20
วารสารการเมืองการปกครอง ปี ที8 ฉบับที1 ประจาเดือนมกราคม เมษายน 2561 204 บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย: วิเคราะห์ แผนการบริหารจัดการอุทกภัยของเทศบาลนครรังสิต จังหวัดปทุมธานี ไททัศน์ มาลา * วิไลลักษณ์ เรืองสม ** วลัยพร ชิณศรี *** บทคัดย่อ บทความวิจัยนี ้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแผนการบริหารจัดการอุทกภัยของเทศบาลนคร รังสิต อันได้แก่ ก่อนเกิดภัย ระหว่างเกิดภัย และหลังเกิดภัย โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า เทศบาลนครรังสิตได้ให้ความสาคัญกับแผนการบริหารจัดการอุทกภัยอย่างเป็น ระบบ คือ (1) ก่อนเกิดภัย ได้ดาเนินการสารวจพื ้นที่เสี่ยงภัยที่มักจะเกิดขึ ้นเป็นประจาหรือพื ้นทีเสี่ยงต่อการเกิดอุทกภัย เตรียมระบบการป้ องกันอุทกภัย และแผนการเตือนภัยระดับเฝ้าระวัง ระดับ ปานกลาง ระดับวิกฤติ และระดับรุนแรง นอกจากนี ้ยังได้บรรจุประเด็นด้านแนวทางการพัฒนา ระบบป้องกันน าท่วมไว้ในแผนพัฒนาของเทศบาลเป็นประจาทุกปี (2) ระหว่างเกิดภัย การรับมือ ภายใต้ศูนย์อานวยการเฉพาะกิจการป้องกันและแก้ไขปัญหาอุทกภัยวาตภัยและดินโคลนถล่ม เทศบาลนครรังสิตให้ความสาคัญกับการจัดเตรียมสถานที่รองรับการอพยพ 7 แห่ง รองรับผู้อพยพ ได้ 1,980 คน การจัดแบ่งงานภายในองค์กรนั ้นได้มีการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบภายในหน่วยงาน อย่างชัดเจน และ (3) หลังเกิดภัย ให้ความสาคัญเกี่ยวกับการจัดทาโครงสร้างพื ้นฐานในการป ้ องกัน าท่วม ได้แก่ การวางท่อระบายน า การก่อสร้างบ่อสูบน า และเพิ่มประสิทธิภาพในการระบายน คาสาคัญ: องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/อุทกภัย/ เทศบาลนครรังสิต * อาจารย์ , ดร., อาจารย์ประจาสาขารัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ บทความวิจัยนี้ เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัยเรื่องบทบาทขององค์กรปกครองส ่วนท้องถิ่นในจังหวัดปทุมธานีกับการจัดการปัญหาอุทกภัย ภายใต้ ทุนสนับสนุนจากสานักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ** อาจารย์ประจาสาขารัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ *** นักศึกษาปริญญาเอก หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต (นโยบายสาธารณะและการจัดการภาครัฐ) มหาวิทยาลัยมหิดล

บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 204

บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการปญหาอทกภย: วเคราะหแผนการบรหารจดการอทกภยของเทศบาลนครรงสต จงหวดปทมธาน

ไททศน มาลา *

วไลลกษณ เรองสม** วลยพร ชณศร***

บทคดยอ บทความวจยนมวตถประสงคเพอศกษาแผนการบรหารจดการอทกภยของเทศบาลนครรงสต อนไดแก กอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย โดยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา เทศบาลนครรงสตไดใหความส าคญกบแผนการบรหารจดการอทกภยอยางเปนระบบ คอ (1) กอนเกดภย ไดด าเนนการส ารวจพนทเสยงภยทมกจะเกดขนเปนประจ าหรอพนทเสยงตอการเกดอทกภย เตรยมระบบการปองกนอทกภย และแผนการเตอนภยระดบเฝาระวง ระดบปานกลาง ระดบวกฤต และระดบรนแรง นอกจากนยงไดบรรจประเดนดานแนวทางการพฒนาระบบปองกนน าทวมไวในแผนพฒนาของเทศบาลเปนประจ าทกป (2) ระหวางเกดภย การรบมอภายใตศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม เทศบาลนครรงสตใหความส าคญกบการจดเตรยมสถานทรองรบการอพยพ 7 แหง รองรบผอพยพได 1,980 คน การจดแบงงานภายในองคกรนนไดมการแบงหนาทความรบผดชอบภายในหนวยงานอยางชดเจน และ (3) หลงเกดภย ใหความส าคญเกยวกบการจดท าโครงสรางพนฐานในการปองกนน าทวม ไดแก การวางทอระบายน า การกอสรางบอสบน า และเพมประสทธภาพในการระบายน า ค าส าคญ: องคกรปกครองสวนทองถน/อทกภย/ เทศบาลนครรงสต

* อาจารย, ดร., อาจารยประจ าสาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ บทความวจยนเปนสวนหนงของโครงการวจยเรองบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดปทมธานกบการจดการปญหาอทกภย ภายใตทนสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ** อาจารยประจ าสาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ *** นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต (นโยบายสาธารณะและการจดการภาครฐ) มหาวทยาลยมหดล

Page 2: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 205

The Roles of Local Administrative Organizations in Flood Management:

The Analysis of the Flood Management Plan of Rangsit City Municipality,

Pathumthani Province Titus Mala

*

Wilailuk Ruangsom**

Walaiporn Chinnasri***

Abstract

This article aimed to inquire the Flood Management Plan of Rangsit City

Municipality, which is, plan before, in between, and after the flood using the

qualitative research methodology. The research found that Rangsit City Municipality

emphasized the Flood Management Plan systematically as follws: (1) Before the

flood, there had been surveys of areas which frequently flooded, preparation of flood

prevention system, and warning plan for middle-, crisis-, and severe-level warning. In

addition, issues concerning the improvement of flood prevention were filed in the

Annual Municipal improvement plan. (2) In between the incident of flood, there had

been a war room looking after the problems caused by the storm or landslide, the

Rangsit City Municipality emphasized in the preparation for 7 sanctuary areas that

can handle 1,980 people, there had been organizing of clear responsibilities within the

organization. (3) After the flood, the emphasis is placed on the restructuring of

infrastructure for flood prevention, that is sewage pipeline, pumping pool and

maximization of drainage efficiency.

Keywords: Local Administrative Organization/ Flood/ Rangsit City Municipality

บทน า องคกรปกครองสวนทองถนนบเปนองคกรทมความใกลชดกบประชาชนมากทสด และมบทบาทส าคญในการจดท าบรการสาธารณะทดแกประชาชน ทงนบทบญญตของพ.ร.บ.ก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ไดก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทหนาทในการจดการปองกนและบรรเทาสาธารณภยภายในพนท นอกจากน พ.ร.บ.ปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2550 ไดก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนมอ านาจหนาทในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในเขตทองถนของตน โดยมผบรหารทองถนในพนทนนเปนผรบผดชอบในฐานะผอ านวยการทองถนและมหนาทชวยเหลอสนบสนนหนวยงานอนทเกยวของ นอกจากนมตคณะรฐมนตรในป 2552 ไดก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนจดท าแผนเตรยมการปองกนและลดผลกระทบจากภยพบต แผนปฏบตการ

* Lecturer, Dr., Public Administration Program, Valaya Alongkorn Rajabhat University ** Lecturer, Public Administration Program, Valaya Alongkorn Rajabhat University *** Ph.D.student, Public Administration Program (Public Policy and Public Management), Mahidol University

Page 3: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 206

เตรยมความพรอมรบภย แผนปฏบตการจดการในภาวะฉกเฉน และแผนปฏบตการการจดการหลงเกดภย จากกฎหมายและระเบยบกฎเกณฑขางตน สะทอนถงความรบผดชอบทสงผลใหองคกรปกครองสวนทองถนไดมการด าเนนการจดท าแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภย รวมทงดานการจดการอทกภย โดยเปนการก าหนดและวเคราะหพนทเสยงภยในพนท การปฏบตการชวงกอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงจากเกดภย ตลอดจนการระบต าแหนงของศนยพกพงชวคราว การจดแบงอ านาจหนาทความรบผดชอบของหนวยงานภายในองคกร และชองทางการประสานงานกบหนวยงานภายนอกองคกร ซงสอดคลองกบบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการเปนหนวยงานหลกในการจดท าบรการสาธารณะแกประชาชน เทศบาลนครรงสต จงหวดปทมธาน มพนทลกษณะเปนชมชนเมองแออด ครอบคลมต าบลประชาธปตยทงต าบล จ านวนชมชนม 75 ชมชน รวม 20.80 ตารางกโลเมตร มสถานประกอบการในพนทรวมทงสน 4,974 แหง ปจจบนมการขยายตวของชมชนเมองท าใหมการขยายตวของธรกจหมบานจดสรร กจการคา การบรการ พาณชยกรรมและธรกจโรงงานอตสาหกรรมอยางตอเนอง มโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ จ านวน 10 แหง โรงงานอตสาหกรรมขนาดเลกจ านวน 22 แหง และโรงงานอตสาหกรรมขนาดกลาง จ านวน 12 แหง โรงแรมและสถานทพก 13 แหง โดยมสถานประกอบการทส าคญ ไดแก หางสรรพสนคาฟวเจอรปารครงสต ตลาดรงสต และสงปลกสรางจ านวนมาก มคลองรงสตประยรศกดเปนแหลงน าทส าคญและมคลองซอยแยกยอยจ านวนมาก

ภาพท 1 แผนทเทศบาลนครรงสต ทมา: เทศบาลนครรงสต (2556) คลองรงสตประยรศกด 9 กม.

Page 4: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 207

สภาพทวไปในเขตเทศบาลนนเปนพนทราบลมเปนพนทเชอมน าและมความเสยงตอการเกดปญหาอทกภยขนทกป มคลองรงสตประยรศกดทอดผานกลางพนทจากทศใต-ตะวนออกรวมระยะทางประมาณ 9 กโลเมตร เดมเปนคลองสงน าเพอใชท าการเกษตรในพนทเปนหลก แตปจจบนเปลยนเปนเพอโยชนในการระบายน าและกกเกบน าเพอไมใหน าทวมเขาไปในตวกรงเทพมหานคร นอกจากนยงมคลองทไดแก คลองหนงมความยาว 6 กโลเมตร คลองสอง มความยาว 6 กโลเมตร และคลองสาม มความยาว 6 กโลเมตร โดยเปนคลองทเชอมระหวางคลองระพพฒน (ทศเหนอ) กบคลองรงสตประยรศกด (ทศใต) รวมทงสคลองหลกมระยะทางยาวกวา 27 กโลเมตร และมคลองแยกยอยอกจ านวนมาก ประกอบกบมสงปลกสรางเปนจ านวนมากซงเปนอปสรรคตอการระบายน าในชวงประสบปญหาอทกภย ท าใหปจจบนพนทเทศบาลมความเสยงในการเกดปญหาอทกภยทรนแรงมากขนกวาเดมและมขอจ ากดในการระบายน าออกจากพนทล าบากกวาในอดตเปนอยางมาก นอกจากนแลวทงรมคลองสายหลกและบรเวณคลองซอยตางๆ เพอสรางทพกอาศยเปนชมชนแออดรมคลองกวา 15 ชมชน 1,526 หลงคาเรอน (เทศบาลนครรงสต, 2556) ดงนนจะเหนไดวาบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการกบปญหาอทกภยจงถอวาเปนมตใหมทมความทาทายอยางยงตอการบรหารทองถนในปจจบน ทจะตองใหความส าคญกบแผนการบรหารจดการอทกภยอยางเปนระบบและรอบดาน กลาวคอ กอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงจากเกดภย โดยเฉพาะเทศบาลนครรงสตทจะตองวเคราะหแผนการจดการอทกภยวามแนวทางในการด าเนนการอยางไรทจะชวยลดความเสยงจากอทกภยอยางย งยน

วตถประสงคของการวจย เพอวเคราะหแผนการบรหารจดการอทกภยของเทศบาลนครรงสต อนไดแก กอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคดวธการวจย ส านกงานเพอการลดความเสยงจากภยพบตแหงสหประชาชาต หรอ United Nations Office for Disaster Risk Reduction; UNISDR (2010) ไดอธบายถงบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการลดความเสยงจากภยพบต วาประกอบดวยหลกการทส าคญ 4 ประการคอ 1. องคกรปกครองสวนทองถนคอหนวยงานหลกในการประสานงานและการสนบสนน (coordinating and sustaining) ใหเกดความรวมมอระหวางองคกรตางๆ ทงจากภายในและภายนอกเพอการวางแผนการลดความเสยงจากภยพบตตางๆ ในพนท 2. องคกรปกครองสวนทองถนตองมบทบาทส าคญในการสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของชมชนทองถนและประชาชน (local communities and citizens) ใหเกดความตระหนกใน

Page 5: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 208

กจกรรมการด าเนนการลดความเสยงจากภยพบตและองคความรตางๆ ในการจดการภยพบตในพนทโดยเชอมโยงกบนโยบายของรฐบาลและหนวยงานระดบอนๆ 3. องคกรปกครองสวนทองถนจะตองมความเปนมออาชพในเชงสถาบนส าหรบการด าเนนการลดความเสยงจากภยพบตและการจดการภยพบตตางๆ ในพนทในระยะยาว ซงจะตองมความเชยวชาญในการลดความเสยงจากภยพบตทงในดานของการมขอมลททนสถานการณ การวางแผนการพฒนาในดานของการควบคมการใชประโยชนจากทดนอกดวย และ 4. การทองคกรปกครองสวนทองถนสามารถสรางนวตกรรมและวธการแบบใหมเพอลดความเสยงจากภยพบตดวยตวของชมชนทองถนเอง (To devise and implement innovative tools and techniques for disaster risk reduction) และสามารถทจะน าไปปรบใชกบการแกไขปญหาในพนทอนหรอแมกระทงการสามารถน าไปประยกตใชไดในระดบชาต ส าหรบแนวทางในน าแนวคดการบรหารจดการน าแบบบรณาการไปใชในทางปฏบตนน โครงการพฒนาน าแหงสหประชาชาต หรอ The United Nations World Water Assessment Programme (2009) ไดเสนอองคประกอบส าคญส าหรบแนวทางปฏบตทเรยกวา “three pillars” ซงประกอบดวย 1. Enabling Environment ทตองผลกดนแนวคดการบรหารจดการน าแบบบรณาการใหมผลบงคบใชในรปของนโยบาย ยทธศาสตร และในทางกฎหมายอยางเปนรปธรรม 2. Institutional Framework การวางกรอบด าเนนงานความรวมมอในเชงสถาบนทงระดบรฐบาลกลาง องคกรปกครองสวนทองถน พนทลมแมน า หนวยงานภาครฐและภาคเอกชน เพอใหนโยบาย ยทธศาสตร และกฎหมาย น าไปสการขบเคลอนและบงคบใชในทางปฏบต 3. Management Iinstruments หรอการสรางเครองมอในการบรหารจดการ เพอสนบสนนกลไกการด าเนนงาน เสร ศภราทตย (2555) นกวชาการดานการเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบต ไดเสนอแนวในการแนวทางในการบรหารจดการภยพบตโดยใชหลก “CRAP” ประกอบดวย 4 ประการคอ 1. การจดการโดยมชมชนเปนฐาน (Community-based) หากชมชนไมสามารถพงพาชวยเหลอตนเองไดแลว การบรหารจดการภยพบตยอมไมประสบผลส าเรจ ชมชนจงมความส าคญเปนอยางมากในการบรหารจดการภยพบต 2. การจดการแบบมงผลสมฤทธ (Result - based) โดยมการประเมนผลการด าเนนงานดวยตวชวดอนแสดงใหเหนถงผลส าเรจเปนรปธรรม โดยเฉพาะอยางยงองคกรปกครองสวนทองถนมกถกมองวามงเนนการด าเนนงานเรองของโครงสรางพนฐาน แตจากนตอไปองคกรปกครองสวนทองถนควรหนมาใหความส าคญกบเรองของภยพบตอนอาจเกดขน

Page 6: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 209

3. การจดการแบบภยรวม (All - hazard) การวางแผนบรหารจดการน าทวมควบคไปกบภยแลงทจะเกดขนในอนาคต 4. การจดการเชงรก (Proactive) ไมวาจะเปนการจดท าแผนปฏบตการเตรยมการปองกนและลดผลกระทบ แผนปฏบตการเตรยมความพรอมรบภย แผนปฏบตการการจดการในภาวะฉกเฉน และแผนปฏบตการการจดการหลงการเกดภย ซงองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนโดยรอบถอวามบทบาทส าคญทสดในการรวมคดและหาแนวทางในการจดการแกไขปญหา การวจยนไดประยกตใชแนวคดการจดการสาธารณภย โดยปรบปรงจาก ASEAN Disaster Risk Management Course; United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) โดยมแนวทางในการพจารณาวฏจกรการบรหารจดการสาธารณภย (Disaster Management Cycle) 3 สวนคอ กอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย ซงสอดคลองกบแผนการจดการอทกภยของพนททใชในการศกษา ดงน

ภาพท 2 กรอบแนวคด

ทมา: คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (2552)

1. กอนเกดภย เปนการปองกนและลดผลกระทบเพอปรบระบบการบรหารจดการสาธารณภยใหมขดความสามารถในการเตรยมการเผชญสาธารณภยตางๆ ไวลวงหนากอนเกดภย และการเตรยมความพรอมเพอสรางระบบเตรยมความพรอมและแนวทางปฏบตในการรบมอกบสาธารณภยทจะเกดขนและเพอลดภาระใหความชวยเหลอของภาครฐเมอเกดสาธารณภย

Page 7: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 210

2. ระหวางเกดภย เพอเตรยมการทจ าเปนใหสามารถเผชญและจดการสาธารณภยทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ รวดเรว และเพอใหการปฏบตการในภาวะฉกเฉนเปนไปอยางมระบบชดเจนไมสบสนและลดความสญเสยจากสาธารณภยใหมนอยทสด 3. การจดการหลงเกดภย เพอบรรเทาทกขขนตนแกผประสบภยโดยเรว ตอเนอง และมประสทธภาพรวมทงใหการชวยเหลอผประสบภยและเพอฟนฟบรณะพนทประสบภยใหกลบสสภาพปกตโดยเรว วธด าเนนการวจย เนอหาของบทความวจยนเปนสวนหนงของโครงการวจยเรอง “บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดปทมธานกบการจดการปญหาอทกภย” โดยคณะผวจยไดเลอกใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มวธการด าเนนการวจย ไดแก (1) การศกษาจากเอกสารทเกยวของ ไดแก กฎหมายวาดวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กฎกระทรวงวาดวยผงเมอง ขอบญญตงบประมาณของทองถน แผนพฒนาสามป แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยเทศบาลนครรงสต แผนการบรหารจดการน าชมชน และหลกการบรหารจดการแบบมสวนรวม (2) การสมภาษณจากผใหขอมลส าคญ จ านวน 13 คน ไดแก ผบรหารเทศบาลนครรงสต 1 คน เจาหนาทดานปองกนและบรรเทาสาธารณภยของเทศบาลนครรงสต 3 คน ประชาชนในพนท 4 คน หวหนาส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดปทมธาน 1 คน ผอ านวยการวทยาลยปองกนและบรรเทาสาธารณภยปทมธาน 1 คน และเจาหนาทจากวทยาลยปองกนและบรรเทาสาธารณภยปทมธาน จ านวน 3 คน วเคราะหขอมลโดยการสรางขอสรปแบบอปนยโดยอาศยการใหเหตผลเพอใหไดมาซงขอสรปทตามวตถประสงคทไดตงไวขางตนเปนส าคญ ผลการวจย เทศบาลนครรงสตเปนพนททตองประสบกบปญหาอทกภยเปนประจ าทกป อนสงผลกระทบตอระบบการคมนาคม เศรษฐกจ และความเปนอยของประชาชนในพนทเปนอยางมาก ดงนนทางเทศบาลจงไดมการก าหนดประเดนปญหาอทกภยไวในแผนพฒนา โดยระบไวในยทธศาสตรท 1 คอ ดานการพฒนาดานการคมนาคมและสาธารณปโภค แนวทางการพฒนาเรองการพฒนาระบบปองกนน าทวม และในยทธศาสตรท 5 ดานการพฒนาดานการบรหารจดการแนวทางการพฒนาการปองกนและบรรเทาสาธารณภย โดยมการจดสรรงบประมาณเพอโครงการดานการพฒนาระบบปองกนน าทวมอยเปนประจ าทกป โดยมแผนการบรหารจดการอทกภยของเทศบาลนครรงสต ทงในชวงกอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย ดงน

Page 8: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 211

กอนเกดภย จากการศกษาพบวาไดมการเนนใหความส าคญกบโครงสรางพนฐาน ไดแก การวางระบบการระบายน าเพอเตรยมการแกไขปญหาอทกภยในพนทเขตเทศบาลนครรงสต การเพมอปกรณทจ าเปนใหเพยงพอตอการด าเนนการปองกนและแกไขปญหาอทกภยเพอแกไขปญหาอทกภยลดความสญเสยในชวตและทรพยสนโดยเฉพาะรกษาพนทเศรษฐกจส าคญ ซงการวางแผนกอนเกดอทกภยประกอบดวย แผนการเตรยมการรบมอกบสถานการณอทกภย แผนเตรยมระบบการปองกนอทกภย และแผนการเตอนภย ดงน 1. การเตรยมการรบมอกบสถานการณอทกภย ขอมลจากการสมภาษณ พบวา เทศบาลมแผนส าหรบการจดตง “ศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม เทศบาลนครรงสต” เพอเปนหนวยงานเฉพาะกจในการจดเตรยมการปองกนอทกภย ทงการเตรยมคน อปกรณและเครองมอเครองใช อนเปนการเตรยมการตางๆ ทจ าเปนใหสามารถเผชญเหตตงแตในยามปกต โดยด าเนนการส ารวจพนทเสยงภยทมกจะเกดขนเปนประจ าหรอพนทเสยงตอการเกดอทกภยและไดมการจดท าบญชเปาหมายการปองกนอทกภยและจดล าดบความส าคญเรวดวน นอกจากนยงไดมแผนการเตรยมจดตงหนวยเคลอนทเรว ซงประกอบดวยพนกงานและลกจางของเทศบาลกวา 80 คน ใหมหนาทในการเฝาระวงสถานการณ ตรวจตราความสงบเรยบรอย รกษาความปลอดภยจากโจรผราย และรบแจงเหตตลอด 24 ชวโมง จากประชาชนในชวงเกดภย ซงประกอบดวย 5 ชดปฏบตการทประจ าการในแตละแหง 2. เตรยมระบบการปองกนอทกภย พบวาไดเนนการตดตงเครองสบน าในจดตางๆ จ านวน 25 จด จ านวน 48 เครอง นอกจากนไดมแผนการท าแนวคนดนกนน า 20 จด การท าบลอกระบายน า การประชาสมพนธแจงเตอน การจดเวรยามเฝาระวง การจดชดรบแจงเหต ชดตรวจวดระดบน า ศนยรบบรจาคสงของ เตรยมเสนทางระบายน า การจดซอจดจาง การขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก และการปฏบตเมอภยรนแรงเกนความสามารถทจะรองรบได 3. แผนการเตอนภย เมอเกดเหตอทกภยขนในเขตเทศบาลนครรงสต ไดมการด าเนนการส ารวจพนทเสยงภย ประเมนสถานการณอยางตอเนอง และประเมนระดบการเตอนภยโดยแบงระดบตามความรนแรงและระดบปรมาณน าทเพมขน ซงสามารถสรปไดเปน 4 ระดบ ดงน

Page 9: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 212

ตารางท 1 ลกษณะและการเตอนเหตอทกภยของเทศบาลนครรงสต จ าแนกตามระดบการเกดภย

ระดบเกดภย ลกษณะภย การเตอนภย

1. เฝาระวง เหตอทกภยทมปรมาณน าเออลนเขาบานเรอนของประชาชนหรอสงผลกระทบกบบานเรอนของประชาชนและการจราจร สญจร แตยงสามารถควบคมหรอด า เ นนการใหกลบ สสภาวะปกตได โดยเปรยบจากปรมาณน าทประตน าจฬาลงกรณ ระดบน าประตในจะอยประมาณท 2.40-2.60 เมตร ระดบน านอกประตอยประมาณ 3.30-3.50 เมตร

เ ท ศ บ า ล น ค ร ร ง ส ต จ ะ ท า ก า รประช าส มพน ธ ต าม ช อ งท า งก า รตด ตอ สอสารโดยแจง เ ตอนภย ใหร ะมด ร ะ ว ง ส ต ว เ ล อ ย ค ล าน มพ ษ อ ป ก ร ณ เ ค ร อ ง ใ ช ไ ฟ ฟ า แ ล ะ ใ หประชาชนขนยายทรพยสนมคาไวทสง

2. ปานกลาง ปรมาณน าทมระดบสงขนและคาดวาจะทวมแนวคนก นน าและจะตองด าเนนการเสรมระดบคนกนน า โดยเป รยบจากปรมาณน า ทประ ตน าจฬาลงกรณ ระดบน าประตในจะอยประมาณท 2.60-2.90 เมตร ระดบน านอกประ ตอยป ระมาณ 3.50-3.80 เมตร หรอถาปรมาณน าทวมเสนขามถนนพหลโยธนในชวงวงนอย

เ ท ศ บ า ล น ค ร ร ง ส ต จ ะ ท า ก า รประช าส มพน ธ ต าม ช อ งท า งก า รตดตอสอสารทางเสยงตามสาย ประธานชมชน สมาชกสภาเทศบาล วทยชมชน ใหเคลอนยายทรพยสนมคาไวท สง เตรยมการอพยพเดก สตร คนชรา ไปอยทปลอดภยทเทศบาลจดไวให และใหเฉพาะผชายเฝาบานของตนเองเทานน

3. วกฤต ปรมาณน า ท สง เ กนคนก นน าและประตน าไมสามารถปองกนน าได โดยเป รยบจากปรมาณน า ทประ ตน าจฬาลงกรณ ระดบน าประตในจะอยประมาณท 3.00 เมตร ระดบน านอกประตอยประมาณ 3.80 เมตร ขนไป

เ ทศบาลนคร ร ง ส ตจะด า เ นนก า รประชาสมพนธและใหสญญาณเสยงฉกเฉนใหประชาชนด าเนนการอพยพไปอยในทปลอดภยททางเทศบาลจดไวให

Page 10: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 213

ระดบเกดภย ลกษณะภย การเตอนภย

4. รนแรง ประตน าจฬาลงกรณเสยหายพงทลายหรอเขอนบรเวณสะพานปนรมทางรถไฟแตกไมสามารถปองกนน าได เกดน าไหลทะลกท าใหบานเรอนและทรพยสนของประชาชนเสยหาย

สงสญญาณเตอนภยไซเรนฉก เ ฉนเ รง ดวน เพ อด า เ นนการ ชวย เหลอประช า ชนแล ะด า เ น นก า รอพยพประชาชนในพน ท เ กดอทกภยและหลกเ ลยงเสนทางน าไหลผาน โดยด าเนนการแจงเตอนประธานชมชน ร วมท ง พ น ท ใ ก ล เ ค ย ง ท ร า บ เพ อเตรยมการอพยพตอไป

ดงนนจะพบวาการเตอนภยกรณเหตอทกภยของเทศบาลนครรงสตนน ไดมการแบงระดบความรนแรงของการเกดภยออกเปน 4 ระดบ คอ ขนเฝาระวง ระดบปานกลาง ระดบวกฤต และระดบรนแรง โดยประเมนสถานการณความรนแรงจากระดบน าทประตระบายน าจฬาลงกรณ ซงหากระดบน าประตในจะอยประมาณท 2.40-2.60 เมตร ถอวาเรมเขาสสถานการณทจะตองมการเฝาระวงอยางตอเนอง โดยมจดสงเกตระดบน าคลองรงสต-ประยรศกด ตามจดตางๆ คอ (1) การเฝาระวงระดบน าประตน าจฬาลงกรณ (ดานเหนอน า) คาระดบทตองเฝาระวงเมอระดบน าทไมระดบอานคาได 2.50 เมตรขนไป บรเวณทจะเกดน าทวมขงจ านวน 5 จด ซงระดบน าประตน าจฬาลงกรณ (ดานทาย ฝงแมน าเจาพระยา) คาระดบทตองเฝาระวงเมอระดบน าทไมระดบ อานคาได 3.14 เมตรขนไป (2) การเฝาระวงระดบน าบรเวณใตสะพานแดงเมอระดบน าทไมระดบอานคาได 1.95 เมตรขนไป บรเวณทจะเกดน าทวมขง รวม 11 จด แผนการเตอนภยเมอเกดสถานการณน าทวมพนทตางๆ ทางเทศบาลนครรงสตจะมการเตรยมการเรยงกระสอบทรายเพอท าแนวเขอนกนน า บรเวณจดตางๆ ทเกดน าทวม และการตดตงเครองสบน าบรเวณจดตางๆ เพอระบายน าตอไป ท งนในการเตอนภยน นเทศบาลจะมการประชาสมพนธผานเสยงตามสาย การตดประกาศ การใหสญญาณเสยงฉกเฉน และสญญาณเตอนภยไซเรนฉกเฉนเรงดวนตามชมชนตางๆ ส าหรบการประสานงานเพอตดตอกบประชาชนในพนทนนจะประชาสมพนธผานผน าชมชนทง 75 ชมชน เปนหลก ดงการใหสมภาษณของผบรหารฝายการเมองของเทศบาลนครรงสต (เทศบาลนครรงสต, 2555) กลาววา

Page 11: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 214

การบรหารจดการกตองใชเครองมอในการบรหารจดการเยอะ เรามจดตดตงเครองสบน า จดตดตงคนกนน า และจดตางๆ เยอะมาก สงส าคญทสดคอการใหขอมลกบประชาชน เนองจากวา เราเปนองคกรปกครองสวนทองถนทใกลชดกบประชาชนมากทสด ดงนนขอมลขาวสารตองรวดเรว เปนเครองมอทจะท าใหประชาชนตดตอและตดสนใจไดเรวขน เรากน าเอาขอมลสารสนเทศมาใช อยางเชนการรายงานระดบน าผานเวปไซด การแจงเตอนผาน SMS เรากจะมการแจง SMS ไปทประธานชมชน และเปดใหชาวบานทอยากรขอมลขาวสารผานทางโทรศพท และจะมการแจงเตอนมวลน าประจ าวน หากมสถานการณกจะมการแจงเตอนถขน พอเราแจงเตอนไปทประธานชมชน ประธานชมชนกจะแจงเตอนตามเสยงตามสายบาง หรอใชเครองมอของเขาทมอยในการประชาสมพนธ อนนกเปนองคประกอบหลกๆ ทเทศบาลใชในการประสานงานกบชมชน…การตดตอสอสาร แตเดมคดวาการใหชมชนเปนตวบอกขาวเอง เพราะคนนอน-ตน ไมเหมอนกน แตพอเกดวกฤตตองใชเสยงไรสายทมศนยรวมอยทเดยวกนและปรบเวลาใหเปนตอนเชา อกเรองหนงคอ สารสนเทศ อนเตอรเนต เวปไซด เทศบาลใชการตดตอสอสารผานเวปไซดเยอะขน เพอใหคนชนกบการตดตอสอสารประเภทน วารสารรงสต หนงสอพมพรงสตโพสต ส าหรบคนทท างานเชาและกลบดก และมการเพมรายการเคเบลทวอกชองทางหนงดวย ดงนนจะพบวาการลดความเสยงนบเปนปจจยทมความส าคญเปนอยางมากในการจดการอทกภย ทงนทองถนจะตองท าการส ารวจพนทเสยงหรอจดทมความลอแหลมตอการเกดอทกภยในชมชน เพอใชส าหรบขอมลในการจดล าดบความส าคญในการด าเนนงานและเตรยมความพรอมในการรบมอไดอยางถกตอง การเตรยมความพรอมส าหรบเครองมอพนฐานทใชในการชวยเหลอประชาชนทประสบภย หรอแมแตการทประชาชนเกดการปรบตวในวถการด ารงชวตทตองปรบตวอยกบน า และการใหความรแกประชาชนเกยวกบการปฏบตตวในเบองตนเมอเกดเหตอทกภย

ระหวางเกดภย สามารถสรปแนวทางการบรหารจดการของเทศบาลนครรงสต ออกเปน การรบมอ การจดหาสถานทรองรบการอพยพ และการจดแบงงานภายในองคกร ดงน 1. การรบมอ กรณเกดอทกภยในระดบวกฤตหรอระดบรนแรง เทศบาลนครรงสตมแผนด าเนนการในดานอปกรณเครองมอเครองใช เจาหนาท ท งนแผนการเผชญเหตขณะเกดภยนน เทศบาลไดน าบทเรยนจากมหาอทกภยป 2554 มาปรบปรงเพอใหสามารถท างานไดสะดวกยงขน (ค าสมภาษณของผบรหารฝายการเมองของเทศบาลนครรงสต, 2555) และด าเนนการดงตอไปน (1) ด าเนนการจดเจาหนาทเฝาระวงสถานการณน าบรเวณประตน าจฬาลงกรณ โดยจดใหมสญญาณไฟไซเรนแจงเตอนในกรณประตน าพงใหประชาชนทมบานเรอนทราบ เพอหนแรงปะทะของน าไดอยางทนทวงท (2) จดใหเจาหนาทอ านวยความสะดวกชวยเหลอประชาชนในการอพยพหนภยจากเหตอทกภย โดยจดชดกชพกภย เพอใหความชวยเหลอผประสบภยทงภาวะปกตและภาวะเจบปวยท

Page 12: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 215

ตดอยในสถานทเสยงภย หรอตามบานเรอนและไมสามารถอพยพออกมาได (3) จดชดพยาบาลพรอมรถพยาบาลและเวชภณฑเพอใหความชวยเหลอผประสบภยตลอด 24 ชวโมง (4) น าเครองมอเครองใชของหนวยงานทประสานความรวมมอในสงกด น ามาชวยเหลอผประสบภยอยางรวดเรว (5) จดชดเฝาระวงและรกษาความปลอดภยในทรพยสนของผประสบภย โดยท าการประสานความรวมมอจากอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) เจาหนาทเทศกจ เพอจดชดเฝาระวงและรกษาความปลอดภยใหกบทรพยสนของประชาชนตลอด 24 ชวโมง 2. การจดสถานทรองรบการอพยพ เทศบาลนครรงสตไดเตรยมจดสถานทรองรบการอพยพจากประชาชนหากเกดภยพบตรายแรงหรอมการประเมนสถานการณแลวคาดวาจะรายแรง จ านวนทงสน 7 แหงดวยกน ในพนทความรบผดชอบ 6 หม (75 ชมชน) โดยอาศยสถานททงหนวยงานราชการและอาคารของเอกชน ซงสามารถรองรบจ านวนผอพยพ 1,980 คน ดงน ตารางท 2 สถานทรองรบการอพยพผประสบอทกภยเขตพนทเทศบาลนครรงสต

ล าดบ สถานทอพยพผประสบภย อาคาร หมท จ านวนทรองรบได

(คน)

1 โรงเรยนสายปญญารงสต อาคาร 3, 4 1 200

2 โรงเรยนชมชนประชาธปตยวทยาคาร

อาคารเอนกประสงค อาคารตวแอล/อาคาร 1, 2 2 520

3 หางฟวเจอรพารค รงสต อาคารจอดรถ 2 300

4 โรงเรยนธญบร อาคารสระน าดานหนา 3 300

5 โรงเรยนทพากร อาคาร 4 ชน 4 360

6 อาคารหอสมด 100 ป อาคารชน 3 5 100

7 โรงเรยนวดแสงสรรค อาคารเรยน 6 200

รวม 1,980

Page 13: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 216

3. การจดแบงงานภายในองคกร ตามแผนโครงสรางการบรหารจดการของศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม เทศบาลนครรงสต ประกอบดวย นายกเทศมนตรในฐานะทเปนผอ านวยการทองถน มโครงสรางการบรหารจดการซงแบงภาระหนาทออกเปน 9 หนวยปฏบตการ ไดแก หนวยประชาสมพนธ หนวยรกษาสงของบรจาค หนวยรกษาเงนรบบรจาค หนวยปฐมพยาบาลและรกษาความสะอาด หนวยตรวจสอบรายชอผประสบภย หนวยปองกนและบรรเทาสาธารณภย หนวยสนบสนนการปฏบตงาน หนวยรบแจงเหต และหนวยเคลอนทเรว ส าหรบแผนการจดแบงงานภายในองคกรนนไดมการแบงหนาทความรบผดชอบแกหนวยงานภายในไวอยางชดเจนในแตละดาน จากการศกษาสามารถสรปไดดงตอไปน ตารางท 3 การจดแบงหนาทความรบผดชอบในชวงสถานการณเกดภยของเทศบาลนครรงสต

หนวยงานภายในของเทศบาล หนาทความรบผดชอบ

ส านกปลดเทศบาล/พนกงานลกจางในสงกดฝายบรหารทวไป/ฝายปองกนและบรรเทาสาธารณภย/สวนอ านวยการและปกครอง

รบผดชอบดานการจดหาวสดอปกรณและเครองอปโภคบรโภค โดยด าเนนการจดหาถงยงชพ อาหาร เค รอง ดม และน าสะอาดส าห รบการอาบน า เครองนอน และอนๆ ทจ าเปนกบการพกพงในศนยอพยพทเทศบาลนครรงสตก าหนดไว

ส านกการชาง/พนกงานลกจางในสงกดฝายสาธารณปโภค/สวนสาธารณปโภคฯ

รบผดชอบดานสถานท โดยด าเนนการจดเตรยมสถานทพกผอน ทอาบน า และอ านวยความสะดวก ในการใชไฟฟาใหแกผ ระสบอทกภยทอพยพในสถานททเทศบาลนครรงสตก าหนดไว

กองสาธารณสขและสงแวดลอม/พนกงานลกจางในสงกดกองสาธารณสขและสงแวดลอม

รบผดชอบดานการรกษาความสะอาด โดยด าเนนการรกษาความสะอาดของสถานทอพยพ สถานทอาบน า การก าจดยง ใหแกผประสบภยทอพยพมาในสถานททเทศบาลนครรงสตก าหนดไว

Page 14: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 217

หนวยงานภายในของเทศบาล หนาทความรบผดชอบ

ฝายรกษาความสงบ/พนกงานลกจางในสงกดฝายรกษาความสงบ สวนอ านวยการและปกครอง และอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.)

รบผดชอบดานการรกษาความสงบเรยบรอย โดยด าเนนการเฝาระวงดแลรกษาทรพยสนของผประสบอทกภยทอพยพมาในสถานททเทศบาลนครรงสตก าหนดไว

กองการศกษา/พนกงานลกจางในสงกดฝายรกษาความสงบ สวนอ านวยการและปกครอง

รบผดชอบดานการสนบสนนการด าเนนงาน โดยด าเนนการสนบสนนบคลากรและวสดอปกรณตางๆ ทเกยวของกบการอพยพและชวยเหลอผ ประสบอทกภยประจ าศนยอพยพ รวมท งการชวยเหลอผประสบภยทก าหนดไว

หลงเกดภย ผลการศกษาพบวา เทศบาลใหความส าคญกบการวางระบบปองกนและการจดท าโครงสรางพนฐานในการปองกนน าทวมเปนส าคญ โดยเฉพาะอยางยงการวางทอระบายน า การกอสรางบอสบน า และการเพมประสทธภาพในการระบายน าในพนท นอกจากนยงไดรบความรวมมอกบกรมชลประทานทไดมการด าเนนการปองกนอทกภยในเขตเทศบาลนครรงสตทงในดานการซอมแซมตดตงแทนเครองสบน าและระบบไฟฟาบรเวณประตน าจฬาลงกรณ การซอมแซมเครองคราดขยะอตโนมตสถานสบน าจฬาลงกรณ การซอมแซมบานประตน าทสถานสบน าจฬาลงกรณ จ านวน 12 บาน และการกอสรางก าแพงกนน าแบบตนเปดตงแตคลองหนงถงคลองเจด อยางไรกตามเนองจากสาเหตส าคญของปญหาอทกภยในพนทเทศบาลนครรงสตในฐานะทอยในบรเวณพนทรบน า ท าใหในทกๆ ปของชวงฤดน าหลากนนจะตองไดรบผลกระทบจากการไหลทะลกของน าเหนอทมปรมาณสะสมเปนจ านวนมาก และอยนอกเหนอการควบคมขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการเฉพาะพนท ดงนนเทศบาลจงไดมการเฝาระวงตดตามสภาพภมอากาศ การประเมนสถานการณน าจากพนทตนน าหรอกลางน า และขอมลระดบน าขององคกรเองควบคกบการวางโครงสรางระบบปองกน โดยเฉพาะอยางยงระดบน าทประตระบายน าจฬาลงกรณถอวาเปนสญญาณเตอนภยวาพนทมความเสยงเหตอทกภยทมปรมาณน าเออลนเขาบานเรอนของประชาชนหรอสงผลกระทบกบบานเรอนของประชาชนและการจราจรมากนอยเพยงใด เพราะประตระบายน าจฬาลงกรณถอเปนจดทส าคญใชในการระบายน าออกของฝงแมน าเจาพระยาโดยใชคลองรงสตประยรศกดส าหรบการรบน าและปองกนน าไมใหไหลเขาในฝงของกรงเทพมหานครไปสบระบายออกทสถานสบน าจฬาลงกรณ หลงป 2554 เปนตนมาพนทระบายน า

Page 15: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 218

จฬาลงกรณมความพรอมทจะรองรบน าเนองจากมการตดตงเครองสบขนาด 3 ลกบาศกเมตร/วนาท จ านวน 12 เครอง ขนาด 6 ลกบาศกเมตร/วนาท จ านวน 12 เครอง รวมทงหมดสามารถสบน า 108 ลกบาศกเมตร/วนาท หรอประมาณ 9 ลาน ลกบาศกเมตร/วน และหากมระดบน าในประตอยทประมาณ 2.40 เมตรขนไป หรอหากระดบน านอกประตอยประมาณ 3.30 เมตรขนไป ทางเทศบาลกจะตองปฏบตตามมาตรการตางๆ ตามแผนการจดการอทกภยทไดวางไว

อภปรายผลการวจย การลดความเสยงนบเปนปจจยทมความส าคญเปนอยางมากในการจดการอทกภย ทงนจากการศกษาพบวาเทศบาลไดใหความส าคญกบการส ารวจพนทเสยงภยทมกจะเกดขนเปนประจ าหรอพนทเสยงตอการเกดอทกภย เตรยมระบบการปองกนอทกภย และแผนการเตอนภยระดบเฝาระวง ระดบปานกลาง ระดบวกฤต และระดบรนแรง นอกจากนยงไดบรรจประเดนดานแนวทางการพฒนาระบบปองกนน าทวมไวในแผนพฒนาของเทศบาลเปนประจ าทกปเพอปองกนและลดความเสยงของอทกภย ดงท UNISDR (2010) ซงไดอธบายวาองคกรปกครองสวนทองถนคอหนวยงานส าคญทตองวางแผนการลดความเสยงจากภยพบต ทงในดานการจดสรางแผนทเสยงภยและการจดสรางแผนทแสดงระดบความรนแรงของภย การสรางระบบพยากรณและเตอนภย ตลอดจนการใหการศกษาดานการจดการปญหา อทกภยแกชมชนเพอลดความเสยงจากอทกภยใหไดมากทสด แผนด าเนนการระหวางเกดภย ภายใตศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม ใหความส าคญกบการจดเตรยมสถานทรองรบการอพยพ การจดแบงงานภายในองคกรนนไดมการแบงหนาทความรบผดชอบภายในหนวยงานอยางชดเจน ซงการด าเนนในระหวางเกดภยนนองคกรปกครองสวนทองถนตองเปนหนวยงานหลกในการด าเนนงานในพนท ซงสอดคลองกบธวชชย ตงสญชล และคณะ (2546); ไททศน มาลา และคณะ (2556); อ านวย บญรตนไมตร (2559) ทอธบายวา ในการจดการสาธารณภยตางๆในพนทนน องคกรปกครองสวนทองถนถอวามบทบาททส าคญเปนอยางมากในการบรหารจดการและดแลความเปนอยของประชาชน เนองจากมบทบาทเปนหนวยงานหลกในการจดท าบรการสาธารณะแกประชาชนโดยชอบธรรมตามกฎหมายและยงมบทบาทส าคญในการดแลความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชนในฐานะทเปนหนวยงานทมความใกลชดกบประชาชนมากทสด ส าหรบหลงเกดภย เทศบาลนครรงสตใหความส าคญเกยวกบการจดท าโครงสรางพนฐานในการปองกนน าทวม ไดแก การวางทอระบายน า การกอสรางบอสบน า และการเพมประสทธภาพในการระบายน า ซงเปนแนวทางจดการปญหาอทกภยโดยมาตรการใชสงกอสรางดงท ธวชชย ตงสญชล และคณะ (2546) ไดเสนอใหใชมาตรการใชสงกอสรางส าหรบการวางแผน

Page 16: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 219

จดการอทกภย โดยการปรบปรงและขดลอกล าน า การสรางแหลงกกเกบน า การปรบปรงประตระบายน าเพอผนน าออมตวเมอง การขดลอกคลองระบายน า และการสรางระดบปองกนพนทชมชน

อยางไรกตามบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการภยพบตตางๆ นนนบวาเปนความทาทายตอการบรหารงานของทองถนในปจจบนเปนอยางยง ซงบทบาทของทองถนนนมใชเพยงการออกแบบโครงสรางพนฐานเพอรองรบกบปญหาเทานน แตจะตองมการวางแผนอยางเปนระบบดวยมความเปนมออาชพในระยะยาว ดงท UNISDR (2010) อธบายวาองคกรปกครองสวนทองถนจะตองมความเปนมออาชพในเชงสถาบนส าหรบการด าเนนการลดความเสยงจากภยพบตและการจดการภยพบตตางๆ ในพนทในระยะยาว ซงจะตองมความเชยวชาญในการลดความเสยงจากภยพบตทงในดานของการมขอมลททนสถานการณ หรอแมแตการวางแผนการพฒนาในดานของการควบคมการใชประโยชนจากทดน นอกจากนยงตองใหความส าคญกบการเปดพนทใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการคดและการตดสนใจเกยวกบการจดการปญหาอทกภยในพน ตลอดจนการรบฟงปญหา ขอเสนอแนะจากภาคสวนตางๆ เพราะการมสวนรวมของประชาชนจะท าใหแผนพฒนาของทองถนสามารถแกไขปญหาไดสอดคลองกบความของประชาชน (เยาวรกษณ คชานนท และอลงกรณ อรรคแสง, 2559) ดงแนวทางทเสร ศภราทตย (2555) ไดเสนอวา การจดองคกรในการบรหารภยพบตโดยเฉพาะอทกภย ควรพจารณาถงปจจยทส าคญ คอ (1) จะตองสรางความรวมมอจากภาคประชาชนและหนวยงานตางๆ ทเกยวของ (2) การเชอมโยงระหวางหนวยนโยบายและหนวยปฏบตงานปฏบตทตองตดสนใจ (3) ความเชอมโยงระหวางรฐบาลกบองคกรปกครองสวนทองถน ซงจะตองสามารถเชอมโยงจากระดบชาต ระดบภมภาค ระดบจงหวดไปจนถงระดบชมชน (4) การประสานงานกบหนวยบรรเทาสาธารณภยเพอรบประกนไดวาสามารถใชมาตรการการลดระดบความเสยงไดทนทจากสถานการณ (5) จดศนยกลางการสงการและการประสานงานซงจะเปนหนวยงานหลกทมอ านาจและทรพยากรในการด าเนนการ และ (6) ความจรงใจจากภาคการเมอง

สรปผลการวจย กอนเกดภย เทศบาลนครรงสตไดเตรยมการรบมอกบสถานการณเรมจากการเตรยมจดตง “ศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม เทศบาลนครรงสต” เพอเปนหนวยงานเฉพาะกจในการจดเตรยมการปองกนอทกภย ทงการเตรยมคน อปกรณและเครองมอเครองใชทจ าเปนใหสามารถเผชญเหตได โดยด าเนนการส ารวจพนทเสยงภยทมกจะเกดขนเปนประจ าหรอพนทเสยงตอการเกดอทกภยและไดมการจดท าบญชเปาหมายการปองกนอทกภยและจดล าดบความส าคญเรวดวน การเตอนภยกรณเหตอทกภยของเทศบาลนครรงสตนนไดมการแบงระดบความรนแรงของการเกดภยออกเปน 4 ระดบ คอ (1) ขนเฝาระวง (2)

Page 17: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 220

ระดบปานกลาง (3) ระดบวกฤต และ (4) ระดบรนแรง โดยประเมนสถานการณความรนแรงจากระดบน าทประตระบายน าจฬาลงกรณ ซงหากระดบน าประตในจะอยประมาณท 2.40-2.60 เมตร ถอวาเรมเขาสสถานการณทจะตองมการเฝาระวงอยางตอเนอง โดยมจดสงเกตระดบน าคลองรงสต-ประยรศกด ทงนเพอเปนขอมลทเปนประโยชนตอการเตรยมการเรยงกระสอบทรายเพอท าแนวเขอนกนน า บรเวณจดตางๆ ทเกดน าทวม และการตดตงเครองสบน าบรเวณจดตางๆ เพอระบายน า โดยในการเตอนภยนนเทศบาลจะมการประชาสมพนธผานเสยงตามสาย การตดประกาศ การใหสญญาณเสยงฉกเฉน และสญญาณเตอนภยไซเรนฉกเฉนเรงดวนตามชมชนตางๆส าหรบการประสานงานเพอตดตอกบประชาชนในพนท และประชาสมพนธผานผน าชมชนทง 75 ชมชน ระหวางเกดภย มแนวทางปฏบตในการจดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจการปองกนและแกไขปญหาอทกภยวาตภยและดนโคลนถลม เทศบาลนครรงสต โดยแบงฝายความรบผดชอบอยางชดเจนในกรณทเกดอทกภยนนไดด าเนนการจดเจาหนาทเฝาระวงสถานการณน าบรเวณประตน าจฬาลงกรณ โดยจดใหมสญญาณไฟไซเรนแจงเตอนในกรณประตน าพงใหประชาชนทมบานเรอนทราบ เพอหนแรงประทะของน าไดอยางทนทวงท การจดใหเจาหนาทอ านวยความสะดวกชวยเหลอประชาชนในการอพยพหนภยจากเหตอทกภย โดยจดชดกชพกภย เพอใหความชวยเหลอผประสบภยทงภาวะปกตและภาวะเจบปวยทตดอยในสถานทเสยงภย หรอตามบานเรอนและไมสามารถอพยพออกมาได การจดชดพยาบาลพรอมรถพยาบาลและเวชภณฑเพอใหความชวยเหลอผประสบภยตลอด 24 ชวโมง และการจดชดเฝาระวงและรกษาความปลอดภยในทรพยสนของผประสบภย โดยท าการประสานความรวมมอจากอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) เจาหนาทเทศกจ เพอจดชดเฝาระวงและรกษาความปลอดภยใหกบทรพยสนของประชาชนตลอด 24 ชวโมง หลงเกดภย เนองจากพนทเปนชมชนแออดมสงปลกสรางและประชากรอาศยอยหนาแนน ทางเทศบาลไดใหความส าคญเกยวกบการจดท าโครงสรางพนฐานในการปองกนน าทวม โดยเฉพาะอยางยงการวางทอระบายน า การกอสรางบอสบน า และการเพมประสทธภาพในการระบายน าในพนท นอกจากนยงไดรบความรวมมอกบกรมชลประทานทไดมการด าเนนการปองกนอทกภยในเขตเทศบาลนครรงสตทงในดานการซอมแซมตดตงแทนเครองสบน าและระบบไฟฟาบรเวณประตน าจฬาลงกรณ การซอมแซมเครองคราดขยะอตโนมตสถานสบน าจฬาลงกรณ การซอมแซมบานประตน าทสถานสบน าจฬาลงกรณ จ านวน 12 บาน และการกอสรางก าแพงกนน าแบบตนเปดตงแตคลองหนงถงคลองเจด นอกจากนเทศบาลจงไดมการเฝาระวงตดตามสภาพภมอากาศ การประเมนสถานการณน าจากพนทตนน าหรอกลางน า และขอมลระดบน าขององคกรเองควบคกบการวางโครงสรางระบบปองกน โดยเฉพาะอยางยงระดบน าทประตระบายน าจฬาลงกรณหากมระดบน าในประตอยทประมาณ 2.40 เมตรขนไป หรอหากระดบน านอกประตอย

Page 18: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 221

ประมาณ 3.30 เมตรขนไป ทางเทศบาลกจะตองปฏบตตามมาตรการตางๆ ตามแผนการจดการอทกภยทไดวางไว ขอเสนอแนะ 1. นโยบายของรฐบาลและหนวยงานราชการตางๆ ควรกระจายอ านาจในการตดสนใจและการบรหารจดการในดานสาธารณภยตางๆ สองคกรปกครองสวนทองถนในพนททงในดานการเรงการถายโอนอ านาจหนาท วสดอปกรณทมความจ าเปน งบประมาณ การจดผงเมอง อ านาจในการบรหารจดการแหลงน า ประตระบายน า และสงเสรมหรอสนบสนนใหบคคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนมความเปนมออาชพในการจดการสาธารณภย เพอประสทธภาพในการบรหารจดการและลดความซ าซอนในการปฏบตงานกบหนวยงานราชการสวนกลางและสวนภมภาค 2. การลดความเสยงนบเปนปจจยทมความส าคญเปนอยางมากในการจดการอทกภย โดยทองถนจะตองท าการส ารวจพนทเสยงหรอจดทมความลอแหลมตอการเกดอทกภยในชมชน เพอใชส าหรบขอมลในการจดล าดบความส าคญในการด าเนนงานและเตรยมความพรอมในการรบมอไดอยางถกตอง การเตรยมความพรอมส าหรบเครองมอพนฐานทใชในการชวยเหลอประชาชนทประสบอทกภย การทประชาชนเกดการปรบตวในวถการด ารงชวตทตองปรบตวอยกบน า ตลอดจนการใหความรแกประชาชนเกยวกบความรและการปฏบตตวในเบองตนเมอเกดเหตอทกภย 3. การมสวนรวมของประชาชน องคกรปกครองสวนทองถนควรใชโอกาสจากการท าประชาคมอยางแทจรงในการเปดพนทใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการคดและการตดสนใจเกยวกบการจดการปญหาอทกภยในพนท ตลอดจนการรบฟงปญหา ขอเสนอแนะ ตงแตการท าประชาคมจนถงการจดท างบประมาณแบบมสวนรวม การบรรจแผนแมบทชมชนบรณาการรวมกบแผนพฒนาของทองถน การจดท าแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภย การจดการโดยใชชมชนเปนฐานควบคกบมาตระการใชสงปลกสราง โดยตองอาศยเครอขายความรวมมอทงในและนอกพนท เพราะการสรางความรวมมอกบประชาชนหรอภาคประชาชนในพนทซงถอวาเปนองคประกอบทมความส าคญมากทสดทจะเปนแรงผลกดนส าคญในการจดการปญหาอทกภยในพนทไดอยางย งยน 4. การบรหารแบบมออาชพ การบรหารแบบมออาชพถอเปนสงทมความส าคญเปนอยางมากในการบรหารจดการภยพบตโดยเฉพาะการจดการอทกภยทงในเชงบคคลและในเชงสถาบน โดยผบรหารหรอนายกองคกรปกครองสวนทองถนถอเปนผทมความส าคญเปนอยางยงทจะตองแสดงบทบาทภาวะความเปนผน าในการน าองคกรและสรางความรวมมอจากภาคประชาชนในการจดการปญหาอทกภย การสรางความยดหยนในการบรหารจดการ เพอใหสามารถน าพาองคกรใหรอดพนจากอทกภยหรอลดความเสยหายในชวตและทรพยสนของประชาชนใหเกดขนนอยทสด

Page 19: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 222

5. การฝกซอมตามแผนเพอเตรยมการรบมอกบปญหาอทกภยเปนสงทมความส าคญเปนอยางมากส าหรบการน าแผนการบรหารจดการอทกภยของเทศบาลนครรงสตใหเหนผลในทางปฏบตจรง ซงองคกรปกครองสวนทองถนอาจรวมฝกซอมกบหนวยงานอนในจงหวด หรอด าเนนการฝกซอมแผนในพนทของทองถนเอง โดยมการจ าลองสถานการณเหตการณน าทวมและแนวทางด าเนนการตางๆ ในยามเกดวกฤตตามแผนการทไดจดท าไวแลว ซงกลมมกลมเปาหมายส าคญประกอบดวยชมชนทมความเสยงดานอทกภยสง

บรรณานกรม

โกวทย พวงงาม. (2557). การประเมนองคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการทด. วารสารวทยาลยการเมองการปกครอง, 4 (2), 33-60.

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. (2552). แผนการปองกนและบรรเทา สาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553-2557. กรงเทพฯ: กรมปองกนบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย.

ทวดา กมลเวชช. (2554). คมอการจดการภยพบตทองถน. กรงเทพฯ: วทยาลยพฒนาการปกครอง ทองถน สถาบนพระปกเกลา. เทศบาลนครรงสต. (2556). แผนพฒนาสามป (พ.ศ. 2556-2558). ปทมธาน: เทศบาลนครรงสต. เทศบาลนครรงสต (ผผลต). (2555). (24 ตลาคม). การบรหารจดการและเตรยมพรอมรบมอ

อทกภย เทศบาลนครรงสต. ปทมธาน: เทศบาลนครรงสต. ไททศน มาลา, สนทรชย ชอบยศ และพศาล พรหมพทกษกล. (2556). แนวทางในการจดการ

อทกภย: กรณศกษาเทศบาลนครนนทบร. รายงานการวจย เสนอตอ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

ธวชชย ตงสญชล และคณะ. (2546). การพฒนาแผนหลกการจดการภยธรรมชาตทเกยวของกบน า: น าทวม น าแลง และแผนดนถลม. รายงานวจย เสนอตอ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

เยาวรกษณ คชานนท และอลงกรณ อรรคแสง. (2559). การมสวนรวมของประชาชนในการจดแผนพฒนาทองถน: กรณศกษาเทศบาลต าบลค าพอง อ าเภอโพธชย จงหวดรอยเอด. วารสารวทยาลยการเมองการปกครอง, 6 (1), น 102-123.

Page 20: บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการปัญหาอุทกภัย ...copag.msu.ac.th/journal/filesjournal/8-1/20042018110936.pdf ·

วารสารการเมองการปกครอง

ปท 8 ฉบบท 1 ประจ าเดอนมกราคม – เมษายน 2561 223

เสร ศภราทตย. (2555). สรปการสมมนา “องคกรปกครองสวนทองถนกบการจดการภยพบตเชง รกและตงรบ”. จดโดยวทยาลยพฒนาการปกครองทองถน สถาบนพระปกเกลา ระหวาง วนท 13-14 มนาคม 2555 ณ หองสโขทยธรรมราชา สถาบนพระปกเกลา อ านวย บญรตนไมตร. (2559). แนวคดการจดท าบรการสาธารณะของรฐและองคกรปกครอง

ทองถน, วารสารวทยาลยการเมองการปกครอง. 6 (1), น.25-37. United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR). (2010). Local

Governments and Disaster Risk Reduction Good Practices and Lessons Learned A contribution to the “Making Cities Resilient” Campaign. Geneva, Switzerland: United Nations.

The United Nations World Water Assessment Programme. (2009). Integrated Water Resources Management in Action. Paris: The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.