คุยกับผู้อ่าน นพ.ประเวศ วะสี

เมื่อสูงอายุก็สูงด้วยโรคปวดข้อ เข่า คอ หลัง ไหล่ และส่วนอื่นๆ ของร่างกาย

ถ้าต้องการไปหาหมอ กินยา ผ่าตัด เสียทั้งหมด ก็คงจะลำาบากแก่ทุกฝ่ายและ

ทุกด้าน ทั้งภาระการรักษาพยาบาลที่แน่นขนัด รอคิวนาน ยาแก้ปวดก็แพง

ที่สหรัฐอเมริกามีคนติดยาแก้ปวดเป็นล้านๆ คน และในแต่ละปีมีคนอเมริกันเสีย

ชีวิต เพราะใช้ยาแก้ปวดเกินขนาดหลายหมื่นคน

ถ้ารู้จักทำากายภาพบำาบัดให้ตนเอง จะขจัดปัญหาต่างๆ เหล่านั้น

ได้เป็นส่วนใหญ่

ผมอายุ ๘๗ แล้ว เคยปวดเข่า เดี๋ยวนี้ก็ไม่ปวดแล้ว เพราะผมใช้ขาทั้ง ๒ ข้างยก

ถุงทรายหนัก ๒ กิโลกรัม ทุกวัน วันละ ๔๐-๖๐ ครั้ง เมื่อกล้ามเนื้อหน้าขาแข็งแรงจะไป

กระชับหัวเข่า ทำาให้ไม่ปวด

การรกัษาและปอ้งกนัการปวดเขา่ โดยออกกำาลงักลา้มเนือ้ตน้ขาดว้ยการยกถงุทราย

นี้ได้ผลชะงัดมาก

ผมเคยปวดหลัง เพราะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อน ก็สามารถบำาบัดได้ด้วย

กายภาพบำาบัดตนเอง โดยทำาหลังให้แอ่น หลังงอหรืองุ้มไม่ดีจะปวดหลัง

สขุภาพหลงัจะดตีอ่เมือ่หลงัแอน่ ซึง่ทำาไดห้ลายวธิ ีคอื ดแูลการนัง่ใหห้ลงัแอน่ เกา้อี้

ที่ทำาไม่ถูกสุขลักษณะนั่งแล้วหลังงุ้มจะไม่สบายหลัง

ดัดหลังทุกวันโดยยืนแล้วแอ่นตัวไปข้างหลังให้มากที่สุด ตามองยอดไม้หรือท้องฟ้า

ใช้หมอนกลมๆ หรือม้วนผ้าหนุนหลังให้หลังแอ่นเวลานอนเล่น

อตัโนกายภาพบำาบดั

นิตยสารหมอชาวบ้าน ด�ำเนินงำนโดยมิได้มุ ่งหวังก�ำไรทำงกำรค้ำ คณะบรรณำธิกำรและผู้เขียนทุกท่ำน ช่วยกันท�ำเป็นวิทยำทำน โดยมิได้รับ ค่ำตอบแทนใดๆ ทั้งสิ้น เพรำะมีจุดมุ่งหมำยร่วมกันที่จะถ่ำยทอดวิทยำกำรไปสู่ประชำชนให้มำกที่สุด รำยได้หลังจำกหักค่ำใช้จ่ำยและเสียภำษี น�ำไปใช้ ในกิจกรรมสำธำรณประโยชน์ต่ำงๆ

โหนชิงช้าให้เท้าพ้นพื้น น้ำาหนักตัวจะดึงกระดูกสันหลังให้ตรง บำาบัดการปวดหลัง

ด้วยตนเองได้จะดีนักแล

กระดูกคอทับเส้นประสาททำาให้ปวดร้าวไปที่ไหล่ทั้ง ๒ ข้าง คนส่วนใหญ่จะหนุน

หมอนไมถ่กูวธิ ีคอื หนนุศรีษะ ทำาใหค้อพบัไปขา้งหนา้ กเ็หมอืนหลงังอ กระดกูคอกเ็หมอืน

กระดกูสนัหลงัชอบแอน่ ฉะนัน้ ควรใชห้มอนกลมหนนุคอ การปวดคอหายดนีกัแล ไมต่อ้ง

กินยา ไม่ต้องผ่าตัด

ปวดไหล่ ไหล่ติด ทำาให้ทุกข์ทรมาน หายามากิน บางคนไปฉายแสง ไม่ผ่าตัด

ผมก็เคยไหล่ติด เดี๋ยวนี้ก็ไม่ติด โดยทำากายภาพบำาบัดตนเอง

อตัโนกายภาพบำาบดัจงึมปีระโยชนม์าก แกป้วดขอ้ ปวดกลา้มเนือ้

นิ้วล็อก และช่วยให้สุขภาพดี

ประเทศไทยมคีณะวชิากายภาพบำาบดัจำานวนมาก ถา้คณะกายภาพบำาบดัทัว่ประเทศ

ช่วยกันให้การศึกษาแก่ประชาชนด้วยวิธีต่างๆ รวมทั้งทางอินเทอร์เน็ต ที่จะให้ประชาชน

เข้าใจกายวิภาคศาสตร์ง่ายๆ และสามารถทำากายภาพบำาบัดตนเองได้ จะมีผลต่อสุขภาพ

ของคนทั้งประเทศอย่างมหาศาล และประหยัดการสูญเสียทางเศรษฐกิจเป็นหมื่นๆ ล้าน

บาท

กายภาพบำาบดันยิมเพือ่สขุภาพดขีองคนทัง้มวล จงเจรญิแผไ่พศาล

ขจัดโรคปวดเข่า คอ หลัง ไหล่ และสร้างเสริมอายุวัฒนะ

4 http://publishing.doctor.or.th

๑ มหกรรมสมนุไพรและอาหาร

ครั้งที่๓

๒ คุยกับผู้อ่าน

อัตโนกายภาพบำาบัด

๔ สารบัญ

๕ ฉบับนี้มีอะไร?

๖ บอกเล่าเก้าสิบ

เรียนรู้กระบวนการเรียนรู้จากกรณีช่ วย เหลือทีมหมูป่า

๑๐ เรื่องเด่นจากปก

รู้กันรู้แก้เมื่อแพ้ยา

๑๖ เรื่องน่ารู้๑

โรงเรียนผู้สูงอายุ

๑๗ เรื่องน่ารู้๒

ไข่ยิ้ม

๑๙ แพทย์แผนจีน

อาการกับการแสดงออกของพิษในอวัยวะต่างๆ

๒๔ เข้าใจไกลโรค๑

ข่าวใหญ่ของยา

VALSARTAN

๓๐ คุยกับหมอ๓บาท

ยาสมุนไพร... ปลอดภัยจริงหรือ?

๓๓ ถนนสุขภาพ

โรคเสพติดใหม่

๓๖ คนไข้หัวเราะคุณหมอที่รัก

เด็กละเมอเดิน

๓๘ ผิวสวยหน้าใส

ตรวจผิวหนังด้วยตนเอง

๔๐ เข้าใจไกลโรค๒

โรคไขมันในเลือดสูงกับการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

๔๔ เรื่องน่ารู้๓

สงัคมกม้หนา้“พราก”พอ่แม่ลูก

๔๕ สุขภาพดีวิถีหมอไทย

หมอไทยต้องฝึกจิต เพื่อรู้ใจผู้ไข้

๔๘ โยคะศาสตร์

๙.ท่ากงล้อ

สารบัญ ๔๗๓ปีที่ ๔๐ กันยายน พ.ศ.๒๕๖๑

ฉบับที่

www.thaihealthbook.comสำ�นักพิมพ์หมอช�วบ้�น บจก.

๓๖/๖ ซอยประดิพัทธ์ ๑๐ ถนนประดิพัทธ์

แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐

โทร. ๐ ๒๒๗๘ ๕๕๓๓, ๐ ๒๒๗๘ ๑๖๑๖

โทรสาร ๐ ๒๒๗๑ ๑๘๐๖, ๐ ๒๒๗๑ ๐๑๗๐

บรรณ�ธิก�รนิตยส�รหมอช�วบ้�น

โทร. ๐ ๒๒๗๘ ๕๕๓๓, ๐ ๒๒๗๘ ๑๖๑๖

โทรสาร ๐ ๒๒๗๑ ๑๘๐๖, ๐ ๒๒๗๑ ๐๑๗๐

E-mail : askmcb2556@gmail.com

www.thaihealthbook.com

เจ้�ของ : สำานักพิมพ์หมอชาวบ้าน บจก.

บรรณ�ธิก�ร ผู้พิมพ์ ผู้โฆษณ� : ศ.นพ.ประเวศ วะสี

บรรณ�ธิก�รอำ�นวยก�ร : ศ.นพ.สันต์ หัตถีรัตน์

บรรณ�ธกิ�รบรหิ�ร : รศ.นพ.สรุเกยีรต ิอาชานานภุาพ

คณะบรรณ�ธิก�รบริห�ร

ศ.นพ.เกษียร ภังคานนท์

แก้ว วิฑูรย์เธียร

รศ.นวลอนงค์ ชัยปิยะพร

ผศ.เนตรนภา ขุมทอง

วีรพงษ์ เกรียงสินยศ

นพ.สมเกียรติ แสงวัฒนาโรจน์

ศิริพร โกสุม

ภกญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร

นพ.สุรชัย ปัญญาพฤทธิ์พงศ์

ครูสุรินทร์ กิจนิตย์ชีว์

นพ.อดิศักดิ์ ผลิตผลการพิมพ์

นพ.อำานาจ บาลี

ประส�นง�น นิฤมล ลิมปิโชติพงษ์

ศิลปกรรม อดิศร จินดาอนันต์ยศ

โฆษณ� เอกชัย ศิลาอาสน์

บัญชี/ก�รเงิน นงนุช จินดาอนันต์ยศ

จัดจำ�หน่�ย บริษัท เพ็ญบุญจัดจำาหน่าย จำากัด

โทร. ๐ ๒๖๑๕ ๘๖๒๖

๐ ๒๒๗๘ ๐๗๐๙-๑๒

พิมพ์ที่ พิมพ์ดี บจก.

ข้อความโฆษณาใดๆ ที่ตีพิมพ์ในนติยสารหมอชาวบา้นเปน็ไปตามเงื่อนไขทางธุรกิจการค้า คณะบรรณาธิการไม่จำาเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป

๑๐ ๕๙

๖๒ พุดพิชญาดอกไม้สีขาวบริสุทธิ์

ปีที่๓๔ฉบับที่๔๐๕ มกราคม๒๕๕๖ 5

๖๔ เรียนรู้จากข่าว

อาหารเสริม...สมาธิสั้น

๖๖ แวดวงชีวิตสุขภาพ

สิ่งแวดล้อม

๖๙ ผู้สูงอายุ

สิทธิผู้สูงอายุ

๗๐ สมาชิกสัมพันธ์

พเิศษแผน่พบั...บนเสน้ทางชวีติ

พุทธพัฒนา๔เปรียบเทียบวิถีคิดตะวันตกกับพุทธ

๗๑ โครงการสนับสนุนนิตยสาร

หมอชาวบ้าน

๗๒ บทความพิเศษ

เพาะเห็ดฟางในตะกร้า

ฉบับนี้มีอะไร?

ขอบคุณผู้เขียนทุกท่านที่ช่วยเขียนเป็นวิทยาทานl บทความที่ตีพิมพ์ในนิตยสารหมอชาวบ้าน ยินดีที่จะให้นำาไปเผยแพร่เป็นวิทยาทานสู่ประชาชน

แต่ต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษร และอ้างอิงแหล่งที่มา ชื่อผู้เขียน (ซึ่งเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์) ไม่อนุญาตให้นำาไปเผยแพร่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ทางการค้า

๕๗ มีของดีมาฝาก

ใครเชือ่วา่ผูป้ว่ยเบาหวานดีเดน่เกอืบเสยีแชมป์เพราะซองเล็กๆ

๕๑ พูดจาภาษาหมอ

ราวนด์วอร์ด

๕๒ เด็กกับครอบครัว

อานุภาพของคำาพูด

๕๔ เรียนรู้เรื่องเพศ

ความรักใคร่ของชายหนุ่ม

รกัและเสนห่าของหญงิสาว

๕๖ คำาถามสุขภาพผู้หญิง

ประจำาเดอืนมามากมานอ้ย

๕๘ สุขภาพกับไอที

App.Mindfitพิชิตซึมเศร้า

๕๙ เข้าครัว

ห่อหมกปลาช่อนใบยอ

๖๒ ต้นไม้-ใบหญ้า

พุดพิชญา ดอกไม้สีขาวบริสุทธิ์

เรื่องยาสมุนไพรก�าลังมีข่าวมากมาย

ก็ขอแนะน�าอ่านคอลัมน์ “คุยกับหมอ

๓ บาท – ยาสมุไพร ปลอดภัยจริงหรือ?

ปัจจุบัน เมื่อพูดถึงยาสมุนไพร เรา

มักจะเข้าใจว่าคืออาหารสมุนไพร ซึ่ง

แตกต่างกัน เพราะเวลาเป็นอาหาร

สมุนไพร มีส่วนผสมอาหารอื่นๆ อีก

มากมาย และสมุนไพรเป็นส่วนประกอบ

หนึ่ง แต่หากใช้เป็นยาสมุนไพรก็เหมือน

เป็นตัวยาเดี่ยว การกินมากใช้มากจึงต้อง

ระมัดระวัง

ฉบับนี้ “คุยกับผู้อ่าน” เสนอเรื่อง

อัตโนกายภาพบ�าบัด ผู้เขียนวัย ๘๗ ปี

เขียนจากประสบการณ์จริง พลาดไม่ได้

เนื้อหาอัดแน่นมากมายเหมือนเดิม

“แพ้ยากับผลข้างเคียงของยา”

เราควรกนิอาหารเป็นยา ดกีว่ากนิยา

เป็นอาหาร คอลัมน์เข้าครัว มีเมนูอาหาร

เป็นยามาให้ลิ้มลองรสชาติคือ ห่อหมก

ปลาช่อนใบยอ

เรื่องเด่นเรื่องสังคมเห็นจะเป็นเรื่อง

“อริยพัฒนา หมูป่าโมเดล จุดเปลี่ยน

มนุษยชาติ” ที่เสนอให้รัฐบาลใช้หน้าต่าง

แห่งโอกาสนี้ให้ดีที่สุด

ส่งท้ายโปสเตอร์ฟรี ฝึกหายใจ เอา

อากาศฟรีๆ มาสร้างสุขภาพดี

๖๔ ทานตะวัน๕๙

๔๔

๑๐

ห่อหมกปลาช่อนใบยอ

สังคมก้มหน้า

รู้กันรู้แก้เมื่อแพ้ยา

6 www.thaihealthbook.com

นพ.สุรเกียรติ อาชานานุภาพบอกเล่าเก้าสิบ

เรียนรู้กระบวนการเรียนรู้ จากกรณีช่วยเหลือทีมหมูป่า

สมองของคนเรามีหน้าที่หลัก คือ การเรยีนรู ้เพือ่การอยูร่อด อยูร่ว่ม และอยูอ่ยา่งมีความหมาย อันเกิดจากการทำางานของสมอง ๓ ส่วน ได้แก่ ๑. สมองส่วนหลัง (“สมองตะกวด”) ซึ่งเกี่ยวกับ

มิติทางกาย ได้แก่ สัญชาตญาณของการ

อยู่รอด

๒. สมองส่วนกลาง (“สมองสุนัข”) ซึ่งเกี่ยวกับ

มิติทางใจ ได้แก่ อารมณ์และแรงจูงใจ

๓. สมองส่วนหน้า (“สมองมนุษย์”) ซึ่งเกี่ยวกับ

มิติทางความคิดและจิตสำานึก ได้แก่ สติ

ปัญญา ความมีเหตุมีผล การรู้ตน การเห็น

อกเหน็ใจผูอ้ืน่ การควบคมุอารมณ ์การยบัยัง้

ชั่งใจ การควบคุมตนเอง ศีลธรรม คุณธรรม

ในเหตุการณ์ช่วยเหลือทีมหมู่ป่าออกจากถ้ำา-

หลวงในครั้งนี้ มีผู้คนที่เกี่ยวข้องมากมายหลายฝ่าย

ซึ่งต่างก็ใช้ สมอง ๓ ส่วน ทำางานอย่างประสาน

กลมกลืน เชื่อมโยง หนุนเสริม ทั้งภายในแต่ละบุคคล

และระหวา่งบคุคล จนเกดิความสำาเรจ็เยีย่งปาฏหิารยิ์

ผมขอนำาเรื่องราวเท่าที่รับรู้มาอธิบายให้เห็นถึง

ศักยภาพของสมองมนุษย์ อาทิ

ที่มาภาพ : https://world.kapook.com/pin/5b3460644d265a4ef88b4567

ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔๗๓ กันยายน ๒๕๖๑ 7

● ทีมหมูป่า ๑๓ คน ผู้เผชิญภัยอันวิกฤต รู้จัก

เรยีนรูเ้พือ่อยูร่อด ในถ้ำาทีแ่คบ เยน็ มดื และ

ขาดน้ำา ขาดอาหาร อาศัยความเป็นทีม

(นักฟุตบอล ปั่นจักรยาน) มีความรักผูกพัน

ดูแลเกื้อกูลกัน มีสติสมาธิและทักษะชีวิต

(จากทุนชีวิตที่โค้ชบ่มเพาะมายาวนาน) รวม

ทั้งมโีค้ชเอก (เอกพล จันทะวงศ์) ที่เคยบวช

เรยีนและมวีฒุภิาวะทางอารมณ ์อยูค่อยดแูล

ช่วยเหลือ ช่วยให้ทั้งทีมมีชีวิตรอดและแข็ง-

แรง (แม้อดอาหารอยู่นาน ๑๐วัน) ยืนหยัด

รอคนมาชว่ยและพาออกจากถ้ำาผา่นเสน้ทาง

ที่วิบากและเสี่ยงภัยเป็นอย่างยิ่งได้สำาเร็จ

● ทมีกูภ้ยัและทมีชว่ยเหลอืดา้นตา่งๆ ซึง่มา

จากทัว่สารทศิ ทัง้จากในและนอกประเทศ มี

ทุนทางปัญญา ความเชี่ยวชาญ ทรัพยากร

และลว้นมใีจอาสาเสยีสละ มาชว่ยอยา่งไมม่ี

เงื่อนไข ไม่มีเส้นแบ่งของภาษา เชื้อชาติ

ศาสนา และทำาโดยไม่หวังผลตอบแทนส่วน

ตัว แบบปิดทองหลังพระ ด้วยปณิธานร่วม

กันที่มุ่งมาดปรารถนาให้ทีมหมูป่าอยู่รอด

ปลอดภัย

ทีมงานทุกฝ่ายมีการทำางานร่วมกันแบบ

กัลยาณมิตร ให้เกียรติ เคารพ ฟังกัน ร่วม

คิด ร่วมทำา ร่วมเรียนรู้ และใช้สติปัญญารวม

หมู่ หาทางเลือก และพัฒนาแผนปฏิบัติ ที่

สอดคล้องกับบริบทจริงในพื้นที่ กล้าคิดวิธี

การที่ได้ผลจริง โดยไม่ยึดติดความรู้และ

ประสบการณ์เก่า ดังปรากฏผลเป็นที่ชื่นชม

ของคนทั้งปวง

ระหว่างปฏิบัติการ ทุกคนก็คำานึงถึงความ

ปลอดภัย ไม่เพียงสำาหรับทีมหมูป่าเท่านั้น

แต่ยังหาทางลดปัจจัยเสี่ยง (เช่น น้ำาและ

ที่มาภาพ : https://lifestyle.campus-star.com/picpost/123538.html

8 www.thaihealthbook.com

กฎระเบียบ (เพื่อความรวดเร็วและปลอดภัยในการ

ปฏิบัติการช่วยเหลือทีมหมูป่า) อย่างน่ายกย่องยิ่ง

เมือ่ทราบขา่วการสญูเสยี ของทมีชว่ยเหลอืทา่น

หนึ่ง คือ จ่าแซม ต่างก็รู้สึกสลดใจและยกย่องผู้พลีชีพ

เป็น “วีรบุรุษถ้ำาหลวง”

เมื่อได้ข่าวการค้นหาและการกู้ภัยประสบผล

สำาเร็จ ต่างก็รู้สึกดีใจ รู้สึกชื่นชมยินดี และมีความ

สขุรว่มกนัทกุคน พรอ้มทัง้ไดบ้ทเรยีนสำาหรบัชวีติและ

การทำางานของตน

นับว่าเหตุการณ์นี้ ได้กระตุ้นการเรียนรู้

จิตสำานึก และมนุษยธรรมของปวงชนทั่วทั้งโลก

และจะเหน็วา่เรือ่งราวเหลา่นีส้ะทอ้นถงึกลไก

สมอง ๓ ส่วน ที่ทำางานอย่างบูรณาการ ย่อมเกิด

พลังในการจัดการกับปัญหาที่ยากลำาบาก ให้เกิด

ผลที่งดงามยิ่ง

อากาศในถ้ำา) เพือ่ความปลอดภยัของตนเอง

และเพื่อนร่วมงานอีกด้วย

● ทีมกู้ภัย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หน่วยซีลและ

นกัดำาน้ำาในถ้ำาจากตา่งประเทศทีอ่ยูแ่นวหนา้

ของโลก ซึ่งผ่านการฝึกฝนเรียนรู้มายาวนาน

จนร่างกายมีความสามารถพิเศษกว่าคน

ทั่วไป นับว่าเป็นปัจจัยสำาคัญหนึ่งของการ

ทำาให้ภารกิจที่ยากยิ่งนี้บรรลุผล

● ผู้ที่ติดตามเหตุการณ์ ทั้งเยาวชน นัก-

ฟุตบอล ศิลปิน ดารานักแสดง ผู้นำาประเทศ

สาธารณชน สื่อมวลชน ทั้งในและนอก

ประเทศ ต่างรู้สึกห่วงใย ช่วยภาวนา ขอพร

และสง่กำาลงัใจ ใหท้มีหมปูา่และทมีชว่ยเหลอื

ทุกฝ่ายด้วยวิธีการต่างๆ

แม้แต่สื่อมวลชนทั้งไทยและเทศ นอกจาก

เกาะติดรายงานข่าวให้คนทั่วไทยและทั่วโลกได้รับรู้

แล้ว ต่างก็ยังให้ความร่วมมือและยินยอมปฏิบัติตาม