ประสทธผลของการบรหารรางกายแบบมณเวช เพอลดอาการปวดเมอย

กลามเนอจากการท างานในกลมพนกงานออฟฟศ Effectiveness of Maneevej Exercise for Reducing Work

Related Musculoskeletal Syndrome in Office Workers

WITTAWAT SITHIWATCHARAPONG

นพ. วทวส สทธวชรพงศ1, ศ.ดร.นพ. วจตร บณยะโหตระ

2

1นสตระดบปรญญาโท,

2อาจารย

นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาเวชศาสตรชะลอวยและฟนฟสขภาพ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

บทคดยอ

วตถประสงคของการวจยเพอศกษาผลของการน าการบรหารรางกายแบบมณเวชไปใชเพอลดอาการ

ปวดเมอยกลามเนอจากการท างาน การบรหารรางกายแบบมณเวชคดคนโดยอาจารยประสทธ มณจระประการ

โดยน าหลกการปรบสมดลใหโครงสรางแกนหลกของรางกายกลบสต าแหนงปกตดวยการบรหารยดกลามเนอท

บคคลทวไปสามารถฝกปฏบตไดดวยตนเอง ท าการศกษาวจยโดยการสาธตทาบร หารรางกายแบบมณเวชและ

แจกคมอการบรหาร แกพนกงานออฟฟ ศทเขารวมวจยคอ กลมพนกงานนวดหนา นวดตวในคลนกผวพรรณ

สองแหง กลมตวอยางรวม 25 คน แนะน าใหบรหารดวยตวเองทกวนครงละ 15นาท วนละ 2 ครงเชาและเยน

โดยมการเกบขอมลอาการปวดเมอยกลามเน อจากการท างานดวยแบบสอบถาม Wong-Baker faces pain

rating scale รวมกบ Modified Nordic questionnaire กอนและหลงบรหารรางกายแบบมณเวชดวยตนเอง

แลว 4 สปดาห วเคร าะหขอมลเปร ยบเทยบคาเฉลยระดบอาการปวดเมอยบรเวณตางๆ กอนและหลงการ

บรหารดวย pair t-test

ผลการวจยบรเวณทมอาการปวดเมอยกลามเนอมากทสดกอนการบรหารรางกายคอ คอ ไหล หลง

สวนบน หลงสวนลางและขอมอ /มอ (รอยละ 80,80,80,80และ68 ตามล าดบ ) ต าแหนงของรางกายทม

อาการปวดเมอยจนตองหยดงานในชวง12เดอนทผานมา มากทสดคอ หลงสวนบน คอและไหลตามล าดบ

หลงบรหารรางกายแบบมณเวชเปนเวลาสสปดาห ต าแหนงทระดบอาการปวดเมอยลดลงอยางม

นยส าคญทางสถต ( p<0.05) คอ ไหล (mean±SD กอน 3.52±2.96, หลง 2.00±2.16) ขอมอ/มอ (mean±SD

กอน 2.08±2.04, หลง 0.80±1.53) หลงสวนบน (mean±SD กอน 4.00±2.94, หลง 1.20±1.73) หลงสวนลาง

(mean±SD กอน 3.76±3.13, หลง 1.76±2.03) และสะโพก (mean±SD กอน 1.68±2.56, หลง 0.56±1.36)

ค าส าคญ : การบรหารรางกายแบบมณเวช/กลมอาการปวดเมอยกลามเนอจากการท างาน/พนกงานออฟฟศ

ABSTRACT

This clinical trial study aimed to reduce work related musculoskeletal syndrome by Maneevej

exercise, which is created by master Prasit Maneejiraprakarn. The principle of Maneevej is self

stretching exercise to restore the muscle and skeletal back to balance. The samples were 25 facial and

body therapist from two cosmetic clinics. Maneevej exercise was demonstrated to the samples, then

they were assigned to perform self exercise for 15 minutes twice a day for 4 weeks. Data collection

was done with Wong-Baker faces pain rating scale and modified Nordic questionnaire before and

after the exercise. The data was analyzed by descriptive statistics and pair t-test.

The major findings are as follows: The most painful body area before the exercise are neck,

shoulder, upper back, lower back and wrist/hand ( 80%, 80%, 80%, 80% and 68% respectively ). The

most painful body area that cause absent from work during the last 12 months are upper back, neck

and shoulder respectively. After exercising Maneevej for 4 weeks, the body areas which the pain

level reduced significantly (p<0.05) are shoulder (mean±SD before 3.52±2.96, after 2.00±2.16) ,

wrist/hand (mean±SD before 2.08±2.04, after 0.80±1.53), upper back (mean±SD before 4.00±2.94,

after 1.20±1.73), lower back (mean±SD before 3.76±3.13, after 1.76±2.03)and hip (mean±SD before

1.68±2.56, after 0.56±1.36).

Key words : Maneevej exercise/Work related musculoskeletal syndrome/Office worker

บทน า

อาการปวดเมอยกลามเนอจากการท างานนบเปนปญหาส าคญ ทสงผลตงแตระดบบคคล องคกรและ

เศรษฐกจของประเทศ มการตงคณะกรรมการศกษาวจยเกบรวบรวมขอมลสถต ผลกระทบทเกดขนและแนวทาง

ปฏบตในการแกปญหาไมวาจะเปนEuropean Agency for Safety and Health at Work รวบรวมขอมลการวจยและแกปญหาเปนรายงานWork-related musculoskeletal disorders: Back to work report lumbar supports ฉบบลาสดป ค.ศ.2007 วธบ าบดอาการปวดเมอยกลามเนอเชน ในการปวดหลงเรมตงแตการปรบเปลยนลกษณะการท างาน การ

ใช lumbar support การออกก าลงกายทวไป การออกก าลงกายเฉพาะสวนกลามเนอหลงหรอพฤตกรรมบ าบดเปนตน (สถาบนความปลอดภยในการท างาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน ,2551)

ซงหลายๆวธดงกลาวมหลกฐานสนบสนนวาไดผลดในการลดการปวดหลงและมหลกฐานชดเจนร ะบวาความ

รวมมอของตวผปวยเองเปนปจจยส าคญทจะท าใหหายจากอาการปวดและกลบมาท างานไดในเวลาอนรวดเรว

และการใชหลากหลายวธรวมกนในการบ าบดฟนฟไดผลดกวาการใชวธเดยว(จรชยา นาคฤทธ,2555)

การบรหารรางกายดวยตวเองจงเปนทางเลอกทดในการน ามาใชไดตลอดเวลาสามารถชวยลดอาการตง

เครยดจากการท างาน ปรบเปลย นอรยาบถ กระตนการไหลเวยนโลหต บรรเทาอาการเจบปวดหรอชวยรกษา

โครงสรางรางกายใหกลบสสมดล(มานพ ประภาษานนท,2549)

มณเวชเปนหนงในวชาการปรบสมดลโครงสรางรางกายคดคนขนโดยอาจารยประสทธ มณจระประการ

เนนการปรบโครงสรางรางกายใหอยในสมดลเพอใชในการบ าบดรกษาตงแตอาการเจบปวดกลามเนอจนถงโรค

ตางๆทมสาเหตมาจากความผดปกตของโครงสรางรางกาย (ประสทธ มณจระประการ ,2547) มการน ามาใช

โดยกลมแพทยชมรมประสทธมณเวช เพอรกษ าผปวยเดก cerebral palsy ทมการหดเกรงของกลามเนอใน

โรงพยาบาลพระนครศรอยธยาและมการเปดรกษาปรบสมดลโครงสรางรางกายใหกบผทมปญหาทชมรมประ

สทธมณเวช (นภดล นงสานนท,2554)

วตถประสงค

ศกษาประสทธผลของการน าการบรหารรางกายแบบมณเวชไปใช เพอลดอาการปวดเมอยกลามเนอจาก

การท างาน

วธการศกษาและขนตอนการวจย

ท าการศกษาวจยโดยการสาธตทาการบรหารรางกายแบบมณเวช และแจกคมอการบรหารแกพนกงาน

ออฟฟศทเขารวมวจยคอ กลมพนกงานนวดหนา นวดตวในคลนกผวพรรณสองแหงคอ กานตชนกคลนกเวช

กรรม สาขาเพชรบร อ.เมอง จ.เพชรบร และ ปารมตาคลนกเวชกรรม อ .เมอง จ.จนทบร จ านวน25คน โดยม

การเกบขอมลอาการปวดเมอยกลามเนอจากการท างานดวยแบบสอบถาม Wong-Baker faces pain rating

scale รวมกบ Modified Nordic questionnaire กอนฝกบรหารรางกายแบบมณเวชและหลงบรหารรางกายแบบมณเวชดวยตนเองแลว 4สปดาหโดยท าการบรหารดวยตนเองวนละ 2ครงชวงเชาหลงตนนอนและชวงค า

หลงเลกงาน แตละครงใชเวลา10-15นาท

สถตทใชในการวเคราะหขอมล

วเคราะหเปรยบเทยบคาเฉลยของอาการปวดบรเวณตางๆกอนและหลงการบรหารดวย pair t-test

ก าหนดความเชอมน 95%

ผลการวจย

ผลการวจยพบวากลมตวอยางเปนเพศหญงทงหมด สวนใหญมอายระหวาง 20-29 ป ไมมโรค

ประจ าตว บรเวณทมอาการปวดเมอกลามเนอมากทสดกอนการบรหารรางกายคอ คอ ไหล หลงสวนบน หลง

สวนลาง และขอมอ/มอ (รอยละ 80,80,80,80และ68 ตามล าดบ) (กราฟ1) ต าแหนงของรางกายทมอาการ

ปวดเมอยจนตองหยดงานในชวง12เดอนทผานมามากทสดคอ หลงสวนบน คอ และไหลตามล าดบ(กราฟ2) หลงบรหารรางกายแบบมณเวชเปนเวลาสสปดาห ต าแหนงทระดบอาการปวดเมอยลดลงอยา งม

นยส าคญทางสถต ( p<0.05) คอ ไหล (mean±SD กอน 3.52±2.96, หลง 2.00±2.16) ขอมอ/มอ (mean±SD

กอน 2.08±2.04, หลง 0.80±1.53) หลงสวนบน (mean±SD กอน 4.00±2.94, หลง 1.20±1.73) หลงสวนลาง

(mean±SD กอน 3.76±3.13, หลง 1.76±2.03) และสะโพก (mean±SD กอน 1.68±2.56, หลง 0.56±1.36)

(กราฟ3 )

กราฟท1 รอยละของอาการปวดกลามเนอกอน

และหลงการปฏบตกายบรหารแบบมณเวช

กราฟท2 รอยละของต าแหนงทมอาการปวด

จนตองหยดงาน

กราฟท3 คาเฉลยของ Wong-Baker

faces pain rating scale กอนและหลง

การปฏบตกายบรหารแบบมณเวช

อภปรายผลการวจย

ผลการวจยนพบความชกของอาการปวดหลงสวนลางในชวง 12เดอนทผานมารอยละ 80 มากเปน

อนดบสองของอาการปวดเมอยกลามเนอจากการท างานทงหมดมากกวาการศกษาความชกของอาการปวดหลง

สวนลางของบคลากรในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา (ธชวรรณ เศรษฐะทตตและสมาล ซอธนาพรกล ,2551) ท

พบเพยงรอยละ 47 อาการปวดหลงสวนลางเปนกลมอาการทพบไดบอยและเปนปญหาทางสขภาพทส าคญใน

บคลากรวยท างาน หลงการบรหารรางกายแบบมณเวชสสปดาหพบวาอาการปวดหลง สวนลางลดลงอยางม

นยส าคญทางสถตเหลอรอยละ48

ความชกของการปวดไหลรอยละ 80 มากกวาผลส ารวจของการศกษาเรองการบรหารแบบมณเวชใน

ผปวยโรคปวดไหล (สภาฤด แพรหลาย ,อรณรตน เครอเนตรและกลยาน บญสวรรณ ,ม.ป.ป) ทพบรอยละ30

หลงการบรหารแบบมณเวชสสป ดาหอาการปวดไหลของกลมตวอยางลดลงเหลอรอยละ 48 สอดคลองกบผล

การศกษาเดยวกนนเนองจากทาบรหารรางกายแบบมณเวชมการประยกตมาจากทาใชแขนในการปฏบตกจวตร

ประจ าวนเชน ทาสระผม ทาสวมใสเสอผา ทาเออมหยบของดานหลง เมอน าทาบรหารรางกายแบบมณ เวชมา

บรหารขอไหลท าใหขอไหลมความยดหยนสงมากขน สงผลใหการท ากจกรรมตางๆของขอไหลดขนตามล าดบ

เมอเปรยบเทยบกบการศกษาเรองผลของโปรแกรมการจดการกบอาการดวยการปรบสมดลโครงสราง

รางกายตออาการปวดหลงสวนลางของผทปวดหลงสวนลางเรอรง ในโรงพยาบาลสราษฎรธาน (พยงศร อทย

รตน,2552) สอดคลองกบผลการวจยนทพบวาอาการปวดหลงสวนลางลดลงอยางมนยส าคญทางสถตเชนกน

การใหความรพฒนาทกษะและการน าทามณเวชไปใชในชวตประจ าวน ท าใหผปวดหลงสามารถแกไขอาการ

ปวดเบองตนดวยตวเองและเหนความส าคญของการบรหารรางกายอยางตอเนอง

เปรยบเทยบกบ ผลการศกษาเรอง Physical exercise and health education for neck and

shoulder complaints among sedentary workers (Tsauo et al., 2004) พบความชกของอาการปวดคอ

และไหลรอยละ40 แตการวจยนพบความชกขอ งอาการปวดคอและไหลมากกวา (ปวดคอรอยละ80 และปวด

ไหลรอยละ 80) การบรหารมากขนจะชวยลดอาการปวดเมอยไดดขนและการบรหารรางกายแบบกลมใน

ระหวางการท างานเปนทางเลอกทด เพราะเปนวธทงายไมตองใชอปกรณพเศษ ใชเวลาไมมาก ระยะเวลาท

เหมาะสมคอ 15-20 นาท วนละสองครงชวงพก

สรปผลการวจย

ผลการวจยพบวากลมตวอยางเปนเพศหญงทงหมด สวนใหญมอายระหวาง 20-29 ป ไมมโรค

ประจ าตว บรเวณทมอาการปวดเมอยกลามเนอมากทสดกอนการบรหารรางกายคอ คอ ไหล หลงสวนบน หลง

สวนลางและขอมอ/มอ ตามล าดบ

ต าแหนงของรางกายทมอาการปวดเมอยจนตองหยดงานในชวง 12เดอนทผานมามากทสดคอ หลง

สวนบน คอ และไหลตามล าดบ หลงจากการบรหารรางกายแบบมณเวชเปนเวลาสสปดาหต าแหนงทระดบอาการปวดเมอลดลงอยางม

นยส าคญทางสถตคอ ไหล ขอมอ/มอ หลงสวนบน หลงสวนลางและสะโพก

ความถของการบรหารรางกายแบบมณเวชของกลมตวอยางสวนใหญปฏบตเกอบทกวนในชวงเวลาเชา

อปสรรคทพบในการบรหารสวนใหญคอ จ าทาบรหารไมได กลมตวอยางสวนใหญมความพงพอใจการบรหารแบบมณเวชมาก โดยใหเหตผลคอ ใชเวลานอย

ปฏบตไดงายและไมเสยคาใชจาย

ขอเสนอแนะ ผลการวจยนชใหเหนประโยชนของการบรหารรางกายดวยตวเองโดยอาศยหลกการปรบโครงสราง

รางกายใหกลบสสมดล สามารถปฏบตไดงาย ใชเวลานอย ไมตองอาศยเครองมอพเศษ มประสทธผลในการ

ลดอาการปวดเมอยกลามเน อจากการท างานไดและหลกการปรบสมดลโครงสรางรางกายสามารถน าไปใชใน

การประกอบกจวตรประจ าวนดวย การบรหารรางกายแบบกลมในระหวางการปฏบตงานจะชวยท าใหสามารถบรหารไดอยางตอเนอง การ

บรหารรางกายอยางเหมาะสมคออยางนอยวนละสองครง ครงละ10-15นาทระหวางพก การฝกหายใจควบคไปกบการบรหารจะชวยฝกสมาธ ลดความตงเครยด เพมประสทธผลในการบรหาร

เพอลดอาการปวดเมอยรวมถงเพมประสทธผลในการท างานดวย

เอกสารอางอง

กานดา ปจจกขะภต. (2550). วชามณเวช.วารสารนานฟา,1(3),31-33.

กานดา วชรสนธ และส มศกด วฒนศร . (2551). เชอหรอไมวากระดกบดท าใหเกดไขได .วารสารมณเวช

,1(1),78-81.

กานดา วชรสนธ.(2551). กายวภาคแบบมชวตและแนวทางการจดสมดลมณเวช.วารสารมณเวช,1,85-92.

จรชยา นาคฤทธ .(2555 ). การน าแพทยเสรมประสานและการแพทยทางเลอกมาใชใน การรกษาผปวย

โรคมะเรงปอดในประเทศไทย . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเวชศาสตรชะลอวยและฟนฟ

สขภาพ. มหาวทยาลยแมฟาหลวง,เชยงราย.

ธชวรรณ เศรษฐะทตต และสมาล ซอธนาพรกล.(2551). ระบาดวทยาของอาการปวดหลงสวนลางในบคลากร

ทางการพยาบาลใน โรงพยาบาลพระมงก ฎเกลา. กรงเทพฯ : ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศ

ไทยและสมาคมเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย.

นภดล นงสานนท . (2554). มณเวชเพอชวตงายๆสบายๆ . วารสารมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (สาขา

วทยาศาสตรและเทคโนโลย), 3, 1-12.

นลนทพย ต านานทอ ง. (ม.ป.ป.). แกปวดหลงและปวดคอดวยการบรหารยดกลามเนอ . สบคนเมอ 10

กรกฏาคม 2555, จาก http://www.rehabmed.or.th/royal/rc_thai/article04.php

ประสทธ มณจระประการ . (2547). การจดกระดกแบบโบราณของไทย- จน-อนเดย (วดทศน). กรงเทพ :

กรมการแพทยทางเลอก กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข.

พยงศร อทยรตน . (2552). ผลของโปรแกรมการจดการกบอาการดวยการปรบสมดลโครงสรางรางกายตอ

อาการปวดหลงสวนลางของผทปวดหลงสวนลางเรอรง . วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

พยาบาลศาสตร. จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ภทรพร อรณยภาค . (2551). การปรบสมดลโครงสรางรางกายดวยอรยาบถบ าบด . สบคนเมอ 20 มถนายน

2555, จาก http://nursing.siam.edu/data1/Gmail/skeletal51.doc

มานพ ประภาษานนท . (2549). การปรบสมดลโครงสรางรางกาย . สบคนเมอ 20 มถนายน 2555, จาก

http://www.thaicam.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=267:2009-10-01-

33-21&catid=65:2009-09-09-0950-48&Itemid=93

วส กาญจนหตถกจ , ประดษฐ ประทปะวณช และอรฉตร โตษยานนท . (2542). การศกษาความชกในการใช

การรกษาแบบทางเลอกของผปวยปวดหลงเรอรงในโรงพยาบาลศรราช. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2555, จาก

http://www.rehabmed.or.th/royal/rc_thai/article06.php

สถาบนความปลอดภยในการท างาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน . (2551). แนว

ทางการปรบปรงสภาพการท างานทผปฏบตงานมอาการปวดเมอยกลามเนอจากการท างาน . กรงเทพฯ: เรยง

สาม กราฟฟค ดไซน.

สมศกด วฒนศร. (2550). ความเสยงตอโรคตดเชอในเดกทารกทเสยสมดลโครงสรางรางกาย. สบคนเมอ 20

มถนายน 2555, จาก http://www.pidst.net/knowledge_detail.php?id=309

สภาฤด แพรหลาย, อรณรตน เครอเนตร และกลยาณ บญสวรรณ. (ม.ป.ป.) ผลการศกษาการบรหารแบบมณ

เวชในผปวยโรคปวดไหล . สบคนเมอ 20 มถนายน 2555 , จาก

http://www.cco.moph.go.th/p/reserch/phy.doc

สรวฒ ปรชานนท . (ม.ป.ป.). Complementary and Alternative Medicine ( CAM ) in rheumatic

disease. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2555 , จาก http://www.rehabmed

.or.th/royal/rc_thai/article12.php

Crawford, J.O. (2007). The Nordic musculoskeletal questionnaire. Occupational Medicine,

57(4), 300-301. doi: 10.1093/occmed/kqm036

European Agency for Safety and Health at Work. (2007). Work-related musculoskeletal

disorders: Back to work report. Luxembourg: Office for Official Publications of the European

Communities.

Tsauo, J.Y., Lee, H.Y., Hsu, J.H., Chen, C.J. (2004). Physical exercise and health education for

neck and shoulder complaints among sedentary workers. J Rehabil Med, 36(6), 253-257.

Wong, D. & Whaley,L. (1986). Wong-Baker faces rating scale. In Clinical handbook of

pediatric nursing (p 373). St. Louis: C.V.

การศกษาประสทธผลของสารสกดจากเหดหลนจอตอระดบความออนลา และคณภาพชวตของผปวยกลมอาการออนลาเรอรง

EFFECTIVENESS OF Ganoderma lucidum EXTRACT TO LEVEL OF FATIGUE AND

QUALITY OF LIFE IN CHRONIC FATIGUE SYNDROME PATIENTS

SUKUNYA SOKSAWATMAKHIN

พญ.สกญญา ศกศวตเมฆนทร1, ศาสตราจารย ดร.นพ.วจตร บณยะโหตระ

2

1นสตระดบปรญญาโท,

2อาจารย

นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาเวชศาสตรชะลอวยและฟนฟสขภาพ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

บทคดยอ

กลมอาการออนลาเรอรงเปนกลมอาการอดโรยเรอรงทมความผดปกตหลากหลายระบบทวรางกายอน

สงผลรบกวนชวตประจ าวนและประสทธภาพกา รท างานของผปวย ซงการรกษาในปจจบนเปนเพยงการรกษา

แบบประคบประคองตามอาการเทานน ยงไมมวธการรกษาใดทท าใหหายขาดได ท าใหในปจจบนมความ

พยายามทจะใชสารอาหารตางๆมาใหการรกษาผปวยกลมน ซงในปจจบนพบวาสารส าคญหลากหลายชนดใน

เหดหลนจอมสรรพคณทมบทบาทตอกระบวนการตางๆในรางกาย จงคาดวาสารสกดจากเหดหลนจอจงนาจะม

ประโยชนในการรกษาและฟนฟรางกายของผปวยกลมนได

วตถประสงค เพอศกษาผลของสารสกดจากเหดหลนจอตอผปวยจากกลมอาการออนลาเรอรงโดยประเมนจาก

ระดบความออนลาและคณภาพชวตของผปวย

วธการศกษา มผเขารวมโครงการ ทงหมด 50คนแบงแบบสมกลมละ 25 คนโดยใหรบประทานสารสกดจาก

เหดหลนจอกลมหนง และรบประทานยาหลอกอกกลมหนง รบประทานครงละ 1 ขวด วนละ 4 ครง คอกอน

มออาหารสามมอและกอนนอนแลวท าการ เปรยบเทยบคะแนนจากแบบสอบถามคณภาพชวต SF-12 และ

คะแนนระดบความออนลาVAS กอนและหลงการรบประทานครบ 4, 8 และ 12 สปดาห ประเมนผลตรวจทาง

หองปฏบตการโดยวดระดบ Serum Cortisol กอนและหลงการรบประทานครบ12 สปดาหรวมทงประเมนความ

พงพอใจและผลขางเคยงตอการรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอในสปดาหท 12 โดยใชแบบสอบถาม ผลการทดลอง กลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมการเปลยนแปลงของระดบคะแนนจาก

แบบสอบถาม SF-12 ทเพมขนแตกตางจากกลมทรบประทานยาหลอกอยาง มนยส าคญทางสถต ตงแตใน

สปดาหท 4 และมการเปลยนแปลงของระดบคะแนน VAS ทลดลงแตกตางจากกลมทรบประทานยาหลอกอยางมนยส าคญทางสถตตงแตในสปดาหท 4 เชนกน อกทงพบวาในกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมระดบ Serum Cortisol ทเพมขนในสปดาหท 12 ในขณะทกลมทรบประทานยาหลอกมระดบ Serum Cortisol ท

ลดต าลง ซงมความแตกตางระหวางกลมอยาง มนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบ ความพงพอใจและ

ผลขางเคยงพบวาในกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมความพงพอใจ ในระดบส งมากกวากลมท

รบประทานยาหลอกอยางมนยส าคญทางสถตและพบมรายงานผลขางเคยงจากทงสองกลมซงเปนผลขางเคยงท

ไมรนแรงคอ ถายเหลวบอย และ คลนไส ซงไมมความแตกตางกนในทางสถต สรปผล การรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมประสทธภาพในการรกษาผปวยกลมอาการออนลาเรอรงโดย

ชวยลดระดบความออนลาและเพ มคณภาพชวตได โดยทผปวยมความพงพอใจในการรกษาและไมม

ผลขางเคยงทชดเจน

ค าส าคญ อาการออนลา, กลมอาการออนลาเรอรง, คณภาพชวต, สารสกดจากเหดหลนจอ ABSTRACT

Background : Chronic fatigue syndrome is a group of medical conditions characterized by

persistent fatigue and other specific symptoms which are caused from the multisystem

abnormalities. It effects to daily life and efficacy for working. Nowadays, the management of it is

only symptomatic treatment, no specific treatment. As the various benefits of Ganoderma

lucidum extract, it may help to relieve the symptoms and improve the health of the patients.

Objectives : To study the effectiveness of Ganoderma lucidum extract to level of fatigue and

quality of life in chronic fatigue syndrome patients

Materials and Methods: The study design was a double-blind clinical trial study. The total 50

participants were randomly divided into 2 groups. The treatment group(n= 25) was given the 2 g

of Ganoderma lucidum extract and the control group(n=25) was provided placebo for 12 weeks.

The score of SF-12 questionnaire and Visual analog scale (VAS) were assessed at week 0, 4, 8,

12 after the intervention by the physician who is not related to research. The serum cortisol level

was compared before and after treatment. Global satisfaction and side effects was assessed by

participants.

Results: The treatment group demonstrated a statistically significant improvement of the score of

SF-12 questionnaire at week 4 and demonstrated a statistically significant reduction of VAS at

week 4 compared with the placebo group. Besides, the serum cortisol level of treatment group

was shown that be significantly increased in the end of week 12, compared with the control

group. About global satisfaction of Ganoderma lucidum extract, the satisfaction of treatment

group is mostly satisfied whereas the control group unchanged. A mild reversible side effects

found were diarrhea and nausea, but they were not different in comparing between groups

Conclusion: These data indicate that Ganoderma lucidum extract could treat patients of chronic

fatigue syndrome by decreasing the level of fatigue and improving quality of life. Therefore

Ganoderma lucidum extract may be an alternative or adjunctive therapy for chronic fatigue

syndrome patients in the future.

Keywords: Fatigue, Chronic fatigue syndrome, Quality of life, Ganoderma lucidum extract.

บทน า

กลมอาการออนลาเรอรง คอกลมอาการอดโรยเรอรงทมความผดปกตหลากหลายระบบทวรางกาย ทง

ทางกายภาพและทางจตประสาท ซงในปจจบน พบอบตการณมากถงกวา 200 คนตอประชากรหนงแสนคน

โดยมากก าลงระบาดอยในหมประชากรวยท างาน 25-45 ป ปจจบนทางการแพทยจะยงไมมขอสรปทชดเจน

ถงสาเหตทแทจรงทท าใหเกดภาวะน โดยสงทบกพรองตามมาเปนอนดบแรกคอความสามารถในการท างานท

ตองใชควา มคดไตรตรอง รอบคอบ ท าใหรบกวนชวตประจ าวนและความเปนอยของผปวยทงดานรางกาย

จตใจ และสงคมเปนอยางมาก การรกษาสวนใหญในปจจบนเปนเพยงวธการรกษาแบบประคบประคองตาม

อาการเทานน ยงไมมวธรกษาใดทท าใหหายขาดได

เนองดวยในปจจบนมการศก ษาวจยเกยวกบสรรพคณของเหดหลนจอ (Ganoderma lucidum)อยาง

กวางขวางและพบวาในเหดหลนจอมสารส าคญทเปนประโยชนตอรางกายมนษยมากกวา 250 ชนดและม

สรรพคณทเปนประโยชนตอกระบวนการภายในรางกายในหลายๆดานท าใหมการคาดคะเนวานาจะเหมาะสม

ในการน ามาชวยบรรเทาอาการของภาวะออนลาเรอรงนไดเปนอยางด แตในปจจบนยงไมพบวามการวจยใดท

น าเหดหลนจอมาทดลองในผปวยกลมนอยางจรงจง ดงนนการ วจยนจงท าขน เพอศกษาผลของสารสกดจาก

เหดหลนจอตอผปวยจากกลมอาการออนลาเรอรงโดยประเมนจากระ ดบความออนลาและคณภาพชวต ของ

ผปวยรวมถงความพงพอใจและผลขางเคยงของสารสกดเหดหลนจอ

วตถประสงค

เพอศกษาประสทธผลของสารสกดจากเหดหลนจอตอผปวยจากกลมอาการออนลาเรอรงโดยประเมน

จากระดบความออนลา คณภาพชวต ความพงพอใจของผปวยและผลขางเคยงของสารสกดเหดหลนจอ

วธการศกษาและขนตอนการวจย การศกษาน มผปวยทไดรบการวนจฉยอยในกลมอาการออนลาเรอรงเขารวมเปนอาสาสมคร ทงหมด

50คนท าการแบงแบบ สมกลมละ 25คนโดยใหรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอกลมหนง และรบประทาน

ยาหลอกอกกลมหนง ขนาดการรบประทานคอ 2 กรม/วน โดยใหรบประทานครงละ 1 ขวดกอนมออาหารสาม

มอและกอนนอนแลวท าการ เปรยบเทยบ คะแนนจากแบบสอบถามคณภาพชวต SF-12 และคะแนน ระดบ

ความออนลา VAS กอนและหลงการ รบประทานครบ 4, 8 และ 12 สปดาห ประเมนผล ตรวจทาง

หองปฏบตการโดยวดระดบ Serum Cortisol กอนและหลงการ รบประทานครบ12 สปดาห รวมทงประเมน

ความพ งพอใจและผลขางเคยงตอการ รบประทานสารสกดจากเหดหลนจอในสปดาหท 12 โดยใช

แบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ประเมนผลการเปลยนแปลงกอนและหลงการรบประทานภายในกลมเดยวกนโดยใช Pair T-test สวน

การเปรยบเทยบผลการรกษาของขอมลระหวางกลมใช Independent t-test การเปรยบเทยบความพงพอใจ ของการรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอโดยใช Mann-Whitney U-test และผลขางเคยงของสารสกดจากเหด

หลนจอ

ระหวางกลมใชสถต Chi-square test โดยก าหนดคาความเชอมน 95% ผลการวจย

เมอเปรยบเทยบประสทธผลในการรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอกบยาหลอก พบวากลมท

รบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมการเปลยนแปลงของระดบคะแนนจากแบบสอบถาม SF-12 ทเพมขนแตกตางจากกลมทรบประ ทานยาหลอกอยาง มนยส าคญทางสถต ตงแตในสปดาหท 4 และมการเปลยนแปลง

ของระดบคะแนน VAS ทลดลงแตกตางจากกลมทรบประทานยาหลอกอยาง มนยส าคญทางสถต ตงแตใน

สปดาหท 4 เชนกน อกทงพบวาในกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมระดบ Serum Cortisol ทเพมขนในสปดาหท 12 ในขณะทกลมทรบประทานยาหลอกมระดบ Serum Cortisol ทลดต าลง ซงมความแตกตางระหวางกลมอยาง มนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบ ความพงพอใจและผลขางเคยงพบวาในกลมท

รบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมความพงพอใจ ในระดบส งมากกวากลมท รบประทานยาหลอก อยางม

นยส าคญทางสถต และพบมรายงาน ผลขางเคยงจาก ทงสองกลม เปนผลขางเคยงทไมรนแรงและไม มความ

แตกตางกนในทางสถต

อภปรายผลการทดลอง จากงานว จยเมอเปรยบเทยบประสทธภาพของ สารสกดจากเห ดหลนจอกบยาหลอกพบวาผลจาก

คะแนนแบบสอบถาม SF-12 คะแนน VASและ Serum cortisol มความแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตระหวางทงสองกลม โดยกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอ มคาเฉลยของคะแนนจากแบบสอบถาม SF-12 ทเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต เมอเปรยบเทยบกบกลมท รบประทานยาหลอกอยางมนยส าคญตงแตในสปดาหท 4 (ภาพท1)สวนผลคะแนนระดบความออนลา (VAS) โดยใหระดบ 0 คะแนน = ระดบความออนลานอยทสด และ 100 คะแนน = ระดบความออนลาทมากทสด พบวามการลดลงของระดบคะแนน VASในกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอแตกตางจากกลมทรบประทานยาหลอกอยางมนยส าคญตงแตในสปดาหท

4 (ภาพท2)ในสวนของผลคาระดบ Serum Cortisol พบวาหลงการรบประทานครบ 12 สปดาหกลมทรบประทาน

before 4 wk 8 wk 12 wk0

20

40

60

80placebo

treatment

p<0.001

VA

S

before 4 wk 8 wk 12 wk25

30

35

40

45placebo

treatment

p=0.016

SF

12

0.005 <0.00

1

<0.00

1 0.01

0 <0.00

1 <0.00

1

ภาพท 1 กราฟเสนแสดงผลคะแนนแบบสอบถาม SF-12 ณ ชวงเวลาตางๆระหวางกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอและกลมทรบประทานยาหลอก

ภาพท 2 กราฟเสนแสดงผลคะแนน VAS ณ ชวงเวลาตางๆระหวางกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอและกลมทรบประทานยาหลอก

placebo treatment0

5

10

15

20

25Before

After

p<0.001

p=0.039 p<0.001

Seru

m c

ort

iso

l (m

cg

/dl)

ภาพท 3 กราฟแทงแสดงผลคะแนนVAS ณ ชวงเวลากอนและหลงรบประทานครบ 12 สปดาหระหวางกลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอและกลมทรบประทานยาหลอก

placebo treatment0

1

2

3

4

5

p<0.001

sati

sfr

acti

on

ภาพท 4 กราฟแทงแสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยของความพงพอใจของผเขารวมโครงการวจย

สารสกดจากเหดหลนจอกมการเปลยนแปลงทเพมขน (มคาใกลเคยงกบระดบปกตมากขน ) ซงตรงขามกบกลมทรบประทานยาหลอกทมคาระดบSerum Cortisol ทลดลงต าจากเดม (ภาพท3)

ดงนน จากผลการทดลองขางตนแสดงวาการรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอมประสทธภาพในการ

รกษากลมอาการออนลาเรอรง โดยมผลในการลดระดบความออนลาและชวยเพมคณภาพชวตใหกบผปวยกลม

นไดตงแตระยะเวลา 4 สปดาหขนไป และการรบประทานสารสกดจากเหดหลนจอในระยะเวลาตอเนอง 8-12 สปดาห จะท าใหประสทธภาพในการรกษาดยงขน โดยผลทเกดขนมความแตกตางจากกลมทรบประทานยา

หลอกอยางมนยส าคญสถต

ในปจจบนยงขาดหลกฐานทางการศกษาเรองประสทธผลของสารสกดจากเหดหลนจอในการรกษาผปวย

กลมอาการออนลาเรอรงน แตอยางไรกตามในการศกษากอนหนานไดมการศกษาประสทธผลของสารสกดจาก

เหดหลนจอ ในโรคทคลายคลงกนคอ การศกษาผลของสารสก ดจากเหดหลนจอตอผปวยประสาทแบบ

Neurasthenia โดยท าการทดลองแบบสมสองทางในผปวยกลมนเปนเวลา 8 สปดาหเทยบกบยาหลอก พบวาม

คา Clinical Global Impression (CGI) และคา Visual Analog Scale (VAS) ของระดบความออนลาทดขน แสดงวามความรนแรงของโรค ลดลง ซงผลเปนไปในทางเดยวกนกบผลการศกษานทพบวาสารสกดจากเหด

หลนจอสามารถชวยลดความรนแรงของกลมอาการออนลาเรอรงลงไดและมผลแตกตางอยางมนยส าคญเมอ

เปรยบเทยบกบยาหลอก (Tang W,2005;8:53–8)

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวาระบบทส าคญทตรวจพบความผดปกตในผปวยกลมอาการออนลาเรอ

รงคอระบบภมคมกน -ระบบประสาท -ระบบตอมไรทอ (Immunoneuroendocrine System) (Silverman MN,2010,2:338-346)ซงอธบายดวยกลไกทวาภาวะความเครยดทางดานรางกายหรอจตใจเรอรงของผปวยกลมนจะกอใหเกดผลกระทบตอ การท างานของเซลลสมองและ HPA axis โดยไปมผลท าใหลดการท างานของ

Central nervous system และHypothalamus ในสมอง สงผลใหเกดการลดลงของระดบ corticotrophin-releasing hormone (CRH) และมผลใหเกดการลดต าลงของ cortisol และประสทธภาพในการท างานของระบบภมคมกนและระบบอนทส าคญทวรางกายจงกอใหเกดอาการตางๆในผปวยกลมน ซงจากการศกษาทผานมามากมาย

(Rosenthal, T. et al.,2008:78, 1173-1179)พบวาเหดหลนจอจดเปนสารทมสรรพคณหลากหลายชนด ประการแรกคอ เหดหลนจอมฤทธกระตนภมคมกนทงชนด Cell-mediated immune system (โดยการกระตน IL-1, TNF αและสงเสรมการท างานของ T-lyphocyteactivity,NK-cell) และ Humoral immune system (โดยสงเสรม Antigen-presenting cell และสงเสรมการตอบสนองของระบบภมคมกน ) ท าใหชวยลดการอกเสบ (Anti-inflammation) อกทงยงมฤทธเปน Adaptogenทสามารถลดความเครยดในสมอง สามารถชวยเสรมสรางสารสอประสาทและปรบใหการท างานของสมองกลบสปกต ชวยปรบการท างานของตอมไรทอในรางกายใหกลบส

ภาวะสมดลไดซงสอดคลองกบในอดตทมผท าการศกษาการรบประทานสารสกดสมนไพรทมสวนผสมขอ งเหด

หลนจอรวมดวยในผปวยโรคหอบหด พบวาสามารถชวยบรรเทาอาการของโรคหอบหดลงไดโดยมคาปรมาณ

เมดเลอดขาวและ Serum Ig E จากการอกเสบของระบบทางเดนหายใจทลดลง พรอมทงพบวาระดบ Serum

Cortisol ทต าในผปวยโรคภมแพหอบหดมคาเพมขนใกลเคยงคาปกตได (Web MC., 2005) ซงสอดคลองกบผลการศกษาในครงนทพบวาสารสกดจากเหดหลนจอสามารถชวยท าใหระดบ Serum cortisol เพมสงขนแสดงวาเหดหลนจอมประสทธภาพในการชวยสงเสรมการท างานของระบบภมคมกนและ HPA-axis นนใหดขนไดจรง และนาจะเปนกลไกทสงผลใหผปวยในการวจยครงนมอาการดขนและความรนแรงของโรคลดลง

เมอเปรยบเทยบความพงพอใจโดยรวมของผปวย พบวา กลมทรบประทานสารสกดจากเหดหลนจ

อสวนใหญรสกพอใจกบประสทธผลของการรกษาคดเปนรอยละ 68 มคาเฉลยของระดบความพงพอใจอยท

3.84 คะแนน สวนกลมทรบประทานยาหลอกสวนใหญรสกเฉยๆ คดเปนรอยละ 60 มคาเฉลยของระดบความ

พงพอใจอยท 2.92 คะแนน ซงพบวา พบวามความแตกตางระหวางทงสองกลมอยางมนยส าคญทางสถต

(p<0.001) จากงานวจยในครงน มรายงานผมผลขางเคยงจากกา รกษาทงหมดจ านวน 15ราย โดยเปนผท

รบประทานสารสกดจากเหดหลนจอจ านวน 8 ราย และผรบประทานยาหลอกจ านวน 7 รายโดยรายงาน

ผลขางเคยงทระบมาคอ ถายเหลวบอย และคลนไส แตอยางไรกตาม ผลขางเคยงของทรายงานจากทงสองกลม

เมอน ามาวเคราะหทางสถตแลวพบวาไมมความแตกตางระหวางกลมอยางมนยส าคญทางสถต สรปผล การรบประทาน สารสกดจากเหดหลนจอนาจะมประสทธภาพในการรกษาผปวยกลมอาการออนลาเรอรงโดย

ชวยลดระดบความออนลาและเพมคณภาพชวตได โดยทผปวยมความพงพอใจในการรกษาและไมม

ผลขางเคยงทชดเจน เอกสารอางอง

1. Rosenthal, T. et al. (2008). Fatigue: an overview. Am Fam Physician. 78, 1173-1179. 2. Silverman MN, Heim CM, Nater UM, Margues AH, Sternberg EM. Neuroendocrine and immune contributors to fatigue. PM R 2:338-346, 2010. 3. Tang W, Gao Y, Chen G, Gao H, Dai X, Ye J,A randomized, double-blind and placebo-controlled study of a Ganoderma lucidum polysaccharide extract in neurasthenia. J Med Food 2005;8:53–8. 4. Web MC, Wei CH, Hu ZQ, Srivastava K, Ko J, Xi ST, Mu DZ, Du JB, Li GH, Wallenstein S, Sampson H, Kattan M, Li XM. Efficacy and tolerability of anti-asthma herbal medicine intervention in adult patients with moderatesevere allergic asthma. J Allergy Clin Immunol. 2005 Sep;116(3):517-24.