เลยงลก

ยงใหญศ.นพ.วจารณ พานช

เลยงลก

ยงใหญศ.นพ.วจารณ พานช

เลยงลกยงใหญ 1

ISBN 978-616-8000-15-1เจาของ มลนธสยามกมมาจลผเขยน ศ.นพ.วจารณพานชทปรกษา คณปยาภรณมณฑะจตรบรรณาธการ คณนาถชดาอนทรสอาด,คณรงนภาจนดาโสมออกแบบรปเลม บรษทอารแอลจกรปจ�ากดพมพโดย มลนธสยามกมมาจล ๑๙ถนนรชดาภเษกแขวงจตจกร เขตจตจกรกรงเทพฯ๑๐๙๐๐โทรศพท ๐๒๙๓๗๙๙๐๑-๗โทรสาร ๐๒๙๓๗๙๙๐๐เวบไซต www.scbfoundation.comพมพครงท ๑ ธนวาคม๒๕๕๙จ�านวน ๕,๐๐๐เลมพมพท บรษทเอส.อาร.พรนตงแมสโปรดกสจ�ากดราคา ๑๒๐บาท

เลยงลก

ยงใหญศ.นพ.วจารณ พานช

เลยงลกยงใหญ2

หนงสอเลยงลกยงใหญ เลมนเสนอความรความเขาใจวธพฒนาเดกจากผลงานวจยสมยใหม ทเปลยนแปลงความเชอเดมๆ หรอเสนอ มมมองใหม โดยรวบรวมจากบนทกทลงในบลอกGotoknow.orgระหวาง วนท ๑๐มถนายน๒๕๕๙ ถงวนท ๑๑พฤศจกายน๒๕๕๙ โดยอานตนฉบบในบลอกไดท https://www.gotoknow.org/posts/tags/ เลยงลกยงใหญโดยทขอเขยนสวนใหญไดจากการตความหนงสอRaiseGreatKids:HowtoHelpThemThrive inSchoolandLifeซงเปนหนงสอชดรวบรวมบทความเดนจากนตยสาร Scientific American Mindหนงสอเลมนเพงออกจ�าหนายในเดอนพฤษภาคม๒๕๕๙

สาระส�าคญของหนงสอเลยงลกยงใหญ คอมความรเรองพฒนาการเดกเพมขนอยางมากมายจากความกาวหนาของการวจยดานการท�างานของสมองและดานจตวทยาการเรยนร ท�าใหเขาใจวาเดกเกดมาพรอม กบศกยภาพในการเรยนรและพฒนามากกวาทเราคด หรอกลาวไดวามนษยเกดมาพรอมทจะพฒนาสชวตทยงใหญได หากไดรบการดแลเพอเสรมฐานการพฒนาสมองอยางถกตอง

ชวตทประสบความส�าเรจ ไมไดขนอยกบพนฐานแตก�าเนด ทเกด มาพรอมกบสมองดหรอหวดเทานน ทส�าคญหรอมผลตอความส�าเรจในชวตของแตละคนมากยงกวาคอการฝกฝนเรยนรในชวงทเปนเดกหนงสอ เลมนเสนอนยาม “สมองด” ใหม วาเกดจากสองปจจยประกอบกน คอ ปจจยทางชววทยาทไดรบพนธกรรมสมองดมาจากพอแมกบปจจยดาน

ค�ำน�ำผเขยน

เลยงลกยงใหญ 3

การเลยงดทถกตองตามทเสนอในหนงสอเลมนดงนนตามนยามใหมนเดกทเกดมาเกอบทกคนสามารถบรรลความเปนคน “สมองด” และ ประสบความส�าเรจยงใหญในชวตไดคนทพนธกรรมดานสมองธรรมดาๆกสามารถเปนคน “สมองด” เปนพเศษในบางดานได โดยผานการเลยงด ปพนฐานสมองอยางถกตองและการฝกฝนเคยวกร�าอยางเอาจรงเอาจงในดานนนๆดงในบทท๒๑และ๒๒

ชวงชวตทสมองมการเปลยนแปลงใหญคอชวงทารก ชวงเดกเลกกบชวงวยร น นคอหนาตางแหงโอกาสเลยงลก หรอดแลเดกสชวตท ประสบความส�าเรจยงใหญ หรอหลกเลยงความพลาดพลงสทางเสอมความรทางชววทยาและจตวทยาสมยใหม ชวยไขประตสแนวทางหรอ วธการทชดเจนตามทเสนอในหนงสอเลมน

ในเดกทเกดมามจดออนในสมอง ความร สมยใหมกเรมเปด ชองทางการชวยใหเดกเหลานเตบโตเปนคนปกต หรอเกอบปกตได ดงตวอยางในบทท๓,๑๑,๑๒และ๑๓และในทางตรงกนขามคนท เกดมาสมองดแตก�าเนดหรอสมองปกต กอาจเผชญสภาพแวดลอมหลงเกดทท�าลายสมองอนสดวเศษนน ภยนตรายนมมากมาย ดงตวอยาง ในบทท๒,๑๖และ๑๙โดยทเรองราวในบทท๒นาจะเปนขอเตอนใจ พอแมและครวาอยาท�าลายเดกฉลาดโดยชมความฉลาดของเขา

เลยงลกยงใหญ ไมใชแคเปาหมายความส�าเรจเพอผลประโยชนของตนเองเทานน คนยงใหญในทน คอคนทไดพฒนามตของความ เปนมนษยอยางรอบดานทงดานจตใจดานทกษะตางๆและดานความรใหเปนคนทเหนแกคนอนเปนเหนแกสวนรวมเปนเขาใจความรสกนกคดของผอน และมความมนใจตนเอง ควบคไปกบความออนนอมถอมตน

เลยงลกยงใหญ4

มทกษะชวตรอบดาน โดยเฉพาะทกษะในการควบคมตนเองทกษะแหงศตวรรษท๒๑ทกษะการท�ามาหากนหรอทกษะวชาชพ รวมทงทกษะ การเรยนรตลอดชวต คนยงใหญในความหมายของหนงสอเลมน คอคน ทเหนแกประโยชนของเพอนมนษยมากกวาประโยชนสวนตน

ผมขอขอบคณทมงานของมลนธสยามกมมาจล ทเหนคณคาของหนงสอเลมน และด�าเนนการจดพมพ เผยแพร เพอประโยชนสาธารณะอยางกวางขวาง ขอผลบญกศลน จงบนดาลใหทกทานทชวยกนจดท�าหนงสอเลมนมความอมเอมใจและมความสขชวกาลนาน

วจารณ พานช๒ พฤศจกายน ๒๕๕๙

เลยงลกยงใหญ 5

นตยสารScientificAmericanMind,SpecialCollector’sEdition,RaiseGreatKids,HowtoHelpThemThriveinSchoolandLifeซง เปนฉบบพเศษsummer๒๐๑๖เลมนเปนปรากฏการณประจ�าปเปนหนงสอทมผอานและกลาวขวญถงทวโลกเปนโชคลวนๆทผมเดนผานแผงหนงสอในสนามบนแหงหนงวนทยงมเหลออย จงซอมาดวยราคา๖๗๕บาท(อยางไรกตามโชคมใชอะไรทเกดขนลอยๆ เกดขนเพราะนสยตองแวะ แผงหนงสอตางประเทศดวย)

เขาใจวาณเวลานไมมขายแลวแตหาอานไดออนไลนฟร

เปนหนงสอททรงคณคา เพราะไดรวบรวมความกาวหนาทางวทยาศาสตรสมยใหมทว าดวยพฒนาการเดก โดยเฉพาะอยางยงพฒนาการทางสมองของเดกในแงมมตางๆ เขามาไวดวยกน ตงแต การเลยง วธเลยง การเรยน การสอน การเรยนร การสอบ การเลน การกระตนพฒนาการตงแตแรกเกดจนถงวยรนแลวปดทายดวยความทาทายยงใหญแหงศตวรรษคอการมาถงของยคไอท

เวลาอานหนงสอเช นน มเรองทเราควรตงค�าถามเสมอ คอ สถาบนอะไรเปนผผลต เชอถอไดหรอไม เมออานไปทละบท เราควร ตงค�าถามอกวาใครเขยนเชอถอไดหรอไมมากไปกวานเมอผเขยนอางองงานวจยใดๆ เราควรตงค�าถามตอไปอกวางานวจยทยกมาอางนนเชอถอไดหรอไม

ค�ำนยม๑

เลยงลกยงใหญ6

กลาวเฉพาะงานวจยทยกมาอางอง ผ เขยนไดใหรายชอไวใน ตอนทายบางสวน รวมทงขอแนะน�าใหอานเพมเตม ผสนใจเปนพเศษ ควรสามารถหาอานเพมเตมไดอก

จะเหนวานมใชหนงสออานเลนธรรมดาแตตองการความสามารถในการอานและดกวานนคอความสามารถในการตความตามดวยการ เปดชองใหถกเถยงไดอกดวย

นนคอสงทอาจารยวจารณ คอ ศาสตราจารยนายแพทยวจารณ พานชกรณาท�าใหแกเราคออานใหตความใหและตพมพใหหลงจากนจงเปนหนาทของผสนใจคอนกการศกษาพอแมครทจะอานอยางตงใจตงค�าถาม และหากสงสยอะไร ดทสดคอทดลองปฏบต ทงหมดนคอกระบวนการเรยนรของสงคม

หนงสอเลมนมขอดทสดคอการสรปงานวจยดานสมองทส�าคญ ในระยะหลงๆเขามาไวดวยกนเพอยนยนหรอหกลางความรความเขาใจเกยวกบพฒนาการเดกและกระบวนการเรยนรทเรามมานานหนงศตวรรษอะไรทเราเคยม แตสมมตฐานบดนเรามหลกฐานทางชววทยา หรอววฒนาการมายนยนอะไรทเราเคยเชอตามกนมาจนไมรวาเอกสารชนตนอยทไหนกนแนกจะไดหลกฐานในการหกลางทงเสยท

SigmundFreud(๑๘๕๖-๑๙๓๙),JeanPiaget(๑๘๙๖-๑๙๘๐), LevVygotsky(๑๘๙๖-๑๙๓๔),MargaretMahler(๑๘๙๗-๑๙๘๕),Erik H.Erikson(๑๙๐๒-๑๙๙๔),LawrenceKohlberg(๑๙๒๗-๑๙๘๗)บคคลส�าคญ๖คนมทงจากโลกเสรและหลงมานเหลกคอผวางรากฐาน วชาการงานพฒนาการเดกตงแตตนศตวรรษท ๒๐จนถงทกวนน แมวา หนงรอยปทผานมาจะถกทาทายและหกลางมากเพยงใด แตสถาบน

เลยงลกยงใหญ 7

การศกษาทวโลกและต�าราทกเลมกยงคงใชงานวจยและการสงเกตของบคคลเหลานเปนฐานบางเรองททานเหลานเขยนไวถกหกลางเรยบรอยแตสวนใหญทเหลออยยงคงใชอางองทวไป

บคคลทยงใหญทสดยอมถกทาทายมากทสดปรมาจารยสองคน ท ถกทาทายตลอดเวลาคอ ซกมนด ฟรอยด และ ฌอง เปยเจต จตวเคราะหของฟรอยดเปนเรองลกลบทไมไดรบการเชอถอในชมชนวชาการจ�านวนหนง แตส�าหรบผใฝรจตวเคราะหและไดดผปวยจตเวช อยางตงใจเปนเวลานานยอมพบวาเขาถกมากกวาผด และทจรงแลว เขาถกบอยมากทฤษฎพฒนาการดานCognition ของเปยเจตกเชนกน เปยเจตถกตอวามากทสดคอความคดทวาเดกเลกไมมเหตผลซงเปนค�าถกเถยงทใชคนละภาษาเสยมาก เพยเจตมไดใชค�าวาเหตผลตงแตแรก อยแลว เขาใชค�าวา Logic ซงค�าไทยทใกลเคยงมากทสดนาจะเปน ค�าวาตรรกะ

ในบทท๔How tobuild abetter learner เขยนโดยGarySti เขาเขยนวางานวจยทท�าโดยStanislasDehaene นกวทยาศาสตรดาน สมองทสถาบนสขภาพและการแพทยแหงชาตฝรงเศสไดแสดงผลลพธท ขดแยงกบงานของเพยเจตทบอกวาสมองของเดกเหมอนกระดานชนวนทวางเปลา(คอBlankSlateค�าลาตนวาTabulaRasa)ส�านวนไทยวาเดกเปรยบเหมอนผาขาวกลาวคองานวจยสมยใหมอางวาเดกทารกเกดมา พรอมดวย“NumberSense”ชดหนงตางจากทเพยเจตเขยนไววากวาเดกจะรจ�านวนนบไดเมอรบรวาวตถมจรงและคงทคอ“ObjectPermanence”(อนทจรงผมกไมทราบเหมอนกนวาแผนกระดานทโรมนใชเขยนนน เหมอนกระดานชนวนบานเราหรอเปลา)

เลยงลกยงใหญ8

StanislasDehaeneคอผเขยนหนงสอReading in theBrain, TheNewScienceofHowWeReadและหนงสอTheNumberSenseซงเปนหนงสอทยอดเยยมมาก สรางความเขาใจเรองกลไกการอานและการค�านวณของสมองมนษยอยางลกซงอกทงมขอเสนอทางนโยบายตอผก�าหนดนโยบายการศกษาในตอนทาย รวมทงกลวธในการแกไขความบกพรองดานการเรยนร

อยางไรกตาม เปนไปดงทผมไดเขยนไวในตอนตนและทอาจารยวจารณไดเขยนไวในตอนทาย วาเราควรตงขอสงสยตอเรองทอานดวยรวมทงเครองมอกระตนพฒนาการตางๆนานาทอางวาใชไดผลดกบเดก ทพฒนาการลาชา โดยเฉพาะอยางยงทอางวาใชไดผลดกบเดกทไมม อะไรลาชาเพราะสนคาหลายชนดเปนไปตามกลไกตลาดมากกวาทจะมหลกฐานทางวชาการทชดเจน

นคอหนงสอทพลาดไมได ไมวาทานจะอานตนฉบบหรออานฉบบ ทถออยนดวยจะมขอสรปทชดเจนและงายตอการท�าความเขาใจมากมายใหไดใชประโยชนทนทโดยเรมตงแต“กระบวนทศนพฒนา”ในบทท๒ไปจนถงความรความเขาใจเกยวกบPruning,Demyelinization,PrefrontalCortexและตามดวยExecutiveFunctionในตอนทาย

ลงมออานแลวลงมอท�า

นพ.ประเสรฐ ผลตผลการพมพ ๒๗ ตลาคม ๒๕๕๙

เลยงลกยงใหญ 9

อยากงวลไปเลยเรองนงานเดกๆงายๆมอชนนแลว

เมอไหรจะโตสกทท�าตวเปนเดกไรเดยงสาอยได

ส�านวนพดดงกลาวน บงบอกวา ผใหญมองเดกโดยเชอวาเดก เปนคนตวเลกๆ ไมร ไมคดอะไรมากนกท�าอะไรไปตามยถากรรม เดกเปรยบเหมอนผาขาวผใหญจะเตมสอะไรกไดความเชอเชนนอาจจะจรงหรอไมนาจะจรงหรอบางสวนไมจรง

หนงสอ “เลยงลกยงใหญ” น ศาสตราจารยนายแพทยวจารณ พานชเกบความสาระส�าคญจากหนงสอรวมบทความเรองRaiseGreatKids :How toHelp ThemThrive in School and Life โดยผเขยน หลายคนในนตยสารScientificAmericanMindฉบบทเพงออกจ�าหนายเมอเดอนพฤษภาคม๒๕๕๙นเอง ผเขยนสวนใหญเปนนกจตวทยา มฐานคดและมมมองทางวทยาศาสตรในสงคมอเมรกน จงนายนดท ศ.นพ.วจารณมไดแปลออกมาตรงๆ ทงหมด เพยงเกบใจความส�าคญ และเพมเตมความคดเหนของทานเองลงไปบาง ซงชวยกระตนผอาน ใหคดตอและน�าไปใชปฏบตตามบรบทของตน

ค�าวา “ยงใหญ” ขยายค�า “ลกหรอเดก” กได หรอขยายความ ส�าคญของ “การอบรมเลยงดเดก” ดวยกได วลทขยายตอไปกเนนวา ผใหญจะชวยเหลอเดกใหเผชญ ผจญเรยนรในชวตและในวยเรยนได

ค�ำนยม๒

เลยงลกยงใหญ10

อยางไรแตละบทความทง๒๒ เรอง ไดน�าเสนอวธการและแนวคดการเลยงดลกทงทางดานการพฒนาความฉลาดบทบาทของพอแม ความเขาใจเดกทงพฒนาการทางกาย จตใจ เจตคต พฤตกรรมทางสงคม การเรยนร บทบาทของครทตองสงเกต เอาใจใสนกเรยนอยางใกลชดนอกจากนน ทดฉนสนใจเปนพเศษ และแนะน�าใหผ อานจบประเดน คดตอคอขอสงเกตของศ.นพ.วจารณในบทตางๆและบทสดทาย(บทท ๒๒และ๒๓)ทสรปไดสวยตรงใจทเดยว

ผใหญมกเขาใจวาเดกไมรอะไรแทจรงแลวทารกเดกเลกคดและเขาใจธรรมชาตรอบตว และคนรอบขางอยตลอดเวลา การทเดกอยกบ พอแมพนอง ไดเหนตนไม ดอกไม ไดยนเสยงนกรอง เสยงเพลงกลอมพฤตกรรมทนมนวลของผใหญ หรอความกาวราวของบางคน สงเหลาน มผลตอความคดจตใจอารมณและพฤตกรรมของเดกอยเสมอ

ตวอยางประเดนทนาสนใจจากหนงสอเลมนมอยมาก เชนบททวาการเลยงลกใหฉลาด การมพรสวรรค และการฝกใหลกเกดพรแสวงCarolDweck(ผเสนอเรองกรอบตดยด :FixedMindsetและกรอบคดเตบโต :GrowthMindset) ไดเขยนวา การกลาวชมเชยเดกทฉลาดเกงมากเกนไปนนผใหญควรระวงเพราะเดกจะเกดปมเของวาตนเองฉลาดผดพลาดไมไดขาดโอกาสทจะพฒนาตนเองเมอใดทประสบความลมเหลวกจะผดหวงมากผใหญควรชมความอดทนความพยายามแกไขขอบกพรองในกระบวนการท�างานควบคไปกบการชมผลงานดวยทกคนทมจดแขงและจดออนในการพฒนา

หลายบทความ เสนอแนวคดในเรองการพฒนาพลงสมอง การวเคราะหกลไกการท�างานของสมอง มประเดนหนงทดฉนตองคดตอไป คอการเขยนถงความเขาใจผดเรองสมองกบการเรยนร การสรปเรอง

เลยงลกยงใหญ 11

สมองซกซายกบสมองซกขวาการเรยนภาษาแรก ลลาการใชภาษาของเดกชายและเดกหญง เปนตน การเสนอมมมองใหมทางวทยาศาสตร เกยวกบการพฒนาความเกงของเดกแมจะไดทดลองและพสจนแลวดฉนคดวาคงตองไดศกษาวจยตอไปอาจเชอสวนหนงแตยงฟนธงไมได

ขอเตอนใจทดอกประการหนงคอจากหนงสอนผใหญอยาหกโหมและโลภความฉลาดทมเทใหเดกมากเกนไป เดกแตละคนมความสามารถไมเทากน เดกจ�านวนหนงอาจมความบกพรองดานใดดานหนง ถาได ฝกสมองคดกรอง เตมเตมตงแตเลกกจะสามารถแกปญหาไดตองระวงการเปนเหยอธรกจทขายบรการและชดฝกสมอง

การใหเดกมโอกาสเลนอยางเสรไดลองผดลองถกเรยนรเองกชวยใหเดกไดผอนคลายเกดประสบการณจรงคดสรางสรรคไดการเลนกเปนการเรยนรทดอยางหนง ผใหญไมควรเขมงวดเกนไป ใหเรยนแตหนงสอ วดความเกงทคะแนนสอบหนงสอนผเขยนเนนวาความเครยดและความวตกกงวลของพอ-แม-ลกเปนอปสรรคอยางหนงของการเรยนร

บทบาทของพอแมทดกมสวนส�าคญความสมพนธทใกลชดความอบอนใจชวยใหเดกทกวยมความสขพฤตกรรมของลกทแสดงออกหาก มสงใดทบกพรองผดปกต ถาผใหญใชเวลา อดทนฝกใหเดกไดเผชญ รวมกนแกไขสภาพทกอยางในการอยรวมกนกจะมความสขได

ตงแตบทท ๑๕ เปนตนไปผเขยนบทความจะเนนเรองการเลยงดเดกวยรนและกลาวถงExecutiveFunctionหนาทของสมองในสวนของการคดจนตนาการความฉลาดทางสงคมการควบคมอารมณความรสกและความยดหยนในการท�างานของสมอง ผอานทสนใจเรองน สามารถศกษารายละเอยดของการฝกทกษะสมองในแนวคดใหมนไดตอไป

เลยงลกยงใหญ12

เดกวยรนทเปนคนรนใหมในปจจบนมวถชวตทแตกตางจากชวต วยรนของพอ-แม-คร-อาจารยอยางมากเขาตองเผชญกบความเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสงแวดลอมทงทางธรรมชาตและเทคโนโลย เขาอยในสงคมทตองแขงขน เปาหมายชวตทเนนการไดวตถ ขาดการแบงปน ผลสมฤทธของงานอยทตวเลขเฉลยกอนการชนชมทางจตใจกระบวนการเรยนรส�าหรบคนรนใหม จงตองสรางความสามารถในการร คดการปรบตว เรยนรจากประสบการณการท�างานฝกควบคมตนเองความฉลาด ทางสงคม เพอความคลองตว ซงแตละเรองมการฝกทกษะ เพอพฒนา ทงสมองสมองมอและจตใจ

บทท ๒๒ และบทท ๒๓ เปนบทสรปทเนนความเชอมโยงของ หลกทกษะองครวมของสมอง กบกรอบคดในการพฒนาเดกใหเตบโตมความส�าเรจในชวตทาทายใหผใหญตองเปลยนกรอบคด(Mindset)ของตน โดยปรบการการEF กบกรอบคดใหมทสอดคลองกบพฒนาการของ เดกของเราขอความทดฉนตดใจมากคอ

“. . .มนษย ทกคนมพรสวรรค คอมสมองทพร อมจะพฒนาเปลยนแปลงจนเกดความสามารถพเศษดานใดดานหนงไดพรสวรรคอยทธรรมชาตของสมองมนษย แตจะเกดผลสความสามารถพเศษหรอไม อยทการฝกฝนและสภาพแวดลอม(พรแสวงอยางมานะพยายาม-สมน)เปนการตความพรสวรรคจากกระบวนทศนพฒนา...”

ดฉนเกบความรจากหนงสอเลมน จากบทสรปในบทท ๒๓ ไว ศกษาคนควาตอไปทงในเรอง EFและเรองกรอบคดตดยด - กรอบคดเตบโตเปนการเรยนรทมประโยชนอยางยง

เลยงลกยงใหญ 13

การเขยนค�านยมในเลมน เปนการเขยนจากผลการเกบความ ยกก�าลงสองกลาวคอศ.นพ.วจารณเกบความจากหนงสอพรอมทงเสนอแนวคดของตนเองไปดวยแลวอาจารยสมนกเกบความจากblog ของ ศ.นพ.วจารณและเขยนแนวคดตนเองประกอบไปดวยเชนกน

ดฉนขอแสดงความชนชมศ.นพ.วจารณพานช ทไดเปนผน�าทางความร ความคดทางการศกษาตลอดมา ขอบคณมลนธสยามกมมาจล ทใหโอกาสดฉนไดเรยนร การปฏบตจรงทางการเผยแพรความคดใหมทางการศกษาอยเสมอกอนจบค�านยมดฉนขอฝากกลอนแปลบทกวของกาเบรยลมสตรลกวชาวชลผไดรบรางวลโนเบลดงน

เราส�านกความผดมากครง ความพลาดพลงพานพบมาหลายหนแตบาปอนมหนตโทษของผคน คอทงเดกตองผจญความเดยวดายอกเมนผานธารทองของชวต ทกสงสทธปรารถนาวญญาณหมายเราอาจคอยเวลาเฝาทาทาย แตเดกสายเกนนกจกรอไวทกเวลากอรางและเลอดเนอ จตส�านกโอบเออเพอเตบใหญส�าหรบเดกมอาจรอ“วนตอไป” ชอเดกไซรแมนมนคอ“วนน”

สมน อมรววฒน

เลยงลกยงใหญ14

ชอหนงสอเลมนสะดดตาและอาจสอไดทงสองนยยะคอทงการเลยงลก (รวมทงลกศษย) เปนงานทยงใหญ หรอ ลก (ศษย) ทสดยอด ตามชอเดมในภาษาองกฤษคอ RaiseGreat Kids ซงเปนงานททาน อาจารยหมอวจารณไดรวบรวมจากการถอดความและตความมาจากหนงสอRaiseGreatKids :How toHelp ThemThrive in School AndLifeซงเปนหนงสอชดรวบรวมบทความเดนจากนตยสารScientificAmericanMindและบนทกไวในBlogของทานในเวบไซตhttp://www.gotoknow.org เนอหาภายในททานน�าเสนอสามารถครอบคลมทงสอง นยยะขางตนไดจรงและนเปนสดยอดปรารถนาของพอแมคร อาจารย ทงหลายทงการจะเปนมอปนทดทสดและไดผลลพธคอลก(ศษย)เตบโตเรยนรและพฒนาไปเปนกลยาณชนมสตปญญาความร ความสามารถ มสมรรถนะและทกษะในการใชชวตอยางมคณภาพและมความสข

หนงสอเลมนจงเปรยบเสมอนแผนทหรอคมอรวบรวมเอาแหลงทมาและสาระอนควรรในการทพอแมครอาจารยจะเขาใจและบรรลถงบทบาทขนสดยอดของตนเอง เพราะทานอาจารยคณหมอวจารณ โดยสวนตว ทานเองไดใชความพยายามพากเพยรตดตามสอดสองในแหลงความรทกหนทกแหง ทงในอดตปจจบน ทไมวาผร ผเชยวชาญ นกวจยนนๆ จะอยทไหนในโลก ซงไดเผยแพร บอกกลาวไวซงวธการตางๆ ทไดท�า การคนควา วจยทดลอง วดและประเมนผลแลว ไมวาจะรบประกนผล ไดมากนอยเพยงใดกตามทานไดตดตามอาน วเคราะห และกลนกรอง มาเปนล�าดบ จงไมนาแปลกใจททานสามารถใหมมมองและการตความ

ค�ำนยม๓

เลยงลกยงใหญ 15

ใหอรรถาธบาย วพากษตอความร นนๆ ไวดวยอยางลกซง อนเปน ประโยชนแกผ อานไดอยางแยบยล รวมทงแนะน�าแหลงคนควาไว ครบถวนในแตละบท

การคดเลอกแหลง/สาระความรในเลมนเปนเครองพสจนวาผเขยนก�าลงเอาใจใสตอเรองภาวะการเรยนร ทดทสดในโลกทมนษยทกคน พงไดรบ และปรารถนาทจะเหนการพฒนาเดกไทย ไมวาจะเปนทบาน หรอทโรงเรยนเปนไปบนฐานความรทจะสรางการเปลยนแปลงเชงคณภาพภายในของผเรยนไดโดยมการเรยงล�าดบตงแต

บทท๑)ทารกนกคดและนกวทยาศาสตร ซงทานก�าลงบอกวา อยาประมาทเดกเลกๆ วาไมรไมเขาใจเทาทนผใหญ ในชวงวยนสมอง ก�าลงพฒนาเตบโตอยางรวดเรวเพอความอยรอดของชวต ทดออนแอ และตองพงพาผใหญมากทกๆปจจยรอบตวจงสามารถกระตนการรบรของทารกไดมากกวาทเราคดแมแตการพฒนาสมองสวนหนาทควบคมพฤตกรรมใหเหมาะสม(EffectiveFunction)

บทท๒) เคลดลบในการเลยงเดกฉลาดขนอยกบการชมอยางฉลาดทจะชวยกระตนความพยายามและอดทนแกไข ไมทอแทแมผดพลาด ซงกคอเสรมGritและกระบวนการของGrowthMindsetนนเอง

บทท๓)บรหารสมอง พฒนาความฉลาด เพราะความรใหมๆ ทยนยนวาสมองพฒนาได มไดหยดนงเพยงเทาใดเทานน หรอในแนวอจฉรยะสรางไดดวยมผคดคนเครองมอฝกหลากหลายชนดแมแตภาษา เดกกสามารถเรยนไปพรอมๆ กนไดมากกวาหนงภาษาอาจารยเตอนไววาเดกตองการเรยนรและการพฒนาทสมบรณรอบดาน เดกอาจจะปกตด แตระบบการศกษาอาจท�าใหโง(หรอไม)กได

เลยงลกยงใหญ16

บทท๔)การฝกสมองส�าหรบเดกทมปญหาการเรยนร

บทท๕)การถอนพษตอการเรยนร เชนความเครยดในเดกเปนผลมาจากครอบครวหากพอแมรจกใชการเสรมความเขมแขงโดยเปดโอกาสใหลกไดชวยตนเองหรอในทางกลบกนวธการสอนแนวใหมๆในโรงเรยนไดรบการเสนอไวมาก ครกสามารถน�ามาใชเพอลดความเครยดของ ผเรยนได

บทท๖)การทดสอบทด จะเปนกระบวนการหนนเสรมการเรยนรเชนการสอบยอยบอยๆ ทเปนแนวทบทวนความร หรอการตงค�าถามท คดวเคราะหอยางลกซง และการเฉลยหรอใหค�าแนะน�าปอนกลบทนท จะชวยใหผเรยนมระบบการสะทอนผลการเรยนดวยตนเองและสามารถปรบดแลวธเรยนของตนได

บทท๗)การสบสนเรองการระบสหรอจ�านวน ซงอาจมเหตมาจากภาษาดงนนการเรยนรภาษาทด คงตองสงเกตทความรบรของเดกเปนส�าคญมากกวาไวยากรณ

บทท๘)เลนเพอชวต เนนการเลนอสระ ไมขนอยกบกตกาเพอพฒนาทกษะในการปรบตวทางสงคมทกษะการจดการความเครยดทกษะความคดและปญญา เรองนอาจารยเทยบกบคนในยคกอนดจะมโอกาสมากกวาเดกยคนหรอไม

บทท๙)เคลดลบของการเปนพอแมทด ทพรอมมอบความรกท ถกทางดวยการจดการความเครยดทตนเองเสยกอนและการรกษาความ สมพนธทดของพอแม เทานกแทบไมตองไปท�าอะไรกบลกใหมาก แลวธรรมชาตของเขาจะผลกดนการเรยนรไปไดอยางราบรนมากกวา

เลยงลกยงใหญ 17

บทท๑๐,๑๑,๑๒,๑๓)วธเลยงลกทมความผดปกตทางพฤตกรรม การชวยเหลอเดกออทสตก การแกโรควตกกงวลในเดก และอาการใบ เฉพาะกจของเดกซงประกอบดวยวธทใชการปรบปฏสมพนธของพอแม/ ผดแลเดกฟงเดกและสงเกตพฤตกรรมเขาสอสารเชงบวกทงค�าพดทาทและอารมณทนง ไมตองเอาใจใสกบพฤตกรรมไมดใหมาก แตชนชมพฤตกรรมทด การกลาทจะบอดกลาวแกลกตรงๆ วาควรท�าอะไรมากกวาการหามท�าอะไรฝกการเผชญปญหาทางอารมณมากกวาทจะหลกเลยงหรอปกปอง เพอสรางพฤตกรรมทไปกระตนโครงสรางทางสมอง แบบ หนามยอกเอาหนามบง เปนตน นอกจากนปจจบนยงมการคดคนการ รกษาดวยยาStemCell และแมแตการเปลยนโครงสรางของยนบางตว ซงเปนความกาวหนาทางวทยาศาสตรการแพทย

บทท๑๔)การทพอแมหยารางจะมผลรายตอเดกและจะกลายเปนปญหาทางพฤตกรรม

บทท๑๕,๑๖)วยรนสมองวยรนสดวเศษอยาใหยาเสพตดท�าลายสมองสดวเศษน เพราะสมองในวยนก�าลงมความกลาสง (ลมบก) ใน ขณะทสมองสวนหนาทพฒนาการยบยงชงใจอาจจะโตชากวา แตนนก เปนไปเพอเปดโอกาสการเปลยนแปลงการเชอมตอใยประสาทไดดทสด(Plasticity) จะเกดใยประสาทมากเปนพเศษในสมองสวนทชวยการใครครวญการตดสนใจการปฏสมพนธกบผอนและการวางแผนระยะยาวเพอเตรยมตวเปนผใหญ แตหากกอาจเสยงตอการถกท�าลาย เชนการ เสพยาเสพตดแอลกอฮอล หรอแมแตการเสพความรนแรงอนๆ เพราะ จะแรงกวาเปนหลายเทาทวคณ

สมองวยรนเปน“สงกอสรางทอยระหวางสราง”(ผใหญตองอดทนรอใหเสรจ)การรจกธรรมชาตการเตบโตทางสมองของวยรนจะชวยใหพอแม

เลยงลกยงใหญ18

และครวางใจไดเหมาะสมกบพฤตกรรมและการสงเสรมในทางททาทายเขาได

บทท๑๗)บทบาทของพอหลกฐานการวจยชวาการขาดพอท�าใหเกดผลทางใจตอเดกผ หญงโดยไมร ตว คอการรบเรงการเจรญพนธ สวนการทดลองอนๆ เรมชใหเหนวาบทบาทพอนนส�าคญกวาทเราคด ตองเขาไปอานในงานวจยนนๆตอไป

นอกจากนยงมบทความท๑๘)วาดวยเรอง“ดานบวกของแรงกดดนจากเพอน” ซงมผลมากตอเดกวยรน แมพอแมจะหวงใยลกวยรนแตก ไมควรปกปองมากเกนไป เพราะจะท�าใหเขาขาดโอกาสพฒนาสมอง หลายสวนดงททานไดกลาวถงผลการวจยหลายชนทพบการพฒนาทเกดจากปฏสมพนธกบเพอนมากกวาการท�า/หรอการเลนอยคนเดยว และ งานวจยนไดน�าไปสชองทางการพฒนาการเรยนรทไดผลส�าหรบวยรน ดวยการน�าเสนอผานเรองราวทางสงคมการท�างานเปนทมการแลกเปลยนชวยเหลอกนและกนการสอนผอนเปนตน

สวนบทท ๑๙) วาดวยอทธพลของเครองมอสอสารสมยใหม ซง เปนเรองวตกกงวลของพอแมยคนมากเปนอนดบหนงกวาได ลองเรยนร แงมมการวจยศกษาเรองเหลานดงททานน�ามาเรยบเรยงไวทกทานอาจจะเบาใจและมทาทวนจฉยตอลกอยางถกตองมากขน

บทท๒๐)เปนบทททานอาจารยหมอเขยนเพมเตมนอกเหนอไปจากในหนงสอRaiseGreatKidsคอการชวนเดกท�างานสรางสรรคและงานรบใชผอน ดวยทานเหนวานคอกศโลบายการเรยนรทดทสดอยางหนง และหากเปนการรวมงานเปนทมและไดชวยกนแกไขปญหาทยากๆและมผลตอผคนในสงคมดวยแลว เดกๆจะพฒนาความตระหนกรในคณคาของตนเองและผอนไปพรอมๆกน

เลยงลกยงใหญ 19

บทท ๒๑) เปนเรองการฝกควบคมใจและพฤตกรรมของตนเอง เปนอกหนงสมรรถนะทผ ใหญปรารถนาจะใหลกหลานเตบโตไปบน ความมนคงเชนน ในเรองนมชดความร ทก�าลงกลาวขวญกนมากคอ การพฒนาสมองทดแลExecutiveFunction(EF)และSelfRegulationเชนเดยวกนชดความรเรองGrowthMindset

ในบทท ๒๒) คอกระบวนทศนพฒนา ซงดเหมอนจะเปนหลก ประกนความส�าเรจในการงานและการด�ารงชวตทน าเชอถอทสด โดยเฉพาะเรองหลงน ดวยเพราะยากทใครจะปฏเสธพลงแหงความมงมนบากบน ตอเนอง ไมทอถอยพรอมเผชญปญหาเพอแกไข และไปบรรลผลลพธทดทสดซงนาจะยงยนกวาการมพรสวรรคแตทอดธระ

ในบทสดทายท๒๓)ทานอาจารยไดสรปถงการเขาใจเปาหมายของการเลยงดเดกเสยใหม คอเปนการปพนฐานใหเดกเปนคนทมสมองด(พฒนาได ใหม EF&Self Regulation) ดงนนบทบาทของพอแมและ แมแตครอาจารยจงตองเปลยนไปปรบทตนเองเปนเบองตน ซงจะม ความส�าคญและมอทธพลตอเปาหมายดงกลาวสงมาก “คอการทลกจะ มความสามารถในการเรยนรตลอดชวต มชวตรวมกบผอนอยางราบรน และมประโยชนตอสงคม”

ประเดนทอยากสะทอนจากความรสกในการอานหนงสอเลมน และสะดดใจ กคอบรรดาอปสรรคความยากของการเลยงด พฒนาเดกเยาวชนทงหลายนนมไดอยทเขาเหลานนแมมอาการหรอความผดปกตทางการเรยนรบางประการกตาม เพราะธรรมชาตการเรยนรของมนษยพรอมอย ดวยกลไกการท�างานอนวจตรพสดารของสมองมนษยเปนเครองสนบสนนรองรบอยแลว เกนกวาทเราจะจนตนาการได รออยแตเพยง การเชอมตอวงจรเหลานนจากความรกความสนบสนนชวยเหลอทพอดๆ

เลยงลกยงใหญ20

จากกลยาณมตรชนเลศ คอ บพการ และครอาจารยทงหลายนนแหละ เปนเหตปจจยททรงอานภาพมากทสด เทาทผซงรกและหวงดจะพงมให แกเดกและเยาวชนไทยทกคน ไดมโอกาสเรยนร พฒนาแกไขปรบปรงเปลยนแปลงไปสการหยงถงและใชศกยภาพสงสดของแตละคนไดตามทเราทกคนปรารถนานนเอง

ในฐานะทผเขยนค�าน�าเปนทงแมและครอาจารยมาเกอบ๔๐ป เมออานไปเปนล�าดบๆแลว เกดจนตนาการตอกรณผเรยนคนนนคนน ทสะทอนอาการแตละอยาง แมแตลกทเลยงดมากอน ตามเรองราวในแตละบท ยงอยากจะลองน�าไปทดลองประยกตใช แลวกลบมารายงานใหทานอาจารยหมอทราบซงถาผอานท�าเชนนนไดกจะเกดแวดวงการ เรยนรททานอาจารยหมอคงอยากใหเกดขนเปนแน และเชอแนวาเราจะไดเหนพอแม คร อาจารย มอแมนระดบเหรยญทองเกดขนอกมากมาย มใยตองหวงลก (ศษย) ผไดรบอานสงสนนๆ โดยตรง ถงเวลาทจะหยบ ขนอานและพรอมทจะเปลยนตนเองกนหรอยงคะ คณพอ คณแม และคณครทกทาน

รศ.ประภาภทร นยม๒๗ ตลาคม ๒๕๕๙

เลยงลกยงใหญ 21

๑. ทารกนกคดและนกวทย ๒. เคลดลบในการเลยงเดกฉลาด

๓. บรหารสมองพฒนาความฉลาด

๔. เลยงใหประสบความส�าเรจในการเรยนร

๕. ถอนพษตอการเรยนร

๖. มมมองใหมตอการสอบ

๗. ชวยเดกเรยนรสและจ�านวน

๘. เลนเพอชวต

๙. เคลดลบของการเปนพอแมทด

๑๐. วธเลยงลกทมความผดปกตดานพฤตกรรม

๑๑. ชวยเหลอเดกออทสตก

๑๒. แกโรควตกกงวล

๒๔

๓๐

๔๐

๔๖

๕๖

๖๒

๗๔

๗๘

๘๖

๙๔

๑๐๒

๑๐๘

สำรบญ

เลยงลกยงใหญ22

๑๑๔

๑๒๐

๑๒๖

๑๓๖

๑๔๒

๑๕๐

๑๕๖

๑๖๐

๑๖๖

๑๗๔

๑๘๔

๑๓. ชวยเดกใบเฉพาะกจ

๑๔. การหยารางมผลรายตอเดกหรอไม

๑๕. สมองวยรนอนสดวเศษ

๑๖. อยาใหยาเสพตดท�าลายสมองวยรนอนสดวเศษ

๑๗. บทบาทของพอ

๑๘. ดานบวกของแรงกดดนจากเพอน

๑๙. อทธพลของเครองมอสอสารสมยใหม

๒๐. ชวนเดกท�างานสรางสรรคและงานรบใชผอน

๒๑. ฝกควบคมใจ ควบคมพฤตกรรมของตนเอง

๒๒. ฝกกระบวนทศนพฒนา

๒๓. สรป - AAR

เลยงลกยงใหญ 23

๐๑ ทำรกนกคดและนกวทย

เลยงลกยงใหญ24

ทำรกรมำกกวำทเรำคด

และทำรกใชวธเรยนรแบบเดยวกนกบนกวทยำศำสตร

คอทดลอง ตำมดวยกำรวเครำะหสถต

แลวสรำงทฤษฎเกยวกบควำมเปนจรง

ทำงกำยภำพ ชวภำพ และจตวทยำ

โดยมกลไกทำงสมองรองรบควำมสำมำรถพเศษน

ควำมรใหมนปฏวตควำมเขำใจเกยวกบธรรมชำตของมนษย

เลยงลกยงใหญ 25

ทารกนกคดและนกวทย ตควำมจำกบทควำมชอ How Babies

Think โดย Alison Gopnik ค�ำตอบคอ ทำรกคดและเรยนรมำกกวำ

ทเรำเขำใจ

เมอ๓๐ปกอนเขาใจกนวาทารกไมมเหตผลเอาแตใจตวเองและไรศลธรรม ตกอยใตอทธพลของสภาพทตนอยในขณะนน ไมสามารถ เขาใจเหตและผล ไมเขาใจประสบการณของผ อน ไมสามารถแยก ระหวางความจรงกบความเพอฝน และมกจะคดวาทารกเปนเสมอน ผใหญทไรความสามารถ

แตผลการวจยในชวง ๓๐ ปทผานมา บอกวาทารกร มากกวา ทเราคด และทารกใชวธเรยนร แบบเดยวกนกบนกวทยาศาสตร คอ ทดลองตามดวยการวเคราะหสถตแลวสรางทฤษฎเกยวกบความเปนจรง ทางกายภาพชวภาพและจตวทยา โดยมกลไกทางสมองรองรบความสามารถพเศษน ความร ใหมนปฏวตความเขาใจเกยวกบธรรมชาต ของมนษย

ความเขาใจผดพลาดในอดตตอทารกและเดกเลก เปนเพราะ หลงวเคราะหจากค�าพดของเดก แตการวจยในชวง ๓๐ ปทผานมา เนนทพฤตกรรมหรอการกระท�าของเดกพบวาเดกจะจองมองสงใหม ทพบเหน หรอสงแปลกไมคาดคดนานกวาปกต พฤตกรรมนแหละ ทนกวทยาศาสตรน�ามาใชวจยทารกและเดกเลก

เลยงลกยงใหญ26

บทความน เน นท เ ดกอาย ๔ ขวบลงมา ซงหากตงค�าถาม ปลายเปด เดกจะตอบไมได หรอไมไดสาระแตเมอใชค�าถามปลายปด มเพยง ๒ ทางเลอก และสงเกตพฤตกรรมเดก แลวตความความคด ของเดกจากพฤตกรรม ยกตวอยางค�าถามวจย ๒ ขอ (๑) เดกจบหรอ คลานไปหาสงของชนใด (๒) ทารกและเดกเลกเลยนพฤตกรรมของ คนรอบขางอยางไรบาง

เขาอางผลงานวจยมากมายทสรปไดวาทารกและเดกเลกเขาใจ โลกโดยรอบตวไมนอย เชนเดกจะจองสงของทเคลอนไหวผานก�าแพงมากกวาวตถทเคลอนผานประต แสดงวาเดกเลกมความเขาใจหลกการของวชาฟสกสแลว

จากผลการวจย เขาสรปวาเมออาย๓ ถง ๔ ขวบ เดกมความ เขาใจเรองชววทยา (สงมชวต) การเจรญเตบโต พนธกรรม และความ เจบปวยรวมทงรจกคนอนและพยายามเลยนแบบสหนาทาทาง

เลยงลกยงใหญ 27

ผเขยนกบเพอนรวมงานท�าวจยชนหนงในปพ.ศ.๒๕๓๙ ในเดก อาย๑๔กบ๑๘เดอนใหทดลองชมบรอกโคลดบ(ทงเดกและผทดลอง ท�าหนาเหยเกเพราะขม) กบขนมปงแครกเกอร (ทงเดกและผทดลอง ท�าหนาพอใจเพราะอรอย) แลวผวจยท�าทาและพดวาขอบางไดไหม เดกอาย ๑๘ เดอนบางคนยนบรอกโคลให พรอมท�าหนาพอใจ (เปนเชงหลอกวาตนชอบ)แตเดกอาย๑๔เดอนทงหมดจะยนแครกเกอรให แสดงวาเดกอายเพยงแค ๑๔ - ๑๘ เดอนกสามารถเขาใจความรสก ของคนอนแลวรวมทงเขาใจจตวทยางายๆในชวตประจ�าวนดวย

ในบทความ มขอสรปผลงานวจยทแสดงวา ทารกและเดกวย ๔ขวบลงมามการเรยนรวธคดและเขาใจธรรมชาตรอบตวมากกวาทเราเคยเขาใจกน ผเขยนสรปวามนษยเปนสตวทชวงเวลาวยเดกตองพงพา ผอนในการด�ารงชวตยาวทสดสตวทชวงเวลาวยเดกยาวจะมการเรยนรสงมนษยเปนสตวทมการเรยนรสงทสดโดยทมการแบงหนาทระหวางวยเดกกบวยผใหญโดยวยเดกเปนวยเพอการเรยนร

นกวทยาศาสตรทางสมองคนพบวา สมองของเดกมความยดหยนกวาสมองของผใหญ โดยมการเชอมตอใยประสาทระหวางเซลลสมอง สงกวามาก แตเปนการเชอมตอทไมมประสทธภาพ และจะมการตด ออกไป (Pruning) ในภายหลง เพอเอาการเชอมตอทไรผลออกไปคงไว แตการเชอมตอทมคณภาพนอกจากนนสมองของเดกยงอดมดวยสารเคมทชวยการเปลยนการเชอมตอใยประสาท

เปลอกสมองสวนหนา (Prefrontal Cortex)เปนสมองทมเฉพาะในมนษย และตองการเวลายาวนานทจะพฒนาการเชอมตอใยประสาทเตมท คอตองมอายเลยวยเบญจเพสไปแลวสมองสวนนท�าหนาทควบคมความสามารถในการมสมาธจดจอ การวางแผน และการม

เลยงลกยงใหญ28

พฤตกรรมทเหมาะสม (เรยกวา Executive Functions - EF) ซงตองอาศยความรทสงสมอยางยาวนานไวตงแตวยเดก

การทสมองสวนPrefrontalCortexยงไมบรรลวฒภาวะในชวงตนของชวต เปนคณตอการเรยนร เพราะสมองสวนนท�าหนาทยบยง พฤตกรรมทไมสมเหตสมผลดงนนการขาดความยบยงในวยเดกดสวนดคอมสวนชวยใหมนษยในวยเยาวมการทดลองแสวงหาความรความเขาใจ

ววฒนาการสความเปนมนษย ไดชวยใหวยทารกและเดกเลก เปนวยของการทดลองคนควาและเรยนร ดเสมอนวาความเปน นกวทยาศาสตรเปนสงทมากบธรรมชาตของความเปนมนษย และ ความออนแอของสมองสวนหนา (Prefrontal Cortex) ในวยเยาว ดจะเปนกลไกทเออตอการเรยนรในวยเยาว

* ส�าหรบพอแมทใจรอน อยากรเคลดลบความส�าเรจในการเลยงลกใหเปนคนดและคนเกง ขอแนะน�าใหอานบทความ 10 Proven Ways to Raise Smarter, Happier Children ท www. marcandangel.com/2015/02/18/10-proven-ways-to-raise-smarter-happier-children/

เลยงลกยงใหญ 29

๐๒ เคลดลบในการเลยงเดกฉลาด

“...หนวาดภาพไดด

ครชอบรายละเอยดทหนใสในใบหนาคน...

อย! วาดมากรปแลวเนย...ขยนจงเลย”

เลยงลกยงใหญ30

วธกำรชมหรอยกยองเดกใหถกวธ

กจะพฒนำกระบวนทศนทด คอควำมฉลำด

ควำมสำมำรถพเศษ อจฉรยะ เปนสงสรำงได และตองสรำง

จงจะไดมำ พอแมและครตองเรยนรวธกำรสงเสรม

ใหเดกทเกดมำพรอมกบสมองชนเลศ

มกำรเรยนรและพฒนำตอเนอง โดยใชควำมยำกล�ำบำก

ควำมลมเหลว เปนเครองมอในกำรพฒนำ

สงส�ำคญทสดคอค�ำชม ทชมกระบวนกำรเรยนร

และมำนะพยำยำม มำกกวำชมผลลพธสดทำย

เลยงลกยงใหญ 31

เคลดลบในการเลยงเดกฉลาด ตควำมจำกบทควำมชอ The Secret

to Raising Smart Kids โดยศำสตรำจำรย Carol S. Dweck ผทรง

ชอเสยงแหงมหำวทยำลยสแตนฟอรด ใหค�ำแนะน�ำวำ อยำบอกเดกวำ

เขำเปนเดกฉลำด อยำชมควำมฉลำดหรอควำมสำมำรถพเศษของเดก

ใหชมควำมอดทนมำนะพยำยำม ซงกตรงกบค�ำแนะน�ำในหนงสอเลยง

ใหรง หรอ How Children Succeed โดย Paul Tough

CarolDweck เปนผท�าวจยเรองจตวทยาเกยวกบการเรยนรและเปนผเสนอค�าวาGrowthMindsetและFixedMindsetอนลอลน

Growth Mindset (กระบวนทศนพฒนา) หรอความเชอใน พรแสวง ท�าใหคนเรามความอดทน มานะพยายาม หมนฝกฝน ตนเอง และเรยนรกลยทธทดในการท�าหรอด�าเนนการสงตางๆ ซงตรงกนขามกบ Fixed Mindset (กระบวนทศนหยดนง) หรอความเชอในพรสวรรค ท�าใหคนเรา (โดยเฉพาะอยางยงเดก ทไดรบค�าชมวา ฉลาด) หวงใชความฉลาดของตนในกจการตางๆ โดยเฉพาะในการเรยน ท�าใหไมพฒนาความมานะอดทน และศกษาหากลยทธทด ในการเรยน และการท�ากจการตางๆ ท�าใหมองความยากล�าบาก หรอความลมเหลวในดานลบ คอน�าไปสความทอถอย และความ ลมเหลวในชวต

ตวอยางเดกฉลาดทชวตลมเหลว เขายกตวอยางเดก สมมตวาชอ เดกชายปญญาทเปนเดกฉลาดเรยนรไดเรว เรยนผานชนประถมไดฉลย สอบได A ทกวชา และสงสย มาตลอดวาท�าไมเพอนบางคนจงไมเขาใจบางวชาทเรยนพอแมคอยบอก

เลยงลกยงใหญ32

ปญญาอยเสมอวาเขาเปนเดกปญญาเลศแตเมอขนเรยนม.๑สถานการณกเปลยนไป เขาหมดความสนใจโรงเรยน ไมท�าการบาน และไมยอมไป เขาสอบคะแนนสอบตกต�าพอแมพยายามแกปญหาเพอสรางความมนใจแกปญญา โดยย�าแกปญญาวาเขาเปนเดกฉลาดแตไมไดผลปญญา ยงคงเบอเรยนและไมอยากท�าแบบฝกหด

นกเรยนทมปญหาแบบปญญาไมไดมคนเดยว แตมจ�านวนมากผลการวจยตอเนอง๓๕ป บอกวาเดกเหลานตกเปนเหยอของความเขาใจผดในการดแลเดกเกงในอดต ทหลงชมความเกง หรอความฉลาดของเดก ท�าใหเดกเขาใจวาความฉลาดเปนทกสงทกอยาง ของความส�าเรจและเขาใจผดวาคนเกงคอคนทเรยนเขาใจและท�าโจทยไดโดยงายดาย ไมตองใชความพยายาม คนทตองใชความพยายาม คอคนไมเกง เมอถงตอนทตนไมเขาใจ และจะตองใชความพยายาม ในการเรยนกไมอยากท�าเชนนน เพราะจะท�าใหตนเองไมเปนคนเกง ความเชอเชนนท�าใหเดกหลบหลกสงทาทายการท�าผดพลาดและการ ตองใชความพยายาม เพราะเปนสงทท�าลายอโกของตน (วาตนเปน คนเกง)แทนทจะมองวาเปนโอกาสทจะพฒนาตนเอง

ความผดพลาดของพอแมของปญญาในการเลยงลกสมองด กคอ หลงสราง “กระบวนทศนหยดนง” ใหแกลก

เลยงลกยงใหญ 33

วธสรางกระบวนทศนพฒนา (Growth Mindset) คนทมกระบวนทศนพฒนา จะมงเนนทกระบวนการ (Process)ไดแก ความมานะพยายามและการมกลยทธทถกตองในการเรยนและ การท�างานไมมวหลงตดอยทการมสมองด

กระบวนทศนพฒนา เปนเรองจตวทยาเกยวกบความลมเหลว หรอความยากล�าบากซงในเดกมกเปนเรองการเรยนเดกกลมหนงจะมอง ความยากล�าบากหรอความลมเหลวเชงบวก เอามาเปนขอเรยนร อาจ เรยกวาเปนเดกกลมใจส (ความยากล�าบาก)กลมนมกระบวนทศนพฒนาในขณะทเดกอกกลมหนงคอยหลกเลยง และถาเผชญกไมส เปนกลมมกระบวนทศนหยดนง

ผลการวจยบอกวา กระบวนทศนทงสองแบบเปนสงทไมไดตดตว มาแตก�าเนด เปนสงทสรางขนได โดยวธการชมหรอยกยองเดกใหถกวธ กจะพฒนากระบวนทศนทด คอกระบวนทศนพฒนาถาชมผดท หรอใช ค�าพดไมถกตอง กจะสรางกระบวนทศนทผด คอกระบวนทศนหยดนง ซงจะท�าลายชวตของเดกไปทงชวต

ค�าชมหรอยกยองทถกตองคอ ตองไมชมความฉลาดหรอปญญา เพราะท�าใหเดกออนแอและมขออาง ตองไมชมผลงานแบบลอยๆ วาดหรอเดน เชน “ลกมพรสวรรคดานศลปะ” ค�าชมทมคณคา ตองเลอกใชค�าอยางระมดระวง โดยเลอกชมทกระบวนการทเดกใช ในการบรรลผลอยางใดอยางหนง ซงจะสรางแรงบนดาลใจ และ พงเปาไปทพฤตกรรมหรอการกระท�าทจ�าเพาะ ทน�าไปสความส�าเรจ ทเรยกวา “ชมกระบวนการ” (Process Praise)

เลยงลกยงใหญ34

การชมกระบวนการ เปนการชมทความพยายาม (Effort) กลยทธ(Strategy)ความไมทอถอย(Persistence)ในสภาพยากล�าบากและกลาสความทาทาย(Challenge)ดงตวอยาง

ตวอยางค�าพดทเปนการยกยองกระบวนการ (Process Praise)

• เธอวาดภาพไดดครชอบรายละเอยดทเธอใสในใบหนาคน

• เธอทบทวนสาระในวชาสงคมศกษาอยางดมากเธออานทบทวนหลายรอบและสรปโครงสรางของสาระ และทดสอบความรของตนเอง วธเรยนแบบนไดผลด

• ครดใจทเธอตกลงใจท�าโครงงานนในวชาวทยาศาสตร จะเปน งานทยากและทาทายจะตองมการออกแบบเครองมอสรางชนสวนและประกอบเปนเครองมอเธอจะไดเรยนรความรทมคณคาตอชวตในภายหนา

• ครชอบทเธอลองวธแกโจทยคณตศาสตรนหลายวธ จนพบวธท ถกตองในทสด

• การบานภาษาองกฤษชนนยากแตเธอกมงมนอยกบงานเธอนงอยกบโตะเรยนอยางมสมาธสดยอด!

เลยงลกยงใหญ 35

ตวอยางค�าพดทชวยสงเสรมใหเดกสนกกบการเรยนร

• โอ!งานชนนยากสนกแน

• ขอโทษ งานชนนงายเกนไป ไมสนก เรามาท�างานทยากและทาทายกวานดกวาเธอจะไดเรยนรมากกวา

• เรามาทบทวนสงทท�าในวนน และหาทางเรยนรจากสงทไดท�า ไปแลวดกวา

• การท�าผดเปนเรองนาสนใจและเปนบทเรยนทดความผดพลาดชนนนาสนใจมากเรามาเรยนจากความผดพลาดทท�าไปแลวกนดกวา

ผมคดวา กระบวนทศนพฒนา ฝงแฝงอยในเพลงหนง ทเปน เพลงพระราชนพนธ ความฝนอนสงสด (https://www.youtube.com/watch?v=rDUZ_HNv6rQ)

ขอฝนใฝ ในฝน อนเหลอเชอ ขอสศก ทกเมอ ไมหวนไหว ขอทนทกข รกโรม โหมกายใจ ขอฝาฟน ผองภย ดวยใจทะนง จะแนวแน แกไข ในสงผด ฯลฯ

เลยงลกยงใหญ36

สงเสรมใหมงแก ไขจดออนของตนเอง เดกฉลาดทคดวาตนเองเลอเลศไมมจดออนเปนคนทมกระบวนทศนหยดนง พอแมและครตองชวยเหลอใหเดกคนพบจดออนจากการเรยนหรอ จากชวตประจ�าวนและหาวธชกชวนใหเรยนรและแกไขจดออนใหส�าเรจโดยในระหวางกระบวนการแกไขตองชมความอดทนความมานะพยายามชมวธการทเดกใชและในทสดชมวธการหรอกลยทธทเดกใชบรรลความส�าเรจเมอท�าซ�าๆเดกจะสรางกระบวนทศนพฒนาขนในตน

พอแมและครตองชใหเดกเหนวาคนทกคนมจดออนหรอสมรรถนะทจะตองพฒนาตองชใหเหนวาความเกงหรอความฉลาดทมมาแตก�าเนดนนมขอจ�ากดหากไมพฒนาตอเนองกสคนทเกดมามสมองดอยกวา แต มความมมานะหมนเรยนรพฒนาตนเองไมได และควรยกตวอยางคนทตอนเปนเดกเรยนหนงสอไมเกงแตในทสดประสบความส�าเรจในชวตและชใหเหนวาความมานะพยายามหมนปรบปรงพฒนาตนเองมคณคาอยางไร

ชมลกเพอสนองอโกของตนเอง หรอเพอพฒนาลก คนจ�านวนมากตองการอวดวาลกของตนเกงหรออวดความฉลาดของลกเทากบชมลกเพอสนองอโกของตนเองโดยไมรตววาการท�าเชนนนเปนการบมเพาะกระบวนทศนหยดนงใหแกลก

ชมคนอนใหเดกฟง เพอสรางกระบวนทศนพฒนาใหแกเดกพอแมและครควรเลาเรองราวชวตของคนทประสบความส�าเรจยงใหญทความส�าเรจมาจากการมงมนท�างานหนก ในหนงสอเอยถงมาดามคร, โธมส แอลวา เอดสน, และ ผคนพบหรอประดษฐสงยงใหญแกโลกทานอนๆเลาแลวชใหเหนวาความ

เลยงลกยงใหญ 37

ส�าเรจทงชวตของผยงใหญนนมาจากความมานะพยายามสงานหนก ไมทอถอยเมอเผชญความยากล�าบากหรอความลมเหลว รวมทงการมวธ ท�างานหรอยทธศาสตรทดและไดรบความชวยเหลอจากผอนแตจดเรมตนตองมาจากเปาหมายททรงคณคา

ใหเขาใจกลไกการท�างานของสมอง ผเขยนและคณะไดพฒนา InteractiveComputerProgramชอBrainology (https://www.mindsetworks.com) เพอใหเดกเขาใจกลไกการท�างานของสมองและเขาใจวาเมอตนใชความพยายามพฒนาตนเองจะท�าใหเกดการเปลยนแปลงในสมอง การหมนฝกฝน จงชวยเพม ความสามารถ รวมทงเพมความฉลาดเปนการชวยใหเกดกระบวนทศนพฒนาโดยไมรตว

คณภาพของคนชม ค�าชมมทงค�าชมลวงหรอไมจรงใจท�าตามสตรส�าเรจกบค�าชมแททออกมาจากใจผมเชอวาเดก(แมกระทงทารก)จบความแตกตางไดและมปฏกรยาตางกน

แมค�าชมทจรงใจ กมคณภาพตางกน หากมาจากคนทมความ ลมลก ค�าชมจะมพลงสรางสรรคสงกวาค�าชมทมาจากคนทตน นคอ เหตผลทพอแมและครตองเรยนรเรองจตวทยาเดก และพฒนาการเดกอยางตอเนองเพอน�ามาใชสรางพลงเรยนรและพฒนาเดก

คนชมทมคณภาพคอคนชมทมกระบวนทศนพฒนา และพฒนาตนเองอยางตอเนอง

เลยงลกยงใหญ38

กระบวนทศนพฒนาในทท�างาน กระบวนทศนพฒนาใชไดในทกคนทกท และทกกรณ รวมทงใช เพอสรางองคกรแหงการเรยนร (LearningOrganization) โดยผบรหารสอสารชนชมกระบวนการทน�าไปสความส�าเรจ มากกวาชนชมตวความส�าเรจ เนนการน�ากระบวนการนนไปใชซ�าในงานอนหรอบรบทอน เนนการน�ากระบวนการนนไปปรบปรงใหมประสทธผล /ประสทธภาพยงขน เทากบสงเสรมคณคาของเครองมอหรอวธการ ทน�าไปสปรบปรงตอเนองหรอทการบรรลเปาหมายทสงสงกวาเดม เทากบไมมเปาหมายสดทาย มแตCQI(ContinuousQualityImprovement)

สรางคานยมในการท�างานหนก เพอการสรางสรรค จะเหนวากระบวนทศนพฒนาเชอมโยงกบคานยมในการท�างานหนกเพอการสรางสรรคแตการท�างานหนก(WorkHard)อยางเดยวไมเพยงพอ ตองเรยนรวธท�างานทดมกลยทธทเหมาะสม(WorkSmart)ดวย

สรป ความฉลาดความสามารถพเศษอจฉรยะเปนสงสรางไดและตองสราง จงจะไดมาพอแมและครตองเรยนรวธการสงเสรมใหเดกทเกดมาพรอมกบสมองชนเลศมการเรยนรและพฒนาตอเนอง โดยใชความยากล�าบากความลมเหลวเปนเครองมอในการพฒนาสงส�าคญทสดคอค�าชมทชมกระบวนการเรยนรและมานะพยายามมากกวาชมผลลพธสดทายหากจะชมผลงาน ใหชมวาผลงานนนดอยางไร และจะพฒนาใหดยงขน ไดอยางไร เพอสงเสรมใหเดกฉลาดสรางกระบวนทศนพฒนาขนในตนและสามารถพฒนาตนเองไดเตมศกยภาพตามธรรมชาตของตน

เลยงลกยงใหญ 39

๐๓ บรหำรสมองพฒนาความฉลาด

เลยงลกยงใหญ40

บดนเปนทประจกษแลวจำกกำรวจยดำนจตวทยำ

และศำสตรดำนกลไกสมอง

วำควำมสำมำรถของสมองหลำกหลำยดำนพฒนำได

เชน ควำมสำมำรถในกำรเพงควำมสนใจ

ควำมจ�ำ กำรคดอยำงมเหตผล

เลยงลกยงใหญ 41

บรหารสมองพฒนาความฉลาด ตควำมจำกบทควำมชอ Calis-

thenics for A Child’s Mind โดย Ingrid Wickelgren บรรณำธกำร

บรหำรของนตยสำร Spectrum News ซงอยภำยใตมลนธ Simon

Foundation Autism Research Initiative สรปไดวำคณภำพของ

สมองนนพฒนำได ยงสมองของเดกยงพฒนำงำย บทควำมนบอก

วธกำรพฒนำควำมฉลำด ซงมทงสวนทมหลกฐำนเชอถอได และสวน

ทยงไมชดเจน

เดมเชอกน(ผดๆ)วาคณภาพสมองเปนสงคงทบดนเปนทประจกษแลวจากการวจยดานจตวทยา และศาสตรดานกลไกสมอง วาความสามารถของสมองหลากหลายดานพฒนาได เชน ความสามารถ ในการเพงความสนใจ ความจ�า การคดอยางมเหตผลน�าไปสชดฝก พลงสมอง ทงทใชชวยเดกทมความบกพรองในการเรยน และใชเพม พลงสมองของเดกโดยทวไปและมการน�าออกสตลาด

โรงเรยนEatonArrowsmithทเมองแวนคเวอรรฐบรทชโคลมเบยประเทศแคนาดา (www.eatonarrowsmith.com) รบนกเรยนทมความบกพรองในการเรยน มาเขาหลกสตรฝกพลงสมอง โดยชดฝกอาน นาฬกา ลอกสญลกษณ ตามรอยการออกแบบทซบซอน จ�าแบบแผน และคดเลขในใจ รวมทงวชาสามญอนๆทบทเรยนไมเหมอนในโรงเรยนทวไปเปาหมายของโรงเรยนคอสรางความเขมแขงดานการเพงความสนใจความจ�าและการคดอยางมเหตผลโดยทรอยละ๘๐ของเวลาเรยน๓ปมงสรางความเขมแขงของพลงสมอง๓ดานน

เลยงลกยงใหญ42

ชดฝกพลงสมอง มการออกแบบชดฝกพลงสมองหลายแบบ

• ชดฝกความจ�าใชงาน (Working Memory) หรอความจ�า ระยะสน(Short-TermMemory)ซงเกยวของกบความเฉลยวฉลาดเปนชดฝกทใชกบเดกทมความบกพรองในการเรยนรแบบตางๆ ไดแก มปญหาดานการอาน (Dyslexia) มปญหาดานการค�านวณ (Dyscal - culia), และเดกสมาธสน (ADHD - AttentionDeficit Hyperactivity Disorder)ผลงานวจยการใชฝกเดกมปญหาใหผลดขนอยางชดเจนแตกเรมมผน�าไปใชกบเดกปกตเพอฝกใหสมองดยงขนโดยเชอวาสมองมนษยฝกใหทรงพลงยงขนได มหลกฐานจากผลงานวจยหลายชนในเดกกลม ดอยโอกาสเมอใหฝกเกมสมองอยางสม�าเสมอระยะหนงผลการทดสอบดานการคดอยางมเหตผล(Reasoning)ดขนอยางชดเจน

เลยงลกยงใหญ 43

• ชดฝกเดกทเปน Dyscalculia (พบรอยละ๗ ในเดกวยเรยน บางคนแยกระหวาง๖จดกบ๗จดไมออกบางคนบอกไมไดวา๕๐กบ๑๐๐ จ�านวนไหนมากกวา) ซงทจรงกเปนการฝกความจ�าใชงาน มผออกแบบชดฝกเปนWeb-BasedGameชอNumberRaceซงชวยให เดกทเปนDyscalculia เปรยบเทยบจ�านวนเกงขน ใชตาประเมนจ�านวนไดดขนและลบเลขหลกเดยวเกงขน

• ชดฝกเดกทเปน Dyslexiaโดยมสมมตฐานวาเดกจ�านวนหนงแยกเสยงทใกลกนไมออก มการคดโปรแกรมคอมพวเตอรชอ Fast ForWord Language ใหฝก ผคดโปรแกรมบอกวาไดผลด แตคนอน เอาไปใชไดผลบางไมไดผลบางและผลMeta-Analysisของผลงานวจยหลายชนบอกวาโปรแกรมนมผลนอยตอเดกทมปญหาการเรยนภาษาและการอานเพราะมปจจยเกยวของหลายอยางและทส�าคญเดกทมปญหาการเรยนภาษาอกจ�านวนหนงนาจะไมใชเพราะปญหาการแยกเสยง

• ชดฝกเดกปกตใหเกงยงขน มากบธรกจใชเกมเพมพลงสมอง(BrainGame) เชน LEAP (Lumosity EducationAccessProgram) ของบรษท LumosLabซงมทงผรายงานวาชวยเพมทกษะดานความจ�าความเรวในการคด และใชเหตผลเกงขน แตกมนกวทยาศาสตรหลายประเทศรวมตวกนคดคานการใชเพราะไมไดผลและตอมาบรษทLumosLab ถก Federal Trade Commission ฟองศาลวาโฆษณาเกนจรง ในการอางวาเกมของตนชวยเพมสมรรถนะในการเรยนและการท�างานและบรษทLumosLabตองยอมจายคาปรบ๒ลานเหรยญเพอไมตองโดนโทษอาญา

เลยงลกยงใหญ44

ผมสรปกบตนเองวา ชดฝกสมองนยงอยในระยะเรมตน ยงอยในระยะอางสรรพคณครอบจกรวาลอย ตอไปเมอมการวจย พฒนาชดฝกสมองทฝกเฉพาะดานและพสจนแลววาไดผลในเดกกลมใดชดฝกสมองจะมคณชดเจนยงขนโดยเฉพาะตอเดกทมปญหาการเรยน

ขอโตแยงทจะด�ารงตอไปคอ จ�าเปนตองมชดฝกสมองส�าหรบเดกทวไปทไมมความผดปกตในการเรยนหรอไม เพราะการศกษาตามปกตหากจดด ถกตองตามหลกการเรยนรสมยใหม กนาจะเพยงพอในการกระตน พฒนาการทกดานใหพฒนาสมวยและอยางสมดล

ความโลภของพอแม ทอยากใหลกของตนมสมรรถนะ สงเปนพเศษ เปนจดออนใหมผ อางสรรพคณเกนจรงของชด ฝกสมองตามทเลาขางตน

เลยงลกยงใหญ 45

๐๔ เลยงใหประสบความส�าเรจ

ในกำรเรยนร

เลยงลกยงใหญ46

สมองมนษยทเกดมำไมไดสมบรณไปทกคน

บำงคนมควำมบกพรองทสมองบำงจด (หรอบำงพนท)

ซอนอย ท�ำใหเกดปญหำในกำรเรยนรบำงดำน

ในสมยกอนเรำกสรปวำเดกคนนนเกดมำโง

และจะโงไปตลอดชวต แตในสมยนเรำเรมมวธตรวจหำ

ควำมบกพรองนนตงแตอำยนอยๆ แลวใชเครองมอฝกสมอง

เพอชวยแกไข เดกคนนนกจะเรยนรไดเหมอนเดกปกต

เลยงลกยงใหญ 47

เลยงใหประสบความส�าเรจในการเรยนร ตควำมจำกบทควำมชอ

How to Build a Better Learner (http://www.scientificamerican.

com/article/how-to-build-a-better-learner1/) โดย Gary Stix

บอกวำ มควำมกำวหนำในกำรวจยวทยำศำสตรทำงสมอง ชวยใหเขำใจ

ควำมบกพรองทำงสมองทซอนอยในเดกบำงคน และมกำรพฒนำ

เครองมอฝกสมอง ส�ำหรบแกปญหำใหแกเดกเหลำนน มหลกฐำนวำ

ไดผลดและมคนพยำยำมสรำงเครองมอฝกสมองเดกทวไปออกสตลำด

เกดขอขดแยงวำ เปนเครองมอทไดผลดจรงหรอไมส�ำหรบเดกปกต

ผเขยนใหขอสรปทเขาใจงายๆ๓ขอแกผอาน ๑.ผลงานวจยของนกวทยาศาสตรทางสมอง (Neuroscientist) เรมไขความกระจางวาสมองเปลยนแปลงไปอยางไร เมอมนษยเรยนร สงใหม ๒.เมอความรดานนกาวหนาตอไปอาจมการพฒนาชดฝกสมองแกเดกกอนวยเรยนหรอแมกระทงแกทารกเพอเตรยมความพรอมทางสมองตอการเรยนใหเดกพรอมจรงๆ ๓.หากกาวหนาไปในทางทกลาว จะมผลตอระบบการศกษาหรอการเรยนรของมนษยอยางมากมายแตนกวทยาศาสตร นกการศกษา และพอแมพงระวงอยาใหถกหลอกโดยธรกจขายบรการฝกสมองหรอขายชดฝกสมองเพมความฉลาดทยงไมมหลกฐานชดเจนวาใชไดผล

ปญหาในการเรยนรทรจกกนแพรหลายม ๓ อยาง ๑.โรคสมาธสน (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ๒.มปญหาในการอาน(Dyslexia) ๓.มปญหาในการคดเลขหรอค�านวณ(Dyscalculia)

เลยงลกยงใหญ48

สมองมนษยทเกดมาไมไดสมบรณไปทกคน บางคนมความ บกพรองทสมองบางจด (หรอบางพนท) ซอนอย ท�าใหเกดปญหาในการเรยนรบางดาน ในสมยกอนเรากสรปวาเดกคนนนเกดมาโง และจะโงไปตลอดชวต แตในสมยนเราเรมมวธตรวจหาความบกพรองนนตงแตอายนอยๆ(เชน๖เดอน-๑ป)แลวใชเครองมอฝกสมองด�าเนนการแกไขเสยเดกคนนนกจะเรยนรไดเหมอนเดกปกต

ความกาวหนา ๒ ดาน ๑.มวธตรวจพบเดกทมความผดปกตของสมองทเปนอปสรรคตอการเรยนร ๒.มวธฝกสมองทบกพรองใหกลบมาปกต โดยอาศยธรรมชาต ความยดหยนของสมอง(BrainPlasticity)

เลยงลกยงใหญ 49

ความกาวหนาในระดบเปลยนกระบวนทศน มหลกฐานชดเจนวา ขอเสนอของปรมาจารยทางจตวทยาฌอง เปยเจ(JeanPiaget)ทเชอถอกนมานานมากวาสมองทารกเปรยบเสมอน ผาขาวหรอกระดาษขาว จะเปนอยางไรขนกบประสบการณการเรยนร ในภายหลง ไมเปนความจรงทารกเกดมาพรอมกบความสามารถในการรบรจ�านวน แตเปนความสามารถในระดบงายๆ (จ�านวน ๓ - ๔) รวมทงสามารถประเมนกลมสงของจ�านวนมาก วากลมไหนจ�านวนมากกวา

เขามหลกฐานจากผลงานวจยหลายชนสนบสนนขอสรปนรวมทงมขอมลวาสตวอนอกหลายชนด ไดแก โลมา หน นกพราบ สงโต ลง มความสามารถน รวมทงมค�าอธบายวาเปนความสามารถทมาจากการ สงตอทางววฒนาการ เพอใหสามารถตดสนใจไดวาพบศตร จะสหรอหน โดยอาศยความสามารถในการประเมนก�าลงของศตร รวมทงใชประเมน วาตนไมตนไหนมลกดกกวาคควรกบการปนหรอบนไปหา

เขามวธตรวจพบทารกทสมองขาดความสามารถในการรบร จ�านวนในระดบงายๆและพฒนาวธฝกสมองใหงอกงามในทกษะนนได ท�าใหเกดความหวงวาตอไปเราจะสามารถแกปญหาเดกทเปนDyscalculiaไดเดกกลมนมถงรอยละ๓-๗ของเดกทงหมด

ความเขาใจผด ๕ ประการเกยวกบสมองกบการเรยนร ๑. มนษยใชพลงสมองเพยงรอยละ ๑๐ ความเขาใจผดขอนมตนเหตจากภาพยนตรเรอง Limitlessทอาง วาสามารถใชยากระตนใหมนษยมพลงความคดและความจ�าได

เลยงลกยงใหญ50

ในความเปนจรงไมมยาหรอเทคนคพเศษใดๆทจะเขาไปเปดสวตชของเครอขายใยสมองทยงไมไดใชเพอเพมพลงสมองได

๒. มนษยแบงออกเปน Left Brain Learner กบ Right Brain Learner เปนความเขาใจผดวาสมองซกซายของมนษยใชคดเชงเหตผลสวนซกขวาใชคดเชงปญญาญาณและศลปะ ความรจากการทดลองBrain Imagingบอกวามนษยใชสมองทงสองซกรวมกนในการเรยนรทกดาน

๓. เดกตองเรยนภาษาแรกใหพดคลองกอนแลวจงเรยนภาษาทสอง ความเขาใจผดนมาจากสมมตฐานวาการเรยนสองภาษาพรอมกนจะแยงสมองกน ซงผลการวจยพสจนวาไมจรง แตพบวากลบมผลตรง กนขามคอท�าใหเขาใจเรองทวๆไปไดดขน

๔. สมองผชายกบสมองผหญงแตกตางกน ท�าใหความสามารถในการเรยนรแตกตางกน เปนความจรงวาสมองของคนเพศชาย กบสมองของคนเพศหญงแตกตางกนและสรรวทยา(แปลวากลไกการท�างานไมไดแปลวาโครงสรางอยางทคนมกเขาใจผด)ของรางกายทแตกตางกนอาจท�าใหสมองของคนตางเพศท�างานแตกตางกน แตไมมผลการวจยใดๆทพบวาการเชอมตอเสนใยประสาททเกดขนเมอมการเรยนรใหมๆในสมองของผชายแตกตางจากในสมองของผหญงการกลาวอางวาคนเพศหนงเรยนรบางสงไดดกวาอกเพศหนง จงไมม หลกฐานยนยน

เลยงลกยงใหญ 51

หากในอนาคตคนพบความแตกตางในการเรยนรในตางเพศกจะเปนความแตกตางรวมๆไมสามารถเอามาใชในระดบปจเจกได

๕. เดกแตละคนมสไตลการเรยนรจ�าเพาะตน ค�าพดวาเดกคนหนงเรยนรไดดกวาโดยการฟงเดกอกคนหนงเรยนร ไดดกวาโดยการใชตาไมมหลกฐานจากการวจยสนบสนน

วธตรวจหาความผดปกตของสมอง เทคนคบนทกคลนไฟฟาสมอง(EEG-Electroencephalography)หาวนาทสวางวาบของสมองซงนกวจยอธบายวาเปนสญญาณบอกการเรยนรสงใหม เหนไดจากคลนไฟฟาสมองขยบเปนคลนใหญเมอทารก ไดยนเสยงททดสอบและมเครองสวมศรษะบนทกคลนไฟฟาจากสวนตางๆของสมองตามรปทแสดงในลงคทใหไวคกบชอบทท๔ในหนงสอ

ทารกททดสอบแบบเดยวกนแตคลนไฟฟาสมองราบเรยบแสดงวามความผดปกตทจดใดจดหนงของวงจรรบรและเรยนรจากเสยงกระตนหากมการตดตามทารกทมความผดปกตนเมอโตขน และพบวาความผดปกตของคลนไฟฟาสมองระหวางทมการกระตน เปนสญญาณทถกตองวาเดกมความผดปกตในการเรยนร เรากจะสามารถด�าเนนการแกไขไดตอนเดกอายยงนอยมาก ในชวงทสมองมความยดหยนสามารถปรบตว(BrainPlasticity)ไดสง

เลยงลกยงใหญ52

วธฝกสมอง แกความบกพรอง ตวอยาง เครองมอแกไข Dyscalculia เปนเกมคอมพวเตอร ชอNumber Race (www.thenumberrace.com/nr/home.php) ทใหดาวนโหลดฟรและมครน�าไปใชจ�านวนมาก

เครองมอ Fast ForWord(www.scilearn.com/products/fast-for-word/language-series)ส�าหรบแกปญหาDyslexia

เครองมอฝก Executive Function (EF) ชอ Tools of the Mind (http://toolsofthemind.org)ใชฝกความพรอมในการเรยนเพอใหมสมาธจดจอฝกความจ�าใชงานและฝกทกษะบงคบใจตนเอง เนองจากเปนทรกนวาเดกทมาจากครอบครวทมเศรษฐฐานะต�า มกม EF ออนแอ จงมการน�าเครองมอToolsoftheMindไปทดลองในเดกกลมดอยโอกาสและมรายงานวาไดผลดคอชวยเพมEFไดจรง

ฝกสมองดวยดนตร (Musical Training)เปนอกแนวทางหนงทมการวจยกนมากขอเนนคอตองเลนดนตร ไมใชฟงดนตร และเชอกนวาม

เลยงลกยงใหญ 53

ผลกระตน EF ชวยเพมพลงการเรยนรพนฐานทวไป ทมกใชค�าวา 3Rs(Reading,Writing,Arithmetics)และมผเพมวาEFทเขมแขงเพมพลงเรยนร 4Rs คอเพม R ทส Regulation ซงหมายถง Self-Regulation หรอการควบคมตนเองไมใหถกชกจงโดยความคดแบบหนหนพลนแลนตวอยางของการทดลองฝกสมองดวยดนตรคอHarmonyProject(https://www.harmony-project.org/program/) ทผลการทดลองในเดก จากครอบครวรายไดต�า ชวยใหเดกจ�านวนมากมผลการเรยนด และม แรงจงใจไดเรยนตอในมหาวทยาลยเปนคนแรกในครอบครว

ฝกสมองใหเปนเดกอจฉรยะ ใครๆกอยากใหลกของตนเปนเดกอจฉรยะจงมการโฆษณาเครองมอฝกสมองส�าหรบเดกทวไปส�าหรบใหน�าไปใชในชนเรยนปกต ดงกรณFastForWordทใหลงคไวแลวขางตน

มประเดนใหระมดระวงคอ(๑)เครองมอทโฆษณาไดผลตามทอางจรงหรอไม บทความบอกวา งานวจยเชงMeta -Analysis รายงานผล การวจยผลกระทบตอเดกของเครองมอฝกสมองตางๆ ไมพบผลดท เชอถอได ซงบรษทหรอองคกรทหากนกบเครองมอนนกออกมาโตแยง ความนาเชอถอของ Meta-Analysis นน (๒) การโหมกระต นเดก มผลดจรงหรอเดกตองการการเรยนรและพฒนาทสมดลรอบดานผานกระบวนการทหลากหลาย

ใชวทยาศาสตร และเทคโนโลยเพอธรกจ ปญหาอยทการชวงชงโอกาสท�าธรกจจากขอคนพบทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเกดการศกษาแบบทเรยกวาNeuroeducationเอาผลการ

เลยงลกยงใหญ54

วจยดานวทยาศาสตรสมอง ไปสรางชดฝกสมองขายเปนสนคาหารายไดโดยยงมหลกฐานไมชดเจนวาไดผลจรงหรอไม ออกสตลาดตอบสนองลกคาโดยใชค�าScience-Basedเปนตราโฆษณาชวนเชอ

Neuroeducationยงอยในระยะเรมตนตอไปเมอเทคนคการทดสอบมความแมนย�าเชอถอไดแนนอนเรากจะสามารถตรวจพบความบกพรองทางสมองทเปนอปสรรคตอการเรยนรไดตงแตชวงอายปแรกและหากมวธการฝกสมองแบบ ทจ�าเพาะตอความบกพรองนนอยางไดผลนาเชอถอกจะเกดการเรยนรหรอบทเรยนแบบจ�าเพาะบคคล(Individualized)หรอแบบสงตด (Customized) ขนในท�านองเดยวกนกบ Individualized Medicineทก�าลงพฒนาขนเชนเดยวกน

ผมขอเสนอความเปนจรงมมกลบทเปนจรงในสงคมไทยคอเดกปกตแตระบบการศกษาท�าใหโงและมผลกวางขวางมากในวงการแพทยมโรคหมอท�า(IatrogenicIllness)ในเรองการเรยนรกมสภาพเดกโงเพราะครท�าหรอระบบการศกษาท�าเชนเดยวกนกลาวดวยถอยค�าทไพเราะไดวาสภาพของระบบการศกษาไทยในปจจบนสรางพลเมองคณภาพต�าใหแกประเทศกอผลรายรนแรงและกวางขวางกวาโรคหมอท�ามากมาย

ขอย�าวาเรองราวทเลาในบนทกน ยงอยในขนการวจย ยงไมมาสการใชงานตามปกต ดงนน หากพบการอางชดฝกสมองใหบรการเกบเงน หรอขายชดฝกสมองเพมความฉลาดใหแกเดก โปรดใชวจารณญาณใหด

เลยงลกยงใหญ 55

๐๕ ถอนพษตอการเรยนร

เลยงลกยงใหญ56

ควำมเครยดในระดบออนๆ ชวยเพมควำมทำทำย

ควำมคกคก ชวยใหท�ำกจกรรมทซบซอนไดดขน

แตควำมเครยดทรนแรง และเรอรง เปนพษในหลำกหลำยดำน

ทงดำนรำงกำย ดำนอำรมณ และดำนสตปญญำ

แตทรำยทสดคอ บนทอนพฒนำกำรของสมอง ลดทอนทกษะ

ดำนกำรคดของเดกตงแตยงวยเยำว

เลยงลกยงใหญ 57

ถอนพษตอการเรยนร ตควำมจำกบทควำมชอ Treating a Toxin

to Learning (www.nature.com/scientificamericanmind/journal/

v23/n4/full/scientificamericanmind0912-64.html) โดย Clancy

Blair ศำสตรำจำรยดำนจตวทยำประยกต มหำวทยำลยนวยอรก พษตอ

กำรเรยนรในทนคอควำมเครยด ทฝรงเรยกวำ Psychological Stress

หรอควำมเครยดดำนจตใจ

ขอสรป๓ขอของบทความคอ ๑.ความเครยดมผลตอเดกตงแตวยทารกและกระทบพฒนาการทงดานการเรยนรสงคมและอารมณ ๒.ความเครยดทมากบความยากจนลดทอนความสามารถในการเรยนรจากการทเดกตดลบในหลายดาน ๓.เดกในครอบครวทฐานะด กอาจเผชญความเครยด ทมสวนลดทอนความสามารถในการเรยนร การด�าเนนการลดความเครยดในเดก จะชวยเพมสขภาวะและเพมผลการเรยนในนกเรยนจ�านวนมาก

ความเครยดในระดบออนๆ ชวยเพมความทาทาย ความคกคก ชวยใหท�ากจกรรมทซบซอนไดดขน แตความเครยดทรนแรง และเรอรง เปนพษในหลากหลายดาน ทงดานรางกาย ดานอารมณ และดานสตปญญา แตทรายทสดคอ มนบนทอนพฒนาการของสมอง ลดทอนทกษะดานการคดของเดกตงแตวยเยาวมากๆ และอาจตงแตอยในครรภมารดา

เลยงลกยงใหญ58

ความเครยดเรอรง เปนกลไกทท�าใหเดกจากครอบครวยากจนม ผลการเรยนต�ากวาผลการเรยนของเพอนๆ จากครอบครวทมฐานะด และชองวางดานเศรษฐสงคมน ด�ารงอยตลอดเสนทางการเรยน และ ยากทจะเยยวยา

ผคนเขาใจกนวา ทเดกจากครอบครวยากจนมผลการเรยนไมดเพราะสภาพแวดลอมทบานและสภาพแวดลอมทางสงคมซงเปนความจรงเพยงครงเดยวหรอไมถงครง ตนเหตทส�าคญยงกวาคอการบนทอนทางสมอง จากการทความยากจนกอความเครยดเรอรงดานจตใจ และความเครยดนนไปบนทอนพลงสตปญญาหากชวยลดความเครยดน ไดทงทบานและทโรงเรยน จะชวยเพมผลลพธทางการเรยนรของเดก จ�านวนมาก

ผลของฮอรโมนตอพฒนาการของสมอง ฮอรโมนของความเครยด คอคอรตซอล และนอรอะดรนาลน เขาไปมผลตอสมองสวนหนา ทเรยกวา Prefrontal Cortex (ทมเฉพาะในมนษย) ทควบคมหนาทส�าคญทเรยกวา Executive Function (EF) ทควบคมความจ�า ความคด (ผานความจ�าใชงาน) และการควบคมตนเอง

หากมความเครยดระดบต�า กลไกทเปนวงจรก�ากบตนเอง ตอการกระตนสมองสวนหนาจะถกกระตน วงจรนเรยก HPA Axis (H=Hypothalamus,P=Pituitary,A=Adrenal) เปนวงจรของการ หลงฮอรโมนกระตนและยบยงกนเอง แตหากมความเครยดสงเปน เวลานาน วงจรนจะถกปด ท�าใหพฒนาการของ EF ออนแอ นคอ ขอสรปจากผลงานวจยของผเขยนและทมงานอยางตอเนองเปนเวลานานกวา๑๕ปพสจนไดชดเจนวาความเครยดเรอรงเปนพษตอการเรยนร

เลยงลกยงใหญ 59

รายละเอยดเรองแกนHPAอยในหนงสอ เลยงใหรง ซงผมเขยน ค�านยมให และอานค�านยมนไดท www.gotoknow.org/posts/576122ในค�านยมกลาวถงเรองแกนHPAโดยสงเขป

ทดลองในโรงเรยนอนบาล ผเขยนคอศาสตราจารยClancyBlair ไดท�าการทดลองในเดกชนอนบาล๗๕๙คนจาก๒๙โรงเรยนในยานคนยากจนในสหรฐอเมรกาโดยฝกครใหสอนแนวใหมทบรณาการการฝกEFเขาไปกบการเรยนอานคณตศาสตรและวทยาศาสตรการฝกครนตองท�าอยถง๒ป เมอครสอนแนวใหมกวดผลทตวเดก เปรยบเทยบระหวางกลมทไดรบการสอน แนวใหม(เรยกวากลมใชToolsoftheMind)กบกลมควบคม(Control)เพอเปรยบเทยบพบวากลมไดรบการสอนแนวใหมมความเครยดลดลง(วดทเอนไซมสองชนดในน�าลาย) และม EF (ความสามารถในการใหเหตผล สมาธ) ดขน รวมทงผลการเรยนดานการอาน ค�าศพท และคณตศาสตรดขน ทงในชวงอนบาลและเมอขนไปเรยนชน ป.๑ เขาหวงวาการด�าเนนการนจะใหผลยนนานหรอถาวร ชวยลดความออนแอของ เดกจากครอบครวยากจน ชวยใหเดกเหลานมพฒนาการดขนอยาง รอบดาน (Holistic) รายงานผลการวจยชนนมรายละเอยดและยาวมากอานไดทhttp://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0112393

เลยงลกยงใหญ60

เลยงลกใหเขมแขง แมจะยากจนคนเรากเลยงลกใหเขมแขงมEFทแขงแรงได โดยเลยงลกแบบสงเสรมใหชวยตวเอง เรยนรเองทเรยกวาวธ Scaffolding ไมใชวธเขมงวดหรอสอนใหเชอตามทพอแมบอกผมนกถงหลกการสากลคอการใหความรก ความเอาใจใส แตการใหความรกความเอาใจใส ม๒แบบคอแบบก�าหนดใหลกปฏบตตามอยางเขมงวดกบแบบใหลอง ท�าเองพอแมคอยใหค�าแนะน�าอยหางๆ ทเรยกวา Positive ParentingStyleคอหากรกลกแลวใชวธสอนแบบเขมงวดกเปนการรกลกผดทาง

แตในพอแมทยากจน ตนเองกมกเครยดอยตลอด จงมแนวโนม จะทอดทงลก หรอเอาใจใสกเอาใจใสผดๆ ท�าใหลกเครยด และมผล ตอเนองไปสรางผลลบตอการเรยนร

ขอสรปนมาจากผลการวจยตดตามเดก๑,๒๙๒คนจากครอบครวยากจนในชนบทตอเนองเปนเวลา๑๐ปแลว

ฝกวธ Scaffolding ความเครยดเรอรงไมว าทบานหรอในโรงเรยน กอผลลบตอพฒนาการทางสมองของเดกทมของผเขยนบทความจงออกแบบชดฝก พอแมใหมทกษะในการใหความรกแบบสงเสรมการเรยนร

ผมคดตอวา ครกตองไดรบการฝกทกษะนเชนเดยวกน ผมฝนอยากเหนการด�าเนนการใหครชนเดกเลก และชนอนบาล เขาใจเรองความเครยดทางจตวทยาในเดก มทกษะฝก EF บรณาการอยในชนเรยน และเรยนรวธสงเกตเดกเปนรายคน และมวธให Scaffolding แกเดกเปนรายคน อยางทระบในบทความรายงานวจยทลงคไวให

เลยงลกยงใหญ 61

examA B C D

examA B C D

examA B C D

examA B C D

๐๖ มมมองใหมตอกำรสอบ

เลยงลกยงใหญ62

examA B C D

examA B C D

examA B C D

examA B C D

กำรสอบเพอวดผล มคณตอนกเรยนนอยกวำ

กำรสอบเพอชวยหนนเสรมกำรเรยนร

และชวยพฒนำทกษะกำรเรยนร

กำรสอบทดคอใชขอสอบทถำมควำมรสกทลก

ตำมดวยกำรเฉลยและใหค�ำแนะน�ำปอนกลบทด

จะท�ำใหนกเรยนเกดกำรเรยนรทลก (Deep Learning)

และยงชวยใหเกดทกษะในกำรท�ำควำมเขำใจ

และพฒนำวธกำรเรยนรของตนเอง (Metacognition)

อนจะน�ำไปสกำรเปนผก�ำกบกำรเรยนรของตนเองได

และเกดกำรเรยนรอยำงลกซงเชอมโยง (Mastery Learning)

เลยงลกยงใหญ 63

มมมองใหมตอการสอบ ตควำมจำกบทควำมชอ A New Vision

for Testing (www.nature.com/scientificamerican/journal/v313/

n2/full/scientificamerican0815-54.html) โดย Annie Murphy Paul

นกเขยนประจ�ำหนงสอพมพ New York Times บอกวำกำรทดสอบม

คณคำตอกำรเรยนร หำกใชเปน โดยใหขอสรปประเดนส�ำคญ ๔ ขอ ดงน

๑.กระแสตอตานการสอบในสหรฐอเมรกาในหมผปกครองและคร มาจากกฎหมายNoChildLeftBehindปค.ศ.2002ทบงคบสอบเดกทกป

๒.ขอต�าหนคอ การสอบแบบเอาเปนเอาตายกอความวตกกงวล ทงในนกเรยนและในคร เกดผลเปลยนหองเรยนเปนหองตวเตรยมสอบแทนทจะเปนหองเรยนรทมความหมาย

๓.ผลการวจยในศาสตรดานการเรยนร และดานจตวทยาบอกวาหากมวธทดสอบทถกตอง จะมผลชวยสงเสรมการเรยนร คอชวยให ทบทวนความจ�าเนอหาไดดขนและชวยใหเกดความเขาใจทลก

๔.วธการทดสอบแบบใหมของสหรฐฯ เปนการทดสอบการเรยนรระดบลก(DeepLearning)

หลงอานจบตลอดบทความผมสรปวามมมองใหมคอ ใชการสอบบอยๆเปนตวชวยใหนกเรยนดงความรกลบมาใช(Retrieval)ตามดวยการใหค�าแนะน�าปอนกลบทนท (Immediate Feedback) ซงหมายถง การสอบเปนกลไกหนนการเรยนร ใหเกดความรทแนนแฟนขน เปนการชวยใหนกเรยนท�ากระบวนการสรางปฏสมพนธระหวางความจ�าใชงาน(WorkingMemory)กบความจ�าระยะยาว(LongtermMemory)

*ดงบนทก https://www.gotoknow.org/posts/432221(อานรายละเอยดตอทายบท)

เลยงลกยงใหญ64

การทดสอบทดคอใชขอสอบทถามความรทลกตามดวยการเฉลยและใหค�าแนะน�าปอนกลบทด จะท�าใหนกเรยนเกดการเรยนร ทลก (Deep Learning) และยงชวยใหเกดทกษะในการท�าความเขาใจและพฒนาวธการเรยนรของตนเอง (Metacognition) อนจะน�าไปสการเปน ผก�ากบการเรยนรของตนเองได และเกดการเรยนรอยางลกซงเชอมโยง(Mastery Learning) ดงทผมเขยนไวในหนงสอ การเรยนรเกดขน อยางไร (https://www.gotoknow.org/posts/550596)

สรปงายๆ วาการทดสอบทดชวยพฒนาทกษะในการเรยนร (Learning Skills) กอผลดระยะยาวตลอดชวต

ผเขยนเปดฉากของการทดสอบทดทหองเรยนชนม.๒ของโรงเรยนColumbiaMiddleSchool ในรฐอลลนอยสทคร PatriceBain ใชการทดสอบฝงอยในการสอนหรอการเรยนร โดยฉายขอสอบขนจอใหนกเรยน แตละคนตอบดวยคลกเกอรแลวเฉลยทนทและใหFeedbackตอค�าตอบทผดโดยทคนตอบผดไมเสยหนาเพราะไมรวาเปนค�าตอบของใคร

คร Patrice Bain มวธสรางแรงบนดาลใจใหนกเรยนตงใจตอบขอสอบ โดยตงชอสภาพทนกเรยนทงหองตอบขอสอบขอใดขอหนงถก หมดทกคนวา “Spirit Fingers”และคอยย�าวาวนนนม Spirit Fingers

เลยงลกยงใหญ 65

กครงแลวท�าใหบรรยากาศตนเตนเราใจและไมเครยด ทงๆ ทนกเรยน ถกสอบอยตลอดเวลา

วธทคร PatriceBain ใชเรยกวาฝกทบทวนความร (RetrievingPractice) ไมเรยกวาสอบ เพราะมนแสลงใจคนอเมรกน อนเปนผลจากกฎหมายบงคบใหเดกนกเรยนตองสอบบอยๆ สรางความเครยดและเบอหนายไปทวทงในหมนกเรยนครและผปกครอง

ฝกทบทวนความร : สอบเพอเรยน คร PatriceBainสอนโดยวธนมาเปนเวลายสบป ไดผลการเรยนของนกเรยนทดเดนกวาวธการทใชกนโดยทวไปและครPatriceBainไดรบการยกยองมากแตวธการของครPatriceBainกลบไมแพรหลาย

จนคร PatriceBainพบกบศาสตราจารยMarkMcDanielแหงมหาวทยาลยวอชงตนทเซนตหลยสทก�าลงท�าวจยเรองRetrievalPracticeจงเกดความรวมมอกนเพอวจยทดลองใชRetrievalPracticeเปนเครองมอในการเรยนรของนกเรยนโดยเชอวาเมอเดกทบทวนความจ�าเอามาใชงานความจ�าจะเปลยนแปลงเกดความรทชดเจนยงขนและดงออกมาใชงายขนซงกคอเกดการเรยนรนนเอง

การปฏบตมาประสานพลงกบการวจยมการวจยในสถานการณจรงในหลากหลายโรงเรยนเกดการยนยนผลและอธบายผลดวยทฤษฎวาดวยการเรยนรของสมอง เทคนคสอนโดยมการฝกทบทวนความร (RetrievalPractice)เปนระยะๆจงโดงดงและมการพฒนาคมอครชอHowtoUseRetrieval Practice to Improve Learning (https://www.retrieval- practice.org/download/)

เลยงลกยงใหญ66

มผอธบายวา สมองคนเราวเศษมากมกลไกชวยใหเลอกท�างานเฉพาะเทาทจ�าเปนหรอส�าคญโดยจะเลอกจ�าความรทมการดงออกมาใชงานบอยๆRetrievalPracticeจงชวยการเรยนร โดยเตอนสมองวาความรสวนทมการทบทวนดงออกมาใชคราวน มโอกาสทจะเอาไปใชงานในอนาคตสมองกจะจดจ�าความรนนไวโดยเราไมรตว

ผลของการวจยบอกวาการดงความรออกมาจากความจ�าระยะยาว(LongtermMemory) ออกมาสความจ�าใชงาน (WorkingMemory) จะชวยใหเกดความแนนแฟน(Consolidation)หรอความมนคง(Stabili-zation)ของความจ�าระยะยาวดกวาการอานทบทวนหนงสอหรอสมดจดการบรรยายตามปกต มหลกฐานจากการวดการท�าหนาทของสมอง สวนทท�าหนาทเกยวกบความจ�า ในRetrieval Practice สมองท�างานมากกวาในการอานทบทวน

ในกระบวนการฝกทบทวนความร (Retrieval Practice) จะมการ ดงความรเดมจากความจ�าระยะยาวออกมาใชงานในสถานการณใหม จงเกดกระบวนการเรยนร ทเรยกวา “Transfer” คอเรยนร การใชงาน ความรในบรบทใหมเมอมการฝกเชนนซ�าๆกจะเกดการเรยนรทลก(Deep Learning) และจ�าไดทนนานดงออกมาใชงานไดคลองแคลว เนองจากสมองจะจดความรเปนชดๆ(เรยกวาschema)อยางเหมาะสมตอการดงออกมาใชงานไดอยางคลองแคลวรวดเรว

มการวจยเปรยบเทยบความแนนแฟนของการเรยนร ทไดจาก การทบทวนความร ๒ แบบ คอแบบใช Retrieval Practice กบแบบ ใหท�าConceptMapผลคอRetrievalPracticeใหผลดกวา

เลยงลกยงใหญ 67

สอบแลวทบทวนตนเอง มเทคนคงายๆทMarshaLovettผอ�านวยการของEberlyCenterfor TeachingExcellence andEducational Innovation,CarnegieMellon University คดขนเพอใหนกศกษาไดเรยนร จากการทดสอบ แตละครง เรยกวา “กระดาษหอผลสอบ” (ExamWrapper) เปน กระดาษแผนเดยวทสงใหนกเรยนแตละคนพรอมกบกระดาษค�าตอบ ทตรวจและใหคะแนนแลวตวอยางค�าถามงายๆมดงน นกเรยนใชเวลาทบทวนบทเรยนตอไปนเทาไร

• อานสมดจดในชนเรยน...นาท

• ท�าโจทยแบบฝกหดซ�า...นาท

• ฝกท�าโจทยแบบฝกหดโจทยใหม...นาท

• อานหนงสอเรยน...นาท

หลงจากไดเหนผลคะแนนสอบแลวขอใหประมาณคะแนนทลดลงเนองจากขอผดพลาดตอไปน

• รอยละ...เนองจากไมเขาใจหลกการ(Concept)

• รอยละ...เนองจากสะเพรา

• รอยละ...เนองจากไมสามารถคดวธแกโจทยได

• รอยละ...เนองจากสาเหตอน(ขอใหระบ)

จากประมาณการขางบน นกเรยนจะเปลยนวธเตรยมตวสอบ ส�าหรบใชในการสอบคราวหนาอยางไรบางเชนจะเปลยนแปลงวตรปฏบตในการเรยน เพอฝกทกษะบางอยาง ขอใหระบใหชดเจน จะใหคร ชวยเหลออยางไรบาง ......................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………

เลยงลกยงใหญ68

เครองมอ “กระดาษหอผลสอบ” เปนกศโลบายใหนกเรยนไตรตรองสะทอนคด(Reflect)เกยวกบวธการเรยนของตนซงจะชวยใหนกเรยนพฒนาความเขาใจวธเรยนของตนและพฒนาทกษะในการปรบปรงเปลยนแปลงวธเรยน(Metacognition)ของตนเมอฝกอยางตอเนองสม�าเสมอนกเรยนจะมความสามารถตรวจสอบกระบวนการเรยนรของตนเองได และกลายเปนคนทก�ากบการเรยนของตนได(Self-RegulatedLearner)

จากผลการวจยเรอง “กระดาษหอผลสอบ”มหนงสอเรองUsingReflection and Metacognition to Improve Student Learning ออกจ�าหนาย

วธสอบทผด กอพษราย วธสอบทผดเกดจาก

• ใชขอสอบมาตรฐานจากบรษท ทท�าธรกจดานการศกษาและตองการน�าขอสอบมาใชในการสอบครงตอๆ ไปจงปกปดค�าเฉลยและ ผลคะแนนสอบกสงกลบมาทโรงเรยนชา กนเวลาหลายสปดาห ท�าให นกเรยนไมไดรบ “ค�าแนะน�าปอนกลบ ในทนททสอบเสรจ” (Immediate Feedback)การสอบจงเปนเพยงการวดความร(Assessment)ไมสงผล พฒนาการเรยนรเปนการสอบเพอวดผลไมใชสอบเพอเรยนร

• ใชขอสอบทถามความรระดบตนแทนทจะถามความรระดบลกดายค�าถามปลายเปด

• หลงเนนการสอบจากสวนกลางสอบเพอวดผลแทนทจะใหครจดการสอบเพอเนนสอบเพอหนนเสรมการเรยนร(TesttoTeach)

เลยงลกยงใหญ 69

ในตอนสดทายของบนทกตความหนงสอWhydon’tstudents like school?เขยนโดยศาสตราจารยDanielT.Willinghamผเชยวชาญดานจตวทยาการเรยนร แหงมหาวทยาลยเวอรจเนย แนะน�าวธท�าหนาทครอยางไดผล และมคณคา โดยมองจากมมของจตวทยาการเรยนร (CognitivePsychology)โดยบางประเดนเปนการเปลยนมมมองจากเดมทเชอถอกนมาผดๆมหลกใหญๆ๙ประการดงตอไปน

บทท หลกการดานการเรยนร

ความรเกยวกบนกเรยน

ทครตองการ

นยยะตอชนเรยน

๑ มนษยมธรรมชาตใฝรแตธรรมชาตของมนษยมขอจ�ากดดานการคด

สงใดบางทเลยขอบเขตสงทนกเรยนของฉนรและท�าได

คดค�าตอบเปนสงทนกเรยนจะตองเรยนแลวใชเวลาอธบายใหนกเรยนเขาใจค�าถาม (เรยนค�าถามมากกวาเรยนค�าตอบ)

สรป การสอบเพอวดผล มคณตอนกเรยนนอยกวาการสอบเพอ ชวยหนนเสรมการเรยนร และชวยพฒนาทกษะการเรยนร มวธการทดสอบทชวยใหนกเรยนทบทวนและปรบปรงวธการเรยนของตน เปนการสอบเพอพฒนาทกษะในการเรยนร

*จากบนทก https://www.gotoknow.org/posts/432221

เลยงลกยงใหญ70

๒

๓

๔

๕

ความรเชงขอเทจจรงมากอนทกษะ

ความจ�าเปนผลจากการคด

เราเขาใจเรองหนงๆ ตามบรบทของเรองทเรารแลว

ตองฝกฝนจงจะเกดความคลองแคลว

นกเรยนของฉนรอะไรบาง

นกเรยนจะคดอะไรระหวางบทเรยนน

เพอใหนกเรยนเขาใจบทเรยนนนกเรยนตองมตนทนความรอะไรบาง

ฉนจะชวยใหนกเรยนฝกฝนโดยไมเบอหนายไดอยางไร

เปนไปไมไดทจะคดเรองใดเรองหนงไดอยางดโดยทไมรขอเทจจรงเกยวกบเรองนน

ปรอทวดแผนการเรยนแตละบทคอ“อะไรคอตวชวยใหนกเรยนคด?”

ตงเปาใหนกเรยนเรยนรความรทลกแตตระหนกเสมอวานกเรยนตองเรยนรความรทตนกอน

คดใหชดวานกเรยนตองมความรอะไรบางทจะตองเรยกใชไดทนทแลวใหฝกฝนจนคลอง

บทท หลกการดานการเรยนร

ความรเกยวกบนกเรยน

ทครตองการ

นยยะตอชนเรยน

เลยงลกยงใหญ 71

๖

๗

๘

การเรยนรแตกตางกนในชวงแรกๆกบชวงหลงของการฝกฝน

มองจากมมของการเรยนรนกเรยนมความเหมอนกนมากกวาความตาง

ความฉลาดสามารถเปลยนแปลงไดโดยการท�างานฝกฝนอยางหนก

นกเรยนของฉนแตกตางจากผเชยวชาญอยางไร

ความรเกยวกบสไตลการเรยนรของเดกไมมความจ�าเปน

นกเรยนของฉนมความเชอเรองความฉลาดอยางไร

มงใหนกเรยนเกดความเขาใจทลกไมใชมงทการสรางความรใหม

คดถงเนอหาในบทเรยนไมใชคดถงความแตกตางของเดกในการตดสนใจวาจะสอนอยางไร

จงพดถงความส�าเรจหรอลมเหลวจากมมของความมานะพยายามไมใชจากมมของความสามารถ

บทท หลกการดานการเรยนร

ความรเกยวกบนกเรยน

ทครตองการ

นยยะตอชนเรยน

เลยงลกยงใหญ72

๙ การสอนกเหมอนกบทกษะทซบซอนทางปญญาอนๆตองการฝกฝนเพอปรบปรง

การสอนของฉนในแงมมไหนทใชไดดกบนกเรยนของฉนและสวนไหนตองการการปรบปรง

การปรบปรงตองการมากกวาประสบการณตองมความตงใจทจะพฒนาตนเองและตองการFeedback

บทท หลกการดานการเรยนร

ความรเกยวกบนกเรยน

ทครตองการ

นยยะตอชนเรยน

การสงสมการเรยนรและทกษะของคร ดวยการเคยวกร�าฝกฝนตนเอง เพอขยายพนททง๓ในแผนผงขางลางน ยอมมคณประโยชนตอทงชวตการเปนครและตอการเรยนรของนกเรยน

ความจ�าใชงานจดของควำมตนร และกำรคด

ความจ�าระยะยาวควำมรเชงสำระ และเชงกระบวนกำร

สภาพแวดลอม

ลม

สนใจ

จ�า เรยนร

* จากบนทก htpps://www.gotoknow.org/posts/432221

เลยงลกยงใหญ 73

๐๗ ชวยเดกเรยนรสและจ�ำนวน

เลยงลกยงใหญ74

เรำนำจะมวธฝกใหเดกเรยนรค�ำทเกยวกบสไดงำยๆ

ไมวำภำษำใด โดยใชของเลน เชนมรถเดกเลน 5 คน

แตละคนสเดยว เชน สแดง เหลอง เขยว..

เรำเอำรถ 5 คนมำใหเดกเลน

และเรยกวำรถซ�ำๆ กน จนเดกรวำลกษณะนนเปนรถ

แลวกเอำรถสแดงมำบอกวำรถสแดง

เลยงลกยงใหญ 75

ชวยเดกเรยนรสและจ�านวนตควำมจำกบทควำมชอ Why Johnny

Can’t Name His Colors โดย Melody Dye นกศกษำปรญญำเอกดำน

Cognitive Science มหำวทยำลยอนเดยนำ บอกวำโครงสรำงภำษำ

องกฤษท�ำใหเดกเลกสบสนค�ำนำมกบค�ำคณศพท เพรำะภำษำองกฤษ

เอำค�ำคณศพทน�ำหนำค�ำนำมทมนขยำยควำม เดกมกจะจบควำมจำก

ค�ำแรกเปนหลก ผใหญชวยเดกไดโดยพดค�ำนำมกอนแลวจงคอยขยำย

ควำมดวยค�ำคณศพททบอกสหรอบอกจ�ำนวน จะชวยใหเดกเรยนรค�ำ

เกยวกบสและจ�ำนวนไดงำยขน

เรองนอาจไมคอยเปนปญหาตอเดกไทยเพราะภาษาไทยเราขนตนดวยค�านามสวนค�าคณศพทบอกสและบอกจ�านวนตามมาขางหลงอยแลวแตผเขยนบอกวาขอสรปเชงเดาของผมนยงไมมการทดลองพสจน ผเขยนสรปประเดนไว๓ประเดนคอ ๑.นาแปลกทเดกฝรงสวนใหญเรยนรเรองสและจ�านวนไดยากทกษะสองอยางนเปนพนฐานของทกษะดานภาษา ๒.ภาษาองกฤษทเอาค�าคณศพทไวหนาค�านามท�าใหเดกสบสนและเรยนค�าเกยวกบสและจ�านวนไดยาก ๓.พอแมอาจชวยลดความสบสนใหแกลกโดยพดกบลกเลกทก�าลงหดพดดวยประโยคกลบทางเชน“thecarthatisred.”แทนทจะพดวา“the red car.” ซงไมเปนปญหาส�าหรบภาษาไทย เพราะเราพดวา “รถ สแดง”อยแลว

เรองนอาจดเปนเรองเลก แตผเขยนบอกวาเปนเรองใหญมากในอเมรกา ทเดกจ�านวนมากสบสนในการเรยนรค�าเกยวกบส เชนเมอเอา ถวย๔ใบเปนถวยสเดยวลวนคอสแดงเขยวน�าเงนเหลองวางตรงหนาเดกอาย๒ ขวบบอกใหหยบถวยสเหลอง จะมเดกหยบผดจ�านวนมากเพราะเดกสบสนค�าเกยวกบส

เลยงลกยงใหญ76

ผเขยนบอกวา เพราะเดกเรยนรเรองสจากค�าพดทผใหญพดดวยโดยเอาค�าของสเชอมโยงกบค�าอนทมาดวยกนบอยๆ เชนเดกไดยนค�าวา‘redfire truck’บอยๆแตไมเคยไดยนค�าวา ‘red icecream’ เลยกจะประกอบเปนความเขาใจเรองสเชอมกบค�าพด

เขาท�างานวจยเพอพสจนสมมตฐาน วาโครงสรางภาษาองกฤษ ดงกลาวขางตนท�าใหเดกเรมหดพดเขาใจภาษาเกยวกบสและจ�านวนไดยากหากใชค�าพดสลบค�าเอาค�านามมากอนแลวคอยขยายความดวยค�าคณศพทบอกสหรอจ�านวนเดกจะเขาใจงายขนหรอไมผลลพธคอใช

เราตองไมลมวาเดกในวยเดกเลกมเรองใหเรยนรมากมาย

ผมอานเรองนแลวคางคาใจ วาเรานาจะมวธฝกใหเดกเรยนรค�า เกยวกบสไดงายๆไมวาในภาษาใดโดยใชของเลนเชนมรถเดกเลน๕คนแตละคนสเดยวเชนสแดงเหลองเขยวน�าเงนชมพเราเอารถทง๕คนมาใหเดกเลนและเรยกวารถซ�าๆจนเดกรวาลกษณะอยางนนเปนรถแลวกเอารถสแดงมาบอกวาสแดงรถสแดงและเอาของอนทมสแดงมาใหเดกดและเรยกชอเชนหมวกสแดงปากกาสแดงเดกไมนาจะสบสน

ผมเถยงในใจวา การสอนใหรสโดยไมใหดสนาจะผด เรานาจะใหเดกเรยนสจากการมองดและรบรสดวยตนเอง โดยจกษสมผสของตนเองเชอมโยงกบเสยงทเปนค�าบอกส เปนการเรยนโดยสรางความรขนเองในสมอง ไมใชโดยจบโยงจากถอยค�าของผใหญเทานน ไมทราบวาวธคดของผมเขาปาเขาดงไปไกลแคไหน

เลยงลกยงใหญ 77

๐๘ เลนเพอชวต

เลยงลกยงใหญ78

กำรเลน (แบบอสระ) ในวยเดก

มควำมส�ำคญตอทกษะในกำรปรบตวทำงสงคม

ทกษะจดกำรควำมเครยด

และกำรฝกทกษะดำนควำมคดหรอปญญำ

เลยงลกยงใหญ 79

เลนเพอชวตตควำมจำกบทควำมชอ The Serious Need for

Play โดย Melinda Wenner Moyer เตอนเรำวำ โลกก�ำลงเขำสยคท

คนขำดประสบกำรณกำรเลนอยำงอสระในวยเยำว มผลใหเปนพลเมอง

ทเตมไปดวยควำมวตกกงวล ไรควำมสข และปรบตวทำงสงคมไดยำก

ผเขยนใหขอสรปไว๓ขอคอ ๑. การเลนในวยเดกมความส�าคญตอพฒนาการดานสงคม อารมณ และปญญา

๒. การเลนอสระ (Free Play) ทใชจนตนาการ และไมมกตกาถกผด ใหผลแตกตางจากกฬา ซงมกฎเกณฑกตกาชดเจนแนนอน

๓. คนและสตวทไมไดเลนตอนเปนเดก อาจโตขนเปนผใหญทมความวตกกงวล และขาดความสามารถในการปรบตวทางสงคม

เลยงลกยงใหญ80

ผมสรปเองอยางงายทสดวา การเลนแบบอสระ เปนการฝกสมองอยางหนงทหากบกพรองไปในวยเดก (และรวมทงวยผใหญ) คณภาพความเปนมนษยจะไมครบถวนสมบรณ

ผลงานวจยบอกวา ในสงคมสมยใหม เดกมเวลาเลนอสระ (FreePlay)นอยลง ระหวางป ค.ศ.๑๙๘๑ -๑๙๙๗ เวลาเลนอสระของเดก (ในสหรฐอเมรกา) ลดลงหนงในส เวลาดงกลาวถกแยงไปเพอเตรยมเดกเขาโรงเรยนดๆและใหฝกเลนดนตรและกฬาแนวโนมดงกลาวอาจน�าไปสการมพลโลกทขาดความสข มความวตกกงวล มองโลกแงราย และ กออาชญากรรมไดงาย

ผเขยนยกตวอยางCharlesWhitman ทปนขนไปบนหลงคาโดมมหาวทยาลยเทกซส ออสตนและยงกราดคนขางลาง๔๖คน ในวนท ๑สงหาคมพ.ศ.๒๕๐๙เหตการณดงกลาวเปนแรงจงใจใหนกจตวทยาชอStuartBrownศกษาคนทมพฤตกรรมท�านองน๒๖คนและพบวาสวนใหญมประวตขาด๒สงคอ (๑)มาจากครอบครวททารณเดก (๒)ขาด การเลนในวยเดก

นนคอทมาของการวจยของ Stuart Brownตอเนองมาเปนเวลา ๕๐ป เพอตอบค�าถามวา การเลนแบบอสระในวยเดก มความส�าคญอยางไรตอชวตการเปนผใหญไดค�าตอบวาการเลนแบบอสระไรกฎเกณฑกตกา มความส�าคญตอทกษะในการปรบตวทางสงคม ทกษะจดการความเครยดและการฝกทกษะดานความคดหรอปญญาขอสรปนไดทงจากการศกษาในคนและในสตว ขอสรปจากการศกษาในสตวบอกวา แรงกระตนใหเลน(แบบอสระ)มาจากสมองชนใน(Brainstem)ไมไดมาจากสมองสวนNeocortex เปนหลกฐานวาการเลนเปนกจกรรมของสตวมาแตดกด�าบรรพกอนววฒนาการเปนสตวเลยงลกดวยนมดวยซ�า

เลยงลกยงใหญ 81

เดกในสมยกอน(เชนตวผมเอง)จงโชคดกวาเดกสมยนทมเวลาเลนเหลอเฟอและไดเลนแบบอสระตองชวยเหลอตวเองและเลนกบเพอนๆ(โดนเพอนทโตกวารงแกบางจะไดรวธหลบหลกหรอสรางไมตร)เทากบวาเดกในสมยกอนมโอกาสสงสมทนชวตมากกวาเดกสมยน เพอการด�ารง ชวตทดในวยผใหญ

เมอศกษาการใชเวลาของเดกในโรงเรยน (ในอเมรกา) ระหวางปค.ศ.๒๐๐๑-๒๐๐๗กพบวาเดกมเวลาเลนแบบอสระลดลงรอยละ๒๐ นกจตวทยาทศกษาผลของการเลนแบบอสระตอบคลกของคนเหนพองกนวาการทเดกมเวลาเลนอสระนอยลงจะสงผลรนแรงตอความสงบสขของสงคม คอจะท�าใหสงคมเปนยคของคนขกงวล ขาดความสข และขาด ความสามารถในการปรบตว

ทจรงรองรอยของการใหความส�าคญตอการเลนอสระเรมมาตงแตปค.ศ.๑๙๖๑มการด�าเนนการจดตง InternationalPlayAssociation(http://ipaworld.org) ในเดนมารกและตอมามการจดตง National Institute for Play (http://www.nifplay.org)ตงอยในรฐแคลฟอรเนย รเรมโดย Stuart Brown และเวลานในตางประเทศจะมสนามเดกเลน ทวไปหมด ตามหองรอของผ โดยสารตามสนามบนกมหองเดกเลน ในบานเรายงมสนามเดกเลนนอยเกนไปและทมกขาดการบ�ารงรกษา

เนนทการเลนอสระ การเลนในทน เนนทการเลนแบบอสระ โดยเดกเลนกนเอง ไมม กฎเกณฑกตกาใดๆแตกตางจากการเลนกฬาทมรปแบบตายตวมกตกาชดเจนทจรงการเลนกฬากมประโยชน ใหความสนกสนาน ไดออกก�าลงไดสงคมและไดเพอนแตยงไมไดฝกทกษะทไดจากการเลนแบบอสระ

เลยงลกยงใหญ82

การเลนแบบอสระ ท�าใหเดกไดความสนกสนานแบบไรรปแบบ เดกอาจเลนละครทผกเรองกนเองแตละคนแสดงเปนตวละครทมบทบาทแตกตางกนอาจเลนขายขาวแกงมแมคาผปรงอาหารและลกคามาซอและชมวาอรอย โดยท ‘อาหาร’ หรอขนมทปรงนนไมใชของจรง เปน ของในจนตนาการของทงฝายแมคาและลกคา เปนความสนกสนานท ไดใชจนตนาการดวยกน รสกสนกแบบหลอกๆทงสองฝาย โดยทหากมผใหญเขารวมจนตนาการดวย ยงสนก นผมเขยนแบบระลกชาตชวต ของตนเองสมยเมอเกอบเจดสบปกอน

ความรเรองบทบาทของการเลนแบบอสระตอการเตบโตสวนส�าคญมาจากการศกษาในสตว ตามทเขยนไวในหนงสอ TheGenesis of AnimalPlayเขยนโดยGordonM.Burghardtตพมพเมอพ.ศ.๒๕๔๘ ผเขยนใหนยามการเลนแบบอสระไววา ตอง (๑) ท�าซ�าๆ (๒) ท�าเอง (๓)ท�าอยางผอนคลาย

เลยงลกยงใหญ 83

เลนแรงๆ เสยงตอการบาดเจบ หรอท�าของเสยบาง มผลการวจยแบบSystematicReviewทบทวนผลการวจยจ�านวนมากเกยวกบการเลนของเดกรายงานเมอป๒๕๕๘วาการเลนกลางแจงเชนปนเครองเลนสงๆ และเลนแรงๆ ทเสยงการบาดเจบ ไดรบผลดตอสขภาพรางกาย ตอความสรางสรรค และความจตใจทยดหยน คมกบ ความเสยงตอการบาดเจบ

เรามกพดกนวาเดกฉลาดมกซนหรอเดกซนเปนเดกฉลาดซกซนหมายความวาเดกท�าโนนท�านเลนโนนเลนนไปตามใจตนเองซงบางครงกกอความร�าคาญหรอบางครงกอความวนวายหรอความไมเปนระเบยบหรอมของเสยหายบางพอแมหรอผใหญควรทน เพราะนนคอบทเรยนฝกฝนความรเรมสรางสรรคของเดก

เลนเพอลดความเครยดในผใหญ บทความอางความเหนของหลายแหลง วาผใหญกตอง “เลน”เหมอนกนโดยแนะน�าการเลน๓แบบไดแก

• การเลนทางรางกาย (Body Play) รวมกจกรรมเคลอนไหวรางกายโดยไมหวงผลใดๆและไมมขอจ�ากดดานเวลา(การเคลอนไหวเพอลดน�าหนกไมไดผลน)

• การเลนสรางสงของ (Object Play) ใชมอสรางสงทตนชอบและรสกสนกโดยไมมเปาหมายใดๆ

• การเลนทางสงคม (Social Play)รวมกบคนอนในกจกรรมทางสงคมทไมมเปาหมาย เชนคยกนสนกๆผมนกถงวงกาแฟตอนเชาทรานกาแฟขางบานทชมพรสมยผมเปนเดก

เลยงลกยงใหญ84

เขาแนะน�าวาถาไมรวาจะท�าอะไรเพอเปนการเลนเพอหยอนใจตอนเปนผใหญกใหนกถงสงทตนชอบสมยเปนเดก

การเลนคลายเครยดในผใหญน เขาบอกวาชวยใหชวตไมร สก เบอหนาย หรอหมดพลงโดยไมร สาเหต ทฝรงเรยกวาหมดไฟ (Burnt Out)ผมนกถงงานอดเรกวานาจะใหคณในท�านองเดยวกน

สรป ในมมของชวต การเลน (แบบอสระ) ไมใชสงตรงกนขามกบ การท�างาน แตเปนสงทเตมเตมเสรมสงซงกนและกนกบการท�างาน คอการเลนชวยใหมการฝกพลงของความใครร จนตนาการ และการสรางสรรค สามสงนหากไมหมนฝกฝน กจะฝอไปเหมอนกลามเนอ ทไมไดหมนออกก�าลง

เลยงลกยงใหญ 85

๐๙ เคลดลบของการเปนพอแมทด

เลยงลกยงใหญ86

หวใจส�ำคญของกำรกลอมเกลำเดก

ใหเปนคนดคอปฏสมพนธทถกตองระหวำงเดกกบคนรอบขำง

และปฏสมพนธทดนน ไมเพยงชวยใหเดกเปนคนดเทำนน

ยงชวยใหผใหญพฒนำเปนคนดดวย

เลยงลกยงใหญ 87

เคลดลบของการเปนพอแมทด ตควำมจำกบทควำมชอ What

Makes A Good Parent? (http://www.scientificamerican.com/

article/what-makes-a-good-parent/) โดย Robert Epstein

นกวจยดำนจตวทยำ สงกด American Institute for Behavioral

Research and Technology ค�ำตอบคอกำรแสดงควำมรกควำม

ใกลชดมำเปนอนดบหนง ตำมดวยกำรใหโอกำสลกเปนตวของตวเอง

ควำมสมพนธทดระหวำงพอแม และกำรจดกำรควำมเครยดของตว

พอแมเอง

ผเขยนใหขอสรปไว๓ขอดงน ๑.ผเขยนผลงานวจย แลวสรปทกษะทส�าคญ๑๐อยางส�าหรบ การเปนพอแมทด และน�าไปถามพอหรอแม๒,๐๐๐คน ใหเรยงล�าดบความส�าคญ ตอการเลยงลกใหมสขภาพด มความสข และประสบ ความส�าเรจ ๒.การแสดงความรก (Love andAffection) มาเปนอนดบหนง ตามดวยค�าตอบทไมคาดฝนคอการจดการความเครยดของตนเองและการด�ารงความสมพนธทดระหวางพอแม ส�าคญกวาพฤตกรรมทเพงไป ทตวเดก ๓.คนทกประเภทมความสามารถในการเลยงลกเทาๆ กน และ ทกคนสามารถเรยนรวธเลยงลกทดไดไมยาก

ผเขยนบทความเอาหลกฐานมาบอกวา ผคนสนใจและกงวลเรอง วธเลยงลกมากกวาการลดน�าหนกของตวเอง โดยมหลกฐานจากรายชอหนงสอในAmazon.comในหมวดParentingมกวา๑๘๐,๐๐๐รายการแตในหมวดDietingมกวา๗๖,๐๐๐รายการเทานน

เลยงลกยงใหญ88

ความนากงวลอยางหนงอยท หนงสอตางเลมใหค�าแนะน�าท ขดกน ผเขยนจงใชวธเขยนบทความนแบบองหลกฐานจากงานวจย จ�านวนมาก เลอกทกษะส�าคญทสด ๑๐อยางของพอแมทผลงานวจย ใหผลสอดคลองกน วามผลตอความสขความส�าเรจของลก น�ามาให พอแมตอบค�าถาม (แบบปรนย ใหคะแนนไมเหนดวยหรอเหนดวยกบ แตละขอความรวม๑๐๐ขอความโดยคลกคะแนนจาก๑ถง๑๐)ในOnline test ท http://MyParentingSkills.com เปนกระบวนการวจยท ผเขามาตอบค�าถามไมรตว และเขามวธด�าเนนการเพอใหผลงานวจยน นาเชอถอ

เลยงลกยงใหญ 89

บญญตสบประการส�าหรบพอแม ตอไปนเปนปจจยบทบาทของพอแมทมผลตอสขภาพความสขและความส�าเรจของลกเรยงตามล�าดบความส�าคญตามทพอแม๒,๐๐๐คนตอบแบบสอบถาม

๑. แสดงความรกความผกพน ดวยการกอดรด บอกรก และม เวลาอยดวยกนท�ากจกรรมรวมกนหรอเลนดวยกนสองตอสอง

๒. จดการความเครยด ทงของตนเองและของลก โดยฝกเทคนคผอนคลายและฝกตความเหตการณดวยมมมองเชงบวกปจจยนเปนอนดบท๑๐ในบทสงเคราะหผลงานวจย

๓. ทกษะดานความสมพนธ โดยธ�ารงความสมพนธทดกบคสมรส หรอคทหยากนไปแลวเปนตวอยางทดของการมความสมพนธทดตอผอน

๔. ความอสระและเปนตวของตวเองปฏบตตอลกอยางมความนบถอ(Respect)ตอลกและสงเสรมใหลกชวยตวเองและพงตนเองได

๕. การศกษาและการเรยนร สงเสรมและเปนตวอยางของการ เรยนรและใหโอกาสทางการศกษา

๖. ทกษะชวตใหมรายไดมนคงและมแผนอนาคต

๗. การจดการพฤตกรรม โดยเนนใชการเสรมแรงเชงบวก ใช การลงโทษเทาทจ�าเปนเทานน ปจจยนเคยมนกวจยยกษใหญ คอB.F.Skinnerใหน�าหนกสงมากแตผลงานวจยและพอแมใหน�าหนกไมมาก

เลยงลกยงใหญ90

๘. สขภาพ สรางลลาชวต และนสยทดตอสขภาพ เชน ออก ก�าลงกายสม�าเสมอกนอาหารทดตอสขภาพ

๙. ศาสนา สงเสรมพฒนาการดานจตวญญาณและศาสนา เขา รวมในกจกรรมทางศาสนาและจตวญญาณ

๑๐. ความปลอดภย ปกปองจากความชวรายอยางระมดระวง โดยรบรเรองกจกรรมและเพอน

พอแมทดคอใคร ผเขยนวเคราะหผลงานวจยจ�านวนมาก โดยวธทเรยกวา FactorAnalysisและบอกวา

ปจจยทไมมน�าหนกตอการเลยงลกทดกวากนไดแก • เพศหญงชาย • ผทยงอยกบคสมรสกบผทหยาแตคทหยาลกมความสขนอยกวา เลกนอย • เชอชาตและเผาพนธ • คนเปนเกยกบคนรกคนตางเพศ โดยทคนเปนเกยมคะแนน สงกวานดหนอย

ปจจยทมน�าหนกวาเลยงลกไดดกวาไดแก • ระดบการศกษา

เลยงลกยงใหญ 91

การเปนพอแมทดฝกได ขาวดคอทกษะการเปนพอแมทดเปนสงทฝกได มโปรแกรมฝก ทพสจนวาไดผล เชนParentingWisely (www.parentingwisely.com)และโปรแกรมฝกของ TheNational Effective Parenting Initiative (http://EffectiveParentingUSA.org)

ผเชยวชาญกผดได ผเชยวชาญทใหค�าแนะน�าวธเลยงลกอาจใหค�าแนะน�าทขดแยงกนเพราะไมไดตดตามผลการวจยใหมๆ แตโดยทวไป ผ เชยวชาญให ค�าแนะน�าถกตองเรองสมรรถนะของพอแมทใหผลดตอลก แตมขอ ผดพลาดใหญ๒ประการคอ (๑) จดอนดบการจดการความเครยดไว ทอนดบ ๘ ใน ๑๐ สมรรถนะหลก ในขณะทผเขยนจดไวอนดบท ๒ (๒) มอคตตอเรองจตวญญาณและศาสนา จดไวอนดบสดทายใน๑๐ และบางคนถงกบไมใหความส�าคญทงๆทมหลกฐานวาการฝกดานจตวญญาณหรอดานศาสนามผลดตอเดก

เลยงลกยงใหญ92

สสถานการณในบาน พอแมทเลยงลกเปนจะสงผลดอยางเดนชด ๓ ประการ (๑) ลดความขดแยงระหวางพอแมกบลก (๒) เพมความสมพนธทดในคสมรสหรอในคทหยากนแลว (๓) ไดลกทมความสขและมความสามารถ

ผเขยนเลาประสบการณของตนเองทมลกจากการแตงงานสองครงพบวาประสบการณมความส�าคญจงเลยงลกรนหลงไดดกวาประสบการณสอนใหผเขยนแสดงบทFacilitatorมากกวาController

ผมขอเพมเตมวา พอแมทสนใจเรองการเลยงลกวยร น ควรได อานหนงสอสอนเดกใหเปนคนด ซงดาวนโหลดหนงสอทงเลมไดฟรท www.scbfoundation.com/stocks/15/file/1412914130hxaig15.pdf โดยเฉพาะอยางยงควรอานค�านยมของศ.นพ.ประเวศวะสทชใหเหนวา

หวใจส�าคญของการกลอมเกลาเดกใหเปนคนด คอปฏสมพนธทถกตองระหวางเดกกบคนรอบขาง และปฏสมพนธทดนน ไมเพยงชวยใหเดกเปนคนดเทานน ยงชวยใหผใหญพฒนาเปนคนดดวย

เลยงลกยงใหญ 93

วธเลยงลกทมความผดปกตดำนพฤตกรรม

๑๐

“ ไมเปนไรคะลกไมตองรอง... ท�าไมมนถง

หลนแตกละคะลก”

เลยงลกยงใหญ94

ปจจยส�ำคญทชวยใหกำรแกไขพฤตกรรมของเดกไดผลดคอ

แมพอเนนปฏสมพนธเชงบวก

กระตอรอรนตอสงทเดกก�ำลงท�ำ

สนองตอบหรอมปฏกรยำเชงบวกในรปแบบเดยวกน

อยำงสม�ำเสมอตอสงทเดกท�ำ

เลยงลกยงใหญ 95

วธเลยงลกใหมพฤตกรรมด

ใหท�ำเปนไมเอำใจใสพฤตกรรมไมด ชมพฤตกรรมด

บอกเดกวำควรท�ำอะไร ไมใชหำมท�ำอะไร

และใชค�ำพดแบบค�ำสงตรงๆ ดวยเสยงปกต ไมใชขอรอง

หรอขอแนะน�ำใหท�ำ”

เลยงลกยงใหญ96

วธเลยงลกทมความผดปกตดานพฤตกรรมตควำมจำกบทควำม

ชอ Oh, Behave! โดย PJ Loughran บรรณำธกำรอ�ำนวยกำรของนตยสำร

Spectrum News ซงเปนหนวยงำนในสงกดของ Simon Foundation

Autism Research Initiative ค�ำตอบสนๆ คอใหขอควำมชวยเหลอเพอ

ฝกทกษะกำรดแลเดกผดปกตแบบนจำกผเชยวชำญเฉพำะ

ผเขยนใหขอสรปไว๔ขอดงน ๑.วธฝกพอแมทชอวาPCIT(Parent-ChildInteractionTherapy)สามารถชวยแกไขพฤตกรรมตอตานในเดกอาย๒-๗ปได

๒.เดกเลกทมปญหาพฤตกรรมชดเจนมความเสยงทจะโตขนเปนผใหญทมพฤตกรรมตอตานสงคมเปนภยตอสงคม

๓.PCIT มหลกฐานทางวทยาศาสตรวาใชไดผล จงก�าลงขยายบรการไปอยางกวางขวาง

๔.วธฝกดงกลาว ชวยหยดการทารณเดกในพอแมทใชระบบสวสดการของรฐ(ในสหรฐอเมรกา)ซงหมายถงพอแมยากจน

เขาขนตนเรองดวยการพรรณนาภาพการฝกหรอเยยวยาปฏสมพนธระหวางพอแมกบเดก ทเรยกวา PCIT (Parent - Child Interaction Therapy)http://pcit.ucdavis.edu/pcit-web-course/อานแลวเวยนหวแทนแมและนกจตวทยาเพราะเดกอยไมนงและไมยอมท�าตามทผใหญบอกใหท�า รวมทงอาละวาดสดฤทธ แตในตอนจบตอน เขากเลาความคลคลายทเดกยอมรวมมอ หลงจากอาละวาดแคไหนกไมไดผล แลว เดกกไดรบค�าชมและการแสดงความรกจากแม

เลยงลกยงใหญ 97

การฝก PCIT น เปนการฝกทงแม (หรอพอ) และเดก ใหสอสารมปฏสมพนธเชงบวกกนได เพราะเดกทเปนโรคในกลมพฤตกรรมไม อยในระเบยบ (DisruptiveBehavior) ไดแก พฤตกรรมท�าตรงกนขาม กบทผใหญบอก(ODD-OppositionalDefiantDisorder)ความผดปกตดานพฤตกรรม(ConductDisorder)และเดกสมาธสน(ADHD-AttentionDeficit HyperactiveDisorder) ตองการการคอยๆ เยยวยา โดยการ ฝกการสอสารปฏสมพนธทถกวธ โดยฝกในสถานบรการหรอสถาบนดานการแพทยหรอจตวทยา

ในดานแม (หรอพอ) เปนการฝกใชค�าพดและทาททแสดงตอเดกรวมทงฝกอารมณใหนงดวย สวนดานเดก เปนการฝกใหคอยๆ เขาใจ วาพฤตกรรมไมเหมาะสมจะไดรบผลทตนเองไมชอบ ไมตองการ และพฤตกรรมหรอการตอบสนองตอค�าพดของแม (หรอพอ) ทเหมาะสมจะไดรบการตอบสนองเชงบวกทตนชอบ เปนการฝกทตองอดทนมากตองใชเวลามากและแม(หรอพอ)ตองน�าไปปฏบตตอทบานเพอใหเดกคอยๆชนกบหลกปฏสมพนธทถกตอง

PCITคอยๆ พฒนามากวา๔๐ป เปนวธการฝกใหแม (หรอพอ) ท�าหนาทผบ�าบดใหแกลกทมปญหาพฒนาการบกพรอง เปนโรคในกลมพฤตกรรมไมอยในระเบยบ (DisruptiveBehavior) โดยการฝกใหเดกมทกษะในการมปฏสมพนธเชงบวกกบผอนเรมจากแม(หรอพอ)บทความไมไดเอยถงการเปลยนแปลงในสมองของเดกทเกดขนจากการฝกแตผมเดาวาตอไปจะมผลการศกษาสมองใหเหนวา เดกเหลานสมองสวนไหน มพฒนาการชาหรอผดปกตและผมเดาตอวาจะมผลการศกษาทบอกวาเมอฝก PCIT (หรอการฝกอนทจะมการพฒนาขนในอนาคต) และตอ ดวยการฝกปฏสมพนธกบคนแปลกหนา สมองสวนทบกพรองฟนขนมาเหมอนหรอใกลเคยงเดกปกต

เลยงลกยงใหญ98

ความส�าเรจของ PCIT อยทการทบทวนชดทกษะส�าคญของแม (หรอพอ) ในการสอสารกบลก และมการฝกและแกไขถอยค�า และ เสยงพดในชวงเวลาฝก รวมทงฝกฟง และสงเกตพฤตกรรมของลกดวย เขาพบวา ม ๒ ปจจยส�าคญทชวยใหการแกไขพฤตกรรมของเดก ไดผลดคอ (๑) แม (หรอพอ) เนนปฏสมพนธเชงบวก โดยแสดง ทาทกระตอรอรนตอสงทเดกก�าลงท�า (๒) สนองตอบหรอมปฏกรยา (เชงบวก) ตอสงทเดกท�า ในรปแบบเดยวกนอยางสม�าเสมอในภาษาของคนไทยทวไปคอพอแมตองไมมพฤตกรรมแบบผเขาผออก ซงจะท�าใหเดกสบสน

เลยงลกยงใหญ 99

ปกปองเดก บางครงความผดปกตในพฤตกรรมของเดกไมใชตวปฐมเหต ตนเหตคอพอแม คอความผดปกตของลกมาจากพฤตกรรมของพอแม ลกเกดบาดแผลทางใจจากการกระท�าของพอแม ในสหรฐอเมรกามการวจยดานการทารณกรรมตอเดก และมการชวยเหลอเดกเหลานมานานหลายสบปเรมจากการฝกอบรมพอแมเปนกลมและพบวาไมคอยไดผล

ตอมาพบวาการสอนหลกการเลยงเดกหรอวธมปฏสมพนธกบเดกใหแกพอแมตวการเหลาน ไมคอยไดผลตองฝกทกษะดวยPCITจงจะ ไดผลและตอมาพบวาหากใช๒มาตรการประกอบกนคอPCITควบกบการสนทนาสรางแรงจงใจ (Motivational Interview) แกแม (หรอพอ) จะไดผลดกวาใชPCITอยางเดยวมาก

คอแม (หรอพอ)ทโดนขอหาทารณลกและทางการสงไปเยยวยาจะไปอยางไมเตมใจเจอความรสกปฏเสธการถกบงคบการสนทนาสรางแรงจงใจจะชวยใหแม (หรอพอ)พาลกไปฝก PCIT เพออนาคตของลก ทตนรกไมใชไปเพราะถกบงคบ

เยยวยาพฤตกรรมกาวราวจากการบาดเจบทสมอง ไดกลาวในตอนตนวาPCITใชไดผลในเดกอาย๒-๗ปแตเรมมรายงานวามเดกอาย๑๑ปเดมมพฤตกรรมปกตแตหลงจากเกดอบตเหตสมองไดรบบาดเจบจากกระสนปนเดกมพฤตกรรมกาวราวหลงบ�าบดดวยPCITความกาวราวและตอตานพอแมลดลงมาก

เลยงลกยงใหญ100

ฝกพอแมใหเลยงลกเกงขน นคอการใชPCITฝกแม(หรอพอ)ทอาจมวธเลยงลกผดๆใหเลยงลกโดยท�าเปนไมเอาใจใส พฤตกรรมไมด ชมพฤตกรรมด บอกเดกวา ควรท�าอะไรไมใชหามท�าอะไรและใชค�าพดแบบค�าสงตรงๆไมใชขอรองหรอขอแนะน�าใหท�าโดยผลวจยในแม (หรอพอ)ทมวธปฏบตตอลกผดๆทไปเขาฝก PCIT สองครง สครง และแคใหอานวธการ กไดผลเปลยนพฤตกรรมเดกเชนเดยวกน

ผมเอาชอบทความตอนนคอOh,Behave!คนโดยกเกลผลทไดท�าใหผมคดถงวธฝกสตวเชนสนขมากใชหลกการคลายๆกนกบPCITซงตองใชเวลาและความอดทน แตทส�าคญ ตองใชวธการทถกตอง เพอสอสารตอสมองของผถกฝกโดยตรงวาเมอมการสอสารหนงมาจาก ผฝก พฤตกรรมใดทจะไดรบการตอบสนองเชงบวกท�าซ�าๆ กจะจารก เขาในสมอง

สรป วธเลยงลกใหมพฤตกรรมด ใหท�าเปนไมเอาใจใสพฤตกรรมไมด ชมพฤตกรรมด บอกเดกวาควรท�าอะไร ไมใชหามท�าอะไร และใชค�าพดแบบค�าสงตรงๆ ดวยเสยงปกต ไมใชขอรอง หรอขอแนะน�าใหท�า

เลยงลกยงใหญ 101

๑๑ ชวยเหลอเดกออทสตก

เลยงลกยงใหญ102

ออทสซมเปนกลมโรค

ไมใชโรคเดยว หรอไมใชสำเหตเดยว

ลกษณะของโรคคอ มควำมผดปกตดำนอำรมณ

ทอำรมณเปลยนแปลงงำย ขโมโห

พฒนำกำรดำนภำษำชำหรอไมกำวหนำ

มปญหำดำนสงคม และแสดงทำทำงซ�ำๆ…

กำรวจยท�ำควำมเขำใจทำงชววทยำของออทสซม

อำจน�ำไปสกำรวนจฉยตอนเปนเดกเลก

กำรรกษำดวยยำ และกำรบ�ำบดเชงพฤตกรรม

เลยงลกยงใหญ 103

ชวยเหลอเดกออทสตก ตควำมจำกบทควำมชอ Help for

the Child with Autism โดย Nicholas Lange ผ อ�ำนวยกำร

Neurostatistics Laboratory โรงพยำบำล McLean และเปน

รองศำสตรำจำรยดำนจตเวชศำสตรและชวสถตมหำวทยำลยฮำรวำรด

และ Christopher J. McDougle ผอ�ำนวยกำร Lurie Center for

Autism, Massachusetts General Hospital for Children สรปไดวำ

ชวยได ๓ ทำงคอเยยวยำดวย (๑) กำรฝกเดก (๒) ยำหรอฮอรโมน

(๓) กำรวจยหำสำเหต

ผเขยนสรปขอเรยนร๓ประเดนคอ(๑)เดกทไมสามารถมปฏสมพนธกบพอแม พนอง และเดกอนๆ น�าไปสการวนจฉยวาเปนออทสซมเมอ อายประมาณ๒ขวบ (๒) อาจชวยเหลอไดโดยเรมตนการบ�าบดทชวยพฒนาการสอสารทางสงคมใหเรวทสด อาจน�าไปสการเขาโรงเรยนตามปกตและสามารถสอสารกบเพอนๆและคนในครอบครวได(๓)การวจยท�าความเขาใจทางชววทยาของออทสซมอาจน�าไปสการวนจฉยตอนเปนเดกเลกการรกษาดวยยาและการบ�าบดเชงพฤตกรรมเพอพฒนาทกษะการสอสารเชงสงคม

ผเขยนเรมตนบทความ ดวยการเลาเรองชวตของเดกออทสตก คนหนงทพอแมสงสยวาลกของตนไมปกต เมออาย ๑๔ เดอน เมอเหน วาลกไมสนใจอยางอนนอกจากรถเดกเลน และไปขอความชวยเหลอ จนในทสดกสรปไดแนนอน เมออาย ๒๒ เดอน วาลกมความผดปกต ในกลมออทสซม (Autism Spectrum Disorder) เรองราวในชวต ของพอแมในชวงน ตระหนกและเปนทกขมาก เนองจากพอแมค นม การศกษาสงและชางสงเกต จงไดรายละเอยดพฤตกรรมของเดกมาก แตผมจะไมน�ามาเลา

เลยงลกยงใหญ104

อตราการเกดออทสซมเพมขน เชนสถตในสหรฐอเมรกาในปค.ศ.๒๐๑๒เทากบหนงใน๘๘และในปค.ศ.๒๐๑๔เทากบหนงใน๖๖เพมขนรอยละ๓๐ ในประเทศไทยกมหมอบอกผมวาเพมขนอยางนาตกใจ แตสาเหตของการเพมสวนหนงเพราะการวนจฉยโรคดขน แตกยงเชอ ไดวาอตราการเกดออทสซมเพมขนโดยยงไมรสาเหตทชดเจน

ผลการวจยบอกวาออทสซมเปนกลมโรคไมใชโรคเดยวหรอไมใชสาเหตเดยว ลกษณะของโรคคอ มความผดปกตดานอารมณ ทอารมณเปลยนแปลงงายขโมโหพฒนาการดานภาษาชาหรอไมกาวหนามปญหาดานสงคมและแสดงทาทางซ�าๆ

เลยงลกยงใหญ 105

ยงแก ไขเรวโอกาสหายยงสง การรกษาโรคออทสซมม๔แนวทางไดแก ๑. พฤตกรรมบ�าบด (Behavioral Therapy) เปนวธมาตรฐานทใชอยในปจจบน วธการมหลายส�านกทกลาวถงโดยละเอยดในบทความคอวธ EDSM (Early Start DenverModel) (https://www.autismspeaks.org/what-autism/treatment/early- start-denver-model-esdm) เพอฝกทกษะดานการรบร ภาษาทกษะ ดานสงคม และฝกใหสามารถพงความสนใจไปทเรองใดเรองหนง ยง เรมเรวยงไดผลดหวงใหเดกเขาใจปจจยดานสงคมไดแกการแสดงออกทางสหนาทาทางและค�าพดผลการฝกเปรยบเทยบกบวธการอนพบวาEDSM ใหผลเหนอกวาและเมอถายภาพการท�างานของสมอง กพบวาสมองมการเปลยนแปลงดขนตามทตองการ และคลนไฟฟาสมองกเปลยนแปลงไปในทางดขน ผมไมไดน�าเอารายละเอยดมาเลาในทน เขาย�าวายงใชเวลาฝกมากยงไดผลด

๒. รกษาดวยยา ยาทมความหวงกนมากเปนฮอรโมนชอออกซโทซน (Oxytocin) ซงรจกกนในฐานะฮอรโมนของการตงครรภและการคลอดแตในผชายก มฮอรโมนน และมหลกฐานวาเปนสารเคมทสรางความสมพนธระหวางทารกกบแม และสรางความไวเนอเชอใจระหวางเพอนมผเรยกวาเปน สารเคมแหงการกอดรดหรอฮอรโมนแหงความไวเนอเชอใจ มผลการวจยบอกวาในสมองของเดกเปนออทสซม มตวจบ ออกซโทซน(OxytocinReceptor)นอยกวาปกตตอนนก�าลงมโครงการวจยขนาดใหญ ทดลองผลของการพนออกซโทซนเขาจมกในเดกทเปนออทสซม

เลยงลกยงใหญ106

๓. รกษาดวยเซลลตนก�าเนด เปนวธการทอยระหวางการวจยเปนขนตอนสการรกษามากกวาใชเซลลตนก�าเนดเปนตวรกษา โดยใชเซลลตนก�าเนดของผปวยเอามา เพาะเลยงและทดสอบยาหรอวธบ�าบดกบเซลลทเพาะเลยงนน เพอดวานาจะไดผลตอผปวยรายนนหรอไม

๔. เปลยนแปลงยน ดวยวธทเรยกวาGenetic EditingMethod กยงเปนวธรกษา แหงอนาคตก�าลงมการวจยโดยเอาเซลลของผปวยไปเลยงใหกลายเปน สเตมเซลล แลวเปลยนแปลงยนทผดปกตใหกลายเปนยนปกต แลว แปลงใหเปนเซลลสมอง ใสกลบเขาไปในรางกาย ใหเขาไปเจรญเตบโตขยายจ�านวนแทนทเซลลสมองเดม หรอชวยปลอยสารเคมทผปวยพรองลดความผดปกตทางเคมในสมองของผปวย ชวยใหการรกษาดวยวธอน ไดผลดขนฟงคลายหนงไซไฟ

บทความถงกบตงความหวงวา ในอนาคตจะสามารถแกไขโรค ออทสซมใหหายขาดได

*บทความHelpfortheChildwithAutismโดยNicholasLangeและChristopherJ. McDougle ทมา (http://www.nature.com/scientificamerican/journal/v309/n4/full/ scientificamerican1013-72.html?WT.ec_id=SCIENTIFICAMERICAN-201310)

เลยงลกยงใหญ 107

ÅÔ¿·ì

12

๑๒ แกโรควตกกงวล

เลยงลกยงใหญ108

ÅÔ¿·ì

12CBT (Cognitive Behavioral Therapy)

วธรกษำทชวยใหผปวยเขำใจควำมคด

หรอควำมรสกทกอผลลบ และเปลยนพฤตกรรม

เพอลดควำมคดลบ โดยใหผปวยเผชญควำมกลว

แทนทจะหลบเลยง หรอหลกหน

เลยงลกยงใหญ 109

แกโรควตกกงวล ตควำมจำกบทควำมชอ Fear Not, Child โดย

Jerry Bubrick ผอ�ำนวยกำรศนย Anxiety and Mood Disorder

สงกดสถำบน Child Mind Institute ณ มหำนครนวยอรก บอกวำ

ทฤษฎดำนสำเหตและวธรกษำโรคนมหลำยส�ำนก ผเขยนอยในส�ำนก

CBT (Cognitive Behavioral Therapy)

ท�าใหผมนกถงศาสตราจารย Aaron Beck ผไดรบพระราชทานรางวลสมเดจเจาฟามหดล ในปพ.ศ.๒๕๕๔จากผลงานการพฒนาวธรกษาโรคซมเศราดวยCBT (https://www.youtube.com/watch?v=fb-8FearNot,ChildPkSX5dH4)

ผเขยนสรปประเดนส�าคญ๓ประเดนคอ ๑.ในสหรฐอเมรกามเดก๑.๘ลานคนเปนโรควตกกงวลในระดบมอาการ ๒.CBT(CognitiveBehavioralTherapy)เปนวธรกษาทชวยใหผปวยเขาใจความคดหรอความรสกทกอผลลบและเปลยนพฤตกรรมเพอลดความคดลบดงกลาว ๓.CBT ใชหลกการฝกเผชญและฝกสนองตอบสถานการณ โดย ผบ�าบดชวยใหผปวยเผชญความกลวแทนทจะหลบเลยงหรอหลกหน

เชนเดยวกบบทความกอนๆ ผเขยนเดนเรองดวยกรณตวอยาง เดกหญงอาย๑๒ป สมมตวาชอ จเลยทหลบหนาหลบตาคน ไมกลา ออกจากหอง ไดรบการวนจฉยวาเปนโรควตกกงวลทางสงคม (SocialAnxiety) ทเปนโรคหนงในกลมอาการวตกกงวล (Anxiety Syndrome) แลวอธบายรายละเอยดของสาเหตและวธบ�าบดลงทายดวยความส�าเรจจเลยออกสงคมและไปโรงเรยนได ท�ากจกรรมไดตามปกต โดยผเขยนบ�าบดอาการหวาดกลววตกกงวลดวยCBT

เลยงลกยงใหญ110

แตกวาพอแมจะพาจเลยไปหาผเขยนกไดไปหานกบ�าบดอนมากอนและผลคออาการของจเลยยงรนแรงขน เพราะผบ�าบดรายนนใชทฤษฎ และวธการแบบเกาคอใหหลกเลยงความกลว หาทางเปลยนความคด ของจเลยเสยกอน ซงยงใชวธนน อาการหวาดกลวปดตวเองของจเลย กยงรนแรง

เปลยนความคดดวยพฤตกรรม CBT (Cognitive Behavioral Therapy) แตกตางจากวธรกษา โรควตกกงวลทใชกนทวไป วธทวไปเนนการสงเสรมใหหลกเลยงปจจยทกระตนความวตกกงวล จนกวาจะแกความเขาใจผดได แต CBT เนนตรงกนขาม คอใชการเปลยนพฤตกรรม คอยๆ ออกไปเผชญสงทผปวยกลว เพอใหผปวยคอยๆ เปลยนความคด

เลยงลกยงใหญ 111

ตามประวตการปวยของจเลย ไดไปรบการรกษาดวยวธดงเดม ผลคออาการยงรนแรงขนเมอรกษาดวยCBTอาการจงคอยๆดขนและกลบไปใชชวตปกตไดในทสด

ผมตความวาหลกการของ CBT เปนเสมอน “หนามยอก เอาหนามบง” คอเอาความกลวนนเอง แกความกลวโดยผบ�าบดให ผปวยเผชญความกลวแบบไมรนแรง ใหเหนวาไมไดเกดผลราย อยางทกลว ท�าซ�าๆ และยกระดบสงทนากลวขนเรอยๆ กยงยนยนวาผลทกงวลวาจะเกดไมเกดขน จนผปวยมนใจในทสด กหายจากโรควตกกงวล

ผมตความเอง (ไมทราบวาผดหรอถก) วา CBT ชวยใหผปวยเปลยนแปลงสมองของตนเองดวยพฤตกรรมใหม เปนไปตามหลกการ เรยนรสมยใหมวาพฤตกรรมเปลยนโครงสรางของสมอง

วตกกงวลแลวกาวราว เดกชายอาย ๑๐ ขวบ สมมตวาชอ เจมส โดนเพอนลอแลวรง อารมณไมอย ท�ารายเพอนและอาละวาด ขวางปาขาวของแมจะโดน จบไปทหองครใหญ เปนอาการของโรควตกกงวลเชงสงคม (Social Anxiety)ทไมแสดงออกเปนความกลวแตแสดงออกไปในทางตรงกนขามคออาละวาดควบคมอารมณไมได

เมอพอแมถามเจมสวาวนนเปนอยางไรบาง เจมสยกมอสองขาง ปดหตนเอง แลวตอบวา “ไมร ไมฟง” คนเปนโรคนจะมความกลวตอ ค�าพดเชงตชมแมแตค�าแนะน�าทสรางสรรคกทนไมได

เลยงลกยงใหญ112

ผเขยนบอกวาในกรณของผปวยโรควตกกงวลทอาการรนแรงอยางจเลยและเจมสตองเรมดวยCBTแบบเขมขน(IntensiveCBT)ทผปวยไดรบการบ�าบดทกวน หรอเกอบทกวน วนละหลายชวโมง เปนเวลา หนงหรอหลายสปดาหตามดวยCBTแบบปกตคอสปดาหละครงและ กรณของจเลย ไดรบ Family-FocusedCBTดวย คอสอนพอแมและ คนในครอบครวใหรวธพดคยกบผปวยกยงชวยใหการบ�าบดไดผลด

การบ�าบดโรควตกกงวลตองใชวธฝกใหเผชญ(ExposureTherapy)ไมใชวธหลบหลก(AvoidanceTherapy)

รกษาดวยยา บทความบอกวาการใชยากใหผลดยาทใชเปนยาลดความซมเศรา(Antidepressant)ซงอาจใชโดดๆหรอรวมกบCBTกไดเหมาะกบรายทอาการรนแรงมากถงรนแรงปานกลาง

พอแมอยาแกปญหาแบบซ�าเตม พอแมเดกทเปนโรคนมกแกปญหาแบบปกปองชวยเหลอ ให หลบหลกจากสงทเดกกลว ซงเทากบเปนการเขาไปชวยใหวงจรของโรค ยงเขมแขงขน ในบทความนลงค�าพดของแม ทพดวาตนไมรเลยวาวธท ตนพยายามชวยลกนนทแทเปนการซ�าเตม

เลยงลกยงใหญ 113

๑๓ ชวยเดกใบเฉพาะกจ

“...ใครอยากได

ตกตาหมบาง”

“ ท�ายงไง...หนจะยอมพดกบเพอนนะ?”

เลยงลกยงใหญ114

โรคใบเฉพำะกจ มกพบเมอเดกไปโรงเรยน

และไมยอมพด ทงๆ ทตอนอยกบพอแมเปนคนชำงคย

แตเมอซกประวตใหละเอยดจะพบวำ

เดกกลมนหยอนทกษะทำงสงคม

คอไมกลำเลนกบเพอน และมทำทระมดระวงตว

เลยงลกยงใหญ 115

ชวยเดกใบเฉพาะกจ ตควำมจำกบทควำมชอ Beyond Shyness

โดย Claudia Wallis บรรณำธกำรบรหำรของวำรสำร Scientific

American Mind

โรคนในภาษาองกฤษเรยกวา SelectiveMutismอาจแปลวา เปนใบหรอไมพดในบางสถานการณ ในทนผมเรยกสนๆ วา ใบเฉพาะกจ

ผเขยนใหขอสรป๓ขอวา ๑.โรคใบเฉพาะกจท�าใหบคคลมความกงวลทจะพดในบางบรบท(มกเปนทโรงเรยน)พบรอยละ๐.๕-๐.๘ในเดกเลก ๒.มหลกฐานวาพนธกรรมมสวนเปนสาเหตส�าคญและความผดปกตในกลไกการน�าสญญาณเสยงจากหสสมองอาจเกยวของ ๓.การบ�าบดเนนทการฝกเดกใหพดในสถานการณทกดดนเลกๆ นอยๆแลวคอยๆ เพมความกดดน โดยเมอพดไดดพอควรกมรางวลให ทสามารถเอาชนะความกลวได

เปนความผดปกตในกลมวตกกงวลในเดก โรคใบเฉพาะกจนมการจดไวอยางเปนทางการในกลมโรควตกกงวลในเดก (ChildhoodAnxietyDisorder) เดกทไดรบการวนจฉยวาเปน โรคนมกมโรครวมคอ โรควตกกงวล (AnxietyDisorder) ซงมกเปนโรควตกกงวลทางสงคม(SocialAnxietyDisorder)

พอแมและครมกไมคดวาเดกเปนโรคมกคดวาเดกขอายหรอตนสถานท

เลยงลกยงใหญ116

GOLDFISH

ในทางการแพทย เดกมกไดรบการวนจฉยผด วาเปนออทสซม มความผดปกตในการพดหรอมปญหาดานภาษาและแพทยมกไมรวา จะบ�าบดอยางไรเพราะเดกไมพดดวย

มกพบเมอเดกไปโรงเรยนและพบวาเดกไมยอมพด ทงๆ ทตอนอยกบพอแมเปนคนชางคย แตเมอซกประวตใหละเอยดจะ พบวาเดกกลมนหยอนทกษะทางสงคม คอไมกลาเลนกบเพอน และมทาทระมดระวงตว ภาษาทางวชาการเรยกวา Behaviorally Inhibited Temperament ซงรอยละ๑๕ -๒๐ของเดกจะมลกษณะน เดกกล มนมโอกาสสงกวาเดกทไมมลกษณะนทจะเกดโรควตกกงวล โดยมโอกาสสงขนรอยละ๓๐

เลยงลกยงใหญ 117

สาเหต โรคใบเฉพาะกจไมทราบสาเหตแนนอน แตชดเจนวาพนธกรรม มสวนส�าคญ ผเชยวชาญทานหนงบอกวาเมอพบพอแมของเดกทเปน โรคน เขาบอกไดทนทในรอยละ๗๕ ของกรณวาพอหรอแมเปนคนทมประวตคลายกนตอนเปนเดก

ผลการวจยระดบยน บอกวาความผดปกตบางแบบของยน CNTNAP2 เพมความเสยงตอโรคน ยนนเปนรหสของโปรตนทสรางในสมองสวนนอกและท�าหนาทเกยวของกบการสอสารระหวางเซลลสมอง(BrainCell Connectivity) ความผดปกตของยนนพบในโรคออทสซม และความบกพรองดานภาษาบงชวายนนนาจะมสวนเกยวของกบความผดปกตดานสงคมและดานการสอสาร

การทเดกไมพดในชนเรยนมสาเหตไดมากมายรวมทงพฒนาการชาความผดปกตในการเรยนผดปกตดานการพดและดานภาษาและความผดปกตในกระบวนการด�าเนนการของประสาทความร สก (Sensory Processing)

วธบ�าบด ยงบ�าบดเรวยงไดผลด วธการท�าเปนการบ�าบดกลมดวยการเลนเกม(เขายกตวอยางเกมGoFish)ทเดกผเลนจะตองออกเสยงงายๆแลวไดคะแนน เมอจบวนเดกจะไดรบรางวลหากคะแนนสงมาก จะไดรางวลใหญหากคะแนนไมสงมากไดรางวลธรรมดา

วธบ�าบดทางจตวทยาท�าโดยพอแมและคร โดยใหคอยๆ พดในสถานการณททาทายเพมขนๆ เปนวธการทพฒนามาจากวธทใชไดผล ในการบ�าบดโรควตกกงวลแบบอนและวธการบ�าบดใบเฉพาะกจ วธนม

เลยงลกยงใหญ118

GOLDFISH

ผลการวจยวาไดผลด คอหลงจากบ�าบดไปได ๒๔ สปดาห สองในสาม ของเดกตรวจไมพบลกษณะของใบเฉพาะกจอกตอไป และสามในสม ผลความกาวหนาเปนทพอใจ

มรายงานวาในบางรายใชยาลดความวตกกงวลเชนProzacชวยไดและวธบ�าบดแบบCBTกชวยใหเดกใชเหตผลในการจดการความกลวของตน

ในหลายกรณ การเปนโรคนคลายเปนไขหวดใหญ คอเปนมา วบเดยว เมอหายกไมมร องรอยเหลออย เลย เดกคนนนกลายเปน คนโซเชยลสดๆ

เลยงลกยงใหญ 119

๑๔ กำรหยำรำงมผลรายตอเดกหรอไม

เลยงลกยงใหญ120

เดกจะเตบโตอยำงสมดล

หำกหลงกำรหยำรำงพอแมยตควำมขดแยงได

หรอหำทำงไมใหเดกเขำไปรบรเรองควำมขดแยง

และเดกทอยในปกครองของพอหรอแมทมนคง

จะมโอกำสมชวตทดในวยผใหญ

เลยงลกยงใหญ 121

บรบททำงสงคมอเมรกน

กบสงคมไทยแตกตำงกนมำก

เดกไทยมบรบทของกำรไมไดอยกบพอแม

ในสดสวนทสงมำก

อำจจะมควำมส�ำคญยงกวำเรองหยำรำง

เลยงลกยงใหญ122

การหยารางมผลรายตอเดกหรอไม ตควำมจำกบทควำมชอ Is

Divorce Bad for Children? โดย Hal Arkowitz รองศำสตรำจำรย

ดำนจตวทยำ มหำวทยำลยอรโซนำ และ Scott O. Lilienfeld ศำสตรำจำรย

ดำนจตวทยำ มหำวทยำลยเอมมอร ค�ำตอบคอ มแตไมมำก สวนใหญ

เดกปรบตวไดด

ผมอานบทนแลวบอกตวเองวาบรบททางสงคมอเมรกนกบสงคมไทยแตกตางกนมากเดกไทยมบรบทของการไมไดอยกบพอแมในสดสวนทสงมากอาจจะมความส�าคญยงกวาเรองหยาราง

ผเขยนซงเปนศาสตราจารยในมหาวทยาลยทงคบอกวาคนอเมรกนกงวลกนมากวาการหยาราง จะกอบาดแผลทางใจใหแกลก จนมหลายคทแมอยดวยกนอยางไรความสงบสข มความขดแยงกนรนแรง กยอม ทนอยดวยกนเพอลก และท�าใหผมคดตอวา คทขดแยงกนรนแรงเวลา ทะเลาะกนนาจะกอบาดแผลทางใจแกลกดวยนาจะมการวจยเดก จากครอบครวทมความขดแยงสง เปรยบเทยบเดกทพอแมหยากน กบเดกทพอแมอยดวยกนและทะเลาะกนเรอยไป วาเตบโตขนมา มปญหาทางจตใจและทางสงคมแตกตางกนหรอไม และเมอเทยบกบเดกในครอบครวทอบอนปรองดองกนด แตกตางกนอยางไร

ผ เขยนสรปงายๆ วา เดกจากครอบครวหยารางไดรบผลราย ในชวงแรกๆ ไดแก วตกกงวล โกรธ ชอก และไมเชอ แตสวนใหญ ปรบตวไดด ไมมปญหามากอยางทมกจะเปนหวงกน โดยการปรบตว เขาทเขาทางในปลายปทสองหลงการหยารางมเพยงสวนนอยทผลราย เกดขนตอเนอง

เลยงลกยงใหญ 123

มการรวบรวมและวเคราะหผลการวจยในระยะยาว เปรยบเทยบ เดกทพอแมหยาราง ในชวงอายตางๆ กบเดกในครอบครวทพอแมอย รวมกนตดตามไปจนถงชวงวยรน เปรยบเทยบผลการเรยนปญหาทางอารมณและพฤตกรรมการเปนเดกเกเรการมหลกการสวนตวและความสมพนธทางสงคม ไดผลวามความแตกตางนอยมากบงชวาเดกปรบตวกบสภาพการหยารางของพอแมไดด

แตในรายละเอยดมผลการวจยทไมตรงกน มผลงานวจยบอกวาความขดแยงของพอแม ทงกอนและหลงการหยาราง สมพนธกบความ ดอยความสามารถในการปรบตวในเดกและมรายงานวาเดกทรบรความขดแยงรนแรงระหวางพอแมกอนหยา ปรบตวไดดกวาเดกทไมไดรบรตความวาเดกทไมไดรบรความขดแยงของพอแม ไมไดมโอกาสเตรยมตวนอกจากนน เดกในครอบครวทพอแมทะเลาะกนรนแรง อาจมองการ หยารางเปนการสนสดความขดแยงทรนแรง

การหยารางอาจตามมาดวยคณภาพของการท�าหนาทพอแมตกต�าพอหรอแมหรอทงสองฝาย อาจมภาวะซมเศรา วตกกงวล หรอตดยา เสพตดท�าใหสามารถแสดงความรกความหวงใยเดกไดไมด

ขอมลไมตรงกน ในปค.ศ.๒๐๐๐มการตพมพหนงสอTheUnexpectedLegacy of Divorce: A ๒๕ Year Landmark Study เสนอกรณศกษา บงช วาผใหญทเคยเปนเดกในครอบครวหยารางมชวตทมปญหารนแรง เชน ภาวะซมเศราและปญหาความสมพนธ

เลยงลกยงใหญ124

แตผลของการวจยไมสนบสนนขอสรปขางตนและพบวาเดกจากครอบครวหยาราง สวนใหญเตบโตเปนผใหญทปรบตวไดด ดงตวอยางหนงสอ For Better or ForWorse:DivorceReconsideredตพมพ ในป๒๐๐๒ เสนอขอมลจากการตดตามเดกเปนเวลา๒๕ป อตราการ เกดปญหารายแรงดานสงคมอารมณหรอจตใจในคนทมพอแมหยารางเทากบรอยละ ๒๕ ในขณะทในคนทพอแมอยดวยกน อตราดงกลาว เทากบรอยละ๑๐เขาสรปวาความแตกตางกนรอยละ๑๕ถอวานอยมากและไมทราบวาเปนผลของการหยารางหรอเปนผลของการเลยงดทไมด

มรายงานผลของการรวบรวมผลการวจยและสงเคราะห ตพมพในป๒๐๐๓สรปวาผใหญทสมยเดกครอบครวหยารางมความสมพนธท มปญหามากกวาผใหญทมาจากครอบครวทมนคงแตความแตกตางนนไมมาก

อยางไรกตาม เดกจะเตบโตอยางสมดล หากหลงการหยารางพอแมยตความขดแยงได หรอหาทางไมใหเดกเขาไปรบรเรอง ความขดแยง และเดกทอยในปกครองของพอหรอแมทมนคงจะมโอกาสมชวตทดในวยผใหญ

ปจจยทส�าคญตอเดกอกอยางหนงคอสถานะทางเศรษฐกจทมนคงหลงการหยารางและไดรบการสนบสนนทางสงคมทดจากเพอนและจากผใหญเชนคร

ขาวดคอแมการหยารางจะมผลรายตอเดกในชวงแรก แตเดกสวนใหญปรบตวไดด

เลยงลกยงใหญ 125

๑๕ สมองวยรนอนสดวเศษ

เลยงลกยงใหญ126

สมองวยรนมคณสมบตเปลยนแปลง

กำรเชอมตอใยประสำทสมองไดดทสด ดกวำทกชวงอำย

คณสมบตนภำษำวทยำศำสตรทำงสมองเรยกวำ Plasticity

กำรเปลยนแปลงนเปนไปตำมกำรกระตน

จำกสภำพแวดลอมภำยนอก เพอปรบตวมนษยคนนนๆ

เตรยมด�ำรงชวตทดในสภำพแวดลอมแบบนน

เลยงลกยงใหญ 127

สมองวยรนอนสดวเศษ ตควำมจำกบทควำมชอ The Amazing

Teen Brain โดย Jay N. Giedd หวหนำหนวยจตเวชเดกและวยรน

มหำวทยำลยแคลฟอรเนย ซำนดเอโก และเปนศำสตรำจำรยของคณะ

สำธำรณสขศำสตร มหำวทยำลยจอนส ฮอปกนส ดวย

ผเขยนสรปประเดนไว๔ขอคอ ๑.ผลการศกษาสมองวยร นดวยMRI (การถายภาพดวยคลน แมเหลกไฟฟา)บอกวาสมองวยรนมลกษณะพเศษไมใชสมองของเดกทโตขนและไมใชสมองของผใหญทยงพฒนาไมเสรจสมองวยรนมลกษณะพเศษทความสามารถปรบตวเปลยนแปลงไดและมความสามารถเชอมโยงระหวางสวนตางๆของสมองไดสง ๒.ระบบลมบก(LimbicSystem)ซงท�าหนาทกระตนอารมณพฒนาเตมทในชวงวยรน แตเปลอกสมองสวนหนา (Prefrontal Cortex) ยง พฒนาไมเตมทจนกวาจะอายเลย๒๐ปไปแลว(เคยมคนเขยนวาเลย๒๕) ความไมสมดลของสมองสองสวนนท�าใหวยรนชอบเสยงแตกมคณยงตอการทวยรนมความสามารถปรบตวตอสภาพแวดลอมไดสง ๓.อายเขาสวยรนลดลงทวโลกท�าใหชวงเวลาของความไมสมดลของสมองยงยาวขน ๔.ความเขาใจธรรมชาตของสมองวยรนจะชวยใหพอแมและสงคมเขาใจวาพฤตกรรมแคไหน ถอวาเปนปกตส�าหรบวยรน แคไหนถอวา ผดปกตและชวยสงเสรมใหวยรนเจรญเตบโตเปนคนดของสงคม

สมยกอนศกษาสมองไดจ�ากด เพราะเครองมอทใชหากใชตรวจบอยๆมอนตราย ตอเมอมเครองมอถายภาพสมองแบบใหมทเรยกวา MRI(MagneticResonanceImaging)ซงปลอดภยความรเกยวกบสมองและพฒนาการของสมองจงกาวหนาอยางรวดเรว

เลยงลกยงใหญ128

สมองวยรนมธรรมชาตไมสมดลระหวางสมองสวนกลาเสยง (ระบบลมบก) กบสมองสวนรอบคอบ (เปลอกสมองสวนหนา) เพราะเปนชวงทจะตองสามารถปรบตวจากชวตภายใตการปกปองของ พอแม ออกไปใชชวตเปนตวของตวเอง ออกจากครอบครวไปอยกบเพอนวยเดยวกน และตงครอบครวของตนเอง การปรบตวน ใหญหลวงมาก ธรรมชาตจงววฒนาการสมองของมนษยใหมลกษณะ เชนน ซงเปนคณมากกวาโทษแตเรากตองเขาใจสวนทเปนขอจ�ากดหรอ จดออนและอดทนหรอหาทางปองกนอนตรายหรอขอเสยหายทเกดจากจดออนนน

เปลยนแปลงเกง (Plasticity) สมองวยรนมคณสมบตเปลยนแปลงการเชอมตอใยประสาทสมองไดดทสด ดกวาทกชวงอาย คณสมบตนภาษาวทยาศาสตรทางสมองเรยกวา Plasticity การเปลยนแปลงนเปนไปตามการกระตนจากสภาพแวดลอมภายนอก เพอปรบตวมนษยคนนนๆ เตรยมด�ารงชวตทด ในสภาพแวดลอมแบบนน

บอยครงทเราเหนวยร นมพฤตกรรมแปลกๆ และคดวาเขามพฤตกรรมเชนนนเพราะสมองของวยรนผดปกต ความคดเชนนพสจน และอธบายไดวาผด พฤตกรรมแปลกๆ หรอการตดสนใจแบบหนหน พลนแลนนน เปนดานลบของสมองวยรนทมความวเศษ ทเมอตองการ ดานเลศ(Plasticity)กตองเขาใจสวนทเปนจดออนทตดมาเปนคตรงกนขามตามธรรมชาต

เลยงลกยงใหญ 129

ขยายการเชอมโยง การเชอมโยง (Connectivity)ทเราไดยนในภาษาของนกไอท กบการเชอมโยงใยสมองไมเหมอนกน เมอพดถงการเชอมตอในระบบไอท ในสมยกอนเรานกถงการเชอมตอดวยสาย (Wiring) สมยนเรานกถง การเชอมตอดวยคลนในสมยเนนเชอมตอทางสายหากขยายเครอขายจะเหนสายเพมขนแตสมยทเนนเชอมตอทางคลนอยางในปจจบนการขยายเครอขายไอซทจงไมเหนการขยายตวทางกายภาพ

การเพมการเชอมโยงของสมองวยรนเปนลกผสมของสองแบบขางบนสมองเชอมตอกนดวย ‘สาย’ คอใยประสาทแตการขยายการเชอมโยง ของสมองวยรนนน จ�านวน ‘สาย’ อาจลดลงดวยซ�า แตศกยภาพของ การเชอมตออาจเพมขนถง๓,๐๐๐ เทานคอมหศจรรยของสมองมนษย ทเกดขนเปนพเศษในชวงวยรน คอเปนชวงของการพฒนาคณภาพของ การเชอมโยงทเอมอารไอบอกการเปลยนแปลงทางกายภาพได

การเปลยนแปลงทางกายภาพคอมการงอกของปลอกประสาท เพมขนมากมาย ในภาษาวชาการเรยกวาMyelinationปลอกประสาทน มสขาว สมองวยรนจงมสวนทมสขาวมากขน ใยประสาททไมมปลอก กบใยประสาททปลอกเจรญเตมท ความเรวในการสอสญญาณเรวกวา กนถง๑๐๐เทานอกจากนนสญญาณยงแรงกวามาก

ความแรงของสญญาณของสอประสาทมความส�าคญมากตอการเรยนรของมนษย (และสตว) คอหากสญญาณเบา เซลลสมองกแครบร แตหากสญญาณแรงเซลลสมองจะปาวประกาศตอท�าใหเกดการเชอมตอใยประสาทแนนแฟนขนในสวนนน เกดเปนเครอขายทมความหมาย มความส�าคญซงในทางวชาการเรยกวาเกดSpecializationขนภายในสมองซงกคอเกดการเรยนร

เลยงลกยงใหญ130

ปลอกประสาทยงชวยใหใยประสาทฟนตวเรว(จากการสงสญญาณ)พรอมทจะสงสญญาณถดไป ใยประสาท (Axon) ทมปลอกฟนตวเรว กวาใยประสาททไมมปลอก๓๐ เทา รวมแลวปลอกประสาทจงชวยใหประสทธภาพของการเชอมตอใยประสาทเพมขน๓,๐๐๐เทา

ในชวงวยรน การเชอมตอใยประสาทเกดขนมากเปนพเศษ ในสมองสวนทเกยวของกบการใครครวญ การตดสนใจ ปฏสมพนธกบผอน และการวางแผนระยะยาว ซงเปนคณสมบตของคนทบรรลวฒภาวะอยางแทจรง สมองวยรนจงเปนสมองทก�าลงเตรยมตว เปนผใหญ

หากเปรยบเทยบกบระบบไอซท กเทากบสมองวยรนมBandwidthเพมขน๓,๐๐๐เทา

แตยงไมพอ สมองวยรนเกงกวาระบบไอซท ตรงทมกลไกเลอก เครอขายใยสมองสวนทมความส�าคญเกบไว และขยายประสทธภาพ ของเครอขายนน และตดหรอขจดเอาเครอขายทไมมประโยชนทงไป ท�าใหสมองซงมเนอทจ�ากดมแคเครอขายทมประโยชนจรงๆและขยายเครอขายส�าคญได

เลยงลกยงใหญ 131

การเชอมตอทมความหมาย (Specialization) พฒนาการของสมองกเหมอนพฒนาการในธรรมชาตอนๆ ทเกด จากกระบวนการสองอยางทเปนขวตรงกนขามคอการสรางมากเกนพอ(Overproduction) กบการขจดสวนไมจ�าเปนออกไป (Selective Elimination)

เครอขายใยสมองสวนใหญเกดขนตอนเปนทารกในครรภมารดาและเมอเตบโตขนกมการขยาย การเชอมตอทมความส�าคญ และ ขจดเครอขายทไมจ�าเปนออกไป โดยกระบวนการทเรยกวา Pruning (ค�าเดยวกนกบการตดแตงกงตนไม) กระบวนการ Pruning นเกดขน ตลอดชวต แตเกดอยางแขงขนทสดในชวงวยรน กระบวนการสรางกบท�าลายเครอขายใยประสาทในสมองวยรนเอยงไปขางท�าลายมากกวา สรางปรากฏการณนแหละทน�าไปสการเชอมตอทมความหมายท�าใหสมองแตละสวนมความช�านาญเฉพาะ(Specialization)

Specialization เกดขนเมอสมองขจดเครอขายทไมไดใชประโยชนออกไปสวนนเปนสวนสเทาซงไดแกใยประสาทไรปลอกและเซลลสมองสมองของวยรนจงมสวนสเทา(GrayMatter)ลดลงมสวนสขาว(WhiteMatter) เพมขน สมองสวนสเทาเพมขนจนอาย๑๐ป แลวลดลงเรวใน ชวงวยรนตอนเปนผใหญคอนขางคงทแลวลดลงในวยชรา

ในชวงวยรน สมองมความหนาแนนเพมขนมเครอขายใยสมองททรงคณภาพเพมขนสงส�าคญอยางหนงทมเพมขนคอ เซลลรบสญญาณ(ReceptorCells)ของเซลลสมองทรบสญญาณจากสารเคมสอประสาท(Neurotransmitter) เชน โดปามน ซโรโทนน กลทาเมท ทท�าหนาท ก�ากบการสอสารระหวางเซลลสมอง

เลยงลกยงใหญ132

สมองสวนตางๆพฒนาในตางชวงอาย เชนสมองสวนสเทาขยายตวและถงขดสงสดตอนอายนอยในสมองสวนทท�าหนาทรบสญญาณเพอรบรและตอบสนองสญญาณจากตาห จมก ลน และสมผส ทเรยกวา PrimarySensorimotorAreas (อธบายไดวา เพอสนองพฒนาการของสมองสวนทเปนพนฐานการด�ารงชวตและเปนพนฐานส�าหรบการพฒนาสมองสวนอนๆในภายหลง)

สมองสเทาพฒนาถงจดสงสดชาทสดทเปลอกสมองสวนหนา (Prefrontal Cortex) ซงมสวนส�าคญในหนาท Executive Function (EF)คอความสามารถในการจดระบบการตดสนใจการวางแผนและ การก�ากบอารมณ

เทากบการเชอมตอทมความหมายหรอคณคาสงสดตอชวตมาหลงสด

Executive Function (EF) นคอหนาทของสมองสวนของการคดจนตนาการก�าหนดสมมตฐานและทดสอบสมมตฐานในใจได โดยไมตองทดลองจรง และชวยใหเราตดสนใจเลอกแนวทางทมผลดทยงใหญกวาในระยะยาวมากกวาผลดเลกๆนอยๆในระยะสนซงกคอการมองการณไกลนนเอง

หนาทส�าคญอกอยางหนงคอ ความฉลาดทางสงคม (Social Cognition) ชวยใหสรางและด�ารงความสมพนธทซบซอนได แยกมตร ออกจากศตรได สรางความมนคงในทามกลางผคนรอบขาง ชมชนหรอสงคมรวมทงการดงดดเพศตรงขามเพอหาค

เลยงลกยงใหญ 133

สรปพฒนาการของสมองวยรน สมองวยรนมพฒนาการทงในสวนสขาวและสเทา สวนสขาวเพมทวไป สวนสเทาเพมทเปลอกสมองสวนหนา เพอหนนพฒนาการของ ExecutiveFunction

ทงหมดนนเพอเตรยมการเชอมโยงเครอขายภายในสมองอยางมคณภาพคอม Specialization เพอเตรยมไวส�าหรบชวตการเปนผใหญ ทมคณภาพ

ไรสมดลอยางมเปาหมาย พฒนาการของสมองวยรนสวนทถงจดสงสดอยทสวนระบบลมบก ส�าหรบรบลกหรอรบสญญาณจากฮอรโมนทพงสงในชวงวยรน อาย๑๐-๑๒ป

ระบบลมบกก�ากบอารมณและความรสกทเปนรางวล รวมทงสอสมพนธกบเปลอกสมองสวนหนา เพอกระตนการแสวงหาสงใหม กลาเสยง และเปลยนวงสงคมไปหาเพอนรนเดยวกนพฤตกรรมน

เลยงลกยงใหญ134

มอยในสตวเลยงลกดวยนมทเปนสตวสงคมดวย เปนสญชาตญาณเพอการอยรอดของเผาพนธ เปนสญชาตญาณทชวยลดการผสมพนธภายในครอบครว(Inbreeding)ชวยเพมความแขงแรงทางพนธกรรมของเผาพนธแตสญชาตญาณนในมนษยกสรางความเสยงดวยโดยเฉพาะความเสยงในการเขาถงสงทมนษยสรางขน เชนยาเสพตดอาวธยานยนตความเรวสง การเขาถงโดยไรความสามารถในการใชวจารณญาณ ยอมเสยงตออนตราย

เดมชองวางระหวางการบรรลวฒภาวะของสมองสวนลมบกกบสมองสวนเปลอกสมองสวนหนาหางกนประมาณ๑๐ป (อาย๑๕ กบ๒๕)ตอนนนาจะ๑๕ปเพราะอายแตกเนอสาว/หนมอยราวๆ๑๐ปแลวและมแนวโนมวาชวงบรรลวฒภาวะเปนผใหญจรงๆ ก�าลงเลอนออกไป ในคนพนธเอมอาจจะเปนอาย๓๐ชองวางกจะกลายเปน๒๐ปจะเปนชวงของความเสยงกได เปนชวงของโอกาสกได ขนอยกบวาเราชวยกน วางระบบใหวยรนใช Brain Plasticity ไปในทางสรางสรรค และสรางศกยภาพไดมากเพยงใดลดปญหาทเกดจากความหนหนพลนแลนและพฤตกรรมเสยงตาย/พการไดเพยงใด

แตเรองไมงายแคนนชววทยาของชองวางนยงมสวนลลบมากกวาทเราคดมขอมลวาชวงเวลานมโรคทางจตเกดขนมากและมหลกฐานวาลกษณะของสมองคนเปนโรคจตเภท คลายสมองวยรนทกาวเกนพอด แตกมความคดวา ความเขาใจกลไกของสมองวยรนจะชวยใหพฒนาวธบ�าบดโรคทางสมองโดยวธไมใชยา คอใชพฤตกรรมบ�าบด เพอใหการ ท�าพฤตกรรมซ�าๆ ไปเปลยนแปลงสมอง โดยทสมองวยรนเปลยนแปลง ตวเองงายอยแลว

ส�าหรบวยรน ชองวางนคอโอกาสพฒนาตนเองอยางทไมมโอกาสดอยางนในชวงวยอน

เลยงลกยงใหญ 135

อยาใหยาเสพตดท�าลายสมองวยรนอนสดวเศษ

๑๖

เลยงลกยงใหญ136

ผลรำยของกำรดมสรำในวยรนทรนแรง

และสงผลระยะยำวยงกวำ

คอท�ำลำยควำมสำมำรถในกำรเรยนรและควำมจ�ำ

วยรนโดยทวไปมควำมออนแอของสมองในกำรควบคมตนเอง

มวยรนจ�ำนวนหนงทสมองออนแอในดำนนเปนพเศษ…

นกวจยก�ำลงคนหำทำงปองกนกำรท�ำลำยสมอง

จำกกำรดมสรำจนเมำ

เลยงลกยงใหญ 137

อยาใหยาเสพตดท�าลายสมองวยรนอนสดวเศษ ตควำมจำก

บทควำมชอ Bad Mix for the Teen Brain เขยนโดย Janet Hopson

นกเขยนบทควำมวทยำศำสตร และเปนผชวยศำสตรำจำรยสมทบ

(Adjunct Assistant Professor) และรวมเขยนหนงสอ Magic Trees

of the Mind

เขาเลาเหตการณในสหรฐอเมรกา ทวยรนจ�านวนหนงนดกนจด ปารตสราจนเมามาย มผลใหชวตวนเวยนอยกบปญหาการเรยน ถก ต�ารวจจบ เขาหองฉกเฉนของโรงพยาบาล ถกรบใบขบขรถยนตชวคราวไปจนถงถกบงคบใหเขารบการบ�าบดการตดสรา

วยรนทเรยนชนม.๒ใชชวตแบบนรอยละ๑๐ตวเลขนในนกเรยนชนม.๔เทากบ๑๘และในชนม.๖เทากบ๒๔

ดมจนเมาของเขาหมายถงดม๔ดรงคตดตอกนในผหญง และ ๕ดรงคในผชาย เขาบอกวา รอยละ๔๔ของนกศกษามหาวทยาลยดมขนาดนหรอมากกวาเดอนละ๒ครงขนไป

ดมไมบอยนก แตดมทไรเมาไมไดสต เปนอนตรายตอสมองและรางกายมากกวาการดมบอย แตครงละนอยๆ เพราะแอลกอฮอลในระดบสงในกระแสเลอดเปนพษตอสมองและรางกาย วฒนธรรม“ไมเมาไมใชชาย” จงท�าลายสมองวยรนไปอยางนาเสยดายคอท�าลายสมองสวนของการรบร (Sensory Function) และสวนของการเรยนร และสตปญญา (CognitiveFunction) รวมทงมสวนสรางนสยขเมาและตดเหลา

เลยงลกยงใหญ138

นกวทยาศาสตรคนพบผลรายของการดมสราแบบดงกลาวในวยรนทรนแรงและสงผลระยะยาวยงกวา คอมนท�าลายความสามารถในการเรยนรและความจ�าวยรนโดยทวไปมความออนแอของสมองในการควบคมตวเอง ผลการวจยบอกวามวยร นจ�านวนหนงสมองออนแอในดานน เปนพเศษ นกวจยก�าลงหาทางคนหาวธ ตรวจหาวยรนทออนแอเหลาน เพอจะไดหาทางปองกนการท�าลายสมองจากการดมสราจนเมา

ใจทหนหนพลนแลน สมองวยรนเปน ‘สงกอสรางทอยระหวางสราง’ ยงพฒนาไมสมบรณ ในชวงสบปทผานมา นกวทยาศาสตรดานสมองไดคนพบวา เปลอก สมองสวนหนา (Prefrontal Cortex) ทอยดานในหนาผาก พฒนาชา สมองสวนนท�าหนาทยบยงชงใจ ไมใหมพฤตกรรมหนหนพลนแลนและท�าหนาทดานความจ�าใชงาน (WorkingMemory) น�าเอาขอมลจาก หลายแหลงมามปฏสมพนธกนบนพนทของความจ�าใชงานท�าใหคดได ซบซอนและสมองไว

มการวจย ในวยรนอาย๑๒ -๑๔ป จ�านวน๓๘คน โดยตรวจ ความสามารถยบยงชงใจในสมองดวยMRIแลวตดตามพฤตกรรมไป๔ป พบวามวยรน๒๑คนเรมพฤตกรรมดมสราเมากลงอยกอนแลวและผลMRI บอกวากลมนกดม ๒๑คนนมการท�างานของสมองต�าท ๑๒ จด รวมทงทPrefrontalCortexและทParietalCortexทอยใกลๆสมองสวนParietalCortexนท�าหนาทควบคมการเคลอนไหวอยางมแผนและเปาหมาย

วยรนอก๑๗คนทไมดมผลMRIบอกวาสมองสวนตางๆท�างานปกต

เลยงลกยงใหญ 139

นกวจยทมเดยวกนศกษาวยรนอาย๑๒-๑๔ปทไมดมแตมาจากครอบครวทมคนตดเหลา จ�านวน๒๐คนศกษาดวย FunctionalMRIเปรยบเทยบกบวยรนวยเดยวกนอก๒๐คนทไมมคนในครอบครวมประวตตดเหลา พบความแตกตางของสมองวยร นสองกลมนอยางชดเจนท การเชอมตอใยประสาทระหวางสมองสวนPrefrontalCortex กบสมองสวนParietalCortex ในกลมทมาจากครอบครวตดเหลา การเชอมตอ นอยกวาและออนแอกวา

การวจยตอเนองในวยรนทดม และมาจากครอบครวตดเหลา มพฒนาการชาทสมองสวนยบยงใจทหนหนพลนแลน เปนขาวดวาตอไปนาจะมทางตรวจคนหาเยาวชนทออนแอและหาทางปองกนกอนทสมองวยรนอนสดวเศษจะถกท�าลาย

ท�ากจกรรมเดยวกน ตองใชพลงสมองมากกวา นกวจยทดลองในหนใหหนกนแอลกอฮอลปรมาณมากในลกษณะเดยวกนกบวยรน‘เมาจนคลาน’พบวาเซลลสมองสวนPrefrontalCortexและสวนHippocampus ของหนถกท�าลายHippocampus เปนสมองสวนความจ�าและยงพบวาแอลกอฮอลยบยงการงอกของเซลลสมองใหมและยงพบวาสมองหนวยรนไวตอการท�าลายโดยแอลกอฮอลมากกวาสมองหนทโตเตมวยแลว

วยรนทเมาจนหมดสตและมอาการลมหรอความจ�าเสอมอาจมาจากการท�าลายสมองสวนHippocampus

การวจยทเผยใหเหนผลของการดมสราในวยรนเรมในปพ.ศ.๒๕๕๓จากการวจยทดสอบความสามารถของWorkingMemoryในการจ�าศพท

เลยงลกยงใหญ140

เปรยบเทยบระหวางวยรนทไมดม๒๔คน กบวยรนทมนสยดมจนเมา๒๔คนและบนทกการท�างานของสวนตางๆของสมองในระหวางการทดสอบพบวาวยรนทดม จ�าศพทไดนอยกวา และสมองสวน Hippocampus ท�างานนอยกวา แตสมองสวนหนาท�างานมากกวา ซงนกวจยตความวาสมองของวยรนทดมตองใชความพยายามมากกวาในการท�าการทดสอบน

ตอมากมการทดสอบเปรยบเทยบความสามารถทางสมองดานอนๆระหวางวยร นสองกลมน พบวากลม ‘ดมเมาหวทม’ มความสามารถ ต�ากวา และมหลกฐานวาความบกพรองนนาจะคงอยนาน แมตอมาจะ เลกพฤตกรรมนแลว

ผเขยนใหขอสรป๓ประเดนดงน • วยรนในสหรฐอเมรกาตดนสย ‘ดมเมาหวทม’ โดยดมครงละ อยางนอย๔-๕ดรง ไมต�ากวาหนงครงตอสองสปดาหพฤตกรรมนพบรอยละ๑๐ในนกเรยนม.๒,รอยละ๑๘ในนกเรยนม.๔และรอยละ ๒๔ในนกเรยนม.๖ • ระดบแอลกอฮอลทสงในเลอดเปนพษตออวยวะตางๆ ท�าลายความสามารถในการรบรและการเรยนรแลวน�าไปสการดมเปนนสยและ การตดสรา • การวจยบงชวาการดมสราอยางหนกมผลท�าลายสวนตางๆ ของสมองทก�าลงเจรญเตบโต สงผลลดทอนความสามารถในการเรยนรและความจ�าอยางถาวรในคนหนมสาว

เลยงลกยงใหญ 141

๑๗ บทบาทของพอ

เลยงลกยงใหญ142

กำรขำดพอท�ำใหเกดผลทำงจตใจตอเดกผหญง

โดยตนเองไมรตว ท�ำใหเกดสภำพทำงจตใจส

‘ยทธศำสตรกำรเจรญพนธแบบรบเรง

เพรำะมจตใตส�ำนกวำผชำยอยไมนำน’

เลยงลกยงใหญ 143

บทบำทของพอคอ

ชวยใหเดกเตบโตเปนคนทมควำมสขและมสขภำพด

เตรยมตวเตบโตไปเปนพอ (หรอแม) ทด

เลยงลกยงใหญ144

บทบำทของพอ ตควำมจำกบทควำมชอ Where’s Dad โดย Paul

Raeburn ค�ำตอบคอพอมสวนส�ำคญมำกตอพฒนำกำรดำนจตวทยำ

ของลก

บทความขนตนดวยปรากฏการณทโรงเรยนชนมธยมแหงหนงทนกเรยนหญงประมาณหนงในหา ตงครรภหรอเพงคลอดลก เกดค�าถาม วามสาเหตจากอะไรความจรงอกอยางหนงคอในพนทนนประมาณหนงในสของครอบครวไมมพอ จงมนกจตวทยาใหค�าอธบายวาการขาดพอท�าใหเกดผลทางใจตอเดกผหญง โดยตนเองไมรตว ท�าใหเกด สภาพทางจตใจส ‘ยทธศาสตรการเจรญพนธแบบรบเรง’ เพราะมจตใตส�านกวา ผชายอยไมนาน

ในขณะทเดกผหญงทมพอแมอยดวยกน จตใตส�านกจะบอกวา ไมตองรบเรงกได รอไวใหพรอมเสยกอน นคอค�าอธบายทางจตวทยา ทมหลกฐานการทดลองทใชพสจนทฤษฎน

สายสมพนธทขาดหาย ยงนบวน ในสหรฐอเมรกา ยงมครอบครวไรพอมากขน เปน สายสมพนธทขาดหายกอปญหาสงคมกอปญหาทางจตใจ โดยเฉพาะ อยางยงเมอลกสาวเขาสวยเจรญพนธ

เลยงลกยงใหญ 145

เสยงทลกสาว นกวจยท�าการทดลองโดยใหหญงสาววยทนหรอเพงผานพนวยทนเขยนเรองราวความสมพนธทไดรบความอบอนจากพอ และชวงทพอ จากไปหรอขาดการตดตอแลวใหบอกพฤตกรรมทางเพศและพฤตกรรมอนๆของตนพบวาเมอขาดความอบอนจากพอหญงสาวจะมพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตงครรภเพมขน ในขณะทพฤตกรรมเสยงแบบอนๆไมเพม ค�าถามคอการขาดพอเปนสาเหตของพฤตกรรมทางเพศทเสยง ของลกสาวหรอเปนเพยงสงทพบรวมกน(Association)

นกวจยมวธทดสอบขอมลทแยบยลมากทน�าไปสหลกฐานวาการขาดพอเปนสาเหตของพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตงครรภของลกสาว

นกวจยมวธหาค�าตอบตอไปวาพฤตกรรมแบบไหนของพอมสวนเปนสาเหตของพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตงครรภในลกสาวและพบวาพอทใหความรกความอบอนแกลกจะท�าใหลกสาวมความเสยงนอยลง

ตอค�าถามวาปจจยอะไรจากพอ ทใหผลทางจตวทยาแกลกสาว ค�าตอบนาพศวงและอาจเปนไปไดคอ กลนตวของพอเปนปจจยส�าคญ โดยอาศยหลกฐานจากสตวตวเมยทไดรบPheromonesจากสตวตวผทไมใชพอเขาสวยเจรญพนธเรวขนแตหากไดรบฟโรโมนสจากพอจะเขาสวยเจรญพนธชาลงทฤษฎฟโรโมนสนยงไมมการพสจนนะครบ

เลยงลกยงใหญ146

บทบาทของพอแมยามลกมปญหาความประพฤต พอแมมปฏกรยาได ๒ แบบ คอแสดงความเกลยดชงไมพอใจ กบใหความรกความเหนใจ นกจตวทยาบอกวา ลกของพอแมแบบหลง จะมลกษณะมนคงทางอารมณมความเชอมนตนเองและมองโลกแงด มากกวาลกของพอแมกลมแรกและพบวาบทบาทของพอมน�าหนกพอๆกนหรอมากกวาบทบาทของแม และตวเหตของปฏกรยาแบบแรกมก มาจากพอมากกวาแม

นกวจยตงค�าถามเรองความเปนคนเหนอกเหนใจคนอน และ ตรวจสอบหาคณสมบตของพอกบแมทมสหสมพนธกบคณสมบตนในลกและพบวาปจจยทมความสมพนธสงสดคอเวลาทพอใหแกลก และท นาแปลกใจคอการแสดงความรกตอลกไมมสหสมพนธ

ยงมขอคนพบคณสมบตความเปนคนทนความเครยดในชวตประจ�าวนไดดในผชายมสหสมพนธกบการมความทรงจ�าทดตอพอและมการทดลองตรวจการท�าหนาทของสมองดวยเครอง MRI พรอมกบใหด ภาพใบหนาของพอ สมองสวนทแสดงการท�างานคอบรเวณทเกยวกบ ความรกในขณะทใหดภาพใบหนาของแมสมองสวนอนท�างาน

บทบาทของพอคอ ชวยใหเดกเตบโตเปนคนทมความสขและ มสขภาพด เตรยมตวเตบโตไปเปนพอ (หรอแม) ทด เรองราว ในตอนนบอกวา อทธพลของพอมมากกวาทเราคด

เขาบอกวาแมพอจะมความส�าคญตอพฒนาการทางจตใจของลกแตเดกจากครอบครวทไมมพอกอาจจะประสบความส�าเรจในชวตได ดงตวอยางประธานาธบดบารคโอบามา

เลยงลกยงใหญ 147

ขอสรป๓ขอของผเขยนคอ • พอเปนบคคลทถกมองขามมาเปนเวลานานในการศกษาดานจตวทยาครอบครว การวจยในระยะหลงยนยนความส�าคญของพอตอพฒนาการของลกวยรน

• พอมผลตอพฒนาการของชววทยาการเจรญพนธของลกสาวและตอการเปนคนทเหนอกเหนใจผอนในลกทงสองเพศ

• ความรกและความเขาใจของพอ มน�าหนกเทากนหรอมากกวาความรกและความเขาใจของแม

เลยงลกยงใหญ148

ครอบครวแมเลยงเดยว การขาดพอในทนอาจเปนกรณหยากนหรอมพอแตไมรบผดชอบค�าแนะน�าคอใหใชหลก๓ประการ

• มคนรบผดชอบดแลเดกอยางตอเนอง

• ความรวมมอระหวางพอกบแมทแยกทางกนในการเลยงดลก

• หาทางใหพอไดท�ากจกรรมกบลก

ตวอยางของแมเลยงเดยวทประสบความส�าเรจยงใหญในการเลยงลกชายสองคนใหประสบความส�าเรจในชวตคอแมของหมอเบนคารสน ซงผมเลาไวทhttps://www.gotoknow.org/posts/590633

มความจรงขอหนงของสงคมไทยคอในชนบทเดกไทยสองในสามไมไดอยกบพอแม จงนาจะมการวจยทางจตวทยาวาสภาพสงคมเชนน มผลตอพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตงครรภในวยรนไทยหรอไมและจะมวธเยยวยาไดอยางไร เพราะเวลานโดยเฉลย เกอบรอยละ๒๐ของ การคลอดในประเทศไทยเปนการคลอดของแมวยรน

มหลกการ Childhood Attachment ทบทบาทของพออาจม ความส�าคญตอพฒนาการทางจตวทยาของเดก ทนาจะมการวจยใน บรบทไทย

เลยงลกยงใหญ 149

๑๘ ดำนบวกของแรงกดดนจากเพอน

เลยงลกยงใหญ150

ดำนบวกของแรงกดดนจากเพอน

ในสงคมไทย เมอลกโตเขำสวยรน

กำรคบเพอนเปนควำมหวงใยอยำงหนง

เพรำะพอแมเกรงวำเพอนจะชกจงไปในทำงเสอม

ซงมตวอยำงจรงใหเหนอยเสมอ

แตกำรคบเพอน หรอปฏสมพนธกบเพอน

กมมตดำนบวกอยดวย

เลยงลกยงใหญ 151

ดานบวกของแรงกดดนจากเพอน ตควำมจำกบทควำมชอ

The Positive Side of Peer Pressure โดย Annie Murphy Paul

ค�ำตอบคอ แรงกดดนหรอปฏสมพนธจำกเพอนและคนรอบตวอยำง

เหมำะสม กอแรงกระตน

ในสงคมไทย เมอลกโตเขาสวยรน การคบเพอนเปนความหวงใยอยางหนง เพราะพอแมนนเกรงวาเพอนจะชกจงไปในทางเสอม ซงม ตวอยางจรงใหเหนอยเสมอ แตการคบเพอนหรอปฏสมพนธกบเพอน กมมตดานบวกอยดวย

บทความเรมดวยการวจยโดยนกจตวทยาทดลองในคนหนมสาว๓๐๖คน โดยแบงเปน๓กลม (๑) วยรนอายนอย อายเฉลย๑๔ (๒) วยรนอายมากอายเฉลย๑๙และ(๓)ผใหญอาย๒๔ปขนไปใหเลนเกมขบรถในคอมพวเตอรเพอเลยงการชน เปรยบเทยบระหวางเลนคนเดยว กบการเลนโดยมเพอนนงด ๑คนวามพฤตกรรมขบหวาดเสยวหรอเสยง อบตเหตมากขนหรอไมเพยงใดพบวาพฤตกรรมเสยงไมเพมขนในกลมท ๓ เพมรอยละ๕๐ในกลมท๒และเพมเปนสองเทาในกลมแรกบงชวา ในวยรนทสมองดานความรอบคอบระมดระวง ยงพฒนาไมเตมท แรงกดดนจากเพอนมผลตอพฤตกรรม ซงในกรณนเปนพฤตกรรม ทเสยงตออบตเหต

นนเปนดานลบของแรงกดดนจากเพอน ทมผลตอพฤตกรรมของ วยรน นกวจยทมเดยวกนเกดความคดวา นาจะมมตดานบวกอยดวย และนาจะน�ามาใชใหเกดผลดตอการศกษาได

เลยงลกยงใหญ152

เขาจงทดลองในวยรนและผใหญ ๔๐คน โดยตรวจการท�างาน ของสวนตางๆ ของสมองดวยเครอง fMRI ขณะเลนเกมคอมพวเตอร ขางตน เปรยบเทยบระหวางผลการตรวจสมองขณะเลนคนเดยว กบขณะเลนโดยมเพอนด พบวาขณะเลนโดยมเพอนดอย สมอง ของวยรนแสดงการท�างานเพมขนในสมอง สวนทเกยวของกบการ ไดรบความพงพอใจ (Reward System) คอสมองสวนทชอ Ventral StriatumและOrbitofrontalCortexในขณะทสมองของผใหญไมแสดงการท�างานเพมขนของสมองทงสองสวนนเมอมเพอนด

นกวจยคดวาขอคนพบนนาจะน�ามาใชประโยชนกระตนการเรยนรได จงทดลองดวยการใหคนวยร นเลนไพในคอมพวเตอร ทเรยกวา Lowa Card Game เปรยบเทยบระหวางเลนคนเดยว กบเลนโดยม เพอนวยเดยวกนอยดวยกนอก ๓ คนพบวาเมอมเพอนอยดวย ผเลน คนพบวธเลนทถกวธไดเรวกวา

เลยงลกยงใหญ 153

นกวจยดานSocialCognitiveNeuroscientist ชอMatthewD. LiebermanและเปนผเขยนหนงสอSocial:WhyOurBrainsAreWiredtoConnect?ซงตพมพในปพ.ศ.๒๕๕๖เสนอวาสมองมนษยไดพฒนาใหมความสามารถเรยนรขอมลเชงสงคม (Social Information) ไดดเปนพเศษเขาอางผลการวจยในชายหนม๑๗คนโดยวดการท�างานของสวนตางๆของสมองดวยเครอง fMRI ในระหวางทฟงค�าบอกเรองราวของคนโดยมค�าแนะน�าใหผถกทดลองกลมหนงพยายามผกโยงเรองราวของคน ในเรองกบเรองราวเชงสงคมสวนอกกลมหนงบอกใหพยายามจ�าสาระ เรองราวพบวากลมแรกจ�าเรองราวไดมากกวาและสมองสวนทท�างานเดนคอDorsomedialFrontalCortexซงเปนสวนหนงของSocialNetworkในสมองในขณะทอกกลมหนงสมองสวนทท�างานเดนคอMedialTemporalLobeซงท�าหนาทเกยวกบการจ�าสาระเรองราว(FactualInformation)

กระบวนการทางสงคม เปนทรกนมานานวาการเรยนรและพฒนาเปนกระบวนการทางสงคมเกดจากปฏสมพนธระหวางมนษยมปจจยทางจตวทยาทซบซอนเขามาเกยวของดงนนในบรรยากาศของปฏสมพนธเชงบวกบรรยากาศของความรวมมอเปนทมบรรยากาศของการแลกเปลยนชวยเหลอกน การเรยนร โดยการเตรยมตวสอนเพอนหรอคนอนชวยใหเรยนรเรองนนไดครบถวนชดเจนยงขนเรองนรมานานเปนครงศตวรรษในLearningPyramid

บทความตอนนใชค�า Peer Pressure แตผมมความเหนวา ค�าทเหมาะสมกวาคอ Peer Interaction เพราะจะใหความหมายทเปนกลางกวา มทงผลดานบวกและดานลบ หนาทของพอแมและครคอ หาวธสงเสรมใหเปนปฏสมพนธทกอผลเชงบวก ดงทผมเหนพอแมของผม และพอแมของเพอนผมแสดงใหเหนในสมยผมเปนวยรน

เลยงลกยงใหญ154

เลยงลกยงใหญ 155

อทธพลของเครองมอสอสารสมยใหม

๑๙

เลยงลกยงใหญ156

สงทไมควรท�ำอยำงยงคอใชแทบเลตเลยงเดกเลก

ใหเดกเลนแทบเลตฟงเพลงหรอดหนงกำรตน

เพอเดกจะไดไมกวนพอแมหรอคนเลยงเดก

พฒนำกำรเดกเลก โดยเฉพำะอยำงยงดำน

Executive Function and Self-Regulation

ตองกำรกำรกระตนดวยปฏสมพนธกบมนษย

ไมใชปฏสมพนธกบเครอง

เลยงลกยงใหญ 157

อทธพลของเครองมอสอสารสมยใหมตควำมจำกบทควำมชอ

Touch Screen Generation โดย David Pogue ถำมวำ เครองมอ

สอสำรสมยใหมเปนคณหรอเปนโทษตอเดก ควรใหลกใชหรอไม ค�ำตอบ

คอ ควำมพอด

มคนจ�านวนมากบนวาสงคมสมยใหมเปนสงคมกมหนา (จองจอ)ท�าใหเดกสมยนถกท�าลายคณสมบตทดของความเปนมนษยแทนทมนษยจะสมผสมนษย กลบไปสมผสจอแตผเขยนแยงวา คนเรากเปนอยางน คนรนเกาบนวาคนรนใหมสมยเราเปนเดกพอแมและผใหญกบนวาเรา มวแตบาเพลงรอคเปนตน

เนองจากมความกงวลกนวาเครองมอสอสารทถอตดตว จะกอผลรายตอพฒนาการเดก จงมการวจยเพอตรวจสอบผลรายทสงสย เชนมผลตอการนอนของเดกหรอไมผลการวจยเพงลงตพมพในวารสารPediatrics เมอป พ.ศ.๒๕๕๘นเอง วาเดกทมเครองมอเหลานอยใน หองนอนมเวลานอนหลบนอยกวาเดกทไมมเครองมออยในหอง๒๑นาทเขาใหค�าอธบายวา อาจเปนเพราะเดกเลนเครองนนจนนอนดก ท�าให ผดเวลานอนหรออาจเปนเพราะแสงจากจอสรางความผนแปรในจงหวะการนอน (CircadianRhythm)ของเดกย�าวาค�าตอบคอมผลท�าใหชวงเวลานอนหลบลดลง

ค�าถามตอมาคอ มผลตอทกษะทางสงคมหรอไมเขาวจยในเดกนกเรยนชนป.๖โดยใหเดก๕๑คนไปเขาคายกจกรรมโดยไมมเครองมอสอสารเหลานเลยเปนเวลา๕วนแลววดทกษะการท�าความเขาใจอารมณคนจากภาพถายพบวาเดกกลมนท�าไดดกวาเดกกลมควบคมจ�านวน๕๔คน สรปวาเครองมอเหลานมผลลบตอทกษะทางสงคม

เลยงลกยงใหญ158

ค�าถามตอไปคอเครองมอเหลานมผลรายตอการมสมาธจดจอหรอไมค�าตอบไดจากผลงานวจยของมหาวทยาลยสแตนฟอรด ในนกศกษาท ใชคอมพวเตอรท�ากจกรรมหลายอยางในเวลาเดยวกน (Multitasking) พบวามผลท�าใหสมาธจดจอไมดอยางชดเจน และยงในสมยปจจบนมแทบเลตและโทรศพทสมารตโฟนผลนาจะยงรนแรง

อกค�าถามหนงคอการใชโทรศพทมอถอจะท�าใหเปนมะเรงสมองหรอไม ค�าตอบจากงานวจยมากมาย สรปวาไม และเวลาน วยรนใชสมารตโฟนเพออานและกดมากกวาฟงและพด

จากการวจยสอบถามวยร นอเมรกน วาโทรศพทมอถอมผลตอ ชวตของตนอยางไรค�าตอบคอชวยใหมเพอนชวยใหมตรภาพแนนแฟนเพยงรอยละ๔บอกวามผลลบตอมตรภาพ

อยางไรกตามผเขยนบอกวาทดทสดคอ ใชอยางพอควร ค�าตอบสดทายอยทความพอด และผมขอเตมวา ใชอยางรบผดชอบตอ ตวเอง และเคารพผอน

ผมมความเหนวาผเขยนยงแตะสงทควรท�าและไมควรท�าในเรองการใชแทบเลตและโทรศพทมอถอกบเดกนอยไปอาจเปนเพราะผเขยนเปนนกสอสารสงกดบรษทเทคโนโลย

ผมจงขอเตมวา สงทไมควรท�าอยางยงคอใชแทบเลตเลยง เดกเลก ใหเดกเลนแทบเลต ฟงเพลง หรอดหนงการตน เพอเดก จะไดไมกวนพอแมหรอคนเลยงเดก พฒนาการเดกเลก โดยเฉพาะอยางยงดาน Executive Function and Self-Regulation ตองการการ กระตนดวยปฏสมพนธกบมนษย ไมใชปฏสมพนธกบเครอง

เลยงลกยงใหญ 159

ชวนเดกท�างานสรางสรรคและงานรบใชผอน

๒๐

เลยงลกยงใหญ160

กำรเรยนรทดทสด

ไดจำกกำรปฏบตกจกรรม หรอเรยนโดยกำรท�ำงำน

โดยแบงหนำทใหเดกท�ำงำนรวมกนเปนทม

ท�ำใหกำรเรยนรเปน ‘กระบวนกำรเรยนรทจรงแท’

(Authentic Learning) เดกจะไดรบประสบกำรณตรง

ไดฝกรบผดชอบ ฝกท�ำงำนรวมกบผอน

ไดฝกควำมอดทน มำนะบำกบน มประสบกำรณกบ

ควำมลมเหลว หรอกำรเผชญควำมยำกล�ำบำก

รจกปรบปรง เปลยนแปลงวธท�ำงำน

เลยงลกยงใหญ 161

ผมเขยนบทนเพมเตมเขำมำใน เลยงลกยงใหญ โดยไมมในหนงสอ

Raise Great Kids : How to Help Them Thrive in School and

Life เพรำะเหนวำกำรเรยนรทดทสด ไดจำกกำรปฏบตกจกรรม หรอ

เรยนโดยกำรท�ำงำน

โดยแบงหนาทใหเดกท�างานรวมกนเปนทม เพอชวยเหลอเออเฟอในหมเพอนและเออเฟอออกไปนอกหองเรยนและอาจเออเฟอสโลกกวางดวย (ผานทางอนเทอรเนต) ซงจะท�าใหการเรยนรเปน “กระบวนการ เรยนรทจรงแท”(AuthenticLearning)เดกไดรบประสบการณตรงไดฝกรบผดชอบ ฝกท�างานรวมกบผอน ไดฝกความอดทนมานะบากบน มประสบการณกบความลมเหลวหรอการเผชญความยากล�าบาก ตองปรบปรงวธท�างานตองเปลยนแปลงเทคนคบางสวน

โดยตองไมลมวา ในกรณนการท�างานเปนกศโลบายเพอการเรยนรหลากหลายมตของเดก รวมทงเพอพฒนาความเปนพลเมองด มการเรยนรเปนเปาหมายหลก ผลงานเปนเปาหมายรอง โดยงาน ทท�าอาจมไดหลากหลายมาก ทงงานในหองเรยน ในโรงเรยน ในบาน และในชมชนของนกเรยนเองครหรอผใหญทท�าหนาทสงเสรมการเรยนรแนวน อาจใชความรเรมสรางสรรค ออกแบบวธการไดอยางไมจ�ากด ทน�ามากลาวในบนทกนเปนเพยงตวอยางเทานน

ในหองเรยน นกเรยนอาจแบงหนาทกน ท�างานจดบนทกสาระ ของบทเรยนในแตละชวโมงโดยนกเรยนผลดเวรกนท�าหนาทเปนผบนทก ในแตละคาบเรยน อาจมนกเรยน ๒ คนรวมกนท�าหนาททมบนทก แลวภายใน๒ - ๓ วน ทมบนทกกจะน�าบนทกฉบบรางขนบลอกของ ชนเรยน เพอใหเพอนนกเรยนและครชวยกนปรบปรงแกไข แลวภายใน ๑ สปดาห บนทกการบรรยายฉบบสมบรณกจะอยในบลอกหรอระบบ

เลยงลกยงใหญ162

ฐานขอมลแบบอนในระบบไอซทของชนเรยน เปนบนทกถาวรใหนกเรยนทกคนเขาดไดตลอดเวลา รวมทงอาจเผอแผแกนกเรยนคนอนๆ ในประเทศไทยดวย

ครท�าหนาทกระตนความรสกเออเฟอเผอแผแกเพอนสรางความภาคภมใจทไดท�าประโยชนแกผอน และเมอนกเรยนมสมรรถนะดานการเขยนและจดบนทกสาระเปนอยางดแลว ตอไปเมอมงานของโรงเรยนนกเรยนอาจอาสาท�าหนาทเปนทม “ผ สอขาว” รายงานเรองราวแกประชาคมในโรงเรยน หรออาจสอไปยงผปกครองผานทางชองทางท เหมาะสมไดดวย ซงนกเรยนจะไดฝกฝนการท�าความเขาใจ ฝกฝนการ จบประเดนฝกเรยบเรยงถอยค�าฝกน�าเสนอใหตรงความจรงและนาสนใจ

กจกรรมอนๆในหองเรยนยงมอกมากมายเชนการท�าความสะอาดหองเรยนการดแลความสวยงามในหองเรยนการชวยตวเพอนทมปญหาการเรยนบางวชาหรอเพอนทลาเรยนบางชวงสงทครตองชวยแนะน�านกเรยนคอ ใหท�าเปนทมอยางมเปาหมายชดเจน และมวธการทด และไดผล รวมทงตระหนกในคณคาทตวนกเรยนไดรบ จากการมโอกาสไดท�าประโยชน หรอชวยเหลอผอน

เลยงลกยงใหญ 163

ครอาจรวมกนคดกจกรรมในระดบโรงเรยน ใหนกเรยนตางชน ตางระดบ ไดท�างานรวมกนเปนทม เพอการเรยนรของตนและเพอท�าประโยชนแกโรงเรยน โดยทกจกรรมนไดจากความเอาใจใสพฒนาการ และชวตทดในอนาคตของนกเรยนเชนกจกรรมแกไขปญหาหรอปองกนการรงแกกนในโรงเรยน การปองกนปญหานกเรยนออกจากโรงเรยน กลางคน ปองกนปญหาเชงพฤตกรรม เชน การตดเกม ตดยาเสพตด มวเซกส และตงครรภวยรน เปนตน โดยทการด�าเนนการกจกรรมเหลานตองใชความรทางวชาการและตองใชความรเชงบรบทของนกเรยนเองรวมทงตองแสวงหาความรวมมอหรอความชวยเหลอจากหนวยงานและคนในชมชนโดยรอบโรงเรยนดวย

กจกรรมเพอการเรยนรน อาจขยายเปนกจกรรมจตอาสาเพอท�าประโยชนแกคนในชมชนทโรงเรยนตงอย หรอทนกเรยนอาศยอย เชน ไปเลนดนตรใหผปวยในโรงพยาบาลฟง ไปเยยมพดคยกบผสงอาย ทบานไปดแลผปวยตดเตยงทบานเชนผชราผพการผปวยระยะสดทายของชวต อาจจดเปนทมอาสาพฒนาชมชน ซงมประเดนใหท�าเพอการ เรยนรมากมาย เชน การจดการขยะการดแลสภาพแวดลอมการดแล คนชรา ผ พการ ผ ปวย การเปนพเลยงเดกเลก การจดการปาชมชน เปนตนโดยมหลกการคอ ตองท�าอยางสม�าเสมอตอเนอง ท�าเปนทม มการคนควาหาความรมาใชในการท�างาน เพอหาทางพฒนาวธการใหไดผลดยงขน รวมทงมการน�าประสบการณมารวมกนไตรตรองสะทอนคด เพอการเรยนรทงดานวชาความร ดานการยกระดบจตใจของตนเอง และการท�าความเขาใจคณคาของสงทท�า ครและ ผใหญจะสามารถท�าหนาท “คณอ�านวย” (Facilitator) ของการไตรตรอง สะทอนคด โดยการชวยตงค�าถามทเหมาะสม ใหนกเรยนชวยกนตอบหลายๆแบบทงทเปนค�าตอบทางวชาการและค�าตอบทางใจ

เลยงลกยงใหญ164

การท�าหนาท “คณอ�านวย” กระตนการไตรตรองสะทอนคด เพอใหเกดการเรยนรหลากหลายมต โดยเฉพาะอยางยง การเรยนรในมตทลก ทเปนมตดานใน เพอยกระดบจตใจของนกเรยน และเยาวชนน เปนทกษะส�าคญทคนเปนคร เปนพอแม และเปน พลเมองดควรจะฝกฝนตนเอง หรอชมชนควรด�าเนนการฝกฝน ทกษะนใหแกคนในชมชน จะเปนวธงายๆ ทชวยสรางความสงบสข สนตสข แกการอยรวมกนในสงคม และทส�าคญ ชวยใหคนทกคน สามารถมสวนรวมสรางเดกดใหแกสงคมได

ทานทสนใจรายละเอยดเรองวธออกแบบการเรยนรจากการท�างานและงานนนมผลเปนการท�าประโยชนแกผอน อาจอานบนทกทผมเขยนตความสาระจากการอานหนงสอWhoOwnstheLearning?เขยนโดยAlan November ไดท https://www.gotoknow.org/posts/tags/ november

เลยงลกยงใหญ 165

ฝกควบคมใจควบคมพฤตกรรมของตนเอง

๒๑

เลยงลกยงใหญ166

Executive Function & Self Regulation

เปนควำมสำมำรถของสมอง

ในกำรควบคมพฤตกรรมของคน ใหอยในวถชวตทดงำม

ไมถกชกจงโดยสงยวยวนภำยนอกไดงำย

เลยงลกยงใหญ 167

ผมเชอวำ วธเรยนรแบบ Activity-Based Learning

ทเรยนโดยกำรลงมอท�ำ Learning by Doing เปนทม

ตำมดวยกำรไตรตรองสะทอนคด

(ซงเปนกำรเรยนรแหงศตวรรษท 21) จะชวยพฒนำ EF

ของนกเรยน (และของคร) ไปโดยอตโนมต

ครทมควำมสำมำรถในกำรท�ำหนำทโคช

หรอ “คณอ�ำนวย” ของกระบวนกำรเรยนร

จะยงชวยเออกำรพฒนำ EF ไดด

เลยงลกยงใหญ168

เรองฝกควบคมใจ ควบคมพฤตกรรมของตนเองน ในทำงวชำกำร

เรยกวำเปนกำรพฒนำ Executive Function & Self Regulation

เปนอกตอนหนงทไมไดเขยนตควำมจำกหนงสอ Raise Great Kids :

How to Help Them Thrive in School and Life ผมเขยนเพมเพรำะ

เหนวำเปนควำมรใหมดำนกำรเลยงดและพฒนำเดก ทจะเปนกำรปพนฐำน

เพอชวตทดไปตลอดชวต เปนผลงำนวจยระยะยำวในคน ทพสจนวำ

เดกทม Executive Function (EF)& Self Regulation แขงแรง จะมชวตทดฝาดานความลมเหลวในชวต

เมอเปรยบเทยบกบเดกท EF ออนแอ จะพบวาเมอโตขนผท EF แขงแรงมอตราปญหาทางสงคม(ออกจากโรงเรยนกลางคนตงครรภใน วยรน ตดยาเสพตด ตดคก หยาราง) และมปญหาสขภาพ (โรคหวใจ เบาหวานความดนโลหตสงอวนโรคซมเศราแกกอนวยความจ�าเสอม)นอยกวาผทEFออนแออยางมนยส�าคญ

ทส�าคญมผลการวจยยนยนวา เดกทEFออนแอสามารถฝกใหมEFเขมแขงไดมวดทศนและค�าอธบายวธฝกEFในเดกชวงอายตางๆท เวบไซตของมหาวทยาลยฮาวารดทhttp://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/executive-function/และทบนทกhttps://www.gotoknow.org/posts/550274 จะเหนวาวธฝก EFท�างายๆแตตองท�าบอยๆสม�าเสมอและตอเนองหลายวธเปนสงทเราท�ากนอยแลวหรอเปนวธเลยงเดกทใชกนในวฒนธรรมไทยแตในสงคมสมยใหมอาจท�ากนนอยลงมหลายครอบครวใหทววดทศนหรอไอแพดเลยงลกซงเปนวธการทผด

เลยงลกยงใหญ 169

นอกจากนนยงมเครองมอฝกEFโดยใชคอมพวเตอร เปนeTool ชอ Tools of theMind (http://toolsofthemind.org) ใชฝกความพรอม ในการเรยนเพอใหมสมาธจดจอฝกความจ�าใชงาน

ผมเชอวาวธเรยนรแบบ Activity-Based Learning ทเรยน โดยการลงมอท�า (Learning by Doing) เปนทม ตามดวยการไตรตรองสะทอนคด (ซงเปนการเรยนรแหงศตวรรษท ๒๑) จะชวยพฒนา EF ของนกเรยน (และของคร) ไปโดยอตโนมต ครทมความสามารถ ในการท�าหนาทโคช หรอ “คณอ�านวย” ของกระบวนการเรยนร จะยงชวยเออการพฒนา EF ไดด

Executive Function&SelfRegulation เปนความสามารถของสมองในการควบคมพฤตกรรมของคนใหอยในวถชวตทดงามไมถกชกจงโดยสงยวยวนภายนอก หรอโดยแรงกระต นเชงกเลสตณหาอารมณ ภายในตนใหเกดพฤตกรรมแบบหนหนพลนแลนไรสตยงคดใหรจกอดทนรอเวลาหรอจงหวะทเหมาะสม เพอชวตทดกวา ในลกษณะ “อดเปรยว ไวกนหวาน”ทฝรงเรยกวาDelayedGratificationทมระบไวในหนงสอ เลยงใหรง : ปฏวตการเรยนรผานการสรางลกษณะนสยสความส�าเรจทผมเขยนค�านยมใหอานไดทwww.gotoknow.org/posts/576122

Executive Function & Self Regulation ท�าหนาทหลก ๓ ประการคอ (๑) ความจ�าใชงาน (Working Memory) ชวยใหสามารถประมวลขอมลในชวขณะการท�างานหรอการด�ารงชวตไดอยางมคณภาพ สามารถจดการขอมลจ�านวนมากและซบซอนได ผมคดวา นคอลกษณะของคนทเราพดกนวา “หวด” โปรดสงเกตวา “หวดสรางได” (๒) ความยดหยนของสมอง (Mental Flexibility) ชวยใหสามารถ มสมาธจดจอ อยกบเรองใดเรองหนง หรอสามารถเปลยนไปสนใจ

เลยงลกยงใหญ170

อกเรองหนง แลวกลบมาจดจอกบเรองเดมไดอก ซงผมตความวา มความสามารถในการท�าMultitaskingไดอยางด (๓) การควบคมตนเอง (Self Control)ดงกลาวแลวขางตน

เดมเขาใจกนวาสมองสวนท�าหนาทEFคอเปลอกสมองสวนหนา(Neocortex) แตผลการวจยตรวจสอบการท�าหนาทของสมองในชวง ไมกปมานบอกวา ในการท�าหนาท EF เปลอกสมองสวนหนาท�าหนาท รวมกบสวนอนๆของสมองทงหมดคอการท�าหนาท EFสมองตองมการเชอมตอสญญาณผานใยประสาทไปทวสมอง

หากจะใหประเทศไทยมพลเมองท EF ด จะตองเอาใจใส คณภาพชวตของเดกตงแตอยในครรภมารดา ไมใหไดรบความเครยด ซงหมายความวาความสมพนธในครอบครว และเศรษฐฐานะของครอบครวตองไมท�าใหแมทก�าลงตงครรภมความเครยด เพราะความเครยดในแมจะถายทอดสทารกในครรภ มผลท�าใหHPAAxis ของทารกในครรภออนแอ HPA Axis เปนระบบสมองเชอมโยงกนระบบ ตอมไรทอหรอระบบฮอรโมนทเมอออนแอการพฒนาEFจะท�าไดยากอานรายละเอยดไดจากหนงสอเลยงใหรง : ปฏวตการเรยนร ผานการสรางลกษณะนสยสความส�าเรจ

เลยงลกยงใหญ 171

ดงนน เดกทเกดจากครอบครวทมเศรษฐฐานะต�าควรไดรบความชวยเหลอจากรฐ ในการฝกEF ในชวงแรกเกดถง๖ขวบตามหลกของ การพฒนาเดกเลก โดยมวธฝกพอแมใหรจกวธเลยงลกอานรายละเอยดทwww.gotoknow.org/posts/610075

โดยนยยะนปญหาหลกของการมพลเมองทม EF แขงแรงของสงคมไทย คอความไมเปนธรรมในสงคม (Inequity) หรอชองวางทางสงคม การแกปญหาชองวางทางสงคมจะเปนการขจดรากเหงาของปญหาคณภาพของพลเมอง และหากรวมกบการปฏรปการศกษา เปลยนจากการจดการเรยนรแบบถายทอดความรส�าเรจรป และเนนเฉพาะรวชา มาเปนจดการเรยนรโดยเนนการปฏบตกจกรรมหรอท�างานจรง โดยท�าเปนทม ตามดวยการไตรตรองสะทอนคดรวมกน คณภาพของพลเมองไทยกจะสงขนอยางมากมาย

เลยงลกยงใหญ172

เลยงลกยงใหญ 173

๒๒ ฝกกระบวนทศนพฒนา

เลยงลกยงใหญ174

ฝกกระบวนทศนพฒนา

พรสวรรคมจรง

แตไมใชสงทเปนเชนนนหรอคงทตงแตเกด

พรสวรรคเปน ‘ศกยภำพในกำรเปลยนแปลง’

เพอพฒนำไปสสมรรถนะทยอดเยยมมหศจรรย

ในเรองใดเรองหนงได

เลยงลกยงใหญ 175

กำรมกระบวนทศนพฒนำ

เปนเพยงพนฐำนสควำมส�ำเรจ

ชวตจะเกดควำมส�ำเรจไดจรง

ตองมกำรฝกปฏบตอยำงมคณภำพและมำกพอ

เลยงลกยงใหญ176

เรองกำรฝกกระบวนทศนพฒนำ (Growth Mindset) น ผมเขยนใส

ไวในชดเลยงลกยงใหญน โดยไมไดตควำมจำกหนงสอ Raise Great Kids:

How to Help Them Thrive in School and Life เนองจำกเหนวำเปน

ประเดนส�ำคญยงตอกำรเลยงเดกใหประสบควำมส�ำเรจในชวต เปนประเดน

ส�ำคญในระดบเปลยนควำมเขำใจผด จำกเชอใน ‘พรสวรรค’ (Talent,

Gifted) มำเปนเชอ ‘พรแสวง’ ผำนกำรฝกฝนเคยวกร�ำ จำกเชอใน ‘สมองด’

แตก�ำเนด มำเปนเชอใน ‘สมองด’ ผำนควำมมำนะพยำยำมฝกฝน

ไมวาเดกทสมองดแตก�าเนดหรอเดกสมองปานกลางหรอสมองชาตองไดรบการเลยงดและการศกษาแบบฝกกระบวนทศนพฒนาทงสนเดกทดเสมอนสมองทบตอนเปนเดกอาจกลายเปนคน‘สมองด’ในภายหลงกได

กระบวนทศนพฒนากบExecutiveFunction&Self-Regulationเปนสองเรองใหมทก�าลงฮตมากในเรองพฒนาการเดกและจตวทยาการเลยงดเดกเปนเรองทมความสมพนธเกยวของกนและมหนงสอออกใหมหลายเลม

วธฝกกระบวนทศนพฒนาไดระบไวโดยละเอยดในตอนท ๒ เคลดลบในการเลยงเดกฉลาดซงน�ามาใชกบเดกสมองปานกลางและใชกบเดกสมองชาไดดวยอานไดทwww.gotoknow.org/posts/608522

เลยงลกยงใหญ 177

พรสวรรคมจรง แตตองเปลยนมมมอง หลกฐานเรองสมองดมาจากการฝกฝนมาจากหลายทางหนงสอPeak:SecretsfromtheNewScienceofExpertiseบทIntroduction: TheGift เลาเรองพรสวรรคของนกดนตรหรอนกประพนธดนตรระดบอจฉรยะ เชน โมสารต และเลาผลงานวจยของ Sakakibara ทเปลยน ความเชอเรองพรสวรรคในการแยกเสยงดนตรโดยสนเชง

เดมเชอกนวา โมสารต เปนอจฉรยะในการประพนธเพลงกเพราะ มพรสวรรค มความสามารถในการแยกเสยงดนตร ทเรยกวา AbsolutePitch (AP)หรอเรยกอกชอหนงวาPerfectPitchมาแตก�าเนดและเชอ กนวามคนทเกดมามพรสวรรคน๑ในหมนคน

แตผลการวจยของAyakoSakakibaraซงอานรายงานเบองตนไดทwww.escom.org/proceedings/ICMPC2000/poster2/Sakakiba.htm และบทคดยอของรายงานฉบบสมบรณ ท http://pom.sagepub.com/content/42/1/86.abstract บอกวาไมจรง ผลการทดลองของเธอใน เดกอาย๒ -๖ป จ�านวน๒๔คนบอกวาเดกทง๒๔คนสามารถบรรลสมรรถนะAbsolutePitchไดทกคนเดกบางคนบรรลหลงจากฝกเปนเวลานอยกวา๑ปคนทใชเวลามากทสดคอ๑ปครง

ผเขยนหนงสอPeakคอAndersEricssonบอกวาผลการวจยนประกอบกบการวเคราะหชวตของโวลฟกงโมสารตสรปไดวาสงทเรยกวาพรสวรรคดานดนตรนน ไมไดมมาแตก�าเนดแลวคงอยอยางนน แตพรสวรรคมธรรมชาตเปน ‘ศกยภาพ’ ของสมอง ทจะพฒนาความสามารถพเศษขนจากการฝกฝนอยางจรงจง

เลยงลกยงใหญ178

พรสวรรคเปนสงทตองงอกงามขนในชวงตนของชวตเชนศกยภาพในการงอกงามสพรสวรรคดานดนตรจะคงอยเพยงชวง๖ปแรก

เขายกตวอยางนกบาสเกตบอลยอดเยยมของสหรฐคนหนง ท ยนยนวาความส�าเรจของเขาไมใชมาจากพรสวรรคแตก�าเนดแตมาจากการขยนฝกฝน

ความเขาใจใหมเรองพรสวรรคน มาบรรจบกบความร ด านวทยาศาสตรของสมองทพบวาสมองในวยเยาวมศกยภาพในการพฒนาเปลยนแปลงการเชอมตอใยประสาทอยางขนานใหญ เรยกวง BrainAdaptabilityหรอPlasticityแมวาเมอเปนผใหญคณสมบตนจะลดลงมากแตบางสวนกยงคงอย

พฒนาการของสมองเดกอยในสภาพทพรอมตอการรบแรงกระตนจากประสบการณเพอเปลยนแปลงตอเนอง ใหบรรลสภาพทท�าบางสง ไดดอยางมหศจรรยได หากแรงกระตนนนถกตองเหมาะสมและตอเนองเพยงพอ

พรสวรรคมจรง แตไมใชสงทเปนเชนนน หรอคงทตงแตเกด พรสวรรคเปน ‘ศกยภาพในการเปลยนแปลง’ เพอพฒนาไปสสมรรถนะทยอดเยยมมหศจรรยในเรองใดเรองหนงได

มนษยทกคนมพรสวรรค คอมสมองทพรอมจะพฒนาเปลยนแปลงจนเกดความสามารถพเศษดานใดดานหนงได พรสวรรคอยทธรรมชาตของสมองมนษย แตจะเกดผลสความสามารถพเศษหรอไม อยทการฝกฝน และสภาพแวดลอม เปนการตความพรสวรรคจากกระบวนทศนพฒนา

เลยงลกยงใหญ 179

ความมมานะตอเนองเพอบรรลเปาหมายทยงใหญในระยะยาว หนงสอGRIT : The Power of Passion and Perseverance โดยAngelaDuckworthศาสตราจารยดานจตวทยาแหงมหาวทยาลยเพนซลเวเนย ใหความร เรองกระบวนทศนพฒนาในภาคปฏบตและ ภาคขยายหนงสอเลมนเมอออกวางจ�าหนาย กเปนNewYork Times’Bestsellerทนท

ชอหนงสอบอกชดเจนวาความมมานะ (Grit)ม๒องคประกอบคอพลงความชอบระดบหลงใหล (Passion) กบความอดทนมานะพยายามไมทอถอย (Perseverance) ความหมายเบองหลงค�าวาGrit คอ ความมมานะตอเนองเพอบรรลเปาหมายทยงใหญในระยะยาว

อานไปไดหนอยเดยว(บทท๒)ผมกจบไดวาผเขยนใชวธเลาเรองเลาแบบทไมมใครท�าเทยบเทยมได เพราะเดนเรองดวยชวตของตนเองและทเยยมยอดคอเขยนแบบตงค�าถามแลวตอบดวยขอมลหลกฐานจาก ผลงานวจยและตวอยางเรองจรงท�าใหเปนหนงสอทมชวตและมชวตชวา

เรองแลวเรองเลาของคนทเรยนไมเกงตอนเปนเดกแตกลายเปน นกวชาการชนยอด เดกทสอบตกคณตศาสตร แตจบปรญญาเอกจากUCLAและกลายเปนวศวกรอวกาศ

ความแปลกใหมของหนงสอเลมนอยทการคดทฤษฎทแสดงพลงของGritตอความส�าเรจทยงใหญ(Achievement)คดออกมาเปนสมการดงนTalent x Effort = Skill; Skill x Effort = Achievement

ความพยายาม(Effort)ทมาจากGritเปนตวคณสองครงในสมการของความส�าเรจยงใหญ

เลยงลกยงใหญ180

คนทผานชวตมาไมมากมกหลงเขาใจผดวา Passionหรอความชอบหลงใหลในเรองใดเรองหนงเปนเรองฟาประทานมาไดงายๆ ในชวตจรงไมไดเปนเชนนน มนจะมาหรอเราคนพบหลงจากเราไดท�างานหรอ ผานสงตางๆแลวหลายอยางหรอมาจากความบงเอญแตทส�าคญคอเรา ตองพฒนาPassionของเราเองค�าส�าคญคอหมนพฒนาPassionของ เราเองอยางจรงจง

ผมคดวาPassion มาไดสองทาง คนทโชคดในชวต ไดพฒนาChickering’sSevenVectorsofIdentityDevelopmentจนรจกตวเองดร วาตวเองชอบอะไร กเรยนและท�างานไปตามแนวทางนน ผมเรยก แนวทางนวาทางทเลอก

ทางทสองเรยกวาทางทไมไดเลอกคอชะตาชวตพาไปพบเพราะตองท�างานหาเลยงชพ กตองเรยนและหางานท�า และชะตาชวตพาไปท�างานนนผมคดวาผมอยในกลมน

ไมวาจะได Passion มาจากทางไหน ปจจยรวมคอ การคนหา ‘คณคา’ ของงานทท�า คนหาจนพบคณคาทยงใหญ ตรงกบความเชอหรอพลงภายในของตนเอง ทเปน Intrinsic Motivation

อาว!!! นนคอ “การเรยนร” นนามนษยเราเรยนรหลายมตจากการกระท�าของตนเองตามดวยการไตรตรองสะทอนคด เพอคนหาความเชอมโยงกบสรรพสงและคนหาคณคาลกๆของสงทตนเผชญเมอคนพบคณคากเกดความรกความหลงใหล(Passion)ในสงนน

การเรยนรแนวทางนจะงอกงามทงPassionและPerseveranceนผมวาเองนะครบ

เลยงลกยงใหญ 181

AngelaDuckworth บอกวา คนมกเขาใจผดวา พลงของGrit มาจาก“จ�านวน”หรอการใชเวลามากกบการฝกฝนซงกเปนความเขาใจทถกตองแตถกเพยงสวนเลกๆพลงของGritสวนใหญมาจาก“คณภาพ”หรอวธการฝกฝนทถกตอง

ฝก (Practice) เฉยๆ ไมเพยงพอทจะใหเกดความส�าเรจยงใหญ ตองฝกและปรบปรงอยตลอดเวลา(DeliberatePractice)ในกรณนแหละโคชทดหรอกลยาณมตรจะชวยไดมาก

เขาบอกวาDeliberatePracticeม๔องคประกอบ • มเปาหมายทยากแตชดเจน • ฝกอยางมสมาธและพยายามเตมท • มFeedbackทนทและอยางมขอมลหลกฐาน • ฝกซ�าโดยมการไตรตรองสะทอนคดและหาทางปรบปรง

การฝกฝนจะเกดผลยงใหญ หากระหวางฝกผฝกเขาสสภาพจตท ลนไหล(Flow)ตามทเสนอไวโดยMihalyCsikszentmihalyi

หนงสอบอกวาGrit เปนสงทงอกงามขยายตว และมธรรมชาตงอกงามตามอาย เขาแนะน�าวธพฒนา Grit วาม ๒ แนวทาง คอแนวทางเตบโตจากภายในตนเอง กบแนวทางสนบสนนโดยปจจยภายนอก

แนวทางเตบโตจากภายในม๔วธคอ(๑)ความสนใจและไดรบประโยชน– Interest (๒)การฝกปฏบต -Practice(๓)มเปาหมายเชงคณคา-Purpose(๔)มความหวง-Hopeสวนแนวทางสนบสนนจากปจจยภายนอกไดแก(๑)การเลยงดของพอแม-Parenting(๒)การมพนทให Gritท�างาน-Gritplayingfield(๓)มวฒนธรรมทสงเสรมGrit-Gritculture

เลยงลกยงใหญ182

ในหวขอHopeค�าทตรงกนคอกระบวนทศนพฒนาฝกใหตงความหวงหรอตงเปาหมายคดบวกแล วฝกฝนฟนฝา เ พอใหบรรลให ได จะเหนวาหนงสอเลมนจดกระบวนทศนพฒนาเปนสวนหนงของGrit

เรองการเลยงดของพอแมเขาแนะน�าใหท�าตวเปน‘พอแมทฉลาด’ทตงความหวงไวสง และใหการสนบสนนในเวลาเดยวกนพอแมทไมด ๓ แบบคอ พอแมทตงความหวงแตไมเอาใจใสลก พอแมทเอาใจใสลกแตไมตงความคาดหวงใหสง กบพอแมททงไมเอาใจใสและไม ตงความหวง

การมพนทใหGrit ท�างานหรอออกก�าลงคอการสงเสรมใหเดกไดฝกฝนเรยนรสงทยากทจะตองใชความพยายามและมานะอดทนซงผม คดวาการเรยนแบบProject-Based Learning เปนพนทเพอการนได เปนอยางด โดยทครตองมทกษะในการมอบหมายงานทยากและทาทายในระดบทเหมาะสม

การศกษาทด เปนการสรางGrit ไปในตว ไมตองไปฝกGrit โดย การเรยนพเศษ สาระส�าคญคอGritส�าคญกวาTalent

AngelaDuckworthพดTedTalkเรองGritชมไดทwww.youtube.com/watch?v=H14bBuluwB8และพดเรองหนงสอเลมนทGoogleในเดอนพฤษภาคม๒๕๕๙ทwww.youtube.com/watch?v=W-ONEAcBeTk

หากคดตามแนวของ Angela Duckworth การมกระบวนทศนพฒนาเปนเพยงพนฐานสความส�าเรจ ชวตจะเกดความส�าเรจไดจรง ตองมการฝกปฏบตอยางมคณภาพและมากพอ

เลยงลกยงใหญ 183

๒๓ สรป - AAR

เลยงลกยงใหญ184

เปำหมำยของกำรเลยงลกใหยงใหญ

คอกำรปพนฐำนใหลก (ศษย) เปนคน “สมองด”

โดยมอง ‘สมองด’ แนวใหม

เชอมโยงกบกระบวนทศนพฒนำ

และกำรม Executive Function (EF)

& Self Regulation เขมแขง

เลยงลกยงใหญ 185

หากจะใหบานเมองมพลเมองทมคณภาพ ตองมการชวยเสรมศกยภาพแกเดกเลกจากครอบครวยากจนทสมองถกพษของความเครยดทางจตใจท�าใหEFออนแอ

ธรรมชาตของสมองเดกมความยดหยน (BrainPlasticity)สงมากยงชวงวยรนสภาพความยดหยนและความไมสมดลยงสง ระหวางสมองสวนวองไวตามอารมณทถกกระตน กบสมองสวนทใหความรอบคอบ ยงคด ธรรมชาตนมเหตผลของมน มทงคณและโทษ การเลยงลกให ยงใหญ ตองใชธรรมชาตเหลานไปในทางใหคณปองกนและหลกเลยง ผลราย

‘สมองด’ แนวใหม หมายถงสมองทไดรบการฝกฝน จนเชอ ในความพากเพยรบากบน ทเรยกวามกระบวนทศนพฒนา (Growth Mindset) เชอวาสมองคนเรามศกยภาพสงยงในการบรรล ‘สมองด’ ผานการมานะอดทนฝกฝนเคยวกร�า และหากไดรบการโคชทด กจะสามารถบรรลสมรรถนะดานทตองการในระดบสงได

‘สมองด’ เปนสมองทม Executive Function & Self Regulation แขงแรง โดยทเดกทกคนสามารถบรรลสภาพดงกลาวไดโดยการฝกฝน ดวยวธงายๆตามชวงพฒนาการตามอายของเดก

‘สมองด’ คอสมองทไดรบการงอกงามจตใจทดงาม โดยเฉพาะอยางยงความเหนอกเหนใจผอน และการท�าเพอประโยชนของผอน และประโยชนของสวนรวม

เลยงลกยงใหญ186

แตพฒนาการของสมองในเดกบางคนไมสมบรณมเดกทมความ ผดปกตของสมองท�าใหมความผดปกตดานพฤตกรรมในรปแบบตางๆ รวมทงออทสซมซงพบบอยขนมาก พฒนาการดานเทคนคการตรวจสมอง ชวยใหคนพบความผดปกตไดเรว และสามารถใหการบ�าบดใหสมอง เตบโตเปนปกตได

บทบาทของพอแมมความส�าคญยงตอพฒนาการของลก โดยมปจจยส�าคญทสด๑๐ประการเรยงตามล�าดบความส�าคญคอความรกความผกพน จดการความเครยดของตนเอง ทกษะดานความสมพนธ ความเปนอสระและเปนตวของตวเอง การศกษาและการเรยนร ทกษะ ชวตการจดการพฤตกรรมสขภาพมตดานจตวญญาณและการปกปองจากความชวราย

‘สมองด’ คอสมองทมการเกบความรไวเปนชด (Schema) ส�าหรบพรอมใหดงไปใชงาน การซอมทบทวนความร (Retrieving Practice) โดยครชวยหรอพอแมชวย ในลกษณะทเปนเกมหรอการเลนสนกสนานจะชวยยกระดบการเรยนร และน�าไปสพฒนาความสามารถก�ากบวธการเรยนรของตนเองซงเปนคณสมบตของ‘สมองด’อกอยางหนงคอมทกษะดานการเรยนร

ลกยงใหญ (Great Kids) คอลกทมความสามารถในการเรยนรตลอดชวต และสามารถมชวตรวมกบผอนไดอยางราบรน และเปนคนทมประโยชนตอสงคม

เลยงลกยงใหญ 187

เลยงลกยงใหญ188

มลนธสยามกมมาจล๑๙ถนนรชดาภเษกแขวงจตจกรเขตจตจกรกรงเทพฯ๑๐๙๐๐

“หนงสอเลมนเสนอนยาม‘สมองด’ใหมวาเกดจากสองปจจยประกอบกนคอปจจยทางชววทยาทไดรบพนธกรรมสมองดมาจากพอแม กบปจจยดานการเลยงดทถกตอง ดงนน ตามนยามใหมน เดกทเกดมาเกอบทกคนสามารถบรรลความเปนคน ‘สมองด’ และประสบความส�าเรจยงใหญ ในชวตได คนทพนธกรรมดานสมองธรรมดาๆ กสามารถ เปนคน‘สมองด’เปนพเศษในบางดานไดโดยผานการเลยงดปพนฐานสมองอยางถกตองและการฝกฝนเคยวกร�าอยาง เอาจรงเอาจงในดานนนๆ”

ศ.นพ.วจารณ พานช