การตรวจวดความดนภายในลกตา การวดความดนภายในลกตา หมายถง การใชเครองมอเปาลมทกระจกตา เพอดการไหลเวยนของนาในลกตา

วตถประสงค 1. เพอตรวจวนจฉยโรคทางตาทสาคญ 2. เพอตรวจหาคาความดนภายในลกตา 3. เพอตดตามประเมนผลการรกษา

คาปกต 12–20 มลลเมตรปรอท ถาสงเกนกวา 21 มลลเมตรปรอท ถอวาผดปกต

ทาไมถงตองตรวจวดความดนภายในลกตา

โครงสรางของตา ตามลกษณะกลม มเปลอกตาขาว (sclera ) หมอยภายนอก สวนหนาของลกตาซงเปนสวนทมองเหนจะมเยอบางๆ หมอยเรยกเยอนวา conjunctiva ถดจากนนเปนชนทเรยกวา กระจกตา (cornea) เปนทางใหแสงผานชนนหากขนมวกสามารถผาตดเปลยนได ถดจากนนกจะเปนรมานตา (pupil) ซงจะปรบปรมาณแสงทผานถาสวางมากรมานตากจะเลก หากมดรมานตากจะกวางเพอใหแสงผานเขาตามากขน แสงจะผานไปเลนส (lens) และ ไปทจอรบภาพ(retina)

ภายในลกตาจะมสวนเรยกวา ชองดานหนาของลกตา (Anterior Chamber) ซงมตาแหนงอยหลงกระจกตา (Cornea) แตอยหนามานตา (Iris) และ ภายในชองน มของเหลวลกษณะใส เรยกวา นาเลยงลกตา (Aqueous humor) บรรจอยเตม ซงจะไหลเวยนจากดานหลงของมานตา (Iris) ผานรมานตา (Pupil) เขาไปในชองดานหนาลกตา แลวระบายออกนอกลกตาโดยผานมมแคบ ๆ ระหวางมานตากบกระจกตาดา เขาไปในตะแกรงระบายเลก ๆ ทมชอวา ทอชเลมส (Schlemm's canal) เขาสหลอดเลอดดาทอยนอกลกตา ของเหลวนจะทาหนาทนา ออกซเจน และ สารอาหารทจาเปนไปหลอเลยงเนอเยอบรเวณใกลเคยง ซงทวไปแลวอตราการสรางของเหลวนจะสมดลพอดกบอตราการไหลออก ทาใหระดบความดนภายในลกตาปกต

นาตาและนาเลยงลกตาเหมอนกนหรอไม นาตาเปนนาทสรางจากตอมนาตาและ หลอเลยงภายนอก สวนนาเลยงลกตาจะอยในลกตาไมออกสภายนอก นาเลยงลกตาจะหลอเลยง กระจกตา เลนส และ มานตา

ตอหน คอ โรคซงเกดจากความดนภายในลกตาเพมสงขนผดปกตจนกระทงไปทาลายประสาทตา ทาใหประสาทตาไมสามารถทางานได และ เปนสาเหตทาใหสายตาเสอมลง

สาเหตมาจาก

1. การสรางนาเลยงลกตามากผดปกต 2. มการปดกนการไหลเวยนของนาเลยงลกตา

สาเหตททาใหเกดโรคตอหน

สาเหตสวนใหญจะเกดจากการเสอมของรางกาย โรคตอหนเปนกลมโรคทมการเปลยนแปลงทาลายของขวประสาทตา ไมมสาเหตปจจยภายนอก หรอ พบรวมกบโรคทางตาอนๆ ทแทรกซอนมาจากอบตเหตหรอการผาตดรกษาโรคในดวงตา หรอ แมแตเกยวพนกบโรคทางกายอนๆ ปจจยเสยงทสาคญทสด และ เปนปจจยอยางเดยวทควบคมเปลยนแปลงไดก คอ ความดนในลกตาทเพมสงขน ซงอาจจะเพมสงขนเองตามธรรมชาต เนองจากความเสอมขางในลกตา หรอ เพมสงขนเนองจากยาทใช อบตเหตหรอการผาตด

ผทมโอกาสเสยงตอการเปนโรคหน 1. ผทมประวตครอบครวเปนโรคตอหน 2. ผมอายตงแต 40 ป ขนไป 3. ผเปนโรคเบาหวาน 4. ผมภาวะสายตาสนมากๆ 5. ผทดวงตาเคยเปนแผล หรอ มโรคการไหลเวยนโลหตไมด ทาใหเลอดไปเลยงทขวประสาทตาไมด 6. ผทมระดบความดนภายในลกตาปกตคอนขางสง โดยเฉพาะสงมากกวา 21 มลลเมตรปรอทขนไป

อาการของโรคตอหน

สาหรบผทตรวจพบเปนตอหนในระยะแรกๆ นน สายตาจะยงปกตอย ไมมอาการปวด หรอผดปกตใดๆ แตเมอปลอยใหโรคนลกลาม จะเรมรสกถงการมองเหนทเปลยนไป โดยจะมองเหนวตถทอยขางหนาไดชดด แตจะไมเหนวตถทอยขางๆ ซงหมายความวา ลานสายตาแคบลง มองวตถลาบากในทมด อาจเหนเปนสรงรอบๆ ดวงตา คลนไส อาเจยน และปวดศรษะมาก และ ถาไมทาการรกษา อาการของโรคจะทวความรนแรงมากขน ทาใหลานสายตาคอยๆ แคบลง จนสญเสยการมองเหนไปในทสด

จะทราบไดอยางไรวาเปนตอหน ตอหนถกเรยกวา “ขโมยสายตา” เนองจากสวนใหญแลวไมปรากฏอาการใด จะทราบไดดวยการตรวจลานสายตา และวดความดนภายในลกตาเทานน

ตอหนม 4 ประเภท คอ

1. ตอหนแบบเรอรง หรอ ตอหนมมเปด (Open Angle Glaucoma) ซงพบมากทสด และ เปนกรรมพนธ มกไมมอาการปรากฏแนชด โดยมากแลวอาการอาจปรากฏเมอลานตา(Visual Field) ไดแคบลงอยางมาก เกดจากการทแรงดนสะสมเพมขนทละนอยเปนเวลานาน และทาลายการมองเหนจากรอบนอกสศนยกลางดวงตา เนองจากตอหนเปนกรรมพนธทาใหเกดความเสยงมากขนในผทมประวตครอบครวทเปนตอหน ดงนนควรตรวจลานตาและวดความดนภายในลกตา

2. ตอหนแบบเฉยบพลน หรอ ตอหนมมปด (Close Angle Glaucoma) จะสรางความเจบปวดรนแรง และ สายตาจะพรามวฉบพลน เนองจากความดนภายในลกตาท

เพมขนอยางรวดเรว อาจมอาการเวยนศรษะคลนไส มองเหนแสงไฟเปนรง และ ตามองเหนไมชด มกนาไปสภาวะตาบอดไดอยางรวดเรวหากไมไดรบการรกษาอยางทนทวงทภายใน 48 ชวโมง ดงนนเมอเกดอาการดงกลาวควรไปพบจกษแพทยทนท

3. ตอหนแบบชวคราว หรอ ตอหนแทรกซอน (Secondary Glaucoma) เกดจากแผลในดวงตา ตาอกเสบ เนองอก ตาบวม หรอแมกระทงยาบางชนด เชน ยาหยอดตา

บางชนดทมสารสเตอรอยด

4. ตอหนในเดกเลกและทารก (Conginital and Development Glaucoma) เกดรวมกบความผดปกตตงแตแรกคลอด จะมขนาดลกตาใหญกวาเดกปกต กลวแสง กระจก

ตาหรอสวนของตาดาจะไมใสจนถงขนขาว และมนาตาไหลมาก

ระยะเวลาของการเกดโรคตอหน

การดาเนนของโรคจากเรมเปนจนถงการสญเสยการมองเหน ใชเวลานานเปนป ๆ โดยเฉพาะอยางยงตอหนทเกดจากความเสอม ซงไมมอาการใด ๆ จนกระทงสญเสยการมองเหน ซงใชเวลา 5 - 10 ป จะเรวหรอชาขนอยกบวาจะตรวจพบตอหนระยะใด เชน พบตงแตระยะเพงเรมเปนจะสามารถคมไวได และอาจจะไมสญเสยการมองเหน แตถาตรวจพบตอหนระยะทเปนมากแลวหรอระยะทายๆ คนกลมนอาจสญเสยการมองเหนไดในเวลาอนรวดเรวอาจจะเปนเดอนกตาบอด

ขนตอนการตรวจหาตอหน

เรมแรกจะตองวดการมองเหนกอนวาอยในเกณฑปกตหรอไม ทเนนสาหรบการตรวจตอหน คอ การวดความดนภายในลกตา ซงเปนการตรวจทสาคญมากของการตรวจตอหน เพราะเปนปจจยเสยงเพยงอยางเดยวทควบคมได นอกจากนนยงตรวจการทางาน และรปรางลกษณะของขวประสาทตา ซงเปนอวยวะทกระทบกระเทอนโดยตรงจากตอหน

ลกษณะการสญเสยของตอหน

การมองในทางตรงจะยงมองเหนอย โดยทการมองเหนนนจะคอยๆ แคบเขา ทเรยกวา ลานสายตาผดปกต คอโดยปกตมองตรงไปขางจะมองเหน ดานขางกจะพอมองเหนถงแมจะไมชดเหมอนจดทมองตรง แตในผทเปนตอหนนน การมองเหนดานขางจะคอยๆ แคบเขาๆ ชาๆ สวนใหญแลวมกจะไมทราบและจะบอกไมไดเพราะจะใชสองตาชวยกนด และยงทากจวตรประจาวนไดตามปกตจนกระทงการสญเสยลานสายตานนเขามาถงบรเวณตรงกลางแลว ทาใหภาพทมองนนไมชดจงมาพบแพทย ซงอาการดงกลาวเปนระยะทายๆ แลว

การรกษา 1. การใชยา มทงยาหยอดและรบประทาน ตวยาจะออกฤทธลดความดนลกตา โดยลดการสรางของเหลว ในดานหนาลกตา หรอไปชวยการไหลของของเหลวนออกจากลกตา หวใจสาคญอยทการใชยาอยางสมาเสมอ เพอควบคมความดนลกตาอยางตอเนอง ไมใหไปทาลายขวประสาทตาและลานสายตารวมทงการมองเหน 2. การใชอารกอนเลเซอร ซงเปนเลเซอร ทมพลงงานสง โดยจะฉายแสงไปทบรเวณมมของชองดานหนาลกตา เพอเปดใหนาเลยงลกตา ไหลออกไปสระบบไหลเวยนลกตาได สะดวกขน 3. การผาตด เปนการผาตดเปดทางใหนาเลยงลกตา ไหลออก จากตาไดอยางสะดวก ซงมกจะทาเฉพาะในผทไมสามารถใชวธอนๆ

วธปองกนการสญเสยสายตาดวยโรคตอหน ตอหนเปนสาเหตสาคญททาใหเกดตาบอดชนดถาวร โดยประมาณมประชากรโลกคนตาบอดรอยละ 10 จากตอหน โรคนเมอมการสญเสยการมองเหนแลว จะไมกลบคนมาเปนปกตได ไมวาจะรกษาดวยวธผาตด ทาไดมากทสดกคอ ควบคมไมใหมนลกลามมากขนจากวนทตรวจพบ สงทสาคญคอ ถาตรวจพบยงเรวกจะสามารถรกษาการมองเหนไวไดนานขน แตถาหากตรวจพบในระยะเรมแรก และ มการรกษาอยางถกตอง โดยการรบประทานยาและหยอดตาควบคกนไป การหยอดตาอยางสมาเสมอดวยวธทถกตอง การรกษาดวยเลเซอร ซงไมเจบปวดและสามารถทาไดโดยไมจาเปนตองเขาพกในโรงพยาบาล และ การผาตดเพอสรางระบบระบายนาเลยงลกตาใหมหากไมสามารถควบคมตอหนไดดวยวธอน

ขอแนะนา 1. ตรวจวดสายตาปละครง 2. ถาเปนเบาหวานตรวจจอรบภาพทกป 3. อยาอานหนงสอในทมด 4. ลางมอใหสะอาดกอนจบตา 5. รบประทานอาหารตามหลกอนามย 6. ผทมอาย 40 ปขนไป ควรตรวจวดความดนลกตา ประสาทตา และลานสายตาโดยจกษแพทยอยางนอยปละ 1 ครง 7. อยาใชยาหยอดตาหรอปายตาใด ๆ โดยไมไดรบคาแนะนาจากจกษแพทย 8. ปฏบตตามคาแนะนา และ คาสงของแพทยอยางเครงครด

ถาตรวจพบชา มการสญเสยการมองเหนไปมากแลว ไมสามารถ

จะนากลบมาเปนเหมอนได ถาพบวาเปนตอหน กจะตองไดรบการ

ตรวจ รกษาควบคมสมาเสมอ ทมา : 1. โรงพยาบาลจกษรตนน 2. พญ. ดารนทร สากยลกษณ ภาควชาจกษวทยา 3. www.thaihealth.or.th/cms/detail.php?id=268 4. หอแวน (www.btv.co.th/th/eyecare/index.php?id=16&action=view&PHPSESSID =5b9a86167125466f36b68937da468444) 5. Siamhealth 6. ชอปปงสขภาพ Thai Labonline 7. www.thaioptometry.net/modules.php?name=News&file=print&sid=22

ตอหนคออะไร ทมา : Siamhealth

ตอหนเปนภาวะทเกดจากความดนในลกตาสงขนและมการเสอมของประสาทตาและสญเสยการมองเหน ความดนในตาทสงจะกดดนเสนประสาทตา(optic nerve)ใหเสอม ความดนสงเปนเวลานานประสาทตากจะเสอมทาใหสญเสยการมองเหน การสญเสยการมองเหนจะเรมทขอบนอกของลานสายตา สวนตรง กลางภาพยงเหนชด หากไมไดรกษาการมองเหนจะจะไดภาพเลกลง การเปลยนแปลงจะคอยๆเปนโดยทผปวยไมรตว โดยมากมกจะเปนสองขาง อาจจะ เปนขาง ใดขางหนงกอน

อาการของตอหน เนองจากโรคตอหนมการดาเนนอยางชาๆ ความดนในตาคอยๆเพมดงนนผปวยสวนใหญจงไมมอาการ นอกจากผปวยบางรายทเปนแบบเฉยบพลน จะมอาการ เหนไมชดเมอมองแสงไฟจะเหนรงกนนาเปนวงๆ ปวดตา ปวดศรษะ โรคตอหนเปนไดทกอาย คนทมโอกาสเปนโรคนไดแก ผทมอายมากกวา 60 ป ผทมประวต ครอบครวเปนตอหน ผปวยทเปนเบาหวาน ดงนนแพทยแนะนาใหมการตรวจตาเปนประจา แนะนาวาผทอาย 40 ปควรไดรบการตรวจคดกรองโรคตอหน หาก ปกตกใหตรวจทก 2-4 ป สาหรบผทอายมากกวา 60 ปควรไดรบการตรวจคดกรองทก 2 ป สาหรบทานทมความเสยงตอโรคตอหน ควรไดรบการตรวจ คด กรองตงแตอาย 35 ป

ชนดของโรคตอหน

• Open angle glaucoma เปนชนดทพบบอยทสดของตอหนเกดจากการไหลเวยนของนาหลอเลยงตาอดตนทาใหความดนในลกตาสง (intraocular pressure IOP) ผปวยจะไมมอาการ ไมมสญญาณเตอนหากไมพบกจะมการเสอมของสายตา ตอหนชนดนตอบสนองดตอการรกษาดวยยา

• Angle closure glaucoma พบไมบอย เกดเมอมมระหวาง iris และ corneaแคบ ตอหนชนดนจะเกด

อาการอยางเฉยบพลนเนองจากมการอดของระบบทอ ระบายทาใหความดน ในลกตา เพมขนอยางรวดเรว ยาบางชนดหรอการทอยในทมดจะทาใหรมานตาขยายกจะทาใหเกดตอหนชนดนได อาการทสาคญคอปวดศรษะ ปวดตา คลนไสอาเจยน เหนแสงเปนสายรงรอบดวงไฟและตามวลง หากมอาการนตองรบพบแพทยเพราะหากชาจะทาใหเกดการทาลายประสาทตา การรกษามกจะตองผาตด

• ตอหนทเกดจากสาเหตอน เชน การอกเสบของตา การไดรบอบตเหต โรคเบาหวานหรอการใชยา

เชน steroid ตอหนชนดนจะมอาการไมรนแรง การรกษากขนกบความรนแรง และชนด ของตอหน

• Normal tension glaucoma NTG ตอหนชนดนจะมความดนลกในตาปกตแตประสาทตากถกทาลาย การรกษายงเปนทถกเถยงกน

• Pigmentary glaucoma เกดเมดสของตาหลดไปอดทอระบาย การรกษาใชยาหรอ laser

แนวสเขยว เปนแนวทางนาเลยงตาไหลเวยน และ ไหลเขาทอระบายนาเลยงตา(drainage canals) การอดจะเกดทททางเดนทอนาตาถกอดตน

จากภาพ จะเหนวาทอระบายนาตาถกปดโดยกลามเนอมานตา Iris

โรคตอหนรกษาหายขาดหรอไม โรคตอหนไมสามารถรกษาใหหายขาดแตสามารถควบคมได เมอวนจฉยวาเปนโรคตอหนแลวตองตดตามการรกษาตอเนอง หลกการรกษาคอการลดความ ดน ในลกตา ปองกนตาบอดโดยการใชยาหยอด ยารบประทาน การรบประทานยา การผาตด

วธการรกษา

1. การใชยาหยอดตา ยาหยอดตาทใชรกษาตอหนหากใชไมถกตองกจะเกดผลขางเคยงและไมมประสทธภาพวธการใชยาทถกตองมดงน

• ตรวจชอยาวาถกตองหรอไม • ลางมอใหสะอาด • เขยายาใหเขากน • เอนตวไปขางหลง • เหลอกตามองไปขางบน • ดงหนงตาลางออกเพอเปนแหลงหยอดยา • หยอดยาลงบนหนงตาลางแลวปดตา เอนนอน • อยาใหขวดยาถกตา • กดทหวตาเบาๆ 2-3 นาท เพอมใหยาไหลลงในทอนาตา • ใชผาเชดยาทอยรอบตา • ลางมออกครง • หากตองหยอดยาอกชนดหนงใหรอ 5 นาทคอยหยอดชนดใหม

2. การผาตด การผาตดทกชนดจะมความเสยงแพทยจะเลยงการผาตด แตการผาตดปจจบนกประสบผลสาเรจดวยด การผาตดเหมาะสาหรบผปวย ทเปนตอหน ชนดมมปด close angle glaucoma หรอในรายทใชไมไดผลหรอมผลขางเคยงของยา การผาตดมกจะเลอกผาขางใดขางหนง การผาตดมสองชนดใหญๆคอ Laser surgery การผาตดดวยวธ Laser แพทยจะหยอดยาชาทตาหลงจากนนจะใชพลงงานจากแสง laser เพอเปดทางเดนนาเลยงตา ขณะทาทานอาจจะเหนแสง เหมอน ถายรป และมอาการระคายเคองตา การรกษาโดยวธ laser จะลดความดนลกตาเปนการชะลอการผาตด วธการผาตก laser มดงน

• Laser peripheral iridotomy • Argon Laser Trabeculoplasty • Laser cyclophotocoagulation

หลงการผาตดดวย laser ผปวยจาเปนทจะตองใชยา บางรายอาจจะตองผาตดซา

Microsurgery การผาตดวธนเหมาะสมกบตอหนทกชนดทงเฉยบพลนและเรอรง การผาตดอาจจะใชยาชาเฉพาะทหรอดมยาสลบ หลงผาตดผปวย สามารถ เดนและกลบบานไดโดยมผาปดตาและหามถกนา หามออกกาลงกายอยางหนก หามกม ดานา หรออานหนงสอเปนเวลา 1 สปดาห หลงการผาตดลกตาทานกจะเหมอนปกต จะมรเลกๆทตาขาวซงถกหนงตาบนปดบงอย

คาแนะนาสาหรบผทเปนตอหน • จะตองตรวจวดความดนลกตาทกสปดาห ทกเดอนจนกระทงความดนในตากลบสปกต • ใหใชยาอยางสมาเสมอแมวาความดนลกตากลบสปกต จะหยดเมอแพทยสงใหหยด • ใหใชยาเวลาทสะดวกทสด เชนหลงตนนอน หรอกอนนอน • หากทานลมหยอดยา ใหหยอดยาทนททนกขนได • หากลมรบประทานยา ใหรบประทานทนททนกขนได • เตรยมยาสารองหากตองเดนทาง • จดชอยาทใชรวมทงขนาดทใชไวกบตว • ปรกษาแพทยถงวธการหยอดยาทถกตอง • จดตารางการหยอดยา และยารบประทานไวทๆมองเหนไดงาย • ตองเฝาระวงผลขางเคยง • เมอไปพบแพทยทานอนตองบอกวาทานเปนตอหนและกาลงใชยาอย • หากมอาการเปลยนแปลงเกยวกบตาตองรายงานแพทย • ไปตามแพทยนด และใหแพทยนดครงตอไป • หากไมไดใชยาตองบอกแพทยทกครง

การดและตา • สาหรบคณผหญงตองใชเครองสาอางทไมกอใหเกดอาการแพ • หามขยตาแมวาจะเคองตา • หากทานมการผาตดตา ใหสวมแวนกนฝนหรอกนนาเวลาทางานหรอวายนา • ดแลสขภาพทวไปใหแขงแรง • รบประทานอาหารคณภาพ ออกกาลงกาย งดบหร ไมดมสรา ลดปรมาณกาแฟ ควบคมนาหนก • ลดความเครยด • เมอดมนาใหดมครงละไมมากแตบอยๆได

การรกษาโรคตอหน ทมา : นพ.วรวฒ เจรญศร ศนยขอมลสขภาพกรงเทพ

ตอหนเปนโรคเรอรงทมกจะอยคกบคนทเปนไปตลอดชวต คลายๆ กบโรคเบาหวานทจะตองคอยควบคมและดแลอยางถกตอง ปจจบนพบวาผปวยโรคตอหนสวนใหญสามารถรกษาสายตาไวไดเปนเวลานาน และสามารถใชชวตไดตามปกต แตทงนทงนน สงสาคญ คอตองรบการรกษาอยางตอเนอง และตดตามผลการรกษาเปนระยะๆ

หลกการรกษาตอหนในปจจบน เปนการลดความดนภายในลกตา เนองจากภาวะความดนในลกตาสงนน เปนปจจยเสยงเพยงอยางเดยวทสามารถควบคมได ผลจากการศกษาวจยจานวนมากพบวา การลดความดนในลกตาจะชวยปองกนไมใหประสาทตาถกทาลายเพมเตม แมวาการรกษาตอหนนนจะไมสามารถรกษาใหหายขาดไดไมสามารถทาใหประสาทตาทเสยไปแลวกลบมาเปนปกตได แตการรกษาทถกตองเหมาะสมสามารถหยดยงการทาลายประสาทตาทเหลออยได และทสาคญชวยไมใหตาบอด

วธรกษาตอหน 1. การลดความดนในลกตานนม 3 วธหลกๆ คอ การใชยาลดความดนตา การรกษาดวยเลเซอร และการผาตด 2. โดยทวไปการรกษาตอหนนน ตองพยายามควบคมดวยยาใหไดกอน โดยเฉพาะอยางยงการใชยาหยอดตาเพอลดความดนตา เมอควบคมดวยยาหรอเลเซอรไมได แลวจงพจารณาการรกษาดวยวธผาตด 3. การเลอกวธการรกษาทเหมาะสมสาหรบผปวยแตละรายขนอยกบ ชนดของตอหน ความรนแรงของโรค สภาพรางกายของผปวย รวมทงโรคประจาตวของผปวยแตละรายทอาจแตกตางกนไป

การรกษาดวยยา 1. การรกษาโรคตอหนดวยยาลดความดนตา ถอเปนการรกษามาตราฐานเรมตนสาหรบผปวยทกราย

ปจจบนนยมเลอกใชยาหยอดตาในกลมพรอสตาแกลนดนเปนยาตวแรกในการรกษา หลงจากตดตามผลระยะหนงแลว อาจพจารณาลดขนาดยา หรอปรบเปลยนเปนยาชนดอนๆ กลมอนๆ หรอพจารณาใชยารวมกนมากกวาหนงชนด ซงกาลงไดรบความนยมเพมมากขนเรอยๆ เนองจากผลการศกษาวจยระยะหลง พบวาผลการรกษาดวยยามากกวาหนงชนดดกวาผลการรกษาดวยยาเพยงชนดเดยว

2. ความกาวหนาของยาทใชรกษาโรคตอหนมเพมมากขนกวาสมยกอน แตเดมมเพยงยาหยอดตา 5-6 ชนด ปจจบนมยาหยอดตารกษาตอหน 14 ชนด นอกจากจะมยาหยอดตาแลว ยงมยากน ยาเมด ยานาทชวยลดความดนตาได เนองจากยาทใชรกษาตอหนมมากมาย ถามปญหาในการใชยา ควรแจงใหแพทยทราบทนท แพทยอาจพจารณาปรบขนาดยา หรอเปลยนยาเปนชนดอนๆ ได

3. การใชยาตองใชตอเนองทกวน ถาหยดยา ความดนตาจะเพมสงขน ปญหาอาจเกดขนกบยาบางชนดทตองใชหยอดวนละหลายครง อยางไรกตามพบวาสวนใหญแลว คนไขมกจะไมมปญหาแตอยางใด

4. ยาทใชรกษาตอหนออกฤทธลดความดนในลกตา โดยกลไกหลกสองประการ ประการแรกโดยการระบายนาหลอเลยงลกตา และประการทสองโดยลดการผลตนาหลอเลยงลกตา

5. การหยอดตาตองทาใหถกวธตามทไดรบคาแนะนาจากแพทย และตองแจงใหจกษแพทยทราบทกครงวาทานมโรคประจาตวหรอไม ใชยาอะไรประจาอยหรอไม ซงจะมผลตอการเลอกใชยาชนดใดหรอกลมใด

ยากระตนอลฟา 1. ยากระตนอลฟา หมายถง ยาทมฤทธกระตนระบบประสาทอตโนมตชนดซมพาธตก โดยจบกบ

ตวรบอลฟา ชออนๆ ทใชเรยกยาในกลมน ไดแก alpha-adrenergic agonists, adrenergic agonists, alpha 2-adrenergic agonists ตวอยางยากระตนอลฟา เชน apraclonidine (Iopidine), brimonidine (Alphagan)

2. ยากระตนอลฟาออกฤทธลดความดนตา โดยลดการผลตนาหลอเลยงลกตา และมฤทธระบายนาหลอเลยงลกตา จากการกระตนกลามเนอทขยายรมานตา และยงสามารถระบายนาหลอเลยงลกตาออกทาง uveoscleral pathway ไดอกดวย

3. การนายากระตนอลฟามาใชรกษาโรคตอหน นยมใชชนดรปแบบทเปนยาหยอดตา 4. ยากระตนอลฟา นยมใชกอนการผาตดตอหน และอาจใชเปนยาตวแรกในการรกษาตอหน โดย

พจารณาใชรวมกบยาตานเบตา หรอยาชนดอนๆทเปนยามาตราฐานในการรกษาโรคตอหน ยากระตนอลฟาเปนยาทใชไดอยางปลอดภยสาหรบหญงตงครรภและผปวยโรคหอบหด นอกจากนยงพบวายากระตนอลฟามคณสมบตทดในการปองกนอนตรายตอเซลลประสาทอกประการหนง

5. brimonidine (Alphagan) ใชไดผลดในการรกษาระยะยาว สวน apraclonidine (Iopidine) นยมใชรกษาชวงสนๆ

6. อาจพบผลขางเคยง ไดแก ปากแหง ลนรบรสเปลยนแปลง ตาแดง คนตา ตาบวม โพรงจมกแหง และปฏกรยาแพยา

ยาตานเบตา 1. ยาตานเบตา หมายถง ยาทออกฤทธยบยงระบบประสาทอตโนมตชนดซมพาธตก โดยยบยงตวรบเบตา

ชออนๆ ทใชเรยกยาในกลมน ไดแก beta-blockers, beta adrenoceptor blockers ยาตานเบตา แบงออกเปน 2 ชนด ชนดออกฤทธไมจาเพาะเจาะจง nonselective และ ชนดออกฤทธจาเพาะเจาะจง selective beta-blockers

ยาตานเบตาชนดออกฤทธไมจาเพาะเจาะจง หรอทเรยกวา nonselective adrenoceptor beta-blockers ไดแก Timolol (Timoptic, Betimol) ซงเปนยาทใชกนมานานแลว สวนยาตานเบตาชนดออกฤทธไมจาเพาะเจาะจงรนใหมๆ หรอทเรยกวา newer nonselective drugs ไดแก levobunolol (Betagan), carteolol (Ocupress) และ metipranolol (OptiPranolol) ยาตานเบตาชนดออกฤทธจาเพาะเจาะจง หรอทเรยกวา selective beta1-adrenoceptor blockers ไดแก betaxolol (Betoptic) และ levobetaxolol (Betaxon)

2. ยาตานเบตาออกฤทธลดความดนตา โดยทาใหการผลตนาหลอเลยงลกตาลดนอยลง 3. การนายาตานเบตามาใชรกษาโรคตอหน นยมใชชนดยาหยอดตา ยาตานเบตาชนดหยอดตาเปนยา

รกษาตอหนทไดรบความนยมใชกนอยางแพรหลายมากทสดชนดหนง 4. เมอใชยาตานเบตาชนดหยอดตา พบวาตวยาสวนใหญจะถกดดซมเขากระแสเลอด มเพยงสวนนอย

เทานนทถกดดซมเขาไปในกระจกตา ทาใหเกดผลขางเคยงตออวยวะตางๆ ทวรางกาย ไดแก ความตองการทางเพศลดลง เมอยลาออนเพลย ซมเศราหดห กระวนกระวาย คลนไสอาเจยนอยางรนแรง และการหายใจตดขด

5. กรณผปวยโรคหอบหด อาจทาใหอาการกาเรบได 6. ไมควรใชยาตานเบตา ในผปวยทเปนโรคเบาหวานรวมดวย ผปวยเบาหวานทกาลงไดรบการรกษาดวย

ยาฉดอนซลน ผปวยเบาหวานทกนยาลดระดบนาตาลในเลอด ทงนเนองจากผลขางเคยงของยาจะคลายกบอาการทเกดจากภาวะระดบนาตาลในเลอดตา และอาจบดบงอาการของภาวะระดบนาตาลในเลอดตาได

7. ไมควรใชรวมกบยารกษาโรคหวใจ เชน oral beta-blockers, calcium-channel blockers, quinidine เนองจากจะเกดปฏกรยาระหวางยาชนดเสรมเพมฤทธ

8. การเปลยนยาตอหนชนดอนๆมาเปนยาตานเบตา จะทาใหความดนในลกตาเพมสงขนอยางทนททนใด จงควรตรวจเชคความดนตาหลงจากหยดยาชนดแรกแลว

ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส 1. ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส เรยกวา carbonic anhydrase inhibitors (CAIs) ไดแก

dorzolamide (Trusopt), brinzolamide (Azopt), acetazolamide (Diamox), methazolamide (Neptazane), dichlorphenamide (Daranide)

2. ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส ออกฤทธโดยการยบยงการทางานของเอนไซมคารบอนกแอน

ฮยเดรสทเซลลเยอบชนด non-pigmented ciliary epithelium ทาใหการผลตนาหลอเลยงลกตาลดนอยลง

3. ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส สามารถลดความดนในลกตาไดถงรอยละ 40 นอกจากนยงมผลเพมปรมาณเลอดไหลเวยนไปเลยงจอประสาทตาและเสนประสาทตาอกดวย ในขณะทกลมยาตานเบตาไมมคณสมบตเชนน

4. ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส นามาใชรกษาโรคตอหนสองรปแบบ ทงชนดยาหยอดตาและชนดรบประทาน

5. ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรสชนดรบประทาน พจารณาใชในกรณทยาหยอดตาไมไดผล หรอ อาจใชรวมกบยาลดความดนตาชนดอนๆ ไดผลดเชนกน จดเปนยาทใชบอยพอสมควร โดยใหรบประทานพรอมอาหารเพอลดอาการขางเคยงของยา ขอดของยานอกประการหนง คอสามารถใชเปนยาเพยงตวเดยวได ในรายทมขอหามใชยาตานเบตา หรอผปวยไมสามารถทนตอยา pilocarpine ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส ชนดยาหยอดตา ไดแก dorzolamide (Trusopt) และ brinzolamide (Azopt) ยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส ชนดรบประทาน ไดแก acetazolamide (Diamox), methazolamide (Neptazane) และ dichlorphenamide (Daranide)

6. ผลขางเคยง ไดแก ปสสาวะบอย อาการชาบรเวณปลายนวมอนวเทา ผน อาการซมเศราหดห ออนแรง นวในไต ปวดทอง รบรสผดปกต หยอนสมรรถภาพทางเพศ และนาหนกลด อาการขางเคยงเกดขนกบการใชยาชนดรบประทานมากกวา

7. หามใชยาตานเอนไซมคารบอนกแอนฮยเดรส ในผทแพยาซลฟา ควรเลยงไปใชยากลมอนแทน หามใชยานในผปวยโรคเลอดบางชนด ผปวยทการทางานของไตบกพรอง และผปวยทเคยผาตดกระจกตา

ยาอปเนฟรน 1. ยาอปเนฟรน หมายถง ยาทมฤทธยบยงระบบประสาทอตโนมตชนดพาราซมพาธตก ชออนๆ ทใช

เรยกยาในกลมน ไดแก epinephrine compounds, older anticholinergics, epinephrine and derivatives

2. ออกฤทธลดความดนในลกตาโดยเพมการระบายนาหลอเลยงลกตา สาหรบยาอปเนฟรนชนดยาหยอดตา ปจจบนไมคอยไดใชกนแลว เนองจากใชยากและผลขางเคยงคอนขางมาก ตอมาภายหลงไดม

3.

การพฒนายาใหม ชอ propine (Dipivefrin) ตวยาเปนสารทไมออกฤทธในทนท แตจะเปลยนเปนสารทออกฤทธโดยเอนไซมทอยในกระจกตา ตวยาออกฤทธไดอยางมประสทธภาพในขนาดยาทนอย และกอใหเกดผลขางเคยงนอย

ยาหดรมานตา 1. ยาหดรมานตา หมายถง ยาทมฤทธยบยงระบบประสาทอตโนมตชนดพาราซมพาธตก ชออนๆ ทใช

เรยกยาในกลมน ไดแก miotics, cholinergic agonists, anticholinesterase miotics ตวอยางยาหดรมานตา ไดแก pilocarpine (Pilocar, Adsorbocarpine, Almocarpine, Isoptocarpine, Ocusert), Demecarium (Humorsol), isoflurophate (Floropryl), echothiophate (Phospholine)

2. ยาหดรมานตาออกฤทธโดยทาใหมานตาถกดงออกหางจากมมระบายนาหลอเลยงลกตา สงผลให

สามารถระบายนาหลอเลยงลกตาไดมากขน ชวยลดความดนในลกตาในบรเวณดานหนาของลกตา 3. ยาหดรมานตาทนามาใชรกษาโรคตอหนเปนชนดยาหยอดตา 4. ยาหดรมานตา pilocarpine (Pilocar, Adsorbocarpine, Almocarpine, Isoptocarpine, Ocusert) เปน

ยาทใชรกษาโรคตอหนอยางแพรหลายกอนทจะมการนายาตานเบตาชนดหยอดตา timolol มาใช 5. การใชยา timolol หรอ latanoprost รวมกบ pilocarpine ไดผลดกวาการใชยาเพยงตวเดยว 6. pilocarpine มขอเสยตรงทตองใชวนละหลายครง เนองจากตวยาถกกาจดออกจากรางกายในเวลา

อนรวดเรว จงอาจทาใหการใชยาใหสมาเสมอคอนขางยากสาหรบผปวยบางคน 7. ยาหดรมานตาชนดออกฤทธนาน เชน demecarium (Humorsol), isoflurophate (Floropryl),

echothiophate (Phospholine) จดอยในกลมทเรยกวา anticholinesterase miotics ซงเปนยาทใชยาก อาจเกดผลขางเคยงทรนแรงได ปจจบนไมไดรบความนยมแลว

8. ผลขางเคยง ไดแก ปวดตา สายตามว ปฏกรยาแพ คดจมก เหงอออก นาลายเพมขน และอาการทางระบบทางเดนอาหาร

ยาพรอสตาแกลนดน 1. ยาพรอสตาแกลนดน prostaglandins, prostaglandin analogs เปนกลมทไดรบความนยมมากทสดใน

ปจจบน ตวอยางยาพรอสตาแกลนดน ไดแก latanoprost (Xalatan), unoprostone (Rescula), travoprost (Travatan), bimatoprost (Lumigan)

2. พรอสตาแกลนดนเปนสารคลายฮอรโมนทมฤทธขยายหลอดเลอด ยาพรอสตาแกลนดนจะชวยระบาย

นาหลอเลยงลกตา และชวยลดความดนตาลงได จากการศกษากลไกการออกฤทธของยา พบวาตวยามผลตอเซลลททาหนาทสรางนาหลอเลยงลกตา เซลลดงกลาวมชอเรยกวา ciliary body ตวยามฤทธทาใหชองวางระหวางเซลลเพมมากขน เปนการเพมชองทางระบายนาหลอเลยงลกตาอกชองทางหนง ชองทางระบายนเรยกวา uveoscleral aqueous outflow

3. ยาพรอสตาแกลนดนทนามาใชรกษาโรคตอหนเปนชนดยาหยอดตา โดยชนดแรกทออกวางจาหนายคอ latanoprost 0.005% solution (Xalatan) ตามมาดวย travoprost 0.004% solution (Travatan) และ bimatoprost 0.03% solution (Lumigan)

4. การใชยาพรอสตาแกลนดนสะดวกแกผปวย ใชหยอดตาเพยงวนละหนงครง ยาพรอสตาแกลนดนไมมผลขางเคยงตอระบบอนๆ ของรางกาย เนองจากกลไกการออกฤทธตางจากยากลมอนๆ จงใหผลเสรมกนในการลดความดนตา สามารถนามาใชในผปวยตอหนชนดมมเปดทไดยากลมอนเตมทแลว ความดนตายงสงอย

5. เมอเปรยบเทยบกบ timolol ยาพรอสตาแกลนดนสามารถลดความดนในลกตาไดดกวา เมอเปรยบเทยบกบ brimonidine ยาพรอสตาแกลนดน latanoprost (Xalatan) สามารถลดความดนในลกตาไดดกวา

6. ยาพรอสตาแกลนดนใชไดในผปวยทความดนตาไมสง normal-tension glaucoma และยาพรอสตาแกลนดนไมมผลขางเคยงตอหวใจและหลอดลม สามารถใชไดดกบผปวยโรคหวใจ และหอบหด

7. จากการศกษาวจยยาในกลมพรอสตาแกลนดน พบวาแตละชนดมฤทธลดความดนในลกตาไดใกลเคยงกน ยาพรอสตาแกลานดนชนดใหม travoprost (Travatan) และ bimatoprost (Lumigan) พจารณาใชในรายทไมตอบสนองตอ latanoprost (Xalatan) และพบวายาพรอสตาแกลนดนชนดใหม ใชรกษาโรคตอหนในคนแอฟรกนอเมรกนไดดกวา timolol

8. latanoprost (Xalatan) เปนยาหยอดตาพรอสตาแกลนดนชนดแรกทนามาใชรกษาโรคตอหน โดยเฉลยสามารถลดความดนของลกตาไดรอยละ 45-70 การศกษาระยะหลงพบวา ยาพรอสตาแกลนดนชนดใหม travoprost (Travatan) และ bimatoprost (Lumigan) ใชรกษาโรคตอหนโดยลดความดนของลกตาไดมากกวา latanoprost (Xalatan) แตการใชยา latanoprost (Xalatan) จะใชไดงายกวา พบวาผปวยสามารถทนยาไดดกวายาพรอสตาแกลนดนชนดใหม

9. latanoprost (Xalatan), travoprost (Travatan), bimatoprost (Lumigan) ใชสะดวกเพยงวนละครง สวน unoprostone (Rescula) เปนยาทตองใชวนละสองครง ผลการลดความดนในลกตาสตวอนๆ ไมได แตกยงสามารถใชรกษาได ราคาถกทสดในกลม

10. bimatoprost (Lumigan) สามารถลดความดนตาไดดกวาการใช timolol รวมกบ dorzolamide (Cosopt)

11. ผลขางเคยง ไดแก ตาแดง เจบตา มานตามสเขมขน สเปลอกตาเปลยนแปลง และจอภาพบวม ผลขางเคยงทอาจเกดขน ไดแก ตาแดง และคนตา ยากลมนเพมการไหลเวยนเลอดในลกตา และมผลใหขนตาหนาขน ยาวขน ในผปวยบางราย ซงมกเกดกบยาพรอสตาแกลนดนชนดใหม travoprost (Travatan) และ bimatoprost (Lumigan) มากกวา latanoprost (Xalatan)

การรกษาดวยเลเซอร สวนใหญแพทยจะเลอกใชวธการรกษาดวยเลเซอร เมอพบวาผปวยไดรบการรกษาดวยยาไประยะหนง แลวไมไดผลเทาทควร หลกการคอใชลาแสงเลเซอรสรางทางเปดเลกๆในลกตาเพอใหเปนทางระบายของนาหลอเลยงลกตา โดยแพทยจะหยอดยาชาทตา หลงจากนนจะใชพลงงานจากแสงเลเซอรเพอเปดทางเดนนาหลอเลยงลกตา ขณะทาการรกษา ผปวยอาจจะเหนแสงเหมอนถายรป และอาจมอาการระคายเคองตาไดบาง หลงการรกษาดวยเลเซอร ผปวยยงจาเปนทจะตองใชยาเพอลดความดนตา และในบางรายอาจจะตองทาการรกษาซาอกครงหนง การทจะเลอกใชการรกษาดวยเลเซอรชนดใด ขนอยกบปจจยหลายประการ อาทเชน ชนดของตอหน สภาพของลกตา ความพรอมของอปกรณเครองไมเครองมอทจาเปน สวนใหญการรกษาดวยเลเซอรจะกระทาทหองตรวจโรคโดยทผปวยไมตองเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล

1. การรกษาดวยเลเซอรชนด laser trabeculoplasty ใชรกษาโรคตอหนชนดมมเปด โดยใชพลงงานแสงเลเซอรสรางรทางเปดเลกๆ ทมมระบายของลกตา ชวยใหระบายนาหลอเลยงลกตาไดดยงขน และชวยลดความดนตา

2. ในกรณตอหนชนดมมปด แพทยจะเลอกใชวธ laser peripheral iridotomy ซงเปนการสรางรทางเปด

เลกๆ ทมานตา ชวยใหนาหลอเลยงลกตาสามารถระบายหมนเวยนไดดยงขน

3. การรกษาดวยเลเซอรชนด laser cyclophotocoagulation ใชในรายทเปนมากและโรครนแรง เปนการ

ทาลาย ciliary body บางสวน ซงเปนกลมเซลลทผลตนาหลอเลยงลกตา ชวยใหการสรางนาหลอเลยงลกตาลดนอยลง

การผาตด การผาตดสาหรบผปวยตอหนเปนสงจาเปน หากไมสามารถควบคมโรคไดดวยยาและเลเซอร ในผปวยทผาตดเพอลดความดนภายในลกตาแบบธรรมดาไมไดผลกอาจจาเปนตองใชทอสงเคราะหพเศษ ซงเชอมตอกบจานหรอทเกบกก

1. การผาตดชนดจลศลยกรรม การผาตดชนดจลศลยกรรมเปนการผาตดตอหนเพอลดความดนลกตา โดยแพทยทาการผาตดเจาะรทผนงลกตา เปดทางระบายใหนาขางในออกมาอยทใตเยอบตา เพอลดความดนขางในลกตา การผาตดชนดนเรยกวา Filtering Microsurgery อาจทาการผาตดแบบผปวยนอกหรอผปวยในโรงพยาบาลกได นอกจากน ยงมการใชสารเคมบาบด หรอยาทใชรกษามะเรงบางชนด มาชวยเสรมการผาตด โดยออกฤทธไมใหรางกายสรางพงผดขนมาปดรนน เพอจะไดระบายนาหลอเลยงลกตาออกจากรระบายไดนานขนหรอตลอดชวต

2. การผาตดฝงทอระบายนาหลอเลยงลกตา ถาผาตดดวยวธขางตนดงกลาวแลว ยงไมไดผลลดความดนลกตา อาจเปนเพราะรางกายสรางพงผดมาปดแผลผาตดหมด จงไดมการคดคนทอระบายเพอใชสาหรบฝงเขาไปในลกตา แลวระบายนาออกไปใตเยอบตาทางดานหลง ซงโอกาสจะเกดพงผดขนมาปดดวงตานนนอยกวาการผาตดโดยทวๆ ไปทอระบายเปนทอขนาดเลก ลนในทอทาหนาทเปด-ปด โดยเมอความดนตาเพมขน ลนจะเปดเพอระบายนาหลอเลยงลก

ตา และเมอความดนตาลดลงจนปกต ลนในทอถงจะปด การผาตดฝงทอระบายนาหลอเลยงลกตาไดผลดร

อยละ 70-90 ในเวลาหนงปภายหลงการผาตด ในชวงหลงผาตดระยะแรก อาจจะมการอกเสบเกดขนบาง ผปวยอาจจะมองไมคอยชดในชวงแรก แตอยางไรกตามเมอเขาสสภาพปกตภายในประมาณ 4-6 สปดาหไปแลว พบวาสายตากจะกลบมามองเหนเหมอนกอนการผาตด ไมไดดขนหรอแยลงไปจากเดม สาหรบผปวยทไดรบการรกษาดวยการผาตด ถงแมวาผปวยจะไดรบการผาตดแลว กยงจะตองมการควบคมความดนในลกตาไปตลอดชวต และตองหมนมาพบแพทยเพอตดตามผลการรกษาอยางสมาเสมอ ……………………………………………………………………………………..