงสอด • มการหมนเวยนหนงสอเร�อย ๆ • มการจดทาฐานขอมลหนงสอ • มการสนบสนนส�ออเลคทรอนกส

2. บรรยากาศด บรรยากาศท�เอ�อตอการอานหนงสอ บรการในหองสมดอยางเปนกนเอง สะดวก สบาย ท�สาคญตองประหยดพลงงาน และสะทอนเอกลกษณของชมชนจดสถานท�ใหสะดวกแก ผเขาใช บรรยากาศสวยงาม เพ�อดงดดใหผใชบรการอยากเขาไปอานหนงสอพรอมท�งจดครภณฑใหเหมาะสม เพยงพอ ประกอบดวย

1) บรรยากาศภายในหองสมดด ตองอาศยส�งบงช�ดงน� • บรรยากาศท�วไปด เชน สะอาด โลง โปรง สบาย แสงสวางเพยงพอ ตนไมรมร�น • การจดพ�นนาสนใจ เชน มมหนงสอท�หลากหลาย มมเฟอรนเจอร ปายกากบชดเจน • การจดหนงสอ เชน จดวางหนงสอไดเหมาะสม เขาถงงายใ ชงานสะดวก

2) บรรยากาศภายนอกหองสมดด ตองอาศยส�งบงช�ดงน� • สถานท�เปนเอกเทศ • ชมชนเขาถงสะดวก • มส�งอานวยความสะดวก • อาคารนาสนใจดงดดผใชบรการ เชน ใชสจดบรรยากาศดวยภาพ ตนไม ฯลฯ • พ�นท�ไมคบแคบ จดสดสวนใหเหมาะตอการใชบรการ • พ�นท�ปรบไดตามการใชงาน

3. บรรณารกษด บรรณารกษมความร และมความเปนมออาชพในการปฏบตงานบรรณารกษด ประกอบดวย 1) บรรณารกษมคณภาพ ตองอาศยส�งบงช�ดงน�

• มความรความสามารถในการบรหารจดการหองสมด

47  

• มทกษะในการปฏบตงานในหองสมดด เชน ดานไอท ดานการบรการ และ ดานการจดกจกรรม

2) บรรณารกษมความเปนมออาชพตองอาศยส�งบงช�ดงน� • มกระบวนการและข�นตอนในการทางานในหองสมด • เปนนกจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางตอเน�อง • บรหารจดการความรในรปแบบใหม • เปนนกคด นกพฒนา และนกวางแผนในการใชไอทเพ�อการปฏบตงาน • เปนผประสานเครอขาย • เปนผนาดานบรการใหมๆ • มความภมใจในวชาชพ

3) บรรณารกษมจตบรการตองอาศยส�งบงช�ดงน� มทศนคตเชงบวก ตดตามและปรบตวใหเขากบสงคมไดตลอด มความคดสรางสรรค บคลกภาพด และมความสขในการทางาน

การจดหองสมดควรคานงถง 1. ความสะดวกในการเขาออก ทางเขาออกหองสมดจะตองอยในท�ซ� งผเขาใชจะเขาไปไดโดยสะดวก ถาเปนอาคารเอกเทศกตองจดทางเขาไวดานหนา ไมใชอยดานขางหรอดานหลง ถาเปนหองทางเขาออกกควรอยตรงประตท�ตดทางเดน เจาหนาท�ท�ใหบรการ เชน บรการยมหนงสอ บรการตอบคาถาม ควรอยในท�ซ�งผตดตอจะเขาไปหาไดโดยสะดวก คอใกลทางเขา ทางเดนไปยงช�นหนงสอ หรอหองหนงสอควรเปนชองทางท�กวางพอไมวกวน ไมม โตะ เกาอ� หรอครภณฑอ�น ๆ ขวางทาง 2. สขภาพของผ ใช หองสมดจะตองมแสงสวางเพยงพอ ไมวาจะเปนหองอานหนงสอ หองทางานของเจาหนาท� อากาศถายเทไดสะดวก ไมอบช�น 3. ปราศจากเสยงรบกวน หองสมดเปนสถานท�ท�ตองการความสงบ เพ�อใหผอานมสมาธ หองสมดไมควรอยใกลถนนท�มยวดยานผานไปมามาก ควรมหองประชมท�ปดเสยงไดสนท เวลาจดกจกรรมจะไดไมรบกวนผอาน

4746

48  

4. เชญชวนผอานเขาไปใช หองสมดจะตองจดบรรยากาศใหสวยงาม สะอาดตา เชญชวนใหผอานเขาใชหองสมดของเรา มการประชาสมพนธหนงสอนาอาน กจกรรมสงเสรมการอาน ไมวางส�ง ของเกะกะ รกรงรง ไมกดขวางทางเดน สหองสมดควรเปนสเยนตา เชน สเขยวออน สฟาออน สนวล

หองสมดท�เปดใหคนหลายวยใช อาจจะตองแบงสดสวนสาหรบคนแตละวยไมปะปนกน ม ความตองการตางกน เพราะแตละวยใชหนงสอคนละประเภทกน โดยเฉพาะหองสมดประชาชน ควรมมม หรอหองสาหรบเดกเลก หองสาหรบเดกวยรน หองสาหรบผใหญ หองสมดในตางประเทศ เชนสหรฐอเมรกา มหองสาหรบคนชรา คนตาบอด หรอหองสมดมหาวทยาลยบางแหง แยกสถานท� สาหรบนกศกษาปรญญาตรกบนกศกษาท�เรยนระดบสงข�นไปออกจากกน เพ�อความสะดวกในการใชประโยชนจากบรการของหองสมดมากข�น ในปจจบนปญหาภยธรรมชาตมกเกดข�นบอยคร� ง เชน อทกภย หองสมดไมจาเปนตองอย ช�นลางเสมอไป อาจจดใหอยในช�นบนของอาคารท�มการเขาใชไดสะดวก หรอถาเปนอาคารเอกเทศ ควรจดทาเปนเนนสงเพ�อปองกนปญหาอทกภย

การจดหาทรพยากรหองสมด การจดหาทรพยากรฯ เขาหองสมด ประกอบดวย หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ เอกสาร ส�ออเลกทรอนคส โสตทศนวสด บรรณารกษจะตองคานงถงความตองการของผใช ตรงตามวตถประสงคของหองสมดแตละแหงดวย เชน หองสมดเฉพาะท�ใหบรการการคนควาดานวจยวทยาศาสตรยอมจะตอง มงจดหาทรพยากรฯ ดานวทยาศาสตรใหมากท�สด หองสมดโรงเรยนกยอมจะตองจดหาหนงสอและส�อท�จะสงเสรมการเรยน ตรงตามหลกสตรของโรงเรยน เปนตน ทรพยากรหองสมดในรปแบบตาง ๆ แตละปมผเขยนผลตข�นเปนจานวนมาก ท�มคณภาพสงกม ท�ใชไมไดเลยกม บรรณารกษจาเปนจะตองใชวจารณญาณ เลอกเฟนทรพยากรฯ เหลาน�น นอกจากน�นบรรณารกษจะตองรจกสานกพมพและรานจาหนาย ใครบางเปนผชอบสะสมหนงสอ หนงสอท�หายาก บางเลมจะมอยท�บานผสะสมเทาน�น บางเลมกมคณคาทางประวตศาสตรมากมาย ถาบรรณารกษเปนผรอบรกจะชวยตอบคาถามและชวยคนควาแกผใชบรการไดด

จดทรพยากรหองสมดบรการผใช เม�อหองสมดดาเนนการรวบรวมทรพยากรหองสมด มาใหบรการแกผใชแลว ข�นตอนตอไปกคอ จดทรพยากรหองสมดใหสะดวกแกการใช นอกจากจะจดตามระบบการจดเกบทรพยากรสารนเทศ

49  

ในระบบทศนยมของดวอ� หรอระบบรฐสภาอเมรกน หรออ�น ๆ หลกสาคญกคอมงท�จะใหผใชไดใชประโยชนในการอานการศกษาคนควาไดมากท�สด การจดทรพยากรหองสมด เพ�ออานวยความสะดวกในการเขาถง และการใชของผใชบรการใหสะดวก รวดเรว เปนหนาท�สาคญของบรรณารกษหองสมด ท�จะตองหาวธเพ�อใหหนงสอและส�อถงมอ ผใชไดเรวท�สด

การจดทรพยากรสารนเทศมหลกเกณฑโดยท�วๆไป ดงน� 1. ใหผใชมความสะดวก การจดหนงสอตองจดในระบบช�นเปด (Open Shelves) ถาเปนตหนงสอตองเปดใหผอานหยบใชไดเอง การใหผใชบรการหยบหนงสอและเลอกหนงสอไดเองทาใหผใชไดรบความสะดวกสบาย รสกใกลชดกบหนงสอมากข�น 2. นกถงการใชเปนสาคญ ทรพยากรหองสมด โดยเฉพาะหนงสอท�มผใชมาก ควรอยในท�ซ�งผอานเขาไปถงไดงาย 3. จดทาระบบสบคนทรพยากรสารนเทศท�จดไวแลวไดสะดวก บรรณารกษจดทาขอมลของ ทรพยากรประเภทตางๆท�จดบรการในหองสมดใหผใชบรการไดสบคนไดโดยสะดวก ไมวาจะเปน รปบตรรายการ หรอจดทาฐานขอมล ใหผใชไดสบคนทรพยากรในคอมพวเตอร

การเกบรกษาทรพยากรสารนเทศ ทรพยากรสารนเทศในหองสมดมไวเพ�อบรการแกผใชหองสมด บรรณารกษตองรกษาทรพยากรเหลาน�นไมใหสญหาย และเสยหายไปโดยไมมเหตอนควร ทรพยากรท�มผใชมากกอาจสกหรอไดตามกาลเวลา และจานวนผใชบรการ ส�งท�จะทาใหทรพยากรสารนเทศในหองสมดเสยหาย มปจจยหลายอยาง เชน ความช�น แสงแดด ตวแมลง ไฟ ความรอนเกนไป ควรปรบอณหภมในการรกษาทรพยากรสารนเทศในหองสมดใหคงทน ดวยการตดเคร�องปรบอากาศ

48

48  

4. เชญชวนผอานเขาไปใช หองสมดจะตองจดบรรยากาศใหสวยงาม สะอาดตา เชญชวนใหผอานเขาใชหองสมดของเรา มการประชาสมพนธหนงสอนาอาน กจกรรมสงเสรมการอาน ไมวางส�ง ของเกะกะ รกรงรง ไมกดขวางทางเดน สหองสมดควรเปนสเยนตา เชน สเขยวออน สฟาออน สนวล

หองสมดท�เปดใหคนหลายวยใช อาจจะตองแบงสดสวนสาหรบคนแตละวยไมปะปนกน ม ความตองการตางกน เพราะแตละวยใชหนงสอคนละประเภทกน โดยเฉพาะหองสมดประชาชน ควรมมม หรอหองสาหรบเดกเลก หองสาหรบเดกวยรน หองสาหรบผใหญ หองสมดในตางประเทศ เชนสหรฐอเมรกา มหองสาหรบคนชรา คนตาบอด หรอหองสมดมหาวทยาลยบางแหง แยกสถานท� สาหรบนกศกษาปรญญาตรกบนกศกษาท�เรยนระดบสงข�นไปออกจากกน เพ�อความสะดวกในการใชประโยชนจากบรการของหองสมดมากข�น ในปจจบนปญหาภยธรรมชาตมกเกดข�นบอยคร� ง เชน อทกภย หองสมดไมจาเปนตองอย ช�นลางเสมอไป อาจจดใหอยในช�นบนของอาคารท�มการเขาใชไดสะดวก หรอถาเปนอาคารเอกเทศ ควรจดทาเปนเนนสงเพ�อปองกนปญหาอทกภย

การจดหาทรพยากรหองสมด การจดหาทรพยากรฯ เขาหองสมด ประกอบดวย หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ เอกสาร ส�ออเลกทรอนคส โสตทศนวสด บรรณารกษจะตองคานงถงความตองการของผใช ตรงตามวตถประสงคของหองสมดแตละแหงดวย เชน หองสมดเฉพาะท�ใหบรการการคนควาดานวจยวทยาศาสตรยอมจะตอง มงจดหาทรพยากรฯ ดานวทยาศาสตรใหมากท�สด หองสมดโรงเรยนกยอมจะตองจดหาหนงสอและส�อท�จะสงเสรมการเรยน ตรงตามหลกสตรของโรงเรยน เปนตน ทรพยากรหองสมดในรปแบบตาง ๆ แตละปมผเขยนผลตข�นเปนจานวนมาก ท�มคณภาพสงกม ท�ใชไมไดเลยกม บรรณารกษจาเปนจะตองใชวจารณญาณ เลอกเฟนทรพยากรฯ เหลาน�น นอกจากน�นบรรณารกษจะตองรจกสานกพมพและรานจาหนาย ใครบางเปนผชอบสะสมหนงสอ หนงสอท�หายาก บางเลมจะมอยท�บานผสะสมเทาน�น บางเลมกมคณคาทางประวตศาสตรมากมาย ถาบรรณารกษเปนผรอบรกจะชวยตอบคาถามและชวยคนควาแกผใชบรการไดด

จดทรพยากรหองสมดบรการผใช เม�อหองสมดดาเนนการรวบรวมทรพยากรหองสมด มาใหบรการแกผใชแลว ข�นตอนตอไปกคอ จดทรพยากรหองสมดใหสะดวกแกการใช นอกจากจะจดตามระบบการจดเกบทรพยากรสารนเทศ

49  

ในระบบทศนยมของดวอ� หรอระบบรฐสภาอเมรกน หรออ�น ๆ หลกสาคญกคอมงท�จะใหผใชไดใชประโยชนในการอานการศกษาคนควาไดมากท�สด การจดทรพยากรหองสมด เพ�ออานวยความสะดวกในการเขาถง และการใชของผใชบรการใหสะดวก รวดเรว เปนหนาท�สาคญของบรรณารกษหองสมด ท�จะตองหาวธเพ�อใหหนงสอและส�อถงมอ ผใชไดเรวท�สด

การจดทรพยากรสารนเทศมหลกเกณฑโดยท�วๆไป ดงน� 1. ใหผใชมความสะดวก การจดหนงสอตองจดในระบบช�นเปด (Open Shelves) ถาเปนตหนงสอตองเปดใหผอานหยบใชไดเอง การใหผใชบรการหยบหนงสอและเลอกหนงสอไดเองทาใหผใชไดรบความสะดวกสบาย รสกใกลชดกบหนงสอมากข�น 2. นกถงการใชเปนสาคญ ทรพยากรหองสมด โดยเฉพาะหนงสอท�มผใชมาก ควรอยในท�ซ�งผอานเขาไปถงไดงาย 3. จดทาระบบสบคนทรพยากรสารนเทศท�จดไวแลวไดสะดวก บรรณารกษจดทาขอมลของ ทรพยากรประเภทตางๆท�จดบรการในหองสมดใหผใชบรการไดสบคนไดโดยสะดวก ไมวาจะเปน รปบตรรายการ หรอจดทาฐานขอมล ใหผใชไดสบคนทรพยากรในคอมพวเตอร

การเกบรกษาทรพยากรสารนเทศ ทรพยากรสารนเทศในหองสมดมไวเพ�อบรการแกผใชหองสมด บรรณารกษตองรกษาทรพยากรเหลาน�นไมใหสญหาย และเสยหายไปโดยไมมเหตอนควร ทรพยากรท�มผใชมากกอาจสกหรอไดตามกาลเวลา และจานวนผใชบรการ ส�งท�จะทาใหทรพยากรสารนเทศในหองสมดเสยหาย มปจจยหลายอยาง เชน ความช�น แสงแดด ตวแมลง ไฟ ความรอนเกนไป ควรปรบอณหภมในการรกษาทรพยากรสารนเทศในหองสมดใหคงทน ดวยการตดเคร�องปรบอากาศ

4948

51  

มาตรฐานวชาชพ

นางวระวรรณ วรรณโท

ความหมาย มาตรฐาน (Standard) คอ ขอกาหนดใหพงปฏบตตามเพ�อใหเกดผลสมฤทธ� ตามท�ตองการ มาตรฐานหองสมด คอ เกณฑหรอขอกาหนดในการดาเนนงานหองสมด หรอศนยสารนเทศท�จดทาโดยบรรณารกษ นกวชาการ บคคลท�เก�ยวของ เพ�อใหหองสมดหรอศนยสารนเทศสามารถนาไปฏบตใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตามตองการ แนวคดท�วไปของมาตรฐานวชาชพ มาตรฐานวชาชพเปนเคร�องมอวดประสทธภาพขององคกร บคคล และบรการใหความพงพอใจแกผใช มาตรฐานมหลายอยาง สาหรบหองสมดแตละประเภทและแตละสวน กจกรรม ทรพยากร และบรการของหองสมด สมาคมวชาชพตองหาวธท�เหมาะสมกบบรบทของสงคม และพฒนาการดานตาง ๆ ท�เก�ยวของ ศกษาสารวจสถานการณเพ�อประกอบการสรางมาตรฐานแตละอยางแตละประเภทของหองสมดข�นมา เพ�อใชเปนเคร�องมอพฒนาและประเมนคณภาพ มาตรฐานท�มประสทธภาพควรเปนมาตรฐานท�ปฏบตได และสอดคลองกบบรบทของสงคมและไมสามารถปฏบตไดส�งท�เรยกวามาตรฐานน�น ในเวลาตอมามกเรยกกนวา คมอ (Guidelines) หรอเอกสารช�แนวทางในการดาเนนงาน ความสาคญของการมมาตรฐานวชาชพ จตสานกของผประกอบวชาชพโดยท�วไปอยท�การสรางผลงานและบรการผใชผลงานใหไดด ตามกาหนดกฏเกณฑท�ตนเหนชอบ และตามท�พจารณาจากความพอใจของผใช บคคลท�ประกอบวชาชพเดยวกนมกจะรวมกนเปนกลม เพ�อกาหนดกฏเกณฑท�ไดจากความคดและประสบการณของหลาย ๆ คนรวมกน พวกชางสมยโบราณในสมยประเทศองกฤษรวมตวกนเปนสงคมอาชพ พวกชางตาง ๆ ของไทยต�งแตสมยอยธยา มกอยรวมกนเปนกลมเรยกวา ปา เชน ปาผา ทาการทอผา เม�อตนกรงรตนโกสนทรพวกชางมกทาตามแบบอยางอยธยา อยกนเปนกลมเรยกวา บานชาง เชน บานบาตร มอาชพทาบาตร บานดอกไม มอาชพทาพล ดอกไมไฟ ผประกอบวชาชพบรรณารกษศาสตรกรวมตวกนเปนสมาคม นอกจากเพ�อสรางความสามคคและสงเคราะหกนและกนแลว วตถประสงคสาคญอกขอหน�งคอ พฒนาวชาชพและสถาบน เพ�อใหมคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลท�งในดานผลงานและบรการสงคม เพ�อใหบรรลเปาหมายน� สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงสรางเกณฑมาตรฐานเปนตวกาหนด

52  

ประสทธภาพ และสรางจรรยาบรรณควบคมผประกอบวชาชพ เปนการใหความม�นใจแกสงคมวา บรการวชาชพ มข�นเพ�อประโยชนของสงคมอยางแทจรง ขอบเขตและความครอบคลมของมาตรฐาน เอกสารขององคการศกษาฯ สหประชาชาต ช�แนะวา มาตรฐานควรครอบคลมหองสมดทกประเภท โดยจดใหมมาตรฐานเฉพาะสาหรบหองสมดแตละประเภท ใหมเกณฑมาตรฐาน (คมอหรอเอกสารช�แนะแนวทาง) สาหรบบคลากรในหองสมด และหนวยงานของรฐซ�งเปนตนสงกด ควรนาไปปฏบตเพ�อใหผใชบรการมความพอใจและไดรบประโยชนสงสด ภายในมาตรฐานแตละหองสมดควรระบ เร� องสาคญท�เปนหลกในการทาใหบรการมประสทธภาพ เชน ลกษณะของบรการ กลมเปาหมายทรพยากรสารสนเทศ อาคาร สถานท� ครภณฑ วสดอปกรณ บคลากร งบประมาณ เพ�อใหสามารถปฏบตไดจรง เกณฑมาตรฐานควรกาหนดไวเปนข�นต�า สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และกรณแวดลอมของแตละสถาบน ความรบผดชอบทางวทยาการและมาตรฐาน ความรบผดชอบทางวทยาการตอสงคมของบรรณารกษแตละคน และของหองสมด ศนยสารนเทศแตละแหง ไดมความตระหนก ความคดรเร� ม และการปฏบตกนมาต�งแตแรกเร�มมหองสมด ในสมยอาณาจกรอสซเรยและบาบโลเนย เนนความจาเปนท�บรรณารกษตองมความรท�งในทางหนงสอ เทคนคในการจดหองสมด และการใชเทคโนโลยสมยใหมเพ�อใหบรการมประสทธภาพมากท�สด เปนเร�องท�บรรณารกษแตละคน หองสมดแตละแหงจะดาเนนการ ดงน�นระดบความสามารถในการดาเนนการ และการไดรบการสนบสนนจากรฐบาล และองคกรท�เก�ยวของข�นอยกบแตละชมชน แตละสงคม พฒนาการของบรรณารกษและหองสมดจงไมเทากน เกดผลตอประสทธภาพของบรการตางคนตางหองสมด ในแตละประเทศไดกาหนดเกณฑมาตรฐานของตน และในการนาเกณฑมาตรฐานลงสการปฏบตกมปญหาและดาเนนการตามลาพงไดยาก สมาคมวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร จงไดคดรเร�มใหมการสรางมาตรฐานซ�งบรรณารกษทกคน และหองสมดทกแหงจะนาไปปฏบตหรอประยกตใชได เชน มาตรฐานท�กาหนดโดยสมาคมหองสมดอเมรกน เพ�อใชในสหรฐอเมรกา มาตรฐานท�กาหนดโดยสมาคมหองสมดองกฤษ เพ�อใชในองกฤษ เม�อมการจดต� งสหพนธระหวางประเทศวาดวยสมาคมและสถาบนหองสมดข�นแลว สหพนธกกาหนดใหมคณะทางานเพ�อวางเกณฑมาตรฐานหลายอยางสาหรบการพจารณาใชรวมกนในนานาประเทศ การมเกณฑมาตรฐานระดบประเทศเปนแนวทางการพฒนา และการประเมนผลของประสทธภาพดานตาง ๆ ของบรรณารกษและหองสมดทกประเภท จงเปนเร�องจาเปนท�สมาคมหองสมดแตละประเทศตองรบเปนอกภารกจหน�ง

50

51  

มาตรฐานวชาชพ

นางวระวรรณ วรรณโท

ความหมาย มาตรฐาน (Standard) คอ ขอกาหนดใหพงปฏบตตามเพ�อใหเกดผลสมฤทธ� ตามท�ตองการ มาตรฐานหองสมด คอ เกณฑหรอขอกาหนดในการดาเนนงานหองสมด หรอศนยสารนเทศท�จดทาโดยบรรณารกษ นกวชาการ บคคลท�เก�ยวของ เพ�อใหหองสมดหรอศนยสารนเทศสามารถนาไปฏบตใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตามตองการ แนวคดท�วไปของมาตรฐานวชาชพ มาตรฐานวชาชพเปนเคร�องมอวดประสทธภาพขององคกร บคคล และบรการใหความพงพอใจแกผใช มาตรฐานมหลายอยาง สาหรบหองสมดแตละประเภทและแตละสวน กจกรรม ทรพยากร และบรการของหองสมด สมาคมวชาชพตองหาวธท�เหมาะสมกบบรบทของสงคม และพฒนาการดานตาง ๆ ท�เก�ยวของ ศกษาสารวจสถานการณเพ�อประกอบการสรางมาตรฐานแตละอยางแตละประเภทของหองสมดข�นมา เพ�อใชเปนเคร�องมอพฒนาและประเมนคณภาพ มาตรฐานท�มประสทธภาพควรเปนมาตรฐานท�ปฏบตได และสอดคลองกบบรบทของสงคมและไมสามารถปฏบตไดส�งท�เรยกวามาตรฐานน�น ในเวลาตอมามกเรยกกนวา คมอ (Guidelines) หรอเอกสารช�แนวทางในการดาเนนงาน ความสาคญของการมมาตรฐานวชาชพ จตสานกของผประกอบวชาชพโดยท�วไปอยท�การสรางผลงานและบรการผใชผลงานใหไดด ตามกาหนดกฏเกณฑท�ตนเหนชอบ และตามท�พจารณาจากความพอใจของผใช บคคลท�ประกอบวชาชพเดยวกนมกจะรวมกนเปนกลม เพ�อกาหนดกฏเกณฑท�ไดจากความคดและประสบการณของหลาย ๆ คนรวมกน พวกชางสมยโบราณในสมยประเทศองกฤษรวมตวกนเปนสงคมอาชพ พวกชางตาง ๆ ของไทยต�งแตสมยอยธยา มกอยรวมกนเปนกลมเรยกวา ปา เชน ปาผา ทาการทอผา เม�อตนกรงรตนโกสนทรพวกชางมกทาตามแบบอยางอยธยา อยกนเปนกลมเรยกวา บานชาง เชน บานบาตร มอาชพทาบาตร บานดอกไม มอาชพทาพล ดอกไมไฟ ผประกอบวชาชพบรรณารกษศาสตรกรวมตวกนเปนสมาคม นอกจากเพ�อสรางความสามคคและสงเคราะหกนและกนแลว วตถประสงคสาคญอกขอหน�งคอ พฒนาวชาชพและสถาบน เพ�อใหมคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลท�งในดานผลงานและบรการสงคม เพ�อใหบรรลเปาหมายน� สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงสรางเกณฑมาตรฐานเปนตวกาหนด

52  

ประสทธภาพ และสรางจรรยาบรรณควบคมผประกอบวชาชพ เปนการใหความม�นใจแกสงคมวา บรการวชาชพ มข�นเพ�อประโยชนของสงคมอยางแทจรง ขอบเขตและความครอบคลมของมาตรฐาน เอกสารขององคการศกษาฯ สหประชาชาต ช�แนะวา มาตรฐานควรครอบคลมหองสมดทกประเภท โดยจดใหมมาตรฐานเฉพาะสาหรบหองสมดแตละประเภท ใหมเกณฑมาตรฐาน (คมอหรอเอกสารช�แนะแนวทาง) สาหรบบคลากรในหองสมด และหนวยงานของรฐซ�งเปนตนสงกด ควรนาไปปฏบตเพ�อใหผใชบรการมความพอใจและไดรบประโยชนสงสด ภายในมาตรฐานแตละหองสมดควรระบ เร� องสาคญท�เปนหลกในการทาใหบรการมประสทธภาพ เชน ลกษณะของบรการ กลมเปาหมายทรพยากรสารสนเทศ อาคาร สถานท� ครภณฑ วสดอปกรณ บคลากร งบประมาณ เพ�อใหสามารถปฏบตไดจรง เกณฑมาตรฐานควรกาหนดไวเปนข�นต�า สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และกรณแวดลอมของแตละสถาบน ความรบผดชอบทางวทยาการและมาตรฐาน ความรบผดชอบทางวทยาการตอสงคมของบรรณารกษแตละคน และของหองสมด ศนยสารนเทศแตละแหง ไดมความตระหนก ความคดรเร� ม และการปฏบตกนมาต�งแตแรกเร�มมหองสมด ในสมยอาณาจกรอสซเรยและบาบโลเนย เนนความจาเปนท�บรรณารกษตองมความรท�งในทางหนงสอ เทคนคในการจดหองสมด และการใชเทคโนโลยสมยใหมเพ�อใหบรการมประสทธภาพมากท�สด เปนเร�องท�บรรณารกษแตละคน หองสมดแตละแหงจะดาเนนการ ดงน�นระดบความสามารถในการดาเนนการ และการไดรบการสนบสนนจากรฐบาล และองคกรท�เก�ยวของข�นอยกบแตละชมชน แตละสงคม พฒนาการของบรรณารกษและหองสมดจงไมเทากน เกดผลตอประสทธภาพของบรการตางคนตางหองสมด ในแตละประเทศไดกาหนดเกณฑมาตรฐานของตน และในการนาเกณฑมาตรฐานลงสการปฏบตกมปญหาและดาเนนการตามลาพงไดยาก สมาคมวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร จงไดคดรเร�มใหมการสรางมาตรฐานซ�งบรรณารกษทกคน และหองสมดทกแหงจะนาไปปฏบตหรอประยกตใชได เชน มาตรฐานท�กาหนดโดยสมาคมหองสมดอเมรกน เพ�อใชในสหรฐอเมรกา มาตรฐานท�กาหนดโดยสมาคมหองสมดองกฤษ เพ�อใชในองกฤษ เม�อมการจดต� งสหพนธระหวางประเทศวาดวยสมาคมและสถาบนหองสมดข�นแลว สหพนธกกาหนดใหมคณะทางานเพ�อวางเกณฑมาตรฐานหลายอยางสาหรบการพจารณาใชรวมกนในนานาประเทศ การมเกณฑมาตรฐานระดบประเทศเปนแนวทางการพฒนา และการประเมนผลของประสทธภาพดานตาง ๆ ของบรรณารกษและหองสมดทกประเภท จงเปนเร�องจาเปนท�สมาคมหองสมดแตละประเทศตองรบเปนอกภารกจหน�ง

5150

53  

ความสาคญของมาตรฐานหองสมด มาตรฐานหองสมดมความสาคญตอการดาเนนงานหองสมด หรองานบรการสารนเทศ เพราะเปนส�งท�เอ�อใหองคประกอบภายในระบบหองสมดเช�อมโยงและทางานรวมกนไดดวยด ท�งงานเทคนคท�วาดวยการลงรายการทางบรรณานกรม วสดสารนเทศ การใหหวเร�อง และคาสาคญชวยคน หากใชมาตรฐานทางเทคนครวมกน จะทาใหมการแลกเปล�ยนขอมลระหวางกนเปนไปดวยความสะดวก สงผลใหหองสมดแตละแหงสามารถยกระดบประสทธภาพของการบรการ ใหสนองความตองการของผใชแตละกลมแตละคนไดผลเปนท�พอใจ ท�งยงกอใหเกดพฒนาการตาง ๆ ตามเปาหมายท�กาหนดข�น นอกจากน�มาตรฐานหองสมดยงอาจใชเปนคมอในการฝกอบรม หรอใชเปนหลกใหผปฏบตงานถอปฏบต ใชปรบปรงหองสมดเดมใหดข�น รวมท�งใชเปนเกณฑสาหรบวดหรอประเมนผลการดาเนนงานหองสมดไดอกดวย การสรางมาตรฐานหองสมด การสรางมาตรฐานหองสมดหรอมาตรฐานใด ๆ กตาม มวธดาเนนการในลกษณะเดยวกน องคกรระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานเปนองคกรท�มประเทศสมาชกจานวนมากและเปนท�รจกกนแพรหลาย ไดกาหนดแนวปฏบตหรอข�นตอนในการดาเนนการสรางมาตรฐานไว 3 ข�นตอน คอ ข�นตอนท� 1 ข�นวางแผน จะรางมาตรฐานเก�ยวกบเร�องอะไร มขอเสนอแนะอยางไรบาง มประโยชนตอสวนรวมอยางไร มผลกระทบอยางไร ข�นตอนท� 2 ข�นพฒนา จดทามาตรฐานและสงรางน�นเสนอตอคณะกรรมการท�รบผดชอบ เพ�อพจารณาลงมตยอมรบหรอปรบแก

ข�นตอนท� 3 ตรวจรบราง เสนอรางท�ปรบแกแลวไปยงคณะกรรมการท�สงข�นไปเพ�อตรวจรบรางและยอมรบมาตรฐาน จดพมพ และประกาศตอไป องคกร/สถาบนท�ประสงคจะสรางมาตรฐานหองสมดอาจดาเนนการตามข�นตอนตาง ๆ ดงน�

1. แตงต�งคณะกรรมการมาตรฐาน ในการสรางมาตรฐานจะตองมคณะบคคลดาเนนการโดยแตงต�งเปนคณะกรรมการ/

คณะทางาน ซ�งประกอบไปดวยผทรงคณวฒทางวชาการและวชาชพเปนท�ปรกษา และผแทนจากองคกร ท�จะรวมใชมาตรฐานหรอท�เก�ยวของควบคมดแลเร�องน�น ๆ รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน

2. ศกษาขอมลในเร�องท�จะสรางมาตรฐาน เพ�อใหมขอมลท�ถกตองเปนปจจบน เปนการสงผลดตอมาตรฐานท�จะสรางข�น ควร

54  

ศกษาหาความรเพ�มเตมในหวขอเร�องท�จะสรางมาตรฐาน เพ�อใหไดสาระท�ถกตองตามหลกวชาการ ทนสมย เกดประโยชนและนาไปใชกบกลมเปาหมายไดจรง ควรคานงถงความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และระบบสารนเทศทางวชาการแหงชาต เพ�อจะไดเปนไปในทศทาง นโยบาย และเปาหมายของประเทศในภาพรวม และควรนามาตรฐานหองสมดท�องคกรอ�น ๆ ไดเคยจดทาไวกอน ท�งมาตรฐานหองสมดในประเทศและตางประเทศมาศกษา

3. จดทารางมาตรฐาน การจดทารางขอกาหนดตาง ๆ ในมาตรฐาน ควรคานงถงการใชภาษาท�กะทดรดและชดเจน เขาใจงาย ถกตองตามหลกวชา และมสาระครบถวน ควรมขอความในเชงปรมาณดวย เพ�อเปนประโยชนในการนาไปใชวดประเมนและตดสนใจ 4. พจารณารางมาตรฐาน มาตรฐานท�จดรางข�นควรเชญผทรงคณวฒภายนอกหรอบคคลท�เก�ยวของมารวมพจารณาตามความเหมาะสม โดยเชญประชมหรอเวยนเสนอรางมาตรฐานเพ�อขอความคดเหน ท�งน�หากบคคลหรอองคกรท�เก�ยวของเขามสวนรวมพจารณาดวยจะเกดประโยชนสงสด เพราะจะเกดการยอมรบเกณฑ ท�กาหนดในมาตรฐานน�น 5. จดพมพ ประกาศใช และเผยแพร นาเสนอมาตรฐานท�ผานการพจารณาโดยรอบคอบแลว ใหบคคลหรอองคกรระดบสงท� ควบคมดแลหองสมดน�น ๆ เปนผลงนามประกาศใช แลวเผยแพรไปยงองคกรและหองสมดอ�น ๆ ท�เก�ยวของเพ�อใชประโยชนตอไป

6. การปรบปรงมาตรฐาน มาตรฐานเปนส�งท�สรางข�นจากพ�นฐานพฒนาการดานตาง ๆ ทางเศรษฐกจ วทยาศาสตร และเทคโนโลย สงคม และการศกษา ดงน�นจงเปล�ยนแปลงไดเม�อมการเปล�ยนแปลงดานตาง ๆ ดงกลาว การกาหนดมาตรฐานใหม กาหนดกนวา ควรปรบปรงในชวง 10-15 ป ความเปนมาของแผนกมาตรฐานหองสมด สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ การวางมาตรฐานหองสมด ถอวาเปนกจกรรมท�สาคญย�งของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดรวมมอกบหนวยงานท�เก�ยวของวางมาตรฐานหองสมดตาง ๆ คอ หองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดเฉพาะ และหองสมดมหาวทยาลย เพ�อใหหนวยงานตาง ๆ ท�งหนวยราชการและเอกชนไดยดเปนหลกในการจดต�งหองสมด การวางมาตรฐานสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดแนวทางจากมาตรฐานหองสมดสากล และนามาปรบใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

52

53  

ความสาคญของมาตรฐานหองสมด มาตรฐานหองสมดมความสาคญตอการดาเนนงานหองสมด หรองานบรการสารนเทศ เพราะเปนส�งท�เอ�อใหองคประกอบภายในระบบหองสมดเช�อมโยงและทางานรวมกนไดดวยด ท�งงานเทคนคท�วาดวยการลงรายการทางบรรณานกรม วสดสารนเทศ การใหหวเร�อง และคาสาคญชวยคน หากใชมาตรฐานทางเทคนครวมกน จะทาใหมการแลกเปล�ยนขอมลระหวางกนเปนไปดวยความสะดวก สงผลใหหองสมดแตละแหงสามารถยกระดบประสทธภาพของการบรการ ใหสนองความตองการของผใชแตละกลมแตละคนไดผลเปนท�พอใจ ท�งยงกอใหเกดพฒนาการตาง ๆ ตามเปาหมายท�กาหนดข�น นอกจากน�มาตรฐานหองสมดยงอาจใชเปนคมอในการฝกอบรม หรอใชเปนหลกใหผปฏบตงานถอปฏบต ใชปรบปรงหองสมดเดมใหดข�น รวมท�งใชเปนเกณฑสาหรบวดหรอประเมนผลการดาเนนงานหองสมดไดอกดวย การสรางมาตรฐานหองสมด การสรางมาตรฐานหองสมดหรอมาตรฐานใด ๆ กตาม มวธดาเนนการในลกษณะเดยวกน องคกรระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานเปนองคกรท�มประเทศสมาชกจานวนมากและเปนท�รจกกนแพรหลาย ไดกาหนดแนวปฏบตหรอข�นตอนในการดาเนนการสรางมาตรฐานไว 3 ข�นตอน คอ ข�นตอนท� 1 ข�นวางแผน จะรางมาตรฐานเก�ยวกบเร�องอะไร มขอเสนอแนะอยางไรบาง มประโยชนตอสวนรวมอยางไร มผลกระทบอยางไร ข�นตอนท� 2 ข�นพฒนา จดทามาตรฐานและสงรางน�นเสนอตอคณะกรรมการท�รบผดชอบ เพ�อพจารณาลงมตยอมรบหรอปรบแก

ข�นตอนท� 3 ตรวจรบราง เสนอรางท�ปรบแกแลวไปยงคณะกรรมการท�สงข�นไปเพ�อตรวจรบรางและยอมรบมาตรฐาน จดพมพ และประกาศตอไป องคกร/สถาบนท�ประสงคจะสรางมาตรฐานหองสมดอาจดาเนนการตามข�นตอนตาง ๆ ดงน�

1. แตงต�งคณะกรรมการมาตรฐาน ในการสรางมาตรฐานจะตองมคณะบคคลดาเนนการโดยแตงต�งเปนคณะกรรมการ/

คณะทางาน ซ�งประกอบไปดวยผทรงคณวฒทางวชาการและวชาชพเปนท�ปรกษา และผแทนจากองคกร ท�จะรวมใชมาตรฐานหรอท�เก�ยวของควบคมดแลเร�องน�น ๆ รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน

2. ศกษาขอมลในเร�องท�จะสรางมาตรฐาน เพ�อใหมขอมลท�ถกตองเปนปจจบน เปนการสงผลดตอมาตรฐานท�จะสรางข�น ควร

54  

ศกษาหาความรเพ�มเตมในหวขอเร�องท�จะสรางมาตรฐาน เพ�อใหไดสาระท�ถกตองตามหลกวชาการ ทนสมย เกดประโยชนและนาไปใชกบกลมเปาหมายไดจรง ควรคานงถงความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และระบบสารนเทศทางวชาการแหงชาต เพ�อจะไดเปนไปในทศทาง นโยบาย และเปาหมายของประเทศในภาพรวม และควรนามาตรฐานหองสมดท�องคกรอ�น ๆ ไดเคยจดทาไวกอน ท�งมาตรฐานหองสมดในประเทศและตางประเทศมาศกษา

3. จดทารางมาตรฐาน การจดทารางขอกาหนดตาง ๆ ในมาตรฐาน ควรคานงถงการใชภาษาท�กะทดรดและชดเจน เขาใจงาย ถกตองตามหลกวชา และมสาระครบถวน ควรมขอความในเชงปรมาณดวย เพ�อเปนประโยชนในการนาไปใชวดประเมนและตดสนใจ 4. พจารณารางมาตรฐาน มาตรฐานท�จดรางข�นควรเชญผทรงคณวฒภายนอกหรอบคคลท�เก�ยวของมารวมพจารณาตามความเหมาะสม โดยเชญประชมหรอเวยนเสนอรางมาตรฐานเพ�อขอความคดเหน ท�งน�หากบคคลหรอองคกรท�เก�ยวของเขามสวนรวมพจารณาดวยจะเกดประโยชนสงสด เพราะจะเกดการยอมรบเกณฑ ท�กาหนดในมาตรฐานน�น 5. จดพมพ ประกาศใช และเผยแพร นาเสนอมาตรฐานท�ผานการพจารณาโดยรอบคอบแลว ใหบคคลหรอองคกรระดบสงท� ควบคมดแลหองสมดน�น ๆ เปนผลงนามประกาศใช แลวเผยแพรไปยงองคกรและหองสมดอ�น ๆ ท�เก�ยวของเพ�อใชประโยชนตอไป

6. การปรบปรงมาตรฐาน มาตรฐานเปนส�งท�สรางข�นจากพ�นฐานพฒนาการดานตาง ๆ ทางเศรษฐกจ วทยาศาสตร และเทคโนโลย สงคม และการศกษา ดงน�นจงเปล�ยนแปลงไดเม�อมการเปล�ยนแปลงดานตาง ๆ ดงกลาว การกาหนดมาตรฐานใหม กาหนดกนวา ควรปรบปรงในชวง 10-15 ป ความเปนมาของแผนกมาตรฐานหองสมด สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ การวางมาตรฐานหองสมด ถอวาเปนกจกรรมท�สาคญย�งของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดรวมมอกบหนวยงานท�เก�ยวของวางมาตรฐานหองสมดตาง ๆ คอ หองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดเฉพาะ และหองสมดมหาวทยาลย เพ�อใหหนวยงานตาง ๆ ท�งหนวยราชการและเอกชนไดยดเปนหลกในการจดต�งหองสมด การวางมาตรฐานสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดแนวทางจากมาตรฐานหองสมดสากล และนามาปรบใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

5352

55  

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดดาเนนการเก�ยวกบมาตรฐานหองสมดต�งแต พ.ศ. 2497-2556 แบงเปนชวง 6 ทศวรรษ ดงน� ทศวรรษท� 1 แรกเร�มยงไมมมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2497-2506) สมาคมหองสมดฯ ยงไมมการจดทามาตรฐานของหองสมด

ทศรรษท� 2 ขบเคล�อนมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2507-2516) เร�มมการขบเคล�อนมาตรฐานหองสมด เม�อ พ.ศ. 2508 โดยสมาคมหองสมดแหงประเทศ

ไทยฯ รวมกบวเทศสหการ กระทรวงพฒนาการแหงชาต จดทาแผนพฒนาและหองสมดตาง ๆ รวมท�งมาตรฐานการสอนวชาบรรณารกษศาสตร ไดกาหนดมาตรฐานหองสมดเฉพาะ มาตรฐานหองสมดประชาชน มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลยและวทยาลย มาตรฐานหองสมดโรงเรยนประถมศกษา มาตรฐานหองสมดโรงเรยนมธยมศกษา มาตรฐานหองสมดในสถานฝกหดคร พ.ศ. 2516 กระทรวงศกษาธการ ไดแตงต�งคณะกรรมการวางมาตรฐานข�นต�าของโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษา โดยกรมการฝกหดคร ไดจดโครงการ “ปรบปรงหองสมดวทยาลยครใหไดมาตรฐาน” เพ�อวางเกณฑมาตรฐานหองสมด

ทศวรรษท� 3 เร�มสงเสรมมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2517-2526) มการสงเสรมพฒนาหองสมดตามเกณฑมาตรฐานกอนท�จะมแผนกมาตรฐานเพ�อ

ดาเนนการเก�ยวกบมาตรฐานโดยเฉพาะ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดเร�มกจกรรมท�สงเสรมการพฒนาหองสมดในการเขาสเกณฑมาตรฐานข�นต�า ประกอบดวย 1. การคดเลอกหองสมดดเดน

พ.ศ. 2517 สมาคมหองสมดฯ เร� มโครงการคดเลอกหองสมดดเดน โดยจดต�งคณะกรรมการคดเลอกฯ มการกาหนดหลกเกณฑ วธดาเนนการ และรางวล มการคดเลอกหองสมดโรงเรยนกอน เน�องจากมจานวนมากกวาหองสมดประเภทอ�น และตอมาไดขยายการคดเลอกหองสมดดเดนประเภทหองสมดประชาชน พ.ศ. 2518 และพ.ศ. 2519 ขยายไปยงหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2525 ไดขยายไปยงหองสมดสถานศกษาสงกดกรมอาชวศกษา

2. การจดสปดาหหองสมด เปนการสงเสรมพฒนาการหองสมด โดยการเปดหองสมดใหผใชบรการ ผบรหาร

และบคคลท�วไปรจกและเหนลกษณะกจกรรม โดยการเขารวมกจกรรม สงเสรมความเขาใจ และตระหนก

56  

ในคณคาของหองสมด สมาคมหองสมดฯ ไดรเร�มกจกรรมน� เม�อ พ.ศ. 2519 โดยขอใหหองสมดทกแหงท�วประเทศจดข�นในหองสมด โดยสวนใหญจะเปนชวงระหวางวนท� 1-7 สงหาคม ซ� งชวงใกลวนเฉลมพระชนมพรรษา สมเดจพระนางเจาสรกต� ฯพระบรมราชนนาถ ท�ทรงมพระมหากรณาธคณ แกสมาคมหองสมดฯ โดยเฉพาะอยางย�ง พ.ศ. 2519 ซ� งไดพระราชานญาตใหสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธร เทพรตนราชสดา (พระอสรยยศขณะน�น) ดารงตาแหนงองคอปถมภ โดยคณะกรรมการบรหารจะจดทาเอกสารแนะนาหวขอของงาน และลกษณะกจกรรมท�ควรจด ท�งน�สมาคมหองสมดฯ ไดดาเนนการจดประชมเตรยมงานสบดาหหองสมด เพ�อใหแนวทางแกบรรณารกษหองสมด ทกประเภทในการนาไปดาเนนการจดงานสปดาหหองสมดแตละแหงตอไป สบเน�องมาจนถงปจจบน

ทศวรรษท� 4 พฒนามาตรฐานหองสมดสสากล (พ.ศ. 2527-2536) พ.ศ. 2527 มการคดเลอกหองสมดโรงเรยนในสงกดคณะกรรมการการศกษาเอกชน พ.ศ. 2528 เปนตนมาไดมการคดเลอกหองสมดท�มขนาดตางกน ใหมโอกาสไดรบรางวล

โดยท�วกน โดยแยกเปนหองสมดขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก พ.ศ. 2529 กรมการฝกหดครไดจดสมมนา เร�อง “มาตรฐานและรปแบบของหองสมดระดบอดมศกษา ในสงกดกระทรวงศกษาธการ ทบวง มหาวทยาลยประกาศมาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย

มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย พ.ศ. 2529 เร�มเหนชดกวาในชวงท�ผานมา อยางไรกตาม ยงไมมมาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ ดงน�นสมาคมหองสมดฯ จงไดการจดประชมใหญสามญประจาป พ.ศ. 2529 และการประชมวชาการ เร�อง “มาตรฐานเพ�อพฒนาบรการหองสมด” โดยพจารณา เหนวา มาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ มการเคล�อนไหวแลวแตยงไมมการประกาศใช จงไดจด ประชมระดมสมองผเช�ยวชาญ และผมประสบการณใหชวยกนปรบปรงเกณฑมาตรฐานใหมตามความจาเปนและสอดคลองกบการเปล�ยนแปลงของสงคม ท�ประชมระดบชาตวาดวยนโยบายสารนเทศแหงชาต เม�อวนท� 8-9 กนยายน 2529 ท�ประชมระดบชาตวาดวยการกาหนดนโยบายและการวางแผนพฒนาหนงสอ เม�อวนท� 17-19 กนยายน 2529 และท�ประชมระดบชาตวาดวยการพฒนาการอาน เม�อวนท� 21-25 กนยายน 2529 มขอเสนอใหมการกาหนดมาตรฐาน โดยปรบปรงมาตรฐานท�มอยหรอนามาตรฐานสากลมาใช โดยหวขอการประชมประกอบดวยมาตรฐานเพ�อการพฒนาและบรการหองสมด ในระดบชาต ดงน�

1. การใหความรท�วไปเก�ยวกบมาตรฐาน เชน นยามศพท ขอบเขตของมาตรฐาน ความสมพนธระหวางมาตรฐานหองสมดกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พ.ศ. 2530

54

55  

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดดาเนนการเก�ยวกบมาตรฐานหองสมดต�งแต พ.ศ. 2497-2556 แบงเปนชวง 6 ทศวรรษ ดงน� ทศวรรษท� 1 แรกเร�มยงไมมมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2497-2506) สมาคมหองสมดฯ ยงไมมการจดทามาตรฐานของหองสมด

ทศรรษท� 2 ขบเคล�อนมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2507-2516) เร�มมการขบเคล�อนมาตรฐานหองสมด เม�อ พ.ศ. 2508 โดยสมาคมหองสมดแหงประเทศ

ไทยฯ รวมกบวเทศสหการ กระทรวงพฒนาการแหงชาต จดทาแผนพฒนาและหองสมดตาง ๆ รวมท�งมาตรฐานการสอนวชาบรรณารกษศาสตร ไดกาหนดมาตรฐานหองสมดเฉพาะ มาตรฐานหองสมดประชาชน มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลยและวทยาลย มาตรฐานหองสมดโรงเรยนประถมศกษา มาตรฐานหองสมดโรงเรยนมธยมศกษา มาตรฐานหองสมดในสถานฝกหดคร พ.ศ. 2516 กระทรวงศกษาธการ ไดแตงต�งคณะกรรมการวางมาตรฐานข�นต�าของโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษา โดยกรมการฝกหดคร ไดจดโครงการ “ปรบปรงหองสมดวทยาลยครใหไดมาตรฐาน” เพ�อวางเกณฑมาตรฐานหองสมด

ทศวรรษท� 3 เร�มสงเสรมมาตรฐานหองสมด (พ.ศ. 2517-2526) มการสงเสรมพฒนาหองสมดตามเกณฑมาตรฐานกอนท�จะมแผนกมาตรฐานเพ�อ

ดาเนนการเก�ยวกบมาตรฐานโดยเฉพาะ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดเร�มกจกรรมท�สงเสรมการพฒนาหองสมดในการเขาสเกณฑมาตรฐานข�นต�า ประกอบดวย 1. การคดเลอกหองสมดดเดน

พ.ศ. 2517 สมาคมหองสมดฯ เร� มโครงการคดเลอกหองสมดดเดน โดยจดต�งคณะกรรมการคดเลอกฯ มการกาหนดหลกเกณฑ วธดาเนนการ และรางวล มการคดเลอกหองสมดโรงเรยนกอน เน�องจากมจานวนมากกวาหองสมดประเภทอ�น และตอมาไดขยายการคดเลอกหองสมดดเดนประเภทหองสมดประชาชน พ.ศ. 2518 และพ.ศ. 2519 ขยายไปยงหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2525 ไดขยายไปยงหองสมดสถานศกษาสงกดกรมอาชวศกษา

2. การจดสปดาหหองสมด เปนการสงเสรมพฒนาการหองสมด โดยการเปดหองสมดใหผใชบรการ ผบรหาร

และบคคลท�วไปรจกและเหนลกษณะกจกรรม โดยการเขารวมกจกรรม สงเสรมความเขาใจ และตระหนก

56  

ในคณคาของหองสมด สมาคมหองสมดฯ ไดรเร�มกจกรรมน� เม�อ พ.ศ. 2519 โดยขอใหหองสมดทกแหงท�วประเทศจดข�นในหองสมด โดยสวนใหญจะเปนชวงระหวางวนท� 1-7 สงหาคม ซ� งชวงใกลวนเฉลมพระชนมพรรษา สมเดจพระนางเจาสรกต� ฯพระบรมราชนนาถ ท�ทรงมพระมหากรณาธคณ แกสมาคมหองสมดฯ โดยเฉพาะอยางย�ง พ.ศ. 2519 ซ� งไดพระราชานญาตใหสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธร เทพรตนราชสดา (พระอสรยยศขณะน�น) ดารงตาแหนงองคอปถมภ โดยคณะกรรมการบรหารจะจดทาเอกสารแนะนาหวขอของงาน และลกษณะกจกรรมท�ควรจด ท�งน�สมาคมหองสมดฯ ไดดาเนนการจดประชมเตรยมงานสบดาหหองสมด เพ�อใหแนวทางแกบรรณารกษหองสมด ทกประเภทในการนาไปดาเนนการจดงานสปดาหหองสมดแตละแหงตอไป สบเน�องมาจนถงปจจบน

ทศวรรษท� 4 พฒนามาตรฐานหองสมดสสากล (พ.ศ. 2527-2536) พ.ศ. 2527 มการคดเลอกหองสมดโรงเรยนในสงกดคณะกรรมการการศกษาเอกชน พ.ศ. 2528 เปนตนมาไดมการคดเลอกหองสมดท�มขนาดตางกน ใหมโอกาสไดรบรางวล

โดยท�วกน โดยแยกเปนหองสมดขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก พ.ศ. 2529 กรมการฝกหดครไดจดสมมนา เร�อง “มาตรฐานและรปแบบของหองสมดระดบอดมศกษา ในสงกดกระทรวงศกษาธการ ทบวง มหาวทยาลยประกาศมาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย

มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย พ.ศ. 2529 เร�มเหนชดกวาในชวงท�ผานมา อยางไรกตาม ยงไมมมาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ ดงน�นสมาคมหองสมดฯ จงไดการจดประชมใหญสามญประจาป พ.ศ. 2529 และการประชมวชาการ เร�อง “มาตรฐานเพ�อพฒนาบรการหองสมด” โดยพจารณา เหนวา มาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ มการเคล�อนไหวแลวแตยงไมมการประกาศใช จงไดจด ประชมระดมสมองผเช�ยวชาญ และผมประสบการณใหชวยกนปรบปรงเกณฑมาตรฐานใหมตามความจาเปนและสอดคลองกบการเปล�ยนแปลงของสงคม ท�ประชมระดบชาตวาดวยนโยบายสารนเทศแหงชาต เม�อวนท� 8-9 กนยายน 2529 ท�ประชมระดบชาตวาดวยการกาหนดนโยบายและการวางแผนพฒนาหนงสอ เม�อวนท� 17-19 กนยายน 2529 และท�ประชมระดบชาตวาดวยการพฒนาการอาน เม�อวนท� 21-25 กนยายน 2529 มขอเสนอใหมการกาหนดมาตรฐาน โดยปรบปรงมาตรฐานท�มอยหรอนามาตรฐานสากลมาใช โดยหวขอการประชมประกอบดวยมาตรฐานเพ�อการพฒนาและบรการหองสมด ในระดบชาต ดงน�

1. การใหความรท�วไปเก�ยวกบมาตรฐาน เชน นยามศพท ขอบเขตของมาตรฐาน ความสมพนธระหวางมาตรฐานหองสมดกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พ.ศ. 2530

5554

57  

2. ความรเก�ยวกบมาตรฐานหองสมดปจจบน และมาตรฐานเก�ยวกบหองสมด มาตรฐานทางเทคนคตาง ๆ ท�กาหนดโดยสถาบนวชาชพในบางประเทศ และมาตรฐานสากลกาหนดโดยสหพนธระหวางประเทศวาดวยสถาบนและสมาคมหองสมด (IFLA) องคกรระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน (ISO) และองคการการศกษาฯสหประชาชาต (UNESCO) 3. ระเบยบ กฎหมาย ขอบงคบ ซ�งเก�อกลระบบและบรการหองสมด 4. โครงสรางมาตรฐานหองสมด ตลอดจนมาตรฐานท�มอยและระหวางทาข�นใหม เพ�อพจารณา รางมาตรฐานตาง ๆ ซ�งชมรมหองสมดแตละชมรมจดทาข�นโดยประสานงานกบคณะกรรมการวชาการของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

จะเหนวาในทศวรรษน� สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดสรางเกณฑพจารณาคดเลอกหองสมดดเดนประเภทหองสมดวทยาลยครและมหาวทยาลย ตลอดจนหลกเกณฑการคดเลอกท�ประกาศออกไปตามหนวยราชการและภาคเอกชนท�มหองสมดในสงกด นบไดวาเปนเกณฑมาตรฐานเพ�อพฒนาคณภาพใหเปนท�รบรองของสมาคมหองสมดฯ วาเปนหองสมดดเดน การจดประชมวชาการประจาป เร�อง “มาตรฐานเพ�อพฒนาหองสมด” จงนาไปสการจดใหมแผนกมาตรฐาน ในสมาคมหองสมดฯ ข�น เพ�อดาเนนการดานน�อยางจรงจง สอดคลองกบแนวคดและมาตรฐานสากล คณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงมมตในท�ประชมคณะกรรมการบรหารคร� งท� 1/2530 เม�อวนท� 24 มกราคม 2530 จดใหมแผนกมาตรฐานหองสมด เพ�อนาแนวคดของการประชมใหญสามญประจาป พ.ศ. 2529 ใหปรากฏเปนรปธรรม การดาเนนงานของแผนกมาตรฐาน อยในรปของคณะกรรมการ ใชช�อวา “คณะกรรมการมาตรฐานหองสมด” ประกอบดวยนายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ผทรงคณวฒอก 3 คน เปนท�ปรกษา ประธานแผนกมาตรฐานหองสมด เปนประธานคณะกรรมการ ประธานชมรมท�เก�ยวของ เปนประธานโดยตาแหนง โดยเชญ ผทรงคณวฒในสาขาท�เก�ยวของเปนกรรมการ ผท�ประธานแผนกมาตรฐานหองสมดมอบหมายใหทาหนาท�เปนกรรมการและเลขานการ และผชวย เลขานการ มการต�งคณะอนกรรมการเพ�อรางมาตรฐานหองสมดแตละประเภท ประธานแผนกมาตรฐานคนแรก ดารงตาแหนงระหวาง พ.ศ. 2530-2531 คอ นางสาวเพญศร กวยสวรรณ และไดแตงต�คณะอนกรรมการ จานวน 7 ชด เพ�อพจารณามาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ดงน� 1. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดโรงเรยน 2. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดเฉพาะ 3. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดประชาชน 4. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดวทยาลยคร

58  

5.. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดวทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา 6. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดสถาบนอดมศกษา 7. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานการศกษาวชาบรรณารกษศาสตร หนาท�และความรบผดชอบ ของคณะกรรมการมาตรฐานหองสมด ประกอบดวย 1. จดทาโครงการและแผนงานของแผนกมาตรฐานหองสมด 2. ประสานงานกบชมรมตาง ๆ ในสงกดของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ และหนวยงานท� เก�ยวของในการพฒนามาตรฐานฉบบรางและฉบบปรบปรงแกไข 3. ดาเนนการใหมการรบรองมาตรฐานฉบบราง ฉบบปรบปรงแกไขและประกาศใช 4. ดาเนนการใหมการเผยแพรมาตรฐาน 5. ตดตามและประเมนผลการใช 6. จดกจกรรมสงเสรมความรในเร�องมาตรฐานหองสมด

ท�งน� ไดมการดาเนนงานรางมาตรฐานหองสมด 7 มาตรฐาน ไดแก 1. มาตรฐานหองสมดเฉพาะ ประกาศใชเม�อวนท� 12 สงหาคม พ.ศ. 2531 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดปรบปรงแกไขอยางตอเน�อง นบต�งแตท�กรมวเทศสหการเร�มไว เม�อ พ.ศ. 2508 มการแกไขปรบปรงอกเม�อ พ.ศ. 2519 พ.ศ. 2529 และพ.ศ. 2531 ตามลาดบ 2. มาตรฐานหองสมดประชาชน มการแกไขปรบปรง 3. มาตรฐานหองสมดวทยาลยคร

4. มาตรฐานหองสมดวทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา พ.ศ. 2531 มการปรบปรงแกไข อยางตอเน�อง ไดประกาศใช เม�อวนท� 7 พฤศจกายน พ.ศ. 2535 ตอมาไดจดทามาตรฐานหองสมดเพ�อใชเอง โดยนามาตรฐานหองสมดสถานศกษาเพ�อการอาชวศกษาและเทคโนโลย ของสมาคมหองสมดฯ ไปเปนแนวทางในการยกราง โดยใชช�อวา “มาตรฐานหองสมดสถานศกษา สงกดกรมอาชวศกษา พ.ศ. 2536” กรมอาชวศกษา ประกาศใชเม�อวนท� 11 ตลาคม พ.ศ. 2536 5. มาตรฐานหองสมดโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ. 2533 และมาตรฐานหองสมดโรงเรยน มธยมศกษา พ.ศ. 2533 ประกาศใช เม�อวนท� 19 ตลาคม 2533 6. มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย พ.ศ. 2529 7. มาตรฐานการศกษาวชาบรรณารกษศาสตร

56

57  

2. ความรเก�ยวกบมาตรฐานหองสมดปจจบน และมาตรฐานเก�ยวกบหองสมด มาตรฐานทางเทคนคตาง ๆ ท�กาหนดโดยสถาบนวชาชพในบางประเทศ และมาตรฐานสากลกาหนดโดยสหพนธระหวางประเทศวาดวยสถาบนและสมาคมหองสมด (IFLA) องคกรระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน (ISO) และองคการการศกษาฯสหประชาชาต (UNESCO) 3. ระเบยบ กฎหมาย ขอบงคบ ซ�งเก�อกลระบบและบรการหองสมด 4. โครงสรางมาตรฐานหองสมด ตลอดจนมาตรฐานท�มอยและระหวางทาข�นใหม เพ�อพจารณา รางมาตรฐานตาง ๆ ซ�งชมรมหองสมดแตละชมรมจดทาข�นโดยประสานงานกบคณะกรรมการวชาการของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

จะเหนวาในทศวรรษน� สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดสรางเกณฑพจารณาคดเลอกหองสมดดเดนประเภทหองสมดวทยาลยครและมหาวทยาลย ตลอดจนหลกเกณฑการคดเลอกท�ประกาศออกไปตามหนวยราชการและภาคเอกชนท�มหองสมดในสงกด นบไดวาเปนเกณฑมาตรฐานเพ�อพฒนาคณภาพใหเปนท�รบรองของสมาคมหองสมดฯ วาเปนหองสมดดเดน การจดประชมวชาการประจาป เร�อง “มาตรฐานเพ�อพฒนาหองสมด” จงนาไปสการจดใหมแผนกมาตรฐาน ในสมาคมหองสมดฯ ข�น เพ�อดาเนนการดานน�อยางจรงจง สอดคลองกบแนวคดและมาตรฐานสากล คณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงมมตในท�ประชมคณะกรรมการบรหารคร� งท� 1/2530 เม�อวนท� 24 มกราคม 2530 จดใหมแผนกมาตรฐานหองสมด เพ�อนาแนวคดของการประชมใหญสามญประจาป พ.ศ. 2529 ใหปรากฏเปนรปธรรม การดาเนนงานของแผนกมาตรฐาน อยในรปของคณะกรรมการ ใชช�อวา “คณะกรรมการมาตรฐานหองสมด” ประกอบดวยนายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ผทรงคณวฒอก 3 คน เปนท�ปรกษา ประธานแผนกมาตรฐานหองสมด เปนประธานคณะกรรมการ ประธานชมรมท�เก�ยวของ เปนประธานโดยตาแหนง โดยเชญ ผทรงคณวฒในสาขาท�เก�ยวของเปนกรรมการ ผท�ประธานแผนกมาตรฐานหองสมดมอบหมายใหทาหนาท�เปนกรรมการและเลขานการ และผชวย เลขานการ มการต�งคณะอนกรรมการเพ�อรางมาตรฐานหองสมดแตละประเภท ประธานแผนกมาตรฐานคนแรก ดารงตาแหนงระหวาง พ.ศ. 2530-2531 คอ นางสาวเพญศร กวยสวรรณ และไดแตงต�คณะอนกรรมการ จานวน 7 ชด เพ�อพจารณามาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ดงน� 1. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดโรงเรยน 2. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดเฉพาะ 3. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดประชาชน 4. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดวทยาลยคร

58  

5.. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดวทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา 6. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานหองสมดสถาบนอดมศกษา 7. คณะอนกรรมการพจารณารางมาตรฐานการศกษาวชาบรรณารกษศาสตร หนาท�และความรบผดชอบ ของคณะกรรมการมาตรฐานหองสมด ประกอบดวย 1. จดทาโครงการและแผนงานของแผนกมาตรฐานหองสมด 2. ประสานงานกบชมรมตาง ๆ ในสงกดของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ และหนวยงานท� เก�ยวของในการพฒนามาตรฐานฉบบรางและฉบบปรบปรงแกไข 3. ดาเนนการใหมการรบรองมาตรฐานฉบบราง ฉบบปรบปรงแกไขและประกาศใช 4. ดาเนนการใหมการเผยแพรมาตรฐาน 5. ตดตามและประเมนผลการใช 6. จดกจกรรมสงเสรมความรในเร�องมาตรฐานหองสมด

ท�งน� ไดมการดาเนนงานรางมาตรฐานหองสมด 7 มาตรฐาน ไดแก 1. มาตรฐานหองสมดเฉพาะ ประกาศใชเม�อวนท� 12 สงหาคม พ.ศ. 2531 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดปรบปรงแกไขอยางตอเน�อง นบต�งแตท�กรมวเทศสหการเร�มไว เม�อ พ.ศ. 2508 มการแกไขปรบปรงอกเม�อ พ.ศ. 2519 พ.ศ. 2529 และพ.ศ. 2531 ตามลาดบ 2. มาตรฐานหองสมดประชาชน มการแกไขปรบปรง 3. มาตรฐานหองสมดวทยาลยคร

4. มาตรฐานหองสมดวทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา พ.ศ. 2531 มการปรบปรงแกไข อยางตอเน�อง ไดประกาศใช เม�อวนท� 7 พฤศจกายน พ.ศ. 2535 ตอมาไดจดทามาตรฐานหองสมดเพ�อใชเอง โดยนามาตรฐานหองสมดสถานศกษาเพ�อการอาชวศกษาและเทคโนโลย ของสมาคมหองสมดฯ ไปเปนแนวทางในการยกราง โดยใชช�อวา “มาตรฐานหองสมดสถานศกษา สงกดกรมอาชวศกษา พ.ศ. 2536” กรมอาชวศกษา ประกาศใชเม�อวนท� 11 ตลาคม พ.ศ. 2536 5. มาตรฐานหองสมดโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ. 2533 และมาตรฐานหองสมดโรงเรยน มธยมศกษา พ.ศ. 2533 ประกาศใช เม�อวนท� 19 ตลาคม 2533 6. มาตรฐานหองสมดมหาวทยาลย พ.ศ. 2529 7. มาตรฐานการศกษาวชาบรรณารกษศาสตร

5756

59  

ทศวรรษท� 5 สความรวมมอเครอขายมาตรฐานตาง ๆ (พ.ศ. 2537-2546) พ.ศ. 2537 มการคดเลอกหองสมดดเดนขนาดใหญพเศษเพ�มข�น มการสารวจสถานภาพปจจบนของหองสมด เพ�อประกอบการพจารณาการดาเนนการตามเกณฑมาตรฐานท�ประกาศแลว การประกาศเกยรตคณและมอบรางวลใหแกหองสมดดเดน ในการประชมใหญสามญประจาป และประชมวชาการ ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ�งจดเปนประจาทกป

พ.ศ. 2544 ทบวงมหาวทยาลยประกาศใช มาตรฐานหองสมดสถาบนอดมศกษา พ.ศ. 2544 เม�อ วนท� 14 สงหาคม พ.ศ. 2544

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดรบเชญใหเขารวมเปนคณะกรรมการหลายคณะ ในสวนท�เก�ยวกบการสรางและพฒนาหองสมดเขาสมาตรฐาน เชน กรรมการในคณะกรรมการระบบสารนเทศวทยาศาสตร (UNISIST) ซ�งตอมาเปล�ยนเปนคณะกรรมการระบบสารนเทศสากล ในคณะกรรมการแหงชาตวาดวยความรวมมอกบองคการการศกษาฯสหประชาชาต คณะกรรมการบญญตศพทเทคโนโลยสารสนเทศ ของราชบณฑตยสถาน คณะอนกรรมการเพ�อพจารณาเอกสาร และรางมาตรฐานของคณะกรรมการวชาการ ISO/TC 46 วาดวยหองสมดและเอกสาร คณะอนกรรมการพฒนาหองสมดมหาวทยาลย ทบวงมหาวทยาลย

ทศวรรษท� 6 พฒนามาตรฐานและตวช�วด (พ.ศ. 2547-2556) พ.ศ. 2549 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกาศใชมาตรฐานฉบบลาสด เม�อวนท� 14

กมภาพนธ พ.ศ. 2549 เพ�อใหสอดคลองกบการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความรและการเรยนร ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท�แกไขเพ�มเตม (ฉบบท� 2) พ.ศ. 2545 และเปนการตอบสนองการเรยนรดวยตนเอง ความกาวหนาทางเทคโนโลย ความตองการของบคคลและสงคม เพ�อสงเสรมคณภาพและการพฒนาหองสมดใหเปนแหลงการเรยนรตลอดชวต มเกณฑและแนวทางการบรหาร จดการหองสมดสสากล เปนมาตรฐานกลางเชงคณภาพ เพ�อเปนกรอบและทศทางทางการปรบปรงและพฒนามาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ คณะอนกรรมการแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2548-2549 จดใหมการประชมเชงปฏบตการ เปนการเสวนาและวพากยรางมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2548 ซ�งเปนรางมาตรฐานกลางท�คณะอนกรรมการแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2546-2547 รางไวแตยงไมไดประกาศใช มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 ประกาศใช เม�อวนท� 7 กรกฎาคม 2550 จากผล การวจย เร�อง การพฒนามาตรฐานหองสมดประชาชนท�เหมาะสมสาหรบประเทศไทย มาตรฐานหองสมดเฉพาะ โดยชมรมหองสมดเฉพาะ ไดประกาศใชมาตรฐาน เม�อวนท� 19 กนยายน 2552 จากการประชาพจารณโดยสมาชกชมรมหองสมดเฉพาะ ณ ธนาคารแหงประเทศไทย

60  

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน และตวบงช� เพ�อพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน มาตรฐาน พ.ศ. 2552 โดยสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน ตระหนกถงความสาคญของการพฒนาหองสมดและสงเสรมการอาน ซ� งเปนพ�นฐานของการพฒนาผเรยน โดยเฉพาะอยางย�งหองสมดโรงเรยนเปนแหลงเรยนรสาคญในการศกษาคนควา เพ�อพฒนาผเรยนตามมาตรฐานการศกษา ตลอดจนพฒนาใหเปนแหลงเรยนรชมชน จงไดจดทามาตรฐานหองสมดโรงเรยน เพ�อเปนแนวทางสาหรบโรงเรยนไดรวมมอกนดาเนนงานตามเกณฑท�กาหนด โดยใชผลการสารวจขอมลการดาเนนงานหองสมดโรงเรยน ของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 ขอมลจากงานวจยรวมกบองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก เร�อง รายงานผลการสารวจขอมลการเรยนรขาวสารผานทางหองสมดโรงเรยน พ.ศ. 2552 และเกณฑการประเมนของสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) เปนแนวทางในการจดทา และเพ�อประโยชนในการดาเนนงานพฒนา ตลอดจนสอดคลองกบการประเมนคณภาพของสานกงานรบรองมาตรฐาน และประเมนคณภาพการศกษา

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 ประกอบดวย 4 หมวด คอ หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร หมวดท� 3 มาตรฐานดานผเรยน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ในขณะเดยวกนไดระบวธการประเมน เกณฑการประเมน แนวทางการใหคะแนนไวในแตละตวบงช� ทกมาตรฐาน ผดาเนนงานสามารถตรวจสอบการดาเนนงานของตนเองเพ�อพฒนาไดทกระยะ และสามารถกาวสมาตรฐานท�สงกวาเดมไดหากมความพรอม และท�สาคญท�สดหากดาเนนงานไดครบถวนกสามารถสราง “หองสมดและบรรยากาศท�ด ครบรรณารกษ/ครทาหนาท�บรรณารกษท�ด หนงสอท�ด” ซ� งเปนส�งสาคญท�สด และเปนเปาหมายตรงกนของผใชทกระดบ

จากการตดตามผลการใชมาตรฐานในชวงระยะเวลา 4 ป ท�ผานมาพบวา มาตรฐานหองสมดและตวบงช� เพ�อการพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน มจดดคอเปนแนวทางสาหรบโรงเรยนใชในการประเมนผลการดาเนนงาน และพฒนาหองสมดของตนเอง และสานกงานเขตพ�นท�การศกษาใชในการนเทศและใหคาแนะนาโรงเรยน โดยกาหนดมาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน และแนวทางการใหคะแนนเพ�อสะดวกในการประเมน อยางไรกตามจากผล การสารวจการนามาตรฐานหองสมดดงหลาวไปใชโดยครบรรณารกษและศกษานเทศพบวา มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน และแนวทางการใหคะแนนของบางตวบงช�ควรมการปรบเปล�ยนเพ�อใหสอดคลองกบการนาไปปฏบตจรงมากย�งข�น

58

59  

ทศวรรษท� 5 สความรวมมอเครอขายมาตรฐานตาง ๆ (พ.ศ. 2537-2546) พ.ศ. 2537 มการคดเลอกหองสมดดเดนขนาดใหญพเศษเพ�มข�น มการสารวจสถานภาพปจจบนของหองสมด เพ�อประกอบการพจารณาการดาเนนการตามเกณฑมาตรฐานท�ประกาศแลว การประกาศเกยรตคณและมอบรางวลใหแกหองสมดดเดน ในการประชมใหญสามญประจาป และประชมวชาการ ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ�งจดเปนประจาทกป

พ.ศ. 2544 ทบวงมหาวทยาลยประกาศใช มาตรฐานหองสมดสถาบนอดมศกษา พ.ศ. 2544 เม�อ วนท� 14 สงหาคม พ.ศ. 2544

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดรบเชญใหเขารวมเปนคณะกรรมการหลายคณะ ในสวนท�เก�ยวกบการสรางและพฒนาหองสมดเขาสมาตรฐาน เชน กรรมการในคณะกรรมการระบบสารนเทศวทยาศาสตร (UNISIST) ซ�งตอมาเปล�ยนเปนคณะกรรมการระบบสารนเทศสากล ในคณะกรรมการแหงชาตวาดวยความรวมมอกบองคการการศกษาฯสหประชาชาต คณะกรรมการบญญตศพทเทคโนโลยสารสนเทศ ของราชบณฑตยสถาน คณะอนกรรมการเพ�อพจารณาเอกสาร และรางมาตรฐานของคณะกรรมการวชาการ ISO/TC 46 วาดวยหองสมดและเอกสาร คณะอนกรรมการพฒนาหองสมดมหาวทยาลย ทบวงมหาวทยาลย

ทศวรรษท� 6 พฒนามาตรฐานและตวช�วด (พ.ศ. 2547-2556) พ.ศ. 2549 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกาศใชมาตรฐานฉบบลาสด เม�อวนท� 14

กมภาพนธ พ.ศ. 2549 เพ�อใหสอดคลองกบการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความรและการเรยนร ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท�แกไขเพ�มเตม (ฉบบท� 2) พ.ศ. 2545 และเปนการตอบสนองการเรยนรดวยตนเอง ความกาวหนาทางเทคโนโลย ความตองการของบคคลและสงคม เพ�อสงเสรมคณภาพและการพฒนาหองสมดใหเปนแหลงการเรยนรตลอดชวต มเกณฑและแนวทางการบรหาร จดการหองสมดสสากล เปนมาตรฐานกลางเชงคณภาพ เพ�อเปนกรอบและทศทางทางการปรบปรงและพฒนามาตรฐานหองสมดประเภทอ�น ๆ คณะอนกรรมการแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2548-2549 จดใหมการประชมเชงปฏบตการ เปนการเสวนาและวพากยรางมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2548 ซ�งเปนรางมาตรฐานกลางท�คณะอนกรรมการแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2546-2547 รางไวแตยงไมไดประกาศใช มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 ประกาศใช เม�อวนท� 7 กรกฎาคม 2550 จากผล การวจย เร�อง การพฒนามาตรฐานหองสมดประชาชนท�เหมาะสมสาหรบประเทศไทย มาตรฐานหองสมดเฉพาะ โดยชมรมหองสมดเฉพาะ ไดประกาศใชมาตรฐาน เม�อวนท� 19 กนยายน 2552 จากการประชาพจารณโดยสมาชกชมรมหองสมดเฉพาะ ณ ธนาคารแหงประเทศไทย

60  

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน และตวบงช� เพ�อพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน มาตรฐาน พ.ศ. 2552 โดยสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน ตระหนกถงความสาคญของการพฒนาหองสมดและสงเสรมการอาน ซ� งเปนพ�นฐานของการพฒนาผเรยน โดยเฉพาะอยางย�งหองสมดโรงเรยนเปนแหลงเรยนรสาคญในการศกษาคนควา เพ�อพฒนาผเรยนตามมาตรฐานการศกษา ตลอดจนพฒนาใหเปนแหลงเรยนรชมชน จงไดจดทามาตรฐานหองสมดโรงเรยน เพ�อเปนแนวทางสาหรบโรงเรยนไดรวมมอกนดาเนนงานตามเกณฑท�กาหนด โดยใชผลการสารวจขอมลการดาเนนงานหองสมดโรงเรยน ของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 ขอมลจากงานวจยรวมกบองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก เร�อง รายงานผลการสารวจขอมลการเรยนรขาวสารผานทางหองสมดโรงเรยน พ.ศ. 2552 และเกณฑการประเมนของสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) เปนแนวทางในการจดทา และเพ�อประโยชนในการดาเนนงานพฒนา ตลอดจนสอดคลองกบการประเมนคณภาพของสานกงานรบรองมาตรฐาน และประเมนคณภาพการศกษา

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 ประกอบดวย 4 หมวด คอ หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร หมวดท� 3 มาตรฐานดานผเรยน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ในขณะเดยวกนไดระบวธการประเมน เกณฑการประเมน แนวทางการใหคะแนนไวในแตละตวบงช� ทกมาตรฐาน ผดาเนนงานสามารถตรวจสอบการดาเนนงานของตนเองเพ�อพฒนาไดทกระยะ และสามารถกาวสมาตรฐานท�สงกวาเดมไดหากมความพรอม และท�สาคญท�สดหากดาเนนงานไดครบถวนกสามารถสราง “หองสมดและบรรยากาศท�ด ครบรรณารกษ/ครทาหนาท�บรรณารกษท�ด หนงสอท�ด” ซ� งเปนส�งสาคญท�สด และเปนเปาหมายตรงกนของผใชทกระดบ

จากการตดตามผลการใชมาตรฐานในชวงระยะเวลา 4 ป ท�ผานมาพบวา มาตรฐานหองสมดและตวบงช� เพ�อการพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน มจดดคอเปนแนวทางสาหรบโรงเรยนใชในการประเมนผลการดาเนนงาน และพฒนาหองสมดของตนเอง และสานกงานเขตพ�นท�การศกษาใชในการนเทศและใหคาแนะนาโรงเรยน โดยกาหนดมาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน และแนวทางการใหคะแนนเพ�อสะดวกในการประเมน อยางไรกตามจากผล การสารวจการนามาตรฐานหองสมดดงหลาวไปใชโดยครบรรณารกษและศกษานเทศพบวา มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน และแนวทางการใหคะแนนของบางตวบงช�ควรมการปรบเปล�ยนเพ�อใหสอดคลองกบการนาไปปฏบตจรงมากย�งข�น

5958

61  

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานจงไดดาเนนการทบทวนมาตรฐานหองสมด และ ตวบงช� เพ�อการพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 เพ�อพฒนาไปสมาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช 2556 โดยนาขอมลจากการตดตามประเมนผลการใชและนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษ ท�สอง (พ.ศ. 2552-2561) นโยบายการพฒนาหองสมดสถานศกษษใหเปนหองสมด 3 ด (หนงสอและส�อ การเรยนรด บรรยากาศด บรรณารกษและกจกรรมสงเสรมการอานอ) ของกระทรวงศกษาธการ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 11 (พ.ศ. 2555-2559) และแนวคดเก�ยวกบการเรยนรในครสตศตวรรษ ท� 21 มาใชในการพฒนาหองสมดโรงเรยนใหมความเหมาะสม ชดเจนย�งข�น และดกาหนดวสยทศน หลกการ และเปาหมายของหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานเพ�อชวยกาหนดทศทางและเปาหมายการพฒนาและปรบปรงมาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน แนวทางการ ใหคะแนนและขอมลเชงประจกษใหชดเจนตอการนาไปปฏบต

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช2556 ประกอบดวย 5 หมวด คอ หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร ซ� งแบงเปนครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และครผสอนหมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ หมวดท� 5 ดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ การปรบปรงมาตรฐานในสวนท�สาคญ ไดแก 1) มาตรฐานดานผบรหารมการเพ�มเตมตวบงช�การจดหางบประมาณจากหนวยงานภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและภายนอกเพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 2) มาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มการเพ�มเตม ตวบงช� ในการแนะนาการใชหองสมด การสอนวชาการใชหองสมด การรบร การเขาถง และใช ประโยชนจากสารสนเทศ การจดเกบสถตการใชบรการ และมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม ในสวนของผสอน มการตดตวบงช�ดานการเขารบการประชม อบรม สมมนาเก�ยวกบดานหองสมดและการสงเสรมการอานออก เพ�อใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในการพฒนา 3) มาตรฐานดานนกเรยน ไดปรบปรงตวบงช�ดานปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�นใหเปนไปตามเกณฑการอานหนงสอข�นต�าท�สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด 4) มาตรฐาน ดานทรพยากรสารสนเทศ เพ�มตวบงช�ดานการจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเพ�อใหสอดคลองกบการพฒนาในปจจบนและอนาคต 5) ในสวนของดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ ไดนาตวบงช� ท�เคยอยในมาตรฐนอ�น ๆ แยกออกมาเปนหน�งหมวดเพ�ใหมความชดเจน ในสวนของตวบงช� อ�น ๆ มการปรบเปล�ยนสานวนภาษาบางเลกนอยเพ�อใหสละสลวยข�น รวมท�งเกณฑ

62  

การประเมน และแนวทางการใหคะแนนของบางตวบงช� เพ�อใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงและปฏบตไดมากย�งข�น

มาตรฐานหองสมด ท�สมาคมหองสมดฯ ดาเนนการจดทาข� ทกฉบบผานการยกราง และพจารณาความเหมาะสมดานตาง ๆ โดยศกษาจากเอกสารอางองท�งของไทยและสากล และนามาพฒนาปรบแกใหเหมาะสมกบสภาพของหองสมดในประเทศไทย ท�งบางมาตรฐานใชเวลาพจารณาดาเนนการนานถง 4 ป นบต�งแตการพจารณายกรางจนถงข�นประกาศใช

สาหรบมาตรฐานหองสมดท�สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกาศใช ประกอบดวย • มาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549 • มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 • มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553

จากความตองการของบรรณารกษหองสมดทกประเภทมความตองการใหสมาคมหองสมด แหงประเทศไทยฯ พฒนามาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ท�ทางสมาคมไดประกาศใชไปแลวเวยน ไปตามสถาบนอดมศกษา กระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ หนวยงานตาง ๆ ท�มสวนเก�ยวของบงคบบญชาหนวยงานหองสมดใหไดทราบถงมาตรฐานหองสมด

นอกจากน�บรรณารกษหองสมดทกประเภท จาเปนตองศกษามาตรฐานและตวช�วดของสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน) หรอ ส.ม.ศ. ท�เก�ยวของกบหองสมดและการอานเพ�อพฒนายกระดบหองสมดของตนเองใหไดมาตรฐานดงกลาว

60

61  

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานจงไดดาเนนการทบทวนมาตรฐานหองสมด และ ตวบงช� เพ�อการพฒนาคณภาพหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552 เพ�อพฒนาไปสมาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช 2556 โดยนาขอมลจากการตดตามประเมนผลการใชและนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษ ท�สอง (พ.ศ. 2552-2561) นโยบายการพฒนาหองสมดสถานศกษษใหเปนหองสมด 3 ด (หนงสอและส�อ การเรยนรด บรรยากาศด บรรณารกษและกจกรรมสงเสรมการอานอ) ของกระทรวงศกษาธการ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 11 (พ.ศ. 2555-2559) และแนวคดเก�ยวกบการเรยนรในครสตศตวรรษ ท� 21 มาใชในการพฒนาหองสมดโรงเรยนใหมความเหมาะสม ชดเจนย�งข�น และดกาหนดวสยทศน หลกการ และเปาหมายของหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานเพ�อชวยกาหนดทศทางและเปาหมายการพฒนาและปรบปรงมาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน แนวทางการ ใหคะแนนและขอมลเชงประจกษใหชดเจนตอการนาไปปฏบต

มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช2556 ประกอบดวย 5 หมวด คอ หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร ซ� งแบงเปนครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และครผสอนหมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ หมวดท� 5 ดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ การปรบปรงมาตรฐานในสวนท�สาคญ ไดแก 1) มาตรฐานดานผบรหารมการเพ�มเตมตวบงช�การจดหางบประมาณจากหนวยงานภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและภายนอกเพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 2) มาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มการเพ�มเตม ตวบงช� ในการแนะนาการใชหองสมด การสอนวชาการใชหองสมด การรบร การเขาถง และใช ประโยชนจากสารสนเทศ การจดเกบสถตการใชบรการ และมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม ในสวนของผสอน มการตดตวบงช�ดานการเขารบการประชม อบรม สมมนาเก�ยวกบดานหองสมดและการสงเสรมการอานออก เพ�อใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในการพฒนา 3) มาตรฐานดานนกเรยน ไดปรบปรงตวบงช�ดานปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�นใหเปนไปตามเกณฑการอานหนงสอข�นต�าท�สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด 4) มาตรฐาน ดานทรพยากรสารสนเทศ เพ�มตวบงช�ดานการจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเพ�อใหสอดคลองกบการพฒนาในปจจบนและอนาคต 5) ในสวนของดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ ไดนาตวบงช� ท�เคยอยในมาตรฐนอ�น ๆ แยกออกมาเปนหน�งหมวดเพ�ใหมความชดเจน ในสวนของตวบงช� อ�น ๆ มการปรบเปล�ยนสานวนภาษาบางเลกนอยเพ�อใหสละสลวยข�น รวมท�งเกณฑ

62  

การประเมน และแนวทางการใหคะแนนของบางตวบงช� เพ�อใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงและปฏบตไดมากย�งข�น

มาตรฐานหองสมด ท�สมาคมหองสมดฯ ดาเนนการจดทาข� ทกฉบบผานการยกราง และพจารณาความเหมาะสมดานตาง ๆ โดยศกษาจากเอกสารอางองท�งของไทยและสากล และนามาพฒนาปรบแกใหเหมาะสมกบสภาพของหองสมดในประเทศไทย ท�งบางมาตรฐานใชเวลาพจารณาดาเนนการนานถง 4 ป นบต�งแตการพจารณายกรางจนถงข�นประกาศใช

สาหรบมาตรฐานหองสมดท�สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประกาศใช ประกอบดวย • มาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549 • มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550 • มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553

จากความตองการของบรรณารกษหองสมดทกประเภทมความตองการใหสมาคมหองสมด แหงประเทศไทยฯ พฒนามาตรฐานหองสมดประเภทตาง ๆ ท�ทางสมาคมไดประกาศใชไปแลวเวยน ไปตามสถาบนอดมศกษา กระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ หนวยงานตาง ๆ ท�มสวนเก�ยวของบงคบบญชาหนวยงานหองสมดใหไดทราบถงมาตรฐานหองสมด

นอกจากน�บรรณารกษหองสมดทกประเภท จาเปนตองศกษามาตรฐานและตวช�วดของสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน) หรอ ส.ม.ศ. ท�เก�ยวของกบหองสมดและการอานเพ�อพฒนายกระดบหองสมดของตนเองใหไดมาตรฐานดงกลาว

6160

63  

บรรณานกรม จมพจน วนชกล. พฒนาการสงเสรมการรสารสนเทศในตางประเทศและในประเทศไทยการประชม

ใหญสามญประจาป 2550 และการประชมวชาการสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ 17-21 ธนวาคม 2550. วารสารหองสมด, 51, 2: 67-69. (ฉบบพเศษ กรกฎาคม-ธนวาคม, 2552).

บญฑา วศวไพศาล และจฑามาศ มงคลพทกษสข. มาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549. วารสารหองสมด, 53,1: 1. , กรกฎาคม-ธนวาคม, 2549.

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ. (2522). สมาคมหองสมดฯ 25 ท�ระลกในงานฉลองครบรอบ 25 ป ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ. กรงเทพมหานคร: กรงเทพการพมพ. -----------------. มาตรฐานเพ�อพฒนาบรหารหองสมด STANDARD FOR LIBRARY SERVICE DEVELOPMENT. เอกสารวชาการ จดพมพเน�องในการประชมใหญสามญประจาป 2529.

กรงเทพฯ: โรงพมพปรเมษฐการพมพ, 2529. -----------------. รายงานแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2530-2531 จดพมพเน�องในการประชม

ใหญสามญประจาป 2531 19-22 ธนวาคม 2531. กรงเทพฯ: โรงพมพปรเมษฐการพมพ, 2531. -----------------. มาตรฐานหองสมด. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2533. -----------------. มาตรฐานหองสมด. พมพคร� งท� 2. (ปรบปรงเพ�มเตม) กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2537. -----------------. 40 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ท�ระลกในวานฉลองครบรอบ 40 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ 11 ตลาคม 2537. กรงเทพฯ: เพทายการพมพ, 2537. -----------------. นามานกรม: หองสมดดเดน บรรณารกษดเดนและผอปการคณตอวงการ หองสมด รวบรวมโดย ก�งแกว อวมศร และสภทรา วนทยายนต. กรงเทพฯ: สมาคมหองสมด แหงประเทศไทยฯ, 2541. สจตร สวภาพ. “สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เจาฟานกพฒนาหองสมดและการร

หนงสอของปวงชนชาวไทย “รางวลศาสตราจารยคณหญงแมนมาส ชวลต ประจาป 2551.” วารสารหองสมด, 53,1: 1-2, มกราคม-มถนายน, 2552

สวมล ธนะผลเลศ. การศกษาข�นพ�นฐานกบหองสมดโรงเรยน. วารสารหองสมด, 52,1 : 25, มกราคม- มถนายน, 2551.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงาน

64  

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานพทธศกราช 2556. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐาน การศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. 2556.

. มาตรฐานหองสมดและตวบงช�เพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงาน คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐาน การศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. 2552.

.

62

63  

บรรณานกรม จมพจน วนชกล. พฒนาการสงเสรมการรสารสนเทศในตางประเทศและในประเทศไทยการประชม

ใหญสามญประจาป 2550 และการประชมวชาการสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ 17-21 ธนวาคม 2550. วารสารหองสมด, 51, 2: 67-69. (ฉบบพเศษ กรกฎาคม-ธนวาคม, 2552).

บญฑา วศวไพศาล และจฑามาศ มงคลพทกษสข. มาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549. วารสารหองสมด, 53,1: 1. , กรกฎาคม-ธนวาคม, 2549.

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ. (2522). สมาคมหองสมดฯ 25 ท�ระลกในงานฉลองครบรอบ 25 ป ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ. กรงเทพมหานคร: กรงเทพการพมพ. -----------------. มาตรฐานเพ�อพฒนาบรหารหองสมด STANDARD FOR LIBRARY SERVICE DEVELOPMENT. เอกสารวชาการ จดพมพเน�องในการประชมใหญสามญประจาป 2529.

กรงเทพฯ: โรงพมพปรเมษฐการพมพ, 2529. -----------------. รายงานแผนกมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2530-2531 จดพมพเน�องในการประชม

ใหญสามญประจาป 2531 19-22 ธนวาคม 2531. กรงเทพฯ: โรงพมพปรเมษฐการพมพ, 2531. -----------------. มาตรฐานหองสมด. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2533. -----------------. มาตรฐานหองสมด. พมพคร� งท� 2. (ปรบปรงเพ�มเตม) กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2537. -----------------. 40 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ท�ระลกในวานฉลองครบรอบ 40 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ 11 ตลาคม 2537. กรงเทพฯ: เพทายการพมพ, 2537. -----------------. นามานกรม: หองสมดดเดน บรรณารกษดเดนและผอปการคณตอวงการ หองสมด รวบรวมโดย ก�งแกว อวมศร และสภทรา วนทยายนต. กรงเทพฯ: สมาคมหองสมด แหงประเทศไทยฯ, 2541. สจตร สวภาพ. “สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เจาฟานกพฒนาหองสมดและการร

หนงสอของปวงชนชาวไทย “รางวลศาสตราจารยคณหญงแมนมาส ชวลต ประจาป 2551.” วารสารหองสมด, 53,1: 1-2, มกราคม-มถนายน, 2552

สวมล ธนะผลเลศ. การศกษาข�นพ�นฐานกบหองสมดโรงเรยน. วารสารหองสมด, 52,1 : 25, มกราคม- มถนายน, 2551.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. มาตรฐานหองสมดโรงเรยน สงกดสานกงาน

64  

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานพทธศกราช 2556. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐาน การศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. 2556.

. มาตรฐานหองสมดและตวบงช�เพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยนสงกดสานกงาน คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐาน การศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน. 2552.

.

6362

65  

จรรยาบรรณวชาชพ นางวระวรรณ วรรณโท

แนวคดท�วไปของจรรยาบรรณวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพเปนเสมอนเกณฑมาตรฐานอยางหน�งเพ�อประกนคณภาพของการบรหารการจดการ งานเทคนค และบรการของหองสมด จรรยาบรรณเปนขอกาหนดพฤตกรรมในดานคณธรรมของผประกอบวชาชพเพ�อสงคม เชน แพทย ทนายความ แมกระท�งการทหาร ในประเทศไทยแตเดมในการศกษาวชาแพทย นกศกษาตองเรยนรและปฏบตตามจรรยาแพทย ในการศกษาวชาทหารมการเรยนและปฏบตตามจรรยานกเรยนนายรอย เอกสาร คมอการจดต�งสมาคมหองสมดสถาบนสารนเทศ และจดหมายเหตขององคการการศกษาฯ สหประชาชาต ไดกลาววาการปฏบตงานในหองสมดมใชเพ�อประโยชนสวนตว หากเปนการกระทาเพ�อประชาชนผใชหองสมด สมพนธภาพระหวางผใชกบผปฏบตงานมความสาคญย�ง การกาหนดใหมจรรยาบรรณวชาชพจงเกดข�น โดยสมาคมวชาชพบรรณรกษศาสตรและสารนเทศศาสตร

ความหมายของจรรยาบรรณบรรณารกษ จรรยาบรรณบรรณารกษ (Code of Ethics) คอ ประมวลความประพฤตท�สมาคมหองสมดฯ ไดกาหนดข�นเพ�อรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ช�อเสยง และฐานะของบรรณารกษ เปนผลใหผประพฤต เปนท�เล�อมใสศรทธาและยกยองแกบคคลท�วไป

ความสาคญของจรรยาบรรณวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพเปนเคร�องกาหนดพฤตกรรมของบคคล อาชพ เพ�อการสรางสมพนธภาพอนด กบผใชบรการ การเคารพและปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ หลกเกณฑ ท�นาไปสความมศกด� ศรและช�อเสยง การต�งม�นในคณธรรม โดยเฉพาะการเอ�ออารตอผอ�น ต�งม�นในหลกประชาธปไตยเคารพสทธมนษยชนในการเรยนร รบสารและส�อสาร ไมมอคต ไมเหนแก เช�อชาต ศาสนา สภาพเศรษฐกจ การศกษาและสาเหตอ�น ๆ ท�อาจนามาอางเพ�อเลอกปฏบต นอกจากน� จรรยาบรรณวชาชพยงแสดงใหสงคมและวงการรฐบาลทราบ และเขาใจปรชญาวชาชพชดเจนย�งข�น จรรยาบรรณารกษ มความสาคญกบบรรณารกษเชนเดยวกบจรรยาบรรณวชาชพอ�น ๆ สรปไดดงน�

1. ควบคมมาตรฐานการทางานของบรรณารกษใหเปนคนด มความคด มจตสานกและ วจารณญาณ ควบคมตนเอง และผรวมงาน

2. ควบคมความประพฤตใหอยในสภาพอนควร เปนท�ยกยองในสงคมโดยอาศยศลธรรม 3. ควบคมจรรยาบรรณของบรรณารกษใหสงคมวชาชพ มความสงบสขเจรญรงเรอง

66  

กระบวนการกาหนดแนวทางในจรรยาบรรณ จรรยาบรรณเปนขอประมวลความคดเหนและพฤตกรรม ภายในกรอบของวฒนธรรม ขนบประเพณของสงคม ซ� งจะประกอบดวยวฒนธรรมของกลมภายในสงคมอกดวย จงมใชเร�องท�คนใดคนหน�งจะกาหนดข�นเองตามลาพง ในการปฏบตจะตองมคณะกรรมการเฉพาะกจหรออนกรรมการเฉพาะกจหลาย ๆ คณะ พจารณาจรรยาบรรณในแตละแงมม อาจตองมผทรงคณวฒเปนท�ปรกษา ตองพจารณาความเปนไปไดในการปฏบต การคาดคะเนผลท�จะเกดจากการปฏบตตองไดรบควมเหนชอบจากสมาชกผซ� งจะนาขอกาหนดในจรรยาบรรณวชาชพไปปฏบต นอกจากน� เพ�อความศกด� สทธ� การเปล�ยนแปลงจรรยาบรรณ ควรตองหลกเล�ยง จงตองใหเท�ยงธรรมถกตองตามหลกศลธรรม มนษยธรรมมากท�สดตามท�ปฏบตกนมา คณะกรรมการบรหารสมาคมเปนผรบผดชอบในการกาหนดใหมจรรยาบรรวชาชพ เม�อกาหนดแลวตองมวธการรบรองและนาไปสภาคปฏบต บทบาทของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ มบทบาทอยางสงในการสงเสรมวชาชพของบคลากรท�ปฎบตงานในหองสมดทกประเภทท�งทางตรงและทางออม โดยเฉพาะอยางย�ง บทบาทในการพฒนาสถานภาพของบรรณารกษจนเปนท�ยอมรบในสงคมเพ�อรกษาไวซ�งศกด� ศร และสงเสรมช�อเสยง เกยรตคณ เกยรตฐานะของบรรณารกษและผปฏบตงานในหองสมด อนเปนประโยชนตอการพฒนาสรางความม�นคงใหแกสถาบนของหองสมด สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงไดกาหนด “จรรยาบรรณบรรณารกษ” เพ�อใหบรรณารกษและผปฏบตงานในหองสมดยดถอปฏบต

ความเปนมาของจรรยาบรรณบรรณารกษ ทศวรรษท� 1 ยงไมมการจดทาจรรยาบรรณ (พ.ศ. 2497-2506)

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดกอต�งข�นเม�อ พ.ศ. 2497 เปนสมาคมวชาชพดาเนนกจการเปนประโยชนตอสมาชกและวชาชพอยางสงสดมาเปนเวลานาน มสมาชกเปนจานวนมาก แตยงไมมจรรยาบรรณใชเพ�อควบคมความประพฤตของบรรณารกษ และผประกอบอาชพในหองสมดของประเทศ อ�น ๆ ทศวรรษท� 2 แนวคดจรรยาบรรณ บรรณารกษ (พ.ศ. 2507-2516)

จากมตท�ประชมบรรณารกษเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Congress of Southeast Asian Librarians) คร� งท� 2 วนท� 10-14 สงหาคม พ.ศ. 2516 ณ กรงมนลา ประเทศฟลปปนส ไดมขอเสนอแนะ

64

65  

จรรยาบรรณวชาชพ นางวระวรรณ วรรณโท

แนวคดท�วไปของจรรยาบรรณวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพเปนเสมอนเกณฑมาตรฐานอยางหน�งเพ�อประกนคณภาพของการบรหารการจดการ งานเทคนค และบรการของหองสมด จรรยาบรรณเปนขอกาหนดพฤตกรรมในดานคณธรรมของผประกอบวชาชพเพ�อสงคม เชน แพทย ทนายความ แมกระท�งการทหาร ในประเทศไทยแตเดมในการศกษาวชาแพทย นกศกษาตองเรยนรและปฏบตตามจรรยาแพทย ในการศกษาวชาทหารมการเรยนและปฏบตตามจรรยานกเรยนนายรอย เอกสาร คมอการจดต�งสมาคมหองสมดสถาบนสารนเทศ และจดหมายเหตขององคการการศกษาฯ สหประชาชาต ไดกลาววาการปฏบตงานในหองสมดมใชเพ�อประโยชนสวนตว หากเปนการกระทาเพ�อประชาชนผใชหองสมด สมพนธภาพระหวางผใชกบผปฏบตงานมความสาคญย�ง การกาหนดใหมจรรยาบรรณวชาชพจงเกดข�น โดยสมาคมวชาชพบรรณรกษศาสตรและสารนเทศศาสตร

ความหมายของจรรยาบรรณบรรณารกษ จรรยาบรรณบรรณารกษ (Code of Ethics) คอ ประมวลความประพฤตท�สมาคมหองสมดฯ ไดกาหนดข�นเพ�อรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ช�อเสยง และฐานะของบรรณารกษ เปนผลใหผประพฤต เปนท�เล�อมใสศรทธาและยกยองแกบคคลท�วไป

ความสาคญของจรรยาบรรณวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพเปนเคร�องกาหนดพฤตกรรมของบคคล อาชพ เพ�อการสรางสมพนธภาพอนด กบผใชบรการ การเคารพและปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ หลกเกณฑ ท�นาไปสความมศกด� ศรและช�อเสยง การต�งม�นในคณธรรม โดยเฉพาะการเอ�ออารตอผอ�น ต�งม�นในหลกประชาธปไตยเคารพสทธมนษยชนในการเรยนร รบสารและส�อสาร ไมมอคต ไมเหนแก เช�อชาต ศาสนา สภาพเศรษฐกจ การศกษาและสาเหตอ�น ๆ ท�อาจนามาอางเพ�อเลอกปฏบต นอกจากน� จรรยาบรรณวชาชพยงแสดงใหสงคมและวงการรฐบาลทราบ และเขาใจปรชญาวชาชพชดเจนย�งข�น จรรยาบรรณารกษ มความสาคญกบบรรณารกษเชนเดยวกบจรรยาบรรณวชาชพอ�น ๆ สรปไดดงน�

1. ควบคมมาตรฐานการทางานของบรรณารกษใหเปนคนด มความคด มจตสานกและ วจารณญาณ ควบคมตนเอง และผรวมงาน

2. ควบคมความประพฤตใหอยในสภาพอนควร เปนท�ยกยองในสงคมโดยอาศยศลธรรม 3. ควบคมจรรยาบรรณของบรรณารกษใหสงคมวชาชพ มความสงบสขเจรญรงเรอง

66  

กระบวนการกาหนดแนวทางในจรรยาบรรณ จรรยาบรรณเปนขอประมวลความคดเหนและพฤตกรรม ภายในกรอบของวฒนธรรม ขนบประเพณของสงคม ซ� งจะประกอบดวยวฒนธรรมของกลมภายในสงคมอกดวย จงมใชเร�องท�คนใดคนหน�งจะกาหนดข�นเองตามลาพง ในการปฏบตจะตองมคณะกรรมการเฉพาะกจหรออนกรรมการเฉพาะกจหลาย ๆ คณะ พจารณาจรรยาบรรณในแตละแงมม อาจตองมผทรงคณวฒเปนท�ปรกษา ตองพจารณาความเปนไปไดในการปฏบต การคาดคะเนผลท�จะเกดจากการปฏบตตองไดรบควมเหนชอบจากสมาชกผซ� งจะนาขอกาหนดในจรรยาบรรณวชาชพไปปฏบต นอกจากน� เพ�อความศกด� สทธ� การเปล�ยนแปลงจรรยาบรรณ ควรตองหลกเล�ยง จงตองใหเท�ยงธรรมถกตองตามหลกศลธรรม มนษยธรรมมากท�สดตามท�ปฏบตกนมา คณะกรรมการบรหารสมาคมเปนผรบผดชอบในการกาหนดใหมจรรยาบรรวชาชพ เม�อกาหนดแลวตองมวธการรบรองและนาไปสภาคปฏบต บทบาทของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ มบทบาทอยางสงในการสงเสรมวชาชพของบคลากรท�ปฎบตงานในหองสมดทกประเภทท�งทางตรงและทางออม โดยเฉพาะอยางย�ง บทบาทในการพฒนาสถานภาพของบรรณารกษจนเปนท�ยอมรบในสงคมเพ�อรกษาไวซ�งศกด� ศร และสงเสรมช�อเสยง เกยรตคณ เกยรตฐานะของบรรณารกษและผปฏบตงานในหองสมด อนเปนประโยชนตอการพฒนาสรางความม�นคงใหแกสถาบนของหองสมด สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ จงไดกาหนด “จรรยาบรรณบรรณารกษ” เพ�อใหบรรณารกษและผปฏบตงานในหองสมดยดถอปฏบต

ความเปนมาของจรรยาบรรณบรรณารกษ ทศวรรษท� 1 ยงไมมการจดทาจรรยาบรรณ (พ.ศ. 2497-2506)

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดกอต�งข�นเม�อ พ.ศ. 2497 เปนสมาคมวชาชพดาเนนกจการเปนประโยชนตอสมาชกและวชาชพอยางสงสดมาเปนเวลานาน มสมาชกเปนจานวนมาก แตยงไมมจรรยาบรรณใชเพ�อควบคมความประพฤตของบรรณารกษ และผประกอบอาชพในหองสมดของประเทศ อ�น ๆ ทศวรรษท� 2 แนวคดจรรยาบรรณ บรรณารกษ (พ.ศ. 2507-2516)

จากมตท�ประชมบรรณารกษเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Congress of Southeast Asian Librarians) คร� งท� 2 วนท� 10-14 สงหาคม พ.ศ. 2516 ณ กรงมนลา ประเทศฟลปปนส ไดมขอเสนอแนะ

6564

67  

แกประเทศสมาชกเก�ยวกบจรรยาบรรณบรรณารกษ เพ�อประโยชนตอการพฒนาบรรณารกษและหองสมด โดยท�ประชมไดเสนอแนะใหมจรรยาบรรณท�เหมาะสมกบสภาวะของแตละประเทศ ซ� งรางโดยเจาหนาท� ระดบชาต และมผลบงคบใชทางกฎหมาย จากเหตผลดงกลาว สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯในฐานะสมาคมวชาชพและเปนสมาชกของสหพนธบรรณารกษแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต เหนควรกาหนดใหมจรรยาบรรณบรรณารกษข�นใชเพ�อรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ช�อเสยงและฐานะของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯใหทดเทยมสมาคมหองสมดในประเทศอ�น ๆ โดยเฉพาะในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ทศวรรษท� 3 ประกาศใชจรรยาบรรณ บรรณารกษ (พ.ศ. 2517-2526) พ.ศ. 2520 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ใชหวขอการประชมสามญประจาป พ.ศ. 2520 และประชมวชาการ เร�อง “ระบบสารนเทศแหงชาตจะชวยพฒนาศนยสารนเทศ หอจดหมายเหต และหองสมดทกประเภทไดอยางไร” โดยมหวขอ เก�ยวกบจรรยาบรรณวชาชพ คอ เร�อง “กาลงคน: การศกษาและฝกอบรม สถานภาพและจรรยาบรรณบรรณารกษ” ซ�งนบวาเปนปจจยสาคญในการสราง และดาเนนการระบบสารนเทศแหงชาต จากการประชมคร� งน�นสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดมอบหมายใหผรบผดชอบศกษาคนควาและจดทาเอกสารเสนอท�ประชมใหญ คอ นางวภา โกยสขโข (กองหองสมด มหาวทยาลยมหดลในขณะน�น ตอมาคอ ผอานวยการ สานกหอสมดมหาวทยาลยมหดล) ไดจดใหมการประชมกลมยอย เพ�อเปดโอกาสใหสมาชกไดมการอภปรายกนอยางกวางขวาง ท�ประชม มมตใใหมจรรยาบรรณบรรณารกษ และใหดาเนนการประกาศใชอยางเปนทางการ โดยใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ต�งคณะกรรมการยกรางจรรยาบรรณ ดงน�

1. ใหผแทนจากหองสมดประเภทตาง ๆเปนคณะกรรมการยกรางรวมกบกรรมการของสมาคม รวมจานวน 16 คน มคณรญจวน อนทรกาแหง เปนประธาน นางวภา โดยสขโข เปนกรรมการและเลขานการ เม�อยกรางแลวนาเสนอคณะกรรมการบรหาร สมาคมหองสมดฯ พจารณา เพ�อมมตรบรองจรรยาบรรณเปนเอกฉนท จากคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการประชมคร� งท� 2/2521 เม�อวนท� 12 กมภาพนธ 2521

2. ใหกาหนดพธประกาศใชอยางเปนทางการ โดยในวนอาทตยท� 30 เมษายน 2521 เวลา 14.00 น. ณ หองประชมกรมประชาสมพนธ ศาสตราจารยดร.เกษม สวรรณกล (รฐมนตรวาการทบวง มหาวทยาลยในขณะน�น) เปนประธานในพธ และมนางสาวอทย ทตยะโพธ (นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในขณะน�น) เปนผกลาวรายงาน มสกขพยานรวม 300 คน และบคคลสาคญ

68  

ลงนามในสมดจรรยาบรรณดวย หลงจากน�นทกปในการประชมสามญปะจาป หลงพธเปดจะมการกลาวคาปฏญาณตนของผเขารวมประชมฯ วาจะยดม�นในการปฏบตตนตามจรรยาบรรณ 3. ไดมการแกช�อจรรยาบรรณ คาวา จรรยาบรรณบรรณารกษ เดมใช จรรยาบรรณารกษ ตามมตท�ประชมสามญประจาป พ.ศ. 2521 จนกระท�งป พ.ศ. 2527 ไดมการจดทาหนงสอ 30 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ท�ปรกษาในการจดทาหนงสอ คอ ศาสตราจารยพเศษ คณหญง แมนมาส ชวลต และคณนลวรรณ ป� นทอง มมตใหใช จรรยาบรรณบรรณารกษ แทน จรรยาบรรณารกษ และไดมการใชมาจนปจจบน ขอความในจรรยาบรรณ อารมภบท หองสมดเปนสถาบนท�มเกยรตและเปนบรการความรท�เปนคณแกสงคม ดงน�นเพ�อประโยชนตอการพฒนาหองสมด เพ�อสรางความม�นคงแกสถาบนหองสมด และเพ�อใหสถาบนหองสมดเปนท�เช�อถอของประชาชน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เหนสมควรกาหนดจรรยาบรรณสาหรบบรรณารกษ และผปฏบตงานในหองสมด

เน�อหาหลก เน�อหาของจรรยาบรรณบรรณารกษ กาหนดข�นเพ�อเปนแนวปฏบตไปสอดมคตในวชาชพบรรณารกษ ในการกาหนดใจความ หรอประมวลความประพฤตในจรรยาบรรณน�น จะตองสอดคลอง กบวตถประสงคของจรรยาบรรณบรรณารกษ ซ�งกาหนดเปน 5 หมวดใหญ ดงน�

66

67  

แกประเทศสมาชกเก�ยวกบจรรยาบรรณบรรณารกษ เพ�อประโยชนตอการพฒนาบรรณารกษและหองสมด โดยท�ประชมไดเสนอแนะใหมจรรยาบรรณท�เหมาะสมกบสภาวะของแตละประเทศ ซ� งรางโดยเจาหนาท� ระดบชาต และมผลบงคบใชทางกฎหมาย จากเหตผลดงกลาว สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯในฐานะสมาคมวชาชพและเปนสมาชกของสหพนธบรรณารกษแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต เหนควรกาหนดใหมจรรยาบรรณบรรณารกษข�นใชเพ�อรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ช�อเสยงและฐานะของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯใหทดเทยมสมาคมหองสมดในประเทศอ�น ๆ โดยเฉพาะในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ทศวรรษท� 3 ประกาศใชจรรยาบรรณ บรรณารกษ (พ.ศ. 2517-2526) พ.ศ. 2520 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ใชหวขอการประชมสามญประจาป พ.ศ. 2520 และประชมวชาการ เร�อง “ระบบสารนเทศแหงชาตจะชวยพฒนาศนยสารนเทศ หอจดหมายเหต และหองสมดทกประเภทไดอยางไร” โดยมหวขอ เก�ยวกบจรรยาบรรณวชาชพ คอ เร�อง “กาลงคน: การศกษาและฝกอบรม สถานภาพและจรรยาบรรณบรรณารกษ” ซ�งนบวาเปนปจจยสาคญในการสราง และดาเนนการระบบสารนเทศแหงชาต จากการประชมคร� งน�นสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯไดมอบหมายใหผรบผดชอบศกษาคนควาและจดทาเอกสารเสนอท�ประชมใหญ คอ นางวภา โกยสขโข (กองหองสมด มหาวทยาลยมหดลในขณะน�น ตอมาคอ ผอานวยการ สานกหอสมดมหาวทยาลยมหดล) ไดจดใหมการประชมกลมยอย เพ�อเปดโอกาสใหสมาชกไดมการอภปรายกนอยางกวางขวาง ท�ประชม มมตใใหมจรรยาบรรณบรรณารกษ และใหดาเนนการประกาศใชอยางเปนทางการ โดยใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ต�งคณะกรรมการยกรางจรรยาบรรณ ดงน�

1. ใหผแทนจากหองสมดประเภทตาง ๆเปนคณะกรรมการยกรางรวมกบกรรมการของสมาคม รวมจานวน 16 คน มคณรญจวน อนทรกาแหง เปนประธาน นางวภา โดยสขโข เปนกรรมการและเลขานการ เม�อยกรางแลวนาเสนอคณะกรรมการบรหาร สมาคมหองสมดฯ พจารณา เพ�อมมตรบรองจรรยาบรรณเปนเอกฉนท จากคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการประชมคร� งท� 2/2521 เม�อวนท� 12 กมภาพนธ 2521

2. ใหกาหนดพธประกาศใชอยางเปนทางการ โดยในวนอาทตยท� 30 เมษายน 2521 เวลา 14.00 น. ณ หองประชมกรมประชาสมพนธ ศาสตราจารยดร.เกษม สวรรณกล (รฐมนตรวาการทบวง มหาวทยาลยในขณะน�น) เปนประธานในพธ และมนางสาวอทย ทตยะโพธ (นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในขณะน�น) เปนผกลาวรายงาน มสกขพยานรวม 300 คน และบคคลสาคญ

68  

ลงนามในสมดจรรยาบรรณดวย หลงจากน�นทกปในการประชมสามญปะจาป หลงพธเปดจะมการกลาวคาปฏญาณตนของผเขารวมประชมฯ วาจะยดม�นในการปฏบตตนตามจรรยาบรรณ 3. ไดมการแกช�อจรรยาบรรณ คาวา จรรยาบรรณบรรณารกษ เดมใช จรรยาบรรณารกษ ตามมตท�ประชมสามญประจาป พ.ศ. 2521 จนกระท�งป พ.ศ. 2527 ไดมการจดทาหนงสอ 30 ป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ท�ปรกษาในการจดทาหนงสอ คอ ศาสตราจารยพเศษ คณหญง แมนมาส ชวลต และคณนลวรรณ ป� นทอง มมตใหใช จรรยาบรรณบรรณารกษ แทน จรรยาบรรณารกษ และไดมการใชมาจนปจจบน ขอความในจรรยาบรรณ อารมภบท หองสมดเปนสถาบนท�มเกยรตและเปนบรการความรท�เปนคณแกสงคม ดงน�นเพ�อประโยชนตอการพฒนาหองสมด เพ�อสรางความม�นคงแกสถาบนหองสมด และเพ�อใหสถาบนหองสมดเปนท�เช�อถอของประชาชน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เหนสมควรกาหนดจรรยาบรรณสาหรบบรรณารกษ และผปฏบตงานในหองสมด

เน�อหาหลก เน�อหาของจรรยาบรรณบรรณารกษ กาหนดข�นเพ�อเปนแนวปฏบตไปสอดมคตในวชาชพบรรณารกษ ในการกาหนดใจความ หรอประมวลความประพฤตในจรรยาบรรณน�น จะตองสอดคลอง กบวตถประสงคของจรรยาบรรณบรรณารกษ ซ�งกาหนดเปน 5 หมวดใหญ ดงน�

6766

69  

หมวดท� วตถประสงคของจรรยาบรรณบรรณารกษของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เน�อหาหลก

1 จรรยาบรรณตอผใช เพ�อสรางสมพนธภาพระหวางผใชและหองสมดใหดารงอยตลอดไป

มประเดนสาคญคอ ใหคานงถง ความสะดวกสบายของผใชกอน ส�งอ�น และตองยดหลกการใหบรการ โดยเสมอภาค

2 จรรยาบรรณตอวชาชพ เพ�อใหบรรณารกษมความรบผดชอบ ในการใชวชาชพ ปฏบตงานในหนาท� เพ�อสงเสรมความกาวหนาในวชาชพน�น ตลอดจนเพ�อสนบสนนผรวมวชาชพ ใหปฏบตหนาท�อนเปนประโยชนตอสวนรวม

เนนเร�องการศกษาหาความร ใหทนสมยอยเสมอ และไม ประพฤตตนเส�อมเสย ไมใช ตาแหนงหนาท�เพ�อประโยชนสวนตว

3 จรรยาบรรณตอผรวมงาน เพ�อใหบรรณารกษและผรวมงาน รวมกนทางานบนรากฐานของความร ความสามารถ และความประพฤต โดยการยอมรบนบถอความคดเหน ของกนและกน

มมนษยสมพนธท�ด เปนกลยาณมตร เคารพขอตกลงของท�ประชม

4 จรรยาบรรณตอสถาบน เพ�อรกษาประโยชนและปฏบตตามนโยบายของสถาบน และหองสมดน�น ๆ อยางซ�อสตย ในอนท�จะดารงไวซ�งช�อเสยงและความกาวหนา

รกษาผลประโยชนและช�อเสยงของสถาบน รวมมอและปฏบตงานตามนโยบาย ไมใชช�อเสยงของสถาบน

5 จรรยาบรรณตอสงคม เพ�อใชความรและความสามารถใหเกดประโยชนตอบคคลอ�น ๆ ท�งภายในและภายนอกสถาบน โดยไมมผลเสยหายตอภาระหนาท�ท�ปฏบตอย

มความเปนผนาอยางเขมแขง อทศตนเพ�อประโยชนของสงคม พรอมท�จะผดงไวซ�งเสถยรภาพ และความม�นคงของสงคม

ทศวรรษท� 4 พฒนาจรรยาบรรณใหสอดคลองกบสงคม (พ.ศ. 2527-2536)

มการแกไขขอความในความนา และใจความในหมวดของจรรยาบรรณบางสวนของฉบบแรก พ.ศ. 2521 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2529

70  

ทศวรรษท� 5 พฒนาจรรยาบรรณอยางตอเน�อง (พ.ศ. 2537-2546) มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2529 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2539

ทศวรรษท� 6 จรรยาบรรณ ปจจบน (พ.ศ. 2577-2556) มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2539 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2550 มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2550 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2553

จรรยาบรรณบรรณารกษฉบบแกไขปรบปรง พ.ศ. 2553 เปนฉบบท�ใชอยในปจจบน การปฏบตตนตามจรรยาบรรณ จรรยาบรรณ คอ หลกศลธรรมและหลกประชาธปไตย จรรยาบรรณวชาชพใด ๆ โดยมากเปนนโยบาย แนวคดเพ�อสรางความตระหนกในอดมการณวา เปนบรการตอสงคม แนวปฏบตท�ง 5 หมวด มความมงหมายอยางเดยวกน คอ สรางจตสานกตอผอ�น เนนการปฏบตทางจรยธรรม โดยยดหลกคณธรรม ส�งเหลาน�ตองมการฝกสอนส�งสมมาต�งแตเยาววยโดยครอบครว โรงเรยน สถาบนอดมศกษา ตามหลกคาสอนทางพระพทธศาสนาวาดวย ศล สปปรสธรรม กลยาณมตตา พรหมวหาร การปฏบตระหวางกนในกลมคนและบคคลท�ง 6 กลม (ศล 6) การระมดระวงไมใหตกอยในอคตท�ง 4 ในการปฏบตตอผอ�น หลกประชาธปไตยในการเคารพสทธ� ของผอ�น สทธมนษยชนในการรบร และในการส�อเร�องราวขาวสาร ท�งน�นบเปนมาตรฐานของการปฏบตประการหน�ง

ไมมบทลงโทษผไมปฏบตตามจรรยาบรรณ โดยท�วไป จรรยาบรรณวชาชพไมมบทลงโทษ เชนเดยวกบการประพฤตผดกฎหมาย เพราะจรรยาบรรณไมใชกฎหมาย เปนขอตกลงรวมกนวา น�คอ อดมการณ และปรชญาของวชาชพท�นาไปสบรการท�ด และการยอมรบนบถอยกยองของสงคม แตละคนในวชาชพพงพจารณาตนเอง โดยหลก จรรยาบรรณ ผลปรากฎคอ บรการท�มประสทธภาพและการยอมรบนบถอ หรอตรงกนขาม ถาไมปฏบตตาม อยางไรกดบางวชาชพมบทลงโทษ เชน ใหเลกประกอบการ มกฎหมาย ระเบยบขอบงคบบางขอ ซ� งควบคมการปฏบตตามจรรยาบรรณอยแลว เชน กฎหมายอาญา ในกรณทจรตระเบยบวนยในการละเลยหนาท� มการสอนในภาควชาบรรณารกษศาสตรในบางแหง แตยงไมมการศกษาสภาพการนาไป

68

69  

หมวดท� วตถประสงคของจรรยาบรรณบรรณารกษของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เน�อหาหลก

1 จรรยาบรรณตอผใช เพ�อสรางสมพนธภาพระหวางผใชและหองสมดใหดารงอยตลอดไป

มประเดนสาคญคอ ใหคานงถง ความสะดวกสบายของผใชกอน ส�งอ�น และตองยดหลกการใหบรการ โดยเสมอภาค

2 จรรยาบรรณตอวชาชพ เพ�อใหบรรณารกษมความรบผดชอบ ในการใชวชาชพ ปฏบตงานในหนาท� เพ�อสงเสรมความกาวหนาในวชาชพน�น ตลอดจนเพ�อสนบสนนผรวมวชาชพ ใหปฏบตหนาท�อนเปนประโยชนตอสวนรวม

เนนเร�องการศกษาหาความร ใหทนสมยอยเสมอ และไม ประพฤตตนเส�อมเสย ไมใช ตาแหนงหนาท�เพ�อประโยชนสวนตว

3 จรรยาบรรณตอผรวมงาน เพ�อใหบรรณารกษและผรวมงาน รวมกนทางานบนรากฐานของความร ความสามารถ และความประพฤต โดยการยอมรบนบถอความคดเหน ของกนและกน

มมนษยสมพนธท�ด เปนกลยาณมตร เคารพขอตกลงของท�ประชม

4 จรรยาบรรณตอสถาบน เพ�อรกษาประโยชนและปฏบตตามนโยบายของสถาบน และหองสมดน�น ๆ อยางซ�อสตย ในอนท�จะดารงไวซ�งช�อเสยงและความกาวหนา

รกษาผลประโยชนและช�อเสยงของสถาบน รวมมอและปฏบตงานตามนโยบาย ไมใชช�อเสยงของสถาบน

5 จรรยาบรรณตอสงคม เพ�อใชความรและความสามารถใหเกดประโยชนตอบคคลอ�น ๆ ท�งภายในและภายนอกสถาบน โดยไมมผลเสยหายตอภาระหนาท�ท�ปฏบตอย

มความเปนผนาอยางเขมแขง อทศตนเพ�อประโยชนของสงคม พรอมท�จะผดงไวซ�งเสถยรภาพ และความม�นคงของสงคม

ทศวรรษท� 4 พฒนาจรรยาบรรณใหสอดคลองกบสงคม (พ.ศ. 2527-2536)

มการแกไขขอความในความนา และใจความในหมวดของจรรยาบรรณบางสวนของฉบบแรก พ.ศ. 2521 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2529

70  

ทศวรรษท� 5 พฒนาจรรยาบรรณอยางตอเน�อง (พ.ศ. 2537-2546) มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2529 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2539

ทศวรรษท� 6 จรรยาบรรณ ปจจบน (พ.ศ. 2577-2556) มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2539 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2550 มการแกไขขอความในจรรยาบรรณบรรณารกษฉบบ พ.ศ. 2550 และรบรองโดยท�ประชมสามญประจาป สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ พ.ศ. 2553

จรรยาบรรณบรรณารกษฉบบแกไขปรบปรง พ.ศ. 2553 เปนฉบบท�ใชอยในปจจบน การปฏบตตนตามจรรยาบรรณ จรรยาบรรณ คอ หลกศลธรรมและหลกประชาธปไตย จรรยาบรรณวชาชพใด ๆ โดยมากเปนนโยบาย แนวคดเพ�อสรางความตระหนกในอดมการณวา เปนบรการตอสงคม แนวปฏบตท�ง 5 หมวด มความมงหมายอยางเดยวกน คอ สรางจตสานกตอผอ�น เนนการปฏบตทางจรยธรรม โดยยดหลกคณธรรม ส�งเหลาน�ตองมการฝกสอนส�งสมมาต�งแตเยาววยโดยครอบครว โรงเรยน สถาบนอดมศกษา ตามหลกคาสอนทางพระพทธศาสนาวาดวย ศล สปปรสธรรม กลยาณมตตา พรหมวหาร การปฏบตระหวางกนในกลมคนและบคคลท�ง 6 กลม (ศล 6) การระมดระวงไมใหตกอยในอคตท�ง 4 ในการปฏบตตอผอ�น หลกประชาธปไตยในการเคารพสทธ� ของผอ�น สทธมนษยชนในการรบร และในการส�อเร�องราวขาวสาร ท�งน�นบเปนมาตรฐานของการปฏบตประการหน�ง

ไมมบทลงโทษผไมปฏบตตามจรรยาบรรณ โดยท�วไป จรรยาบรรณวชาชพไมมบทลงโทษ เชนเดยวกบการประพฤตผดกฎหมาย เพราะจรรยาบรรณไมใชกฎหมาย เปนขอตกลงรวมกนวา น�คอ อดมการณ และปรชญาของวชาชพท�นาไปสบรการท�ด และการยอมรบนบถอยกยองของสงคม แตละคนในวชาชพพงพจารณาตนเอง โดยหลก จรรยาบรรณ ผลปรากฎคอ บรการท�มประสทธภาพและการยอมรบนบถอ หรอตรงกนขาม ถาไมปฏบตตาม อยางไรกดบางวชาชพมบทลงโทษ เชน ใหเลกประกอบการ มกฎหมาย ระเบยบขอบงคบบางขอ ซ� งควบคมการปฏบตตามจรรยาบรรณอยแลว เชน กฎหมายอาญา ในกรณทจรตระเบยบวนยในการละเลยหนาท� มการสอนในภาควชาบรรณารกษศาสตรในบางแหง แตยงไมมการศกษาสภาพการนาไป

6968

71  

ปฏบตจรง และยงไมมหลกเกณฑวดผล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯสมควรพจารณาดาเนนการตอไปในดานน�

การนาจรรยาบรรณบรรณารกษไปใชกบจรยธรรมนกสารนเทศ วชาชพบรรณารกษศาสตร มลกษณะคลายคลงกบวชาชพสารนเทศศาสตร ดงน�นจงอาจ ใชจรรยาบรรณวชาชพบรรณารกษสาหรบนกสารนเทศได

ประโยชนของจรรยาบรรณบรรณารกษ จรรยาบรรณบรรณารกษไมใชกฎหมายท�ใชบงคบบรรณารกษ แตเปนจรรยาบรรณวชาชพท� เกดจากความตองการของผท�อยในวงการบรรณารกษรวมกนสรางจรรยาบรรณเพ�อควบคมกนเอง ไมใชขอบงคบจากภายนอก แตเปนอดมคตท�สงกวาขอบงคบของกฎหมาย เพราะกฏหมายเปนเพยงฃอบงคบ ข�นต�าท�ทกคนตองปฏบตตาม จรรยาบรรณบรรณารกษมประโยชนท�งผประกอบอาชพบรรณารกษเอง และตอผรบบรการ และตอสงคมเปนสวนรวม

ประโยชนตอผประกอบอาชพบรรณารกษ ผยดถอจรรยาบรรณบรรณารกษจะเปนประโยชนแกผปฏบตเอง คอ สรางความภาคภมใจ ในตวเอง และวชาชพบรรณารกษ มอาชพการงาน มผลตอบแทนเพ�อเล�ยงตนเองและครอบครวได อยางด ยอมตองการใหคนในวงการและสงคมยอมรบ ไมเพยงแตมวชาความรเทาน�น แตยงมอดมคตและหลกการแหงวชาชพซ�งกคอเปนผมจรรยาบรรณน�นเอง

ประโยชนตอผใชบรการวชาชพ ผมารบบรการจะมอบความไววางใจและเกดความศรทธา ตอบรรณารกษผใหบรการอยางสง

ประโยชนตอสงคม นอกจากจรรยาบรรณบรรณารกษจะเปนประโยชนตอผประกอบวชาชพและผรบบรการแลว การมจรรยาบรรณยงเปนประโยชนตอสงคมสวนรวมอกดวย กลาวคอ สงคมใหความไววางใจตอสถาบนหองสมดท�ผน�นรบผดชอบ และเกดภาพลกษณท�ดโยสวนรวมดวย สถาบนหองสมด กจะเปนสถาบนท�มประโยชน เปนท�พ�งแกสงคมได

72  

สถานภาพของบรรณารกษ การตอสเพ�อสถานภาพบรรณารกษของสมาคมหองสมด มหลายวธ คอ

1. ใหการอบรมวชาบรรณารกษศาสตรเพ�อใหมความรความเขาใจ มความสามารถในการปฏบตงาน ท�จะสงผลใหเกดความตระหนกในคณคา และการยอมรบหองสมดวาเปนสถาบนทางวชาการ มใชงานธรการ 2. เสนอใหมการสอนวชาวชาหองสมด ในหลกสตรวทยาลยคร เพ�อผท�เปนครสามรถปฏบต งานในหองสมดไดดวย 3. จดสมมนาทางวชาการ ผลตตาราทางบรรณารกษศาตร 4. จดทามาตรฐานหองสมด และจดประกวดหองสมดดเดน 5. ประสานงานกบหนวยราชการและผเก�ยวของ เพ�อใหเกดความตระหนกในคณคา และเพ�อ ใหการสนบสนนสถานภาพของหองสมดและบรรณารกษตามท�ควรจะเปน 6. ประกาศใชจรรยาบรรณบรรณรกษ 7. โครงการวจยเพ�อพฒนาวชาชพ ทาใหทราบปญหาและความตองการของสมาชกของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ และคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ แตละวาระ ไดนาปญหามาแกไขปรบปรงและพฒนาเพ�อสนองความตองการของสมาชกตามลาดบ

การพฒนาสถานภาพบรรณารกษหองสมดในสงคม ความพยายามของหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการยกสถานภาพของหองสมดและบรรณารกษ

ดาเนนการต�งแต พ.ศ. 2517 โดยในแตละปไดจดกจกรรมเพ�อพฒนางานอยางตอเน�อง พ.ศ. 2536 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดจดประชมใหญสามญประจาป เร� อง

“สภาพและสถานภาพของหองสมดในประเทศไทย : ปจจบนและอนาคต” โดยเชญผบรหารระดบสงของหนวยราชการบงคบบญชาหองสมดทกประเภท กลาวถงนโยบายและแนวทางพฒนาหองสมดในสงกด ทกคนเหนความสาคญของหองสมด การยกสถานภาพตามท�ควรจะเปนในระดบมาตรฐานสากล จะเหนไดจากหอสมดแหงชาต ไดรบความสาเรจในการปรบปรงโครงสรางองคกร คอไดรบการยกฐานะจาก “กอง” เปน “สานก” มผอานวยการระดบ 9 พ.ศ. 2538 สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ไดแตงต� งคณะผทรงคณวฒ สาขาการศกษา ศลปะศาสตร และสงคมศาสตรอ�น ๆ เพ�อพจารณากาหนดหลกเกณฑ และวธประเมนบคคลเพ�อแตงต�งใหดารงตาแหนงประเภทวชาชพโดยเฉพาะ ซ�งมสายงานสารบรรณอยดวย ไดกาหนดหนาท�

70

71  

ปฏบตจรง และยงไมมหลกเกณฑวดผล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯสมควรพจารณาดาเนนการตอไปในดานน�

การนาจรรยาบรรณบรรณารกษไปใชกบจรยธรรมนกสารนเทศ วชาชพบรรณารกษศาสตร มลกษณะคลายคลงกบวชาชพสารนเทศศาสตร ดงน�นจงอาจ ใชจรรยาบรรณวชาชพบรรณารกษสาหรบนกสารนเทศได

ประโยชนของจรรยาบรรณบรรณารกษ จรรยาบรรณบรรณารกษไมใชกฎหมายท�ใชบงคบบรรณารกษ แตเปนจรรยาบรรณวชาชพท� เกดจากความตองการของผท�อยในวงการบรรณารกษรวมกนสรางจรรยาบรรณเพ�อควบคมกนเอง ไมใชขอบงคบจากภายนอก แตเปนอดมคตท�สงกวาขอบงคบของกฎหมาย เพราะกฏหมายเปนเพยงฃอบงคบ ข�นต�าท�ทกคนตองปฏบตตาม จรรยาบรรณบรรณารกษมประโยชนท�งผประกอบอาชพบรรณารกษเอง และตอผรบบรการ และตอสงคมเปนสวนรวม

ประโยชนตอผประกอบอาชพบรรณารกษ ผยดถอจรรยาบรรณบรรณารกษจะเปนประโยชนแกผปฏบตเอง คอ สรางความภาคภมใจ ในตวเอง และวชาชพบรรณารกษ มอาชพการงาน มผลตอบแทนเพ�อเล�ยงตนเองและครอบครวได อยางด ยอมตองการใหคนในวงการและสงคมยอมรบ ไมเพยงแตมวชาความรเทาน�น แตยงมอดมคตและหลกการแหงวชาชพซ�งกคอเปนผมจรรยาบรรณน�นเอง

ประโยชนตอผใชบรการวชาชพ ผมารบบรการจะมอบความไววางใจและเกดความศรทธา ตอบรรณารกษผใหบรการอยางสง

ประโยชนตอสงคม นอกจากจรรยาบรรณบรรณารกษจะเปนประโยชนตอผประกอบวชาชพและผรบบรการแลว การมจรรยาบรรณยงเปนประโยชนตอสงคมสวนรวมอกดวย กลาวคอ สงคมใหความไววางใจตอสถาบนหองสมดท�ผน�นรบผดชอบ และเกดภาพลกษณท�ดโยสวนรวมดวย สถาบนหองสมด กจะเปนสถาบนท�มประโยชน เปนท�พ�งแกสงคมได

72  

สถานภาพของบรรณารกษ การตอสเพ�อสถานภาพบรรณารกษของสมาคมหองสมด มหลายวธ คอ

1. ใหการอบรมวชาบรรณารกษศาสตรเพ�อใหมความรความเขาใจ มความสามารถในการปฏบตงาน ท�จะสงผลใหเกดความตระหนกในคณคา และการยอมรบหองสมดวาเปนสถาบนทางวชาการ มใชงานธรการ 2. เสนอใหมการสอนวชาวชาหองสมด ในหลกสตรวทยาลยคร เพ�อผท�เปนครสามรถปฏบต งานในหองสมดไดดวย 3. จดสมมนาทางวชาการ ผลตตาราทางบรรณารกษศาตร 4. จดทามาตรฐานหองสมด และจดประกวดหองสมดดเดน 5. ประสานงานกบหนวยราชการและผเก�ยวของ เพ�อใหเกดความตระหนกในคณคา และเพ�อ ใหการสนบสนนสถานภาพของหองสมดและบรรณารกษตามท�ควรจะเปน 6. ประกาศใชจรรยาบรรณบรรณรกษ 7. โครงการวจยเพ�อพฒนาวชาชพ ทาใหทราบปญหาและความตองการของสมาชกของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ และคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ แตละวาระ ไดนาปญหามาแกไขปรบปรงและพฒนาเพ�อสนองความตองการของสมาชกตามลาดบ

การพฒนาสถานภาพบรรณารกษหองสมดในสงคม ความพยายามของหองสมดแหงประเทศไทยฯ ในการยกสถานภาพของหองสมดและบรรณารกษ

ดาเนนการต�งแต พ.ศ. 2517 โดยในแตละปไดจดกจกรรมเพ�อพฒนางานอยางตอเน�อง พ.ศ. 2536 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดจดประชมใหญสามญประจาป เร� อง

“สภาพและสถานภาพของหองสมดในประเทศไทย : ปจจบนและอนาคต” โดยเชญผบรหารระดบสงของหนวยราชการบงคบบญชาหองสมดทกประเภท กลาวถงนโยบายและแนวทางพฒนาหองสมดในสงกด ทกคนเหนความสาคญของหองสมด การยกสถานภาพตามท�ควรจะเปนในระดบมาตรฐานสากล จะเหนไดจากหอสมดแหงชาต ไดรบความสาเรจในการปรบปรงโครงสรางองคกร คอไดรบการยกฐานะจาก “กอง” เปน “สานก” มผอานวยการระดบ 9 พ.ศ. 2538 สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ไดแตงต� งคณะผทรงคณวฒ สาขาการศกษา ศลปะศาสตร และสงคมศาสตรอ�น ๆ เพ�อพจารณากาหนดหลกเกณฑ และวธประเมนบคคลเพ�อแตงต�งใหดารงตาแหนงประเภทวชาชพโดยเฉพาะ ซ�งมสายงานสารบรรณอยดวย ไดกาหนดหนาท�

7170

73  

ความรบผดชอบของสายงานวาม 4 ลกษณะ ในลกษณะท� 4 คอ งานใหคาปรกษา แนะนา อยในระดบ 9 ระดบ 10 และระดบ 11

วชาชพครบรรณารกษ พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ไดสงผล ใหเกดการเปล�ยนแปลงในวชาชพทางการศกษา จากเดมเปนวชาชพท�ไมจากดมาเปนวชาชพช�นสง ประเภทหน�ง เชนเดยวกบแพทย วศวกร สถาปนก ทนายความ พยาบาล สตวพทย ฯลฯ สงผลใหตองมใบอนญาตประกอบวชาชพ โดยครสภาดาเนนการออกและเพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพคร ผบรหารการศกษา ผบรหารการศกษา และบคลากรทางการศกษาอ�น (ศกษานเทศก) ในสถานศกษาปฐมวย ข�นพ�นฐาน และอดมศกษาท�ต �ากวาปรญญาท�งของรฐและเอกชน รวมท�งการบรหารการศกษา นอกสถานศกษาในระดบเขตพ�นท�การศกษา ท�งน� ครสภาไดกาหนดมาตรฐานวชาชพออกเปนขอบงคบ ครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 โดยกาหนด 3 หมวด ไดแก

หมวด 1 มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ หมวด 2 มาตรฐานการปฏบตงาน หมวด 3 จรรยาบรรณวชาชพ อยางไรกตามหลกเกณฑดงกลาวไดมผลบงคบใชแลว วชาชพครบรรณารกษกถกกระทบดวย

จงเปนเร�องท�ทกฝาย ตองศกษาทาความเขาใจ และหาหนทางแกไชปญหาโดยเรว บรรณารกษหองสมดโรงเรยนมสถานภาพเปนครบรรณารกษ มตาแหนง อาจารย 1 ระดบ 3-4 อาจารย 2 ระดบ 5-7 สามารถนาเสนอผลงานทางวชาการเพ�อขอเล�อนระดบมวทยะฐานะท�สงข�น เปนอาจารย 3 ระดบ 8-10 (ไดรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนตามลาดบ) เม�อมการเปล�ยนสถานภาพจากตาแหนงเดมเปน ครผชวย ครชานาญการ ครชานาญการพเศษ ครเช�ยวชาญ ครเช�ยวชาญพเศษ (ไดรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนตามลาดบ) หากมเงนเดอนเตมข�นของแทงเงนเดอนท�ไดรบจะไดรบการปรบเงนเดอนใหไดรบในแทงของระดบท�สงข�น แตรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนในระดบเดม

พ.ศ. 2555 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดมอบหมายใหประธานแผนกมาตรฐานวชาชพ เชญประธานชมรมสงกดสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ทกชมรม และผทรงคณวฒท�เก�ยวของจดประชมเพ�อรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเก�ยวกบสถานภาพของบรรณารกษใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เพ�อผลกดนตอไป โดยเฉพาะบรรณารกษหองสมดโรงเรยนท�มปญหาในเร� อง

74  

การสอนวชาหองสมด ไมมระบไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 255 1ทาใหผบรหารบางโรงเรยนไมเปดวชาหองสมดใหบรรณารกษสอน บรรณารกษตองสอนวชาอ�น หรอเปดสอน แตไปอยในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยบาง กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยบาง กลมกจกรรมพฒนาผเรยนบาง ทาใหบรรณารกษตองไปทางานใหกลมสาระท�ไปสงกด ไมสามารถทางานหองสมดได บางโรงเรยนนาครท�ไมจบบรรณารกษศาสตรมาทางานหองสมด ทาใหสภาพหองสมดโรงเรยนอยในข�นวกฤตคอนขางนาเปนหวง สรป คณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ ตองนาเร�องสถานภาพของบรรณารกษ หองสมดแตละประเภทมาทบทวนปญหาตาง ๆ โดยจดประชมบรรณารกษและเชญผเก�ยวของมารบทราบปญหาและใหขอเสนอแนะในการนาปญหาดงกลาวมาดาเนนการเสนอตอผรบผดชอบเพ�อยกระดบสถานภาพของบรรณารกษใหมใบประกอบวชาชพและไดรบเงนวทยฐานะเชนเดยวกบวชาชพอ�น ๆ

72

73  

ความรบผดชอบของสายงานวาม 4 ลกษณะ ในลกษณะท� 4 คอ งานใหคาปรกษา แนะนา อยในระดบ 9 ระดบ 10 และระดบ 11

วชาชพครบรรณารกษ พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ไดสงผล ใหเกดการเปล�ยนแปลงในวชาชพทางการศกษา จากเดมเปนวชาชพท�ไมจากดมาเปนวชาชพช�นสง ประเภทหน�ง เชนเดยวกบแพทย วศวกร สถาปนก ทนายความ พยาบาล สตวพทย ฯลฯ สงผลใหตองมใบอนญาตประกอบวชาชพ โดยครสภาดาเนนการออกและเพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพคร ผบรหารการศกษา ผบรหารการศกษา และบคลากรทางการศกษาอ�น (ศกษานเทศก) ในสถานศกษาปฐมวย ข�นพ�นฐาน และอดมศกษาท�ต �ากวาปรญญาท�งของรฐและเอกชน รวมท�งการบรหารการศกษา นอกสถานศกษาในระดบเขตพ�นท�การศกษา ท�งน� ครสภาไดกาหนดมาตรฐานวชาชพออกเปนขอบงคบ ครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 โดยกาหนด 3 หมวด ไดแก

หมวด 1 มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ หมวด 2 มาตรฐานการปฏบตงาน หมวด 3 จรรยาบรรณวชาชพ อยางไรกตามหลกเกณฑดงกลาวไดมผลบงคบใชแลว วชาชพครบรรณารกษกถกกระทบดวย

จงเปนเร�องท�ทกฝาย ตองศกษาทาความเขาใจ และหาหนทางแกไชปญหาโดยเรว บรรณารกษหองสมดโรงเรยนมสถานภาพเปนครบรรณารกษ มตาแหนง อาจารย 1 ระดบ 3-4 อาจารย 2 ระดบ 5-7 สามารถนาเสนอผลงานทางวชาการเพ�อขอเล�อนระดบมวทยะฐานะท�สงข�น เปนอาจารย 3 ระดบ 8-10 (ไดรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนตามลาดบ) เม�อมการเปล�ยนสถานภาพจากตาแหนงเดมเปน ครผชวย ครชานาญการ ครชานาญการพเศษ ครเช�ยวชาญ ครเช�ยวชาญพเศษ (ไดรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนตามลาดบ) หากมเงนเดอนเตมข�นของแทงเงนเดอนท�ไดรบจะไดรบการปรบเงนเดอนใหไดรบในแทงของระดบท�สงข�น แตรบเงนประจาตาแหนงและคาตอบแทนในระดบเดม

พ.ศ. 2555 สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ไดมอบหมายใหประธานแผนกมาตรฐานวชาชพ เชญประธานชมรมสงกดสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ทกชมรม และผทรงคณวฒท�เก�ยวของจดประชมเพ�อรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเก�ยวกบสถานภาพของบรรณารกษใหสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เพ�อผลกดนตอไป โดยเฉพาะบรรณารกษหองสมดโรงเรยนท�มปญหาในเร� อง

74  

การสอนวชาหองสมด ไมมระบไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาข�นพ�นฐาน พ.ศ. 255 1ทาใหผบรหารบางโรงเรยนไมเปดวชาหองสมดใหบรรณารกษสอน บรรณารกษตองสอนวชาอ�น หรอเปดสอน แตไปอยในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยบาง กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยบาง กลมกจกรรมพฒนาผเรยนบาง ทาใหบรรณารกษตองไปทางานใหกลมสาระท�ไปสงกด ไมสามารถทางานหองสมดได บางโรงเรยนนาครท�ไมจบบรรณารกษศาสตรมาทางานหองสมด ทาใหสภาพหองสมดโรงเรยนอยในข�นวกฤตคอนขางนาเปนหวง สรป คณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ฯ ตองนาเร�องสถานภาพของบรรณารกษ หองสมดแตละประเภทมาทบทวนปญหาตาง ๆ โดยจดประชมบรรณารกษและเชญผเก�ยวของมารบทราบปญหาและใหขอเสนอแนะในการนาปญหาดงกลาวมาดาเนนการเสนอตอผรบผดชอบเพ�อยกระดบสถานภาพของบรรณารกษใหมใบประกอบวชาชพและไดรบเงนวทยฐานะเชนเดยวกบวชาชพอ�น ๆ

7372

75  

ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

เร�องมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549

มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 จดทาข�นเพ�อใหสอดคลองกบหลกการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความรและการเรยนร ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และ ท�แกไขเพ�มเตม (ฉบบท�2) พ.ศ.2545 เพ�อการตอบสนองการเรยนรดวยตนเอง ความกาวหนาทางเทคโนโลย ความตองการของบคคลและสงคม เพ�อสงเสรมคณภาพและพฒนาหองสมดใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต มเกณฑและแนวทางการบรหารจดการหองสมดสมาตราฐานสากล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร จงกาหนดมาตรฐานหองสมดไวดงน�

ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา "ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549

ขอ 2 ใหใชประกาศน� ถดจากวนประกาศ เปนตนไป ขอ 3 ในประกาศน� หองสมด หมายถง แหลงการเรยนรท�งภาครฐและเอกชน ท�จดต�งเพ�อเปนแหลงการเรยนร

ใหบรการทรพยากรสารสนเทศ อาจมช�อเรยกวา หอสมด หองสมด สานกหอสมด สถาบนวทยบรการ ศนยบรรณสาร ศนยสารสนเทศ สานกวทยบรการ หรอช�ออ�นใดท�มภารกจในทานองเดยวกน

บคลากร หมายถง บคคลท�ปฎบตงานในหองสมด มหนาท�แตกตางกนตามภาระงาน มจดมง หมายในการปฎบตงาน เพ�อจดเกบ รวบรวม ดาเนนงานดานเทคนคและบรการสารสนเทศ บคลากรท�จาเปนประกอบดวย ผบรหารหองสมด ผปฎบตงานในระดบวชาชพบรรณรกษศาสตร สารนเทศศาสตร สารสนเทศศาสตร หรอช�ออ�นใดดานหองสมด และผอ�นใดท�มพ�นฐานความรทางวชาการดานอ�นท�จาเปน สาหรบการปฎบตงานในหองสมด

ผรบบรการ หมายถง กลมเปาหมายท�หองสมดตองใหบรการ ขอ 4 กาหนดมาตราฐานหองสมด พ.ศ.2549 ดงตอไปน�

หมวด 1 วสยทศน พนธกจ เปาหมายและยทธศาสตร

วสยทศน หองสมดเปนพลงขบเคล�อนสงคม ไปสสงคมแหงความรและการเรยนร พนธกจ 1. พฒนาหองสมดใหเปนแหลงความรและการเรยนรตลอดชวต 2. พฒนาบคลากรหองสมดใหมศกยภาพ และสมรรถภาพทางวชาการและวชาชพ

76  

3. พฒนาทรพยากรสารสนเทศใหสอดคลองกบความกาวหนา และความตองการของสงคม 4. พฒนาบรการสารสนเทศใหมคณภาพ และสงเสรมทกษะการเขาถงแหลงสารสนเทศของ ผรบบรการ 5. พฒนาการบรหารจดการใหมประสทธภาพและประสทธผล เปาหมาย 1. เพ�อใหมบรการหองสมดอยางท�วถงและผรบบรการพงพอใจ 2. เพ�อใหมบคลากรท�มศกยภาพและสมรรถภาพทางวชาการและวชาชพท�เหมาะสมตาม อตราสวนท�สอดคลองกบลกษณะและปรมาณงาน 3. เพ�อใหมทรพยากรสารสนเทศหลากหลายรปแบบ สอดคลองกบหลกการจดการศกษา เพ�อ สรางสงคมแหงความรและการเรยนร 4. เพ�อใหมกจกรรมสงเสรมการอาน การเรยนร และการนาความรไปใชประโยชนในการพฒนา ตนและสงคม 5. เพ�อใหมการจดการทรพยากรดานอาคาร สถานท� และส�งอานวยความสะดวกตางๆแก ผรบบรการ อยางมประสทธภาพและประสทธผล ยทธศาสตร 1. จดกจกรรม บรการและสงเสรมการอานอยางเปนรปธรรมตามนโยบายของรฐ 2. เสนอใหมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ในการสราง สนบสนนและพฒนาหองสมด 3. กาหนดมาตราฐานหองสมดท�งมาตราฐานกลาง มาตราฐานหองสมดแตละประเภทมาตราฐาน งานเทคนค และทางเทคโนโลยท�เก�ยวของ 4. พฒนาศกยภาพและสมรรถภาพของบคลากรหองสมดอยางตอเน�อง 5. พฒนาเครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด 6. สงเสรมใหมการประกนคณภาพหองสมด 7. สรางและสงเสรมกลไกการตลาด การส�อสาร และการประชาสมพนธหองสมด

หมวด 2 การบรหาร

หองสมดมหนาท�หลกในการบรหารจดการทรพยากร และบรการสารสนเทศตามนโยบายเปาหมายและโครงสรางขององคกร โดยมคณะกรรมการกาหนดนโยบายในการพฒนาและประเมณผลการดาเนนงาน มผบรหารหองสมดและบคลากรหองสมดทาหนาท�ตามภาระงานหองสมด คณะกรรมการบรหารหองสมดประกอบดวย ผบรหาร ผปฎบตงาน และผรบบรการหองสมดหรอชมชน เพ�อการมสวนรวมในการบรหารจดการท�ด โดยมงเนนการพฒนาคณภาพใหเกดประโยชนแกผใหบรการและผรบบรการ

74

75  

ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

เร�องมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549

มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549 จดทาข�นเพ�อใหสอดคลองกบหลกการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความรและการเรยนร ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และ ท�แกไขเพ�มเตม (ฉบบท�2) พ.ศ.2545 เพ�อการตอบสนองการเรยนรดวยตนเอง ความกาวหนาทางเทคโนโลย ความตองการของบคคลและสงคม เพ�อสงเสรมคณภาพและพฒนาหองสมดใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต มเกณฑและแนวทางการบรหารจดการหองสมดสมาตราฐานสากล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร จงกาหนดมาตรฐานหองสมดไวดงน�

ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา "ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมด พ.ศ.2549

ขอ 2 ใหใชประกาศน� ถดจากวนประกาศ เปนตนไป ขอ 3 ในประกาศน� หองสมด หมายถง แหลงการเรยนรท�งภาครฐและเอกชน ท�จดต�งเพ�อเปนแหลงการเรยนร

ใหบรการทรพยากรสารสนเทศ อาจมช�อเรยกวา หอสมด หองสมด สานกหอสมด สถาบนวทยบรการ ศนยบรรณสาร ศนยสารสนเทศ สานกวทยบรการ หรอช�ออ�นใดท�มภารกจในทานองเดยวกน

บคลากร หมายถง บคคลท�ปฎบตงานในหองสมด มหนาท�แตกตางกนตามภาระงาน มจดมง หมายในการปฎบตงาน เพ�อจดเกบ รวบรวม ดาเนนงานดานเทคนคและบรการสารสนเทศ บคลากรท�จาเปนประกอบดวย ผบรหารหองสมด ผปฎบตงานในระดบวชาชพบรรณรกษศาสตร สารนเทศศาสตร สารสนเทศศาสตร หรอช�ออ�นใดดานหองสมด และผอ�นใดท�มพ�นฐานความรทางวชาการดานอ�นท�จาเปน สาหรบการปฎบตงานในหองสมด

ผรบบรการ หมายถง กลมเปาหมายท�หองสมดตองใหบรการ ขอ 4 กาหนดมาตราฐานหองสมด พ.ศ.2549 ดงตอไปน�

หมวด 1 วสยทศน พนธกจ เปาหมายและยทธศาสตร

วสยทศน หองสมดเปนพลงขบเคล�อนสงคม ไปสสงคมแหงความรและการเรยนร พนธกจ 1. พฒนาหองสมดใหเปนแหลงความรและการเรยนรตลอดชวต 2. พฒนาบคลากรหองสมดใหมศกยภาพ และสมรรถภาพทางวชาการและวชาชพ

76  

3. พฒนาทรพยากรสารสนเทศใหสอดคลองกบความกาวหนา และความตองการของสงคม 4. พฒนาบรการสารสนเทศใหมคณภาพ และสงเสรมทกษะการเขาถงแหลงสารสนเทศของ ผรบบรการ 5. พฒนาการบรหารจดการใหมประสทธภาพและประสทธผล เปาหมาย 1. เพ�อใหมบรการหองสมดอยางท�วถงและผรบบรการพงพอใจ 2. เพ�อใหมบคลากรท�มศกยภาพและสมรรถภาพทางวชาการและวชาชพท�เหมาะสมตาม อตราสวนท�สอดคลองกบลกษณะและปรมาณงาน 3. เพ�อใหมทรพยากรสารสนเทศหลากหลายรปแบบ สอดคลองกบหลกการจดการศกษา เพ�อ สรางสงคมแหงความรและการเรยนร 4. เพ�อใหมกจกรรมสงเสรมการอาน การเรยนร และการนาความรไปใชประโยชนในการพฒนา ตนและสงคม 5. เพ�อใหมการจดการทรพยากรดานอาคาร สถานท� และส�งอานวยความสะดวกตางๆแก ผรบบรการ อยางมประสทธภาพและประสทธผล ยทธศาสตร 1. จดกจกรรม บรการและสงเสรมการอานอยางเปนรปธรรมตามนโยบายของรฐ 2. เสนอใหมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ในการสราง สนบสนนและพฒนาหองสมด 3. กาหนดมาตราฐานหองสมดท�งมาตราฐานกลาง มาตราฐานหองสมดแตละประเภทมาตราฐาน งานเทคนค และทางเทคโนโลยท�เก�ยวของ 4. พฒนาศกยภาพและสมรรถภาพของบคลากรหองสมดอยางตอเน�อง 5. พฒนาเครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด 6. สงเสรมใหมการประกนคณภาพหองสมด 7. สรางและสงเสรมกลไกการตลาด การส�อสาร และการประชาสมพนธหองสมด

หมวด 2 การบรหาร

หองสมดมหนาท�หลกในการบรหารจดการทรพยากร และบรการสารสนเทศตามนโยบายเปาหมายและโครงสรางขององคกร โดยมคณะกรรมการกาหนดนโยบายในการพฒนาและประเมณผลการดาเนนงาน มผบรหารหองสมดและบคลากรหองสมดทาหนาท�ตามภาระงานหองสมด คณะกรรมการบรหารหองสมดประกอบดวย ผบรหาร ผปฎบตงาน และผรบบรการหองสมดหรอชมชน เพ�อการมสวนรวมในการบรหารจดการท�ด โดยมงเนนการพฒนาคณภาพใหเกดประโยชนแกผใหบรการและผรบบรการ

7574

77  

หมวด 3 งบประมาณ

หองสมดควรไดรบงบประมาณจากองคกรเจาสงกดอยางพอเพยง และจดหารายไดอ�นใหสามารถดาเนนงานตามเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ งบประมาณของหองสมดควรแยกเปนอสระจากงบประมาณสวนรวมของพระองค รายไดท�ไดจากกจกรรมและบรการของหองสมดควรสงวนไวเปนคาใชจาย เพ�อการพฒนาหองสมดนอกเหนอจากงบประมาณท�ไดรบจากเจาสงกด

หมวด 4 บคลากร

หองสมดควรมบคลากรท�มวฒ คณสมบต และอตรากาลงตามความจาเปน สอดคลองกบนโยบายเปาหมายขององคกร การพจารณาจานวนและคณสมบตของบคลากร ตองคานงถงจานวนผรบบรการ ทรพยากร เทคโนโลย และบรการสารสนเทศของหองสมด การกาหนดคณวฒ คณสมบต หนาท�ความรบผดชอบและจานวนบคลากร ใหเปนไปตามประกาศมาตราฐานของหองสมดแตละประเภท ควรพจารณาใหมตาแหนงบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร เพ�อพฒนาระบบงานเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด และกาหนดใหมการพฒนาบคลากรอยางตอเน�อง ทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย

หมวด 5 ทรพยากรสารสนเทศ

หองสมดควรกาหนดนโยบายและหลกเกณฑการจดหา เพ�อเพ�มจานวนทรพยากรสารสนเทศอยางมระบบและตอเน�อง สอดคลองกบนโยบายและเปาหมายขององคกรภายใตบรบทของชมชนและสงคม หองสมดตองจดหาและรวบรวมทรพยากรสารสนเทศหลากหลายรปแบบท�งส�อส�งพมพ ส�อโสตทศน และส�อโสตอเลกทรอนกส ใหครอบคลมและทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย และมการจดเกบอยางเปนระบบ เพ�อใหผรบบรการสามารถสบคนและเขาถงสารสนเทศไดอยางสะดวก รวดเรว

หมวด 6 อาคาร สถานท�และครภณฑ

อาคาร สถานท�หองสมดควรต�งอยบรเวณศนยกลางชมชน มการออกแบบอยางเหมาะสมตามมาตราฐานทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม บคลากรหองสมดมสวนรวมในการออกแบบ โดยคานงถงความตองการของผใหบรการและผรบบรการทกกลมเปาหมายและการขยายพ�นท�ในอนาคต ควรมพ�นท�ปฎบตการและพ�นท�บรการดานเทคโนโลย หองเกบวสดอปกรณ หองน�าและอ�นๆตามความเหมาะสม

78  

ครภณฑหองสมดควรไดมาตราฐานและเพยงพอสาหรบการปฎบตงานและการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ มระบบควบคมอณหภม ความช�น การระบายอากาศ แสงสวาง เสยง ระบบปองกนสาธารณะภยอยางเหมาะสมและไดมาตราฐาน เพ�อปองกนและบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศมใหเกดชารดเสยหายกอนเวลาอนสมควร

หมวด 7 การบรการ

หองสมดควรมบรการพ�นฐาน และบรการอ�นๆ ตามความเหมาะสม ในรปแบบท�หลากหลาย มระเบยบการใหบรการเพ�อใหผนรบบรการทกกลมเปาหมายไดรบการบรการอยางเสมอภาค สามารถเขาถงทรพยากรสารสนเทศไดอยางรวดเรวตามความตองการ โดยใชเทคโนโลยท�ทนสมย มการนากลยทธการตลาดและการประชาสมพนธมาใชในการจดบรการและกจกรรมหองสมดเชงรก

หมวด 8 เครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด

หองสมดควรสรางพนธมตร และเครอขายความรวมมอระหวางหองสมดและการเรยนรอ�น เพ�อสนบสนนแหงความรและการเรยนร และการใชทรพยากรสารสนเทศรวมกน

หมวด 9 การประเมณคณภาพหองสมด

หองสมดควรมระบบประกนคณภาพและตวช�วด เพ�อใชในการประเมณคณภาพและพฒนาศกยภาพในการบรหารจดการหองสมด

ประกาศ ณ วนท� 28 กมภาพนธ พ.ศ. 2549

(ศาสตราจารยพเศษ คณหญงแมนมาส ชวลต) นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

 

 

76

77  

หมวด 3 งบประมาณ

หองสมดควรไดรบงบประมาณจากองคกรเจาสงกดอยางพอเพยง และจดหารายไดอ�นใหสามารถดาเนนงานตามเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ งบประมาณของหองสมดควรแยกเปนอสระจากงบประมาณสวนรวมของพระองค รายไดท�ไดจากกจกรรมและบรการของหองสมดควรสงวนไวเปนคาใชจาย เพ�อการพฒนาหองสมดนอกเหนอจากงบประมาณท�ไดรบจากเจาสงกด

หมวด 4 บคลากร

หองสมดควรมบคลากรท�มวฒ คณสมบต และอตรากาลงตามความจาเปน สอดคลองกบนโยบายเปาหมายขององคกร การพจารณาจานวนและคณสมบตของบคลากร ตองคานงถงจานวนผรบบรการ ทรพยากร เทคโนโลย และบรการสารสนเทศของหองสมด การกาหนดคณวฒ คณสมบต หนาท�ความรบผดชอบและจานวนบคลากร ใหเปนไปตามประกาศมาตราฐานของหองสมดแตละประเภท ควรพจารณาใหมตาแหนงบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร เพ�อพฒนาระบบงานเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด และกาหนดใหมการพฒนาบคลากรอยางตอเน�อง ทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย

หมวด 5 ทรพยากรสารสนเทศ

หองสมดควรกาหนดนโยบายและหลกเกณฑการจดหา เพ�อเพ�มจานวนทรพยากรสารสนเทศอยางมระบบและตอเน�อง สอดคลองกบนโยบายและเปาหมายขององคกรภายใตบรบทของชมชนและสงคม หองสมดตองจดหาและรวบรวมทรพยากรสารสนเทศหลากหลายรปแบบท�งส�อส�งพมพ ส�อโสตทศน และส�อโสตอเลกทรอนกส ใหครอบคลมและทนตอความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลย และมการจดเกบอยางเปนระบบ เพ�อใหผรบบรการสามารถสบคนและเขาถงสารสนเทศไดอยางสะดวก รวดเรว

หมวด 6 อาคาร สถานท�และครภณฑ

อาคาร สถานท�หองสมดควรต�งอยบรเวณศนยกลางชมชน มการออกแบบอยางเหมาะสมตามมาตราฐานทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม บคลากรหองสมดมสวนรวมในการออกแบบ โดยคานงถงความตองการของผใหบรการและผรบบรการทกกลมเปาหมายและการขยายพ�นท�ในอนาคต ควรมพ�นท�ปฎบตการและพ�นท�บรการดานเทคโนโลย หองเกบวสดอปกรณ หองน�าและอ�นๆตามความเหมาะสม

78  

ครภณฑหองสมดควรไดมาตราฐานและเพยงพอสาหรบการปฎบตงานและการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ มระบบควบคมอณหภม ความช�น การระบายอากาศ แสงสวาง เสยง ระบบปองกนสาธารณะภยอยางเหมาะสมและไดมาตราฐาน เพ�อปองกนและบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศมใหเกดชารดเสยหายกอนเวลาอนสมควร

หมวด 7 การบรการ

หองสมดควรมบรการพ�นฐาน และบรการอ�นๆ ตามความเหมาะสม ในรปแบบท�หลากหลาย มระเบยบการใหบรการเพ�อใหผนรบบรการทกกลมเปาหมายไดรบการบรการอยางเสมอภาค สามารถเขาถงทรพยากรสารสนเทศไดอยางรวดเรวตามความตองการ โดยใชเทคโนโลยท�ทนสมย มการนากลยทธการตลาดและการประชาสมพนธมาใชในการจดบรการและกจกรรมหองสมดเชงรก

หมวด 8 เครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด

หองสมดควรสรางพนธมตร และเครอขายความรวมมอระหวางหองสมดและการเรยนรอ�น เพ�อสนบสนนแหงความรและการเรยนร และการใชทรพยากรสารสนเทศรวมกน

หมวด 9 การประเมณคณภาพหองสมด

หองสมดควรมระบบประกนคณภาพและตวช�วด เพ�อใชในการประเมณคณภาพและพฒนาศกยภาพในการบรหารจดการหองสมด

ประกาศ ณ วนท� 28 กมภาพนธ พ.ศ. 2549

(ศาสตราจารยพเศษ คณหญงแมนมาส ชวลต) นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

 

 

7776

79  

ประกาศ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย

ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553

ตามท� ไดมประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544 และสมาชกของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ� งเปนผปฏบตงานหองสมดเฉพาะประเภทตาง ๆ ไดนาไปใชเปนแนวทางในการปฏบตงานเพ�อยกระดบการดาเนนงานใหมมาตรฐาน น�น เน�องจากปจจบนไดมการมงเนนการพฒนาองคกรเพ�อเขาสระบบมาตรฐานสากล คณะกรรมการบรหารชมรมหองสมดเฉพาะ จงเหนสมควรปรบปรงแกไขมาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544 ใหสอดคลองกบการพฒนาดงกลาว และใหเปนไปตามการเปล�ยนแปลงของหองสมดยคเทคโนโลยสารสนเทศ โดยสนองตามประกาศพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 10 รวมท�งสอดคลองกบประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เร�องมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549 จงไดจดทามาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ. ศ. 2552 ฉบบน� ข�น ซ� งไดผานการพจารณาและใหความเหนชอบโดยคณะกรรมการมาตรฐานหองสมด และคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร แลว

ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553” ขอ 2 ใหยกเลก “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544” และใหใชประกาศน�นบต�งแตวนถดจากวนประกาศตอไป ขอ 3 ในประกาศน� หองสมดเฉพาะ หมายถง หองสมด ศนยเอกสาร ศนยบรรณสาร หรอเรยกช�ออ�นท�ใหบรการทรพยากรสารสนเทศในกลมวชาเฉพาะสาขาใดสาขาหน�ง หองสมดเฉพาะแบงเปนประเภทตาง ๆ ไดดงตอไปน�

o หองสมดในหนวยงานของรฐและหนวยงานอสระ คอ หองสมดกระทรวง กรม กอง o หองสมดรฐวสาหกจ และ หองสมดเอกชน o หองสมดสมาคม ชมรมวชาชพ และหองสมดมลนธ

80  

o หองสมดธนาคารและสถาบนการเงน o หองสมดสถาบนวจย o หองสมดคณะในมหาวทยาลย o หองสมดองคกรระหวางประเทศ และ สถาบนนานาชาต o หองสมดเฉพาะอ�นๆ เชน หองสมดโรงเรยนคนตาบอด เปนตน

ขอ 4 กาหนดมาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ.2553 ดงน�

หมวดท� 1 วสยทศน พนธกจ เปาหมายและยทธศาสตร

วสยทศน หองสมดเฉพาะเปนแหลงเรยนรตลอดชวต เปนหนวยสงเสรมการจดการความรขององคกร และเปนพลงขบเคล�อนการเรยนรขององคกรและสงคม เพ�อพฒนาสความเปนเลศทางวชาชพเฉพาะสาขาวชา

พนธกจ ๑. เปนแหลงพฒนาความร และทกษะของบคลากรเพ�อการปฏบตงานในองคกร ๒. ประสานความรวมมอระหวางบคลากรในวชาชพ และแหลงสารสนเทศ เพ�อการจดการ

ความรรวมกน ๓. สรางเครอขายระหวางองคกรในวชาชพ

วตถประสงค หองสมดเฉพาะมวตถประสงคเพ�อเปนแหลงเรยนรเฉพาะดาน/สาขาวชา และเปนหนวยงาน

ดาเนนการดานเทคนคและบรการสารสนเทศในสาขาวชาเฉพาะแกองคกรท�สงกด ชมชน และสงคม

เปาหมาย หองสมดเฉพาะมเปาหมายเปนแหลงสะสมทรพยากรสารสนเทศเฉพาะดาน/สาขาวชา ดาเนนการดานเทคนคและใหบรการสารสนเทศสาขาวชาเฉพาะแกองคกรตนสงกด ตลอดจน

เปนแหลงเรยนรในสาขาวชาเฉพาะน�นแกชมชนและสงคม

78

79  

ประกาศ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย

ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553

ตามท� ไดมประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544 และสมาชกของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ซ� งเปนผปฏบตงานหองสมดเฉพาะประเภทตาง ๆ ไดนาไปใชเปนแนวทางในการปฏบตงานเพ�อยกระดบการดาเนนงานใหมมาตรฐาน น�น เน�องจากปจจบนไดมการมงเนนการพฒนาองคกรเพ�อเขาสระบบมาตรฐานสากล คณะกรรมการบรหารชมรมหองสมดเฉพาะ จงเหนสมควรปรบปรงแกไขมาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544 ใหสอดคลองกบการพฒนาดงกลาว และใหเปนไปตามการเปล�ยนแปลงของหองสมดยคเทคโนโลยสารสนเทศ โดยสนองตามประกาศพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 10 รวมท�งสอดคลองกบประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เร�องมาตรฐานหองสมด พ.ศ. 2549 จงไดจดทามาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ. ศ. 2552 ฉบบน� ข�น ซ� งไดผานการพจารณาและใหความเหนชอบโดยคณะกรรมการมาตรฐานหองสมด และคณะกรรมการบรหารสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร แลว

ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2553” ขอ 2 ใหยกเลก “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ. 2544” และใหใชประกาศน�นบต�งแตวนถดจากวนประกาศตอไป ขอ 3 ในประกาศน� หองสมดเฉพาะ หมายถง หองสมด ศนยเอกสาร ศนยบรรณสาร หรอเรยกช�ออ�นท�ใหบรการทรพยากรสารสนเทศในกลมวชาเฉพาะสาขาใดสาขาหน�ง หองสมดเฉพาะแบงเปนประเภทตาง ๆ ไดดงตอไปน�

o หองสมดในหนวยงานของรฐและหนวยงานอสระ คอ หองสมดกระทรวง กรม กอง o หองสมดรฐวสาหกจ และ หองสมดเอกชน o หองสมดสมาคม ชมรมวชาชพ และหองสมดมลนธ

80  

o หองสมดธนาคารและสถาบนการเงน o หองสมดสถาบนวจย o หองสมดคณะในมหาวทยาลย o หองสมดองคกรระหวางประเทศ และ สถาบนนานาชาต o หองสมดเฉพาะอ�นๆ เชน หองสมดโรงเรยนคนตาบอด เปนตน

ขอ 4 กาหนดมาตรฐานหองสมดเฉพาะ พ.ศ.2553 ดงน�

หมวดท� 1 วสยทศน พนธกจ เปาหมายและยทธศาสตร

วสยทศน หองสมดเฉพาะเปนแหลงเรยนรตลอดชวต เปนหนวยสงเสรมการจดการความรขององคกร และเปนพลงขบเคล�อนการเรยนรขององคกรและสงคม เพ�อพฒนาสความเปนเลศทางวชาชพเฉพาะสาขาวชา

พนธกจ ๑. เปนแหลงพฒนาความร และทกษะของบคลากรเพ�อการปฏบตงานในองคกร ๒. ประสานความรวมมอระหวางบคลากรในวชาชพ และแหลงสารสนเทศ เพ�อการจดการ

ความรรวมกน ๓. สรางเครอขายระหวางองคกรในวชาชพ

วตถประสงค หองสมดเฉพาะมวตถประสงคเพ�อเปนแหลงเรยนรเฉพาะดาน/สาขาวชา และเปนหนวยงาน

ดาเนนการดานเทคนคและบรการสารสนเทศในสาขาวชาเฉพาะแกองคกรท�สงกด ชมชน และสงคม

เปาหมาย หองสมดเฉพาะมเปาหมายเปนแหลงสะสมทรพยากรสารสนเทศเฉพาะดาน/สาขาวชา ดาเนนการดานเทคนคและใหบรการสารสนเทศสาขาวชาเฉพาะแกองคกรตนสงกด ตลอดจน

เปนแหลงเรยนรในสาขาวชาเฉพาะน�นแกชมชนและสงคม

7978

81  

หมวดท� 2 การบรหาร

ตอนท� 1 โครงสรางการบรหาร เน�องดวยหองสมดเฉพาะมความหลากหลาย ท�งในเชงปรมาณของหองสมดและในสาขาวชาน�น จงควรมโครงสรางการบรหารดงน� 2.1 หองสมดเฉพาะมหนาท�โดยตรงในการใหบรการทางวชาการ เพ�อสนบสนนสงเสรม การบรหาร การปฏบตงาน การศกษา การวจย และ การพฒนาใหแกบคลากร และ องคกรตนสงกด 2.2 หองสมดเฉพาะควรเปนหนวยงานเอกเทศ มสายการบงคบบญชาข�นตรงกบผบรหารระดบสงขององคกร เพ�อสะดวกในการบรหารงาน และ เปนศนยกลางท�ผปฏบตงานในองคกรสามารถ ใชบรการได 2.3 หองสมดเฉพาะควรมฐานะเทยบเทาหนวยงานทางวชาการในองคกรหรอในสงกดเดยวกน เชน หองสมดของกรมควรมฐานะเปนกองหรอสานก หรอ เรยกช�ออยางอ�นท�เทยบเทา หองสมดกอง ควรมฐานะเปนกลมงานหรอหนวยงานท�เทยบเทา เปนตน 2.4 องคกรตนสงกดควรแตงต�งคณะกรรมการหองสมดทาหนาท�กาหนดนโยบายและแผนการดาเนนงานหองสมดรวมท�งการพจารณาตดตอแหลงทนสนบสนนกจการหองสมด คณะกรรมการประกอบดวยผทรงคณวฒ ผบรหารและหวหนาหนวยงานทางวชาการในองคกรรวมเปนกรรมการโดยมหวหนาหองสมดเปนกรรมการและเลขานการ เพ�อทาหนาท�รวมกาหนดนโยบายในการดาเนนงานหองสมด

ตอนท� 2 หนาท�ความรบผดชอบ

หองสมดเฉพาะมหนาท�จดหา จดเกบ รวบรวม และพฒนาทรพยากรสารสนเทศ ท�หนวยงาน ตนสงกดเปนผจดทา สารสนเทศ ไดแก หนงสอ วารสาร รายงานวจย รายงานการประชมทางวชาการ เอกสาร ส�งพมพ วสดยอสวน ตนฉบบ ตวเขยน โสตทศนวสด ตลอดจนทรพยากรสารสนเทศอเลกทรอนกส ท�งในสาขาวชาเฉพาะและในสาขาวชาท�เก�ยวของ

หองสมดเฉพาะจงเปนแหลงใหบรการความรในสาขาวชาเฉพาะท�ตองมบรรณารกษ หรอนกเอกสารสนเทศ หรอนกวชาการท�มความรในสาขาวชาเฉพาะเพ�อใหบรการไดอยางมประสทธภาพตรงกบความตองการของผใช และหองสมดเฉพาะควรจดทารายงานสรปภารกจและกจกรรมประจาปเสนอตอองคกรตนสงกด และเผยแพรตอสมาชกและผใชบรการ

หมวดท� 3 งบประมาณ

หองสมดเฉพาะควรไดรบการจดสรรงบประมาณสาหรบการจดหาทรพยากรสารสนเทศ ส�ออเลกทรอนกส และงบประมาณดาเนนการอยางเพยงพอเปนประจาทกปจากองคกรตนสงกด และหองสมดควรพยายามจดหากองทนสนบสนนพฒนาหองสมดจากแหลงทนอ�นตามความเหมาะสม

82  

หมวดท� 4 บคลากร

หองสมดเฉพาะควรมบคลากรวชาชพ และบคลากรสายสนบสนนการดาเนนงาน ไดแก 4.1 หองสมดเฉพาะควรมตาแหนงบรรณารกษวชาชพ อยางนอย 1 อตรา และ/หรอนกเอกสารสนเทศ หรอนกวชาการ อยางนอย 1 อตรา และตาแหนงเจาหนาท�หองสมดหรอเจาหนาท�อ�น ๆ ตามความจาเปน 4.2 บคลากรหองสมดเฉพาะควรมคณวฒดงน�

4.2.1 บรรณารกษตองมวฒการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวาในสาขา บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

4.2.2 นกเอกสารสนเทศและนกวชาการตองมวฒการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวา ในสาขาวชาเฉพาะ

4.2.3 เจาหนาท�หองสมดหรอเจาหนาท�อ�น ๆ ตองไดรบประกาศนยบตรวชาชพหรอเทยบ ไดไมต�ากวาน� ในสาขาวชาท�เก�ยวของ

4.3 บคลากรหองสมดเฉพาะสมควรไดรบการสนบสนนใหเพ�มพนความสามารถทางวชาชพ โดยใหเขารวมการสมมนาทางวชาการ การฝกอบรม การศกษาตอ หรอเปนสมาชกสมาคมวชาชพทางบรรณารกษศาสต ร ท�งภายในประเทศและระหวางประเทศ เพ�อใหมความรความสามารถทนตอความกาวหนาโดยเฉพาะทางวชาการสารสนเทศ 4.4 บคลากรหองสมดเฉพาะควรไดรบโอกาสใหมสวนรวมในการบรหารงานและกจกรรมทางวชาการขององคกรตนสงกดอยางสม�าเสมอ เพ�อเรยนรภารกจของหนวยงาน และนามาประยกตใชกบ การปฏบตงานในหองสมด 4.5 การเพ�มอตราบคลากรควรพจารณาใหเปนอตราสวนท�เหมาะสมกบบรการหรอภารกจพเศษท�เพ�มข�นตามการมอบหมายขององคกรตนสงกด

หมวดท� 5 ทรพยากรสารสนเทศ

5.1 หองสมดเฉพาะตองจดหา จดเกบทรพยากรสารสนเทศประเภทตางๆ รวบรวมและ/หรอพฒนาฐานขอมลเฉพาะสาขาวชาท�เปนประโยชนและทนตอความกาวหนาทางวทยาการใหเพยงพอกบผใชบรการ เพ�อการศกษาคนควาสาขาวชาเฉพาะ และสาขาวชาท�เก�ยวของใหครบถวน และตรงตามความตองการของหนวยงาน หองสมดเฉพาะควรมเกณฑการเพ�มทรพยากรหองสมดใหเหมาะสม โดยควรมทรพยากรสารสนเทศในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ รวมกนไมนอยกวารอยละ 60 ของทรพยากรสารสนเทศท�งหมดท�มอย ในประเภทตาง ๆ ดงน� - หนงสอวชาการและหนงสออางอง รายงานการวจย และรายงานการประชมทางวชาการในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ

80

81  

หมวดท� 2 การบรหาร

ตอนท� 1 โครงสรางการบรหาร เน�องดวยหองสมดเฉพาะมความหลากหลาย ท�งในเชงปรมาณของหองสมดและในสาขาวชาน�น จงควรมโครงสรางการบรหารดงน� 2.1 หองสมดเฉพาะมหนาท�โดยตรงในการใหบรการทางวชาการ เพ�อสนบสนนสงเสรม การบรหาร การปฏบตงาน การศกษา การวจย และ การพฒนาใหแกบคลากร และ องคกรตนสงกด 2.2 หองสมดเฉพาะควรเปนหนวยงานเอกเทศ มสายการบงคบบญชาข�นตรงกบผบรหารระดบสงขององคกร เพ�อสะดวกในการบรหารงาน และ เปนศนยกลางท�ผปฏบตงานในองคกรสามารถ ใชบรการได 2.3 หองสมดเฉพาะควรมฐานะเทยบเทาหนวยงานทางวชาการในองคกรหรอในสงกดเดยวกน เชน หองสมดของกรมควรมฐานะเปนกองหรอสานก หรอ เรยกช�ออยางอ�นท�เทยบเทา หองสมดกอง ควรมฐานะเปนกลมงานหรอหนวยงานท�เทยบเทา เปนตน 2.4 องคกรตนสงกดควรแตงต�งคณะกรรมการหองสมดทาหนาท�กาหนดนโยบายและแผนการดาเนนงานหองสมดรวมท�งการพจารณาตดตอแหลงทนสนบสนนกจการหองสมด คณะกรรมการประกอบดวยผทรงคณวฒ ผบรหารและหวหนาหนวยงานทางวชาการในองคกรรวมเปนกรรมการโดยมหวหนาหองสมดเปนกรรมการและเลขานการ เพ�อทาหนาท�รวมกาหนดนโยบายในการดาเนนงานหองสมด

ตอนท� 2 หนาท�ความรบผดชอบ

หองสมดเฉพาะมหนาท�จดหา จดเกบ รวบรวม และพฒนาทรพยากรสารสนเทศ ท�หนวยงาน ตนสงกดเปนผจดทา สารสนเทศ ไดแก หนงสอ วารสาร รายงานวจย รายงานการประชมทางวชาการ เอกสาร ส�งพมพ วสดยอสวน ตนฉบบ ตวเขยน โสตทศนวสด ตลอดจนทรพยากรสารสนเทศอเลกทรอนกส ท�งในสาขาวชาเฉพาะและในสาขาวชาท�เก�ยวของ

หองสมดเฉพาะจงเปนแหลงใหบรการความรในสาขาวชาเฉพาะท�ตองมบรรณารกษ หรอนกเอกสารสนเทศ หรอนกวชาการท�มความรในสาขาวชาเฉพาะเพ�อใหบรการไดอยางมประสทธภาพตรงกบความตองการของผใช และหองสมดเฉพาะควรจดทารายงานสรปภารกจและกจกรรมประจาปเสนอตอองคกรตนสงกด และเผยแพรตอสมาชกและผใชบรการ

หมวดท� 3 งบประมาณ

หองสมดเฉพาะควรไดรบการจดสรรงบประมาณสาหรบการจดหาทรพยากรสารสนเทศ ส�ออเลกทรอนกส และงบประมาณดาเนนการอยางเพยงพอเปนประจาทกปจากองคกรตนสงกด และหองสมดควรพยายามจดหากองทนสนบสนนพฒนาหองสมดจากแหลงทนอ�นตามความเหมาะสม

82  

หมวดท� 4 บคลากร

หองสมดเฉพาะควรมบคลากรวชาชพ และบคลากรสายสนบสนนการดาเนนงาน ไดแก 4.1 หองสมดเฉพาะควรมตาแหนงบรรณารกษวชาชพ อยางนอย 1 อตรา และ/หรอนกเอกสารสนเทศ หรอนกวชาการ อยางนอย 1 อตรา และตาแหนงเจาหนาท�หองสมดหรอเจาหนาท�อ�น ๆ ตามความจาเปน 4.2 บคลากรหองสมดเฉพาะควรมคณวฒดงน�

4.2.1 บรรณารกษตองมวฒการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวาในสาขา บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

4.2.2 นกเอกสารสนเทศและนกวชาการตองมวฒการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวา ในสาขาวชาเฉพาะ

4.2.3 เจาหนาท�หองสมดหรอเจาหนาท�อ�น ๆ ตองไดรบประกาศนยบตรวชาชพหรอเทยบ ไดไมต�ากวาน� ในสาขาวชาท�เก�ยวของ

4.3 บคลากรหองสมดเฉพาะสมควรไดรบการสนบสนนใหเพ�มพนความสามารถทางวชาชพ โดยใหเขารวมการสมมนาทางวชาการ การฝกอบรม การศกษาตอ หรอเปนสมาชกสมาคมวชาชพทางบรรณารกษศาสต ร ท�งภายในประเทศและระหวางประเทศ เพ�อใหมความรความสามารถทนตอความกาวหนาโดยเฉพาะทางวชาการสารสนเทศ 4.4 บคลากรหองสมดเฉพาะควรไดรบโอกาสใหมสวนรวมในการบรหารงานและกจกรรมทางวชาการขององคกรตนสงกดอยางสม�าเสมอ เพ�อเรยนรภารกจของหนวยงาน และนามาประยกตใชกบ การปฏบตงานในหองสมด 4.5 การเพ�มอตราบคลากรควรพจารณาใหเปนอตราสวนท�เหมาะสมกบบรการหรอภารกจพเศษท�เพ�มข�นตามการมอบหมายขององคกรตนสงกด

หมวดท� 5 ทรพยากรสารสนเทศ

5.1 หองสมดเฉพาะตองจดหา จดเกบทรพยากรสารสนเทศประเภทตางๆ รวบรวมและ/หรอพฒนาฐานขอมลเฉพาะสาขาวชาท�เปนประโยชนและทนตอความกาวหนาทางวทยาการใหเพยงพอกบผใชบรการ เพ�อการศกษาคนควาสาขาวชาเฉพาะ และสาขาวชาท�เก�ยวของใหครบถวน และตรงตามความตองการของหนวยงาน หองสมดเฉพาะควรมเกณฑการเพ�มทรพยากรหองสมดใหเหมาะสม โดยควรมทรพยากรสารสนเทศในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ รวมกนไมนอยกวารอยละ 60 ของทรพยากรสารสนเทศท�งหมดท�มอย ในประเภทตาง ๆ ดงน� - หนงสอวชาการและหนงสออางอง รายงานการวจย และรายงานการประชมทางวชาการในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ

8180

83  

- วารสาร และ ส�งพมพตอเน�องในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ - ฐานขอมลเฉพาะสาขาวชา ส�อสารสนเทศอ�นๆ และส�ออเลกทรอนกส 5.2 หองสมดเฉพาะตองจดหาและจดเกบทรพยากรสารสนเทศและส�ออเลกทรอนกสท�องคกรหรอหนวยงานตนสงกดจดทาข�นใหครบถวน 5.3 หองสมดเฉพาะตองบรหารจดการทรพยากรสารสนเทศตามขอ 5.1 และ 5.2 อยางมระบบและมประสทธภาพทนตอพฒนาการทางวชาชพ 5.4 หองสมดเฉพาะตองใชหลกเกณฑมาตรฐานสากลในการจดการทรพยากรสารสนเทศ อาท การวเคราะหหมวดหม การทารายการบรรณานกรม การทาดรรชน สาระสงเขป และงานเทคนคอ�น ๆ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศชวยในการปฏบตงาน

หมวดท� 6 อาคารสถานท� และครภณฑ

6.1 หองสมดเฉพาะ ควรเปนอาคารเอกเทศหรอเปนสวนหน�งของอาคาร ต�งอยในพ�นท�ท�สะดวกแกการใหบรการ และตองคานงถงความสะดวกในการเขาถงของผใชบรการท�เปนผดอยโอกาส 6.2 หองสมดเฉพาะ ควรมเน�อท�เพยงพอสาหรบการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ การบรการผใช และการปฏบตงานของบคลากร ดงน� - พ�นท�จดเกบทรพยากรสารสนเทศ ควรมเพยงพอสาหรบจดเกบทรพยากรสารสนเทศท�งท�เปนส�งพมพ ส�ออเลกทรอนกส และโสตทศนวสด ไดอยางเปนระบบ - พ�นท�สาหรบบรการผใช ควรมเพยงพอสาหรบ การบรการการอาน การบรการส�ออเลกทรอนกสและโสตทศนวสด การบรการสบคนขอมล การบรการยม-คน การบรการถายสาเนาเอกสาร เปนตน - พ�นท�สาหรบการปฏบตงานของบคลากร ควรมเพยงพอสาหรบ การจดวางโตะ-เกาอ�ทางานของเจาหนาท� การประชม การซอมแซมบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ การจดเกบสมภาระ เปนตน 6.3 หองสมดเฉพาะ ควรมแสงสวาง ระบบระบายอากาศ ระบบเสยง ระบบควบคมความช�น ระบบรกษาความปลอดภย และระบบปองกนสาธารณภย ท�เหมาะสมและไดมาตรฐาน เพ�อความปลอดภยและสขภาพอนามยท�ดของผใชบรการและผปฏบตงาน รวมท�งเพ�ออนรกษทรพยากรสารสนเทศให อยในสภาพแวดลอมท�ปลอดภย 6.4 หองสมดเฉพาะควรมครภณฑท�จาเปนในการปฏบตงานและการบรการอยางเพยงพอ และจดหาเพ�มใหเหมาะสมกบจานวนทรพยากรสารสนเทศ ผใชบรการ และบคลากรท�เพ�มข�น ครภณฑท� ใชควรมลกษณะและขนาดมาตรฐานตามท�สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ กาหนดไว

84  

หมวดท� 7 การบรการ

หองสมดเฉพาะตองมบรการสารสนเทศท�จาเปน ไดแก บรการสบคนสารสนเทศดวยส�ออเลกทรอนกส บรการขาวสารทนสมย บรการเลอกสรรสารสนเทศเฉพาะบคคล บรการตอบคาถาม และชวยคนควาทางวชาการ บรการรวบรวมบรรณานกรม บรการแนะนาแหลงสารสนเทศ บรการยมทรพยากรสารสนเทศ และ บรการยมคนระหวางหองสมด สวนบรการอ�น ๆ เชน การเผยแพรสารสนเทศ ใหพจารณาจดใหตามความเหมาะสมทนความตองการของผใชบรการ

หมวดท� 8 เครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด

หองสมดเฉพาะควรใหความรวมมอกนระหวางหองสมดและหนวยงานอ�น ๆ ในดานตาง ๆ ท�จะกอประโยชนตอหนวยงานท�งภายในและภายนอกสงกด ในการผลตส�อสารสนเทศตลอดจนใหบรการในระบบเครอขายเพ�อประโยชนในการแลกเปล�ยนสารสนเทศ เพ�อใหคมคาในเชงเศรษฐกจ ความรวมมอระหวางหองสมด ควรครอบคลมท� งดานการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ การดาเนนงานดานเทคนค และการบรการสารสนเทศ เชน การจดหาและใชทรพยากรสารสนเทศท�งท�เปนส�งพมพและอเลกทรอนกสรวมกน การดาเนนงานดานเทคนคท�เปนไปตามระบบมาตรฐาน การจดทาดรรชนวารสาร/ฐานขอมลดรรชนวารสาร และบรการยมและบรการสาเนาเอกสารระหวางหองสมด ท�งน� ความรวมมอระหวางหองสมด เปนไดท�งเครอขายระหวางหองสมดเฉพาะในสาขา วชาเฉพาะเดยวกน และกบหองสมดประเภทอ�น ตลอดจนความรวมมอในเครอขายสารสนเทศระดบประเทศและตางประเทศ

หมวดท� 9 การประเมนคณภาพหองสมด

หองสมดเฉพาะพงประเมนผลงานอยางนอยปละ 1 คร� ง โดยใชเกณฑมาตรฐานสากล ท�เปนท�ยอมรบ หรอเกณฑมาตรฐานท�กาหนดโดยแตละหนวยงาน

ประกาศ ณ วนท� 30 มกราคม พ.ศ. 2553

(ศาสตราจารย คณหญงแมนมาส ชวลต)

นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

82

83  

- วารสาร และ ส�งพมพตอเน�องในสาขาวชาเฉพาะและสาขาวชาท�เก�ยวของ - ฐานขอมลเฉพาะสาขาวชา ส�อสารสนเทศอ�นๆ และส�ออเลกทรอนกส 5.2 หองสมดเฉพาะตองจดหาและจดเกบทรพยากรสารสนเทศและส�ออเลกทรอนกสท�องคกรหรอหนวยงานตนสงกดจดทาข�นใหครบถวน 5.3 หองสมดเฉพาะตองบรหารจดการทรพยากรสารสนเทศตามขอ 5.1 และ 5.2 อยางมระบบและมประสทธภาพทนตอพฒนาการทางวชาชพ 5.4 หองสมดเฉพาะตองใชหลกเกณฑมาตรฐานสากลในการจดการทรพยากรสารสนเทศ อาท การวเคราะหหมวดหม การทารายการบรรณานกรม การทาดรรชน สาระสงเขป และงานเทคนคอ�น ๆ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศชวยในการปฏบตงาน

หมวดท� 6 อาคารสถานท� และครภณฑ

6.1 หองสมดเฉพาะ ควรเปนอาคารเอกเทศหรอเปนสวนหน�งของอาคาร ต�งอยในพ�นท�ท�สะดวกแกการใหบรการ และตองคานงถงความสะดวกในการเขาถงของผใชบรการท�เปนผดอยโอกาส 6.2 หองสมดเฉพาะ ควรมเน�อท�เพยงพอสาหรบการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ การบรการผใช และการปฏบตงานของบคลากร ดงน� - พ�นท�จดเกบทรพยากรสารสนเทศ ควรมเพยงพอสาหรบจดเกบทรพยากรสารสนเทศท�งท�เปนส�งพมพ ส�ออเลกทรอนกส และโสตทศนวสด ไดอยางเปนระบบ - พ�นท�สาหรบบรการผใช ควรมเพยงพอสาหรบ การบรการการอาน การบรการส�ออเลกทรอนกสและโสตทศนวสด การบรการสบคนขอมล การบรการยม-คน การบรการถายสาเนาเอกสาร เปนตน - พ�นท�สาหรบการปฏบตงานของบคลากร ควรมเพยงพอสาหรบ การจดวางโตะ-เกาอ�ทางานของเจาหนาท� การประชม การซอมแซมบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ การจดเกบสมภาระ เปนตน 6.3 หองสมดเฉพาะ ควรมแสงสวาง ระบบระบายอากาศ ระบบเสยง ระบบควบคมความช�น ระบบรกษาความปลอดภย และระบบปองกนสาธารณภย ท�เหมาะสมและไดมาตรฐาน เพ�อความปลอดภยและสขภาพอนามยท�ดของผใชบรการและผปฏบตงาน รวมท�งเพ�ออนรกษทรพยากรสารสนเทศให อยในสภาพแวดลอมท�ปลอดภย 6.4 หองสมดเฉพาะควรมครภณฑท�จาเปนในการปฏบตงานและการบรการอยางเพยงพอ และจดหาเพ�มใหเหมาะสมกบจานวนทรพยากรสารสนเทศ ผใชบรการ และบคลากรท�เพ�มข�น ครภณฑท� ใชควรมลกษณะและขนาดมาตรฐานตามท�สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ กาหนดไว

84  

หมวดท� 7 การบรการ

หองสมดเฉพาะตองมบรการสารสนเทศท�จาเปน ไดแก บรการสบคนสารสนเทศดวยส�ออเลกทรอนกส บรการขาวสารทนสมย บรการเลอกสรรสารสนเทศเฉพาะบคคล บรการตอบคาถาม และชวยคนควาทางวชาการ บรการรวบรวมบรรณานกรม บรการแนะนาแหลงสารสนเทศ บรการยมทรพยากรสารสนเทศ และ บรการยมคนระหวางหองสมด สวนบรการอ�น ๆ เชน การเผยแพรสารสนเทศ ใหพจารณาจดใหตามความเหมาะสมทนความตองการของผใชบรการ

หมวดท� 8 เครอขายและความรวมมอระหวางหองสมด

หองสมดเฉพาะควรใหความรวมมอกนระหวางหองสมดและหนวยงานอ�น ๆ ในดานตาง ๆ ท�จะกอประโยชนตอหนวยงานท�งภายในและภายนอกสงกด ในการผลตส�อสารสนเทศตลอดจนใหบรการในระบบเครอขายเพ�อประโยชนในการแลกเปล�ยนสารสนเทศ เพ�อใหคมคาในเชงเศรษฐกจ ความรวมมอระหวางหองสมด ควรครอบคลมท� งดานการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ การดาเนนงานดานเทคนค และการบรการสารสนเทศ เชน การจดหาและใชทรพยากรสารสนเทศท�งท�เปนส�งพมพและอเลกทรอนกสรวมกน การดาเนนงานดานเทคนคท�เปนไปตามระบบมาตรฐาน การจดทาดรรชนวารสาร/ฐานขอมลดรรชนวารสาร และบรการยมและบรการสาเนาเอกสารระหวางหองสมด ท�งน� ความรวมมอระหวางหองสมด เปนไดท�งเครอขายระหวางหองสมดเฉพาะในสาขา วชาเฉพาะเดยวกน และกบหองสมดประเภทอ�น ตลอดจนความรวมมอในเครอขายสารสนเทศระดบประเทศและตางประเทศ

หมวดท� 9 การประเมนคณภาพหองสมด

หองสมดเฉพาะพงประเมนผลงานอยางนอยปละ 1 คร� ง โดยใชเกณฑมาตรฐานสากล ท�เปนท�ยอมรบ หรอเกณฑมาตรฐานท�กาหนดโดยแตละหนวยงาน

ประกาศ ณ วนท� 30 มกราคม พ.ศ. 2553

(ศาสตราจารย คณหญงแมนมาส ชวลต)

นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

8382

85  

ประกาศ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550

การจดการศกษาตลอดชวตและการสรางสงคมไทยใหเปนสงคมการเรยนร เปนหลกการสาคญในการจดการศกษาของชาต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ตางมหลกการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความร ใหคนไทยท�งปวงไดรบโอกาสเทาเทยมกน ทางการศกษา พฒนาคนไดอยางตอเน�องตลอดชวต อนเปนเง�อนไขสระบบเศรษฐกจฐาน ความรท�พงประสงค และพระราชบญญตการศกษาแหงชาตมาตรา 25 ระบวา รฐตองสงเสรมการดาเนน งานและการจดต� ง แหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบอยางพอเพยง และมประสทธภาพ โดยรวมหองสมดประชาชนซ�งเปน แหลงเรยนรตลอดชวตท�สาคญไวดวย การท�หองสมดประชาชนจะมบทบาทสาคญและมสวนรวมใน การบรหารจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกการในการจดการศกษาตามบท บญญตท�กาหนด ตลอดจน กาวทนกระแสการเปล�ยนแปลงของสงคมโลกท� ม เทคโนโลยสารสนเทศเปนพลงขบเคล�อน ท�สาคญ ตลอดจนใหมแนวทางและเกณฑการบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชนใน ประเทศไทยสมาตรฐานสากล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยความรวมมอของสานกงาน เลขาธการสภาการศกษา จงกาหนดมาตรฐานหองสมดประชาชน ไวดงน� ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550” ขอ 2 ใหยกเลก“ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2533” และใหใชประกาศน� นบต�งแตวนถดจากวนประกาศตอไป ขอ 3 กาหนดมาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ.2550 ดงน�

หมวด 1 ปรชญา พนธกจ และวตถประสงค

1.1 ปรชญา หองสมดประชาชนเปนแหลงเรยนรตลอดชวต จดใหบรการทรพยากรสารสนเทศ ขอมล ขาวสาร ความรแกประชาชนทกกลม รวมถงกลมผดอยโอกาส ผอยในเขตทรกนดารหางไกล และชน

86  

กลมนอย เปนบรการพ�นฐานท�ไมคดมลคา โดยหลกการการเรยนรดวยตนเอง ความเทาเทยมและความท�วถง สงเสรมระบอบประชาธปไตย สทธเสรภาพทางปญญาและเสรภาพในการอาน เคารพสทธสวนบคคล ความหลากหลายทางวฒนธรรม และภาษา สบสานภมปญญาทองถ�น พฒนาคณภาพชวตของประชาชนและพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร

1.2 พนธกจ หองสมดประชาชน เปนแหลงเรยนรตลอดชวต ศนยขอมลขาวสารและศนยแนะแนวการศกษาและอาชพของชมชน เปนหองสมดมชวต และสถาบนทางสงคมเพ�อการศกษาและวฒนธรรม หองสมดประชาชนรบผดชอบการดาเนนการ สงเสรม สนบสนนพนธกจตอไปน� สงเสรมการรหนงสอ และทกษะการเรยนร การเขาถงและขยายโอกาสการเรยนรดวยตนเองและการศกษาตลอดชวตแกประชาชน สรางบคคลแหงการเรยนร เปนผรสารสนเทศ มความใฝร รกการอาน การเรยนร รทนโลก มทกษะการแสวงหา การเขาถงและการใชสารสนเทศ แหลงความร และอนเทอรเนต สงเสรมการประกอบอาชพ พฒนาคณภาพชวตของประชาชนและความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย สงเสรมและอนรกษมรดกทางวฒนธรรมและภมปญญาของทองถ�น

1.3 วตถประสงค หองสมดประชาชนมวตถประสงคหลกในการจดต�งเพ�อบรการขอมล ขาวสาร ความร สงเสรมการเรยนรตลอดชวต การศกษา คนควา ความบนเทง พกผอนหยอนใจ จรรโลงใจ วฒนธรรมและภมปญญาทองถ�นและพฒนาคณภาพชวตของประชาชน

หมวด 2 การบรหาร

การบรหารองคกรเปนกลไกสาคญในการพฒนาหองสมดประชาชนใหทนบรบทของการ เปล�ยนแปลง และความทาทายขององคกร หองสมดประชาชนควรอยในความรบผดชอบของหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถ�น หรอองคการเอกชนซ�งเปนนตบคคลตามกฎหมาย 2.1 รฐตองสงเสรมการจดต�ง การบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชนใหไดมาตรฐาน

84

85  

ประกาศ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550

การจดการศกษาตลอดชวตและการสรางสงคมไทยใหเปนสงคมการเรยนร เปนหลกการสาคญในการจดการศกษาของชาต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ตางมหลกการจดการศกษาเพ�อพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงความร ใหคนไทยท�งปวงไดรบโอกาสเทาเทยมกน ทางการศกษา พฒนาคนไดอยางตอเน�องตลอดชวต อนเปนเง�อนไขสระบบเศรษฐกจฐาน ความรท�พงประสงค และพระราชบญญตการศกษาแหงชาตมาตรา 25 ระบวา รฐตองสงเสรมการดาเนน งานและการจดต� ง แหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบอยางพอเพยง และมประสทธภาพ โดยรวมหองสมดประชาชนซ�งเปน แหลงเรยนรตลอดชวตท�สาคญไวดวย การท�หองสมดประชาชนจะมบทบาทสาคญและมสวนรวมใน การบรหารจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกการในการจดการศกษาตามบท บญญตท�กาหนด ตลอดจน กาวทนกระแสการเปล�ยนแปลงของสงคมโลกท� ม เทคโนโลยสารสนเทศเปนพลงขบเคล�อน ท�สาคญ ตลอดจนใหมแนวทางและเกณฑการบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชนใน ประเทศไทยสมาตรฐานสากล สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ โดยความรวมมอของสานกงาน เลขาธการสภาการศกษา จงกาหนดมาตรฐานหองสมดประชาชน ไวดงน� ขอ 1 ประกาศน� เรยกวา “ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2550” ขอ 2 ใหยกเลก“ประกาศสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เร�อง มาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ. 2533” และใหใชประกาศน� นบต�งแตวนถดจากวนประกาศตอไป ขอ 3 กาหนดมาตรฐานหองสมดประชาชน พ.ศ.2550 ดงน�

หมวด 1 ปรชญา พนธกจ และวตถประสงค

1.1 ปรชญา หองสมดประชาชนเปนแหลงเรยนรตลอดชวต จดใหบรการทรพยากรสารสนเทศ ขอมล ขาวสาร ความรแกประชาชนทกกลม รวมถงกลมผดอยโอกาส ผอยในเขตทรกนดารหางไกล และชน

86  

กลมนอย เปนบรการพ�นฐานท�ไมคดมลคา โดยหลกการการเรยนรดวยตนเอง ความเทาเทยมและความท�วถง สงเสรมระบอบประชาธปไตย สทธเสรภาพทางปญญาและเสรภาพในการอาน เคารพสทธสวนบคคล ความหลากหลายทางวฒนธรรม และภาษา สบสานภมปญญาทองถ�น พฒนาคณภาพชวตของประชาชนและพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร

1.2 พนธกจ หองสมดประชาชน เปนแหลงเรยนรตลอดชวต ศนยขอมลขาวสารและศนยแนะแนวการศกษาและอาชพของชมชน เปนหองสมดมชวต และสถาบนทางสงคมเพ�อการศกษาและวฒนธรรม หองสมดประชาชนรบผดชอบการดาเนนการ สงเสรม สนบสนนพนธกจตอไปน� สงเสรมการรหนงสอ และทกษะการเรยนร การเขาถงและขยายโอกาสการเรยนรดวยตนเองและการศกษาตลอดชวตแกประชาชน สรางบคคลแหงการเรยนร เปนผรสารสนเทศ มความใฝร รกการอาน การเรยนร รทนโลก มทกษะการแสวงหา การเขาถงและการใชสารสนเทศ แหลงความร และอนเทอรเนต สงเสรมการประกอบอาชพ พฒนาคณภาพชวตของประชาชนและความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย สงเสรมและอนรกษมรดกทางวฒนธรรมและภมปญญาของทองถ�น

1.3 วตถประสงค หองสมดประชาชนมวตถประสงคหลกในการจดต�งเพ�อบรการขอมล ขาวสาร ความร สงเสรมการเรยนรตลอดชวต การศกษา คนควา ความบนเทง พกผอนหยอนใจ จรรโลงใจ วฒนธรรมและภมปญญาทองถ�นและพฒนาคณภาพชวตของประชาชน

หมวด 2 การบรหาร

การบรหารองคกรเปนกลไกสาคญในการพฒนาหองสมดประชาชนใหทนบรบทของการ เปล�ยนแปลง และความทาทายขององคกร หองสมดประชาชนควรอยในความรบผดชอบของหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถ�น หรอองคการเอกชนซ�งเปนนตบคคลตามกฎหมาย 2.1 รฐตองสงเสรมการจดต�ง การบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชนใหไดมาตรฐาน

8584

87  

2.2 หองสมดประชาชนควรกาหนดวสยทศน พนธกจ วตถประสงค นโยบาย การบรหารงาน เปาประสงค แผนยทธศาสตรและแผนดาเนนงาน/โครงการท�สอดคลองและสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาของรฐและของหนวยงานเจาสงกด 2.3 หองสมดประชาชนควรจดใหมระบบการบรหารงานเชงกลยทธและการจดโครงสรางองคกรในเชงบรณาการ ใหสอดคลองกบสภาพพ�นท� พนธกจ ความตองการของชมชนและประชาชนในทองถ�น โดยยดหลกความคลองตวและยดหยน การมสวนรวม ประสทธภาพ ประสทธผล คณภาพการใหบรการ และการพฒนาองคกร 2.4 หองสมดประชาชนควรนาระบบการบรหารแบบมงผลสมฤทธ� มาใช และปฏบตหนาท�ใหสอดคลองกบหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองท�ด 2.5 หองสมดประชาชนควรจดใหมการบรหารความรในองคกร การพฒนาคณภาพการบรหารจดการ ระบบการประเมนผลและการประกนคณภาพ และการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารเปนสวนหน�งของการบรหารและดาเนนงานหองสมดประชาชน 2.6 การบรหารงานหองสมดประชาชนควรเนนการมสวนรวมโดยจดการบรหารงานในรปคณะกรรมการ ประกอบดวยคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารงาน 2.6.1 คณะกรรมการอานวยการหองสมดประชาชน มหนาท�กาหนดนโยบายและประเมนผล หองสมดประชาชน มจานวนรวมไมเกน 12 คน ประกอบดวย ผบรหารสงสดของหนวยงานเจาสงกดซ�งทาหนาท�กากบดแลหองสมดประชาชนในทองถ�นท�หองสมดประชาชนน�น ๆ รบผดชอบเปนประธาน ผบรหารผแทนองคกรปกครองสวนทองถ�น ผแทนองคกรเอกชนในทองถ�น ผแทนองคกรชมชน กรรมการผทรงคณวฒดานบรรณารกษศาสตร สารสนเทศศาสตรและการศกษา ผแทนประชาชนในทองถ�นท�มสวนรวมหรอมความสนใจในกจการหองสมดประชาชนเปนกรรมการและหวหนาหองสมดทาหนาท�เปนเลขานการ

2.6 .2 คณะกรรมการบรหารงานหองสมดประชาชนมอานาจหนาท�กาหนด เปาหมาย แผนยทธศาสตร และแผนดาเนนงานประจาป บรหารจดการ ดาเนนงานและการประกน คณภาพหองสมดประชาชนมจานวนรวมไมเกน 12 คนประกอบดวย หวหนาหองสมด เปนประธาน บรรณารกษ ผแทนบคลากรการศกษานอกโรงเรยน ผทรงคณวฒและบคคลอ�นตามความเหมาะสม เปนกรรมการ 2.7 ผบรหารหองสมดประชาชนควรไดรบการแตงต�งจากองคกรปกครองสวนทองถ�น ใหมสวนรวมหรออยในเครอขายการบรหาร ดาเนนงานและพฒนาทองถ�น

88  

หมวด 3 ความรวมมอและเครอขาย

ความรวมมอและเครอขายควรเปนกลยทธการบรหารจดการ และการดาเนนงานของหองสมดประชาชน เพ�อเสรมสรางศกยภาพการบรหารจดการและบทบาทของหองสมดประชาชนใหสามารถตอบสนองความตองการของผใชและความคาดหวงของสงคม การใชทรพยากรรวมกนและคณภาพการใหบรการประชาชน ตลอดจนสรางความสมพนธอนดระหวางประชาชนและองคกรกบหองสมดประชาชน 3.1 รฐควรจดใหมความรวมมอและเครอขายหองสมดประชาชนท�วประเทศไมวาจะเปนหองสมดประชาชนสงกดเดยวกนหรอตางสงกด

3.2 หองสมดประชาชนควรมความรวมมอหรอดาเนนการใหเกดความรวมมอระหวาง หองสมดประชาชนกบหองสมดประเภทอ�น แหลงเรยนรอ�นหรอองคกรอ�นโดยเฉพาะในทองถ�น 3.3 หองสมดประชาชนควรเขารวมหรอดาเนนการใหเกดเครอขายการเรยนร เครอขายทางวชาการวชาชพ เครอขายบคคล /ชมชน เครอขายภมปญญาหรอเครอขายทองถ�นตามความพรอมและ ลกษณะเดนของทองถ�น 3.4 หองสมดประชาชนควรมควรมความรวมมอกบบคคลหรอกลมบคคลและจดรวมกลมประชาชนในทองถ�นหรอสมาชก ในรปชมรมหรอโครงการเพ�อนหองสมดหรออาสาสมคร

3.5 รฐควรจดสรรงบประมาณเพ�อกจกรรมความรวมมอและเครอขายไวโดยเฉพาะ และสงเสรมใหมการนาเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารมาใชเพ�อเสรมสรางศกยภาพในการบรหารจดการและดาเนนงานความรวมมอและเครอขาย

หมวด 4 งบประมาณและการเงน

งบประมาณของหองสมดประชาชนควรมแหลงท�มาจากงบประมาณแผนดนเปนหลกและ หองสมดประชาชนควรไดรบงบประมาณอยางเพยงพอท�จะสามารถดาเนนพนธกจไดอยางมประสทธภาพ 4.1 รฐควรจดสรรงบประมาณใหหองสมดประชาชนตามมาตรฐานท�กาหนดอยางตอเน�อง สม�าเสมอและเพ�มข�นทกป

86

87  

2.2 หองสมดประชาชนควรกาหนดวสยทศน พนธกจ วตถประสงค นโยบาย การบรหารงาน เปาประสงค แผนยทธศาสตรและแผนดาเนนงาน/โครงการท�สอดคลองและสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาของรฐและของหนวยงานเจาสงกด 2.3 หองสมดประชาชนควรจดใหมระบบการบรหารงานเชงกลยทธและการจดโครงสรางองคกรในเชงบรณาการ ใหสอดคลองกบสภาพพ�นท� พนธกจ ความตองการของชมชนและประชาชนในทองถ�น โดยยดหลกความคลองตวและยดหยน การมสวนรวม ประสทธภาพ ประสทธผล คณภาพการใหบรการ และการพฒนาองคกร 2.4 หองสมดประชาชนควรนาระบบการบรหารแบบมงผลสมฤทธ� มาใช และปฏบตหนาท�ใหสอดคลองกบหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองท�ด 2.5 หองสมดประชาชนควรจดใหมการบรหารความรในองคกร การพฒนาคณภาพการบรหารจดการ ระบบการประเมนผลและการประกนคณภาพ และการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารเปนสวนหน�งของการบรหารและดาเนนงานหองสมดประชาชน 2.6 การบรหารงานหองสมดประชาชนควรเนนการมสวนรวมโดยจดการบรหารงานในรปคณะกรรมการ ประกอบดวยคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารงาน 2.6.1 คณะกรรมการอานวยการหองสมดประชาชน มหนาท�กาหนดนโยบายและประเมนผล หองสมดประชาชน มจานวนรวมไมเกน 12 คน ประกอบดวย ผบรหารสงสดของหนวยงานเจาสงกดซ�งทาหนาท�กากบดแลหองสมดประชาชนในทองถ�นท�หองสมดประชาชนน�น ๆ รบผดชอบเปนประธาน ผบรหารผแทนองคกรปกครองสวนทองถ�น ผแทนองคกรเอกชนในทองถ�น ผแทนองคกรชมชน กรรมการผทรงคณวฒดานบรรณารกษศาสตร สารสนเทศศาสตรและการศกษา ผแทนประชาชนในทองถ�นท�มสวนรวมหรอมความสนใจในกจการหองสมดประชาชนเปนกรรมการและหวหนาหองสมดทาหนาท�เปนเลขานการ

2.6 .2 คณะกรรมการบรหารงานหองสมดประชาชนมอานาจหนาท�กาหนด เปาหมาย แผนยทธศาสตร และแผนดาเนนงานประจาป บรหารจดการ ดาเนนงานและการประกน คณภาพหองสมดประชาชนมจานวนรวมไมเกน 12 คนประกอบดวย หวหนาหองสมด เปนประธาน บรรณารกษ ผแทนบคลากรการศกษานอกโรงเรยน ผทรงคณวฒและบคคลอ�นตามความเหมาะสม เปนกรรมการ 2.7 ผบรหารหองสมดประชาชนควรไดรบการแตงต�งจากองคกรปกครองสวนทองถ�น ใหมสวนรวมหรออยในเครอขายการบรหาร ดาเนนงานและพฒนาทองถ�น

88  

หมวด 3 ความรวมมอและเครอขาย

ความรวมมอและเครอขายควรเปนกลยทธการบรหารจดการ และการดาเนนงานของหองสมดประชาชน เพ�อเสรมสรางศกยภาพการบรหารจดการและบทบาทของหองสมดประชาชนใหสามารถตอบสนองความตองการของผใชและความคาดหวงของสงคม การใชทรพยากรรวมกนและคณภาพการใหบรการประชาชน ตลอดจนสรางความสมพนธอนดระหวางประชาชนและองคกรกบหองสมดประชาชน 3.1 รฐควรจดใหมความรวมมอและเครอขายหองสมดประชาชนท�วประเทศไมวาจะเปนหองสมดประชาชนสงกดเดยวกนหรอตางสงกด

3.2 หองสมดประชาชนควรมความรวมมอหรอดาเนนการใหเกดความรวมมอระหวาง หองสมดประชาชนกบหองสมดประเภทอ�น แหลงเรยนรอ�นหรอองคกรอ�นโดยเฉพาะในทองถ�น 3.3 หองสมดประชาชนควรเขารวมหรอดาเนนการใหเกดเครอขายการเรยนร เครอขายทางวชาการวชาชพ เครอขายบคคล /ชมชน เครอขายภมปญญาหรอเครอขายทองถ�นตามความพรอมและ ลกษณะเดนของทองถ�น 3.4 หองสมดประชาชนควรมควรมความรวมมอกบบคคลหรอกลมบคคลและจดรวมกลมประชาชนในทองถ�นหรอสมาชก ในรปชมรมหรอโครงการเพ�อนหองสมดหรออาสาสมคร

3.5 รฐควรจดสรรงบประมาณเพ�อกจกรรมความรวมมอและเครอขายไวโดยเฉพาะ และสงเสรมใหมการนาเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารมาใชเพ�อเสรมสรางศกยภาพในการบรหารจดการและดาเนนงานความรวมมอและเครอขาย

หมวด 4 งบประมาณและการเงน

งบประมาณของหองสมดประชาชนควรมแหลงท�มาจากงบประมาณแผนดนเปนหลกและ หองสมดประชาชนควรไดรบงบประมาณอยางเพยงพอท�จะสามารถดาเนนพนธกจไดอยางมประสทธภาพ 4.1 รฐควรจดสรรงบประมาณใหหองสมดประชาชนตามมาตรฐานท�กาหนดอยางตอเน�อง สม�าเสมอและเพ�มข�นทกป

8786

89  

4.2 หองสมดประชาชนควรแสวงหาและระดมทนจากแหลงทนอ�นเพ�อสนบสนนการพฒนาหองสมดประชาชน 4.3 รายไดของหองสมดจากแหลงอ�น ๆ หรอในลกษณะพเศษอ�น ๆ เชน การบรจาค การบารงหองสมดจากสมาชก การดาเนนกจกรรมของหองสมดประชาชน ใหสงวนไวเปนคาใชจายของหองสมด เพ�มเตมจากงบประมาณท�หองสมดไดรบ

หมวด 5 ทรพยากรสารสนเทศ

หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบ ครอบคลมเน�อหาท�สนองความตองการของประชาชนและสภาพทองถ�น มการดาเนนการจดเกบอยางเปนระบบตามหลกวชาการและมเคร�องมอสบคนเพ�ออานวยความสะดวกแกผใชโดยนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใช 5.1 หองสมดประชาชนควรมนโยบายการพฒนาทรพยากรสารสนเทศซ�งครอบคลมการเลอก การจดหาและการจาหนายออกทรพยากรสารสนเทศท�สะทอนความตองการของชมชนและประชาชนในทองถ�น สทธเสรภาพตามหลกการในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและปฎญญาสากล 5.2 หองสมดประชาชนควรเปดโอกาสใหประชาชนในทองถ�นมสวนรวมกาหนดนโยบายและดาเนนการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ และมการศกษาความตองการสารสนเทศของประชาชนในทองถ�นเปนขอมลประกอบการกาหนดนโยบายและการดาเนนการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ 5.3 หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศท�งวชาการ สารคด บนเทงคด หนงสอสาหรบเดก และส�ออางอง ครอบคลมเน�อหาท�สงเสรมความรทางดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข การพฒนาคณภาพชวต ความเปนพลเมองด ความจรรโลงใจ บนเทงใจ พกผอนหยอนใจ การประกอบอาชพ และวถชวตของประชาชนในทองถ�น การศกษา ศาสนา ศลปะและวฒนธรรม ภมปญญาทองถ�น และส�งแวดลอม 5.4 หองสมดประชาชนควรจดหาและจดเกบทรพยากรสารสนเทศท�ผลตในทองถ�น ภมปญญาทองถ�น และหนงสอพมพทองถ�น รวมถงทรพยากรสารสนเทศเก�ยวกบทองถ�นเพ�อไวใหบรการดวย 5.5 หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบ ท�งส�อส�งพมพ ส�อโสตทศนและส�ออเลกทรอนกส โดยคานวณจานวนตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบการบรการ หนงสอกาหนดจานวน 1.5 – 2.5 เลมตอรายหวประชากร ทรพยากรสารสนเทศในรป ส�ออ�น ๆ ท�คนไดฉบบเตมนบเทากบจานวนเลมของหนงสอหรอจานวนรายการวารสารและหนงสอพมพ หองสมดประชาชนท�บรการประชาชนจานวนนอยท�สด ควรมหนงสอจานวนไมนอยกวา 2,500 เลม

90  

5.6 หองสมดประชาชนควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�นอยางตอเน�องทกป หองสมดประชาชนท�รบผดชอบบรการประชาชนต�ากวา 25,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.25 รายการตอรายหวประชากร จานวนประชาชน 25,000 - 50,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.225 รายการ ตอรายหวประชากร จานวนประชาชนเกน 50,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.20 รายการ ตอรายหวประชากร 5.7 หองสมดท�มทรพยากรสารสนเทศจานวนนอย อตราสวนของทรพยากรสารสนเทศ สาหรบเดก สารคดและนวนยายสาหรบผใหญควรเทากน สวนหองสมดท�มทรพยากรสารสนเทศจานวน มากข�น อตราสวนของสารคดควรเพ�มข�น ท�งน� ใหพจารณาตามความตองการของชมชนเปนหลก 5.8 หองสมดประชาชนควรจดหมวดหมทรพยากรสารสนเทศอยางเปนระบบ และจดทาเคร�องมอสบคนในรปฐานขอมล 5.9 หองสมดประชาชนควรจดเกบทรพยากรสารสนเทศใหสะดวกแกการใชบรการและบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศใหอยในสภาพด

5.10 หองสมดประชาชนควรสารวจหนงสอและจาหนายออกทรพยากรสารสนเทศของ หองสมดเปนประจาอยางนอยทก 5 ป

หมวด 6 การบรการ

การบรการคอหวใจของการบรหารจดการและการดาเนนงานของหองสมดประชาชน โดยเนนประชาชนเปนศนยกลาง 6.1 หองสมดประชาชน ควรจดบรการและกจกรรมเชงรก โดยหลกการความเทาเทยมและท�วถง ใหผใชไดรบความสะดวก รวดเรว สอดคลองกบความตองการของประชาชนและสภาพทองถ�น และมการพฒนาคณภาพการบรการอยางตอเน�อง 6.2 หองสมดประชาชนควรกาหนดช�วโมงบรการอยางสม�าเสมอและเหมาะสม ใหสอดคลองกบสภาพของทองถ�นและความตองการของชมชน โดยใหครอบคลมวนหยดสดสปดาห 6.3 หองสมดประชาชนควรมระเบยบการบรการ เปนลายลกษณอกษรและประกาศใหเปนท�ทราบโดยท�วกน

6.4 หองสมดประชาชนควรจดบรการทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบท�งส�อส�งพมพ ส�อ โสตทศนและส�ออเลกทรอนกส

88

89  

4.2 หองสมดประชาชนควรแสวงหาและระดมทนจากแหลงทนอ�นเพ�อสนบสนนการพฒนาหองสมดประชาชน 4.3 รายไดของหองสมดจากแหลงอ�น ๆ หรอในลกษณะพเศษอ�น ๆ เชน การบรจาค การบารงหองสมดจากสมาชก การดาเนนกจกรรมของหองสมดประชาชน ใหสงวนไวเปนคาใชจายของหองสมด เพ�มเตมจากงบประมาณท�หองสมดไดรบ

หมวด 5 ทรพยากรสารสนเทศ

หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบ ครอบคลมเน�อหาท�สนองความตองการของประชาชนและสภาพทองถ�น มการดาเนนการจดเกบอยางเปนระบบตามหลกวชาการและมเคร�องมอสบคนเพ�ออานวยความสะดวกแกผใชโดยนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใช 5.1 หองสมดประชาชนควรมนโยบายการพฒนาทรพยากรสารสนเทศซ�งครอบคลมการเลอก การจดหาและการจาหนายออกทรพยากรสารสนเทศท�สะทอนความตองการของชมชนและประชาชนในทองถ�น สทธเสรภาพตามหลกการในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและปฎญญาสากล 5.2 หองสมดประชาชนควรเปดโอกาสใหประชาชนในทองถ�นมสวนรวมกาหนดนโยบายและดาเนนการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ และมการศกษาความตองการสารสนเทศของประชาชนในทองถ�นเปนขอมลประกอบการกาหนดนโยบายและการดาเนนการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ 5.3 หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศท�งวชาการ สารคด บนเทงคด หนงสอสาหรบเดก และส�ออางอง ครอบคลมเน�อหาท�สงเสรมความรทางดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข การพฒนาคณภาพชวต ความเปนพลเมองด ความจรรโลงใจ บนเทงใจ พกผอนหยอนใจ การประกอบอาชพ และวถชวตของประชาชนในทองถ�น การศกษา ศาสนา ศลปะและวฒนธรรม ภมปญญาทองถ�น และส�งแวดลอม 5.4 หองสมดประชาชนควรจดหาและจดเกบทรพยากรสารสนเทศท�ผลตในทองถ�น ภมปญญาทองถ�น และหนงสอพมพทองถ�น รวมถงทรพยากรสารสนเทศเก�ยวกบทองถ�นเพ�อไวใหบรการดวย 5.5 หองสมดประชาชนควรมทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบ ท�งส�อส�งพมพ ส�อโสตทศนและส�ออเลกทรอนกส โดยคานวณจานวนตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบการบรการ หนงสอกาหนดจานวน 1.5 – 2.5 เลมตอรายหวประชากร ทรพยากรสารสนเทศในรป ส�ออ�น ๆ ท�คนไดฉบบเตมนบเทากบจานวนเลมของหนงสอหรอจานวนรายการวารสารและหนงสอพมพ หองสมดประชาชนท�บรการประชาชนจานวนนอยท�สด ควรมหนงสอจานวนไมนอยกวา 2,500 เลม

90  

5.6 หองสมดประชาชนควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�นอยางตอเน�องทกป หองสมดประชาชนท�รบผดชอบบรการประชาชนต�ากวา 25,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.25 รายการตอรายหวประชากร จานวนประชาชน 25,000 - 50,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.225 รายการ ตอรายหวประชากร จานวนประชาชนเกน 50,000 คน ควรจดหาทรพยากรสารสนเทศเพ�มข�น 0.20 รายการ ตอรายหวประชากร 5.7 หองสมดท�มทรพยากรสารสนเทศจานวนนอย อตราสวนของทรพยากรสารสนเทศ สาหรบเดก สารคดและนวนยายสาหรบผใหญควรเทากน สวนหองสมดท�มทรพยากรสารสนเทศจานวน มากข�น อตราสวนของสารคดควรเพ�มข�น ท�งน� ใหพจารณาตามความตองการของชมชนเปนหลก 5.8 หองสมดประชาชนควรจดหมวดหมทรพยากรสารสนเทศอยางเปนระบบ และจดทาเคร�องมอสบคนในรปฐานขอมล 5.9 หองสมดประชาชนควรจดเกบทรพยากรสารสนเทศใหสะดวกแกการใชบรการและบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศใหอยในสภาพด

5.10 หองสมดประชาชนควรสารวจหนงสอและจาหนายออกทรพยากรสารสนเทศของ หองสมดเปนประจาอยางนอยทก 5 ป

หมวด 6 การบรการ

การบรการคอหวใจของการบรหารจดการและการดาเนนงานของหองสมดประชาชน โดยเนนประชาชนเปนศนยกลาง 6.1 หองสมดประชาชน ควรจดบรการและกจกรรมเชงรก โดยหลกการความเทาเทยมและท�วถง ใหผใชไดรบความสะดวก รวดเรว สอดคลองกบความตองการของประชาชนและสภาพทองถ�น และมการพฒนาคณภาพการบรการอยางตอเน�อง 6.2 หองสมดประชาชนควรกาหนดช�วโมงบรการอยางสม�าเสมอและเหมาะสม ใหสอดคลองกบสภาพของทองถ�นและความตองการของชมชน โดยใหครอบคลมวนหยดสดสปดาห 6.3 หองสมดประชาชนควรมระเบยบการบรการ เปนลายลกษณอกษรและประกาศใหเปนท�ทราบโดยท�วกน

6.4 หองสมดประชาชนควรจดบรการทรพยากรสารสนเทศทกรปแบบท�งส�อส�งพมพ ส�อ โสตทศนและส�ออเลกทรอนกส

8988

91  

6.5 หองสมดประชาชนควรจดใหมบรการสบคนขอมลอเลกทรอนกสไดอยางสะดวกโดยคานวณจานวนคอมพวเตอรตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบการบรการ จานวนประชากรต�ากวา 50,000 คน ควรมคอมพวเตอรพซ 1 เคร�องตอจานวนประชากร 5,000 คน ถาจานวนประชากรเกน 50,000 คน ควรมคอมพวเตอรพซ 1 เคร�อง ตอจานวนประชากร 5,000 คน ในจานวนประชากร 50,000 คนแรก สวนท�เกน 50,000 คนใหคานวณ คอมพวเตอรพซ 1 เคร�องตอจานวนประชากรท�รบผดชอบ 10,000 คน และอยางนอยคร� งหน� งของจานวนคอมพวเตอรท�ม ควรเช�อมตอเครอขายอนเทอรเนตและเคร�องพมพ 6.6 หองสมดประชาชน ควรจดบรการและกจกรรมท�หลากหลายและสอดคลองกบความตองการ ของชมชน ท�งภายในและภายนอกสถานท� โดยคานงถงท�งกลมผมาใช และผไมมโอกาสมาใช 6.7 บรการพ�นฐานท�หองสมดประชาชนควรจดใหม ไดแก บรการการอาน บรการการยม-คน บรการตอบคาถามและชวยการคนควา บรการแนะนาการใชหองสมดและทรพยากรสารสนเทศ บรการแนะแนวและสงเสรมการอาน บรการหองสมดเคล�อนท� บรการสนบสนนการจดการศกษา บรการยมระหวางหองสมด บรการนาสงเอกสาร บรการขาวสารทนสมย บรการแนะแนวการศกษาและอาชพ และการใหคาปรกษาแกบคคลและชมชน บรการใชสถานท�หองสมด และบรการอ�น ๆ ท�สอดคลองกบความตองการของทองถ�น 6.8 กจกรรมพ�นฐานของหองสมดประชาชน ควรเนนกจกรรมเพ�อสงเสรมการอาน การใชทรพยากรสารสนเทศและหองสมด โดยใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย 6.9 หองสมดประชาชนควรเนนการใหการศกษาผใช ใหมความสามารถในการแสวงหา เขาถง สบคนและใชสารสนเทศ เปนบคคลแหงการเรยนรและเปนผรสารสนเทศตามมาตรฐานการรสารสนเทศ 6.10 หองสมดประชาชนควรจดประเมนคณภาพการบรการอยางตอเน�องเพ�อนาผลมาใชใน การบรหารจดการและพฒนาคณภาพการบรการของหองสมดประชาชน

หมวด 7 บคลากรหองสมด

บคลากรคอทรพยากรสาคญของการบรหารจดการหองสมดประชาชน หองสมดประชาชนจะสามารถดาเนนพนธกจไดตามปรชญา วตถประสงคและเปาประสงคท�กาหนดไว จะตองมบคลากรท�มความร และขดความสามารถท�จาเปน มจานวนเพยงพอและมระบบบรหารงานบคคลท�มประสทธภาพ 7.1 ประเภทของบคลากรหองสมดประชาชน อาจจาแนกไดเปนบคลากรวชาชพ และบคลากรสนบสนนวชาชพ

92  

บคลากรวชาชพ ควรประกอบดวยบรรณารกษ และบคลากรในตาแหนงอ�น ๆ ไดแก นกวชาการโสตทศนศกษา นกคอมพวเตอร ผเช�ยวชาญเฉพาะสาขาวชาตามความเหมาะสม บคลากรสนบสนนวชาชพ ไดแก เจาหนาท�หองสมด เจาหนาท�โสตทศนศกษา ชางศลป พนกงานธรการ พนกงานบนทกขอมล ภารโรง และอ�น ๆ

7.2 หวหนาหองสมดประชาชน ควรมคณสมบตอยางใดอยางหน�งดงน� 7.2.1 ปรญญาโทสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตร และมประสบการณในการปฏบตงานหองสมดมาแลวไมนอยกวา 5 ป 7.2.2 ปรญญาตรสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรและมประสบการณในการปฏบตงานหองสมดมาแลวไมนอยกวา 10 ป 7.2.3 ปรญญาโทสาขาวชาอ�นท�เก�ยวของและผานการพฒนาทางวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรไมนอยกวา 120 ช�วโมงหรอมประสบการณท�เก�ยวของกบหองสมดมาแลวไมนอยกวา 12 ป 7.3 บคลากรหองสมดควรไดรบมอบหมายใหรบผดชอบงานของหองสมดประชาชนอนประกอบ ดวยงานหลกคอ งานบรหารและธรการ งานพฒนาทรพยากรสารสนเทศ งานวเคราะหสารสนเทศ งานบรการ งานวารสารและหนงสอพมพ งานเทคโนโลยสารสนเทศ งานสงเสรมการอานและการคนควา การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรและใหการศกษาผใช งานหองสมดเคล�อนท� งานบรการชมชน งานขอมลทองถ�นและงานส�งพมพลกษณะพเศษ โดยคานงถงความร ความสามารถของแตละบคคล 7.4 จานวนบคลากรหองสมดประชาชน คานวณตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบชอบการบรการ จานวนประชากร 2,500 คนตอบคลากรเตมเวลา 1 คน และในจานวนน�หน�งในสามควรเปนบรรณารกษวชาชพ ท�งน� จานวนอาจแตกตางกนไปตามปจจยดานระบบการบรหารและโครงสราง จานวนและขนาดของอาคาร การออกแบบอาคาร บรการท�ม จานวนผใชและการใชหองสมดประชาชนแตละแหง 7.5 หองสมดประชาชนควรมระบบการบรหารงานบคคล มกลไกและกระบวนการดาเนนงานการคดเลอก บรรจ แตงต�งและประเมนผลบคลากรอยางมระบบตามมาตรฐานการกาหนดตาแหนงและความตองการของหนวยงานเจาสงกดโดยยดหลกธรรมาภบาลและผลตภาพของบคลากร

7.6 บคลากรวชาชพควรมโอกาสความกาวหนาเทาเทยมกบบคลากรวชาชพในลกษณะงานเดยวกนในสงกดหนวยงานอ�นและควรไดรบการสงเสรมใหเปนสมาชกสมาคมวชาชพ

90

91  

6.5 หองสมดประชาชนควรจดใหมบรการสบคนขอมลอเลกทรอนกสไดอยางสะดวกโดยคานวณจานวนคอมพวเตอรตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบการบรการ จานวนประชากรต�ากวา 50,000 คน ควรมคอมพวเตอรพซ 1 เคร�องตอจานวนประชากร 5,000 คน ถาจานวนประชากรเกน 50,000 คน ควรมคอมพวเตอรพซ 1 เคร�อง ตอจานวนประชากร 5,000 คน ในจานวนประชากร 50,000 คนแรก สวนท�เกน 50,000 คนใหคานวณ คอมพวเตอรพซ 1 เคร�องตอจานวนประชากรท�รบผดชอบ 10,000 คน และอยางนอยคร� งหน� งของจานวนคอมพวเตอรท�ม ควรเช�อมตอเครอขายอนเทอรเนตและเคร�องพมพ 6.6 หองสมดประชาชน ควรจดบรการและกจกรรมท�หลากหลายและสอดคลองกบความตองการ ของชมชน ท�งภายในและภายนอกสถานท� โดยคานงถงท�งกลมผมาใช และผไมมโอกาสมาใช 6.7 บรการพ�นฐานท�หองสมดประชาชนควรจดใหม ไดแก บรการการอาน บรการการยม-คน บรการตอบคาถามและชวยการคนควา บรการแนะนาการใชหองสมดและทรพยากรสารสนเทศ บรการแนะแนวและสงเสรมการอาน บรการหองสมดเคล�อนท� บรการสนบสนนการจดการศกษา บรการยมระหวางหองสมด บรการนาสงเอกสาร บรการขาวสารทนสมย บรการแนะแนวการศกษาและอาชพ และการใหคาปรกษาแกบคคลและชมชน บรการใชสถานท�หองสมด และบรการอ�น ๆ ท�สอดคลองกบความตองการของทองถ�น 6.8 กจกรรมพ�นฐานของหองสมดประชาชน ควรเนนกจกรรมเพ�อสงเสรมการอาน การใชทรพยากรสารสนเทศและหองสมด โดยใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย 6.9 หองสมดประชาชนควรเนนการใหการศกษาผใช ใหมความสามารถในการแสวงหา เขาถง สบคนและใชสารสนเทศ เปนบคคลแหงการเรยนรและเปนผรสารสนเทศตามมาตรฐานการรสารสนเทศ 6.10 หองสมดประชาชนควรจดประเมนคณภาพการบรการอยางตอเน�องเพ�อนาผลมาใชใน การบรหารจดการและพฒนาคณภาพการบรการของหองสมดประชาชน

หมวด 7 บคลากรหองสมด

บคลากรคอทรพยากรสาคญของการบรหารจดการหองสมดประชาชน หองสมดประชาชนจะสามารถดาเนนพนธกจไดตามปรชญา วตถประสงคและเปาประสงคท�กาหนดไว จะตองมบคลากรท�มความร และขดความสามารถท�จาเปน มจานวนเพยงพอและมระบบบรหารงานบคคลท�มประสทธภาพ 7.1 ประเภทของบคลากรหองสมดประชาชน อาจจาแนกไดเปนบคลากรวชาชพ และบคลากรสนบสนนวชาชพ

92  

บคลากรวชาชพ ควรประกอบดวยบรรณารกษ และบคลากรในตาแหนงอ�น ๆ ไดแก นกวชาการโสตทศนศกษา นกคอมพวเตอร ผเช�ยวชาญเฉพาะสาขาวชาตามความเหมาะสม บคลากรสนบสนนวชาชพ ไดแก เจาหนาท�หองสมด เจาหนาท�โสตทศนศกษา ชางศลป พนกงานธรการ พนกงานบนทกขอมล ภารโรง และอ�น ๆ

7.2 หวหนาหองสมดประชาชน ควรมคณสมบตอยางใดอยางหน�งดงน� 7.2.1 ปรญญาโทสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตร และมประสบการณในการปฏบตงานหองสมดมาแลวไมนอยกวา 5 ป 7.2.2 ปรญญาตรสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรและมประสบการณในการปฏบตงานหองสมดมาแลวไมนอยกวา 10 ป 7.2.3 ปรญญาโทสาขาวชาอ�นท�เก�ยวของและผานการพฒนาทางวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรไมนอยกวา 120 ช�วโมงหรอมประสบการณท�เก�ยวของกบหองสมดมาแลวไมนอยกวา 12 ป 7.3 บคลากรหองสมดควรไดรบมอบหมายใหรบผดชอบงานของหองสมดประชาชนอนประกอบ ดวยงานหลกคอ งานบรหารและธรการ งานพฒนาทรพยากรสารสนเทศ งานวเคราะหสารสนเทศ งานบรการ งานวารสารและหนงสอพมพ งานเทคโนโลยสารสนเทศ งานสงเสรมการอานและการคนควา การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรและใหการศกษาผใช งานหองสมดเคล�อนท� งานบรการชมชน งานขอมลทองถ�นและงานส�งพมพลกษณะพเศษ โดยคานงถงความร ความสามารถของแตละบคคล 7.4 จานวนบคลากรหองสมดประชาชน คานวณตามรายหวประชากรในทองถ�นท�รบผดชอบชอบการบรการ จานวนประชากร 2,500 คนตอบคลากรเตมเวลา 1 คน และในจานวนน�หน�งในสามควรเปนบรรณารกษวชาชพ ท�งน� จานวนอาจแตกตางกนไปตามปจจยดานระบบการบรหารและโครงสราง จานวนและขนาดของอาคาร การออกแบบอาคาร บรการท�ม จานวนผใชและการใชหองสมดประชาชนแตละแหง 7.5 หองสมดประชาชนควรมระบบการบรหารงานบคคล มกลไกและกระบวนการดาเนนงานการคดเลอก บรรจ แตงต�งและประเมนผลบคลากรอยางมระบบตามมาตรฐานการกาหนดตาแหนงและความตองการของหนวยงานเจาสงกดโดยยดหลกธรรมาภบาลและผลตภาพของบคลากร

7.6 บคลากรวชาชพควรมโอกาสความกาวหนาเทาเทยมกบบคลากรวชาชพในลกษณะงานเดยวกนในสงกดหนวยงานอ�นและควรไดรบการสงเสรมใหเปนสมาชกสมาคมวชาชพ

9190

93  

7.7 หองสมดประชาชนควรมแผนพฒนาบคลากรเชงยทธศาสตร โดยมการจดสรรงบประมาณเพ�อการพฒนาบคลากรแตละปรอยละ 0.5 – 1 ของงบประมาณท�ไดรบ รวมท�งบคลากรทกคนควรมโอกาสเขารวมกจกรรมการพฒนาบคลากรไมนอยกวาปละ 2 คร� ง เพ�อใหบคลากรสามารถตดตามทนการเปล�ยนแปลงทางวชาการและวชาชพและความกาวหนาของเทคโนโลย 7.8 หองสมดประชาชนควรมอาสาสมครซ�งเปนประชาชนในทองถ�น ชวยการดาเนนงานหองสมดประชาชนตามความเหมาะสมกบความร ความสามารถของอาสาสมคร และความตองการของหองสมดประชาชนแตละแหง โดยเฉพาะการสรางเครอขายสมาชกสมพนธ ท�งน�หองสมดประชาชนควรจดใหความรเบ�องตนเก�ยวกบงานหองสมดประชาชนกอนปฏบตงาน

หมวด 8 อาคาร สถานท�และ ครภณฑ

อาคารสถานท� และครภณฑของหองสมดประชาชนชวยสรางบรรยากาศสงเสรมการใชบรการของหองสมดและการเรยนร และเอ�ออานวยความสะดวกแกผใช 8.1 หองสมดประชาชนควรต�งอยในศนยกลางของชมชน การคมนาคมสะดวก อาจเปนอาคารเอกเทศหรอเปนสวนหน�งของอาคาร สภาพแวดลอมทางดานกายภาพของหองสมดมความสวยงาม มพ�นท�เพยงพอตอการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ การบรการผใชและการปฏบตงานของบคลากร

8.2 การออกแบบอาคาร สถานท�และครภณฑ ควรคานงถงลกษณะพเศษของหองสมด ความเหมาะสมและการอานวยความสะดวกแกผใชบรการโดยเฉพาะกลมเดก ผสงอาย ผดอยโอกาส ตลอดจนความสวยงาม และความตองการใชงานในอนาคต

8.3 หองสมดประชาชน ควรดาเนนการดานอาคาร สถานท�และครภณฑอยางเหมาะสมโดยใชมาตรฐานดานการกอสรางและการออกแบบอาคาร และมาตรฐานครภณฑท�เก�ยวของเปนหลก ควบคกบหลกการทางวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรโดยคานงถงความกาวหนาตลอดจนการเปล�ยนแปลงดานเทคโนโลย

8.4 อาคารหองสมดควรประกอบดวยพ�นท�สาหรบจดเกบทรพยากรสารสนเทศ มมทรพยากรสารสนเทศเฉพาะ หองปฏบตงานและท�น�งทางานของบคลากร พ�นท�บรการ และท�น�งอานสาหรบเดก เยาวชนและผใหญ ท�น�งศกษาเด�ยว หองศกษากลม หองประชม พ�นท�สาหรบคอมพวเตอร และอปกรณอเลกทรอนกส เคร�องมอและส�งอานวยความสะดวกในการบรการ มมอเนกประสงค หองน�าและพ�นท�วาง

94  

8.5 อาคารหองสมดประชาชนควรมระบบการรกษาความปลอดภย ระบบปองกนสาธารณภย ระบบควบคมอณหภมและความช�นและแสงสวางอยางเหมาะสม

8.6 หองสมดประชาชนควรมครภณฑท�จาเปนสาหรบการปฏบตงานของบคลากรและการ บรการผใชอยางเพยงพอและจดหาเพ�มตามความเหมาะสม โดยใหมลกษณะและขนาดตามมาตรฐาน

8.7 บรรณารกษควรมสวนรวมในการออกแบบ การจดพ�นท�อาคารสถานท� การจดซ�อจดจาง หรอตรวจรบอาคาร สถานท�และครภณฑและการจดสภาพแวดลอมของหองสมดประชาชน

หมวด 9 การส�อสารและประชาสมพนธ

การส�อสารและการประชาสมพนธเปนเคร�องมอสาคญในการบรหารจดการ ชวยสรางความเขาใจอนดและความรวมมอรวมใจระหวางบคลากรหองสมด และหองสมดประชาชนกบชมชน ตลอดจนภาพลกษณท�ดของหองสมด หองสมดประชาชนควรเปนความภาคภมใจของประชาชนในทองถ�นและประชาชนตองการเปนสมาชก 9.1 หองสมดประชาชนควรจดระบบการส�อสารและประชาสมพนธ ท�งภายในและภายนอกองคกร และจดทาแผนการส�อสารและประชาสมพนธเปนสวนหน�งของแผนยทธศาสตรขององคกรใหสอดคลองกบหนวยงานเจาสงกดและองคกรสวนทองถ�น 9.2 หองสมดประชาชนควรเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมแสดงความคดเหนตอการบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชน 9.3 หองสมดประชาชนควรประชาสมพนธการบรการและกจกรรมหองสมดในเชงรก ผานส�อทกรปแบบ โดยเฉพาะส�อชมชน วทยชมชนและหนงสอพมพทองถ�น 9.4 หองสมดประชาชนควรจดกจกรรมประชาสมพนธท�หลากหลาย และตอเน�องโดยคานงถงความเหมาะสมกบกลมเปาหมายและสภาพของทองถ�น

9.5 หองสมดประชาชนควรสรางความสมพนธอนดและความพงพอใจใหกบผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสย ประชาชน และองคกร โดยเฉพาะสถานศกษาในทองถ�น

ประกาศ ณ วนท� 7 กรกฎาคม พ. ศ . 2550

(รองศาสตราจารย ดร. ชตมา สจจานนท) นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

92

93  

7.7 หองสมดประชาชนควรมแผนพฒนาบคลากรเชงยทธศาสตร โดยมการจดสรรงบประมาณเพ�อการพฒนาบคลากรแตละปรอยละ 0.5 – 1 ของงบประมาณท�ไดรบ รวมท�งบคลากรทกคนควรมโอกาสเขารวมกจกรรมการพฒนาบคลากรไมนอยกวาปละ 2 คร� ง เพ�อใหบคลากรสามารถตดตามทนการเปล�ยนแปลงทางวชาการและวชาชพและความกาวหนาของเทคโนโลย 7.8 หองสมดประชาชนควรมอาสาสมครซ�งเปนประชาชนในทองถ�น ชวยการดาเนนงานหองสมดประชาชนตามความเหมาะสมกบความร ความสามารถของอาสาสมคร และความตองการของหองสมดประชาชนแตละแหง โดยเฉพาะการสรางเครอขายสมาชกสมพนธ ท�งน�หองสมดประชาชนควรจดใหความรเบ�องตนเก�ยวกบงานหองสมดประชาชนกอนปฏบตงาน

หมวด 8 อาคาร สถานท�และ ครภณฑ

อาคารสถานท� และครภณฑของหองสมดประชาชนชวยสรางบรรยากาศสงเสรมการใชบรการของหองสมดและการเรยนร และเอ�ออานวยความสะดวกแกผใช 8.1 หองสมดประชาชนควรต�งอยในศนยกลางของชมชน การคมนาคมสะดวก อาจเปนอาคารเอกเทศหรอเปนสวนหน�งของอาคาร สภาพแวดลอมทางดานกายภาพของหองสมดมความสวยงาม มพ�นท�เพยงพอตอการจดเกบทรพยากรสารสนเทศ การบรการผใชและการปฏบตงานของบคลากร

8.2 การออกแบบอาคาร สถานท�และครภณฑ ควรคานงถงลกษณะพเศษของหองสมด ความเหมาะสมและการอานวยความสะดวกแกผใชบรการโดยเฉพาะกลมเดก ผสงอาย ผดอยโอกาส ตลอดจนความสวยงาม และความตองการใชงานในอนาคต

8.3 หองสมดประชาชน ควรดาเนนการดานอาคาร สถานท�และครภณฑอยางเหมาะสมโดยใชมาตรฐานดานการกอสรางและการออกแบบอาคาร และมาตรฐานครภณฑท�เก�ยวของเปนหลก ควบคกบหลกการทางวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรโดยคานงถงความกาวหนาตลอดจนการเปล�ยนแปลงดานเทคโนโลย

8.4 อาคารหองสมดควรประกอบดวยพ�นท�สาหรบจดเกบทรพยากรสารสนเทศ มมทรพยากรสารสนเทศเฉพาะ หองปฏบตงานและท�น�งทางานของบคลากร พ�นท�บรการ และท�น�งอานสาหรบเดก เยาวชนและผใหญ ท�น�งศกษาเด�ยว หองศกษากลม หองประชม พ�นท�สาหรบคอมพวเตอร และอปกรณอเลกทรอนกส เคร�องมอและส�งอานวยความสะดวกในการบรการ มมอเนกประสงค หองน�าและพ�นท�วาง

94  

8.5 อาคารหองสมดประชาชนควรมระบบการรกษาความปลอดภย ระบบปองกนสาธารณภย ระบบควบคมอณหภมและความช�นและแสงสวางอยางเหมาะสม

8.6 หองสมดประชาชนควรมครภณฑท�จาเปนสาหรบการปฏบตงานของบคลากรและการ บรการผใชอยางเพยงพอและจดหาเพ�มตามความเหมาะสม โดยใหมลกษณะและขนาดตามมาตรฐาน

8.7 บรรณารกษควรมสวนรวมในการออกแบบ การจดพ�นท�อาคารสถานท� การจดซ�อจดจาง หรอตรวจรบอาคาร สถานท�และครภณฑและการจดสภาพแวดลอมของหองสมดประชาชน

หมวด 9 การส�อสารและประชาสมพนธ

การส�อสารและการประชาสมพนธเปนเคร�องมอสาคญในการบรหารจดการ ชวยสรางความเขาใจอนดและความรวมมอรวมใจระหวางบคลากรหองสมด และหองสมดประชาชนกบชมชน ตลอดจนภาพลกษณท�ดของหองสมด หองสมดประชาชนควรเปนความภาคภมใจของประชาชนในทองถ�นและประชาชนตองการเปนสมาชก 9.1 หองสมดประชาชนควรจดระบบการส�อสารและประชาสมพนธ ท�งภายในและภายนอกองคกร และจดทาแผนการส�อสารและประชาสมพนธเปนสวนหน�งของแผนยทธศาสตรขององคกรใหสอดคลองกบหนวยงานเจาสงกดและองคกรสวนทองถ�น 9.2 หองสมดประชาชนควรเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมแสดงความคดเหนตอการบรหารจดการและการดาเนนงานหองสมดประชาชน 9.3 หองสมดประชาชนควรประชาสมพนธการบรการและกจกรรมหองสมดในเชงรก ผานส�อทกรปแบบ โดยเฉพาะส�อชมชน วทยชมชนและหนงสอพมพทองถ�น 9.4 หองสมดประชาชนควรจดกจกรรมประชาสมพนธท�หลากหลาย และตอเน�องโดยคานงถงความเหมาะสมกบกลมเปาหมายและสภาพของทองถ�น

9.5 หองสมดประชาชนควรสรางความสมพนธอนดและความพงพอใจใหกบผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสย ประชาชน และองคกร โดยเฉพาะสถานศกษาในทองถ�น

ประกาศ ณ วนท� 7 กรกฎาคม พ. ศ . 2550

(รองศาสตราจารย ดร. ชตมา สจจานนท) นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

9392

95  

หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร ม 3 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 1 ผบรหารมความสามารถในการบรหารจดการ มาตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาหองสมด มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหงการเรยนร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ ม 5 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการบรหารงานหองสมด มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการปฏบตงานเทคนค มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการใหบรการ มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการจดกจกรรม มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง ครผสอน ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน มาตรฐานท� 10 ครผสนอมการจดกจกรรมสงสเรมนสยรกการอานแกนกเรยน หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 11 นกเรยนมความาสามารถในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ มาตรฐานท� 12 นกเรยนมควาใฝรใฝเรยน และมนสยรกการอาน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ม 3 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดไมตพมพ มาตรฐานท� 15 การจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาคารสถานท� และสสดครภณฑ ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท� มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ

องคประกอบ มาตรฐานหองสมดโรงเรยน

สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

96  

มาตรฐานดานผบรหาร ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 1 ผบรหารมความสามารถในการบรหารจดการ ม 6 ตวบงช� 1.1 ผบรหารมการกาหนดนโยบายและแผนการดาเนนงานหองสมดโรงเรยน 1.1.1 มแผนการพฒนาหองสมดไวในแผนพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยน 1.1.2 มการกาหนดนโยบายใหครผสอนทกกลมสาระการเรยนรจดการเรยนการสอนโดยให

หองสมดเปนแหลงเรยนร 1.1.3 มการกาหนดนโยบายการใชหองสมดเพ�อสงเสรมนสยรกการอานของนกเรยน คร

บคลากร และชมชน 1.2 ผบรหารจดใหมโครงการบรหารงานท�ชดเจน 1.2.1 มการกาหนดโครงสรางการบรหารงานหองสมด แตงต�งคณะกรรมการบรหารงาน

หองสมดและคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด 1.2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท�ของบคลากรตามโครงสรางและสงเสรมใหมการดาเนนงาน

ตามบทบาทหนาท� 1.2.3 มการประชมคณะกรรมการบรหารงานหองสมดและคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด

อยางนอยภาคเรยนละ 1 คร� ง 1.2.4 มการแตงต�งครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษเปนคณะกรรมการฝายวชาการ 1.3 ผบรหารจดใหมครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.1 มการแตงต�งครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.2 มการเสรมแรง ใหขวญและกาลงใจแกครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และ เจาหนาท�หองสมด 1.3.3 มการสงเสรมสนบสนน และใหโอกาสแกครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และ เจาหนาหองสมดไดรบการพฒนา 1.4 ผบรหารจดใหมงบประมาณสาหรบการดาเนนงานและพฒนาหองสมด 1.4.1 มการจดสรรงบประมาณประจาป เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 1.4.2 มการจดหางบประมาณจากหนวยงานภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและ

ภายนอก เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 1.5 ผบรหารจดใหมหองสมดโรงเรยนท�ไดมาตรฐานไวบรการนกเรยน คร ผบรหาร บคลากร

94

95  

หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร ม 3 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 1 ผบรหารมความสามารถในการบรหารจดการ มาตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาหองสมด มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหงการเรยนร หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ ม 5 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการบรหารงานหองสมด มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการปฏบตงานเทคนค มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการใหบรการ มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการจดกจกรรม มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง ครผสอน ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน มาตรฐานท� 10 ครผสนอมการจดกจกรรมสงสเรมนสยรกการอานแกนกเรยน หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 11 นกเรยนมความาสามารถในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ มาตรฐานท� 12 นกเรยนมควาใฝรใฝเรยน และมนสยรกการอาน หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ม 3 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดไมตพมพ มาตรฐานท� 15 การจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาคารสถานท� และสสดครภณฑ ม 2 มาตรฐาน ดงน� มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท� มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ

องคประกอบ มาตรฐานหองสมดโรงเรยน

สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

96  

มาตรฐานดานผบรหาร ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 1 ผบรหารมความสามารถในการบรหารจดการ ม 6 ตวบงช� 1.1 ผบรหารมการกาหนดนโยบายและแผนการดาเนนงานหองสมดโรงเรยน 1.1.1 มแผนการพฒนาหองสมดไวในแผนพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยน 1.1.2 มการกาหนดนโยบายใหครผสอนทกกลมสาระการเรยนรจดการเรยนการสอนโดยให

หองสมดเปนแหลงเรยนร 1.1.3 มการกาหนดนโยบายการใชหองสมดเพ�อสงเสรมนสยรกการอานของนกเรยน คร

บคลากร และชมชน 1.2 ผบรหารจดใหมโครงการบรหารงานท�ชดเจน 1.2.1 มการกาหนดโครงสรางการบรหารงานหองสมด แตงต�งคณะกรรมการบรหารงาน

หองสมดและคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด 1.2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท�ของบคลากรตามโครงสรางและสงเสรมใหมการดาเนนงาน

ตามบทบาทหนาท� 1.2.3 มการประชมคณะกรรมการบรหารงานหองสมดและคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด

อยางนอยภาคเรยนละ 1 คร� ง 1.2.4 มการแตงต�งครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษเปนคณะกรรมการฝายวชาการ 1.3 ผบรหารจดใหมครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.1 มการแตงต�งครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.2 มการเสรมแรง ใหขวญและกาลงใจแกครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และ เจาหนาท�หองสมด 1.3.3 มการสงเสรมสนบสนน และใหโอกาสแกครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และ เจาหนาหองสมดไดรบการพฒนา 1.4 ผบรหารจดใหมงบประมาณสาหรบการดาเนนงานและพฒนาหองสมด 1.4.1 มการจดสรรงบประมาณประจาป เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 1.4.2 มการจดหางบประมาณจากหนวยงานภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและ

ภายนอก เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด 1.5 ผบรหารจดใหมหองสมดโรงเรยนท�ไดมาตรฐานไวบรการนกเรยน คร ผบรหาร บคลากร

9594

97  

ภายในโรงเรยน ผปกครอง และชมชน 1.5.1 จดใหมหองสมดโรงเรยนท�มขนาดเหมาะสม 1.5.2 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสม เปนศนยกลางสะดวกตอการเขาไปใชบรการ 1.5.3 หองสมดมภาพด 1.5.4 หองสมดมบรรยากาศท�เอ�อตอการเรยนร 1.5.5 จดใหมวสดครภณฑเพยงพอกบการใชบรการ 1.5.6 จดใหมวสดครภณฑเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.5.7 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�เพยงพอกบการใชบรการ 1.5.8 จดใหมทรพยากรสารสนเทศเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.6 ผบรหารนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.1 มแผนการนเทศงานหองสมด 1.6.2 มการนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.3 มการรายงานผลการดาเนนงานตอหนวยงานตนสงกดและผเก�ยวของ 1.6.4 มการนาผลการประเมนมาใชในการพฒนาหองสมด 1.6.5 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นบาน

มาใชในการบรหารงานหองสมด มารตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาหองสมด 2.1 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมาใชบรการหองสมดเพ�อการเรยนร 2.2 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาหองสมดโรงเรยน 2.3 ผบรหารสรางเครอขายความรวมมอและแสวงหาความชวยเหลอจากหนวยงานและองคกรอ�น ๆ

ท�งภาครฐและเอกชน เพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยน มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหงการเรยนร 3.1 ผบรหารเขารบการอบรม สมมนา ศกษาดงาน และแลกเปล�ยนประสบการณดานหองสมด อยาง

นอยปละ 1 คร� ง 3.2 ผบรหารใชหองสมดเปนแหลงศกษาคนควาเพ�อพฒนาตนเองและพฒนางาน 3.3 ผบรหารมนสยรกการอาน แสวงหาความร และพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

98  

มารตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการบรหารงานหองสมด 4.1 มการกาหนดวสยทศน พนธกจของหองสมดโรงเรยน 4.2 มการจดทาแผนงาน โครงการหองสมดท�สอดคลองกบแผนพฒนาคณภาพการศกษาของ

โรงเรยน 4.3 มการจดทาโครงสรางการบรหารงานหองสมด 4.4 มการจดสภาพแวดลอมและบรรยากาศของหองสมดใหเอ�อตอการจดการเรยนร 4.5 มการประเมนผลการดาเนนงาน 4.6 มการนาผลการประเมนมาใชในการพฒนางานหองสมด 4.7 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใชใน

การบรหารงานหองสมด

มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการปฏบตงาน ดานเทคนค 5.1 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาสอดคลองกบการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร 5.2 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาเหมาะสม และตรงตามความตองการของผใชบรการ 5.3 มการจดหมวดหมและทารายการทรพยากรสารสนเทศตามหลกสากล 5.4 มการเตรยมทรพยากรสารสนเทศเพ�อใหบรการ 5.5 ใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดเกบและสบคนทรพยากรสารสนเทศอยางเหมาระสม ตามสภาพของโรงเรยน สะดวกตอการเขาถงและใชบรการ 5.6 มการสารวจทรพยากรสารสนเทศประจาป 5.7 มการบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศใหอยในสภาพพรอมใหบรการ

มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการใหบรการ 6.1 มการจดทาระเบยบการใชหองสมด 6.2 มการจดทาตารางการใชหองสมดท�ชดเจน 6.3 มการแนะนาการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ

96

97  

ภายในโรงเรยน ผปกครอง และชมชน 1.5.1 จดใหมหองสมดโรงเรยนท�มขนาดเหมาะสม 1.5.2 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสม เปนศนยกลางสะดวกตอการเขาไปใชบรการ 1.5.3 หองสมดมภาพด 1.5.4 หองสมดมบรรยากาศท�เอ�อตอการเรยนร 1.5.5 จดใหมวสดครภณฑเพยงพอกบการใชบรการ 1.5.6 จดใหมวสดครภณฑเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.5.7 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�เพยงพอกบการใชบรการ 1.5.8 จดใหมทรพยากรสารสนเทศเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.6 ผบรหารนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.1 มแผนการนเทศงานหองสมด 1.6.2 มการนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.3 มการรายงานผลการดาเนนงานตอหนวยงานตนสงกดและผเก�ยวของ 1.6.4 มการนาผลการประเมนมาใชในการพฒนาหองสมด 1.6.5 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นบาน

มาใชในการบรหารงานหองสมด มารตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาหองสมด 2.1 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมาใชบรการหองสมดเพ�อการเรยนร 2.2 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาหองสมดโรงเรยน 2.3 ผบรหารสรางเครอขายความรวมมอและแสวงหาความชวยเหลอจากหนวยงานและองคกรอ�น ๆ

ท�งภาครฐและเอกชน เพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยน มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหงการเรยนร 3.1 ผบรหารเขารบการอบรม สมมนา ศกษาดงาน และแลกเปล�ยนประสบการณดานหองสมด อยาง

นอยปละ 1 คร� ง 3.2 ผบรหารใชหองสมดเปนแหลงศกษาคนควาเพ�อพฒนาตนเองและพฒนางาน 3.3 ผบรหารมนสยรกการอาน แสวงหาความร และพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

98  

มารตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการบรหารงานหองสมด 4.1 มการกาหนดวสยทศน พนธกจของหองสมดโรงเรยน 4.2 มการจดทาแผนงาน โครงการหองสมดท�สอดคลองกบแผนพฒนาคณภาพการศกษาของ

โรงเรยน 4.3 มการจดทาโครงสรางการบรหารงานหองสมด 4.4 มการจดสภาพแวดลอมและบรรยากาศของหองสมดใหเอ�อตอการจดการเรยนร 4.5 มการประเมนผลการดาเนนงาน 4.6 มการนาผลการประเมนมาใชในการพฒนางานหองสมด 4.7 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใชใน

การบรหารงานหองสมด

มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการปฏบตงาน ดานเทคนค 5.1 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาสอดคลองกบการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร 5.2 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาเหมาะสม และตรงตามความตองการของผใชบรการ 5.3 มการจดหมวดหมและทารายการทรพยากรสารสนเทศตามหลกสากล 5.4 มการเตรยมทรพยากรสารสนเทศเพ�อใหบรการ 5.5 ใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดเกบและสบคนทรพยากรสารสนเทศอยางเหมาระสม ตามสภาพของโรงเรยน สะดวกตอการเขาถงและใชบรการ 5.6 มการสารวจทรพยากรสารสนเทศประจาป 5.7 มการบารงรกษาทรพยากรสารสนเทศใหอยในสภาพพรอมใหบรการ

มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการใหบรการ 6.1 มการจดทาระเบยบการใชหองสมด 6.2 มการจดทาตารางการใชหองสมดท�ชดเจน 6.3 มการแนะนาการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ

9796

99  

6.4 มการสอนการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.5 มการจดบรการการอานและการศกษาคนควา 6.5 มการจดบรการการอานและการศกษาคนควา 6.6 มการจดบรการยม-คน 6.7 มการจดบรการตอบคาถามและชวยคนควา 6.8 มการจดบรการเชงรกอยางหลากหลาย 6.9 มการจดบรการสบคนทางส�ออเลกทรอนกสและทางอนเทอรเนต 6.10. มการจดเกบสถตและการใชบรการ

มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการจดกจกรรม 7.1 มการจดกจกรรมหองสมดเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนตามหลกสตร 7.2 มการจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางหลากหลายเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน 7.3 มการจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางตอเน�องเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน

มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง 8.1 มการศกษาคนควาดวยตนเอง และมนสยรกการอาน 8.2 มทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม 8.3 เขารบการอบรม สมมนา ศกษาดงานอยางตอเน�อง หรอศกษาตอ 8.4 เปนสมาชกสมาคม ชมรม หรอกลมวชาชพท�ก�ยวของ 8.5 มการสรางเครอขายการเรยนร และแลกเปล�ยนประสบการณเก�ยวกบการดาเนนงานหองสมด 8.6 มวฒบรรณารกษศาสตรหรอสารสนเทศศาสตร หรอผานการศกษาอบรมดานงานหองสมด

มารตรฐานดานครผสอน ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน 9.1 มแผนการจดการเรยนรท�บรณาการการใชหองสมดในสาระการเรยนรท�ตนเองรบผดชอบ 9.2 มสวนรวมในการเสนอหรอคดเลอกทรพยากรสารสนเทศ 9.3 มการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร 9.4 มสวนรวมในการประเมนผลการใชหองสมด

100  

มาตรฐานท� 10 ครผสอนมการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานแกนกเรยน 10.1 มการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนรท�ตนรบผดชอบอยางหลากหลาย 10.2 มการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนรท�ตนรบผดชอบอยางตอเน�อง 10.3 มการประสานความรวมมอกบครบรรณารกษในการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน 10.4 มการประเมนผลการจดกจกรรทสงเสรมนสยรกการอาน 10.5 มการรายงานผลการประเมนผลการจดกจกรรทสงเสรมนสยรกการอานตอผบรหารโรงเรยน 10.6 มการเผยแพรผลการประเมนใหผเก�ยวของและสาธารณชนทราบ 10.7 มการนาผลการประเมนไปใชในการพฒนากจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน

มารตรฐานดานนกเรยน ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 11 นกเรยนมความสามารถในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 11.1 กาหนดลกษณะและขอบเขตของสารสนเทศท�ตองการได 11.2 คนหาสารสนเทศท�ตองการไดอยางมประสทธภาพ 11.3 ตดสนใจเลอกสารสนเทศท�เขาถงไดอยางถกตอง 11.4 สรป เรยบเรยงแนวคดจากสารสนเทศท�คนพบได 11.5 จดเกบและเผยแพรสารสนเทศได 11.6 สรางองคความรจากการศกษาคนควาได 11.7 มจตสานกท�ดในการใชทรพยากรสารสนเทศ 11.8 มคณธรรมและจรยธรรมในการใชทรหพยากรสารสนเทศ

มาตรฐานท� 12 นกเรยนมความใฝรใฝเรยน และมนสยรกการอาน 12.1 นกเรยนเขาใชหองสมดอยางสม�าเสมอ 12.2 นกเรยนยมหนงสอหรอส�อทรพยากรสารสนเทศอ�นอยางสม�าเสมอ 12.3 นกเรยนเขารวมกจกรรมสงเสรมการอานอยางสม�าเสมอ 12.4 นกเรยนมปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�น ตามเกณฑการอานข�นต�าท�สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด

98

99  

6.4 มการสอนการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.5 มการจดบรการการอานและการศกษาคนควา 6.5 มการจดบรการการอานและการศกษาคนควา 6.6 มการจดบรการยม-คน 6.7 มการจดบรการตอบคาถามและชวยคนควา 6.8 มการจดบรการเชงรกอยางหลากหลาย 6.9 มการจดบรการสบคนทางส�ออเลกทรอนกสและทางอนเทอรเนต 6.10. มการจดเกบสถตและการใชบรการ

มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมความสามารถในการจดกจกรรม 7.1 มการจดกจกรรมหองสมดเพ�อสนบสนนการเรยนการสอนตามหลกสตร 7.2 มการจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางหลากหลายเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน 7.3 มการจดกจกรรมสงเสรมการอานอยางตอเน�องเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน

มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษมการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง 8.1 มการศกษาคนควาดวยตนเอง และมนสยรกการอาน 8.2 มทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม 8.3 เขารบการอบรม สมมนา ศกษาดงานอยางตอเน�อง หรอศกษาตอ 8.4 เปนสมาชกสมาคม ชมรม หรอกลมวชาชพท�ก�ยวของ 8.5 มการสรางเครอขายการเรยนร และแลกเปล�ยนประสบการณเก�ยวกบการดาเนนงานหองสมด 8.6 มวฒบรรณารกษศาสตรหรอสารสนเทศศาสตร หรอผานการศกษาอบรมดานงานหองสมด

มารตรฐานดานครผสอน ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อการเรยนการสอน 9.1 มแผนการจดการเรยนรท�บรณาการการใชหองสมดในสาระการเรยนรท�ตนเองรบผดชอบ 9.2 มสวนรวมในการเสนอหรอคดเลอกทรพยากรสารสนเทศ 9.3 มการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร 9.4 มสวนรวมในการประเมนผลการใชหองสมด

100  

มาตรฐานท� 10 ครผสอนมการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานแกนกเรยน 10.1 มการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนรท�ตนรบผดชอบอยางหลากหลาย 10.2 มการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนรท�ตนรบผดชอบอยางตอเน�อง 10.3 มการประสานความรวมมอกบครบรรณารกษในการจดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน 10.4 มการประเมนผลการจดกจกรรทสงเสรมนสยรกการอาน 10.5 มการรายงานผลการประเมนผลการจดกจกรรทสงเสรมนสยรกการอานตอผบรหารโรงเรยน 10.6 มการเผยแพรผลการประเมนใหผเก�ยวของและสาธารณชนทราบ 10.7 มการนาผลการประเมนไปใชในการพฒนากจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน

มารตรฐานดานนกเรยน ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 11 นกเรยนมความสามารถในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 11.1 กาหนดลกษณะและขอบเขตของสารสนเทศท�ตองการได 11.2 คนหาสารสนเทศท�ตองการไดอยางมประสทธภาพ 11.3 ตดสนใจเลอกสารสนเทศท�เขาถงไดอยางถกตอง 11.4 สรป เรยบเรยงแนวคดจากสารสนเทศท�คนพบได 11.5 จดเกบและเผยแพรสารสนเทศได 11.6 สรางองคความรจากการศกษาคนควาได 11.7 มจตสานกท�ดในการใชทรพยากรสารสนเทศ 11.8 มคณธรรมและจรยธรรมในการใชทรหพยากรสารสนเทศ

มาตรฐานท� 12 นกเรยนมความใฝรใฝเรยน และมนสยรกการอาน 12.1 นกเรยนเขาใชหองสมดอยางสม�าเสมอ 12.2 นกเรยนยมหนงสอหรอส�อทรพยากรสารสนเทศอ�นอยางสม�าเสมอ 12.3 นกเรยนเขารวมกจกรรมสงเสรมการอานอยางสม�าเสมอ 12.4 นกเรยนมปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�น ตามเกณฑการอานข�นต�าท�สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด

9998

101  

มารตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ 13.1 หองสมดมหนงสออางอง เชน หนงสอพระราชนพนธ พระนพนธ สารานกรมไทยสาหรบ

เยาวชนโดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สารานกรม พจนานกรมฉบบ ราชบณฑตยสถาน เปนตน

13.2 หองสมดมหนงสอสารคด บนเทงคด หนงสอภาษาตางประเทศ วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร เอกสารหลกสตรท�เหมาะสม สอดคลองกบหลกสตรและความตองการ ของผใชบรการ

13.3 หองสมดมหนงสออยางนอย 10 เลม ตอนกเรยน 1 คน 13.4 หองสมดมวารสาร นตยสาร หนงสอพมพไวใหบรการอยางเหมาะสมและเพยงพอ

มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดไมตพมพ 14.1 หองสมดมวสดไมตพมพและส�ออเลกทรอนกสตาง ๆ ในปรมาณท�เหมาะสมและสอดคลองกบ

หลกสตร และความตองการของผใชบรการ เชน 14.1.1 ลกโลก 14.1.2 แผนท� 14.1.3 หนจาลอง ของตวอยาง 14.1.4 เกม ของเลนเสรมทกษะ 14.1.5 วดทศน ซด-รอม ดวด 14.1.6 บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน 14.1.7 หนงสออเลกทรอนกส 14.1.8 บทเรยนออนไลน ฯลฯ

102  

มาตรฐานท� 15 การจดทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ 15.1 หองสมดใชโปรแกรมหองสมดอตโนมต 15.2 หองสมดมการสบคนออนไลนทางเวบไซต 15.3 หองสมดเครอขายสงคมออนไลนเพ�อสนบสนนการใชทรพยากรสารสนเทศ 15.4 หองสมดมการจดฝกอบรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด

มาตรฐานดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท� 16.1 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสม สะดวกในการเขาใชบรการ 16.2 หองสมดมการออกแบบและตกแตงอยางเหมาะสมและสวยงาม 16.3 หองสมดมการจดพ�นท�และบรรยากาศท�เอ�อตอการอานและการเรยนร 16.4 หองสมดมการจดการดานสภาพแวดลอม (สะอาด แสงสวาง เสยง และการถายเทอากาศ)

อยางเหมาะสม 16.5 หองสมดมมาตรการในการรกษาความปลอดภยของหองสมดและผใชบรการ

มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ 17.1 หองสมดมครภณฑท�เหมาะสมกบขนาดของหองและผใชยรการ 17.2 หองสมดมครภณฑเพยงพอและจดวางไดเหมาะสมกบการปฏบตงานและใหบรการ 17.3 หองสมดมครภณฑ เคร�องมอ วสดอปกรณท�รองรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด (คอมพวเตอรเพ�อการสบคน และคอมพวเตอรเพ�อการปฏบตงาน) 17.4 หองสมดมเคร�องมอและวสดอปกรณท�เหมาะสมกบการปฏบตงานของบรรณารกษและการ

ใหบรการ

100

101  

มารตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดตพมพ 13.1 หองสมดมหนงสออางอง เชน หนงสอพระราชนพนธ พระนพนธ สารานกรมไทยสาหรบ

เยาวชนโดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สารานกรม พจนานกรมฉบบ ราชบณฑตยสถาน เปนตน

13.2 หองสมดมหนงสอสารคด บนเทงคด หนงสอภาษาตางประเทศ วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร เอกสารหลกสตรท�เหมาะสม สอดคลองกบหลกสตรและความตองการ ของผใชบรการ

13.3 หองสมดมหนงสออยางนอย 10 เลม ตอนกเรยน 1 คน 13.4 หองสมดมวารสาร นตยสาร หนงสอพมพไวใหบรการอยางเหมาะสมและเพยงพอ

มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศประเภทวสดไมตพมพ 14.1 หองสมดมวสดไมตพมพและส�ออเลกทรอนกสตาง ๆ ในปรมาณท�เหมาะสมและสอดคลองกบ

หลกสตร และความตองการของผใชบรการ เชน 14.1.1 ลกโลก 14.1.2 แผนท� 14.1.3 หนจาลอง ของตวอยาง 14.1.4 เกม ของเลนเสรมทกษะ 14.1.5 วดทศน ซด-รอม ดวด 14.1.6 บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน 14.1.7 หนงสออเลกทรอนกส 14.1.8 บทเรยนออนไลน ฯลฯ

102  

มาตรฐานท� 15 การจดทรพยากรสารสนเทศโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ 15.1 หองสมดใชโปรแกรมหองสมดอตโนมต 15.2 หองสมดมการสบคนออนไลนทางเวบไซต 15.3 หองสมดเครอขายสงคมออนไลนเพ�อสนบสนนการใชทรพยากรสารสนเทศ 15.4 หองสมดมการจดฝกอบรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด

มาตรฐานดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ ตวบงช�ในแตละมาตรฐาน มดงน� มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท� 16.1 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสม สะดวกในการเขาใชบรการ 16.2 หองสมดมการออกแบบและตกแตงอยางเหมาะสมและสวยงาม 16.3 หองสมดมการจดพ�นท�และบรรยากาศท�เอ�อตอการอานและการเรยนร 16.4 หองสมดมการจดการดานสภาพแวดลอม (สะอาด แสงสวาง เสยง และการถายเทอากาศ)

อยางเหมาะสม 16.5 หองสมดมมาตรการในการรกษาความปลอดภยของหองสมดและผใชบรการ

มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ 17.1 หองสมดมครภณฑท�เหมาะสมกบขนาดของหองและผใชยรการ 17.2 หองสมดมครภณฑเพยงพอและจดวางไดเหมาะสมกบการปฏบตงานและใหบรการ 17.3 หองสมดมครภณฑ เคร�องมอ วสดอปกรณท�รองรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด (คอมพวเตอรเพ�อการสบคน และคอมพวเตอรเพ�อการปฏบตงาน) 17.4 หองสมดมเคร�องมอและวสดอปกรณท�เหมาะสมกบการปฏบตงานของบรรณารกษและการ

ใหบรการ

101100

103  

หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 1 ผบรหารม ความสามารถ ในการบรหาร จดการ

1.1 ผบรหารมการกาหนดนโยบายและแผนการดาเนน งานหองสมดโรงเรยน 1.1.1 มแผนการพฒนาหองสมดไวในแผนพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยน 1.1.2 มการกาหนดนโยบายใหครผสอนทกกลมสาระการเรยนร จดการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร

แนวทางการใหคะแนน ม 1 ขอ ได 3 คะแนน ม 2 ขอ ได 2 คะแนน มครบทกขอได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรอ�น ท�ใชหองสมดเปน แหลงเรยนรและหรอ มการบรณาการการอาน -แผนพฒนาคณภาพ การศกษา -แผนปฏบตการ -โครงการตาง ๆ -แผนภมโครงสราง การบรหาร -กจกรรม โครงการ สงเสรมการอาน -สถตการเขาใชหองสมด -คาส�งมอบหมายงาน ฯลฯ

1.2 ผบรหารจดใหมโครงสรางการบรหารงานท�ชดเจน 1.2.1 มการกาหนดโครงสรางการบรหารงานหองสมด แตงต�งคณะกรรมการบรหารงานหองสมด และคณะกรรมการ ดาเนนงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนภมโครงสราง -คาส�งมอบหมายงาน -รายงานการประชม

ฯลฯ

เกณฑการประเมนและแนวทางการใหคะแนน

104  

1.2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท�ของบคลากรตามโครงสรางและสงเสรมใหมการดาเนนงานตามบทบาทหนาท� 1.2.3 มการประชมคณะกรรมการบรหารงาน หองสมด และคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด อยางนอย ภาคเรยนละ 3 คร� ง 1.2.4 มการแตงต�งครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ เปนคณะกรรมการฝายวชาการ

1.3 ผบรหารจดใหมครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.1 มการ แตงต�งครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.2 มการเสรมแรง ใหขวญและกาลงใจแกครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.3 มการสงเสรมสนบสนนและใหโอกาสแกคร หรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษและเจาหนาท�หองสมดไดรบการพฒนา

แนวทางการใหคะแนน ม 1 ขอ ได 3 คะแนน ม 2 ขอ ได 2 คะแนน มครบทกขอได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -คาส�งแตงต�งมอบหมายงาน -สงเกต -สมภาษณ -หลกฐานการเขารวม ประชม สมมนา -เกยนตบตร รางวล

ฯลฯ

1.4 ผบรหารจดใหมงบประมาณสาหรบ ดาเนนงานและพฒนาหองสมด

แนวทางการใหคะแนน ขอ 1.4.1 จดสรรงบประมาณประจาปเพ�อซ�อหนงสอและจดกจกรรมสงเสรมการอาน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ

102

103  

หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 1 ผบรหารม ความสามารถ ในการบรหาร จดการ

1.1 ผบรหารมการกาหนดนโยบายและแผนการดาเนน งานหองสมดโรงเรยน 1.1.1 มแผนการพฒนาหองสมดไวในแผนพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยน 1.1.2 มการกาหนดนโยบายใหครผสอนทกกลมสาระการเรยนร จดการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร

แนวทางการใหคะแนน ม 1 ขอ ได 3 คะแนน ม 2 ขอ ได 2 คะแนน มครบทกขอได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรอ�น ท�ใชหองสมดเปน แหลงเรยนรและหรอ มการบรณาการการอาน -แผนพฒนาคณภาพ การศกษา -แผนปฏบตการ -โครงการตาง ๆ -แผนภมโครงสราง การบรหาร -กจกรรม โครงการ สงเสรมการอาน -สถตการเขาใชหองสมด -คาส�งมอบหมายงาน ฯลฯ

1.2 ผบรหารจดใหมโครงสรางการบรหารงานท�ชดเจน 1.2.1 มการกาหนดโครงสรางการบรหารงานหองสมด แตงต�งคณะกรรมการบรหารงานหองสมด และคณะกรรมการ ดาเนนงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนภมโครงสราง -คาส�งมอบหมายงาน -รายงานการประชม

ฯลฯ

เกณฑการประเมนและแนวทางการใหคะแนน

104  

1.2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท�ของบคลากรตามโครงสรางและสงเสรมใหมการดาเนนงานตามบทบาทหนาท� 1.2.3 มการประชมคณะกรรมการบรหารงาน หองสมด และคณะกรรมการดาเนนงานหองสมด อยางนอย ภาคเรยนละ 3 คร� ง 1.2.4 มการแตงต�งครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ เปนคณะกรรมการฝายวชาการ

1.3 ผบรหารจดใหมครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.1 มการ แตงต�งครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.2 มการเสรมแรง ใหขวญและกาลงใจแกครหรอ บคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และเจาหนาท�หองสมด 1.3.3 มการสงเสรมสนบสนนและใหโอกาสแกคร หรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษและเจาหนาท�หองสมดไดรบการพฒนา

แนวทางการใหคะแนน ม 1 ขอ ได 3 คะแนน ม 2 ขอ ได 2 คะแนน มครบทกขอได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -คาส�งแตงต�งมอบหมายงาน -สงเกต -สมภาษณ -หลกฐานการเขารวม ประชม สมมนา -เกยนตบตร รางวล

ฯลฯ

1.4 ผบรหารจดใหมงบประมาณสาหรบ ดาเนนงานและพฒนาหองสมด

แนวทางการใหคะแนน ขอ 1.4.1 จดสรรงบประมาณประจาปเพ�อซ�อหนงสอและจดกจกรรมสงเสรมการอาน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ

103102

105  

1.4.1 มการจดสรรงบประมาณประจาปเพ�อสนบสนนการดาเนนงาน และการพฒนาหองสมด

ดงน� โรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 121 คน) -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 5 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 6 ของเงนอดหนน ได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 7 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน ขนาดกลาง (นกเรยนนอยกวา 121-600 คน) -จดสรรไมนอยกวารอยละ 7 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 8 ของเงนอดหนนได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวารอยละ 9 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน ขนาดใหญ (นกเรยนนอยกวา 601 คนข�นไป) -จดสรรไมนอยกวารอยละ 10 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 11 ของเงนอดหนนได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวารอยละ 12 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน

การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

โรงเรยนมธยมศกษา -จดสรรงบประมาณประจาป

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน

106  

1.4.2 มการจดหา งบประมาณจากหนวยงาน ภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและภายนอก เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด

ไมนอยกวา รอยละ 3 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรงบประมาณประจาป ไมนอยกวา รอยละ 4 ของเงนอดหนน ได 2 คะแนน -จดสรรงบประมาณประจาป ไมนอยกวา รอยละ 5 แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

แนวทางการใหคะแนน ขอ 1.4.2 -มการจดหางบประมาณจาก ภายในโรงเรยน ได 1 คะแนน -มการจดหางบประมาณ จากแหลงทนภายนอก ได 2 คะแนน -มการจดหางบประมาณจาก จากแหลงทนท�งจากภายใน และภายนอก ได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

-แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

1.5 ผบรหารจดใหมหองสมดโรงเรยนท�ไดมาตรฐานไวบรการนกเรยน คร ผบรหาร บคลากรภายในโรงเรยน

ขนาดของหองสมดโรงเรยน โรงเรยนประถมศกษา -โรงเรยนขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 121 คน) มหองสมด

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ

104

105  

1.4.1 มการจดสรรงบประมาณประจาปเพ�อสนบสนนการดาเนนงาน และการพฒนาหองสมด

ดงน� โรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 121 คน) -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 5 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 6 ของเงนอดหนน ได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 7 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน ขนาดกลาง (นกเรยนนอยกวา 121-600 คน) -จดสรรไมนอยกวารอยละ 7 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 8 ของเงนอดหนนได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวารอยละ 9 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน ขนาดใหญ (นกเรยนนอยกวา 601 คนข�นไป) -จดสรรไมนอยกวารอยละ 10 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรไมนอยกวา รอยละ 11 ของเงนอดหนนได 2 คะแนน -จดสรรไมนอยกวารอยละ 12 ของเงนอดหนนได 3 คะแนน

การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

โรงเรยนมธยมศกษา -จดสรรงบประมาณประจาป

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน

106  

1.4.2 มการจดหา งบประมาณจากหนวยงาน ภาครฐและเอกชนจากแหลงทนภายในและภายนอก เพ�อสนบสนนการดาเนนงานและการพฒนาหองสมด

ไมนอยกวา รอยละ 3 ของเงนอดหนนได 1 คะแนน -จดสรรงบประมาณประจาป ไมนอยกวา รอยละ 4 ของเงนอดหนน ได 2 คะแนน -จดสรรงบประมาณประจาป ไมนอยกวา รอยละ 5 แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

แนวทางการใหคะแนน ขอ 1.4.2 -มการจดหางบประมาณจาก ภายในโรงเรยน ได 1 คะแนน -มการจดหางบประมาณ จากแหลงทนภายนอก ได 2 คะแนน -มการจดหางบประมาณจาก จากแหลงทนท�งจากภายใน และภายนอก ได 3 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

-แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

1.5 ผบรหารจดใหมหองสมดโรงเรยนท�ไดมาตรฐานไวบรการนกเรยน คร ผบรหาร บคลากรภายในโรงเรยน

ขนาดของหองสมดโรงเรยน โรงเรยนประถมศกษา -โรงเรยนขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 121 คน) มหองสมด

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนาหองสมด -แผนพฒนาคณภาพ

105104

107  

ผปกครอง และชมชน 1.5.1 จดใหมหองสมดโรงเรยนท�มขนาดเหมาะสม 1.5.2 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสมเปนศนยกลาง สะดวกตอการเขาไปใชบรการ 1.5.3 หองสมดมสภาพด 1.5.4 หองสมดมรรยากาศท�เอ�อตอการเรยนร 1.5.5 จดใหมวสดครภณฑเพยงพอกบการใชบรการ 1.5.6 จดใหมวสดครภณฑเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.5.7 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�เพยงพอกบการใชบรการ 1.5.8 จดใหมทรพยากรสารสนเทศเหมาะสมกบวยของนกเรยน

ขนาด 1 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดกลาง (นกเรยนนอยกวา 121-600 คน) มหองสมดขนาด 1-2 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดใหญ (นกเรยนนอยกวา 601 คนข�นไป) มหองสมดขนาด 2-3 หองเรยนข�นไป หรออาคารเอกเทศขนาด 2 หองเรยน ข�นไป โรงเรยนมธยมศกษา -โรงเรยนขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 500 คน) มหองสมดขนาด 1-2 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศ -โรงเรยนขนาดกลาง (นกเรยน 500-1,499 คน) มหองสมด ขนาด 2-3 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศขนาด 2 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดใหญ (นกเรยน 1,500 คน) มหองสมดขนาด 3 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศขนาด 3 หองเรยนข�นไป

การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

108  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ 1.6 ผบรหารนเทศ กากบ

ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.1 มแผนการนเทศงานหองสมด 1.6.2 มการนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.3 มการรายงาน ผลการดาเนนงานตอหนวย งานตนสงกดและผท�เก�ยวของ 1.6.4 มการนาผลการ ประเมนมาใชในการพฒนาหองสมด 1.6.5 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใชในการบรหารงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 3 คะแนน ระดบ 2 ได 4 คะแนน ระดบ 3 ได 5 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการนเทศ -หลกฐานการนเทศ -รายงานผล -หลกฐานการนา ผลการประเมนไปใช

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาพฒนาหองสมด

2.1 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมาใชบรการหองสมดเพ�อการเรยนร 2.2 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการ พฒนาหองสมดโรงเรยน 2.3 ผบรหารสรางเครอขายความรวมมอและและแสวง หาความชวยเหลอจากหนวย งาน ท�งภาครฐและเอกชนเพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยน

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณ -ภาพถาย

ฯลฯ

106

107  

ผปกครอง และชมชน 1.5.1 จดใหมหองสมดโรงเรยนท�มขนาดเหมาะสม 1.5.2 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสมเปนศนยกลาง สะดวกตอการเขาไปใชบรการ 1.5.3 หองสมดมสภาพด 1.5.4 หองสมดมรรยากาศท�เอ�อตอการเรยนร 1.5.5 จดใหมวสดครภณฑเพยงพอกบการใชบรการ 1.5.6 จดใหมวสดครภณฑเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1.5.7 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�เพยงพอกบการใชบรการ 1.5.8 จดใหมทรพยากรสารสนเทศเหมาะสมกบวยของนกเรยน

ขนาด 1 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดกลาง (นกเรยนนอยกวา 121-600 คน) มหองสมดขนาด 1-2 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดใหญ (นกเรยนนอยกวา 601 คนข�นไป) มหองสมดขนาด 2-3 หองเรยนข�นไป หรออาคารเอกเทศขนาด 2 หองเรยน ข�นไป โรงเรยนมธยมศกษา -โรงเรยนขนาดเลก (นกเรยนนอยกวา 500 คน) มหองสมดขนาด 1-2 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศ -โรงเรยนขนาดกลาง (นกเรยน 500-1,499 คน) มหองสมด ขนาด 2-3 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศขนาด 2 หองเรยนข�นไป -โรงเรยนขนาดใหญ (นกเรยน 1,500 คน) มหองสมดขนาด 3 หองเรยนข�นไป หรอเปนอาคารเอกเทศขนาด 3 หองเรยนข�นไป

การศกษา -แผนปฏบตการ -หลกฐานการจดหา งบประมาณ

ฯลฯ

108  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ 1.6 ผบรหารนเทศ กากบ

ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.1 มแผนการนเทศงานหองสมด 1.6.2 มการนเทศ กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงาน 1.6.3 มการรายงาน ผลการดาเนนงานตอหนวย งานตนสงกดและผท�เก�ยวของ 1.6.4 มการนาผลการ ประเมนมาใชในการพฒนาหองสมด 1.6.5 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใชในการบรหารงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 3 คะแนน ระดบ 2 ได 4 คะแนน ระดบ 3 ได 5 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการนเทศ -หลกฐานการนเทศ -รายงานผล -หลกฐานการนา ผลการประเมนไปใช

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 2 ผบรหารสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาพฒนาหองสมด

2.1 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมาใชบรการหองสมดเพ�อการเรยนร 2.2 ผบรหารเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการ พฒนาหองสมดโรงเรยน 2.3 ผบรหารสรางเครอขายความรวมมอและและแสวง หาความชวยเหลอจากหนวย งาน ท�งภาครฐและเอกชนเพ�อพฒนาหองสมดโรงเรยน

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณ -ภาพถาย

ฯลฯ

107106

109  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหง การเรยนร

3.1 ผบรหารเขารบ การอบรม สมมนา ศกษา ดงาน และแลกเปล�ยนประสบการณดานหองสมด อยางนอย ปละ 1 คร� ง 3.2 ผบรหารใชหองสมด เปนแหลงศกษาคนควาเพ�อพฒนาตนเองและพฒนางาน 3.3 ผบรหารมนสยรกการอาน แสวงหาความร และพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -เกยรตบตร -บทความทางวชาการ -เอกสารเผยแพรในรปแบบ ตาง ๆ -หลกฐานการเขารวม ประชม สมมนา -หลกฐานการยม-คน -หลกฐานการสกษา -คนควา -สงเกต -สมภาษณ ฯลฯ

หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร 2.1 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการบรหารงานหองสมด

4.1 มการกาหนดวสยทศน พนธกจหองสมดโรงเรยน 4.2 มการจดทาแผนงาน โครงการหองสมดท�สอด คลองกบแผนพฒนาคณภาพการศกษโรงเรยน 4.3 มการจดทาโครงสรางการบรหารงานหองสมด 4.4 มการจดสภาพแวด ลอมและบรรยากาศของหองสมดใหเอ�อตอการจดการเรยนร 4.5 มการประเมนผลการ

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 5 คะแนน ระดบ 2 ได 6 คะแนน ระดบ 3 ได 7 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนางานหองสมด -สถตการใชบรการ -แผนพบประชาสมพนธ -สงเกตสภาพแวดลอม -แบบประเมน ผลการดาเนนงาน -ขอมลแสดงการนา ผลการประเมนมาใชพฒนา ตอไป

ฯลฯ

110  

ดาเนนงาน 4.6 มการนาผลการประเมนมาใฃในการ พฒนางานหองสมด 4.7 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของ สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใช ในการบรหารงานหองสมด

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการปฏบตงานดานเทคนค

5.1 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาสอดคลองกบการจด การเรยนการสอน ตามหลกสตร 5.2 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหา เหมาะสม และตรงตามความตองการของผใชบรการ 5.3 มการจดหมวดหมและทารายการทรพยากรสารสนเทศตามหลกสากล 5.4 มการเตรยมทรพยากรสารสนเทศเพ�อใหบรการ 5.5 ใชเทคโนโลยในการจดเกบและสบคนทรพยากรสารสนเทศอยางเหมาะสมตามสภาพของโรงเรยน สะดวกตอการเขาถงและการใช

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 5 คะแนน ระดบ 2 ได 6 คะแนน ระดบ 3 ได 7 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทะเบยนทพยากร สารสนเทศ -แผนการจดหาทรพยากร -สงเกตระบบการจด หมวดหมการสบคน -การเขาถงทรพยากร สารสนเทศ -หลกฐานการสารวจ หรอแสดงความตองการ ทรพยากรสารสนเทศ

ฯลฯ

108

109  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 3 ผบรหารเปนแบบอยางในการเปนบคคลแหง การเรยนร

3.1 ผบรหารเขารบ การอบรม สมมนา ศกษา ดงาน และแลกเปล�ยนประสบการณดานหองสมด อยางนอย ปละ 1 คร� ง 3.2 ผบรหารใชหองสมด เปนแหลงศกษาคนควาเพ�อพฒนาตนเองและพฒนางาน 3.3 ผบรหารมนสยรกการอาน แสวงหาความร และพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการใหคะแนน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -เกยรตบตร -บทความทางวชาการ -เอกสารเผยแพรในรปแบบ ตาง ๆ -หลกฐานการเขารวม ประชม สมมนา -หลกฐานการยม-คน -หลกฐานการสกษา -คนควา -สงเกต -สมภาษณ ฯลฯ

หมวดท� 2 มาตรฐานดานคร 2.1 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 4 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการบรหารงานหองสมด

4.1 มการกาหนดวสยทศน พนธกจหองสมดโรงเรยน 4.2 มการจดทาแผนงาน โครงการหองสมดท�สอด คลองกบแผนพฒนาคณภาพการศกษโรงเรยน 4.3 มการจดทาโครงสรางการบรหารงานหองสมด 4.4 มการจดสภาพแวด ลอมและบรรยากาศของหองสมดใหเอ�อตอการจดการเรยนร 4.5 มการประเมนผลการ

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 5 คะแนน ระดบ 2 ได 6 คะแนน ระดบ 3 ได 7 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนพฒนางานหองสมด -สถตการใชบรการ -แผนพบประชาสมพนธ -สงเกตสภาพแวดลอม -แบบประเมน ผลการดาเนนงาน -ขอมลแสดงการนา ผลการประเมนมาใชพฒนา ตอไป

ฯลฯ

110  

ดาเนนงาน 4.6 มการนาผลการประเมนมาใฃในการ พฒนางานหองสมด 4.7 มการนามาตรฐานหองสมดโรงเรยนของ สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานมาใช ในการบรหารงานหองสมด

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 5 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการปฏบตงานดานเทคนค

5.1 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหาสอดคลองกบการจด การเรยนการสอน ตามหลกสตร 5.2 จดใหมทรพยากรสารสนเทศท�มเน�อหา เหมาะสม และตรงตามความตองการของผใชบรการ 5.3 มการจดหมวดหมและทารายการทรพยากรสารสนเทศตามหลกสากล 5.4 มการเตรยมทรพยากรสารสนเทศเพ�อใหบรการ 5.5 ใชเทคโนโลยในการจดเกบและสบคนทรพยากรสารสนเทศอยางเหมาะสมตามสภาพของโรงเรยน สะดวกตอการเขาถงและการใช

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 5 คะแนน ระดบ 2 ได 6 คะแนน ระดบ 3 ได 7 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทะเบยนทพยากร สารสนเทศ -แผนการจดหาทรพยากร -สงเกตระบบการจด หมวดหมการสบคน -การเขาถงทรพยากร สารสนเทศ -หลกฐานการสารวจ หรอแสดงความตองการ ทรพยากรสารสนเทศ

ฯลฯ

109108

111  

บรการ 5.6 มการสารวจทรพยากรสารสนเทศประจาป 5.7 มการบารงรกษา ทรพยากรสารสนเทศ ใหอยในสภาพพรอมบรการ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการใหบรการ

6.1 มการจดทาระเบยบการใชหองสมด 6.2 มการจดทาตาราง การใชหองสมดท�ชดเจน 6.3 มการแนะนาการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.4 มการสอนการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.5 มการจดบรการการอาน และการศกษาคนควา 6.6 มการจดบรการยม-คน 6.7 มการจดบรการตอบคาถามและชวยคนควา 6.8 มการจดบรการเชงรกกอยางหลากหลาย 6.9 มการจดบรการสบคน ทางส�ออเลกทรอนกสและ ทางอนเทอรเนต 6.10 มการจดเกบสถตผใช

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 7 คะแนน ระดบ 2 ได 8 คะแนน ระดบ 3 ได 9-10 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ระเบยบการใชบรการ -ตารางการใชหองสมด -สถตการยม-คน -สงเกต -สมภาษณ

ฯลฯ

112  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการจดกจกรรม

7.1 มการจดกจกรรม หองสมด เพ�อสนบสนน การจดการเรยนการสอนตามหลกสตร 7.2 มการจดกจกรรม สงเสรมการอาน เพ�อปลกฝงนสยรกการอาน 7.3 มการจดกจกรรมสง เสรมการอานอยางตอ เน�องเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนปฏบตงาน -แผนพฒนาหองสมด -การประเมนโครงการ -รปภาพ -สรปโครงการ -สถต

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

8.1 มการศกษาคนควาดวยตนเอง และมนสย รกการอาน 8.2 มทกษะการใชเทคโน- โลยสารสนเทศ 8.3 มการอบรมสมมนา ศกษาดงานอยางตอเน�องหรอศกษาตอ 8.4 เปนสมาชกสมาคมชมรมหรอวชาชพท�เก�ยวของ 8.5 มการสรางเครอขายการเรยนรและแลกเปล�ยนประสบการณเก�ยวกบการดาเนนงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 4 คะแนน ระดบ 2 ได 5 คะแนน ระดบ 3 ได 6 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -บนทกรายงานการประชม -หลกฐานอ�น ๆ เชน เกยรตบตร -สงเกต -สมภาษณ -สถตการใชหองสมด -คาส�ง -หนงสอเชญ -หนงสอตอบรบ

ฯลฯ

8.6 มวฒบรรณารกษ- ศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรหรอผานการศกษาอบรมดานหองสมด

110

111  

บรการ 5.6 มการสารวจทรพยากรสารสนเทศประจาป 5.7 มการบารงรกษา ทรพยากรสารสนเทศ ใหอยในสภาพพรอมบรการ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 6 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการใหบรการ

6.1 มการจดทาระเบยบการใชหองสมด 6.2 มการจดทาตาราง การใชหองสมดท�ชดเจน 6.3 มการแนะนาการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.4 มการสอนการใชหองสมด และการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ 6.5 มการจดบรการการอาน และการศกษาคนควา 6.6 มการจดบรการยม-คน 6.7 มการจดบรการตอบคาถามและชวยคนควา 6.8 มการจดบรการเชงรกกอยางหลากหลาย 6.9 มการจดบรการสบคน ทางส�ออเลกทรอนกสและ ทางอนเทอรเนต 6.10 มการจดเกบสถตผใช

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 7 คะแนน ระดบ 2 ได 8 คะแนน ระดบ 3 ได 9-10 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ระเบยบการใชบรการ -ตารางการใชหองสมด -สถตการยม-คน -สงเกต -สมภาษณ

ฯลฯ

112  

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 7 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มความสามารถในการจดกจกรรม

7.1 มการจดกจกรรม หองสมด เพ�อสนบสนน การจดการเรยนการสอนตามหลกสตร 7.2 มการจดกจกรรม สงเสรมการอาน เพ�อปลกฝงนสยรกการอาน 7.3 มการจดกจกรรมสง เสรมการอานอยางตอ เน�องเพ�อปลกฝงนสยรกการอาน

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนปฏบตงาน -แผนพฒนาหองสมด -การประเมนโครงการ -รปภาพ -สรปโครงการ -สถต

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 8 ครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ มการพฒนาตนเองอยางตอเน�อง

8.1 มการศกษาคนควาดวยตนเอง และมนสย รกการอาน 8.2 มทกษะการใชเทคโน- โลยสารสนเทศ 8.3 มการอบรมสมมนา ศกษาดงานอยางตอเน�องหรอศกษาตอ 8.4 เปนสมาชกสมาคมชมรมหรอวชาชพท�เก�ยวของ 8.5 มการสรางเครอขายการเรยนรและแลกเปล�ยนประสบการณเก�ยวกบการดาเนนงานหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มลกษณะตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 4 คะแนน ระดบ 2 ได 5 คะแนน ระดบ 3 ได 6 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -บนทกรายงานการประชม -หลกฐานอ�น ๆ เชน เกยรตบตร -สงเกต -สมภาษณ -สถตการใชหองสมด -คาส�ง -หนงสอเชญ -หนงสอตอบรบ

ฯลฯ

8.6 มวฒบรรณารกษ- ศาสตรหรอสารสนเทศศาสตรหรอผานการศกษาอบรมดานหองสมด

111110

113  

2.1 ครผสอน มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อ การเรยนการสอน

9.1 มแผนการจด การเรยนรท�บรณาการ การใชหองสมด ในสาระการเรยนร ท�ตนเองรบผดชอบ 9.2 มสวนรวมในการเสนอหรอคดเลอกทรพยากรสารสนเทศ 9.3 มการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร 9.4 มสวนรวมในการประเมนผลการใชหองสมด

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 60-70 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 71-80 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 81-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 8 คะแนน ระดบ 2 ได 9 คะแนน ระดบ 3 ได 10-12 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการจดการเรยนร -บนทกรายงานการประชม -ภาพถาย -ปายนทรรศการ

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 10 ครผสอนมการ จดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานแกนกเรยน

10.1 มการจดกจกรรม สงเสรมนสยรกการอาน ในสาระการเรยนรท�รบ ผดชอบอยางหลากหลาย 10.2 มการจดกจกรรม สงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนร ท�ตนเองรบผดชอบ อยางตอเน�อง 10.3 มการประสาน ความรวมมอกบครบรรรณารกษในการจด กจกรรมสงเสรมนสย รกการอาน

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 50-60 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 61-70 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 71-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการจดกจกรรม สงเสรมการอาน -ผลจากการจดกจกรรม -สงเกต -สมภาษณ

114  

10.4 มการประเมนผล การจดกจกรรมสงเสรม นสยรกการอาน 10.5 มการรายงานผล การประเมนผลการจดกจกรรมสงเสรมรกการอานตอผบรหารโรงเรยน 10.6 มการเผยแพรผลการประเมนใหผเก�ยวของและ สาธารณชนทราบ 10.7 มการนาผลการประเมนไปใชในการพฒนากจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 15 คะแนน ระดบ 2 ได 16-17 คะแนน ระดบ 3 ได 18-21 คะแนน

หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 11 นกเรยนม ความสามารถ ในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ

11.1 กาหนดลกษณะและขอบเขตของสารสนเทศท�ตองการได 11.2 คนหาสารสนเทศท�ตองการไดอยางมประสทธภาพ 11.3 ตดสนใจเลอกสารสนเทศท�เขาถงไดอยางถกตอง 11.4 สรป เรยบเรยงแนวคดจากสารสนเทศท�คนพบได 11.5 จดเกบและเผยแพรสารสนเทศได 11.6 สรางองคความรจาก

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 60-70 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 71-80 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 81-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 17 คะแนน ระดบ 2 ได 18-20 คะแนน ระดบ 3 ได 21-24 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณ -ตอบแบบสอบถาม -รายงาน -ช�นงาน

ฯลฯ

112

113  

2.1 ครผสอน มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 9 ครผสอนใชหองสมดเพ�อ การเรยนการสอน

9.1 มแผนการจด การเรยนรท�บรณาการ การใชหองสมด ในสาระการเรยนร ท�ตนเองรบผดชอบ 9.2 มสวนรวมในการเสนอหรอคดเลอกทรพยากรสารสนเทศ 9.3 มการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชหองสมดเปนแหลงเรยนร 9.4 มสวนรวมในการประเมนผลการใชหองสมด

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 60-70 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 71-80 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 81-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 8 คะแนน ระดบ 2 ได 9 คะแนน ระดบ 3 ได 10-12 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการจดการเรยนร -บนทกรายงานการประชม -ภาพถาย -ปายนทรรศการ

ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 10 ครผสอนมการ จดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอานแกนกเรยน

10.1 มการจดกจกรรม สงเสรมนสยรกการอาน ในสาระการเรยนรท�รบ ผดชอบอยางหลากหลาย 10.2 มการจดกจกรรม สงเสรมนสยรกการอานในสาระการเรยนร ท�ตนเองรบผดชอบ อยางตอเน�อง 10.3 มการประสาน ความรวมมอกบครบรรรณารกษในการจด กจกรรมสงเสรมนสย รกการอาน

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 50-60 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 61-70 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 71-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -แผนการจดกจกรรม สงเสรมการอาน -ผลจากการจดกจกรรม -สงเกต -สมภาษณ

114  

10.4 มการประเมนผล การจดกจกรรมสงเสรม นสยรกการอาน 10.5 มการรายงานผล การประเมนผลการจดกจกรรมสงเสรมรกการอานตอผบรหารโรงเรยน 10.6 มการเผยแพรผลการประเมนใหผเก�ยวของและ สาธารณชนทราบ 10.7 มการนาผลการประเมนไปใชในการพฒนากจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 15 คะแนน ระดบ 2 ได 16-17 คะแนน ระดบ 3 ได 18-21 คะแนน

หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 11 นกเรยนม ความสามารถ ในการรบร เขาถง และใชประโยชนจากสารสนเทศ

11.1 กาหนดลกษณะและขอบเขตของสารสนเทศท�ตองการได 11.2 คนหาสารสนเทศท�ตองการไดอยางมประสทธภาพ 11.3 ตดสนใจเลอกสารสนเทศท�เขาถงไดอยางถกตอง 11.4 สรป เรยบเรยงแนวคดจากสารสนเทศท�คนพบได 11.5 จดเกบและเผยแพรสารสนเทศได 11.6 สรางองคความรจาก

แนวทางการใหคะแนน -ครรอยละ 60-70 ปฏบตได ขอละ 1 คะแนน -ครรอยละ 71-80 ปฏบตได ขอละ 2 คะแนน -ครรอยละ 81-100 ปฏบตได ขอละ 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 17 คะแนน ระดบ 2 ได 18-20 คะแนน ระดบ 3 ได 21-24 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณ -ตอบแบบสอบถาม -รายงาน -ช�นงาน

ฯลฯ

113112

115  

การศกษาคนควาได 11.7 มตตสานกท�ดในการใชทรพยากรสารสนเทศ 11.8 มคณธรรมและจรยธรรมในการใชทรพยากรสารสนเทศ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 12 นกเรยนม ความใฝรเรยนรและมนสย รกการอาน

12.1 นกเรยนเขาใชหองสมดอยางสม�าเสมอ 12.2 นกเรยนยมหนงสอ หรอส�อทรพยากร สารสนเทศอ�น อยางสม�าเสมอ 12.3 นกเรยนเขารวมกจกรรมสงเสรมการอาน อยางสม�าเสมอ

แนวทางการใหคะแนน ขอ 12.1-12.3 -นกเรยนรอยละ 60-70 ปฏบตไดขอละ 1 คะแนน -นกเรยนรอยละ 71-80 ปฏบตไดขอละ 2 คะแนน -นกเรยนรอยละ 81-100 ปฏบตไดขอละ 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน --สงเกต -สมภาษณ -แบบสอบถาม -รายงาน -ช�นงาน -สถตการเขาใชหองสมด -สถตการยมหนงสอ

12.4 นกเรยนมปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�นตามเกณฑ การอานหนงสอข�นต�าท� สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 6 คะแนน ระดบ 2 ได 7 คะแนน ระดบ 3 ได 8-9 คะแนน

แนวทางการใหคะแนน ขอ 12.4 -นกเรยนรอยละ 60-70 ปฏบตไดขอละ 1 คะแนน -นกเรยนรอยละ 71-80 ปฏบตไดขอละ 2 คะแนน -นกเรยนรอยละ 81-100 ปฏบตไดขอละ 3 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

-หลกฐานการเขารวม กจกรรมสงเสรมการอาน -บนทกการอาน

ฯลฯ

116  

ปรมาณการอานหนงสอข�นต�า ของสานกงานของ สพฐ. 1) ประถมศกษาปท� 1-3 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 5 เลมตอป 2) ประถมศกษาปท� 4-6 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 10 เลมตอป 3) มธยมศกษาปท� 1-3 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 15 เลมตอป 4) มธยมศกษาปท� 4-6 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 20 เลมตอป

หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศ ประเภทวสดตพมพ

13.1 หองสมดมหนงสออางอง เชน หนงสอ พระราชนพนธ พระนพนธ สารานกรมไทยสาหรบ เยาวชน โดยพระราช ประสงคในพระบาท สมเดจพระเจาอยหว สารานกรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน เปนตน 13.2 หองสมดมหนงสอ สารคด บนเทงคด หนงสอภาษาตางประเทศ

แนวทางการใหคะแนน ขอ 13.1 ขอ 13.2 และขอ 13.4 มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน ขอ 13.3 -มจานวนนอยกวาท�ระบ ในตวบงช� ได 1 คะแนน -มจานวนตามท�ระบ

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทรพยากรสารสนเทศ -สมดทะเบยนรายช�อ วสดตพมพ -สงเกต -สมภาษณผใชรการ

ฯลฯ

114

115  

การศกษาคนควาได 11.7 มตตสานกท�ดในการใชทรพยากรสารสนเทศ 11.8 มคณธรรมและจรยธรรมในการใชทรพยากรสารสนเทศ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 12 นกเรยนม ความใฝรเรยนรและมนสย รกการอาน

12.1 นกเรยนเขาใชหองสมดอยางสม�าเสมอ 12.2 นกเรยนยมหนงสอ หรอส�อทรพยากร สารสนเทศอ�น อยางสม�าเสมอ 12.3 นกเรยนเขารวมกจกรรมสงเสรมการอาน อยางสม�าเสมอ

แนวทางการใหคะแนน ขอ 12.1-12.3 -นกเรยนรอยละ 60-70 ปฏบตไดขอละ 1 คะแนน -นกเรยนรอยละ 71-80 ปฏบตไดขอละ 2 คะแนน -นกเรยนรอยละ 81-100 ปฏบตไดขอละ 3 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน --สงเกต -สมภาษณ -แบบสอบถาม -รายงาน -ช�นงาน -สถตการเขาใชหองสมด -สถตการยมหนงสอ

12.4 นกเรยนมปรมาณการอานเหมาะสมกบระดบช�นตามเกณฑ การอานหนงสอข�นต�าท� สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกาหนด

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 6 คะแนน ระดบ 2 ได 7 คะแนน ระดบ 3 ได 8-9 คะแนน

แนวทางการใหคะแนน ขอ 12.4 -นกเรยนรอยละ 60-70 ปฏบตไดขอละ 1 คะแนน -นกเรยนรอยละ 71-80 ปฏบตไดขอละ 2 คะแนน -นกเรยนรอยละ 81-100 ปฏบตไดขอละ 3 คะแนน

แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

-หลกฐานการเขารวม กจกรรมสงเสรมการอาน -บนทกการอาน

ฯลฯ

116  

ปรมาณการอานหนงสอข�นต�า ของสานกงานของ สพฐ. 1) ประถมศกษาปท� 1-3 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 5 เลมตอป 2) ประถมศกษาปท� 4-6 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 10 เลมตอป 3) มธยมศกษาปท� 1-3 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 15 เลมตอป 4) มธยมศกษาปท� 4-6 อาน หนงสออ�นอยางนอยคนละ 20 เลมตอป

หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ

มาตรฐานท� 13 ทรพยากรสารสนเทศ ประเภทวสดตพมพ

13.1 หองสมดมหนงสออางอง เชน หนงสอ พระราชนพนธ พระนพนธ สารานกรมไทยสาหรบ เยาวชน โดยพระราช ประสงคในพระบาท สมเดจพระเจาอยหว สารานกรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน เปนตน 13.2 หองสมดมหนงสอ สารคด บนเทงคด หนงสอภาษาตางประเทศ

แนวทางการใหคะแนน ขอ 13.1 ขอ 13.2 และขอ 13.4 มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน ขอ 13.3 -มจานวนนอยกวาท�ระบ ในตวบงช� ได 1 คะแนน -มจานวนตามท�ระบ

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทรพยากรสารสนเทศ -สมดทะเบยนรายช�อ วสดตพมพ -สงเกต -สมภาษณผใชรการ

ฯลฯ

115114

117  

วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร เอกสารหลกสตรท�เหมาะสม สอดคลองกบ หลกสตรและความ ตองการของผใชบรการ 13.3 หองสมดมหนงสอ อยางนอย 10 เลม ตอนกเรยน 1 คน 13.4 หองสมดมวารสาร นตยสาร หนงสอพมพ ไวใหอยางเหมาะสมและเพยงพอ

ในตวบงช� ได 2 คะแนน -มจานวนมากกวาท�ระบ ในตวบงช� ได 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศ ประเภท วสดไมตพมพ

14.1 หองสมดมวสด ไมตพมพและส�ออเลกทรอนกสในปรมาณท�เหมาะสมและสอดคลองกบหลกสตรและความตองการของผใช เชน

• ลกโลก • แผนท� • หนจาลองของ

ตวอยาง • เกม ของเลนเสรม

ทกษะ • วดทศนซด-รอม

ดวด • บทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 6 คะแนน ระดบ 2 ได 7 คะแนน ระดบ 3 ได 8 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทรพยากรสารสนเทศ -สมดทะเบยนรายช�อ วสดไมตพมพ -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

118  

• หนงสออเลกทรอนกส

• บทเรยนออนไลน ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 15 การจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใช เทคโนโลยสารสนเทศ

15.1 หองสมดใชโปรแกรมหองสมดอตโนมต 15.2 หองสมดมการสบคนออนไลนทางเวบไซต 15.3 หองสมดมเครอขาย สงคมออนไลน เพ�อสนบ สนนการใชทรพยากรสารสนเทศ 15.4 หองสมดมการจดฝกอบรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -โปรแกรมหองสมด -คอมพวเตอรเพ�อการสบคน -เครอขายสงคมออนไลน -โปรแกรมการฝกอบรม -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท�

16.1 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสมสะดวก ในการเขาใชบรการ 16.2 หองสมดมการออกแบบ ตกแตงอยางเหมาะสมสวยงาม 16.3 หองสมดมการจดพ�นท� และบรยากาศท�เอ�อตอการอานและการเรยนร 16.4 หองสมดมการจดการ ดานสภาพแวดลอม (สะอาด แสงสวาง เสยง ถายเทอากาศ) อยางเหมาะสม

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 3 คะแนน ระดบ 2 ได 4 คะแนน ระดบ 3 ได 5 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

116

117  

วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ จลสาร เอกสารหลกสตรท�เหมาะสม สอดคลองกบ หลกสตรและความ ตองการของผใชบรการ 13.3 หองสมดมหนงสอ อยางนอย 10 เลม ตอนกเรยน 1 คน 13.4 หองสมดมวารสาร นตยสาร หนงสอพมพ ไวใหอยางเหมาะสมและเพยงพอ

ในตวบงช� ได 2 คะแนน -มจานวนมากกวาท�ระบ ในตวบงช� ได 3 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 1 คะแนน ระดบ 2 ได 2 คะแนน ระดบ 3 ได 3 คะแนน

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 14 ทรพยากรสารสนเทศ ประเภท วสดไมตพมพ

14.1 หองสมดมวสด ไมตพมพและส�ออเลกทรอนกสในปรมาณท�เหมาะสมและสอดคลองกบหลกสตรและความตองการของผใช เชน

• ลกโลก • แผนท� • หนจาลองของ

ตวอยาง • เกม ของเลนเสรม

ทกษะ • วดทศนซด-รอม

ดวด • บทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 6 คะแนน ระดบ 2 ได 7 คะแนน ระดบ 3 ได 8 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทรพยากรสารสนเทศ -สมดทะเบยนรายช�อ วสดไมตพมพ -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

118  

• หนงสออเลกทรอนกส

• บทเรยนออนไลน ฯลฯ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 15 การจดการทรพยากรสารสนเทศโดยใช เทคโนโลยสารสนเทศ

15.1 หองสมดใชโปรแกรมหองสมดอตโนมต 15.2 หองสมดมการสบคนออนไลนทางเวบไซต 15.3 หองสมดมเครอขาย สงคมออนไลน เพ�อสนบ สนนการใชทรพยากรสารสนเทศ 15.4 หองสมดมการจดฝกอบรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -โปรแกรมหองสมด -คอมพวเตอรเพ�อการสบคน -เครอขายสงคมออนไลน -โปรแกรมการฝกอบรม -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาคารสถานท� และวสดครภณฑ

มาตรฐาน ตวบงช� เกณฑการประเมน ขอมลเชงประจกษ มาตรฐานท� 16 อาคารสถานท�

16.1 หองสมดต�งอยในตาแหนงท�เหมาะสมสะดวก ในการเขาใชบรการ 16.2 หองสมดมการออกแบบ ตกแตงอยางเหมาะสมสวยงาม 16.3 หองสมดมการจดพ�นท� และบรยากาศท�เอ�อตอการอานและการเรยนร 16.4 หองสมดมการจดการ ดานสภาพแวดลอม (สะอาด แสงสวาง เสยง ถายเทอากาศ) อยางเหมาะสม

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 3 คะแนน ระดบ 2 ได 4 คะแนน ระดบ 3 ได 5 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

117116

119  

16.5 หองสมดมมาตรการในการรกษาความปลอดภยของหองสมดและผใชบรการ

มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ

17.1 หองสมดมครภณฑ ท�เหมาะสมกบขนาดของหองและผใชบรการ 17.2 หองสมดมครภณฑ เพยงพอและจดวางไดเหมาะสมกบการปฏบตงาน และใหบรการ 17.3 หองสมดมครภณฑ เคร�องมอ วสดอปกรณ ท�รองรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด (คอมพวเตอรเพ�อการ ปฏบตงาน) 17.4 หองสมดมเคร�องมอและอปกรณท�เหมาะสมกบการปฏบตงานของบรรณารกษและการใหบรการ

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทะเบยนครภณฑ -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

120  

การสรปผลการประเมน 1. การสรปผลในแตละมาตรฐานยอยมการกาหนดเกณฑการประเมนไว 3 ระดบ คอ

ระดบ 1 หมายถง พอใช (ควรปรบปรง) ระดบ 2 หมายถง ด ระดบ 3 หมายถง ดเย�ยม

2. การสรปผลในภาพรวม กาหนดน�าหนกคะแนนในแตละหมวด ดงน� หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร คะแนนเตม 35 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .5714 หมวดท� 2 แบงเปนมาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และมาครฐาน

ดานผสอน มาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ

คะแนนเตม 33 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .6060 มาตรฐานดานครผสอน คะแนนเตม 33 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน

โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .6060 หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน

คะแนนเตม 36 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .5555 หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ รวมกบ หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาอาคาร สถานท� และวสดครภณฑ

คะแนนเตม 27 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .7407 แลวนาคะแนนทกหมวดมารวมกนเทยบกบเกณฑ ดงน�

พอใช (ควรปรบปรง) ด ดเย�ยม มคะแนน

นอยกวา 70 คะแนน มคะแนน

70-85 คะแนน มคะแนน

มากกวา 85 คะแนน

118

119  

16.5 หองสมดมมาตรการในการรกษาความปลอดภยของหองสมดและผใชบรการ

มาตรฐานท� 17 วสดครภณฑ

17.1 หองสมดมครภณฑ ท�เหมาะสมกบขนาดของหองและผใชบรการ 17.2 หองสมดมครภณฑ เพยงพอและจดวางไดเหมาะสมกบการปฏบตงาน และใหบรการ 17.3 หองสมดมครภณฑ เคร�องมอ วสดอปกรณ ท�รองรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศของหองสมด (คอมพวเตอรเพ�อการ ปฏบตงาน) 17.4 หองสมดมเคร�องมอและอปกรณท�เหมาะสมกบการปฏบตงานของบรรณารกษและการใหบรการ

แนวทางการใหคะแนน มทรพยากรสารสนเทศ ตามตวบงช� ใหขอละ 1 คะแนน แนวทางการประเมน ระดบ 1 ได 2 คะแนน ระดบ 2 ได 3 คะแนน ระดบ 3 ได 4 คะแนน

วธการและเอกสารหลกฐาน เชน -ทะเบยนครภณฑ -สงเกต -สมภาษณผใชบรการ

ฯลฯ

120  

การสรปผลการประเมน 1. การสรปผลในแตละมาตรฐานยอยมการกาหนดเกณฑการประเมนไว 3 ระดบ คอ

ระดบ 1 หมายถง พอใช (ควรปรบปรง) ระดบ 2 หมายถง ด ระดบ 3 หมายถง ดเย�ยม

2. การสรปผลในภาพรวม กาหนดน�าหนกคะแนนในแตละหมวด ดงน� หมวดท� 1 มาตรฐานดานผบรหาร คะแนนเตม 35 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .5714 หมวดท� 2 แบงเปนมาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ และมาครฐาน

ดานผสอน มาตรฐานดานครหรอบคลากรทาหนาท�บรรณารกษ

คะแนนเตม 33 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .6060 มาตรฐานดานครผสอน คะแนนเตม 33 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน

โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .6060 หมวดท� 3 มาตรฐานดานนกเรยน

คะแนนเตม 36 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .5555 หมวดท� 4 มาตรฐานดานทรพยากรสารสนเทศ รวมกบ หมวดท� 5 มาตรฐานดานอาอาคาร สถานท� และวสดครภณฑ

คะแนนเตม 27 คะแนน ปรบใหเปน 20 คะแนน โดยนาคะแนนท�ไดคณดวย .7407 แลวนาคะแนนทกหมวดมารวมกนเทยบกบเกณฑ ดงน�

พอใช (ควรปรบปรง) ด ดเย�ยม มคะแนน

นอยกวา 70 คะแนน มคะแนน

70-85 คะแนน มคะแนน

มากกวา 85 คะแนน

119118

121  

เก�ยวกบผเขยน

ศาสตราจารยพเศษ คณหญงแมนมาส ชวลต 94/62 หมบานกรนวลเลย ถ.บางนา-ตราด กม.ท� 14.5 ต.บางโฉลง อ.บางพล จ.สมทรปราการ 10540 โทรศพท 02 312 5682 มอถอ 082-459-4531 E-mail : tla2497@yahoo.com

ปจจบนดารงตาแหนง นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประสบการณ ผอานวยการ สานกหอสมดแหงชาต รองอธบดกรมศลปากร ผกอต�งสมาคหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประธานคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานมรดกความทรงจาแหงโลก กรรมการโครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผเช�ยวชาญ การบรหารงานหองสมด การอานและกจกรรมสงเสรมการอาน เอกสารมรดกแหงความทรงจา หอสมดแหงชาต การเขยนหนงสอสาหรบเดก นางวระวรรณ วรรณโท 75/129 หมบานปรชารมเกลา ถ.รมเกลา 1 แขวงแสนแสบ เขตมนบร กทม. 10510 มอถอ 081 564 1308 โทรศพท 02 917 3694 E-mail: weerawan2494@hotmail.com ปจจบนดารงตาแหนง รกษาการ ผจดการ สานกงานสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เหรญญก คนท� 2 สมาคมหองสมดฯ ประสบการณ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน เลขานการ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ผเช�ยวชาญ การบรการหองสมด การบรการและกจกรรมสงเสรมการอาน หองสมดโรงเรยน

122  

นาวาอากาศเอกหญงนวรตน ทองสลวย มอถอ 081 925 7231 E-mail: tnawarat@hotmail.com ปจจบนดารงตาแหนง นายทหารปฏบตการประจากองบญชาการกองทพอากาศ ถ.พหลโยธน เขตบางเขน กทม.10210 ประธานแผนกวารสารและส�อวชาการ คนท� 1 ประสบการณ กรรมการบรหาร สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประธานชมรมหองสมดเฉพาะ ผเช�ยวชาญ หองสมดเฉพาะ

นางสาวกรองกาญจน ถนอมพล 1302 จรญสนทวงศ 75 สกลชย ซอย 5 ถนนจรญสนทวงศ เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700 โทรศพท 02 424 8640 มอถอ 090 984 8315 E-mail: krongkarn30@gmail.com ปจจบนดารงตาแหนง ประธานแผนกมาตรฐานวชาชพ คนท� 1 อาสาสมคร โครงการกองทนการศกษา วทยากรคายการอาน ประสบการณ หวหนาหองสมดโรงเรยนสายปญญา ในพระบรมราชนปถมภ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน กรรมการบรหาร สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ หลายสมย ผเช�ยวชาญ หองสมดโรงเรยน การบรหารงานหองสมด

นายสรพล ฤทธ�รวมทรพย 366 เทอดไทย 23 บคคโล เขตธนบร กทม. 10600 ปจจบนดารงตาแหนง โรงเรยนมหดลวทยานสรณ 364 ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม 73170 ประธานแผนกวจยและพฒนา คนท� 1 โทรศพท 02 849 7169 โทรสาร 02 849 7170 มอถอ 089 201 7186 E-mail: r_surapol@mwit.ac.th;r_surapol@hotmail.com ประสบการณ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน ผเช�ยวชาญ การบรหารงานหองสมด การบรการหองสมด หองสมดโรงเรยน เทคโนโลยหองสมด

 

120

121  

เก�ยวกบผเขยน

ศาสตราจารยพเศษ คณหญงแมนมาส ชวลต 94/62 หมบานกรนวลเลย ถ.บางนา-ตราด กม.ท� 14.5 ต.บางโฉลง อ.บางพล จ.สมทรปราการ 10540 โทรศพท 02 312 5682 มอถอ 082-459-4531 E-mail : tla2497@yahoo.com

ปจจบนดารงตาแหนง นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประสบการณ ผอานวยการ สานกหอสมดแหงชาต รองอธบดกรมศลปากร ผกอต�งสมาคหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประธานคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานมรดกความทรงจาแหงโลก กรรมการโครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผเช�ยวชาญ การบรหารงานหองสมด การอานและกจกรรมสงเสรมการอาน เอกสารมรดกแหงความทรงจา หอสมดแหงชาต การเขยนหนงสอสาหรบเดก นางวระวรรณ วรรณโท 75/129 หมบานปรชารมเกลา ถ.รมเกลา 1 แขวงแสนแสบ เขตมนบร กทม. 10510 มอถอ 081 564 1308 โทรศพท 02 917 3694 E-mail: weerawan2494@hotmail.com ปจจบนดารงตาแหนง รกษาการ ผจดการ สานกงานสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เหรญญก คนท� 2 สมาคมหองสมดฯ ประสบการณ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน เลขานการ สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ผเช�ยวชาญ การบรการหองสมด การบรการและกจกรรมสงเสรมการอาน หองสมดโรงเรยน

122  

นาวาอากาศเอกหญงนวรตน ทองสลวย มอถอ 081 925 7231 E-mail: tnawarat@hotmail.com ปจจบนดารงตาแหนง นายทหารปฏบตการประจากองบญชาการกองทพอากาศ ถ.พหลโยธน เขตบางเขน กทม.10210 ประธานแผนกวารสารและส�อวชาการ คนท� 1 ประสบการณ กรรมการบรหาร สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ประธานชมรมหองสมดเฉพาะ ผเช�ยวชาญ หองสมดเฉพาะ

นางสาวกรองกาญจน ถนอมพล 1302 จรญสนทวงศ 75 สกลชย ซอย 5 ถนนจรญสนทวงศ เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700 โทรศพท 02 424 8640 มอถอ 090 984 8315 E-mail: krongkarn30@gmail.com ปจจบนดารงตาแหนง ประธานแผนกมาตรฐานวชาชพ คนท� 1 อาสาสมคร โครงการกองทนการศกษา วทยากรคายการอาน ประสบการณ หวหนาหองสมดโรงเรยนสายปญญา ในพระบรมราชนปถมภ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน กรรมการบรหาร สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ หลายสมย ผเช�ยวชาญ หองสมดโรงเรยน การบรหารงานหองสมด

นายสรพล ฤทธ�รวมทรพย 366 เทอดไทย 23 บคคโล เขตธนบร กทม. 10600 ปจจบนดารงตาแหนง โรงเรยนมหดลวทยานสรณ 364 ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม 73170 ประธานแผนกวจยและพฒนา คนท� 1 โทรศพท 02 849 7169 โทรสาร 02 849 7170 มอถอ 089 201 7186 E-mail: r_surapol@mwit.ac.th;r_surapol@hotmail.com ประสบการณ ประธานชมรมหองสมดโรงเรยน ผเช�ยวชาญ การบรหารงานหองสมด การบรการหองสมด หองสมดโรงเรยน เทคโนโลยหองสมด

 

121120