ชุดการสอนที่ 6 ต่อมเพศและไพเนียล

ชดการสอนวชาชววทยา ว32241 เรอง ระบบตอมไรทอกบฮอรโมน ชนมธยมศกษาปท 5

ชดการสอนท 6 เรอง ตอมเพศและตอมไพเนยลกบฮอรโมน

2

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง ตอมเพศและตอมไพเนยลกบฮอรโมน

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวแลวเขยนค าตอบ ก ข ค ง ลงในสมด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. ขอใดตอไปนไมถกตองเกยวกบตอมไพเนยล ก. เจรญมาจากเปลอกทหม pia mater ข. อยบรเวณกงกลางของสมองสวนเซรบรม ค. เปนทงตอมมทอและตอมไรทอในเวลาเดยวกน ง. กลางวนสรางเซโรโทนน กลางคนสรางเมลาโทนน

2. ขอใดตอไปนคอลกษณะของรงไข ก. คลายปกผเสอ ข. คลายเมลดถว ค. อยตรงกลางของมดลก ง. คลายเมดมะมวงหมพานต

3. ขอใดตอไปนถกตอง ก. ตอมไพเนยลม 2 ตอม อยกงกลางสมองสวนเซรเบลลม ข. ตอมไพเนยลม 2 ตอม อยตรงเซมเซอรควลารคารแนล ค. ตอมไพเนยลม 2 ตอม อยตรงสมองสวนไฮพทาลามส ง. ตอมไพเนยลม 2 ตอม อยกงกลางสมองสวนเซรบรม

4. อณฑะของเพศชายมลกษณะอยางไร ก. เปนอวยวะรปไขม 2 ขางอยภายในถงอณฑะ ข. เปนอวยวะคลายเมลดถวอยภายในถงอณฑะ ค. ท าหนาทสรางฮอรโมนโพรเจสเทอโรนในเพศชาย ง. สามารถสรางอสจไดภายใตอณหภมรางกาย 37 องศาเซลเซยส

5. แหลงผลตฮอรโมนเพศชายคอขอใด ก. อณฑะ ข. ทอน าอสจ ค. ตอมลกหมาก ง. อนเตอรสตเชยลเซลล



3

6. ตอมไพเนยลอยทบรเวณใดของรางกาย ก. กลางซรบรม ข. กลางซรเบลลม ค. กลางทาลามส ง. กลางไฮโพทาลามส

7. ฮอรโมนทสรางจากตอมไพเนยลในตอนกลางคน คอขอใด ก. เซโรโทนน ข. เมลาโทนน ค. เมลาโนไซด ง. กลโคคอรตคอยด

8. ขอใดตอไปนเปนฮอรโมนทชวยในการชะลอการชราภาพ ก. Malatonin ข. Testosterone ค. Progesterone ง. Gonadotrophin

9. ฮอรโมนเมลาโทนน ในคนหนมสาวกบสตวครงบกครงน าบางชนด ท าหนาทเหมอน หรอแตกตางกนอยางไร

ก. เหมอนกน คอ ยบยงการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ ข. เหมอนกนคอ ท าใหรงควตถเมลานนทเซลลผวรวมตวกน ค. ตางกน ในคนท าใหสผวจางลง ในสตวครงบกครงน าอวยวะสบพนธเจรญชาลง ง. ตางกน ในคนยบยงการเจรญของอวยวะสบพนธ สตวครงบกครงน าสผวจางลง

10. ฮอรโมนทมมากในขณะทเพศหญงตงครรภคอ ขอใด ก. HCG ข. estrogen ค. progesterone

ง. ถกทกขอ



4

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน เรอง ตอมเพศและตอมไพเนยลกบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ค 2 ง 3 ง 4 ก 5 ง 6 ก 7 ข 8 ก 9 ง 10 ค

ยงไดคะแนนนอยอยไมเปนไรนะครบ เขาไปศกษาเนอหาในชดการสอนกนกอนนะครบ



5

จดประสงคการเรยนร

เพอใหนกเรยนสามารถ 1. อธบายลกษณะของตอมเพศและตอมไพเนยลได 2. บอกชนดและหนาทของฮอรโมนจากจากตอม

เพศและตอมไพเนยลได 3. บอกผลทเกดจากความผดปกตของฮอรโมนจาก

ตอมเพศและตอมไพเนยลได



6

บตรค าสงท 6.1

ลกษณะของตอมเพศ

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 6.1 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 6.1 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 6.1 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย

แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



7

บตรเนอหาท 6.1


ตอมเพศในเพศชาย

ทมา : http:// www.myfirstbrain.com450 × 377 (20 มนาคม 2555)

พ ๆ รหรอไมวาตอมเพศในเพศหญงและเพศชาย มลกษณะเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร ถาอยากรเชญทางนครบ



8


ลกษณะของตอมเพศ ลกษณะของตอมเพศ (Gonad)

ในเพศชายไดแกอณฑะและในเพศหญงไดแกรงไขซงมหนาทส าคญ 2 อยางคอ 1. สรางเซลลสบพนธ 2. สรางฮอรโมน

อณฑะ (Testis) เปนอวยวะทมหนาทสรางตวอสจ (Spermatozoa)

หรอ Sperm และท าหนาทสรางฮอรโมนเพศชาย (Androgen หรอ Testosterone) มลกษณะเปนอวยวะรปไข ขนาดยาวประมาณ 4-5 เซนตเมตร และกวางประมาณ 2-3 เซนตเมตร หนกประ มาณ 25 กรม

อณฑะม 2 ขาง ซายและขวา หอยอยนอกรางกายในถง ซงเรยกวาถงอณฑะ (Scrotum หรอ Scrotal sac) ถงอณฑะนจะมผวหนงยนๆคลมอยดานนอกสด

อณฑะและถงอณฑะ จะอยทดานหลง องคชาต และอยดานหนาของทวารหนก อณฑะจะมเปลอกหมเปนพงผดสขาวเรยกวา Tunica albuginea ภายในจะมพงผดบางๆ แยกเปนสวนยอยๆประมาณ 200 ถง 400 สวนยอย ภายในแตละสวนยอยเหลานจะมทอยาวขนาดเลก เปนทอยของเซลลทจะกลายเปนตวอสจ (Germ cells) เรยกวาทอ Seminiferous tubules ภายในทอ Seminiferous tubules นอกจากจะม Germ cells แลวยงมเซลลอกชนดหนงเรยกวา Sertoli cell ท าหนาทสรางสารฮอรโมนชอ Inhibin (ฮอรโมนชวยท าหนาทก ากบการสรางอสจ) และท าหนาทคลายเซลลพเลยงในการรวมสรางตวอสจ

เซลลอกชนดในอณฑะเรยกวา อนเตอรสตเชยลเซลลมความส าคญคอ เปนเซลล ทสรางฮอรโมนเพศชาย (Androgen หรอ Testosterone) ฮอรโมนเพศชายทสรางมาจากเซลลน จะมปรมาณลดลงตามอายทมากขน

ลกษณะของอณฑะ



9

หนาทของอณฑะ ไดแก สรางตวอสจ (Spermatozoa) สรางฮอรโมนเพศชายซงจะท าใหเกดลกษณะ

ของเพศชาย การสรางตวอสจ จะมประสทธภาพทอณหภมประมาณ 35-36 องศาเซลเซยส

ซงต ากวาอณหภมภายในรางกายปกตประมาณ 1-2 องศาเซลเซยส (อณหภมปกตในรางกาย คอ 37 องศาเซลเซยส) ดงนน อณฑะจงตองหอยอยนอกรางกายภายในถงอณฑะ เพอใหอณหภมต ากวารางกายปกต

ภาพแสดงลกษณะโครงสรางระบบสบพนธในเพศชาย ทมา : http:// watchawan.blogspot.com 216 × 168 (20 มนาคม 2554)



10

รงไข ม 2 อน ซงจะอยคนละขางของมดลกจะมลกษณะคลายเมดมะมวง หมพานตยาวประมาณ 2 - 3 เซนตเมตร หนา 1 เซนตเมตร เชอมตดกบทอน าไข หรอ ปกมดลก เปนทางเชอมตอระหวางรงไข ทงสองขางกบมดลก ท าหนาทเปนทางผาน ของไขทออกจากรงไขเขาสมดลกและ เปนบรเวณทอสจจะเขาปฏสนธกบไข ทอน าไขมเสนผาศนยกลางประมาณ 2 มลลเมตร และยาวประมาณ 6 - 7 เซนตเมตร

ภาพแสดงลกษณะรงไขในเพศหญง ทมา : http:// pakonp.blogspot.com 310 × 249 (20 มนาคม 2554)

หนาทของรงไข

1. สรางไขสกเดอนละ1 เซลล โดยมการตกไข (Ovulation) ทกๆ 28 วน โดยเรมจากรงไขซายกอนแลวสลบดวยรงไขขวา ในเดกหญงแรกเกดมไขในรงไข ประมาณ

5 แสนเซลล แตไขทสกและสามารถตกไขไดประมาณ 400 เซลล เทานน ทเหลอจะฝอไป 2. สรางฮอรโมน 2 ชนด คอ เอสโทรเจน ควบคมลกษณะตางๆ ของเพศหญง เชน การตกไข สะโพกผาย เสยงแหลม และโปรเจสเตอโรน ท าหนาทกระตนมดลก ใหเตรยมรบไข

ลกษณะของรงไข



11

บตรค าถามท 6.1





3. ขอใดตอไปนไมถกตองเกยวกบอวยวะเพศ ก. เจรญเตบโตหลงจากคลอดนบสบป ข. เปนทงตอมมทอและตอมไรทอในเวลาเดยวกน ค. ชายบางคนอาจมเสยงแหลมเลกเหมอนผหญง ง. ในเพศหญงยอมมเฉพาะฮอรโมนเพศหญงเทานนควบคม


5. ขอใดตอไปนไมใชลกษณะของรงไข ก. คลายเมดมะมวงหมพานต ข. เปนบรเวณทอสจจะเขาปฏสนธกบไข ค. สรางตวอสจและผลตฮอรโมนเพศหญง ง. เปนทางผานของไขทออกจากรงไขเขาสมดลก



12

บตรเฉลยค าถามท 6.1 ลกษณะของตอมเพศ

9vตอ

1. ง 2. ก 3. ง 4. ง 5. ค

ตอบถกหมดเลยใชไหมครบ เกงทสดเลย



13


ลกษณะของตอมไพเนยล

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 6.2 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 6.2 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 6.2 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย

แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



14



ตอมไพเนยล

ทมา:http:// endocrinesystem409.blogspot.com 426 × 376 (20 มนาคม 2554)

พ ๆ รหรอไมวาตอมไพเนยล มลกษณะอยางไร ถาอยากรเชญทางนครบ



15



ตอมไพเนยล คอ นาฬกาชวภาพทมอยในตวคนเราทกคน ตอมไพเนยลเปนตอมขนาดเลก 2 ตอม อยบรเวณกงกลางของสมองสวนเซรบรม (Cerebrum) ดานซายและขวา สรางฮอรโมนเมลาโทนน (Melatonin) ท าหนาทยบยง การเจรญเตบโตของตอมเพศในชวงกอนวยรน และมผลตอการเขาสวยรนวาจะเรวหรอชา เปนตอมอยเหนอสมอง เปนตอมทมความส าคญ ตอนกลางวนจะสรางเซโรโทนน กระตนใหเราลกตนขนท างาน กลางคนจะสราง เมลาโทนน ท าใหเรารสกงวงนอน อยากพกผอน ตอมไพเนยลจะสงค าสงเชอมโยงไปยงตอม และอวยวะตางๆทวรางกาย อกทอดหนง โดยอาศยเสนใยประสาท สารสอน าประสาท ควบคมตอมใตสมอง ซงควบคมตอทอดไปยงตอมไทรอยด ตอมหมวกไต รงไข และอณฑะอกดวย องคประกอบของตอมไพเนยล ตอมไพเนยล (Pineal gland) เจรญมาจากเปลอกทหมมาจาก pia mater ม septa แทรกในเนอตอม ประกอบดวยเซลล 2 ชนดคอ 1. Pinealocytes เปนเซลลทมนวเคลยสขนาดใหญ 2. Neuroglial cells เปนเซลลขนาดเลกมนวเคลยสตดสเขมกวาเซลล ชนดแรก อยบรเวณกงกลางของสมองสวนซรบรม ซายและขวา

ภาพแสดงลกษณะของตอมไพเนยล ทมา : http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555)



16





2. ตอมไพเนยลมลกษณะส าคญอยางไร ก. ตอนกลางวนจะสรางเมลาโทนน ข. ตอนกลางวนจะสรางเซโรโทนน ค. ตอนกลางคนจะสรางเซโรโทนน ง. ตอนกลางคนจะสรางเมลาโทนน และเซโรโทนน






17

บตรเฉลยค าถามท 6.2 ลกษณะของตอมไพเนยล

9vตอ

1. ก 2. ข 3. ค 4. ข 5. ง

ตอบถกหมดเลยใชไหมครบ เกงทสดเลย



18


ชนดของฮอรโมนจากตอมเพศและตอมไพเนยล

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ

1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 6.3 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 6.3 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 6.3 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



19


ฮอรโมนจากตอมเพศและตอมไพเนยล

ฮอรโมนจากตอมเพศ ฮอรโมนทตอมเพศสรางเปนสารพวกสเตอรอยด (Steroid hormone) แบงเปน 2 กลม คอฮอรโมนทสรางจากอวยวะสบพนธในเพศชาย (อณฑะ) และฮอรโมนทสรางจากอวยวะสบพนธในเพศหญง (รงไข) โดยไดรบการกระตนจาก FSH และ LH ฮอรโมนจากอณฑะ แหลงทท าหนาทสรางฮอรโมนในอณฑะ คอ อนเตอรสตเชยลเซลล (Interstitial cell) ฮอรโมนทสราง คอ แอนโดรเจน (Androgen) ประกอบดวยฮอรโมน หลายชนดทส าคญทสด คอ เทสโทสเทอโรน (Testosterone) มหนาทควบคม การเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธเพศชาย และควบคมลกษณะขนทสองของเพศชาย (Male secondary characteristic) ใหเดกชายเขาสวยหนมแสดงลกษณะเพศชาย ใหเดนชดขน เชน 1. เสยงหาว 2. มลกกระเดอก 3. ไหลกวาง สะโพกแคบ 4. กลามเนอเจรญเตบโตขนและเหนเดนชด 5. มขนขนทอวยวะเพศ รกแร หนาแขง แขน ขา มหนวดและเครา 6. ชอบการตอสแขงขน และกระตนใหเกดความสนใจในเพศหญง

พ ๆ รหรอไม ตอมเพศและตอมไพเนยล สรางฮอรโมนชนดใดบาง และฮอรโมน แตละชนดท าหนาทอะไร อยากรมาทางนครบ



20

ฮอรโมนจากรงไข แหลงสรางฮอรโมนเพศหญง คอ รงไข ฮอรโมนทสราง ไดแก

1. อสโทรเจน (Estrogen) สรางจากฟอลเคล (Follicle) มหนาท 1.1 กระตนการเจรญของฟอลลเคลและควบคมลกษณะทสอง

ของการเปนเพศหญง (Female secondary characteristic) เชน เสยงแหลม สะโพกผาย มขนขนทอวยวะเพศ รกแร อวยวะเพศและเตานมใหญขน มดลกมขนาด ใหญขน รกสวยรกงาม จตใจออนโยน ไมชอบการตอส 1.2 กระตนการเจรญของอวยวะเพศ กระตนมดลก และทอน าไข 1.3 กระตนการสรางน านม ควบคมการเปลยนแปลงทรงไขและ เยอบมดลก 1.4 กระตนการหลง LH จากตอมใตสมองสวนหนาเพอให มการตกไข 1.5 ท างานรวมกบฮอรโมนโพรเจสเทอโรน กระตนใหเกด การหนาตวของผนงมดลกดานในเพอเตรยมรบการตงครรภ

แผนภาพแสดงการท างานรวมกนของอสโทรเจน และ โพรเจสเทอโรน ทมา : http://www. il.mahidol.ac.th 293 × 196 (20 มนาคม 2554)



21

2. โพรเจสเทอโรน (Progesterone) สรางจากคอรพสลเทยม (Corpuslutium) มหนาท 2.1 ท าใหเยอบมดลกพรอมในการฝงตวของไขทปฏสนธแลว 2.2 สงเสรมการท างานของฮอรโมนอนซลน เพมการสะสมไกลโคเจน 2.3 ท าใหอณหภมของรางกายสงขน 2.4 ท าใหมกทปากมดลกเหนยว เขมขน ปองกนไมใหอสจตวอน สามารถวายมาผสมกบไขทผสมแลวไดสะดวก 2.5 ปองกนไมใหมดลกหดรดตวระหวางตงครรภ 2.6 ท างานรวมกบอสโทรเจน โดยอสโทรเจนจะท าใหมการเจรญ ของทอน านม(duct) หลงจากนนอสโทรเจนจะใหโพรเจสเทอโรนรวมท างานท าให ทอน านมและถงน านม(alveoli)เจรญอยางสมบรณ เตานมมขนาดใหญขนตงตวขน (glandular development) แตระดบของอสโทรเจนทสงในระหวางตงครรภจะยบยง การท างานของตอมใตสมองสวนหนาไมใหหลงโพรแลกตนดวย

ภาพแสดงการกระตนการสรางน านมของอสโทรเจนและโพรเจสเทอโรน ทมา : http://www. il.mahidol.ac.th 293 × 196 (20 มนาคม 2555)



22

ฮอรโมนจากตอมไพเนยล เมลาโทนน เปนสารทสรางจากตอมไรทอชอ ไพเนยล แกลนด [Pineal gland] จงจดเปนฮอรโมนชนดหนง ทรางกายของคนสรางไดเอง ปกตเมลาโทนนจะถกสรางมากในเวลากลางคน และนอยในเวลากลางวน คอ มวฏจกรประจ าวน (circadian rhythym) กลาวคอ เมอแสงสวางสองผานนยนตา ในเวลากลางวน ไพเนยลแกลนด จะหยดผลตเมลาโทนนทนท ทไดรบแสงสวาง แตจะสรางสารทเรยกวา เซโรโทนน (serotonin) ซงเปนสารทท าใหรางกายมชวตชวา กระฉบกระเฉงขน จงมการน า เมลาโทนนไปใชในผทนอนหลบยาก และปรบเวลา นอนหลบในการเดนทางไกลขาม 3-6 โซนเวลาหรอทเรยกวา (jet lag) ตามปกต ตอมไพเนยล ผลต เมลาโทนน โดยเฉลยคนละ 1-3 มลลกรม ปรมาณการสรางเมลาโทนนจะลดลงตามวย โดยอาย 5-6 ป จะมระดบเมลาโทนนสงสด และลดลง ในวยหนมสาว เมอถงวยกลางคน (40 ปขนไป) จะลดลงเปนครงหนงของ ระดบเดม และจะลดลงเรอย ๆ เมอเขาสวยชรา ดวยเหตนจงท าใหยาตวนเปนทตองการ ของผทไมประสงคจะชรากอนวย หรอทเรยกวา วยทอง ซงเปนวยทความกระฉบกระเฉง ลดนอยลง ความเสอมโทรมของรางกายจะเกดมากขน โดยสรป เมลาโทนน ในคนมหนาทดงน 1. การพฒนาระบบอวยวะสบพนธ มบางคนเชอวาเมลาโทนน มผลตอการสรางโกนาโดโทรฟน รลสซงฮอรโมน (GnRH) แมวายงไมมขอสรปชดเจน เกยวของกบขบวนการหลงของเมลาโทนน แตมความเชอวานาจะระงบการหลง โกนาโดโทฟน รลสซงฮอรโมนจากไฮโพทาลามส 2. ควบคมการท างานของอวยวะสบพนธ โดยจะมการยบยงการหลง ฮอรโมนเพศ เชน ในชวงทมฤดหนาวทมกลางคนยาวนาน ผหญงชาวเอสกโม จะไมมประจ าเดอน และถามฮอรโมนนมากจะท าใหเปนหนมสาวชากวาทควร ในผชายจะมอณฑะขนาดเลกลงได



23

3. สงเสรมการนอนหลบและกจกรรมตางๆ ใชในการรกษาผทมปญหา การนอนไมหลบ (sleep disorder) เชน ผท างานเปนกะ (shift workers ) หรอ ผสงอายทนอนไมหลบ (elderly insomnia) แกไขการหลงเวลาจากการเดนทาง โดยเครองบน (jet lag) เมอไปในประเทศทเวลาไมเหมอนกน เชน เมอเดนทาง จากประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกาทเวลาหางกนประมาณ 12 ชวโมง จะท าให เวลากลางวนและกลางคนสลบกน ซงจะท าใหนอนไมหลบ ออนเพลย ปวดศรษะได ถาไดรบฮอรโมนเมลาโทนนจะท าใหปญหาเหลานหายไปหรอนอยลง 4. การรกษาโรคทเกยวกบอารมณ มงานวจยหาความสมพนธระหวาง เมลาโทนนและภาวะซมเศรา พบวาในประเทศทมฤดหนาวทยาวนาน จะมผทมอาการ ซมเศรามาก อากาศสลวๆ ซงเมลาโทนนหลงมากขน และเปนเหตผลอธบายวา ท าไมเราจงรสกสดชนในวนททองฟาสดใส มากกวาในชวงทมอากาศสลวๆ 5. ชะลอการชราภาพ มรายงานกลาวถงเมลาโทนนวาเปนตวตาน ออกซเดชน (antioxidation) เปนสารทปองกนไมใหเซลลในรางกายถกท าลาย จากสารทเปนอนมล อสระ (free radicals) ซงมกจะไปท าปฏกรยาเปนลกโซและ ท าลายเซลลอนไดมาก ท าใหเกดโรคเรอรง เชน มะเรง หลอดเลอดหวใจขาดเลอด ซงถามสารอนมลอสระทเกดจากกระบวนการเมแทบอลซมมาก จะท าอนตราย ตอเนอเยอตางๆ ตอเยอบผวเซลล ท าใหเซลลไมสามารถแบงตว หรอซอมแซม สวนทสกหรอ ท าใหเกดการชราภาพของเซลล เมลาโทนนจะไปจบหรอก าจด อนมลอสระเหลานไดดและปกปองเซลลจากการท าลายของไขมนในเยอหมเซลลได

ภาพแสดงการท างานของตอมไพเนยล ทมา : http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555)



24

เมลาโทนนในสตว ในสตวมกระดกสนหลงชนต า เชน ตวกงกา 3 ตา ปลาปากกลมบางชนด พบวาตอมไพเนยลไมไดท าหนาทสรางฮอรโมน แตมกลมเซลลทไวตอแสง คลายกบกลมเซลลรบแสงในชนเรตนาของนยนตาคน ในสตวเลอดเยนบางชนด เชน กบ ฮอรโมนเมลาโทนน สามารถเปลยนสผว ใหจางลงโดยมผลท าใหรงควตถ ทผวหนงรวมตวกนรอบๆ นวเคลยส (ท างานตรงขาม กบ MSH จากตอม ใตสมองสวนกลาง และ ACTH จากตอมใตสมองสวนหนา เพราะจะท าใหสผวเขมขน) ในสตวเลยงลกดวยนม ฮอรโมนเมลาโทนน จะท าหนาทยบยงการเจรญเตบโต ของอวยวะสบพนธไมใหเตบโตเรวเกนไป ในสตวทถกขงในทมด หรอตาบอด พบวาจะสรางฮอรโมนเมลาโทนน เพมขน สรปไดวาการสรางเมลาโทนนถกกระตนโดยความมดและการหลงจะถกยบยง โดยแสงสวาง นนคอเมอมแสงสวาง ตอมไพเนยลจะหลงเมลาโทนนนอยลง ถาไมมแสงสวางจะมผลใหมการผลตเมลาโทนนมากขน การหลงของเมลาโทนนในรอบประมาณ 24 ชวโมง (circadian rhythm) ของคนวยเจรญพนธ ในเวลากลางคนจะมการสรางเมลาโทนนมาก โดยจะเรมสราง ตงแตเวลา 21.00 - 22.00 น. และมการสรางมากขนเรอยๆจนถงระดบสงสดเวลา 02.00 - 04.00 น.

กราฟแสดงการหลงฮอรโมนเมลาโทนนน ทมา : http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555)



25


ฮอรโมนจากตอมเพศและตอมไพเนยล ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวแลวเขยนค าตอบ ก ข ค ง ลงในสมด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)


ก. เหมอนกน คอ ยบยงการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ ข. เหมอนกนคอ ท าใหรงควตถเมลานนทเซลลผวรวมตวกน ค. ตางกน ในคนท าใหสผวจางลง ในสตวครงบกครงน าอวยวะสบพนธเจรญชาลง ง. ตางกน ในคนยบยงการเจรญของอวยวะสบพนธ สตวครงบกครงน าท าใหสผวจางลง

2. ในสตวชนดใดตอมไพเนยล ไมได ท าหนาทสรางฮอรโมน แตท าหนาทอยางอน ก. สตวปก ตอมท าหนาทกะระยะทาง ข. สตวน าท าหนาทแทนตาในขณะวายน า ค. สตวครงบกครงน า ตอมท าหนาทเปนลกตาทสาม ง. สตวเลอยคลานบางชนด ตอมท าหนาทคลายเยอเรตนา

3. ฮอรโมนทมมากในขณะทเพศหญงตงครรภคอ ขอใด ก. HCG ข. estrogen ค. progesterone

ง. ถกทกขอ 4. ในยาคมก าเนดมการใชฮอรโมนประเภทใดผสม

ก. อสโทรเจน ข. โพรเจสเตอโรน ค. เทสโทสเตอโรน ง. ถกทงขอ ก และ ข

5. ขอใดตอไปนเปนฮอรโมนทชวยในการชะลอการชราภาพ ก. Malatonin ข. Testosterone ค. Progesterone ง. Gonadotrophin



26

บตรเฉลยค าถามท 6.3

ฮอรโมนจากตอมเพศและตอมไพเนยล

1. ง 2. ง 3. ค 4. ง 5. ก

ตอบถกหมดเลยใชไหมเกงมากครบ



27


ความผดปกตจากฮอรโมนตอมเพศและตอมไพเนยล

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 6.4 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 6.4 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 6.4 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



28



ความผดปกตทเกดจากฮอรโมนเพศชาย ฮอรโมนเพศชาย ทส าคญคอ เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ซงจะท าหนาทหลายอยาง คอ ควบคมการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ ท าใหอตราการเจรญเตบโตของอวยวะเพศเพมขน กระตนการสรางโปรตนเพมขน โดยเฉพาะเอนไซม ควบคมการหลงของฮอรโมนเพศชาย ถาเกดความผดปกต ในอณฑะมผลดงน

1) ในเดก – ถาขาดจะท าใหอวยวะสบพนธไมเจรญ การแสดงลกษณะทางเพศทสองผดปกต เปนหนมชากวาปกต หรออาจเปนกระเทย

2) ในเดก – ถามมากเกนจะท าใหอวยวะสบพนธเจรญเรว และการแสดงลกษณะทางเพศทสองเปนหนมเรวกวาปกต

3) ในผใหญ – ถาขาดจะท าใหเปนหมน

พ ๆ รหรอไมวาถารางกายขาดฮอรโมน จากตอมเพศ และตอมไพเนยล จะเปนอยางไร อยากรตามมาทางนครบ



29

ความผดปกตทเกดจากฮอรโมนเพศหญง ฮอรโมนเพศหญง ทส าคญคอ อสโทรเจน (Estrogen) และโพรเจสเตอโรน (Progesterone) ฮอรโมนอสโทรเจน จะเกยวของกบการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธและ ลกษณะตางๆของความเปนเพศหญง สวนฮอรโมนโพรเจสเทอโรน จะเกยวของกบ การตงครรภคอ ระงบไมใหไขสกระหวางตงครรภปองกนไมใหมประจ าเดอนระหวาง ตงครรภ ควบคมการเปลยนแปลงของเยอบมดลกชนในเพอรองรบการฝงตวของไข ทถกผสม และกระตนตอมน านมใหเจรญเตบโต ถารงไขถกตดออกจะท าใหไมสามารถสรางฮอรโมนดงกลาวได เกดผลดงตอไปน 1) ในเดก – อวยวะสบพนธไมเจรญ การแสดงลกษณะทางเพศทสองผดปกต เปนสาวชากวาปกต ไมมการตกไข เปนประจ าเดอนชา 2) ในผใหญ – ไมมประจ าเดอน เพราะไมมฮอรโมนโพรเจสเทอโรน จากคอรปสลเทยมซงเกดจากการตกไข

ภาพแสดงการเปลยนแปลงของฮอรโมนในชวงตางๆของรอบประจ าเดอน ทมา : http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555)



30

ความผดปกตทเกดจากฮอรโมนเมลาโทนน

การใชเมลาโทนน มผลการทดลองในสตวเทานน ส าหรบในคนแมวาจะมประโยชนระยะสนแตยงขาดขอมลการทดลอง

ในเรองของความปลอดภยโดยเฉพาะอยางยงในระยะยาว ผลขางเคยงของเมลาโทนน คอ ถารางกายไดรบฮอรโมนเมลาโทนนมาก

จะท าใหออนเพลย ความคดเลอะเลอนในตอนเชา หลบมากเกนปกต ฝนรายตนกลางดก ปวดศรษะ ความรสกทางเพศลดลงและซมเศรา ถารางกายขาดฮอรโมนเมลาโทนน จะท าใหเปนโรคนอนไมหลบ

ภาพแสดงการหลงฮอรโมนเมลาโทนนในรางกายของคนในวยตาง ๆ ทมา : http//www.novabizz.com 450 × 350 (20 มนาคม 2555)



31


ความผดปกตจากฮอรโมนตอมเพศและตอมไพเนยล ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกตวอกษรหนาขอความทางดานขวามอมาวางลงใน ของขอความทางดานซายมอทมความสมพนธกนใหถกตอง (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. ถาขาดมอาการนอนไมหลบ ก. อสโทรเจน 2. ถาขาดท าใหเพศชายเปนหมน ข. โพรเจสเทอโรน

3. เปนสาวชากวาปกต ไมมประจ าเดอน ค. เทสโทสเตอโรน 4. กระตนตอมน านมใหเจรญเตบโต ขณะตงครรภ ง. เมลาโทนน

5. เปนฮอรโมนควบคมลกษณะทสองของเพศหญง



32

บตรเฉลยค าถามท 6.4


1. ง 2. ค 3. ก 4. ข 5. ก

เกงมาก ๆ ตอบถกหมดเลยใชไหม



33

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง ตอมเพศและตอมไพเนยลกบฮอรโมน









34




ก. เหมอนกน คอ ยบยงการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ ข. เหมอนกนคอ ท าใหรงควตถเมลานนทเซลลผวรวมตวกน ค. ตางกน ในคนท าใหสผวจางลง ในสตวครงบกครงน าอวยวะสบพนธเจรญชาลง ง. ตางกน ในคนยบยงการเจรญของอวยวะสบพนธ สตวครงบกครงน าสผวจางลง

9. ฮอรโมนทมมากในขณะทเพศหญงตงครรภคอ ขอใด ง. HCG จ. estrogen ฉ. progesterone

ง. ถกทกขอ 10. ขอใดตอไปนเปนฮอรโมนทชวยในการชะลอการชราภาพ

ก. Malatonin จ. Testosterone ฉ. Progesterone ช. Gonadotrophin



35

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

เรอง ตอมเพศและตอมไพเนยลกบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ง 2 ก 3 ง 4 ก 5 ค 6 ข 7 ง 8 ง 9 ค 10 ก

เกงมาก ๆ ครบ ตอบถกหมดเลยใชไหม ศกษาชดการสอนตอไปเลยนะครบ



36

บรรณานกรม

เกษม ศรพงษ และคณะ. ชววทยา. กรงเทพฯ : ชมรมบณฑตแนะแนว, 2540. ____________. คมอเตรยมสอบ ชววทยา เลม 1 ชวงชนท 4 (ม.4- ม.6). กรงเทพฯ : ภมบณฑตการพมพ, 2537. ธนะชย ทองศรนช และคณะ. คมอชววทยา 6 ว 044. กรงเทพ ฯ : ประสานมตร, 2533. นนทยา บญเคลอบ และคณะ. พจนานกรมวทยาศาสตร ฉบบภาพประกอบ. กรงเทพ ฯ : โปรดคทฟ บค , 2541. ประพนธ พนธารา. สรปเขมชววทยาพนฐานและเพมเตมใหม . กรงเทพ ฯ : ซแอนดเอนบค. แมค, 2552. ปรชา สวรรณพนจ และ นงลกษณ สวรรณพนจ. ชววทยา ม.6 เลม 5. กรงเทพฯ: เจรญดการพมพ, 2536. สมาน แกวไวยทธ. คมอเตรยมสอบชววทยา ม.4 – 5 – 6 . กรงเทพฯ : ไทเนรมต อนเตอรโปรเกรสซฟ. 2537. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน, โครงการ. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน เลม 10. กรงเทพ ฯ : ไทยวฒนาพานช, 2531. สมใจ รกษาศร. ชววทยา Essential Atlas of Biology. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน, 2547. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ . หนงสอเรยนชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548 ____________. คมอครชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548. ____________. หนงสอเรยนวชาชววทยา ว044 ชนมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524 . กรงเทพ ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2536. http:// endocrinesystem409.blogspot.com 426 × 376 (20 มนาคม 2555) http:// watchawan.blogspot.com 216 × 168 (20 มนาคม 2555) http:// pakonp.blogspot.com 310 × 249 (20 มนาคม 2555) http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555) http://www. il.mahidol.ac.th 293 × 196 (20 มนาคม 2555) http://www. il.mahidol.ac.th 293 × 196 (20 มนาคม 2555) http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555) http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555) http://www. freakwhey.com 300 × 200 (20 มนาคม 2555) http//www.novabizz.com 450 × 350 (20 มนาคม 2555)

Technology

ชุดการสอนที่ 6 ต่อมเพศและไพเนียล