รหส 20200-1002

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562

ประเภทวชาพาณชยกรรม

ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.)

กระทรวงศกษาธการ

เรยบเรยงโดย

นนท ศรสวรรณ บธ.บ.(การบญช),บธ.บ.(ธรกจศกษา),

ค.อ.ม.(บรหารอาชวะและเทคนคศกษา)

การบญชเบองตนการบญชเบองตน(Basic Accounting)

จดพมพและจดจ�ำหนำยโดย...

จ�ำนวนทพมพ 5,000 เลมพมพครงท 1 พ.ศ. 2562

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537โดยบรษท วงอกษร จ�ากด หามน�าสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมนไปท�าซ�า

ดดแปลง หรอเผยแพรตอสาธารณชน ไมวารปแบบใดๆ นอกจากไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรลวงหนาจากทางบรษทฯ เทานน

ชอและเครองหมายการคาอนๆ ทอางองในหนงสอฉบบนเปนสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของแตละราย

โดยบรษท วงอกษร จ�ากด มไดอางความเปนเจาของแตอยางใด

บรษท วงอกษร จ�ากด69/3 ถนนอรณอมรนทร แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพฯ 10600โทร. 0-2472-3293-5 โทรสาร 0-2891-0742 Mobile : 08-8585-1521 e-Mail : wangaksorn9@gmail.com http://www.wangaksorn.comID Line : @wangaksorn Facebook : ส�านกพมพ วงอกษร

ISBN 978-616-495-087-0

การบญชเบองตนการบญชเบองตน(Basic Accounting)

ค�าน�า

วชาการบญชเบองตน รหสวชา 20200-1002 จดอยในหมวดวชาสมรรถนะวชาชพ กลมสมรรถนะ

วชาชพพนฐาน ประเภทวชาพาณชยกรรม ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562

ส�านกงานคณะกรรมการงานการอาชวศกษา (สอศ.) กระทรวงศกษาธการ ผเขยนไดบรหารสาระการเรยนร

แบงเปน 10 บท การเรยนไดจดแผนการจดการเรยนร/แผนการสอนทมงเนนฐานสมรรถนะ (Competency

Based) และการบรณาการ (Integrated) ตรงตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชา ค�าอธบาย

รายวชา ในแตละบทเรยนมงใหความส�าคญสวนทเปนความร ทฤษฎ หลกการ กระบวนการ ตวอยาง

แบบฝกปฏบต และค�าถามเพอการทบทวนเพอฝกทกษะประสบการณ เรงพฒนาบทบาทของผเรยนเปนผ

จดการแสวงหาความร (Explorer) เปนผสอนตนเองได สรางองคความรใหม และบทบาทของผสอนเปลยน

จากผใหความรมาเปนผจดการชแนะ (Teacher Roles) จดสงแวดลอมเอออ�านวยตอความสนใจเรยนร

และเปนผรวมเรยนร (Co-investigator) จดหองเรยนเปนสถานทท�างานรวมกน (Learning Context)

จดกลมเรยนรใหรจกท�างานรวมกน (Grouping) ฝกความใจกวางมงสรางสรรคคนรนใหม สอนความ

สามารถทน�าไปท�างานได (Competency) สอนความรก ความเมตตา (Compassion) ความเชอมน

ความซอสตย (Trust) เปาหมายอาชพอนยงประโยชน (Productive Career) และชวตทมศกดศร

(Noble Life) เหนอสงอนใด เปนคนดทงกาย วาจา ใจ มคณธรรม จรรยาบรรณทางธรกจและวชาชพ

สงเสรมสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ (Vocational Qualification

System) สอดคลองตามมาตรฐานอาชพ (Occupational Standard) สรางภมคมกน เพมขดความ

สามารถในการแขงขนของประเทศ ก�าลงแรงงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานระดบชาต (National

Benchmarking) และการวเคราะหหนาทการงาน (Functional Analysis) เพอใหเกดผลส�าเรจในภาคธรกจ

อตสาหกรรม ทกสาขาอาชพ เปนการเตรยมความพรอมของผเรยนเขาสสนามการแขงขนในประชาคม

อาเซยน

นนท ศรสวรรณ

จดประสงครายวชา เพอให

1. มความเขาใจหลกการ วธการและขนตอนการจดท�าบญชส�าหรบกจการเจาของ

คนเดยวประเภทธรกจบรการ

2. มทกษะปฏบตงานบญชตามหลกการบญชทรบรองทวไปส�าหรบกจการเจาของ

คนเดยวประเภทธรกจบรการ

3. มกจนสยมระเบยบ ละเอยด รอบคอบ ซอสตย มวนยตรงตอเวลาและมเจตคตทดตอ

วชาชพบญช

สมรรถนะรายวชา

1. แสดงความรเกยวกบหลกการ วธการและขนตอนการจดบญชส�าหรบกจการเจาของ

คนเดยวประเภทธรกจบรการ

2. ปฏบตงานบญชส�าหรบกจการเจาของคนเดยวประเภทธรกจบรการตามหลกการบญช

ทรบรองทวไป

ค�าอธบายรายวชา

ศกษาและปฏบตเกยวกบความหมายวตถประสงค และประโยชนของการบญช ขอสมมต

ทางบญชความหมายของสนทรพยหนสน และสวนของเจาของตามกรอบแนวคดส�าหรบการ

รายงานทางการเงน สมการบญช การวเคราะหรายการคาการบนทกรายการคาตามหลกการ

บญชทรบรองทวไปของธรกจบรการเจาของคนเดยวในสมดรายวนทวไปสมดเงนสด 2 ชอง

ผานรายการไปบญชแยกประเภท งบทดลอง กระดาษท�าการชนด 6 ชอง งบการเงนปรบปรง

ปดบญช และสรปวงจรบญช

การบญชเบองตน20200-1002 2-2-3

(Basic Accounting)

ตารางวเคราะหสมรรถนะรายวชา

วชาการบญชเบองตน รหสวชา 20200-1002 ท-ป-น 2-2-3 4 คาบตอสปดาห รวม 72 คาบ

สมรรถนะ บทท

แสดงความรเกยวกบหลกการ วธการและขนตอนการจดบญชส�าหรบกจการเจาของ คนเดยวประเภทธรกจบรการ

ปฏบตงานบญชส�าหรบกจการเจาของคนเดยวประเภทธรกจ

บรการตามหลกการบญช ทรบรองทวไป

1. ความรเบองตนเกยวกบการบญช

2. สนทรพย หนสน และสวนของเจาของ

3. การวเคราะหรายการคา

4. การบนทกรายการในสมดรายวนทวไป

5. การบนทกรายการในสมดบญชแยกประเภท

6. งบทดลอง

7. กระดาษท�าการ

8. งบการเงน

9. การปรบปรงบญช

10. การบนทกรายการปดบญชและสมดเงนสด 2 ชอง

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบการบญช 1 ความหมาย วตถประสงคและประโยชนของการบญช 2

ขอแนะน�าเกยวกบการเรยนวชาบญช 4

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 13

บทท 2 สนทรพย หนสน และสวนของเจาของ 16 ความหมายของสนทรพย หนสนและสวนของเจาของ 17

สมการบญช 22

การแสดงความสมดลในรปแบบของงบแสดงฐานะการเงน 24

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 28

บทท 3 การวเคราะหรายการคา 33 ความหมายของรายการคา 34

การวเคราะหรายการคา 39

การบนทกรายการคาตามหลกบญชคของธรกจบรการเจาของคนเดยว 44

การตงชอบญช 50

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 51

สารบญ

บทท 4 การบนทกรายการในสมดรายวนทวไป 58 ความหมายและประเภทของสมดรายวนขนตน 59

รปแบบของสมดรายวนทวไป 60

รายการเปดบญชในสมดรายวนทวไป 61

หลกการบนทกรายการคาในสมดรายวนทวไป 64

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 68

บทท 5 การบนทกรายการในสมดบญชแยกประเภท 84 ความหมายและชนดของสมดบญชแยกประเภท 85

ความหมายและรปแบบของบญชแยกประเภท 86

ประเภทของบญชแยกประเภท 87

การจดหมวดบญช 88

หลกการบนทกบญชแยกประเภท 90

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 102

บทท 6 งบทดลอง 122 ความหมายและรปแบบของงบทดลอง 123

หายอดคงเหลอในบญชแยกประเภท 124

ประโยชนของงบทดลอง 127

การหาขอผดพลาดทเกดขนในงบทดลอง 128

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 129

บทท 7 กระดาษท�าการ 139 ความหมายและรปแบบของกระดาษท�าการ 140

หลกการจดท�าและรปแบบของกระดาษท�าการ 141

ประโยชนของกระดาษท�าการ 144

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 145

บทท 8 งบการเงน 154 ความหมายและรปแบบของงบการเงน 155

หลกการจดท�างบการเงน 158

ประโยชนของงบการเงน 163

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 164

บทท 9 การปรบปรงบญช 175 การปรบปรงบญช 176

งบทดลองหลงรายการปรบปรง (Adjusted Trial Balance) 197

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 200

บทท 10 การบนทกรายการปดบญชและสมดเงนสด 2 ชอง 215 ความหมายและหลกการของการปดบญช 216

หลกการปดบญชหมวดรายไดและคาใชจาย 216

หลกการปดบญชหมวดสนทรพย หนสนและสวนของเจาของ 217

การบนทกรายการปดบญชในสมดรายวนทวไปและบญชแยกประเภท 218

งบทดลองหลงปดบญช 224

วงจรบญช (Accounting Cycle) 225

สมดเงนสด 2 ชอง 226

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 235

ค�าศพท 254

บรรณานกรม 256

สาระการเรยนร

สมรรถนะประจาบท

จดประสงคเชงพฤตกรรม

º··Õ

1แนวคด

การบญช เปนศลปะของการเกบรวบรวม บนทก จาแนก และทาสรปขอมลอนเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปตวเงน ขอมลทางการเงนทไดจากการบญชจะเปนประโยชนตอเจาของกจการสามารถควบคมดแลกาไร-ขาดทนเปนจานวนเงนเทาใด ทราบฐานะทางการเงนของกจการ และเปนประโยชนตอผบรหาร ชวยในการกาหนดนโยบายในการวางแผนและชวยในการตดสนใจตาง ๆ ในการบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ ทงยงชวยในการตรวจสอบหาขอผดพลาดในการดาเนนงานไดอกดวย

¤ÇÒÁÃÙŒàº×ͧµŒ¹à¡ÕÂǡѺ¡ÒúÑÞªÕ¤ÇÒÁÃÙŒàº×ͧµŒ¹à¡ÕÂǡѺ¡ÒúÑÞªÕ

1. ความหมาย วตถประสงค และประโยชนของการบญช 2. ขอแนะนาเกยวกบการเรยนวชาบญช 3. ขอสมมตตามแมบทการบญช

อธบายคาจากดความ ประโยชน และหลกเกณฑของบญชเบองตน

1. อธบายคาจากดความของ “การบญช” ได 2. อธบายความหมายของวชาการบญชได 3. ระบจดประสงคในการบนทกรายการคาและการแสดงฐานะการเงนของกจการได 4. บอกประโยชนของการบญชได 5. ลาดบประวตความเปนมาของการบญชแตละยคได 6. ระบหลกเกณฑในการศกษาบญชได 7. เขยนตวเลขจานวนเงนไดถกตองตามหลกบญชได 8. อธบายขอสมมตตามแมบทการบญชได

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช2

º··Õ

1 ¤ÇÒÁÃÙŒàº×ͧµŒ¹à¡ÕÂǡѺ¡ÒúÑÞªÕ

ความหมาย วตถประสงค และประโยชนของการบญช

ความหมายของการบญช (Book-Keeping)

ความหมายของการบญช บญญตศพทโดยสภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภไดใหคาจากดความของ “การบญช” ดงน การบญช หมายถง ศลปะของการเกบรวบรวม บนทก จาแนก และทาสรปขอมลอนเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปตวเงน ผลงานขนสดทายของการบญช คอ การใหขอมลทางการเงนซงเปนประโยชนตอบคคลหลายฝายและผสนใจในกจกรรมของกจการ สถาบนผสอบบญชรบอนญาตของอเมรกน [The American Institute of Certified Public Accountants (AICPA)] ใหความหมายของ “การบญช” ดงน “การบญช” เปนศลปะของการบนทก จดประเภท และสรปรายการทสาคญของการเงนและเหตการณซงอยางนอยทสดบางสวนเกยวของกบการเงนและแสดงผลใหทราบ จากคาจากดความขางตนพอสรปไดดงน “การบญช” (Book-Keeping) หมายถง “การจดบนทกเหตการณตาง ๆ เกยวกบการรบ-จายเงน หรอสงของทกาหนดมลคาเปนเงนไวเปนหลกฐานไวในสมดบญชอยางสมาเสมอ โดยจดแยกประเภทตาง ๆ ใหเปนระเบยบถกตองตามหลกการ และแสดงผลการดาเนนงานและฐานะการเงนของกจการในระยะเวลาหนงได เพอใหเปนประโยชนตอการดาเนนงาน ตลอดจนการวเคราะหผลการดาเนนงานนน” ซงการบญชนเปนสวนหนงของวชาการบญช (Accounting)

ความหมายของวชาการบญช (Accounting)

ความหมายของวชาการบญช หมายถง การบนทกรายการคาและเหตการณตาง ๆ ทเกยวของกนทจะทาใหสามารถบนทกรายการนน ๆ ได การบญช ไดแก 1. การออกแบบและวางระบบบญช 2. การจดบนทกรายการคา

การบญชเบองตน 3

3. การจดทางบการเงน 4. การสอบบญช ทงการสอบบญชจากบคคลภายนอกและการตรวจสอบภายในกจการ 5. การบญชเกยวกบภาษอากร 6. การจดทางบประมาณ 7. การบญชตนทน 8. การควบคมภายใน 9. การตรวจสอบโดยวตถประสงคเฉพาะ

จดประสงคของการบญช

การบญชมจดประสงค ดงน 1. เพอจดบนทกรายการคาตาง ๆ ทเกดขนโดยเรยงลาดบกอน-หลง และจาแนกประเภทของรายการคาไวอยางสมบรณ 2. เพอใหการจดบนทกรายการคานนถกตอง เปนไปตามหลกการบญชและตามกฎหมายวาดวยการบญช 3. เพอแสดงผลการดาเนนงานในรอบระยะเวลาหนง และแสดงฐานะการเงนของกจการในระยะเวลาหนง

ประโยชนของขอมลการบญช

ประโยชนของการบญชพอสรปได ดงน 1. ชวยใหเจาของกจการสามารถควบคมดแลรกษาสนทรพยของกจการได 2. ชวยใหทราบผลการดาเนนงานของกจการในระยะเวลาใดเวลาหนงวามผลกาไรหรอขาดทนเปนจานวนเงนเทาใด 3. ชวยใหทราบฐานะทางการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนงวามสนทรพย หนสน และสวนของเจาของเปนจานวนเงนเทาใด 4. ขอมลทางการบญชเปนประโยชนตอผบรหาร ชวยในการกาหนดนโยบายในการวางแผนและชวยในการตดสนใจตาง ๆ ในการบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ 5. ขอมลทางบญชทจดบนทกไวสามารถชวยในการตรวจสอบหาขอผดพลาดในการดาเนนงานได

ประวตและความเปนมาของการบญช

การบญชแบงออกเปน 3 ยค ตามระยะเวลาทเปลยนแปลง ดงน 1. ยคกอนระบบบญชค เกดขนกอน ค.ศ. 3,000 ป จนถงศตวรรษท 13 มการจดบนทกขอมลทางบญช เนองจากการลงทนในการคา สภาพเศรษฐกจและการเมองจากระบบการแลกเปลยนมาเปน

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช4

ระบบการซอขาย และมการพฒนาทางเทคโนโลย การจดบนทกขอมลทางบญชในยคนไดจดบนทกไวบนแผนขผง 2. ยคระบบบญชค (Double Entry Book-Keeping) ในปลายศตวรรษท 13 ในยคนมการลงทนทางการคาในรปของการคารวมหรอหางหนสวน เรมมการกอตงธนาคาร มเรอใบในการขนสงสนคา และมการพมพหนงสอลงในกระดาษ ค.ศ. 1202 ไดคนพบการจดบนทกบญชตามหลกบญชคทสมบรณชดแรกทเมองเจนว ประเทศอตาล ในป ค.ศ. 1340 ซงเปนศนยกลางทางการคา ตอมา ในศตวรรษท 15 อตาลเรมเสอมอานาจลง ศนยกลางการคาไดเปลยนไปยงประเทศในยโรป เชน สเปน โปรตเกส และเนเธอรแลนด การบนทกขอมลทางบญชในยคนไดมการหาผลการดาเนนงานเมอสนงวดบญช 3. ยคปจจบน ในศตวรรษท 20 มการปฏวตอตสาหกรรมทาใหความตองการทางบญชมมากขน และวตถประสงคของขอมลทางบญชเปลยนไปจากเดมทผบรหารเปนผใชขอมลมาเปนผลงทน เจาหนและรฐบาลเปนผใชขอมลทางการบญช

ขอแนะนาเกยวกบการเรยนวชาบญช

ขอแนะนาในการเรยนบญช

ขอแนะนาในการเรยนบญชมหลกเกณฑ ดงน 1. ควรอานเนอหาวชาการบญชแตละเรองโดยละเอยดอยางนอย 2 ครง เนอหาตอนใดไมเขาใจตองสอบถามผสอนทนท อยาปลอยใหเลยไป มฉะนนจะไมเขาใจในเรองตอ ๆ ไป 2. ทาแบบฝกหดทกขอดวยตนเอง เพอฝกฝนใหการทางานนนมประสทธภาพ ถกตอง รวดเรว และแมนยา 3. ในการเขยนตวหนงสอและตวเลข นกบญชทดควรเขยนใหชดเจน อานงาย สะอาด และเรยบรอย 4. คณสมบตทจาเปนในการทาบญช คอ ตองมความละเอยดรอบคอบและความถกตองแมนยาในตวเลข 5. ตองฝกหดใหเปนผททางานไดรวดเรวและไมผดพลาด 6. ฝกใหมความเชอมนในตนเอง

ขอแนะนาในการเขยนตวเลข

1. ตวเลขนยมเขยนดวยเลขอารบค 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2. ตวเลขทกจานวนตงแต 3 หลกขนไปใหใสเครองหมาย “ ,” (จลภาค) โดยนบจากจดทศนยมไปทางซายมอทก 3 ตว เชน

การบญชเบองตน 5

31,000.50 บาท 450,000.81 บาท 596,452,000.75 บาท

จานวนเงน

บาท สต.

1,600 400

135,750

505050

จานวนเงน

บาท สต.

1,600 400

135,750

505050

จานวนเงน

บาท สต.

5,4006,0004,500

---

ผด ถก

4. จานวนสตางคใหเขยนลงในชองสตางค ถาไมมเศษสตางคใหใชเครองหมาย “-” หรอเขยน “00” กได แตทนยมมกจะเขยน “-” มากกวา

3. การเขยนตวเลขลงในชองจานวนชดเสนแบงชองบาทและชองสตางคเสมอ

จานวนเงน

บาท สต.

1,600400

135,750

505050

5. เขยนตวเลขใหตรงหลกเสมอ เชน หลกหนวยตรงกบหลกหนวย หลกสบตรงกบหลกสบ หลกรอยตรงกบหลกรอย

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช6

พ.ศ. 25XX

เดอน วนท

ม.ค. 17

10 15

มกราคม - ม.ค. กมภาพนธ - ก.พ.

มนาคม - ม.ค. เมษายน - เม.ย.

พฤษภาคม - พ.ค. มถนายน - ม.ย.

กรกฎาคม - ก.ค. สงหาคม - ส.ค.

กนยายน - ก.ย. ตลาคม - ต.ค.

พฤศจกายน - พ.ย. ธนวาคม - ธ.ค.

7.4 การเขยนเดอน นยมเขยนอกษรยอของแตละเดอน ถาอยในเดอนเดยวกนใหเขยน เดอนเพยงครงเดยวในแตละหนาบญช การเขยนตวยอของเดอนตาง ๆ ทถกตอง ดงน

จานวนเงน

บาท สต.

1,600400

135,750

505050

จานวนเงน

บาท สต.

1,600400

135,750

505050

6. ถาเขยนตวเลขผดใหใชไมบรรทดวางแลวใชปากกาขดฆา โดยขดเสนขนานลงบนเลขทผดทงจานวน โดยเขยนตวเลขทถกไวเหนอตวเลขทผด และจะตองเขยนชอของผทขดฆากากบไวทกครง ดงตวอยาง

ผด ถก

57 135,570ส ส

7. การเขยน วน เดอน ป ตามวธการของบญช ใหปฏบตดงน 7.1 การเขยน วน เดอน ป ในรปแบบของบญชจะตองเขยน ป พ.ศ. ……… เดอน วนท แตเวลาอานใหเรยงลาดบ วนท เดอน ป 7.2 ถาอยในหนาเดยวกนใหเขยน พ.ศ. เพยงครงเดยวลงในชอง พ.ศ. ของทกหนา 7.3 วน ใหเขยนวนท เรยงตามลาดบเหตการณทเกดขนกอน-หลง ดงตวอยาง

การบญชเบองตน 7

1 มาตรฐานรายงานทางการเงนสาหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ, 2554

กรอบแนวคด (Accounting Framework)

กรอบแนวคดในการจดทาและนาเสนองบการเงนของกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ มงเนนการจดทาและนาเสนองบการเงนทมวตถประสงคทวไป ภายใตขอจากดเกยวกบการจดทารายงานการเงนของกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ ขอสมมตทใชในการนาเสนองบการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนสาหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ ไดแก เกณฑคงคาง และการดาเนนงานตอเนอง เกณฑคงคาง กาหนดใหกจการตองรบรรายการคาในรอบระยะเวลาบญชทเกดรายการนน ซงอาจเปนรอบระยะเวลาบญชเดยวกนหรอตางกนกบรอบระยะเวลาบญชทกจการไดรบหรอจายชาระเงนสด การดาเนนงานตอเนอง คอ ขอสมมตวากจการจะยงคงดาเนนงานอยตอไปในอนาคต หากมขอสงสยเกยวกบการดาเนนงานตอเนอง กจการตองวดมลคารายการทรบรในงบการเงนดวยเกณฑทตางจากเกณฑทมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบนกาหนดไว กรอบแนวคดนครอบคลมถง

1. วตถประสงคของงบการเงน 2. ผใชงบการเงน และความตองการขอมลของผใช 3. ลกษณะเชงคณภาพของขอมลในงบการเงน 4. การรบรรายการและองคประกอบของงบการเงน 5. การวดมลคาองคประกอบของงบการเงน

1. วตถประสงคของงบการเงน 1.1 วตถประสงคของงบการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนสาหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ คอ การนาเสนอขอมลทเกยวของกบฐานะการเงน และผลการดาเนนงานของกจการทมประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ 1.2 ขอมลทมประโยชนตามยอหนาขางตน คอ ขอมลทางการเงนทแสดงผลกระทบของรายการในอดตทมตอฐานะการเงน และผลการดาเนนงาน ของกจการทชวยผใชงบการเงนในการประเมนความสามารถของกจการในการกอใหเกดเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดไมวาจะเปนจานวนเงนจงหวะเวลา และความแนนอนของกระแสเงนสด 1.3 ขอมลในงบการเงนยงชวยผใชงบการเงนอนในการประเมนความสามารถในการดแล และความรบผดชอบของผบรหารของกจการ

1

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช8

2. ผใชงบการเงนและความตองการขอมลของผใช 2.1 มาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบนกาหนดแนวปฏบตในการนาเสนองบการเงนทมวตถประสงคหลกในการสนองความตองการของเจาของกจการ 2.2. เพอประเมนฐานะการเงน ณ เวลาใดเวลาหนง และผลการดาเนนงานและการเปลยนแปลงฐานะการเงนของกจการสาหรบรอบระยะเวลาบญชของกจการ 2.3 เพอใหขอมลทางการเงนเกยวกบการจดหาเงนทนจากเจาของกจการ 2.4 เพอประเมนโอกาสในการลงทนตอและเปนปจจยในการพจารณาเกยวกบการบรหารการเงน นอกจากนขอมลในงบการเงนยงมประโยชนในการตดสนใจเชงเศรษฐกจของผใชงบการเงนอน ๆ ดงตอไปน 1. ผใหก ผขายสนคาและเจาหนอน 1.1 เพอประเมนความเสยงในการตดสนใจใหกหรอใหสนเชอ 1.2 เพอใหขอมลทางการเงนทใชในกระบวนการตดตามสนเชอ 2. หนวยงานรฐบาลและหนวยงานกากบดแลกจการ 2.1 เพอใหขอมลทเปนประโยชนในการกากบดแลการเสยภาษ 2.2 เพอใหขอมลทเปนประโยชนในการสงเสรมการคาและการลงทน 2.3 เพอประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ 3. ลกษณะเชงคณภาพของขอมลในงบการเงน 3.1 ลกษณะเชงคณภาพพนฐาน วตถประสงคหลกของการรายงานทางการเงน คอ การใหขอมลทเปนประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจของผใชงบการเงน ขอมลดงกลาวตองมลกษณะเชงคณภาพพนฐานดงตอไปน 1) เชอถอได ขอมลทเชอถอไดตองนาเสนอเหตการณเชงเศรษฐกจ โดยครบถวนเปนกลางและปราศจากขอผดพลาดทมสาระสาคญ 2) เกยวของกบการตดสนใจ ขอมลทเกยวของกบการตดสนใจตองสามารถสรางความแตกตางในการตดสนใจไดอยางมสาระสาคญ โดยชวยผใชงบการเงนยนยนผลของเหตการณหรอรายการคาทคาดการณไวในอดต และคาดคะเนผลของเหตการณหรอรายการคาในปจจบนทจะเกดขนในอนาคต 3.2 ลกษณะเชงคณภาพเสรม นอกจากลกษณะเชงคณภาพพนฐานแลว ขอมลในรายงานทางการเงนตองมลกษณะเชงคณภาพเสรม เพอแยกขอมลทมประโยชนในการตดสนใจมากกวาออกจากขอมลทมประโยชนในการตดสนใจนอยกวา ลกษณะเชงคณภาพเสรมมดงตอไปน 1) เปรยบเทยบกนได ขอมลในรายงานทางการเงนตองสามารถใชในการระบความแตกตางหรอความเหมอนของเหตการณเชงเศรษฐกจระหวางสองเหตการณได การใชนโยบายทางการบญชมาถอปฎบตอยางสมาเสมอจะสามารถชวยใหขอมลสามารถเปรยบเทยบกนได 2) ยนยนความถกตองได ขอมลทสามารถยนยนความถกตองได สามารถทาใหผใช

การบญชเบองตน 9

งบการเงนทมระดบของความรและความเปนอสระทแตกตางกน เกดความเหนทยอมรบรวมกนได ถงแมจะไมเหนดวยอยางสมบรณกตาม 3) ทนตอเวลา ขอมลทมความทนตอเวลา จะตองเปนขอมลทผใชรายงานทางการเงนสามารถนาไปใชประโยชนในการตดสนใจไดกอนทขอมลนนจะสญเสยความสามารถในการมอทธพลตอการตดสนใจ 4) เขาใจได ขอมลททาใหผใชรายงานทางการเงนสามารถเขาใจไดเปนขอมลทนาเสนออยางกระชบชดเจน โดยมขอสมมตวาผใชรายงานทางการเงนมความรพอควรเกยวกบธรกจและกจกรรมทางเศรษฐกจทเกยวของ และมความสามารถทจะอานและวเคราะหรายงานทางการเงนไดโดยใชความพากเพยรพอควร 3.3 ขอควรพจารณาอน 1) ขอมลจะถอวามสาระสาคญ หากการไมแสดงขอมลหรอการแสดงขอมลผดพลาดมผลกระทบตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจของผใชงบการเงน ความมสาระสาคญขนอยกบขนาดของรายการหรอขนาดของความผดพลาดและ/หรอลกษณะของรายการทเกดขนภายใตสถานการณเฉพาะ ซงตองพจารณาเปนแตละกรณ ดงนน ความมสาระสาคญจงถอเปนขอพจารณามากกวาจะเปนลกษณะเชงคณภาพซงขอมลตองมจะถอวาขอมลนนมประโยชน 2) โดยทวไปผจดทางบการเงนตองประสบกบความไมแนนอนอนหลกเลยงไมไดเกยวกบเหตการณและสภาพแวดลอมตาง ๆ ตวอยางเชน ความสามารถในการเกบหน การประมาณอายการใหประโยชนของโรงงานและอปกรณ และจานวนการเรยกรองคาเสยหายทอาจเกดขนตามสญญารบประกน กจการตองแสดงความไมแนนอนดงกลาว โดยใชหลกความระมดระวงในการจดทางบการเงน หลกความระมดระวง คอ การใชดลยพนจทจาเปนในการประมาณการภายใตความไมแนนอน เพอมใหสนทรพยหรอรายไดแสดงจานวนสงเกนไป และหนสนหรอคาใชจายแสดงจานวนตาเกนไป อยางไรกตาม การใชหลกความระมดระวงมไดอนญาตใหกจการตงสารองลบหรอตงคาเผอไวสงเกนไป โดยเจตนาแสดงสนทรพยหรอรายไดใหตาเกนไป หรอแสดงหนสนหรอคาใชจายใหสงเกนไป เนองจากจะทาใหงบการเงนขาดความเปนกลาง ซงมผลตอการความนาเชอถอ 3) การพจารณาความสมดลระหวางประโยชนทไดรบกบตนทนทเสยไป เปนประเดนสาคญสาหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะมากกวากจการทมสวนไดเสยสาธารณะ เนองจากกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะจะไมไดประโยชนจากการประหยดจากขนาด (Economies of Scale) ทาใหตนทนตอหนวยในการจดทารายงานการเงนสงกวา และกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะมทรพยากรเพอการจดทารายงานทางการเงนจากด 4) ในทางปฏบต การสรางความสมดลระหวางลกษณะเชงคณภาพตาง ๆ ถอเปนสงจาเปน วตถประสงคหลก คอ การหาความสมดลของลกษณะเชงคณภาพตาง ๆ เพอใหงบการเงนบรรลวตถประสงคแตความสาคญของลกษณะเชงคณภาพจะแตกตางกนไปในแตละกรณ จงจาเปนตองใชดลยพนจเยยงผประกอบวชาชพในการตดสนใจเลอกความสมดลดงกลาว

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช10

4. การรบรรายการและองคประกอบของงบการเงน การรบร รายการ หมายถง การรวมรายการเขาเปนสวนหนงของงบแสดงฐานะการเงน (เดมเรยกวา งบดล) หรองบกาไรขาดทน องคประกอบของงบการเงนทใหขอมลแกผใชงบการเงนในการประเมนฐานะการเงนของกจการไดแก รายการสนทรพย รายการหนสนและรายการสวนของเจาของ องคประกอบดงกลาวมความหมายและหลกการรบรรายการดงตอไปน 4.1 สนทรพย หมายถง ทรพยากรทอยในความควบคมของกจการ ทรพยากรดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดต ซงกจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจจากทรพยากรนนในอนาคต การรบรรายการสนทรพยตองเปนไปตามเกณฑการรบรรายการสนทรพยทกขอดงน 4.1.1 มความเปนไปไดคอนขางแนทกจการจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคต 4.1.2 รายการนนมราคาทนหรอมลคาทวดไดอยางนาเชอถอ 4.2 หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการ โดยภาระผกพนดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดต ซงการชาระภาระผกพนนน คาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรเชงเศรษฐกจ การรบรรายการหนสนตองเปนไปตามเกณฑการรบรรายการหนสนทกขอ ดงน 4.2.1 มความเปนไปไดคอนขางแนทประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากรจะออกจากกจการ อนเนองมาจากการชาระภาระผกพน 4.2.2 มลคาทตองชาระภาระผกพนสามารถวดไดอยางนาเชอถอ 4.3 สวนของเจาของ หมายถง สวนไดเสยคงเหลอในสนทรพยของกจการ หลงจากหกหนสนทงสนออกแลว 4.4 องคประกอบของงบการเงน ทใหขอมลแกผ ใชงบการเงนในการประเมนผลการดาเนนงาน ไดแก รายการรายไดและรายการคาใชจาย องคประกอบดงกลาวมความหมายและหลกการรบรรายการดงตอไปน 4.4.1 รายได หมายถง การเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลารายงาน หรอการเพมคาของสนทรพย หรอการลดลงของหนสน ซงสงผลใหสวนของเจาของเพมขน โดยทไมรวมถงเงนทนทไดรบจากเจาของและรายการกาไร ซงมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบนกาหนดใหกจการตองรบรโดยตรงไปยงสวนของเจาของ กจการตองรบรรายไดเมอกจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตเพมขน เนองจากการเพมขนของสนทรพยหรอการลดลงของหนสน และกจการสามารถวดมลคาของประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตไดอยางนาเชอถอ ทงนรายไดตามคานยามรวมถงรายไดจากกจกรรมหลกของการดาเนนงานตามปกตและผลกาไร โดยผลกาไรอาจเกดจากกจกรรมตามปกตของกจการหรอไมกได เชน กาไรจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ กาไรจากการขายสนทรพย เปนตน ตามปกตแลวผลกาไรเมอมการรบรจะแสดงเปนรายการแยกตางหาก โดยมกแสดงสทธจากคาใชจายทเกยวของ เนองจากขอมลดงกลาวเปนประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ

การบญชเบองตน 11

4.4.2 คาใชจาย หมายถง การลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลารายงาน หรอการลดคาของสนทรพยหรอการเพมขนของหนสน ซงสงผลใหสวนของเจาของลดลง โดยทไมรวมถงการแบงปนใหกบเจาของและรายการขาดทน ซงมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบนกาหนดใหกจการตองรบรโดยตรงไปยงสวนของเจาของ กจการควรรบรคาใชจายเมอกจการคาดวาจะเสยประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคต อนเนองมาจากการลดลงของสนทรพย หรอการเพมขนของหนสน และกจการสามารถวดมลคาของประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตไดอยางนาเชอถอ ทงนคาใชจายตามคานยามรวมถงคาใชจายทเกดจากกจกรรมหลกของการดาเนนงานตามปกตและผลขาดทน โดยผลขาดทนอาจเกดจากกจกรรมตามปกตของกจการหรอไมกได เชน ขาดทนจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ขาดทนจากการขายสนทรพย เปนตน ตามปกตแลว ผลขาดทนเมอมการรบรจะแสดงเปนรายการแยกตางหาก โดยมกแสดงสทธจากรายไดทเกยวของ เนองจากขอมลดงกลาวเปนประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ 5. การวดมลคาองคประกอบของงบการเงน 5.1 การวดมลคา คอ การกาหนดจานวนทเปนตวเงนเพอรบรองคประกอบของงบการเงน 5.2 เกณฑทใชในการวดมลคา ไดแก 5.2.1 ราคาทนเดม หมายถง จานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทตองจายชาระเพอใหไดมาซงสนทรพย ณ วนทรบรเมอเรมแรก หรอจานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทไดรบจากการกอหนสน ณ วนทรบรเมอเรมแรก 5.2.2 ราคาทนปจจบน หมายถง จานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทตองจายชาระเพอใหไดมาซงสนทรพยทเทยบเคยงกนกบสนทรพยนน หรอจานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทจะตองใชในการชาระภาระผกพนในขณะนน 5.2.3 มลคาทจะไดรบหรอชาระ หมายถง จานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทจะไดจากการขายสนทรพยทไมใชการบงคบขายในวนทวดมลคาของสนทรพยนน หรอจานวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทคาดวาจะตองจายเพอชาระหนสนโดยไมตองคดลด 5.2.4 มลคาปจจบน หมายถง การแสดงสนทรพยดวยมลคาปจจบนของกระแสเงนสดรบสทธในอนาคต ซงคาดวาจะไดรบจากสนทรพยนนในการดาเนนงานตามปกตของกจการและการแสดงหนสนดวยมลคาปจจบนของกระแสเงนสดจายสทธ ซงคาดวาจะตองจายชาระหนสนในการดาเนนงานตามปกตของกจการ 5.2.5 มลคายตธรรม หมายถง จานวนเงนทผซอและผขายตกลงแลกเปลยนสนทรพยหรอจายชาระหนกนในขณะททงสองฝายมความรอบรและเตมใจในการแลกเปลยน และสามารถตอรองราคากนไดอยางเปนอสระในลกษณะของผทไมมความเกยวของกน เชน ราคาตลาด (ซอขายคลอง) หรอมลคาปจจบนของราคาทจะตองชาระ เพอโอนหนสนใหแกคสญญาอกฝายหนง เปนตน

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการบญช12

กรอบแนวคดสาหรบการรายงานทางการเงน

ลกษณะของงบการเงน

วตถประสงค

ขอสมมต

ลกษณะเชงคณภาพพนฐาน

ลกษณะรอง

ลกษณะเชงคณภาพเสรม

นาเสนอขอมลทเกยวของกบฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของกจการทมประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ

เกณฑคงคาง

เชอถอได

ขอควรพจารณาอน

ความมสาระสาคญ

ความไมแนนอนทหลกเลยงไมได

เกยวกบเหตการณและสภาพแวดลอม

ความสมดลระหวางประโยชนท

ไดรบกบตนทนทเสยไป

ตวามสมดลระหวางลกษณะ

เชงคณภาพตาง ๆ

เปรยบเทยบกนได

ยนยนความถกตองได

ทนตอเวลา เขาใจได

เกยวของกบการตดสนใจ

การดาเนนงานตอเนอง

เกณฑในการวดมลคารายการทกจการไมมสวนไดเสยสาธารณะใชในการจดทางบการเงน คอ ราคาทนเดม โดยใชรวมกบเกณฑอน ๆ เชน สนคาคงเหลอแสดงดวยราคาทนหรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา หลกทรพยในความตองการของตลาดแสดงดวยมลคายตธรรม เปนตน ถงแมวามลคายตธรรมมประโยชนตอผใชงบการเงน แตกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะอาจตองแบกรบภาระตนทนการจดทารายงานการเงนทตงอยบนพนฐานของมลคายตธรรมสงมากเมอเปรยบเทยบกบผลประโยชนทไดรบจากขอมลดงกลาว ดงนน การวดมลคาของสนทรพยและหนสนบางรายการจงใชมลคายตธรรมหากรายการดงกลาวมมลคายตธรรมจากตลาดทมสภาพคลองสง เนองจากมลคายตธรรมสามารถหาไดโดยตรงจากแหลงขอมลทเชอถอไดและมตนทนตา