จดทาโดย

ครรจน หาเรอนทรง

ระบบศาลในโลกของมอย 2 ระบบ คอ

•1.ระบบศาลเดยว

(Single Court System)

•2.ระบบศาลค

(Dual Court System)

ระบบศาลเดยว(Single Court System)

• 1.ระบบศาลเดยว(Single Court System) หมายถง ประเทศนน ไมม

การจดตงศาลขนมาพจารณาคดทเกยวของกบกฎหมายมหาชนเปนการ

เฉพาะ ซงศาลทใชกฎหมายมหาชนทประกอบไปดวยกฎหมาย

รฐธรรมนญและกฎหมายปกครองกคอศาลรฐธรรมนญและศาลปกครอง

• เมอไมมการจดตงศาลรฐธรรมนญ หรอศาลปกครองขนมาเปนการเฉพาะ

ในประเทศทใชระบบศาลเดยวซงไดแก ประเทศทใชระบบกฎหมาย

Common Law เชน ประเทศองกฤษ และประเทศทไดรบอทธพลจาก

ประเทศองกฤษกจะใชศาลยตธรรมทาหนาทเปนศาลรฐธรรมนญและศาล

ปกครองแทน

ระบบศาลค(Dual Court System)

• 2.ระบบศาลค หมายถง ประเทศทมการจดตงศาล

ขนมาพจารณาคดทเกยวกบกฎหมายมหาชนเปนการ

เฉพาะ แยกอสระจากศาลยตธรรมในลกษณะคขนาน

• ฉะนน คาวาศาลคในทนจงหมายความถงคขนาน มใช

ในความหมายของคาวา”สอง” ประเทศทใชระบบศาลค

จงไมจาเปนทจะตองมเพยงสองศาล อาจจะมมากกวา

สองกได

ประเทศไทยเปนระบบศาลเดยวหรอศาลค ?

ตามรฐธรรมนญ พ.ศ.2550

ไดกาหนดประเภทของศาลไว 4 ประเภท

•1. ศาลรฐธรรมนญ

•2. ศาลยตธรรม

•3. ศาลปกครอง

•4. ศาลทหาร

1. ศาลรฐธรรมนญ

• ศาลรฐธรรมนญ(The Constitutional Court) มชนเดยวและม

ศาลเดยว ผพพากษาในศาลรฐธรรมนญ เราไมเรยกวาผ

พพากษา แตเราเรยกวาตลาการ ซงสมยกอนถามคดเกยวกบ

รฐธรรมนญ จะมองคกรอยกลมหนงเรยกวา คณะตลาการ

รฐธรรมนญ ทาหนาทน คอ วนจฉยกรณทงปวงเกยวกบ

รฐธรรมนญตอมาจงมศาลรฐธรรมนญ

องคประกอบของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

• รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 204

กาหนดใหศาลรฐธรรมนญประกอบดวยประธานศาลรฐธรรมนญ 1

คน และตลาการศาลรฐธรรมนญอนอก 8 คน รวมเปน 9 คน ซง

พระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา

ทมาของตลาการศาลรฐธรรมนญ

1.ผพพากษาในศาลฎกา ซงไดรบเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาโดยวธลงคะแนนลบ จานวน 3 คน

2.ตลาการในศาลปกครองสงสด ซงไดรบเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดโดยวธลงคะแนนลบจานวน 2 คน

3.ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรซงมความรความเชยวชาญทางดานนตศาสตร อยางแทจรง จานวน 2 คน

4.ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร หรอสงคมศาสตรอน ซงมความรความเชยวชาญทางดานการบรหารราชการแผนดนอยางแทจรง จานวน 2 คน

อานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดกาหนดใหศาศรฐธรรมนญมอานาจหนาทในการพจารณาวนจฉยคดรฐธรรมนญ ซงอาจแบงไดเปน 9 ประการคอ

(1) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมาย และรางขอบงคบการประชมของฝายนตบญญตกอนทจะประกาศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(2) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทประกาศใชบงคบแลวมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(3) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขการตราพระราชกาหนดมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(4) การวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอ

กรรมาธการ กระทาการใดเพอใหตนมสวนโดยตรงหรอโดยออมในการใช

งบประมาณรายจาย หรอไม

(5) การวนจฉยปญหาความขดแยงเกยวกบอานาจหนาทระหวาง

รฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรตามรฐธรรมนญทมใชศาลตงแตสอง

องคกรขนไป

(6) การวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมอง การพจารณา

อทธรณของสมาชกสภาผแทนราษฎรและการวนจฉยกรณบคคลหรอพรรค

การเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมองโดยมชอบดวยรฐธรรมนญ

อานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ (ตอ)

อานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ (ตอ) (7) การวนจฉยสมาชกภาพหรอคณสมบตของสมาชกรฐสภา

รฐมนตร และกรรมการการเลอกตง

(8) การวนจฉยหนงสอสนธสญญาใดตองไดรบความ

เหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม

(9) อานาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวา

ดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550

บานเจาพระยารตนาธเบศร

(พม ศรไชยนต)

2. ศาลยตธรรม

• ศาลยตธรรม (The Court of Justice) เปนศาลทมอานาจพจารณา

พพากษาคดทงปวง เวนแตคดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตให

อยในอานาจของศาลอน ศาลยตธรรมม 3 ชน คอ

1.ศาลชนตน

2.ศาลอทธรณ

3.ศาลฎกา

ศาลชนตน

ศาลชนตน (Trial court) คอศาลทพจารณาคดในชนแรก ไดแก (*ศาลชนตนมองคคณะ2 คน)

1) ศาลแพง

2) ศาลอาญา

3) ศาลแพงกรงเทพใต

4) ศาลอาญากรงเทพใต

5) ศาลแพงธนบร

6) ศาลอาญาธนบร

ศาลชนตน (ตอ)• 7) ศาลจงหวด

• 8) ศาลแขวง มอานาจพจารณาพพากษาคดและมอานาจทา

การไตสวน หรอมคาสงใด ๆ ซงผพพากษาคนเดยวมอานาจ

ตามทกฎหมายกาหนดไว ดงน (*ศาลชนตนม องคคณะ1 คน)

8.1 คดแพงทมทนทรพย ไมเกน 300,000 บาท

8.2 คดอาญาทมอตราโทษสงสด จาคกไมเกน 3 ป หรอปรบ

ไมเกน 60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ ซงอยางใดอยาง

หนงเกนไมได (แตทงนจะลงโทษจาคกเกน 6 เดอน หรอ

ปรบเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ )

ศาลชนตน (ตอ)

• 9) ศาลพเศษและศาลชานญพเศษ

9.1) ศาลพเศษ

- ศาลเยาวชนและครอบครว

9.2) ศาลชานญพเศษ

- ศาลแรงงาน

- ศาลภาษอากร

- ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ

- ศาลลมละลาย

ศาลอทธรณ

• ศาลอทธรณ (Court of Appeal) ศาลสงถดจากศาลชนตนซงมอานาจ

พจารณาพพากษาบรรดาคดทอทธรณคาพพากษาหรอคาสงของศาล

ชนตนทอยในเขตอานาจ กบมอานาจวนจฉยชขาดคดทศาลอทธรณม

อานาจวนจฉยไดตามกฎหมายอนในเขตทองททมไดอยในเขตศาลอทธรณ

ภาค เวนแตคดทอยนอกเขตศาลอทธรณจะอทธรณตอศาลอทธรณกได

ทงนอยในดลพนจของศาลอทธรณทจะไมยอมรบพจารณาพพากษาคดใด

คดหนงทอทธรณเชนนนกได เวนแตคดนนจะไดโอนมาตามบทบญญต

แหงกฎหมายไดแก (*ศาลชนอทธรณม องคคณะ3 คน)

• ศาลอทธรณ ไดแก ศาลอทธรณ และศาลอทธรณภาค(ภาค 1-ภาค9)

ศาลฎกา

• ศาลฎกา (Supreme Court) เปนศาลยตธรรมชนสงสด มเขตอานาจ

ทวทงราชอาณาจกร มอานาจพจารณาพพากษาบรรดาคดทอทธรณคา

พพากษาหรอคาสงของศาลอทธรณ และศาลอทธรณภาค ภายใต

เงอนไขของกฎหมายวาดวยการฎกา และมอานาจพจารณาพพากษา

คดทอทธรณคาพพากษาหรอคาสงของศาลชนตนโดย ตรงตอศาลฎกา

ไมตองผานศาลอทธรณหรอศาลอทธรณภาคตามกฎหมายเฉพาะ

รวมทงมอานาจวนจฉยชขาดหรอสงคารองคาขอทย นตอศาลฎกาตาม

กฎหมาย (พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 23) คาสงหรอคา

พพากษาของศาลฎกาเปนทสด (พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 23)

ศาลฎกา (ตอ)• องคคณะ : ศาลฎกามองคคณะพจารณาพพากษาคดประกอบดวยผ

พพากษาอยางนอย 3 คน (พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 27) แต

หากคดใดมปญหาสาคญ เมอประธานศาลฎกาเหนวาควรใหวนจฉยโดย

ทประชมใหญของศาลฎกา ประธานศาลฎกามอานาจสงใหนาปญหา

ดงกลาวเขาสการวนจฉยโดยทประชม ใหญ หรอเมอเปนกรณทม

กฎหมายบญญตเปนการเฉพาะวาใหคดเรองใดวนจฉย โดยทประชม

ใหญ (ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 140 วรรคสอง) ท

ประชมใหญศาลฎกาประกอบดวยผพพากษาศาลฎกาทกคนซงอยปฏบต

หนาทในวนทมการจดประชมใหญ แตทงนไมนอยกวากงหนงของจานวน

ผพพากษาศาลฎกาทงหมดองคคณะ

ศาลฎกา (ตอ)

• แผนก : ศาลฎกาม แผนกคดพเศษทงสน 11 แผนก เพอ

วนจฉยชขาดคดทอาศยความชานาญพเศษ มผพพากษาศาล

ฎกาประจาแผนก ๆ ละ ประมาณ 10 คน โดยแผนกคดพเศษ

ในศาลฎกาประกอบดวยแผนกคดทต งขนตามกฎหมาย 10

แผนก ไดแก

• 1. แผนกคดเยาวชนและครอบครว

• 2.แผนกคดแรงงาน

• 3.แผนกคดภาษอากร

ศาลฎกา (ตอ)

• 4.แผนกคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ

• 5.แผนกคดลมละลาย

• 6.แผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง

ศาลฎกา (ตอ)

• 7.แผนกคดพาณชยและเศรษฐกจ

• 8.แผนกคดสงแวดลอม

• 9.แผนกคดผบรโภค

• 10.แผนกคดเลอกตง

• 11.แผนกคดทศาลฎกาแบงเปนการ

ภายใน 1 แผนกคอ แผนกคดปกครอง

(ภายใน)

3. ศาลปกครอง

• ศาลปกครองมอานาจพจารณาพพากษา "คดปกครอง" ซง

ไดแก คดในลกษณะ ดงตอไปน

1. คดพพาทอนเนองมาจากการกระทาทางปกครอง

ฝายเดยว อนไดแก การใชอานาจทหนวยงานหรอเจาหนาท

ของรฐสามารถดาเนนการไดเองฝายเดยวโดยไมจาเปนตองให

เอกชนยนยอมเสยกอน ไมวาจะเปนการออกกฎ เชน

กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ระเบยบขอบงคบตางๆทมผล

บงคบเปนการทวไป หรอการออกคาสงทางปกครอง เชน

คาสงอนญาต อนมต คาสงแตงตง ฯลฯ

2. คดพพาทอนเนองมาจากสญญาทางปกครอง เชน

สญญาสมปทาน สญญาทหนวยงานของรฐจางใหเอกชนสราง

สะพาน สรางถนน

3. มาจากการกระทาละเมดทางปกครอง หรอความรบ

ผดอยางอนของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาท เชน

ทางราชการออกคาสงปดโรงงานและกอใหเกดความเสยหาย

แกเจาของโรงงาน หรอเจาหนาทละเลยหรอตอใบอนญาตให

ผประกอบการลาชาเกนสมควรจนเปนเหตใหผประกอบการ

ไดรบความเสยหาย

4. คดพพาทอนเนองมาจากการละเลยตอหนาทหรอ

ปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร เชน ในเรองทมกฎหมาย

กาหนดเวลาใหเจาหนาทตองดาเนนการใหเสรจภายใน 30 วน

หรอแมกระทงในเรองทกฎหมายไมไดกาหนดเวลาเอาไว แต

โดยปกตสามารถดาเนนการใหเสรจในระยะเวลาหนง แต

ปรากฏวาเจาหนาทไมไดดาเนนการใดๆจนเวลาลวงเลยไป

หลายเดอน

• 5. คดพพาททางปกครองอนๆ เชน คดทมกฎหมายกาหนดไว

โดยเฉพาะวาใหอยในเขตอานาจศาลปกครอง หรอให

หนวยงานทางปกครองตองฟองคดตอศาลเพอบงคบบคคลให

กระทาหรอละเวนกระทาการอยางหนงอยางใด คดปกครอง

เหลาน กฎหมายกาหนดวา ใหอยในอานาจพจารณาพพากษา

ของ ศาลปกครองชนตน

ศาลปกครอง ไดแก• 1.ศาลปกครองชนตน

• 1.1 ศาลปกครองกลาง : มอานาจพจารณาในกรงทพฯ

นครปฐม นนทบร ปทมธาน ราชบร สมทรปราการ

สมทรสงคราม และสมทรสาคร

• 1.2 ศาลปกครองภมภาค : มอานาจพจารณาตามเขตพนทท

กาหนด

• 2.ศาลปกครองสงสด มอยแหงเดยวทกรงเทพมหานคร ม

อานาจพจารณาคดทอทธรณมาจากศาลปกครองชนตน

4. ศาลทหาร

• มอานาจพจารณาพพากษาคดอาญาซงผกระทาผดเปนบคคลทอยใน

อานาจศาลทหารและคดอน(ม.228) ปกตกคอคดททหารประจาการถก

กลาวหาวากระทาผดอาญา ทงน ศาลทหารไมมอานาจพจารณาคด

แพง แมเปนคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญากตาม

• สรป..ถาเปนคดระหวางทหาร กไปขนศาลทหาร

• ถาเปนทหารไปทารายคนอน กไปขนศาลทหาร

• แตถาคนอนไปทารายทหาร ไมขนไปศาลทหาร แตจะขนศาล

ยตธรรม

ระบบการพจารณาคดของศาล

• 1.ระบบกลาวหา คอ ระบบทคความ (โจทก จาเลย

ทนายโจทก ทนายจาเลย) จะดาเนนเรองเองทงหมด

ตงแตการยนฟอง หาหลกฐาน ฯลฯ ศาลมหนาทรบฟง

และตดสน

• (ศาลยตธรรมไทยใชระบบกลาวหาในการพจารณาคด)

ระบบการพจารณาคดของศาล(ตอ)

• 2. ระบบไตสวน คอ ระบบทศาลจะเปนผเขาไปไขคด

หาประเดน หาพยาน สบคนเองโดยมคความเปนผชวย

ศาล

• (ศาลปกครองและศาลรฐธรรมนญไทยใชระบบไตสวนในการ

พจารณาคด)

กระบวนการยตธรรมทางแพง

โจทก ทนายความ

จาเลยศาล

(ผพพากษา)

ตดสนใหโจทกชนะคด

บงคบคดคดลมละลาย

คดแพงทวไป

เจาพนกงาน

พทกษทรพย

เจาพนกงาน

บงคบคด

กระบวนการยตธรรมทางอาญา

ผเสยหาย เจาหนาทตารวจ

จาเลยศาล

(ผพพากษา)

พนกงานอยการ

(เปนโจทกฟองคด)

ผตองหา

เจาหนาทราชทณฑ

แจงความรอง

ทกข

เจาพนกงาน

สบสวนสอบสวน

เจาพนกงานคมประพฤต

ถกพพากษาลงโทษ

คดตางๆ ในชนศาล

----คดมโนสาเร-----

------คดอทลม------

-คดไมมขอพพาท-

-คดไมมทนทรพย-

-------คดดา--------

-------คดแดง------

บรรณานกรมธนวา จลรจน พทธมลนประทป. (2555). คมอเตรยมสอบตรงคณะนตศาสตร

The Road To Raw เลม 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: เดอ จเร

ศาลรฐธรรมนญ.(ม.ป.ป.). อานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ. (online).

http://www.constitutionalcourt.or.th/index.php?option=com_content&vie

w=article&id=153%3A2009-10-14-03-47-

22&catid=77&Itemid=152&lang=th, 9 กนยายน 2555

ศาลยตธรรมไทย. (online). http://jinjutar-ff.blogspot.com/2010/08/blog-

post_9098.html,9 กนยายน 2555

krusutee.2553.ระบบศาลไทย. (online). http://krusutee.blogspot.com/2010/11/blog-

post_07.html , 9 กนยายน 2555