Embed Size (px)
Citation preview
การสอสารของมนษย
วชาภาษาไทย ชนมธยมศกษาปท ๔
ภาษาไทยกบครพตต – อาจารยพระเสก บรสทธบวทพย
ความสามารถในดานการฟงการพด และการอานการเขยน อาจรวมเรยกไดวาเปนความสามารถในการ
สอสารของมนษย
นอกเหนอไปจากการฟง การพด การอาน และการเขยนแลว ยงครอบคลมไปถงดานอน ๆ อกมาก เชน
การด และการแสดงใหด การจดนทรรศการ การใหอาณตสญญาณจราจรแกผขบขยวดยาน การตระฆงบอกเวลา
การแตงกายใหถกกาลเทศะ เปนตน สงเหลานลวนเปนการสอสารท งสน แตไมมการสอสารใดทอาจกลาวไดวาเปน
พนฐานเสมอดวยการฟงการพดและการอานการเขยน
เราอาจนยามการสอสารไดวา คอวธการตางๆในการตดตอระหวางมนษย ซงท าใหฝายหนงรบรความหมาย
ของอกฝายหนง
องคประกอบของการ
สอสาร
วธการตดตอ
เรองราวใหรบร
ความหมายรวมกน
ทง ๓ ขอน จะขาดขอใดมได ถาขาดแมเพยงขอเดยว
การสอสารกไมอาจเกดขน
บคคล ๒ ฝาย
ผสงสารและผรบสาร
บคคล ๒ ฝายนน อาจจะเปนผพด กบผฟง ผจด
กบผชม ผถามกบผตอบ นกเขยนกบนกอาน บคคลท ง
สองฝายนทางวชาการเรยกวา ผสงสารและผรบสาร
สอ
วธในการตดตอสอสารมมากมายหลาย
วธ เชน วธพด วธเขยน หรอการน าเสนอใน
รปแบบอน ๆ เชน ใชรปภาพ แผนภม รปจ าลอง เสยงตามสาย รายการโทรทศน ฯลฯ ท งน ตอง
มตวกลางเพอใหการตดตอด าเนนไปได เชนในการพดการฟง ตวกลางในการตดตอ คอคลนเสยง ในการ
เขยนการอานตวกลางในการตดตอ คอ กระดาษ ในรายการวทยหรอโทรทศน ตวกลางในการตดตอ
คลนวทย หรอคลนโทรทศน เปนตน ตวกลางทใชในการสอสารชนดตางๆ เหลานรวมเรยกวา สอ
สาร
ความคด ความจ าความ
รสกของมนษย ซงแสดงออกมา
ใหปรากฏแกผอนโดยอาศยภาษา นกวชาการ ดาน
มนษยศาสตรและสงคมศาสตรเรยกวา สาร
ภาษาทมนษยใชในการสอสารแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ภาษาถอยค า หรอวจ
นภาษา และ
ภาษาทไมใชถอยค า คออวจนภาษา
ในการสอสารระหวางบคคลดวยการพดจากนนน มนษยใชอวจนภาษาตลอดเวลา ท งขณะ
สงสาร และรบสาร
ภาษาทใชในการสอสาร
อวจนภาษา หมายถง เปนการสอสารโดยไม
ใชถอยค า ท งทเปนภาษาพดและภาษาเขยน เปน
ภาษาทมนษยใชสอสารกน โดยใชอากปกรยา ทาทาง
น าเสยง สายตาหรอ ใชวตถ การใชสญญาณ และ
สงแวดลอมตาง ๆ หรอแสดงออกทางดานอนท
สามารถรบรกนได สามารถแปลความหมายไดและท า
ความเขาใจตอกนได
อวจนภาษา
อวจนภาษามลกษณะส าคญๆ ดงตอไปน
๑. สหนา สหนาเปนเครองแสดงเจตนาการพดไดหลายอยาง เชน เจตนาทใหเปนเรองจรงจง หรอท
เลนทจรง ขอรองหรอขมข ใชแสดงอารมณ เชน ยมแยมแจมใส แสดงความพอใจ หรอสหนาบงตง
เครงเครยด แสดงความไมพอใจ เปนตน
๒. ทายน ทานง หรอทาทางทรงตว ในขณะทสอสาร ทายน ทานง และทาทางทรงตว ของผ
สงสารมผลตอการรบสารมาก เชน นงไขวหางตอหนาผอาวโสจะถอวาขาดความเคารพ แตถาผพด
นงหรอยนโดยมอประสานกน ยอมแสดงวาผพดมเจตนานอบนอม
๓. เครองแตงกาย เครองแตงกายทเหมาะแกกาลเทศะและสภาพแวดลอมทางสงคมมผลส าคญ
มากตอการสอสาร เชน เมอไปฟงบรรยายวชาการ ผพดแตงกายดวย เสอยด กางเกงยนต รองเทา
แตะ ทาบรรยายใหความร กท าใหผฟงเสอมศรทธาในตวผพด แตถาสวมเสอกางเกงอยางสภาพ จะ
ท าใหผพดดนาเชอถอ
๔. อาการเคลอนไหว ในขณะทพด ผพดยอมเคลอนไหวบางเปนธรรมดา อาจ
เคลอนไหวมอ แขน ศรษะ หรอล าตวตามสมควร ใหพอเหมาะแกเนอหาของสาร และเจตนาในการ
สงสาร จงจะชวยใหเกดการสอสารทด เชน การใชมอและแขน จะชวยเนนความหมายของสารท
สงออกไปไดมาก เชน การยกแขนท งสองขางใหมระยะหางตางๆกนไป จะบอกขนาดใหผฟงเหน
ภาพไดงาย เปนตน
๕. นยนตา แววตาและนยนตาของผพดอาจสงสารไปยงผฟงไดมาก โดยเฉพาะอยางยง
สารทแสดงอารมณและความรสกตางๆ เชน ความแปลกใจ ความจรงใจ ความม นใจ และความ
ลงเลใจ
๖. น าเสยง ค าพดค าเดยวกน เปลงออกดวยน าเสยงตางกน จะสอความหมายตางๆกนไป
ได อยทความดง ความสงต าและความส นยาวของเสยง เชน ถาเราเปลงเสยงดงเกนไป ส นและ
กระช นมาก เปนเสยงกระโชกโฮกฮาก แสดงความไมสภาพ ถาปรบเสยงใหผฟงพอไดยน ยดเสยง
ใหยาวขนเลกนอย ใหอยในระดบทพอเหมาะกจะกลบเปนเสยงนมนวลนาฟงขน ถาใชเสยงคอย
เกนไปกจะแสดงความลงเล ไมแนใจ เปนตน
อปสรรคของการสอสาร
๑. ผสงสาร
ถาผสงสารขาดพนความรและประสบการณในเรองทจะสอสาร แตจ าตองพดหรอเขยนออกไป กจะท าให
การสอสารนนกระทอนกระแทน ไมมแกนสาร
ถาผสงสารขาดความสนใจในเนอเรอง หรอในประเดนของเรองทสอสาร และขาดความสนใจในตวผรบ
สาร สารทสงออกไปกจะไมนาสนใจ และไมสจะความหมายแกผรบสารนก
ถาผสงสารมความรสกไมดตอเรองทตนจ าเปนตองสอสาร
หรอมความรสกไมดตอตวผรบสาร สารทสงออกไปกจะโนมเอยงไป
ในทางทกอใหเกดความเขาใจผด ความวนวาย ความหวาดระแวง
ความกนแหนงแคลงใจ ซงลวนเปนอปสรรคตอการสอสาร
ถาผสงสารไมสนทดในการใชภาษา แมจะมพนฐานความร
และประสบการณมาเปนอยางด มความรสกทด และมความสนใจ
อยางแทจรง กเปนอปสรรคตอการสอสาร
๒. สาร
สารอาจเปนอปสรรคตอการสอสารได ถาซบซอนเกนไป หรอ
ลกซงเกนก าลง หรอสตปญญาของผรบสาร หางไกลประสบการณของ
ผรบสาร หรอมความขดแยงกนในตวสารนนเอง ผรบสารกจะเกดความ
สบสนและลมเลกความตงใจทจะรบสาร นอกจากน ถาตวสารมเนอหาท
ผรบสารไดยนอยแลวบอยๆ ซ าๆ ผสงสารพดประโยคเยนเยอ สารนนก
จะกลายเปนอปสรรคของการสอสาร
๓. ภาษาทใชในการสอสาร
ภาษาทใชการสอสารนน ถาผรบสารไมสามารถเขาใจได
หรอเขาใจเพยงเลอนราง หรอเปนภาษาทผดระดบ หรอเปน
ส านวนภาษาทไมตรงตามเนอหาของเรองราวทจะสงสาร ภาษาทใช
นนกจะกลายเปนอปสรรคของการสอสาร ภาษาทใชน นจะ
กลายเปนอปสรรคในการสอสารไดมาก
๔. ผรบสาร
ในท านองเดยวกนกบผสงสาร ถาผสงสารขาดพนความรและประสบการณทจ าเปนเกยวกบเรองท
อานหรอฟง ยอมไมสามารถเขาใจสารทสงมาได หรอหากจะเขาใจกเขาใจเพยงครงๆ กลางๆ เทานน ไม
สามารถรบสารโดยสมบรณได ยงถาผรบสารอยในฐานะทจะเปนผตอบค าถาม แตขาดความรหรอ
ประสบการณ ยอมตอบไมไดเอาเลย การสอสารจงเกดขนไมไดเลย
การขาดความสนใจและการมความรสกทไมดของผรบสาร กเปนอปสรรคส าคญตอการรบสาร
เชนเดยวกน ความจรงขอนยอมเหนไดชดอยแลว เพราะถาไมสนใจและมความรสกทไมด ยอมไมมความ
พรอมจะรบสาร
นอกจากน ถาผรบสารขาดความคลองแคลวช านาญ หรอขาดทกษะในการรบสาร ไดแกทกษะการ
ฟง การอาน และการสงเกต กจะเปนอปสรรคในการสอสาร อาจท าใหไมสามารถรบสารไดเลย
๕. สอ
ถาสอในการน าสารขดของ เชน พดในสถานททม
เสยงออองรบกวน พดผานเครองขยายเสยงทปร บไม
พอเหมาะ พดผานเครองโทรศพททมความขดของทาง
เทคนค หรอเขยนตวหนงสอหวดมาก ใชตวพมพทเลอะ
เลอน กยอมท าใหผรบสารรบไดไมสะดวก หรออาจรบไมได
เลย ท งๆทผสงสารไดเตรยมสารไวเปนอยางด และผรบสาร
กมความพรอมทจะรบสาร
๖. กาลเทศะ และสภาพแวดลอม
เวลาสถานทและสภาพแวดลอม ทเหมาะสมยอมเออ
อ านวยใหเกดการสอสารทด ตรงกนขาม เวลา สถานท และส
ภาะแวดลอมทไมเหมาะสมกอาจเปนอปสรรคแกการสอสาร
เชน ในททมผคนพลกพลานยอมไมเอออ านวยใหบคคลสอสาร
กนไดดวยด หรอบางทกอาจขดขวางไมใหสอสารกนไดเลย
เปนตน
วธแกไขอปสรรคของการสอสาร
๑. ผรบสาร – ผสงสาร
เมอผรบสารและผสงสารสงเกตเหนวาการสอสารไมอาจด าเนน
ไปไดโดยราบรน ควรพจารณาดตนเองวาดวนสรปหรอไม ขาดความร
ประสบการณมากอนหรอไมอยางไร คดวาบคคลทตนสอสารดวยจะเขาใจ
เหมอนกบตนหรอไม การรจกพจารณาตนเองเชนทกลาวมาน จะชวย
ควบคมไมใหเกดความรสกหว นไหวไปกบความสบสนทเกดขนกบการ
สอสาร
ถาเปนการสอสารทางเดยวไมวาจะเปนการอานการฟงการดกตามหากผรบสารเกดความสงสย เขาใจสบสน
งนงง กไมควรสรปวาตวสารหรอผสงสารเปนตนเหต อาจเปนตนเองทขาดความพรอมทจะรบสาร มพนความรในเรองนน
ไมพอ หรออาจจะมอคตตอผสงสาร เปนตน เมอเขาใจเชนนกจะชวยท าใหเกดการปรบปรงตนเองและพฒนาใหมความ
พรอมยงขน
เมอเปนผสงสารหากสารของตนไมสามารถบรรลผลตามทมงหมาย ไมท าใหผรบเขาใจ กควรพจารณาวา
ตนเองอาจสงสารไปผดกาลเทศะ ซบซอนเกนไปหรอยากเกนไป การพจารณาเชนน ชวยใหคดปรบปรงตนเองและชวย
ปองกนแกไขอปสรรคของการสอสารใหลดนอยลง
๒. สาร
สารเรองเดยวกนอาจน าเสนอไดหลายวธ เราจงตองเลอกวธ
น าเสนอสารใหเกดอปสรรคในการสอสารนอยทสดหรอไมเกดเลย เชน การ
ชวนเพอนไปรวมงานเทยววนหยดสดสปดาห ควรบอกดวยวาจาจะไดผล
ดกวาเขยนบนทกเปนลายลกษณอกษร เพราะถาน าเสนอเปนลายลกษณ
อกษร ผรบอาจเกดปฏกรยาตอตานหรอเคลอบแคลงใจวา เจตนาแทจรงของ
ผน าเสนอเปนอยางไร
อนง สารบางอยางตองน าเสนอทางดวยการพดและการเขยนเพอ
เสรมซงกนและกน จงจะไดสมฤทธผลสมความมงหมาย
๓. ภาษาทใชในการสอสาร
ผใชภาษาตางตองระมดระวงใชถอยค าใหสอความชดเจน เปนท
เขาใจแกผรบสาร ไมควรใชค าพดก ากวม ไมควรใชค ายาก หรอค าศพทโดยไม
จ าเปน ประโยคทยดยาวเกนไปมกจะเขาใจยาก ถาเปนการเขยนตอง
ระมดระวงมากกวาการพด เพราะผอานไมสามารถสอบถามท าความเขาใจได
โดยทนท ตองใชวธคาดเดาหรอตความเอาเอง โอกาสทผอานจะเขาใจผดจงม
มาก ภาษาซงเปนปจจยทกอใหเกดความเขาใจซงกนและกน และนาจะ
ระมดระวงไมใหกลายเปนอปสรรคตอการสอสาร
๔. สอ
ถอเปนอปกรณการสอสารนน แตบางอยางกไมอยในวสยทเราจะ
แกไขได เชน โทรศพท เครองรบวทยกระจายเสยง หรอเครองรบวทย เกด
ขดของ ไฟฟาดบ ท าใหสอบางชนดไมสามารถใชการได
อยางไรกด สอหลายชนดอยในวสยทเราจะแกไขไมใหเกดอปสรรค
ได เชน ในกรณทใชบคคลใหไปท ากจกรรมใด ๆ ให ถาผคนผน นขาด
สมรรถภาพในการฟงการพดรบสารจากผสงสารไดไมครบถวนรายงานแกผรบ
สารไดไมชดเจน เปนอปสรรค ฉะนนแทนทจะบอกดวยวาจาควรเขยนเปน
ลายลกษณอกษรใหน าไปจะเหมาะสมกวา
๕. กาลเทศะและสภาพแวดลอม
ในการสอสารถาใชเวลามากเกนไปจะกลายเปนอปสรรค ไมท าให
เกดความเขาใจทดตอกนได แตถาใชเวลานอยไป กจะรวบรดไมเกดความ
เขาใจทดไดเชนกน จงตองประมาณเวลาใหพอเหมาะ และตองเลอกเวลาท
เหมาะสมดวย นอกจากนควรค านงถงสถานทในการสอสาร อยาใหกลายเปน
อปสรรค เชน เมออยตอหนาบคคลอน เรองบางเรองไมควรพด แตถาอย
เฉพาะสองตอสอง เรองนนอาจพดไดโดยสะดวกใจ เปนตน
