โดย พระจลนายก (สชาต อภชาโต)

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร

ในพระบรมราชปถมภ

อาเภอบางละมง จงหวดชลบร

พมพแจกเปนธรรมทาน

www.kammatthana.com

กาลงใจ ๓

1

ทานทมความประสงคจะพมพหนงสอเลมนแจกเปนธรรมทาน

ทานสามารถพมพไดโดยไมตองขออนญาตแตอยางใด

โดยใหถอตามหลกธรรมทแสดงไววา การใหธรรมะ ชนะการใหท งปวง

2

สารบญ คานา

กณฑท หนา

๓๒ สภาษต 5

๓๓ วนเดก 9

๓๔ ทาบญแผนดนไทย 13

๓๕ เกด แก เจบ ตาย 16

๓๖ พระพทธเจา 33

๓๗ สวากขาตธรรม 38

๓๘ กรรม 42

๓๙ ปญญา 46

๔๐ มรรค ๘ 50

๔๑ บารม ๑๐ 55

๔๒ มาฆบชา 62

๔๓ การทาพระนพพานใหแจง 65

๔๔ พทธคณ 71

3

๔๕ บณฑต กบ คนพาล 77

๔๖ ธรรมคณ 81

๔๗ เบญจธรรม 88

๔๘ สรณะ 92

๔๙ พระอรยสจ ๔ 98

๕๐ พระศาสนา 102

๕๑ มรดกอนล าคา 107

๕๒ เกดมาทาไม 112

4

คานา

พระพทธศาสนาจะยงคงอยคกบโลกเราไปอกนาน หากเรายงคงมสงแรกทสาคญนอยคอ

“ผร ผปฏบต ผถายทอด” เปนผสบทอดพระธรรมวนยของพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ผนคอ พระอรยสงฆสาวกผเปนแบบอยางทมความประพฤตด ปฏบตด ปฏบตชอบ

ดาเนนรอยตามคาส งสอนขององคพระศาสดาอยางเครงครด

เมอทานไดศกษาพทธธรรมจนรแจง บรรลธรรมจากการปฏบตจรง กสามารถเผยแผส ง

สอนถายทอดความจรงในวธทเรยบงาย ชดเจน ชวยใหพทธบรษทท งหลายทพรอมดวย

กาย วาจา ใจ ทจะศกษาเลาเรยน มกาลงศรทธา เชอม น จตรซงในคาสอน นาไปปฏบต

ตามจนรหนทางแหงการดบทกขทถกตอง

พวกเราคอ “ผทไดรบการถายทอด” คอสงทสองทจะชวยจรรโลงพระพทธศาสนาน จง

ตองเปนผปฏบตทเครงครดดวยเชนกน โดยนาคาส งสอนทไดยนไดฟง ไดอาน ไดร มา

กล นกรองทบทวนวเคราะหศกษา ดวยความมมานะ อดทนทจะปฏบตตามใหสาเรจ

ผทใฝศกษาหาทางหลดพน หรอ “ผทหลงทาง” จะใชพระธรรมเทศนาเปนแผนทเดนทาง

แหงชวต เปนเขมทศชทางเดนทถกตอง แสงสวางแหงธรรมะจากการทผปฏบตหม นเตม

พลงจากการปฏบตบชา ทาสมาธ บาเพญจตตภาวนาอยางไมหยดหยอน จะใหแสงสวาง

แกปญญา จตรจกการปลอยวาง ดาเนนอยบนทางสายกลางแหงชวต เพอทจะพบกบ

หนทางทสดแหงทกขในบ นปลาย

พวกเราทกคนมท ง “ผร” และ “ผหลง” ยงยดม นทจะชวยเหลอใหกาลงใจแกกนในการท

จะสรางแสงสวางแกชวต เพอผหลงจะไดม “ดวงตาเหนธรรม” เปนสวนชวยสบทอด

พทธศาสนาและไดเปนผรในสจธรรมของชวตไดดวยตนเองในทสด

คณะผจดทา

พฤษภาคม ๒๕๔๔

5

กณฑท ๓๒

สภาษต ๗ มกราคม ๒๕๔๔

มสภาษตอยบทหนงทวา คารมเปนตอ รปหลอเปนรอง เปนการเปรยบเทยบระหวาง

รปรางหนาตาทสวยงามกบวาจาทสวยงาม วาสงไหนเปนสงทนาดงดด นาประทบใจ

มากกวากน กาลเวลากไดพสจนแลววาวาจาทสวยงามนน เปนสงทมความหมายมากกวา

รปรางหนาตาทสวยงาม เพราะเหตใดจงเปนเชนนน เพราะวารปรางหนาตาทสวยงามนน

เมอเหนครงแรกกเปนทประทบใจ แตถาไดเหนบอยๆเขา จะเกดความเคยชน เกดความ

จาเจ แลวกเกดความเบอหนายขนมาได เหมอนกบอาหารทรบประทาน ชนดไหนทเรา

ชอบแตถาตองทานซาซากอยทกๆวน มนกเกดความเบอหนายได แตตรงกนขามกบวาจา

ทสวยงาม ทกครงทเราฟงเราจะเกดความประทบใจ ไมวาคร งแรก ครงทสอง ครงทสาม

หรอกคร งกตาม เพราะวาสงทพดนนเปนสงทดงาม เปนสงทนาฟง ฟงแลวกเกดความชน

อก ชนใจ สบายใจ

เรองของรปรางหนาตานน มการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา เมออายมากขนหนาตาท

เคยสวยงามกจะคอยๆเสอมลง คอยๆเหยวลง ผวหนงกจะเหยวยน ผมกจะกลายเปนส

ขาว รปรางทมทรวดทรงยอมหมดไปตามอายขย สวนวาจานนไมไดแกไปตามวย ไมได

แกไปตามเวลา ไมไดเปลยนแปลง ไมไดทรดโทรมไปตามกาลเวลา ถาพดดความ

สวยงามกจะปรากฏขนเปนเงาตามตว ผทมวาจาสวยงามจงเปนทชนชมยนดของผทได

ยนไดฟงตลอดกาล จงขอใหพวกเราจงรกษาความสวยงามของวาจาใหมากกวารกษา

ความสวยงามของรางกาย รปรางหนาตาเปนสงทฝนธรรมชาตไมได จะตองเปนไปตาม

กาลตามเวลา จะคอยๆแกลงไปเรอยๆ ความสวยงามทเคยมในวยหนมสาวกจะคอยๆ

หมดไป

6

วาจาทสวยงามนนไมไดเสอมไปกบกาลเวลา แตขนอยกบผพดวามสตหรอเปลา รวา

กาลงพดอะไรอยหรอเปลา รวาเปนสงทควรพดหรอเปลา ถามสตและรจกแยกแยะวา

คาพดทสวยงามนนเปนอยางไร ผพดจะสามารถรกษาวาจาทสวยงามไปไดตลอดชวต

เลยทเดยว คาพดทสวยงามเรยกวาสภาษต ประกอบไปดวย ๑. สจจะ ความจรง ๒.

สภาพ ออนโยน ๓. มคณประโยชน มสาระ ๔. ประกอบไปดวยความเมตตา ๕. ถก

กาลเทศะ

๑. สจจะ ความจรง เวลาจะพดอะไรตองมสตพจารณากอน วาสงทจะพดนนเปนความ

จรงหรอเปลา ถาไมเปนความจรงกอยาพดออกไป ใหนงเสย หรอปฏเสธไปดวยคาสภาพ

วาขอไมพดเรองน ไมจาเปนตองพดคาเทจ จะทาใหเราไมสวยงาม ลดคณคาในตวเราลง

ไป คณคาของคนอยทคาพด ดงในนทานอสปเรองเดกเลยงแกะ ครงแรกกไปหลอกวาม

หมาปามากดฝงแกะ พอคนไดยนกวงมาชวย พอรวาถกเดกเลยงแกะหลอกคนทว งมา

ชวยกเกดความเสยใจและไมพอใจ คาพดของเดกเลยงแกะตอไปจงไมมความหมาย ไม

มคณคา ตอมาเวลามหมาปามาทารายฝงแกะเขากตะโกนขอความชวยเหลอ แตคราวน

ไมมใครเชอ ไมมใครฟง ไมมใครใหความชวยเหลอ เพราะกลวจะถกหลอกอก นทาน

เรองนสอนใหเหนโทษของการพดปดมดเทจ

๒. สภาพ ออนโยน คาสภาพนนเวลาใครไดยนไดฟงกเกดความสบายใจ ตรงกนขามกบ

คาหยาบคาย ใครไดยนไดฟงกไมสบายใจ เปนการสอใหเหนถงนสยสนดาน ฐานะ

ตระกลวาสงหรอตา ดหรอช ว ผทมวาจาสภาพเปนผสงเปนผประเสรฐ ผทพดคาหยาบ

คายเปนคนตาทราม เวลาพดอะไรตองระวง อยาพดคาหยาบ ใหพดคาทสภาพ

๓. มคณประโยชน มสาระ ควรคานงทกครงทจะพดวามประโยชน มสาระหรอไม มโทษ

หรอไม ถามโทษกอยาไปพด ถามคณมประโยชนจงคอยพดออกไป

๔. ประกอบไปดวยความเมตตา ความเมตตาหมายถงไมตรจต ไมอาฆาตพยาบาท ไม

เกลยดชง ไมโกรธแคน เวลามความโกรธอยาพดอะไรออกไป เพราะมกจะพดคาทไม

สวยงาม ไมสภาพ เวลาทคนโกรธพดจะไมมใครอยากจะฟง มแตอยากจะเดนหน

7

เพราะวาเปนคาพดทออกมาจากอารมณทเคยดแคน เปนคาพดทไมนาฟง ทาใหคนฟงม

อารมณโกรธแคนตอบโตกลบมา การรกษาวาจาทสวยงามนนจงขนอยกบความมเมตตา

ควรเจรญเมตตาอยเสมอๆ มองทกคนวาเปนพ เปนนอง เปนเพอนเกดแกเจบตาย

ดวยกน มอะไรกพดกนได เวลามความโกรธความเคยดแคนครอบงาอย อยาเพงไปพด

กบใคร ใหสงบสตอารมณใหดเสยกอน รอใหจตใจเปนปกต เปนจตใจทมเหตมผลเสย

กอนแลวจงคอยพดออกไป ถาพดออกไปในขณะทมความโกรธ ความเกลยด

ความแคนแลว จะเสยคนได พดไปแลวจะเสยใจภายหลง ควรจาใสใจอยเสมอวา กอน

พดเราเปนนายของคาพดเรา พดไปแลวคาพดเปนนายเรา

๕. ถกกาลเทศะ คอรจกเวลาทควรจะพดหรอไมพด ถาพดไปแลวไมเกดประโยชน หรอ

เกดโทษ กควรนงเสย รอโอกาสทเหมาะทควรแลวคอยพดจะดกวา

การรกษาวาจาทสวยงามจงตองมสตระลกรอยเสมอๆ กอนจะพดตองรวากาลงจะพด

อะไร ตองรวาขณะนมความโกรธหรอเปลา ถามอารมณโกรธอารมณแคนอย กอยาเพง

พด ใหหยดไวกอน รอใหสบายใจแลวคอยพดกได ไมตองรบรอน มเวลาเยอะแยะไปท

จะพดกนได เวลาพดดวยความสบายใจ คนฟงกฟงดวยความสบายใจ ยอมรบเหตรบ

ผลได เวลาทพอแมจะส งสอนลกนน ขอใหทาในขณะทมความสบายใจ อยาไปด อยาไป

ดาลกในขณะทมความโกรธ เพราะตอนนนจะเปนการเอาแพเอาชนะกน ลกจะไมยอมรบ

เพราะรวากาลงใชอารมณอย ไมไดใชเหตผล สงทพอแมพดจะไมมนาหนก เพราะไมม

เหตไมมผล มแตอารมณ เวลาสอนจงตองสอนดวยเหตดวยผล คาสอนของพอแมจะม

นาหนกตอเมอมเหตมผลและการกระทาของผสอนกตองสอดคลองกบสงทสอนดวย

ถาไมอยากใหลกสบบหร ไมอยากใหลกกนเหลาเมายา ไมอยากใหลกเทยวเตร ไมอยาก

ใหลกเลนการพนน ตวเรากตองทาอยางนนดวย เราตองไมสบบหร เราตองไมเสพสรา

เราตองไมเทยวเตร เราตองไมเลนการพนน ถาเรายงทาสงเหลานอยลกกจะไมเชอฟงเรา

เพราะวาสงทเราตองการใหเขาทานนตวเราเองยงทาไมไดเลย เมอตวเราเองยงทาไมได

แลวจะใหคนอนทาตามคาสอนเราไดอยางไร มนกเหมอนกบแมปสอนลกป แมปเหนลก

ปเดนเฉไปเฉมากอยากใหลกปเดนตรงๆ จงสอนลกวาอยาเดนเฉไปเฉมา แตตวแมเอง

8

ยงเดนตรงไมไดเลย แลวจะใหลกเดนตรงๆไดอยางไร ถาอยากจะใหลกดาเนนชวตไปใน

กรอบทดทงามตามทานองคลองธรรม พอแมตองสอนลกๆดวยความเมตตา ดวยเหต

ดวยผลดวยความรความฉลาด และทาในสงทสอน เวลาสอนควรสอนในขณะทม

อารมณด ใจสบาย อยาสอนในขณะทมอารมณ มความโกรธ เพราะจะไมไดผล

ถาอยากจะเปนทรกทชนชมของบคคลอนๆ ไมวาจะเปนสามของเรากด ภรรยาของเรากด

ลกของเรากด มตรสหายของเรากดน น เราตองเดนตามสภาษตทสอนวา คารมเปนตอ

รปหลอเปนรอง ไมตองพะวงถงเรองแตงหนาแตงตว เรองเสอผาอาภรณ จะเสยเงนไป

เปลาๆกบสงทไมนาจะเสย กบสงทไมเกดประโยชน ถงแมจะสวยดวยรปรางหนาตา

เสอผาอาภรณ ถาวาจาไมสวยงามกไมมใครอยากจะเขาใกลหรอก ไมมใครอยากฟงคา

หยาบคาย คาพดปดมดเทจ คาพดทออกมาจากอารมณโกรธแคนอาฆาตพยาบาทเหลาน

ความสวยงามของรปรางหนาตาจะถกความไมสวยงามทางวาจาบดบงทาลายไปหมด จง

พยายามสรางความสวยงามทวาจาเถด เพราะวาวาจาไมเสอมไปกบกาลกบเวลา รปราง

หนาตามแตทจะเสอมลงไปเรอยๆ ผวหนงจะเหยวลงไปเรอยๆ ทาศลยกรรมตกแตงกทา

ไดเพยงครงสองครงเทานนเอง แตในทสดกตองแพกาลเวลา สไมได การแสดงเหนวา

สมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

9

กณฑท ๓๓

วนเดก ๑๓ มกราคม ๒๕๔๔

วนนเปนวนเดกแหงชาต ตรงกบวนเสารท ๒ ของเดอนมกราคม ของทกๆป ทางการได

กาหนดไวใหเปนวนเดกแหงชาต เพราะเหนความสาคญของเดกวาตอไปจะเปน

ผปกครองประเทศชาต เดกในวนนจะตองเปนผใหญในวนขางหนา จะเปนผใหญทดไดก

ตองอาศยการอบรมส งสอนในสงทดทงามต งแตยงอยในวยเดก โบราณทานแสดงไววา

ไมออนดดงาย ไมแกดดยาก เดกๆเมอไดรบการอบรมส งสอนแลว สามารถนาไป

ประพฤตปฏบตไดงายกวาผใหญ เวลาโตแลวจะส งสอนลาบากเพราะเปนเหมอนไมแกม

ความแขงกระดาง ถาไปดดมากๆกอาจจะหกได โบราณจงใหส งสอนเดกต งแตยง

เยาววย

วธทผใหญจะส งสอนเดกนน ตองส งสอนดวยวาจาและการประพฤตตนเปนตวอยาง ถา

ส งสอนแตวาจาอยางเดยวแตความประพฤตกลบเปนตรงกนขาม เดกจะไมเชอฟง จะไม

ทาตาม เดกจะดการประพฤตเปนหลก เพราะวาการพดการส งสอนนนพดไปไมกวนกลม

แลว แตการกระทาลมยาก เวลาเหนกจะประทบตาประทบใจไปนาน เวลาส งสอน

ลกหลานจงตองดตวเองเสยกอน วาตวเราเองกระทาในสงทเราส งสอนลกหลานใหกระทา

หรอเปลา เชนอยากใหลกหลานเปนเดกด ไมของเกยวกบสงมอมเมาอบายมขท งหลาย

เชนการเสพสรายาเมา การเลนการพนน การเทยวเตร ความเกยจคราน ถาเพยงแตสอน

บอกลกวาอยาไปกนเหลาเมายานะ อยาไปเลนการพนนนะ อยาไปเทยวเตรนะ อยาเปน

คนเกยจครานนะ แตผส งสอนกลบกลายเปนคนทาเสยเอง เลนการพนนเสยเอง เสพสรา

เสยเอง เทยวเตรเสยเอง เปนคนเกยจครานเสยเอง ถาเปนเชนนจะส งสอนไปเทาไรเดกก

จะไมเชอไมฟง เพราะวาเดกจะดตวอยางจากพอแมผใหญนนเอง พอแมผใหญเปรยบ

เหมอนเปนแมพมพของลกๆ พอแมเปนอยางไรลกๆมกเปนอยางนน ลกไมหลนไมไกล

ตน

10

การส งสอนจงควรส งสอนท งทางวาจาและการกระทาใหเหนเปนตวอยาง การส งสอนทาง

วาจากสาคญ ตองคอยบอก คอยอธบายถงเหตผลวาทาไมจะตองทาในสงเหลาน ทาไม

ถงไมใหทาในสงเหลานน ทกสงทกอยางอธบายไดดวยเหตดวยผล การกระทาเปนเหต

นามาไดท งความสขความเจรญ นามาไดท งความทกขและความเสอมเสย ขนอยกบวา

การกระทานนกระทาไปในทศทางใด พระพทธองคไดทรงแสดงไววา อบายมขเปนทางส

ความเสอมเสย อบายแปลวาภพภมทมแตความทกขความยากลาบาก เปนทอยของ

เดรจฉาน เปรต อสรกาย และสตวนรก มขแปลวาทวาร ประต ทางเขา ผใดทไป

เกยวของกบอบายมขกเปนผเขาไปสอบายภม ไปสความเสอมเสยท งหลายนนเอง

ถาปรารถนาจะใหลกๆเปนคนด ผปกครองตองทาตวใหเปนตวอยางทด อยากจะใหลกๆ

เปนเดกทพดจาแตคาสภาพไมพดคาหยาบ เวลาอยตอหนาเดกตองคอยดวาเรากาลงพด

อะไรอย อยาพดคาหยาบตอหนาเดก ควรพดจาใหสภาพเรยบรอย เดกจะไดเอาไปเปน

ตวอยาง ถาอยากใหลกๆเปนเดกทมสมมาคารวะ มความเคารพ มความกตญ�กตเวท

ผใหญกตองทาตวเปนตวอยาง ตองมสมมาคารวะ มความกตญ�กตเวททดแทน

พระคณของทานผมอปการคณท งหลาย เลยงดบดามารดาอยางด เมอไดสอนและ

กระทาเปนตวอยางแลว ลกๆกจะเจรญรอยตาม เมอเราเลยงดบดามารดาอยางด ม

ความเคารพตอบดามารดา ตอผหลกผใหญ ลกๆจะมความเคารพในตวเรา มความ

กตญ�กตเวท จะเลยงดเราในยามแกเฒา เพราะผใหญไดทาเปนตวอยางใหเดกๆได

เหน เปนตวอยางทประทบใจเดก เดกๆมกชอบทาตามพอแม

ถารกลก อยากจะใหลกเปนคนด ตองพยายามส งสอนท งทางวาจาและประพฤตตนเปน

ตวอยาง ถาทาสงเหลานไดแลวเชอไดวาลกๆจะเปนคนดตอไป ยกเวนลกทมกรรมตดตว

มามาก คอในอดตชาตไดกระทาแตสงทไมดไมงามจนฝงลกลงไปในสนดาน ถาเปน

เชนนกจะลาบากหนอย จะส งสอนอยางไรกไมสามารถรบไปประพฤตปฏบตตามได

เหมอนกบสาดนาใสหลงสนข สาดไปเทาไหรกจะสลดทงหมด ตองยอมรบเรองของ

วบากกรรม วาสตวท งหลายมกรรมเปนของๆตน จะทากรรมอนใดไว ดหรอช ว จะตอง

เปนผรบผลของกรรมนน

11

เวลาอยากใหลกเปนคนด ทาความดใหเขาเหนเปนตวอยาง แตทาเทาไร กไมสามารถท

จะซมซาบเขาไปในจตใจของเขาได เพราะจตใจของเขาหนาทบไปดวยโมหะอวชชา ความ

โลภ ความโกรธ ความหลงครอบงาอยอยางหนาแนน ส งสอนอยางไรกไมเชอไมฟง ชอบ

กระทาในสงทไมดไมงาม ถาเปนเชนนแลวพอแมอยาไปเสยใจ ใหทาความเขาใจวาไดทา

หนาทดทสดแลว ลกเขารบไดเทาไรกเปนเรองของเขา เหมอนกบเวลาเอาสงของไปแจก

ถาผรบไมยนดทจะรบ เรากไมเสยใจ เอาของเกบไวใชประโยชนอยางอน หรอเอาไปให

ผอนกได เมอผรบไมยนดจะรบกไมตองไปยดเยยดใหกบเขา ไมเกดประโยชนอะไร

อยารกลกจนเกดความเศราโศกเสยใจ เวลาลกไมเปนไปตามทเราตองการใหเปน เรา

ตองทาความเขาใจวาเปนกรรมของเขา เราไมมอานาจไปฝน มนเปนสงทอยเหนอวสยเรา

เราแกใหเขาไมได เราตองทาใจเทานนเอง แตเราจะคอยดแลชวยเหลอเขาเทาทเราจะทา

ได เชนถาเขาเกดตกทกขไดยาก ไปตดคกตดตะราง เรากไปเยยมไปดแลเขา สงนาสง

อาหารใหกบเขา ถาเจบไขไดปวยกดแลรกษาพยาบาลเขาไป แตไมตองใหเงนใหทอง

มากมายเกนความจาเปน ถาเขาไมรจกใชเงนใชทองใหเปนประโยชน เงนทองจะ

กลายเปนเครองทาลายเขาถาเอาไปเลนการพนน เอาไปเทยวเตร เอาไปเสพสรายาเมา

เปนการเสยเงนเสยทอง ทเราอตสาหหามาไดดวยความยากลาบากไปโดยเปลาประโยชน

เวลาทเขาชวยตวเองไมได เชนในยามเจบไขไดปวย เลยงดปากทองของตวเองไมได ก

ตองเปนภาระของเราทจะตองใหความเมตตากรณา ถอวาเปนการทาบญทากศล แตจต

ตองเปนอเบกขา ตองรจกปลอยวาง ตองยอมรบความจรง วาเขาเปนอยางน เราทาได

เทาน ถาเขาไมชวยตวเขาเอง กไมมใครจะชวยเขาได แมแตพระพทธเจาพระอรหนตก

ชวยเขาไมได เพราะเปนเรองของกรรม

นคอเรองของการดแลอบรมส งสอนลกๆหลานๆ ผปกครองตองเลยงดจนกวาลกหลาน

จะชวยเหลอตวเขาเองได ใหวชาความร ใหเรยนหนงสอเทาทเขาสามารถจะเรยนได

เรยนไดแคไหนกสงเขาไป ถาเขาเรยนไมไดมนกเปนกรรมของเขา เขาจะเปนอยางไร ก

ตองเปนไปตามเหตตามปจจย ทาดกจะไดรบผลดตามมา ทาไมดกตองรบกรรมไป พอ

12

แมตองรจกทาใจใหเปนอเบกขา ไปเศราโศกเสยใจ ไปทกข ไปกงวลกบเขา มนกไม

แกปญหาของเขาได การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

13

กณฑท ๓๔

ทาบญแผนดนไทย ๑๔ มกราคม ๒๕๔๔

วนนเปนวนทาบญแผนดนไทย ทกๆวนอาทตยท ๒ ของเดอนมกราคมในปนตรงกบ

วนท ๑๔ มกราคม ทางวดญาณสงวราราม วรมหาวหาร ในพระบรมราชปถมภ ไดจด

พธทาบญเพอแผนดนไทย โดยนมนตพระภกษจากวดตางๆ ในจงหวดชลบรและใน

จงหวดระยอง มารบสงฆทานจานวน ๙๙๙ รป โดยมสมเดจพระญาณสงวร สมเดจ

พระสงฆราช ทรงเปนประธานในพธถวายสงฆทานน เจตนารมณเพอทจะอทศสวนบญ

สวนกศลใหแกบรรพบรษ นกตอส นกรบชาวไทยท งหลาย ทไดชวยกนรกษาปกปอง

แผนดนไทยมา ใหเราไดอยเปนอสระเปนไทยจนกระท งทกวนน พวกเราท งหลายเปรยบ

เหมอนกบเปนลกหลานของทาน มความสานกในพระคณของทานเหลาน จงไดรวมจต

รวมใจกนมาทวดวนนเพอทาบญถวายสงฆทาน แลวอทศสวนบญสวนกศลนใหกบทาน

ทลวงลบไปแลว

การทาบญอทศสวนบญสวนกศลใหกบผลวงลบไปแลว ถาผลวงลบไปแลวไปเกดใน

สคต คอไปเปนมนษยกด เปนเทวดา เปนพรหม หรอเปนพระอรยบคคลกด ทานจะ

ไมไดรบบญอทศของเรา เพราะวาทานมบญมากกวาบญทเราอทศไปใหทาน ถาทาน

ทราบทานจะอนโมทนาบญของเรา สวนผทตายไปแลวไปสนรกไปเปนอสรกาย ไปเปน

เดรจฉาน พวกนกไมไดรบบญเหมอนกน มอยพวกเดยวทรอรบสวนบญของพวกเรา

คอพวกเปรต ถาเราอทศสวนบญไปใหเขา เขากจะไดรบ แตถาไมมใครรอรบ บญสวนน

จะไปไหน บญสวนนมนกกลบมาหาเรา มนยงเปนของๆเราอย เหมอนกบเวลาทเราแจก

เงนใหคนอน แตไมมใครรบเงนน เงนนกกลบมาหาเรา

เรองการอทศสวนบญนนมความเปนมาต งแตในสมยพทธกาล คอมพระเจาแผนดนอย

พระองคหนง ทานมปญหาในยามคาคนอยคนหนง คอไมทราบวามเสยงอะไรรองดงล น

14

อยในหองบรรทมของพระองค ทาใหทานไมสามารถบรรทมหลบได ทานกเลยไปกราบ

ทลถามพระพทธเจาในวนรงขน วาเปนเพราะเหตอนใดจงมเสยงรองดงในหองบรรทม

ของพระองค พระพทธองคทรงกราบทลพระเจาแผนดนพระองคนวา ผทมาสงเสยงรอง

นนเปนดวงวญญาณของอามาตยของทานนนเอง แตไมใชอามาตยในชาตน เปนใน

อดตชาตททานไดเปนพระเจาแผนดน ทานมอามาตยคอยรบใชทานอยคนหนง ทานทรง

โปรดใชอมาตยคนนใหไปทาบญแทนทาน คอทานจะใหเงนเขาแลวรบส งใหเอาไปซอขาว

ซอของไปทาบญถวายพระ ทนอามาตยคนนยงเปนคนใจตาอย มความโลภกเลยยกยอก

เอาเงนบางสวนไป

เมออามาตยคนนตายไปกไปเสวยกรรมอยในนรก พอหมดกรรมไดพนจากนรกกมาเปน

เปรต ซงเปรยบเหมอนกบคนทถกขงอยในคก พอออกมาจากคกกไมมงานทา ไมมเงน

ทอง จงนกถงคนทเคยรจกกน กเลยนกถงพระเจาแผนดนพระองคนทเปนเจานายเกา

จงมาหาเพอทจะขอสวนบญ นคอเรองทพระพทธเจาไดทรงเลาใหพระเจาแผนดน

พระองคนฟง พระเจาแผนดนจงทลถามวาจะใหทาอยางไร พระพทธเจาทรงทลตอบไป

วา ใหทาบญถวายทานใหกบพระภกษสงฆ แลวกกรวดนาอทศสวนบญสวนกศลใหกบ

เปรตตนนไป

นกคอความเปนมาของเรองการทาบญอทศสวนบญสวนกศลใหกบผทลวงลบไปแลว แต

บญอทศนนเปนบญสวนนอย อทศไดเพยงเสยวเดยวเทานนเอง สมมตทาบญ ๑๐๐

บาท อทศไดเพยงบาทเดยว เปนเพยงคารถคาราเพอทจะไดไปผดไปเกดตอไปเทา

นนเอง ไมไดเปนบญมากมายกายกองอะไร ถาอยากจะมบญมากๆ พระพทธองคทรง

สอนใหทาบญในขณะทยงมชวตอย เพราะวาเมอตายไปแลวจะไดอาศยบญเหลานพา

ไปสสคต ไปเกดเปนมนษย เปนเทวดา เปนพรหม เปนอรยบคคล แตถาไมไดทาบญ

เลยมแตทาบาป ตายไปกไปสอบาย เปนเดรจฉาน เปนเปรตเปนอสรกาย เปนสตวนรก

นคอเรองกรรม ทาอะไรไว จะตองไดรบผลของกรรมนนๆ เพยงแตผลของกรรมอาจจะ

สงผลชา ไมไดปรากฏขนในชาตน กเลยดเหมอนวาทากรรมอะไรไวจะไมมผลตามมา

เลยทาใหประมาทได

15

พระพทธองคจงทรงสอนวา จงอยาประมาทในเรองบญเรองกศล เรองบาปเรองกรรม

และอยาประมาทในเรองกาลเวลา เพราะวาเวลานนเปนของมคา ไหลไปเหมอนกบ

กระแสนา ไหลไปแลวไมไหลกลบมา ชวตของเรากเหมอนกบกระแสนา จะคอยๆหมด

ไปๆ วนหนงผานไปชวตกส นลงไปเรอยๆ ไมมใครรวาชวตของตนจะเหลออยอกกวน

สาหรบบางคนอาจจะเหลออยเพยงวนเดยวกได วนนมาทาบญแลว พอกลบไปบานหวใจ

วายตายไปกม พวกเราทกๆคนกอยในขายเดยวกน จงไมควรประมาท ควรรบขวนขวาย

ทาบญทากศลเสยในขณะทยงมโอกาสอย

เรองบญเรองกศลนนไมมใครทาใหเราได พอแมกทาใหเราไมได พระสงฆองคเจาครบา

อาจารยกทาใหเราไมได พระพทธเจาพระอรหนตกเพยงแตเปนผส งสอน ผแนะนาชทาง

ใหกบเรา เราเปนผดาเนนเดนตาม ถาทาตามททานชเรากจะไปสทดงาม ถานงอยเฉยๆก

จะไมไปถงไหน การทาความด การทาบญ ทากศล คนอนทาใหเราไมได เราตองทาเอง

พระพทธองคจงสอนใหทาความด ละความชว ในขณะทยงมกาลงวงชาอย อยาไป

ผดวนประกนพรง เพราะวาพรงนอาจจะไมมสาหรบเรากเปนได การแสดงเหนวาสมควร

แกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

16

กณฑท ๓๕

เกด แก เจบ ตาย ๑๕ มกราคม พ.ศ.๒๕๔๔

สถานทสงบสงดวเวกตามปาตามเขานน เปนสถานทเหมาะสมกบการเจรญจตตภาวนา

คอการทาจตใหสงบ ใหรแจงเหนจรงตามสภาพความเปนจรงของโลกทมาสมผสกบจต

ผานทางตา ห จมก ลน กาย เชน รป เสยง กลน รส เครองสมผส เรยกวาโลกธรรม

คอเปนของทมอยในโลกน เมอจตไดมาเกด มาอาศยรางกายอนนแลวกไดอายตนะ

ภายในท ง ๕ คอ ตา ห จมก ลน กาย ใชเปนเครองมอรบกบอายตนะภายนอก คอรป

เสยง กลน รส เครองสมผสตางๆ ทเขามาทางทวารเหลาน เมอเขามาแลวจตกม

ความรสกนกคดกบสงเหลานน ทาใหเกดอารมณ เกดความสขบาง เกดความทกขบาง

เกดความไมสขความไมทกขบางกบสงนนๆ สงไหนทใหความสขกเกดตณหา ความ

อยากทจะใหสงนนมอยนานๆ ไดสมผสกบสงนนอยเรอยๆ สงไหนเปนของไมถกอก

ถกใจกมความอยากตรงกนขาม คออยากใหสงเหลานนหายไปหมดไปโดยเรว ไม

อยากจะเขาใกล กเลยทาใหจตตองแกวงไปแกวงมาเมอถกสงเหลานนมากระทบ ทาให

จตไมสงบไมนง เมอจตไมสงบไมนง จตกมแตความหว มแตความกระหาย กระทบกน

ไปกระทบกนมา สงเสรมกนไปสงเสรมกนมา ความไมสงบทาใหจตหว จตหวกยงทาให

จตไมสงบมากขนไป ทาใหเกดความอยาก ความขวนขวาย ความคดความปรงทจะหาสง

ตางๆมาใหจตนนเกดความอม เกดความพอ

ความหลงของจตทเรยกวาโมหะอวชชา เปนเหตทาใหจตออกไปแสวงหาสงทไมใชเปน

ความสขทแทจรง คอรป เสยง กลน รส เครองสมผสทจตชอบจตปรารถนา แตไมทราบ

หรอกวาไดมาเทาไรกไมมความอม ไมมความพอ เพราะวาความสขทแทจรงของจตนน

ตองเกดจากการสงบระงบความคดปรงแตงตางๆของจต แตจตจะไมหยดความคดความ

ปรงแตงของจตเอง เพราะมตวคอยกระตนใหจตคอยคดคอยปรงอยเสมอ เชนรป เสยง

กลน รส เครองสมผสตางๆ โดยเฉพาะอยางยงรป เสยง กลน รส เครองสมผสทถกอก

17

ถกใจนน จะทาใหจตมความอยาก ความขวนขวาย ความกระตอรอรน ทจะไปแสวงหา

นามารกษาไว เมอตองทาสงนนจตกตองทางาน จตกตองหมนไปเรอยๆ หมนไปเรอยๆ

ไมมทสนสด

แตถาไดยนไดฟงธรรมะคาส งสอนของนกปราชญอยางพระพทธเจาแลว จะเกดความ

เขาใจวา ความสขทแทจรงนนไมใชอยกบการไดสมผส รป เสยง กลน รส เครองสมผส

ตางๆนานา ทเปนทถกอกถกใจ แตความสขทแทจรงนนเกดจากความสงบของจต จตจะ

สงบไดจตตองอยหางไกลจาก รป เสยง กลน รส เครองสมผสตางๆนานา เพราะวาถาได

เหนสงเหลานอยเรอยๆ กจะกระตนใหจตมความดนรนทะยานอยาก พระพทธองคจง

ทรงส งสอนใหผปฏบตแสวงหาทสงบสงดวเวก เพราะสถานทสงบสงดวเวกจะไมกระตน

ใหจตเกดความดนรนทะยานอยาก แตกลบจะชวยใหจตนนคอยๆสงบตวลง

เพราะฉะนนตองนาตา ห จมก ลน กาย ใหหางจาก รป เสยง กลน รส เครองสมผส

ตางๆ ทเปนเครองย วยวนกวนใจ เชน ใหแสวงหาทสงบสงดตามปาตามเขา เพราะวารป

เสยง กลน รส เครองสมผส ตามปาตามเขานนไมเปนสงทคอยกระตนย วยวนกวนใจให

เกดความทะยานอยากตามสงตางๆ ทมาสมผสกบ ตา ห จมก ลน กาย เมอเปนเชนนน

แลวการทาความสงบจะงายกวาขณะทอยทามกลางรป เสยง กลน รส เครองสมผสท

ย วยวนกวนใจท งหลาย

ในปาในเขานน รปกด เสยงกด กลน รส เครองสมผสตางๆกด ไมไดเปนสงย วยวน

กวนใจใหเกดตณหาความทะยานอยาก แตภายในใจยงมตณหาทฝงลกอยในจต จะ

เรยกวาวบากกได คอกเลสตณหาทไดถกสะสมมาเปนเวลานานหลายภพหลายชาต

ถงแมจะไมไดเหนรป เสยง กลน รส เครองสมผสตางๆ มนกยงสามารถกระตนใหจตม

จนตนาการ ใหคดไปถงสงตางๆเหลานนได การทจะระงบกเลสตณหาเหลานไดน นตอง

อาศยการเจรญจตตภาวนา คอตองมการควบคมจต ไมปลอยใหจตคดไปตามกาลงของ

กเลสตณหาท งหลายทยงมอยภายในจต ตองอาศยสต สตนเปนเหมอนเบรกทจะยบย ง

จตไมใหไปคดเรองราวตางๆนานาตามจนตนาการของความคดของกเลสตณหาท งหลาย

ได พระพทธองคจงทรงสอนใหผปฏบตจตตภาวนาพฒนาสตเปนเบองตน

18

สตแปลวาความระลกร ใหระลกรอยทตรงไหน พระพทธองคทรงสอนใหระลกอยใน

ปจจบน อยทนเดยวน อยาใหจตไปในอดต อยาใหจตไปทอนาคต อยาใหจตไปทโนนท

น น ใหดงจตมาอยทน ทนมอะไร กมรางกาย มเวทนา มความรสกนกคด มอารมณ

ตางๆ อารมณโลภ อารมณโกรธ อารมณหลง อารมณดใจ อารมณเสยใจ อารมณพอใจ

อารมณไมพอใจ อารมณเหลานมอยภายในจต อยในปจจบน แลวกยงมธรรมะตางๆ ท

ปรากฏขนมาในจต เชน ความคดความปรงตางๆ เกยวกบเรองบญเรองบาปทปรากฏ

ขนมาภายในใจ เหลานคอทต งของสต ใหระลกรอยกบสงเหลาน คอ กาย เวทนา จต

ธรรม เพราะสงเหลานมอยในปจจบน ขนอยกบวาจะมสตมองเหนหรอไมเทานนเอง

ตวเราประกอบขนดวย ๒ สวนใหญๆ คอรปกบนาม รปประกอบดวยรางกายมอาการ

๓๒ เชน ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เปนตน หรอลมหายใจเขาออก สวนน

เปนสวนของรป สวนนามไดแกเวทนา คอความรสกตางๆ เชนสขทกขไมสขไมทกข จต

คออารมณตางๆ ธรรม คอความคดปรงตางๆเกยวกบเรองบาปเรองบญตางๆ ทมอยใน

ใจ พระพทธองคจงสอนใหผปฏบตต งสตใหอยกบรปนามเหลานเพราะถาอยกบสง

เหลานแลวจตจะไมลอยไปไหน จตจะไมไปสรางอารมณตางๆ ขนมา จตจะไมฟ งซาน

จตจะนอมเขาสความสงบ

ควรควบคมจตใหอยกบอารมณใดอารมณหนงทมอยในปจจบน เชนกาหนดดลมหายใจ

เขาออก ซงเปนสงทมอยทกขณะ เราหายใจเขาออกอยตลอดเวลา ต งแตวนเกดมาเรา

ไมไดหยดหายใจเลย แตจตของเราหรอสตของเราไดระลกรอยกบลมหายใจของเรามาก

นอยสกแคไหน แทบจะไมมเลย แทบจะไมรเลยวาเรากาลงหายใจเขาหรอหายใจออก

เพราะวาจตของเรานนไมมสตควบคม ปลอยใหจตคดไปเรอยๆ สวนใหญกจะออกไป

ภายนอกสเรองราวตางๆ เรองราวทปรากฏขนตามรปเสยง กลน รส เครองสมผสนน

แหละ เปนเรองของบคคลบาง เรองงานบาง เรองการทามาหากนบาง เรองการแสวงหา

ผลประโยชนบาง เรองการแสวงหาความสขบาง ดวยการเทยวเตรไปตามสถานทตางๆ

ออกไปดวยอานาจกเลสตณหา โมหะ อวชชา แลวกวนวายกบเรองเหลานไปไมมทสนสด

ต งแตเกดมาจนกระท งถงวนตาย กวนวายอยกบเรองเหลาน แตกไมเคยพบกบความสข

19

ทแทจรงจนกระท งวนตาย ตายไปกไปเกดใหม แลวกไปทาแบบนอก ซาๆซากๆไมมท

สนสด

ทางทถกควรดาเนนตามทางทพระพทธเจาทรงส งสอน คอใหมสตดงใจไวใหอยกบ

ปจจบน ใหอยทนเดยวน ใหอยกบลมหายใจเขาออก พยายามควบคมใหจตรอยกบลม

หายใจเขาออก เวลาหายใจเขากรวาหายใจเขา เวลาหายใจออกกรวาหายใจออก ใหรแค

นนแหละไมตองไปรเรองอน ในสายตาของชาวโลกกอาจจะคดวามนเปนเรองไรสาระ ด

ลมหายใจเขาออกเทานนมนจะฉลาดขนมาไดอยางไร มนจะเกดประโยชนอะไรขนมาได

อยางไร นนเปนความคด ความเหนของคนทมกเลสครอบงาจตใจ เปนคนคดทจะ

แสวงหาสงตางๆจากภายนอก เมอเปนเชนนนกจะไมเหนคณคาของการดลมหายใจเขา

ออก หารไมวาวธการดลมหายใจเขาออกนน เปนอบายวธเพอทจะดงจตใหเขาสความ

สงบ ถาจตสามารถเพงรอยกบลมหายใจเขาออกไดอยางตอเนอง โดยทไมสงจตใจไป

ทางไหน ไมชากเรวจตจะรวมลงเขาสความสงบ เมอจตรวมลงสความสงบแลวจตจะม

ความสข มความเยน มความสบาย จตต งม นอยนง ในขณะนนไมมความจาเปนทจะตอง

คอยควบคมจต เพราะจตไมไปไหน เปรยบเหมอนกบลกฟตบอล ในขณะทมการเลนกน

นกเลนฟตบอลกตองแยงกนเตะลกฟตบอลเพอทจะเอาลกฟตบอลนนเขาไปตงอยในตา

ขาย แตเมอลกฟตบอลเขาไปตงอยในตาขายแลว กไมมใครไปตามเตะมนอก กปลอยให

มนนงอยอยางนน ฉนใด จตกเหมอนกน ถายงไมไดรวมลงสความสงบ จตกจะถกกเลส

กบธรรมแยงกน ถกสตกบการเผลอสตแยงกน ขณะทมสต สตกจะดงจตใหเขาสตาขาย

ของธรรมะ แตถาถกกเลส ความโลภ ความอยากดงไป มนกจะพาไปสเรองราวตางๆ

ภายนอก ไปสความวนวาย ไปสความทกข แตถาสตดงจตเขามาสความสงบได กดงจต

เขาสความสข ความอม ความพอ

นคอสงทผปฏบตตองพยายามกระทา ตองเขาใจวธการ ตองรจกแสวงหาสถานทท

เอออานวย เชนตามปาตามเขาเปนสถานททสงบสงด ไมมรป เสยง กลนตางๆ ทจะมา

คอยย วยวนกวนใจ ขนอยกบวาผปฏบตสามารถทจะบงคบตวเอง บงคบใจใหอยกบ

สถานทอยางนนไดหรอไม เพราะวาเมอมาอยในสถานทเหลานแลว จะถกความกดดน

20

จากกเลสภายในจตใหออกไปหว ออกไปอยากเหนรป เสยง กลน รส เครองสมผสตางๆ

ทเคยไดสมผสมา แตเมอมาอยในสถานททจะตองเหนรป เสยง กลน รส เครองสมผส

ตางๆทไมถกอกถกใจกทนอยไมได มนกตองพยามยามกดดนใหจตรสกอดอด เกด

ความทกข เกดความเบอหนาย เกดความรสกอยากจะออกไปทาอะไรสกอยาง ถาอยาก

ทราบวาเปนอยางไร ทานผปฏบตลองทาด ลองไปอยตามสถานทสงบสงดตามปาตามเขา

เชนตามวดปาวดเขาตางๆ ลองดวาจะอยไดสกกวน แลวจะเหนการตอสระหวางกเลสกบ

ธรรมเกดขนมาทนท ธรรมะกคอสตและความเหนทวาการทไดอยในสถานทสงบสงดนน

เปนสงทดตอจตใจ แตจะสกบเลหเพทบายของกเลสตณหาไดหรอเปลานนกตองดกน

ตอไป

เวลาเรมตนปฏบตธรรมนน ทกคนจะมความกระตอรอรน มศรทธามาก แตเมอปฏบต

ไปแลว เรมถกความกดดนทไมเคยเจอมากอนในจตททาใหเกดความทกขมาก กจะทา

ใหไมสามารถทนอยไดถาไปอยเฉยๆ จะอยไดน นตองขยนหม นต งสตอยเสมอ คอ

พยายามเจรญสตอยตลอดเวลาต งแตตนจนกระท งถงเวลาหลบ พอตนขนมาสงแรกท

จะตองทากคอต งสต ใหบอกกบตวเองวาตอไปนเราตองรอยทกอรยาบถ รอยทกขณะวา

กาลงทาอะไรอย พอตนขนมาจะลกกรวากาลงจะลก พอลกขนมาแลวกตองรวาลกขน

มาแลว เมอกาลงจะยนจะเดนจะทาอะไรกตองมสตควบคมรางกายนนอยตลอดเวลา

และตองคอยม นดงใจไวไมใหไปสนใจ ไปคดกบเรองราวตางๆ นานา ทผานไปแลว เชน

ชวตนอกวดเปนตน

เมอกอนนเวลาอยในบานในเมองมภารกจการงาน ทาโนนทาน สมผสสงโนนสงน แต

ตอนนมาอยในสถานทสงบสงดตามปาตามเขาแลว ตอนนตองตดสงนนออกไป อยาไป

คดถงมน เพราะเมอคดถงมนแลวจะทาใหอยากกลบไปหาสงเหลานนอก ซงผด

เจตนารมณทอตสาหออกมาปฏบตธรรมเพอทจะใหจตเขาสความสงบ ตองพยายามตอส

กบความคดความอยากตางๆ ทจะดงใหเราออกไปขางนอก ตองพยายามผกดงจตไวให

อยกบลมหายใจกได อยกบอรยาบถ ๔ ของรางกายกได หรอจะทองเทยวดอวยวะตางๆ

ของรางกายกได เชนด ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เยอในกระดก หวใจ

21

ปอด ตบ ไต เปนตน ถาไดเจรญอยเรอยๆ พจารณาอยเรอยๆ จะทาใหจตมความสงบ

ทาใหเกดปญญาขนมา ทาใหเหนสภาพความเปนจรงของรางกายนนวาเปนอยางไร วา

เปนสงทสวยงามหรอวาเปนสงทไมสวยงาม เปนสภหรอเปนอสภ

คนท วไปในโลกนสวนใหญจะมองเหนรางกายแตเพยงผวเผน คอเหนแตอาการหาอยาง

คอ ผม ขน เลบ ฟน หนงเทานนเอง แลวกไมไดเหนในลกษณะทใหเกดปญญา แตเหน

ในลกษณะทเกดความลมหลง เชนเหนวาผมสวย เหนวาหนงสวย เหนวาเลบสวย ฟน

สวยเปนตน แทนทจะเหนวาสงเหลาน เปนสงทเปนปฏกล เปนสงทสกปรก เชนผมก

ตองคอยสระคอยลางอยเสมอ มฉะนนกจะมกลนเหมนเพราะมเหงอออกมาตามหนง

ศรษะ หนงกตองคอยดแลรกษาตองคอยอาบนา ถาไมไดอาบนาสกสองสามวนกจะสง

กลนเหมนออกมา ถามองดวยธรรมะมองดวยปญญาแลว จะเหนวาสงเหลานไมใชเปน

สงทนายนด ไมใชเปนสงทนาลมหลงรกชอบเลย กลบเปนสงทนาเบอหนาย นาถอยหาง

นาปลอยวาง

เคยไดยนคาวาขไคลไหม ขมกไหม ของเหลานมนกออกมาจากรางกายของเรา มนไมได

มาจากทไหน มนเปนของสกปรก แตเราไมเคยพจารณาอยางน เพราะขาดปญญา ขาด

การใครครวญ ขาดโยนโสมนสการ คอการพจารณาดวยความรอบคอบใหเหนตามความ

เปนจรงของสงเหลานวาเปนปฏกลเปนของสกปรก จตกลบมองในลกษณะลมหลงแลว

เสรมดวยการปรงแตงตางๆ มการเสรมสวย แตงผม แตงหนาแตงเลบ แมกระท งการ

แตงฟน คอการฟอกฟนใหขาว ในความเปนจรงแลวสงเหลานมนไมสวยไมงาม ถาไมได

แปรงฟนสกวนสองวน กลนปากกจะเหมน ถาไดพจารณาอยอยางตอเนองกจะเขาใจถง

ธรรมชาตทแทจรงของรางกาย แลวจะเกดความเบอหนาย ปลอยวาง คลายความ

กาหนดยนดกบสงเหลาน จตกจะเขาสความสงบ

จตไมสงบเพราะถกราคะตณหากเลสท งหลายคอยผลกดนใหเกดความอยาก ความยนด

ความหวง ความอาลยกบสงตางๆ กเลยทาใหจตไมสงบ แตถาไดเจรญกายคตาสตปฏ

ฐาน คอการมสตอยทกาย ใชปญญาพจารณาใหเหนตามสภาพความเปนจรงของรางกาย

วาเปนปฏกลของสกปรก เปนอสภไมสวยไมงาม จตกจะคอยๆ คลายความกาหนด

22

คลายความยนด เพราะเรมเหนความเปนจรงของรางกายวาเปนอยางไร เมอเหนแลวไมม

ใครจะหลงยดตดอยกบรางกายนไปหรอก เพราะไมมใครชอบสงทไมสวยไมงาม ดงนน

ความสวยงามของรางกายจงไมม มนมเพราะจตหลงไปตางหาก เพราะขาดความ

พจารณาใครครวญดวยปญญานนเอง แตเมอไดรบการอบรมดวยปญญาอยางสมาเสมอ

จตจะคอยๆเกดความเขาอกเขาใจในสภาพทแทจรงของรางกาย จตกจะปลอยวาง

รางกาย จะไมมความยนดยนรายกบรางกาย ในเรองของความสวยงามหรอไมสวยงาม

อกตอไป เขาใจแลวกปลอยวาง

เมอปลอยวางรางกายไดแลว การทจะตองพจารณาดความไมสวยงามของรางกายนน ก

ไมมความจาเปนอกตอไป เพราะการพจารณานนเปรยบเหมอนการรบประทานยาแกโรค

ความหลง เมอยาไดทาลายความหลงหมดไปแลว จตตาสวางขนมา จตปลอยวาง จตไม

ยดไมตด ไมยนดยนรายกบรางกายแลว กไมมความจาเปนทจะตองพจารณาอสภความ

ไมสวยไมงาม ปฏกลความสกปรกของรางกายอกตอไป เพราะจตหมดความกาหนดยนด

ไดระงบดบราคะตณหาอยางแทจรงแลว การพจารณารางกายกหมดไป เพราะจตไม

ไขวควาหารางกายอกตอไป ไมคดทจะหารางกายของบคคลนนหรอบคคลน มาเปน

เครองใหความสขกบจตอกตอไป เพราะรอยางแทจรงแลววามนไมใชเปนของสวยงาม

เลย นคอการเจรญวปสสนา การเจรญปญญา

การเจรญวปสสนาเจรญปญญาทาใหเกดการรแจงเหนจรง ทาใหตดความโลภ ความ

โกรธ ความหลง อปาทานไดอยางถาวร แตถาใชการบรกรรมพทโธ หรอการกาหนดลม

หายใจเขาออกเพอทาใหจตสงบ จตจะสงบเปนระยะๆไป แตไมไดตดความโลภ ความ

โกรธ ความหลง อปาทานออกไปจากจต เวลาถอนออกมากจะเกดความฟ งซานขนมาได

อก เมอไปเหนรปทชอบ ทยนด กจะเกดการกระตนใหเกดราคะ เกดตณหา เกดความ

กาหนดยนดขนมา แตถาใชวธเจรญดวยวปสสนาปญญา ใหเหนตามสภาพความเปนจรง

ของรางกายวาเปนปฏกล เปนของไมสวยไมงามแลว จตจะปลอยวางรางกายน จะสงบ

สงดจากความยนดยนรายกบเรองของรางกาย หมดความใคร ความอยากกบรางกายน

อยางถาวร

23

นอกจากการพจารณาดอสภความไมสวยงาม ปฏกลความสกปรกของรางกายแลว กยง

ตองพจารณาดความแก ความเจบไขไดปวย และความแตกสลายของรางกายดวย

เชนกน เพอทจะไดคลายความวตกเกยวกบความแก ความเจบไขไดปวย และความตาย

ทกครงทระลกถงความแก ความเจบ และความตายนน จตจะมความรสกหดห ความ

หดหนเกดจากอะไร เกดจากอวชชาโมหะความหลง ความหลงทคดวารางกายนควรจะ

อยไปตลอดไมมทสนสด คอเกดมาแลวตองไมแก ตองไมเจบ และตองไมตาย แตหาร

ไมวาความเปนจรงนนมนตรงกนขามกน เปนธรรมดาของรางกายนทเกดมาแลว ตองม

ความแกเปนธรรมดา มความเจบไขไดปวยเปนธรรมดา มความตายเปนธรรมดา แตถา

ไมไดรบการอบรมส งสอนใหพจารณา ใหมองรางกายในลกษณะน กจะคดอยากให

รางกายนตองไมแก ไมเจบ ไมตายอยเสมอไป ท งๆทรอยวาทกคนเกดมาแลว ตองแก

ตองเจบ ตองตายดวยกน แตไมชอบคดถงเรองเหลาน เพราะถอวาการคดถงเรองเหลาน

เปนอปมงคล คดไปแลวสรางความไมสบายใจใหเกดขน แตหารไมวาความไมสบายใจท

เกดขนนน มนเกดจากโมหะความหลง เกดจากวภวตณหาความกลว กลวความแก กลว

ความเจบ กลวความตาย ซงขดกบความปรารถนาของจตทอยากใหรางกายน ไมแก ไม

เจบ ไมตาย เปนการฝนธรรมชาต ฝนความจรง เปนตนเหตของความทกข ความไม

สบายใจ ทกครงทคดถงเรองของความแก ความเจบ ความตาย

ผปฏบตทแสวงหาความจรง เพอทจะเอาความจรงนมาตด มาชวยทาใหจตหลดพนจาก

ความกลวสงเหลาน ผปฏบตกตองใจกลา ตองไมกลวเรองการพจารณาความแก ความ

เจบ ความตาย เมอเรมพจารณาอาจจะมความรสกทไมคอยชอบ ไมคอยอยากจะคด แต

ถาพจารณาไปเรอยๆ แลว ตอไปจตจะเรมยอมรบ คอยๆเกดความชนกบสงเหลาน และ

ในทสดกจะเหนวาเปนสงทดเสยอก เพราะวาเมอจตยอมรบแลวจตจะไมกลวสงเหลาน

จตกจะดบวภวตณหาได ความไมอยากแก ไมอยากเจบ ไมอยากตายจะถกขจดใหหมด

สนไปจากจตจากใจ ดวยอานาจของวปสสนาปญญาคอความจรง คนเราฝนความจรงไป

ไมไดหรอก ความจรงเปนสงททกคนในทสดตองยอมรบ อยทวาจะรบชาหรอรบเรวเทา

นนเอง ถารบเรวแลวกสบายเรว ถารบชากสบายชา ถาไมรบไมอยากรบความเปนจรง

เหลานกจะทกขไปไมมทสนสด ตายจากชาตนแลวไปเกดใหมกตองแก ตองเจบ ตอง

24

ตาย กตองไปกลวความแก กลวความเจบ กลวความตายตอไปอกเรอยๆ ไมมทสนสด

แตถายอมรบความแก ความเจบ ความตาย วาเปนเรองธรรมดา ไมใชเปนสงทตองกลว

ตองรงเกยจ ถายอมรบความเปนจรง กจะดบความกลวความรงเกยจนได ดบ

วภวตณหาได จตกจะไมทกขกบความ แก เจบ ตาย อกตอไป

นคอผลทจะเกดจากการทเราพจารณารางกาย ธรรมชาตของรางกายอยอยางสมาเสมอ

อยอยางตอเนอง ไมชากเรวจตจะปลงไดจะวางได พยายามรบความเปนจรง เมอยอมรบ

ความเปนจรงแลว ความแกความเจบความตายมนกยงเหมอนเดมอกของรางกาย มนก

ยงตองแกตองเจบตองตาย แตคนทยอมรบความเปนจรงแลวจะอยไปจนกระท งถงวน

แก วนเจบวนตายโดยไมมความทกขใจ สบายใจ กอยไปเปนปกต แตเมอ ยอมรบแลวก

ไมมความจาเปนทจะตองไปคดอกตอไปเรองของความแกความเจบความตาย เพราะ

เรองของความแกความเจบความตายนนมนไมไดเปนปญหาตอไปกบจตใจ ทตอง

พจารณาในเบองตนอยเรอย ๆ กเพอทจะใหจตเกดความคนเคย ใหยอมรบในความเปน

จรงของสภาพของรางกายอนนเทานนเอง เมอยอมรบไดแลว ปลงไดแลว วางไดแลว

ปญหามนกหมดไป ผพจารณาไมตองไปคดพจารณาเรองเหลานอกตอไป เพราะการ

พจารณาดงทไดแสดงไววา มนเปนเหมอนกบยามาแกโรคความหลง โรคของความกลว

แกตณหานนเอง

เมอพจารณาไปจนกระท งถงจดทจตยอมรบความเปนจรง ยอมรบความแก ความเจบ

ความตาย แลวมนกจบกน ความแก ความเจบ ความตาย มนกเปนเหมอนกนทกคน ไม

วาคนทจะไดพจารณาหรอคนทไมไดพจารณา ตางกนตรงทวาคนทไดพจารณาแลวปลง

ได วางได คนนนสบาย อยสบาย แกกสบาย เจบกสบาย ตายกสบาย ไมเดอดรอนกบ

สงเหลาน ตรงกนขามกบคนทไมยอมรบสงเหลาน ไมไดพจารณาเรองเหลานอยอยาง

ตอเนอง ปลอยใหมแตความกลว ความไมตองการ ความรงเกยจในเรองของความแก

ความเจบ ความตาย มาครอบงาอย มนกจะสรางความทกขใจอยไปเรอยๆ ไมมทสนสด

แตถาคดพจารณาใหยอมรบใหไดวา เกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย ทองมนอย

อยางนน คดมนอยอยางนน ท งวนท งคน ยน เดน นง นอนจนกวาจตจะยอมรบ ยอม

25

ปลอย เมอปลอยแลวจะเกดความโลงอก เบาใจขนมา นคอสนทฏฐโก ผปฏบตจะรเอง

เหนเอง ขอใหทาไปตามแนวนเถด พยายามเจรญไปเรอยๆ คดไปเรอยๆ เกดมาแลว

ตองแก ตองเจบ ตองตาย มใครบางทเกดมาแลว ไมแก ไมเจบ ไมตาย ใหพจารณาท ง

กายในและกายนอก

กายในคอกายของเรา กายนอกคอกายของบคคลอน พจารณาคนใกลชดกอนกได เชน

บดา มารดา ป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา พ นอง ญาตสนทมตรสหาย แลวคอย

พจารณาไปถงกายของบคคลอนๆทเราไมรจก รวมไปถงสตวเดยรจฉาน ท งหมดนเปน

กายเหมอนกนหมด เปนสงทเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตายเหมอนกน เราไมได

ตายคนเดยว เวลาพจารณาเรองกายนเราอาจจะคดวา โอยเราตองแก ตองเจบ ตองตาย

คนเดยว แตหารไมวาทกๆคนเปนเหมอนกนหมด ไมมยกเวน ควรพจารณาท งกายใน

และกายนอก ถาคดพจารณาแตกายในอยางเดยว จะทาใหหลงเผลอไป คดวาเราเปนคน

ทจะตองแก ตองเจบ ตองตายไปคนเดยว กสรางความหดหความทกขใจ ถาพจารณา

กายนอกอยางเดยววาเขาตองแก ตองเจบ ตองตาย กจะเกดความหดหใจ เกดความ

เสยดาย อาลยอาวรณในบคคลเหลานน แตถาไดพจารณากายในและกายนอกสลบกน

ไปและควบคกนไป จะเหนวาทกๆคนทเกดมาในโลกนตองแก ตองเจบ ตองตายดวยกน

หมด อกรอยปคนทมชวตอยในโลกในวนนกจะไมมเหลออยในโลกน จะมแตผทเกดมา

ทหลง พวกเขาเหลานนกตองเดนตามรอยของผทมากอน คอตองแก ตองเจบ ตองตาย

ไปดวยกนท งนน

เรองแกเจบตายจงเปนเรองธรรมดา เปนเรองปกต การพจารณานไมไดพจารณาเพอ

สาปแชงตวเอง หรอสาปแชงผอนใหแก ใหเจบ ใหตาย แตมนเปนยารกษาโรคจต กน

มนเขาไปเถด พจารณามนเขาไปเถด พจารณาอยเนองๆ พระพทธองคทรงสอนให

พจารณาสงเหลานอยเนองๆ คาวาเนองๆหมายถงใหมากทสดเทาทจะมากได พจารณา

ไปจนกระท งปลอยวางนนเอง เมอปลงไดแลว ยอมรบไดแลว ปญหากหมดไป จตจะ

เยน จตจะสบาย รางกายจะเปนอะไรไป ไมวาจะเปนรางกายของเราหรอของคนอนกตาม

26

เรากจะไมเดอดรอนใจ ถอวาเปนเรองธรรมดาๆ ทกๆ คนในทสดกตองพลดพรากจาก

กน ในทสดกตองไปคนละทศคนละทาง

ผทพจารณาและปลอยวางไดเปนผทจะไปด เพราะบคคลทสามารถปลอยวางกายไดน

เปนผทไดเขาสอรยมรรค สอรยผล เปนอรยบคคลคอพระโสดาบน พระสกทาคาม และ

พระอนาคามตามลาดบ ทานเหลานใชการพจารณากายเปนมรรควถ ทางดาเนนสอรยผล

ท ง ๓ ข นน ผทจะบรรลเปนพระโสดาบน พระสกทาคาม และพระอนาคามนน จะตอง

พจารณากายไปตามสดสวนตางๆของธรรม แตละลาดบไปจนกระท งถงลาดบสดทาย

พระโสดาบนไดละสกกายทฏฐ การเหนวามตวมตนอยในรางกายน ทานเหนวาไมม

ตวตนในรางกาย รางกายไมใชตวตน รางกายนเปนเพยงแตธาต ๔ ดน นา ลม ไฟ เกด

มาแลวตองแก ตองเจบ ตองตายเปนธรรมดา ดงทพระอญญาโกณฑณญะไดทรงอทาน

ไวหลงจากไดฟงธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงวา ธรรมอนใดมการเกดขนมาเปน

ธรรมดา ธรรมอนนนยอมมการดบไปเปนธรรมดา นนกคอรางกายนเมอเกดมาแลวก

ตองตายไปเปนธรรมดา นเปนเรองทพระโสดาบนทานยอมรบ ทานปลงได ทานเขาใจ

แลวทานกปลอยวาง เมอทานปลอยวางแลวทานกเจรญธรรมะข นตอไป คอการพจารณา

ใหเหนอสภความไมสวยงาม ความเปนปฏกลของรางกายน เพอจะไดระงบดบราคะ

ตณหาความกาหนดยนด ในรางกายน

เมอไดทาใหราคะตณหาความกาหนดยนดเบาบางลงไป กจะบรรลเปนพระสกทาคาม ผ

ไดทาใหกามราคะและปฏฆะเบาบางลงไป คอละกามราคะและปฏฆะไดประมาณ

ครงหนง ทาใหราคะตณหานนเบาบางลงไป แตยงไมสามารถทาใหมนหมดไปได เมอได

เจรญธรรมตอไปเรอยๆ พจารณาเรองความเปนอสภ ความไมสวยงาม เรองความเปน

ปฏกลของรางกายตอไปเรอยๆ จนกระท งในทสดเหนวารางกายนเปนอสภไมสวยงาม

เปนปฏกล เปนสงสกปรก ไมนายนด ไมนารกใคร กจะสามารถตดราคะตณหาใน

รางกายนได ถาตดไดแลวกจะบรรลเปนพระอนาคาม

พระอนาคามเปนผทหมดเยอใยตอเรองของรางกาย ไมวาเรองราคะตณหากด เรอง

วภวตณหา คอความกลวแก กลวเจบ กลวตายกด สงเหลานพระอนาคามตดไดหมด ถา

27

ตองมรณภาพหรอเสยชวตไปกอน ททานจะปฏบตถงธรรมข นสงสด ทานกจะไปเกดบน

สวรรคช นพรหมโลก เรยกวาสทธาวาสมอย ๕ ช นดวยกน จากนนทานกจะบรรลเปน

พระอรหนตในสวรรคพรหมโลกนนตอไป ทานจะไมกลบมาเวยนวายตายเกดในกามโลก

อกตอไป กามโลกนนเปนทอยของสตวทยงมความยนดในกาม แตพระอนาคามนนทาน

สนแลวในเรองความยนดในรางกาย เรองราคะตณหา เรองกามราคะ สงนไมมในจตของ

ทาน ทานจะเปนผทไมกลบมาเกดในกามภพอกตอไป

พระโสดาบนกบพระสกทาคามยงตองกลบมาเกดในกามภพอก ถาเปนพระโสดาบนกยง

จะกลบมาเกดอก ๗ ชาตเปนอยางมาก ถาเปนพระสกทาคามกจะกลบมาเกดอกเพยง

ชาตเดยวเทานน ถาเปนพระอนาคามกจะไมกลบมาเกดอกเลย ทานหมดปญหา หมด

ความยนดเกยวกบเรองของรางกายนแลว เมอเปนเชนนนทานกไมจาเปนตองมาเกดม

รางกายน เพราะผทเกดเพอมรางกายน กเพอทจะอาศยรางกายนเปนเครองมอในการหา

กามสขนนเอง คอความสขทเกดจากการเหนรป ไดยนเสยง ดมกลน ลมรส สมผส

ความรสก หนาว เยน รอน อน แขง นม อยางนเปนตน นเรยกวากามคณหา ผทยงม

ความยนดในสงเหลานอย ยงเปนผทยงมกามราคะ กามตณหาอย

พระอรยบคคลทไดพจารณารางกายนอยางถองแทแลวดวยอสภกรรมฐานกด ดวย

ปฏกลกรรมฐานกด ยอมมองเหนรางกายนเปนสงทมแตความสกปรกโสโครก เปนสงท

ไมสวยงาม เปนอสภ เชนพจารณาดคนตาย ดคนเปน วาเปนอยางไร เปรยบเทยบกนด

คนตายกมรปลกษณะหนง คนเปนกมรปลกษณะหนง ท งๆทเปนคนๆเดยวกน คนทยง

เปนอยน กเปนเหมอนกบเปนผดบ ผทยงไมตาย สวนคนทตายกเปนผตายทตายไปแลว

รางกายกจะตองเนาเปอยไปเรอยๆ ความสวยงามตางๆ ความนาดตางๆ มนกหมดไป

ถาพจารณาดสงเหลานอยเรอยๆแลว จตจะคอยๆ เหนสภาพความเปนจรงของรางกาย

แลวในทสดกจะเหนเตมท เมอเหนเตมทแลวกไมมใครจะทนทจะไปยนดกบซากศพนน

ได ขณะทมลมหายใจอยกยงถอวาเปนซากศพเดนไดเทานนเอง เมอไมมลมหายใจแลวก

เปนซากศพทเดนไมได มแตจะสลาย มแตจะสงกลนเหมนออกมา งานศพกไมมใคร

อยากจะไปกน ท งๆทคนๆนนเมอยงไมตายกเปนบคคลทชอบไปหา ไปพบอย แตพอ

28

ตายแลวบคคลนนกลบกลายเปนอกอยางหนงไปเลย แลวเราทาไมถงไมเหนขณะทยงม

ชวตอย วารางกายกเปนอยางนแหละ จะไปหลงยนดกบสงนทาไม เพราะอะไรเปนเหต

ใหไปหลงยนด เพราะวาจตมโมหะ อวชชา ความหลงครอบงาจตอย ทาใหไมคดไมมอง

ในความเปนอสภของรางกายนนเอง ใหมองแตเรองสวยเรองงาม กเลยทาใหเกดความ

ยนด เกดความกาหนดความชอบขนมา แตถาไดเจรญอสภกรรมฐาน พจารณาไปเรอยๆ

แลว ความจรงของรางกายกจะตองปรากฎขนมาใหเหน เมอเหนอยางเตมทแลวอวชชา

โมหะทเกยวกบรางกายยอมถกทาลายไป เมอถกทาลายไปกามตณหากหมดไป เมอหมด

ไปแลวความจาเปนทตองพจารณารางกายนกหมดไป กายคตาสตปฏฐานกไมมความ

จาเปนอกตอไป

แตมนยงมตณหาอนอยอก นเปนเพยงครงหนงของการปฏบตธรรมเทานนเอง เพราะวา

ผลของการพจารณากายไดอยางสงสดกแคข นพระอนาคามเทานนเอง ถาจะไปสข นพระ

อรหนตจะตองพจารณานามธรรมตอไปอก คอเวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และ จต

นเปนสงทยงตองพจารณา เพราะวากเลสตณหายงมความยดม น ยงหลงตดอยกบ

เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และ จต จะตองอาศยวปสสนาปญญาเขาไปพจารณา

ใหเหนวา เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และ จตนนกเปนไตรลกษณ คอเปนอนจจง

เปนของไมเทยง แปรปรวน เปนทกข ถาไปยด ไปตด ไปยนด เปนอนตตา ไมมตว ไมม

ตน ไมมใครเปนเจาของ เปนธรรมชาต อาศยเหตปจจยทาใหสงเหลานเกดขนมา

เหมอนกบฟาแลบในทองฟา เวลาฟาแลบมใครไปทาใหฟามนแลบหรอเปลา มบคคลอย

ในสายฟานนหรอเปลา มนไมม มนเปนเหตเปนปจจยทเกดขนโดยธรรมชาต

ฉนใด เวทนา สขกด ทกขกด ไมสขไมทกขกด มนกเปนเหมอนกบฟาแลบ มนแลบขน

มาแลวมนกหายไป สขแปลบแลวมนกหายไป ทกขแปลบแลวกหายไป ไมสขไมทกข

แปลบแลวกหายไป สลบผลดเปลยนกนไป สญญาความจากเชนกน เวลาไดยนเสยงก

เกดความจาขนมาวาเสยงนนคอเสยงอะไร เหนรปกเกดสญญาความจาขนมาวารปนนคอ

รปอะไร เสยง กลน รส กเชนกน นเปนเรองของสญญา เกดขนมาแลวกดบไป

เหมอนกบฟาแลบ วญญาณรบทราบสงเหลานกเชนกน เมอมรปมาสมผสกบตา ก

29

รบทราบวามรปเกดขนมาในมโนภาพแลวกหายไป เมอรปนนผานไป หรอหลบตารปนน

กหายไป วญญาณทรบทราบรปนนกหายไปดวย เมอมรปใหมขนมาแทนท มนกม

วญญาณตวอนขนมารบทราบแทนตอเนองกนไป เมอมการเกดดบๆของรปเหลาน

วญญาณกเกดดบๆตามไปดวย เชนเดยวกบ เสยง กลน รส เครองสมผสตางๆ สงขาร

คอความคดตางๆในจตทคดเรองนนแลวกคดเรองน คดขนมาแลวกหายไป เทากบเกด

ดบไปเรองหนง แลวกมเรองใหมเกดขนมา แลวกดบไป เกดขนมาแลวกดบไป คดไปก

หายไป เกดดบ เกดดบ เรยกวาสงขารความคดปรงแตง จตคออารมณตางๆ เชน ดใจ

เสยใจ ยนด ยนราย รก ชง โลภ โกรธ หลง เปนตน

นามธรรมท ง ๔ นคอ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และอารมณตางๆในจต เปน

อนจจง ทกขง อนตตา ใหรตามความเปนจรงของสงเหลานแลวปลอยวาง อยาไปยดไป

ตด ถาไปยดไปตดแลวมนจะทกข เชนไปตดกบสขเวทนา พอสขเวทนานนหายไปกเกด

ความไมพอใจ เกดความหวความกระหายทอยากจะสมผสกบสขเวทนานนอก หรอเมอ

ไดสมผสกบทกขเวทนาแลวกไมชอบ เกดวภวตณหาอยากจะหนจากทกขเวทนานไป ก

เกดทกขขนมาอก เพราะไมอยากจะเจอกบทกขเวทนา ตองฝกทาใจใหเปนกลางๆ คอสข

กไดทกขกได ไมสขไมทกขกได เหมอนกบฟาแลบ ใครจะไปหามฟาแลบได ไมตองไป

ยนดกบฟาแลบ มนจะแลบกใหมนแลบไป มนจะไมแลบกเรองของมน เวทนาก

เหมอนกน มนจะสขกใหมนสขไป มนจะทกขกใหมนทกขไป มนจะไมสขไมทกขกปลอย

มนไปตามเรองของมน ไมตองไปยนดอะไรกบมน

พยายามพจารณาปลอยวางนามธรรมท ง ๔ นและอารมณตางๆในจต พจารณาปลอยวาง

เวทนา ปลอยวางสญญา ปลอยวางสงขาร ปลอยวางวญญาณ ปลอยวางอารมณตางๆใน

จต รวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา แลวกปลอยวาง ถาปลอยวางไปเรอยๆแลว ตอไปสง

เหลานกจะไมเปนปญหากบจต จตกจะปลอยวางไปเรอยๆ ปลอยวางไปเรอยๆ

จนกระท งหมดความยดม นถอม น กถอวาจตไดหลดพนจากขนธท งหาและอารมณตางๆ

ในจต ตอนตนไดพจารณากายแลวปลอยวางกาย แลวมาพจารณาและปลอยวางนาม

30

ขนธท ง ๔ และอารมณตางๆในจต กถอไดวาปลอยวางอปาทานในขนธหาและอารมณ

ตางๆในจตนนเอง

พระพทธองคทรงแสดงไวในพระอรยสจ ๔ วา ทกขคออปาทานความยดม นถอม นใน

ขนธหานนเอง ผตองการความพนทกขจะตองปลอยวางอปาทานความยดม นถอม นใน

ขนธท งหาคอรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ใหพจารณาใหเหนวา รป เวทนา

สญญา สงขาร และวญญาณ นนเปนของไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา ปราศจากตวตน

ถาพจารณาสงเหลานแลวปลอยวางไดหมดสน จตกจะหลดพนจากความทกขดงทพระ

พทธองคไดทรงแสดงไวในพระอรยสจ ๔

ทกขคอความเกดแกเจบตาย การไดสมผสกบสงทไมชอบ การพลดพรากจากของรกของ

เจรญใจท งหลายท งปวง ความยดม นในขนธหา พจารณาใหร กาหนดใหเหนวาสงเหลาน

เปนทกข เหตททาใหสงเหลานเปนทกขคอตณหาความอยาก มกามตณหา ภวตณหา

และวภวตณหา เปนตน ตองละกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา เครองมอทจะใชละ

ตณหากคอมรรค มรรคคอการเจรญจตตภาวนา สมาธ และปญญาเปนตวหลกโดยมศล

เปนเครองสนบสนน รวมกนเปนศล สมาธ ปญญา ถาขยายความออกไปกเปนมรรคทม

องคแปด เรยกวามชฌมาปฏปทาทางสายกลาง นคอสงทตองเจรญใหมาก ตองพฒนา

ใหมาก ตองรกษาศล ตองเจรญสมาธ ตองเจรญวปสสนา ตามแนวทไดแสดงไว คอ

พจารณากาย เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และอารมณตางๆในจต ใหเหนวาเปนไตร

ลกษณ เปนอนจจง ทกขง อนตตา เมอเหนวาเปนไตรลกษณแลวกจะปลอยวาง เพราะ

ไปยดไปตดกบของไมเทยงไมได จะบงคบมนไดอยางไร เหมอนกบฟาแลบ บงคบใหมน

แลบไดหรอเปลา เวลามนจะไมแลบมนกไมแลบ เวลามนจะแลบมนกแลบ แลบแลวมน

กหายไป

ทกสงทกอยางในรางกายในตวเราคอนามกบรปนนกเชนกน กายมนกเปนเหมอนกบฟา

แลบ เดยวมนกสญเดยวมนกสลาย กลบคนสธาตเดมคอธาต ๔ ดน นา ลม ไฟ สวน

เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ มนกผลดกนเกด ผลดกนดบ สลบกนไปอยตลอดเวลา

ไมมทสนสด แลวกเปลยนแปลงไป จากสขเปนทกข จากทกขเปนไมสขไมทกข

31

หมนเวยนกนไปอยอยางนน สดแทแตเหตปจจยทจะมาทาใหสงเหลานนเกดขน ใจผรไม

สามารถทจะบงคบมนได ใจตองยอมรบความเปนจรง ใจตองยอมตองปลอยวางสง

เหลาน ไมตองไปยนดยนรายกบสงเหลาน มนจะเปนอยางไรกปลอยใหมนเปนไป ไมม

ปญหาอะไร ถาทาใจอยางนไดแลวใจกจะเขาสความสงบทแทจรง ใจจะไมมความวนวาย

กบสงเหลานตอไป มนจะเปนอยางไรกไมเดอดรอน

นคอเรองของการประพฤตปฏบตธรรม เรยกวาเจรญมรรค มรรคนตองเจรญใหมาก ใน

พระอรยสจ ๔ พระพทธองคไดแสดงไววา ทกขตองกาหนดร สมทยตนเหตของความ

ทกขตองละใหได นโรธความดบทกขตองทาใหแจง มรรคตองเจรญใหมาก การทจะ

กาหนดรทกข ละสมทย ทานโรธใหแจงไดน น จะตองอาศยการเจรญมรรคใหมาก

นนเอง จะตองเจรญมรรคใหสมบรณ ถามรรคสมบรณแลว กเทากบไดกาหนดรทกข

ไดละตณหา ไดทานโรธความดบทกขใหแจงนนเอง เพราะมรรคจะตองกาหนดดความ

เกดแกเจบตาย พจารณาเรองความเกดแกเจบตายเปนเรองธรรมดา พจารณาใหเหนวา

รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณนนเปนอนจจง ทกขง อนตตา เมอพจารณาไดอยาง

เตมทแลวกจะปลอย แลวกจะละตณหาได ละกามตณหา ภวตณหา วภวตณหาได เมอ

ละกามตณหา ภวตณหา วภวตณหาไดแลว นโรธความดบทกขกจะปรากฏขน

เรองของพระอรยสจ ๔ เปนเรองของกรยา คอผปฏบตจะตองดาเนนตามทพระพทธองค

ไดทรงดาเนนไปกอน พระพทธองคทรงตรสวา ทกขทตองกาหนดร เราไดกาหนดรแลว

สมทยทจะตองละเราไดละแลว นโรธทตองทาใหแจงเราไดทาใหแจงแลว มรรคทตอง

เจรญเราไดเจรญแลว เมอไดกระทาในกจท ง ๔ นแลว กถอไดวาไดบรรลพระอรยสจ ๔

ผทไดบรรลพระอรยสจ ๔ ยอมเปนผทอยเหนอความทกข เพราะไดบรรลถงนโรธการ

ดบทกขอยางสนเชงดวยการเจรญมรรคนนเอง

ชาวพทธเราจงตองเจรญมรรคใหมากนนเอง เจรญมรรคดวยการรกษาศล ดวยการ

บาเพญจตตภาวนา นงสมาธ กาหนดดลมหายใจเขา ออก ทาจตใหสงบ เมอจตมความ

สงบแลวกใหเจรญวปสสนา พจารณาดรางกาย พจารณาความแก ความเจบ ความตาย

ใหเหนวาเปนธรรมดา พจารณาใหเหนวารางกายนเปนปฏกล เปนของสกปรก เปนอสภ

32

เปนของไมสวยไมงาม พจารณาดเวทนา สญญา สงขาร วญญาณ วาเปนเหมอนกบฟา

แลบ เปนสงทไมอยในความควบคมของใจ ใจควบคมสงเหลานไมได ใจไมสามารถ

บงคบใหมสขเวทนาไปไดตลอด ไมสามารถขบไลทกขเวทนาเมอมนเกดขนใหมนหายไป

ได เพราะสงเหลานมเหตมปจจย บางทกเกดทกขเวทนาขนมาทรางกาย เวลาเดนไปเตะ

หนกเกดการเจบปวดขนมา ใจกตองรบทราบ ใจกตองรบรวานคอเวทนาทางกาย หรอวา

ไดยนเสยงทคนเขาพดแลว เกดความไมพอใจขนมา กตองยอมรบวาเราบงคบเสยงนน

ไมได จะเปนสรรเสรญหรอนนทา เราตองยอมรบ แลวปลอยวาง รบรแลวปลอยวาง

อยาไปมอารมณกบมน อยาไปมความยนดยนราย เพราะความยนดยนรายกคอตณหา

นนเอง

ถาไมมตณหา ไมมความยนดยนรายแลว เรากสามารถควบคมทกขทางดานจตใจได แต

เราควบคมคนทพดไมได ควบคมเสยงไมได ยงไงๆเสยงมนกตองมาสมผสกบห แตใจ

เราควบคมได ควบคมดวยการใชสตใชปญญา อยาไปยนดยนรายกบเสยง ตองยอมรบ

ความจรงวาเราบงคบเสยงนนไมได เมอสามารถควบคมใจไมใหไปยนดยนรายได ความ

ทกขกจะไมเกดขนในใจ นเปนเรองทนกปฏบตจะตองพยายามประพฤตปฏบตอยอยาง

สมาเสมอ และการทจะปฏบตไดอยางสมาเสมอนนกตองมสถานทๆ สงบเงยบ เชนตาม

ปาตามเขา พยายามขวนขวายใหมความยนดในสถานทเหลานเถด สถานทเหลานเปนท

เกดของพระอรยบคคลท งหลาย พระพทธเจา พระอรหนตสวนใหญบรรลธรรมในปาใน

เขาท งนน นอยมากทจะบรรลในบานในเมองกน สวนใหญจะอยตามปาตามเขากน จะ

ประพฤตปฏบตธรรมแลวกบรรลธรรมตามปาตามเขากนท งนน แมในปจจบนนพระ

ตางๆทเปนพระสปฏปนโน ทเรามความศรทธาเคารพเลอมใส กมกจะเปนพระปาท งนน

ทานอยตามปาตามเขา ประพฤตปฏบตอยในปาในเขา แลวกบรรลธรรมในปาในเขากน

ท งนน มนอยมากทจะบรรลธรรมในบานในเมอง แลวเราจะทราบไดอยางไรวาทานได

บรรลธรรมเปนพระอรหนต วธหนงกคอการดอฐของทาน ถาอฐของทานกลายเปนพระ

ธาตกถอวาทานไดบรรลเปนพระอรหนตไปแลว การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยต

ไวเพยงเทาน

33

กณฑท ๓๖

พระพทธเจา ๒๐ มกราคม ๒๕๔๔

เวลาทนกถงนาตาล เรายอมนกถงความหวาน เวลาทนกถงเกลอ เรายอมนกถงความ

เคม ฉนใดเวลาทนกถงพระพทธศาสนา เรายอมนกถงพระพทธเจา เพราะวาสงเหลาน

เปนของคกน นาตาลยอมมรสหวาน เกลอยอมมรสเคม พระพทธศาสนายอมม

พระพทธเจาเปนพระศาสดา ดงนนทกครงทมการประกอบพธทางพระพทธศาสนา เราจง

ต งนะโม ๓ จบ นะโม ตสสะ ภควโต อรหโต สมมา สมพทธสสะ แปลความวา ขอนอบ

นอมนมสการในองคพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ซงเปนพระนามททรงใชหลงจากทได

ทรงตรสรธรรมในวนเพญเดอน ๖ เมอสองพนหารอยกวาปมาแลว แตกอนนพระพทธ

องคไมไดทรงเรยกพระองคเองวาเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เรมแรกทเดยว

พระองคทรงมพระนามวาเจาชายสทธตถราชกมาร ทรงเปนพระราชโอรสของพระเจา

แผนดน หลงจากทพระพทธองคไดทรงออกผนวช พระองคทรงไดพระนามใหมเปน

สมณโคดม หลงจากททรงประพฤตปฏบตธรรมอยประมาณ ๖ ป จงทรงตรสรธรรม

จากนนทรงเรยกพระองคเองวาพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

การทพระพทธองคไดทรงตรสรเปนพระพทธเจาขนมาไดนน มสาเหตมาต งแตสมยท

พระพทธองคทรงเปนเจาชายสทธตถราชกมาร พระองคทรงไดพบเหนเทวทต ๔ คอ ๑.

คนแก ๒. คนเจบ ๓. คนตาย ๔. สมณะนกบวช หลงจากทไดทรงเหนเทวทตท ง ๔ น

แลว พระองคทรงไดสตเกดปญญาขนมาวา คนเราทกคนไมวาจะสงหรอตา จะเปน

ขอทานหรอพระเจาแผนดนกตาม เมอเกดมาแลวกตองแก ตองเจบ ตองตายดวยกนทก

คน ไมมใครหนพนความแก ความเจบ ความตายไปได เมอตายไปแลว ของทกสงทก

อยางทมอยไมวาจะเปนลาภ ยศ สรรเสรญ สขท งหลายยอมหมดไป ไมสามารถเอาตด

ตวไปได

34

เมอยงมกเลสตณหาอยในจต ยงมความอยากอยในใจ กยงตองไปเกดใหมอก เมอเกด

แลวกตองแก ตองเจบ ตองตาย เปนสจจะของสงสารวฏการเวยนวายตายเกด พระองค

ทรงมปญญา มความเขาใจในเรองนด ทรงเหนวามวธเดยวเทานนทจะไมแก ไมเจบ และ

ไมตาย นนกคอตองไมเกด การทจะไมเกดไดน นกตองระงบตนเหตของการเกด คอ

กเลสตณหาท งหลายทมอยในจตใจ เมอเหนสมณะนกบวชจงทรงเกดศรทธาอยากจะ

ออกบวชเปนสมณะเพอแสวงหาโมกขธรรม การหลดพนจากการเวยนวายตายเกด ใน

คนหนงทรงไดทราบขาววาพระมเหสไดคลอดพระโอรส พระองคทรงเปลงอทานวาราหล

แปลวาบวง ลกเปนบวงผกมดพอแมไวตดกบลก พอแมกบลกยอมมความผกพนตอกน

และกน พระองคเปรยบเหมอนกบกวางเนอทฉลาด เมอเหนนายพรานเอากบดกมาวาง

ไวกจะไมเขาไปใกลกบดกนน ฉนใดพระองคกทรงเหนวาพระโอรสกเปนเหมอนบวง

เปนเหมอนกบดก จงทรงตดสนพระทยเสดจออกจากพระราชวงในคนนนโดยม

มหาดเลกตามสงเสดจ หลงจากไดทรงปลงพระเกศาและทรงเครองของสมณะแลว ทรง

มอบเครองทรงของราชกมารใหมหาดเลกนากลบพระราชวงไป

จากนนพระองคทรงพยายามศกษาหาความรจากครบาอาจารยทมชอเสยงท งหลาย แต

ครบาอาจารยเหลานนสอนไดแตศลกบสมาธเทานน ไมมใครรจกวชาวปสสนาปญญาท

จะทาใหหลดพนจากการเวยนวายตายเกดได ในสมยนนไมมใครรจกวชาน เมอไมมใคร

รจกวชานพระองคกเลยตองศกษาดวยพระองคเอง ลองผดลองถก ไปๆมาๆ จนกระท ง

ในทสดกพบวชาวปสสนาปญญาขนมา ทรงคนพบพระอรยสจ ๔ สจธรรมทนาพาสตว

โลกท งหลายใหพนจากการเกดแกเจบตาย การเวยนวายตายเกด หลงจากทพระพทธ

องคทรงบรรลถงพระอรยสจ ๔ พระหทยของพระองคกสะอาดหมดจด ปราศจาก

กามตณหา ความอยากในกาม ภวตณหา ความอยากมอยากเปน วภวตณหา ความ

อยากไมมอยากไมเปน ตนเหตททาใหสตวท งหลายไปเกดนนเอง ถาไมมตณหาท ง ๓ น

แลว กไมมเหตทจะใหไปเกดอกตอไป เหมอนกบรถยนตทไมมนามนเหลออยในถง

รถยนตกไมสามารถวงไปไหนได

35

พระพทธองคทรงสามารถปฏบตตามหลกพระอรยสจ ๔ ไดครบถวน คอ ๑. ทกขท

จะตองกาหนดร ไดทรงกาหนดรแลว ๒. สมทยทจะตองละ ไดทรงละแลว ๓. นโรธท

จะตองทาใหแจง ไดทรงทาใหแจงแลว ๔. มรรคทจะตองเจรญใหมาก ไดทรงเจรญอยาง

สมบรณแลว นคอภารกจในพระอรยสจ ๔ เครองมอทใชกาหนดดทกข ละตณหา ทา

นโรธใหแจง กคอมรรค เมอไดเจรญมรรคอยางเตมทแลว ยอมเหนทกขวาเปนเรอง

ธรรมดา คอความเกด ความแก ความเจบ ความตาย เปนเรองธรรมดา เมอเกดแลวก

ตองแก ตองเจบ ตองตาย ยอมรบความจรงนได คอไมฝน ไมหน ไมตอสกบความแก

ไมตอสกบความเจบ ไมตอสกบความตาย และกไมกลวความแก ความเจบ ความตาย

เพราะรวากลวอยางไร ตอสอยางไร กไมสามารถจะเอาชนะความแก ความเจบ ความ

ตายนไปได เมอเปนเชนนกปลง เมอปลงไดกละตณหาได คอละความไมอยากแก ความ

ไมอยากเจบ ความไมอยากตายลงได เมอสามารถละตณหาได ความทกขทเกดจาก

ความกลวความแก กลวความเจบ กลวความตาย กหมดไป นโรธกปรากฏขนมา นนก

คอไดนโรธทาใหแจง

นคอกรยาท ง ๔ ในพระอรยสจ ๔ ทมความตอเนองกน อยทมรรคเปนองคสาคญ ผใด

สามารถเจรญมรรคใหไดมากๆจนเหนอยางชดแจงวาการแก การเจบ การตาย เปนผลท

ตามมาจากการเกด หนจากการแก การเจบ การตาย ไปไมได กยอมรบการแก การเจบ

การตาย ไมกลวการแก การเจบ การตาย ไมมความอยากทจะหนการแก การเจบ การ

ตาย เมอยอมรบการแก การเจบ การตาย กเทากบไดละสมทยตนเหตของความทกข

เมอละสมทยไดแลว นโรธการดบทกขกปรากฏขนมา

พระพทธองคทรงอตสาหประพฤตปฏบตอยเปนเวลานานถง ๖ ปดวยกน ในทสดก

คนพบพระอรยสจ ๔ ทรงปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ ไดอยางครบถวน ทรงสามารถตด

ตณหาท งสามได คอกามตณหา ความอยากในกาม ไดแกรป เสยง กลน รส เครอง

สมผส ภวตณหา ความอยากมอยากเปน วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน ถา

ละตณหาท ง ๓ นไดกเทากบตดภพชาตได เหมอนกบการตดไฟ ตองตดดวยการนาเอา

เชอไฟออกจากกองไฟ ถามฟนอยในกองไฟ กตองเอาฟนออกจากกองไฟ แลวไฟกจะ

36

คอยๆดบไป เพราะวาไมมเชอทจะทาใหไฟลกตอไปได ภพชาตกเชนเดยวกน จะไมมกบ

ผทละตณหาท ง ๓ นได การทจะละตณหาท ง ๓ นได กตองอาศยเครองมอกคอมรรค

นนเอง มรรคเปนเครองดบไฟ มรรค ทมองค ๘ เรยกยอๆวา ศล สมาธ ปญญา หรอ

ทาน ศล ภาวนา นคอมรรค ผทเจรญมรรคนอยางตอเนอง เทากบเปนผกาหนดรทกข

เปนผละตณหาความอยากท ง ๓ เปนผทไดทานโรธการดบทกขใหแจงขนมา ผท

สามารถทากจท ง ๔ นได จะเปนผทหลดพนจากการเวยนวายตายเกด หลดพนจาก

ความทกขท งหลาย เพราะทกขยอมไมมกบผไมเกด

ผบรรลพระอรยสจ ๔ ไดดวยตนเองโดยไมมผใดส งสอน เรยกตนเองวาพระอรหนต

สมมาสมพทธเจา ถาเรยนรจากผอน เชนนาเอาคาสอนของพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ไปประพฤตปฏบต ดวยการทาบญทาทาน รกษาศล เจรญสมาธวปสสนาอยางตอเนอง

จนจตหลดพนจากความโลภ ความโกรธ ความหลง จากกามตณหา ภวตณหา

วภวตณหา กลายเปนพระอรหนตขนมา บคคลนนจะไมเรยกตนเองวาเปนพระอรหนต

สมมาสมพทธเจา แตจะเรยกตนเองวาเปนพระอรหนตสาวก สาวกแปลวาผฟง ตองได

ฟงเรองพระอรยสจ ๔ จากผอน ไมไดเรยนรพระอรยสจ ๔ ดวยตวเอง แตรจากการได

ยนไดฟงคาเทศนาของพระพทธเจา เมอไดยนไดฟงแลว กเอามาประพฤตปฏบตตาม

จนกระท งชาระจตใจใหสะอาดหมดจด กกลายเปนพระอรหนตสาวกขนมา

ในแตละพระพทธศาสนาจะมพระอรหนตสมมาสมพทธเจาเพยงพระองคเดยว นอกนน

เปนพระอรหนตสาวก ทานจะไมเรยกตนเองวาเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เพราะ

คาวาพระอรหนตสมมาสมพทธเจาหมายถงผตรสรธรรมดวยตนเองโดยชอบ เปนผ

ศกษาคนควา ลองผดลองถก จนกระท งบรรลพระอรยสจ ๔ ขนมา จงไดเรยกตนเองวา

เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผทไดยนไดฟงคาสอนของพระพทธเจาแลวนาไป

ประพฤตปฏบตจนบรรลเปนพระอรหนตขนมา จะเรยกตนเองวาพระอรหนตสาวก แต

ความบรสทธของจตใจของพระพทธเจากบของพระอรหนตสาวกนนเทากน ความสนสด

แหงการเวยนวายตายเกดกเทากน ความสนกเลส ความโลภ ความโกรธ ความหลงก

เทากน ไมมอะไรแตกตางกนเลย นพพานของพระพทธเจากบนพพานของพระอรหนต

37

สาวกกเหมอนกน เพราะนพพานกคอการสนกเลสนนเอง สนแหงความโลภ ความโกรธ

ความหลง เปนปรมงสญญง เปนจตทสะอาดหมดจด ไมมเชอแหงภพชาตเหลออยในจต

พระนพพานมอย ๒ ลกษณะ คอ ๑. สอปาทเสสนพพาน นพพานในขณะทยงมชวตอย

๒. อนปาทเสสนพพาน นพพานทไมมชวตเหลออยแลว ตอนทพระพทธองคทรงตรสร

เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาทใตตนโพธน น พระพทธองคทรงบรรลถงสอปาท

เสสนพพาน คอไดบรรลถงนพพานในขณะยงมชวตอย สวนตอนทพระพทธองคทรง

เสดจดบขนธปรนพพานนน พระองคทรงเขาสอนปาทเสสนพพาน คอนพพานทไมม

ชวตเหลออยแลว

พระพทธเจากม ๒ ลกษณะเชนกนคอ ๑. พระอรหนตสมมาสมพทธเจา พระพทธเจาท

ประกาศส งสอนธรรมะใหกบสตวโลก เหมอนกบพระพทธเจาของเราพระองคน พระองค

ทรงเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา คอหลงจากททรงตรสรธรรมแลว กไมไดอย

เฉยๆ ทรงนาเอาธรรมทพระพทธองคทรงตรสรมาเผยแผ มาส งสอนผอน ทาให

พระพทธศาสนาเกดขนมา ๒. พระปจเจกพทธเจา เปนพระพทธเจาทหลงจากตรสรแลว

ไมไดส งสอนธรรมะใหกบผหนงผใดเลย

นคอเรองราวความเปนมาของพระพทธเจา ทกๆครงทระลกถงพระพทธเจาจะเปนสร

มงคลอยางยง เมอระลกถงพระพทธเจาแลวจะทาใหเกดกาลงใจทจะประกอบคณงาม

ความด เกดกาลงใจทจะละความชวท งหลาย เกดกาลงใจทจะประพฤตปฏบต ชาระ

ความโลภ ความโกรธ ความหลงใหหมดสนไปจากจตจากใจ เพอการสนสดแหงการ

เวยนวายตายเกด การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

38

กณฑท ๓๗

สวากขาตธรรม ๒๑ มกราคม ๒๕๔๔

ตลอดระยะเวลา ๔๕ พรรษา ต งแตวนทพระพทธองคไดทรงตรสรพระอนตตรสมมา

สมโพธญาณเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา จนถงวนเสดจดบขนธปรนพพาน พระ

พทธองคไดทรงอทศเวลาท งหมดใหกบการอบรมส งสอนสตวโลก พระพทธองคทรงสอน

อยทกๆวนจนไดรบพระฉายาวา สตถา เทวะมนสสานง เปนครของมนษยและเทวดา

ท งหลาย ในชวงบายๆพระพทธองคทรงส งสอนบรรดาศรทธาญาตโยม ในยามคาทรง

อบรมส งสอนพระเณร ในยามดกทรงอบรมส งสอนเทวดาท งหลาย และในตอนเชากอนท

จะเสดจออกบณฑบาต ทรงเลงญาณดวาในวนนนจะมบคคลใดบาง ทมจตพรอมทจะรบ

ประโยชนจากพระธรรมคาสอน ถามพระพทธองคกจะทรงเสดจไปโปรดคนๆนน นคอ

กจทพระพทธองคไดทรงกระทาอยอยางตอเนองตลอดเวลา ๔๕ พรรษา

เมอใกลเวลาทพระพทธองคจะทรงเสดจดบขนธปรนพพาน ไดมผกราบทลถาม

พระพทธเจาวา หลงจากทพระพทธองคไดทรงเสดจดบขนธปรนพพานไปแลว พระพทธ

องคจะทรงมอบใหใครเปนศาสดาแทนพระพทธองค พระพทธองคทรงตอบวาธรรมวนย

ทตถาคตตรสไวชอบแลวนนแล จะเปนศาสดาแทนเรา ขอใหพวกเธอท งหลายจงยดเอา

ธรรมวนยทตถาคตตรสไวชอบแลวนนแล เปนครเปนอาจารยของพวกเธอตอไปทาไม

พระพทธองคจงไมมอบใหกบพระสาวกองคใดองคหนงเปนศาสดาแทนพระพทธองค ท

เปนเชนนนกเพราะวาพระพทธองคทรงมพระญาณทรงมองเหนกาลไกล รวาบคคลแตละ

คนนนมอายไมยนยาวนาน อายอยางมากแค ๘๐ กวาป กตองถงแกการมรณภาพ ถา

มอบใหกบบคคลหนงบคคลใดกจะตองมการมอบใหกนอยตอๆไป และบคคลทจะมาสบ

ทอดตอไปนนกไมแนเสมอไปวาจะเปนพระอรหนตผสนกเลสเสมอไป

39

สวนพระธรรมวนยทพระพทธองคไดทรงตรสไวชอบแลวนน เปนทรวมของพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ พระพทธองคไดทรงแสดงไววา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต

ผทจะเหนธรรมเหนตถาคตไดตองเปนผปฏบตดปฏบตชอบทเรยกวา สปฏปนโน ผ

ปฏบตดปฏบตชอบกไมใชใครทไหนกคอพระอรยสาวกท งหลายนนเอง ดงนนถาผใดได

ศกษาธรรมะ แลวประพฤตปฏบตตามจนไดบรรลธรรม มดวงตาเหนธรรมขนมา ผน น

ยอมเขาถงพระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เพราะผมดวงตาเหนธรรม

ยอมเหนพระพทธเจา ผจะเหนพระพทธเจาไดจะตองเปนผปฏบตดปฏบตชอบสปฏปน

โน คอพระอรยสงฆสาวกนนเอง

นคอเหตผลทพระพทธองค ไมทรงมอบความเปนศาสดาใหกบบคคลหนงบคคลใด

เพราะศาสดาแทนพระพทธเจานนมอยแลว คอพระธรรมวนยทพระพทธองคทรงตรสไว

ชอบแลวเรยกวา สวากขาโต ภควตาธมโม เปนธรรมทพระพทธองคทรงสอนไวอยาง

ถกตองแมนยา เปนความจรงลวนๆ ๑๐๐ เปอรเซนต ไมวาจะเปนเรองนรกกด เรอง

สวรรคกด เรองบาปกด เรองบญกด เรองมรรคผลนพพานกด เรองการเวยนวายตาย

เกดกด สงเหลานเปนเรองจรงท งนน ดงทพระพทธองคทรงสรปไววา ทาดยอมไดด ทา

ชวยอมไดชว เปนหลกตายตว เปนสจธรรมความจรงของโลกน ไมมใครลบลางกฎแหง

กรรมนได

กรรมเปนเหต วบากเปนผล เปนของคกน เหมอนกบความสวางคกบกลางวน ความมด

คกบกลางคน กลางวนกสวาง กลางคนกมด เหตและผลกเปนลกษณะนน ทาอะไรไว

แลวผลกตองตามมา เหมอนลอยเกวยนทตามลอเกวยนไป ฉนใดผลของกรรมกเชนกน

เปนเงาตามตว นเปนสวากขาตธรรม เปนคาสอนทพระพทธองคไดทรงตรสร แลวก

นามาสอนพวกเรา ใหกระทาแตความด ละความชว ชาระความโลภ ความโกรธ ความ

หลงใหออกไปจากจตจากใจ เพราะวาความโลภ ความโกรธ ความหลงนเปนตนเหตของ

การกระทาความชวท งหลาย ผจะละความชวไดอยางถาวรจะตองชาระความโลภ ความ

โกรธ ความหลงใหหมดสนไปจากจตจากใจ ถายงชาระไมหมดกยงจะมเชอนาพาไปทา

ความชวไดอก พระพทธองคจงทรงสอนใหชาระจตใจใหสะอาดหมดจด

40

นอกจากจะเปนสวากขาตธรรมแลว พระธรรมคาสอนของพระพทธองคยงเปน อกาลโก

ไมขนกบกาลกบเวลา ไมสญสลายไมเปลยนแปลงตามกาลตามเวลาเหมอนกบสงตางๆ

ในโลกน เชนรางกายของเรานเมอเกดขนมาแลวกตองแก ตองเจบ ตองเสอม และใน

ทสดกตองตาย ตองแตกสลายไป เปนของไมเทยงแทแนนอน หมดไปตามกาลตามเวลา

เชนเดยวกนกบวตถสงของตางๆทอยในศาลานหรอในโลกน เมอเวลาผานไปทกสงทก

อยางกจะคอยๆเสอมสลายไปหมด แตพระธรรมคาสอนของพระพทธเจานนกลบไม

เสอมไมสลายไปตามกาลตามเวลาสงตางๆทพระพทธองคทรงแสดงไว มอานภาพ

อยางไรในสมยพทธกาล ในสมยปจจบนนอานภาพของพระธรรมกยงมอยเหมอนเดม

ไมสญสลาย ไมเสอมไป ไมเหมอนกบยารกษาโรคในสมยน จะมสลากกากบไววาควรจะ

บรโภคกอนวนทเทานนๆ เพราะวาบรโภคหลงจากวนทกาหนดไวประสทธภาพของยานน

จะหมดไปจะเสอมไป ไมสามารถใชรกษาโรคไดตอไป ดไมดอาจจะกลายเปนยาพษ

ขนมา แตพระธรรมคาสอนของพระพทธเจานเปนอกาลโก เปนสงทไมสญสลายหมดไป

มอานภาพอยางไรในสมยทพระพทธเจายงทรงมพระชนมชพอย ในสมยนกเปนเชนนน

สามารถนาพาผปฏบตตามใหหลดจากความทกขได สามารถนาความสขมาใหกบผ

ปฏบตดปฏบตชอบได นเปนหลกตายตวของพระธรรมคาสอน

พระพทธเจาจงไดฝากพระธรรมคาสอนไวใหเปนศาสดาแทนพระพทธองค พวกเราชาว

พทธจงควรมความม นใจวา การมศรทธา มความเชอในพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจานนเปนสงทถกตอง เพราะวาพระพทธธรรมนแหละเปนสงทพงได เปนสงท

นาพาเราไปสทดทงาม พวกเราเปรยบเหมอนกบคนตาบอด สวนพระธรรมคาสอนนน

เปรยบเหมอนกบแสงสวางหรอเปรยบเหมอนกบคนตาด พระธรรมคาสอนจะพาใหเรา

พนจากภยอนตรายท งหลายทมอยในโลกน จะพาเราไปสความสขความเจรญอยาง

แทจรง

จงนอมจตนอมใจเขาหาพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาเถด ใหเชออยาง ๑๐๐

เปอรเซนตวาพระธรรมคาสอนของพระพทธเจานนเปนความจรงลวนๆ เปนความจรง

๑๐๐ เปอรเซนต ไมมความเทจแปลกปลอมอยในพระธรรมคาสอนแมแตนอยนด สงใด

41

ทพระพทธองคทรงสอน สงนนยอมมอย เชนสวรรคม นรกม ทาบญขนสวรรค ทาบาป

ตกนรก อนนเปนความจรง ทาบญแลวจตใจจะมความสข ถาทาความชว ไปปลน ไปจ

ไปโกงผอน ไดเงนมาเปนแสนเปนลาน แตจตใจไมมความสขเพราะไปทาบาปมานนเอง

เมอทาบาปแลวผลยอมเกดในจตใจกอน คอมความทกขใจ มความไมสบายใจ ถา

ตารวจจบตวไดกตองถกจบเขาคกเขาตะรางไป นเปนสงทเหนกนอย เมอตายไปกจะไปส

อบาย ไปสนรกตอไป เรองผลของการทาความชวนมจรง ขออยาไดมความเคลอบแคลง

สงสยในคาสอนของพระพทธองคแมแตนอยเลย เพราะวาความเคลอบแคลงสงสยนเปน

กเลส เปนเครองกดขวางความเจรญ จงขอใหตดความสงสยออกไปเสย แลวพยายาม

นอมใจเขาสพระธรรมคาสอน เขาหาผรธรรมะ เขาหาพระไตรปฏกซงเปนพระธรรมคา

สอนทไดถกจารกไวและถายทอดมาต งแตสมยพทธกาลจนถงปจจบนน เพอนาพาไปส

ความสขความเจรญอยางแทจรง การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

42

กณฑท ๓๘

กรรม ๒๘ มกราคม ๒๕๔๔

ทกๆคนทเกดมาในโลกนไมมใครทไมไดกระทากรรมกน การกระทากรรมนกระทากน

ทกๆคน จะรหรอไมรกตาม จะเชอหรอไมเชอกตาม ต งแตตนขนมากเรมกระทากรรมกน

แลว เพราะเหตใดจงวากระทากรรมกน กเพราะคาวากรรมนหมายถงการกระทา การ

กระทาทางกายเรยกวากายกรรม การกระทาทางวาจาเรยกวาวจกรรม การกระทาทางใจ

เรยกวามโนกรรม แมแตเวลานงอยเฉยๆ รางกายไมขยบเขยอน ปากไมพดอะไร แตใจ

กาลงกระทากรรมอย ใจยงคดอย ความนกคดของใจเรยกวามโนกรรม ตวมโนกรรมน

เปนตนเหตของการกระทาทางกายและทางวาจา คอใจจะเปนผส งการออกไป กายและ

วาจาจงเคลอนไหวได ใจจงเปนตนเหตของกรรมท งหลาย อยางวนนญาตโยมมาทวดกน

กอนจะพารางกายมาถงทวดนไดใจตองส งการกอน ใจตองนกคดไวกอนวาจะไปวด ไป

ทาบญ คดแลวกใชวจกรรมชวนเพอนฝง ถามกนวาจะไปวดไหม แลวกพากนมา นคอ

การกระทากรรมอยางหนง ดงนนจะเหนไดวาเราทากรรมกนอยตลอดเวลา แมกระท ง

เวลาหลบ ใจกยงทากรรมอย ความฝนกเปนการทางานของใจเรยกวามโนกรรม

กรรมนทาได ๓ ทางดวยกน ด ชว ไมดไมชว กรรมดเรยกวากศล กสลาธมมา กรรมชว

เรยกวาอกศล อกสลาธมมา กรรมไมดไมช วเรยกวาอพยากฤต อพยากตาธมมา กศล

เกดจากความไมโลภ ไมโกรธ ไมหลง เมอไมโลภ ไมโกรธ ไมหลง กรกทจะทาบญให

ทาน รกษาศล ฟงเทศนฟงธรรม เปนกศล อกศลเกดจากความโลภ ความโกรธ ความ

หลง เมอมความโลภ ความโกรธ ความหลงกจะทาในสงทไมด เชนฆาสตวตดชวต ลก

ทรพย ประพฤตผดประเวณ พดปดมดเทจ เสพสรายาเมา

เมอทากรรมไปแลวกมผลตามมา เรยกวาวบาก ทากรรมไปแลวกตองมผลตามมา

เพราะกรรมเปนเหต วบากเปนผล เมอทาอะไรไปแลวยอมมผลตามมา ในอนดบแรกก

43

คอความรสกในจตใจ คอความสขและความทกข ถาทาความดจตใจกจะมความสข ถา

ทาความชวทาบาป จตใจกจะมความทกข มความไมสบายใจ อนนเปนผลทเกดขนใน

จตใจทนท อยางวนนมาทาบญใหทาน มาฟงเทศนฟงธรรมกน จตใจสบาย จตใจเยน

จตใจมความสข จตใจมความสงบ แตถาไปทาอยางอน เชนไปฆาสตวตดชวต ไปทะเลาะ

ววาท ไปทบต ไปกล นแกลงกน ไปโกงกน ไปลกทรพย จตใจกมความไมสบายใจ เกด

ความทกขใจตามมา

นเปนสงทสามารถเหนไดทนททนใดในปจจบนชาตน ในขณะทกระทากรรมนนๆอย

สวนผลอยางอนทจะตามมาภายหลงนนอาจจะเปนผลทเกดขนชาหรอเรวตางกน เชน

กระทาความดแลวกอนทคนอนจะเหนความด กอนทจะไดรบผลตอบแทนจากผอน ได

เลอนเงนเดอน ไดเลอนข นเลอนยศ ไดคาสรรเสรญ อาจจะใชเวลานาน หรอทาช วไป

แลว อาจจะยงไมถกตารวจจบเขาคกไปทนททนใดกได เพราะวาผลของกรรมยงไม

ปรากฏขนมา ยงตามมาไมถง ยงตามมาไมทน แตเมอตามมาทนแลวกตองถกตารวจจบ

เขาคกเขาตะราง ตองถกคนอนเขาสาปแชง อยางนเปนตน

ผลของกรรมมอย ๒ อยางดวยกน คอภายในจตใจและภายนอกจตใจ ภายในจตใจ

เกดขนทนททนใด สวนภายนอกจตใจอาจจะชาบาง อาจจะเรวบาง การกระทาใน

อดตชาตทเพงเกดผลขนมาในชาตนกม เหตใดคนททาความดแลวกลบรสกวาไมไดรบ

ผลของการกระทาความดเลย รสกมแตสงช วรายเกดขนกบตวเองเสมอ สวนนตองยกให

เปนวบากกรรม หรอผลของกรรมทไดทามากอนในอดตชาต ผลมนถงตามมาในชาตน

สวนความดทไดกระทาในชาตนผลยงตามไมถง ยงไมปรากฏกเลยทาใหคดวาทาดแลว

ไมไดด ทาความดแลวไมไดผลตอบแทน เหนคนอนเขาทาความชวกลบไดดบไดดกน น

เปนเพราะยงไมเขาใจในเรองวบากกรรม การแสดงผลของกรรมนนไมเกดขนทนททนใด

เสมอไป แลวแตชนดของการกระทา เปรยบเหมอนกบตนไมตางๆ บางชนดกออกดอก

ออกผลไดเรว บางชนดกตองใชเวลานานถงจะออกดอกออกผล อยางขาวนปลกไป ๓

เดอน กออกรวงแลว แตถาเปนตนมะมวง ตนสม ตนทเรยน กตองใชเวลาเปนปถงจะ

เกดผลขนมา

44

เมอยงไมเหนผลทเกดจากการกระทาในปจจบน กเลยมความคดวากรรมไมม วบากไมม

ทาไปแลวไมมผลตามมา ถาคดเชนนแลวกเปนความคดผด เรยกวามจฉาทฏฐ ซงจะ

นาไปกระทากรรมทไมด ใหไปทาความชวอยเสมอ เมอเกดผลของกรรมชวตามมาทหลง

กจะมแตความทกขความยากลาบาก วบากกรรมจะตามตดตวไปท งในชาตนและชาต

หนา เปนเหตใหไปเกดทสง ทต า ไปสวรรคหรอไปนรก ไปสสคตหรอทคต ไปเกดเปน

เดรจฉาน เปนเปรต เปนอสรกาย เปนสตวนรก หรอไปเกดเปนมนษย เปนเทวดา เปน

พรหม เปนพระอรยบคคล นคอผลทจะเกดขนตามมาตอไปในภพหนาชาตหนา ซง

ขนอยกบกรรมตางๆทกระทากนในชาตน ถาทากรรมดไวมาก ทาบญทากศลไวมาก

โอกาสทจะไดไปเกดในสคต บนสวรรค เปนเทพ เปนพรหม เปนพระอรยบคคลกมมาก

แตถาทาบาปทากรรมไวมาก โอกาสทจะไดไปเกดในอบาย ไปเปนเดรจฉาน เปนเปรต

เปนอสรกาย เปนสตวนรก กมมากเชนเดยวกน

ถาปรารถนาทจะอยในโลกนดวยความสขใจ ตายไปกไดไปสสคต กขอใหกระทาแต

กรรมด ทาบญทากศลไว แตถาปรารถนาทจะไปเกดในอบาย ไปเปนเปรต เปนเดรจฉาน

เปนอสรกาย เปนสตวนรก กขอใหหม นทาบาป ทากรรมไว แลวผลของกรรมจะตอง

ตามมาอยางแนนอน เพราะหลกของกรรมนนเปนหลกธรรมชาต เปนของจรง จะมใคร

เขาใจในหลกกรรมนหรอไมกตาม สงเหลานมนกมอยในตวของมน เหมอนกบเกลอทม

รสเคม จะมใครรวามรสเคมหรอไมกตาม เกลอมนกเคมอยอยางนน นาตาลมนกหวาน

อยอยางนน ไมมใครไปเปลยนแปลงใหเกลอมนหวานได ใหนาตาลมนเคมได ตอง

เปนไปตามหลกธรรมชาตของเขา หลกกรรมและวบากกรรมกเชนกน เปนหลกธรรมชาต

ตายตวไมมใครเปลยนแปลงได

ถาเขาใจในหลกกรรมแลว ยอมขวนขวายกระทาแตความด ระงบความชวท งหลาย

พยายามชาระความโลภ ความโกรธ ความหลง ซงเปนตนเหตของบาปกรรมท งหลายให

หมดไป ตราบใดยงมความโลภ ความโกรธ ความหลงอยในจตใจ กยงตองทาบาปกรรม

กนอยไมมทสนสด ถาไมตองการทาบาปทากรรมกตองชาระความโลภ ความโกรธ ความ

45

หลงใหออกไปจากจตใจใหหมดสนไป ถาชาระจตใหสะอาดบรสทธ กถงทสดสนแหงการ

เวยนวายตายเกด

ถายงไมหมดสนกเลสกยงตองไปเกด ไปเสวยสขเสวยทกขตอไป จงขอใหดความโลภ

ความโกรธ ความหลงในจตใจเปนหลก คอยเฝาดอยตลอดเวลา อยาใหมนเกดขนมา

เวลามนเกดขนมากทาลายมนเสยดวยการไมทาตาม เวลาโลภกอยาโลภตาม เวลาโกรธก

อยาโกรธตาม เวลาหลงกอยาหลงตาม ถาทาได ตอไปความโลภ ความโกรธ ความหลง

จะนอยลงไป แลวในทสดกจะหมดไป กลายเปนจตทสะอาดบรสทธ เมอจตสะอาด

บรสทธแลวกเปนปรมงสขง เปนบรมสข เปนสดยอดของความสข การแสดงเหนวา

สมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

46

กณฑท ๓๙

ปญญา ๒๘ มกราคม ๒๕๔๔

คนทกคนทเกดมาในโลกนมความปรารถนาอยากจะเปนคนฉลาด เปนคนมความรม

ปญญาดวยกนทกคน แตความฉลาดความรมปญญาไมไดเกดจากความปรารถนาโดย

ถายเดยว แตเกดจากการกระทาของแตละคน เกดจากความขยนหม นเพยร ความ

อดทน ความใฝร ใฝศกษาหาความรตางๆทมอยในโลกน ถามความขยนหม นเพยร ม

ความอดทน มความใฝร ใฝศกษา พยายามแสวงหาความรจากผรท งหลายแลว ในทสด

กจะเปนคนฉลาดได

ความรทมในโลกนแบงเปนสองประเภทใหญๆ คอความรทางโลกและความรทางธรรม

ความรทางโลกไดแกเรองราวตางๆ ภายนอกตวเรา เชนวชาวทยาศาสตร ศลปศาสตร

พาณชยศาสตร หรอความรอะไรกตามทเกยวกบเรองราวภายนอกท งหลายเรยกวาวชา

ทางโลก สวนวชาทางธรรมจะเกยวของกบความรท งสองประเภท คอท งเรองในตวเรา

และเรองนอกตวเรา เรองราวอะไรกตามทเขามาเกยวของกบจตใจ มาสมผสกบจตใจ

และปฏกรยาทเกดขนภายในจตใจเชนสขทกขเปนตน เรยกวาวชาทางธรรม

ถงแมจะไดศกษาวชาทางโลกมามากมายเพยงไรกตาม แตความรทางโลกกลบไม

สามารถใชเปนเครองดบความทกขในจตใจไดเลย สงเกตดไดกบคนบางคนทไดเรยน

สงๆจนสาเรจปรญญาตร โท เอก เวลามความทกขขนมากลบไมรจกวธระงบดบความ

ทกขน นๆ มกจะใชวธผดๆ เชนฆาตวตายเปนตน โดยคดวาการฆาตวตายนนเปนการดบ

ทกข ถาหากไดศกษาวชาทางธรรมจะรวาความทกขเกดขนในจตใจ ไมไดเกดทรางกาย

ทาลายรางกายไมไดดบทกขในจตใจไปดวย จตใจกยงทกขอย เพราะวารางกายและ

จตใจเปนคนละอยางกน รางกายเปนอยางหนง จตใจเปนอยางหนง จตใจเปนนาย

รางกายเปนบาว จตใจเปนผส งการใหรางกายไปกระทาสงตางๆ ใหพดกด ใหเดนกด

47

จตใจเปนผส งงาน และเปนผรบผล ถาทาในสงทดงามกเกดความสขใจ ถาทาในสงทไมด

ไมงามกเกดความทกขใจ

การทจะแกปญหาความทกขของจตใจจงตองหาสาเหตวา ความทกขของจตใจเกดขนมา

จากอะไร รางกายไมใชตนเหตของความทกขทางจตใจ หลกธรรมแสดงไววาความทกข

ของจตใจเกดจากตณหา ความอยากท งหลาย ตณหามอย ๓ ประเภท คอกามตณหา

ภวตณหา วภวตณหา กามตณหาคอความอยากในกาม หมายถงกามคณทง ๕ คอ รป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เปนสงทจตใจปรารถนาอยากทจะไดสมผสอยเสมอๆ ถา

ไมไดสมผสจะเกดอาการทกขใจขนมา อยางเวลาทอยบานเฉยๆ จตใจจะมความ

หงดหงด มความกระวนกระวาย ไมคอยมความสขเทาไร แตถาไดออกไปนอกบาน ได

ไปด ไดไปฟง ไดไปดมกลน ไดไปลมรส ไดไปสมผสกบอะไรตางๆ จตใจจะมความเบก

บาน มความสขใจ เปนการตดกามสข มกามตณหาเปนตนเหต ถาไมไดสมผสกเกด

ความทกขขนมา ตางกบคนทไมมความอยากในกาม ไมมกามตณหา สามารถอยบานได

อยเฉยๆได ไมตองดหนงดละคร ไมตองฟงเพลงกมความสขได เพราะจตใจไมมความ

อยากในเรองกามท งหลาย ไมมกามตณหากไมมความทกข ถามกามตณหากตองม

ความทกข

วชาทางธรรมสอนวา ความสขความทกขทแทจรงอยทใจ ไมไดอยภายนอก ภายนอกนน

เปนตวกระตนใหเกดความทกขหรอความสขขนมาภายในใจ ถาใจไมอยาก ใจกสข ถาใจ

อยาก ใจกทกข วชาทางโลกเปนความรทใชเปนเครองมอทามาหากน เลยงปากเลยงทอง

เพราะวารางกายตองอาศยปจจย ๔ คออาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค

ถาขาดปจจย ๔ รางกายกอยไมได เมอเปนเชนนจงตองศกษาวชาทางโลกเพอจะไดมวชา

ไวใชประกอบสมมาอาชพ อาชพทสจรต เพอจะไดมปจจย ๔ ไวเยยวยาดแลรางกาย แต

วชาทางโลกโดยลาพงไมเพยงพอกบการดแลรกษาจตใจ จงตองศกษาวชาทางธรรมดวย

โดยเขาหาพระพทธศาสนาเพอศกษาใหเกดปญญา

ปญญาทางพระพทธศาสนามอย ๓ ระดบคอ ๑. สตมยปญญา ปญญาทเกดจากการได

ยนไดฟง เชนการฟงเทศนฟงธรรม เรองเหตเรองผล เรองบาปเรองบญ เรองคณเรอง

48

โทษ เรองนรกเรองสวรรค เรองการเวยนวายตายเกด เรองกรรมเรองวบาก เปนปญญา

ความร เมอเกดความเขาใจขนมา กสามารถใชแกปญหาระงบดบทกขไดในระดบหนง ๒.

จนตามยปญญา ปญญาทเกดจากการคดพจารณาไตรตรอง เชนเวลาไปทาอะไรไมดมา

ไปพดโกหกหลอกลวง กเกดรสกไมสบายใจขนมา เลยนงคดวาวนนไมสบายใจเพราะ

อะไร ทไมสบายใจเพราะไปพดโกหกหลอกลวง เลยเกดความกงวลวาจะถกเขาจบได ก

เลยเกดความไมสบายใจ เมอพจารณาดแลวเหนวาการโกหกหลอกลวงเปนการกระทาท

ไมด เพอเปนการระงบดบความไมสบายใจ จงตองไปสารภาพบาป เมอไดสารภาพขอ

อภยแลวใจกสบายเพราะไมมความกงวลอกตอไป การคดพจารณาวาการกระทาทางกาย

วาจาใจเปนเหตของความสขความทกขในจตใจ เรยกวาจนตามยปญญา คอคดไปในทาง

เหตทางผล เปนปญญาใชระงบดบทกขภยในใจได ๓. ภาวนามยปญญา เปนปญญาท

เกดจากการปฏบตจตตภาวนา เปนปญญาทระงบดบทกขไดอยางสนเชง ปญญาระดบน

ตองมความสงบเปนพนฐาน เพราะวาความสงบเปนทปลง ทปลอยวาง ทดบทกขไดอยาง

สนเชง ถาไมมความสงบ กจะไมสามารถปลงและปลอยวางไดอยางสนเชง

ภาวนามยปญญาจะตองเกดจากการปฏบตโดยอาศยการไดยนไดฟงมากอน ใหรจกวา

อะไรคอสงทถกทผด อะไรเปนสงทดทช ว เมอรแลวกเอามาส งสอนจตใจดวยการ

ใครครวญคดพจารณาอยเรอยๆ เชนการไปโกหกหลอกลวง ไปคดไปโกงเปนสงทไมด

ทาไปแลวกเกดความทกขใจขนมา จงพยายามละเสยดวยการทาจตใจใหสงบ ไหวพระ

สวดมนต บรกรรม พทโธ พทโธ พทโธ โดยมสตระลกรอยอยางตอเนอง ไมใหจตไปคด

เรองอน ใหอยกบพทโธ พทโธ พทโธ อยางเดยว ถาดลมหายใจเขาออก กใหรอยกบลม

หายใจเขาออกอยางเดยว อยาไปคดเรองอน ถาไปคดเรองอนจตจะไมสงบ นงไปนานสก

เทาไรกไมเกดผลอะไรขนมา ผลจะเกดขนไดกตอเมอมสตควบคมใจใหรอยกบงานททา

อยเทานน ถากาหนดรอยกบลมหายใจเขาออก กใหรอยกบลมหายใจเขาออกอยางเดยว

ถาใชคาบรกรรมพทโธ กกาหนดรอยกบพทโธ พทโธ พทโธ อยางเดยว อยาไปคดเรอง

อน ถาสามารถทาอยางนไดแลว ไมชากเรว จตจะรวมลงเปนสมาธ จตจะต งม น ไมลอย

ไปไหน มความสงบ มความนง มความอม มความพอ มความสข เมอมความสขแลว

49

เวลาจตจะไปทาอะไรในทางทไมดไมชอบ จะเหนความทกขใจเกดขนมาทนท เมอเหน

ทกขกจะละการกระทาทไมดน นทนท นคอการทางานของภาวนามยปญญา

เวลาจตมความสงบจตจะไมไปกอกรรมกอเวรกบใคร เพราะจตมความสข เปนความสข

ทเหนอความสขท งหลาย เปนความสขทแทจรง เปนความสขทมอยในจตทสงบ ไม

เหมอนกบความสขทเกดจากการไดรบ ลาภ ยศ สรรเสรญ สข ซงเปนความสขทปนไป

ดวยความทกข เปนอนจจง ทกขง อนตตา ไมนาพศวาส ไมนาปรารถนา จงควรตด

ความยนด ความอยากใน ลาภ ยศ สรรเสรญ สข ใหหมดไป ดวยการเจรญจตตภาวนา

จะไดอยเยนเปนสข หมดเวรหมดกรรม เพราะไมกอเวรกอกรรมกบใครอกตอไป

ดารงชวตอยในศลในธรรม ทาประโยชนใหแกผอนโดยถายเดยว ดงพระพทธเจาทรง

บาเพญประโยชนใหกบโลกตลอดเวลา ๔๕ พรรษา โดยการประกาศพระศาสนาใหกบ

สตวโลกท งหลาย เปนคณเปนประโยชนใหกบโลกมาจนถงทกวนน

นคอปญญาในพระพทธศาสนา สตมยปญญา จนตามยปญญา ภาวนามยปญญา เปน

ธรรมอนประเสรฐทไดรบการสบทอดกนมายาวนาน ขอใหทมเทชวตจตใจสรางปญญาน

ใหเกดขนเถด เพราะปญญานแหละคอสรณะทแทจรง เปนทพงทแทจรง จะพนทกขได

ดวยปญญา การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

50

กณฑท ๔๐

มรรค ๘ ๓ กมภาพนธ ๒๕๔๔

เปนธรรมเนยมประเพณของพทธศาสนกชนท งหลายเวลามาวด มาทศาลากด มาทพระ

อโบสถกด จะทาความเคารพบชาพระพทธรป พระบรมสารรกธาต พระรตนตรย เพราะ

การบชาสงทสมควรแกการบชาเปนมงคลอยางยง ดงในพระบาลทแสดงไววา ปชา จ

ปชณยานง เอตมมงคลมตตมง การบชาพระพทธองคไดทรงจาแนกไวสองแบบดวยกน

คอ ๑. อามสบชา ๒. ปฏบตบชา อามสบชาคอการบชาดวยเครองสกการะ เชนดอกไม

ธปเทยน ปฏบตบชาคอการบชาดวยการประพฤตปฏบต กาย วาจา ใจ ใหเปนไปตาม

แนวทางทพระพทธองคไดทรงส งสอน การบชาดวยการประพฤตปฏบตเปนการบชาท

แทจรง เปนการบชาทเลศ เพราะผทประพฤตปฏบตตรงตามแนวทางทพระพทธองคได

ทรงวางไวแลว ยอมประสบแตความสขความเจรญ ความเปนสรมงคลแกชวต เปนสงท

พระพทธองคทรงปรารถนา ในการประกาศพระศาสนาใหแกสตวโลก

ผทปรารถนาความสขความเจรญความเปนสรมงคลแกชวต จงควรดาเนนตามแนวทางท

พระพทธองคทรงวางไวเรยกวา มชฌมาปฏปทา ทางสายกลางทไมเครงจนเกนไปและไม

หยอนจนเกนไป พอดๆ กบมนษยอยางเราอยางทานท งหลายสามารถประพฤตปฏบตได

แตผประพฤตปฏบตจะตองประกอบดวยขนตความอดทน วรยะความขยนหม นเพยร

ถาเปนคนเกยจครานไมมความอดทนแลว แนวทางนจะรสกวาเปนแนวทางทยากเยน

แสนสาหส แตถามวรยะความขยนหม นเพยร ขนต ความอดทน มชฌมาปฏปทาทาง

สายกลางนจะไมเปนหนทางทยากลาบากเลย พวกเราสามารถประพฤตปฏบต แลวนา

ความสขความเจรญทปรารถนามาสตวเราไดอยางแนนอน

เราจงควรศกษาทาความเขาใจวามชฌมาปฏปทาทางสายกลางนมอะไรบาง พระพทธ

องคแสดงไว ๘ ประการดวยกน เรยกวามรรค ๘ ประกอบไปดวย ๑. สมมาทฏฐ ความ

51

เหนชอบ ๒. สมมาสงกปโป ความดารชอบ ๓. สมมาวาจา เจรจาชอบ ๔. สมมากมมน

โต การกระทาชอบ ๕. สมมาอาชโว อาชพชอบ ๖. สมมาวายาโม ความเพยรชอบ ๗.

สมมาสต สตชอบ ๘. สมมาสมาธ การต งม นของจตชอบ นคอมรรคทมองค ๘ คาวา

ชอบแปลวาถกตอง

๑. สมมาทฏฐ ความเหนชอบ ความเหนทถกตอง คอความเหนวา การกระทาของเรานน

ไมวาทางกายกด ทางวาจากด ทางใจกด เมอทาไปแลวยอมมผลตามมา การกระทาน

เรยกวากรรม ทางกายเรยกวากายกรรม ทางวาจาเรยกวาวจกรรม ทางใจเรยกวา

มโนกรรม เมอทาไปแลว พดไปแลว คดไปแลว ยอมมผลตามมา ขนอยกบการกระทา

นนๆวาดหรอช ว ถกหรอผด ทาดเรยกวาบญ ผลทตามมาคอความสขความสบายใจ

ตายไปกไปสสคต ทาช วเรยกวาบาป ผลทตามมาคอความทกข ตายไปกไปสทคต เปน

ความเหนทถกตอง บาปบญมจรง นรกสวรรคมจรง พระพทธเจาเปนผตรสรธรรมจรง

ผมศรทธาประพฤตปฏบตตามพระธรรมคาสอน กสามารถไปถงจดหมายปลายทาง

เดยวกนกบทพระพทธองคไดทรงไปถงได

นคอความเหนชอบ คอเหนวาสงทกลาวมานเปนของจรง ตรงกนขามกบมจฉาทฏฐ

ความเหนผด เหนผดเปนชอบ ผมมจฉาทฏฐจะเหนวา นรกสวรรคเปนเรองหลอกลวง

เปนของไมจรง เกดมาแลวตายกสญ ไมมการเกดอก จะทาบญทากรรมอะไรไวกไมม

การเสวยผลบญกรรมนนๆ นคอมจฉาทฏฐ ความเหนผด ตองแยกแยะใหออกระหวาง

ความเหนท งสองน เหมอนกบการเหนวาโลกนกลมหรอโลกนแบน ถาเหนวาโลกนแบนก

เปนความเหนผด เปนมจฉาทฏฐ ถาเหนวาโลกนกลม กเปนความเหนทถกตอง เปน

สมมาทฏฐ ถกตองตามหลกความเปนจรงนนเอง

สงตางๆทพระพทธองคทรงสอนเปนความจรงท งนน จะเชอหรอไมเชอกตาม จะเหน

หรอไมเหนกตาม สงเหลานเราไมสามารถปฏเสธได เรากบพระพทธเจานนตางกนตรง

ทวาพระพทธเจาทรงรทรงเหน แตพวกเรายงไมรไมเหน เพราะจตใจของพวกเรายงมด

บอดอย ยงมอวชชา มโมหะ ความหลงครอบงาจตใจอย เหมอนกบคนทถกเครอง

พนธนาการปดตาไว ทาใหเหนแตความมด เหมอนคนตาดอยในทมด ถงแมจะมสายตา

52

ดแตกไมสามารถมองเหนอะไรในทมดได การทพระพทธองคไดทรงตรสรกเหมอนกบ

พระพทธองคไดทรงถอดเครองพนธนาการออกจากพระจกขของพระองคแลว ทาใหพระ

พทธองคสามารถเหนสงตางๆ ทปถชนคนธรรมดาสามญอยางเราอยางทาน ทยงมอวชชา

โมหะครอบงาจตใจอย ไมสามารถมองเหนได พวกเราจงไมเหนเรองบาปบญคณโทษ ไม

เหนเรองนรกสวรรคอยจนกระท งทกวนน ถาเปนคนฉลาดกควรจะเรมตนดวยการม

ศรทธาคอเชอไวกอน เพราะวาสงทพระพทธเจาทรงส งสอนนนเปนสงทไมใชใหเชอเฉยๆ

ทานใหเอาไปพสจน เปนสนทฏฐโก ผปฏบตพงรพงเหนได ขอใหลองประพฤตปฏบต

ตามททานทรงสอนเถด แลวสงตางๆ ทพระพทธองคทรงรทรงเหนกจะเปนสงทเรารเหน

ไดเชนเดยวกน นคอสมมาทฏฐ ความเหนทถกตอง

๒. สมมาสงกปโป ความดารชอบ คดในสงทดทงาม คดทาความดท งหลายใหถงพรอม

ละบาปท งหลาย ทาจตใจใหสะอาดหมดจด ชาระความโลภ ความโกรธ ความหลง ให

หมดไปจากจตจากใจ นเปนความคดทถกตอง

๓. สมมาวาจา เจรจาชอบ คอ ๑. ละเวนจากการพดปดมดเทจ ๒. ละเวนจากการพดคา

หยาบ ๓. ละเวนจากการพดเพอเจอ ๔. ละเวนจากการพดสอเสยด พดสอเสยด

หมายถงคาพดทสรางความแตกแยกสามคค เชนพดใหคนทรกกน แตกกน โกรธเกลยด

กน สามภรรยารกกนดอยกพดยยงใหเกดความบาดหมางใจกน โกรธกน เกลยดกน

แตกสามคค หรอพดใหคนในสงคม ในครอบครว ในบาน ในเมอง เกดการแตกสามคค

พระพทธองคทรงสอนใหละเวนจากการพดเหลาน ใหละเวนจากการพดปด ละเวนจาก

การพดคาหยาบ ละเวนจากการพดเพอเจอ ละเวนจากการพดสอเสยด นคอสมมาวาจา

๔. สมมากมมนโต การกระทาชอบ คอการละเวนจากการฆาสตวตดชวต ละเวนจากการ

ลกทรพย ละเวนจากการประพฤตผดประเวณ ถาละเวนได เรากไมไปสรางความ

เดอดรอนใหแกผอน เมอไมสรางความเดอดรอนใหกบผอน ความเดอดรอนกไมมาหา

เรา ไมใหทกขแกทานทกขน นยอมไมถงตวเรา

53

๕. สมมาอาชโว อาชพชอบ คอการเลยงชพทถกตองดวยอาชพสจรต ไมสรางความทกข

ใหกบผอนในการทามาหากนเลยงชพ ใหละเวนจากอาชพทมการฆาสตวตดชวต เชนยง

นกตกปลา เลยงสตวเพอทจะฆาขาย ใหละเวนจากการคาสรายาเมา คายาพษ คา

ศาสตราวธ อาชพเหลานเปนอาชพทไมสจรต ควรละเวนอาชพเหลานเสย อาชพอนยงม

อกมากมาย เชนอาชพคร อาชพอาจารย อาชพพยาบาล อาชพหมอ อาชพทไมสราง

ความเดอดรอนใหกบผอนเปนสมมาอาชวะ

๖. สมมาวายาโม ความเพยรชอบ ความเพยรมท งทถกและทผด ทผดกคอขยนทาความ

ชว เชนขยนกนเหลาเมายา ขยนเทยวเตร ขยนเลนการพนน นคอความขยนทไมถกตอง

ความเพยรชอบคอ ๑. เพยรกระทาความด ๒. เพยรรกษาความดทมอยไมใหสญหายไป

๓. เพยรละการกระทาความชว ๔. เพยรไมใหความชวทละไดแลวกลบฟนขนมาอก น

คอความเพยรชอบ

๗. สมมาสต สตชอบ สตคอการระลกร ใหระลกรอยกบอะไร กใหระลกรอยกบพระ

พทธ พระธรรม พระสงฆ เรยกวาพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต หรอระลก

รอยกบลมหายใจเขาออก เรยกวาอานาปานสต พยายามควบคมใจไมใหไปคดปรง

เรองราวตางๆทจะนาความทกขมาสตวเรา พวกเราไมคอยควบคมจตใจกน ไมมสต

ปลอยใหใจคดไปเรอยๆ จนเกดความฟ งซาน ความเศราโศกเสยใจ ถาคดมากๆจะทาให

เสยสตไปได เปนบาไปเลยกมเพราะไมมสตทชอบนนเอง ไมรจกระลกในสงทดทงาม ถา

ระลกอยกบ พทโธ ธมโม สงโฆ หรอสวดบท อตปโส สวากขาโต สปฏปนโน อยในใจ

ไปเรอยๆ ใจจะรมเยนเปนสข เพราะบทธรรมเหลานเปนเหมอนนาเยนหลอเลยงจตใจ

ถาระลกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยอยางสมาเสมอแลว จตใจจะเยนสบาย ไม

ฟ งซาน ไมลอยไป ลอยมา ตงม นอยกบปจจบน เปนสมมาสต

๘. สมมาสมาธ การต งม นของจตชอบ จตไมวอกแวก ไมลอยไปลอยมา เปนจตท

เหมอนกบหน ไมเคลอนไหวไปไหน ลมพดขนาดไหนกไมไปตามลม ไมเหมอนกบนน

เวลาลมพดกจะลอยไปตามลม จตทมสมมาสมาธเปนจตทไมลอยไปตามอารมณตางๆ

การทจะทาจตนงใหไดเปนสมาธทชอบ ตองระลกรอยกบบญกศลเชนพระพทธ พระ

54

ธรรม พระสงฆ ระลกรอยทลมหายใจเขาออก อยาใหจตไปคดเรองอนๆ ถาระลกรอย

กบธรรมเหลานไปอยางตอเนอง ไมชากเรวจตจะรวมลงสความสงบเปนสมาธ นแหละ

คอสมมาสมาธ คอความสงบนงของจตใจ จตมอารมณเปนหนง สกแตวาร เปนอเบกขา

ปลอยวาง ไมหว นไหวกบสงตางๆ นคอสมมาสมาธ

สมาธทไมถกตองคอสมาธทเมอรวมลงไปแลวไมอยกบท กลบไปรเรองราวตางๆ เชน

นมตตางๆทปรากฏขนมา จากภายในกด จากภายนอกกด เชนพวกผเทวดา หรอไป

เทยวสวรรค เทยวนรก นคอเรองของนมตทเกดขนกบจตทไมหยดนง สมาธแบบนจะ

เปนอยนานสกเทาไร เมอออกจากสมาธแลว จตจะไมมความหนกแนน ไมมกาลงทจะไป

ตอสกบความโลภ ความโกรธ ความหลง กบอารมณตางๆทมากระทบกบจตได ในทาง

ตรงกนขาม ถาเปนสมาธทนงสงบ ไมรบรเรองราวตางๆ สกแตวารอยตามลาพง

หลงจากทออกจากสมาธนนแลว จตจะมความเยอกเยน มความสดชน มความเบกบาน

มความหนกแนน ไมหว นไหวกบอารมณตางๆทมากระทบ ไมวา รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ เมอไดสมผสกไมเกดอารมณขนมา ไมเกดความยนดยนราย ไมเกดความ

โลภ ความโกรธ ความหลง นแหละคอสมาธทถกตอง

นคอมรรคทมองค ๘ คอ ๑. สมมาทฏฐ ความเหนชอบ ๒. สมมาสงกปโป ความดาร

ชอบ ๓. สมมาวาจา เจรจาชอบ ๔. สมมากมมนโต การกระทาชอบ ๕. สมมาอาชโว

อาชพชอบ ๖. สมมาวายาโม ความเพยรชอบ ๗. สมมาสต สตชอบ ๘. สมมาสมาธ การ

ต งม นของจตชอบ เปนทางทพระพทธเจาไดทรงกาหนดไวใหชาวพทธทมความศรทธาม

ความเลอมใสในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ นอมเอามาประพฤตปฏบตกบกาย

วาจาใจ เพอความสงบสข ความสบายใจ ความเปนสรมงคล ถายงไมไดบรรลมรรคผล

นพพาน ตายไปกจะไปสสคต การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

55

กณฑท ๔๑

บารม ๑๐ ๔ กมภาพนธ ๒๕๔๔

ทาไมคนเราเกดมาในโลกนจงมความไมเสมอภาคกน มความแตกตางกนในหลายๆดาน

เชนในเรองรปรางหนาตา ผวพรรณ สขภาพรางกาย อาการ ๓๒ สตปญญา ความร

ความฉลาด มความแตกตางกนในเรองอาย บางคนเกดมาอยไดไมกเดอนกป กตองถง

แกกรรมไป ไมสามารถประคบประคองชวตใหอยไปไดยาวนานจนกระท งถงวยชรา ม

ความแตกตางกนในดานฐานะ บางคนไดเกดในครอบครวทมฐานะด ไดเกดเปนโอรส

ของพระเจาแผนดน เปนลกของมหาเศรษฐ เปนลกของคนจน ความแตกตางเหลานทาง

พระพทธศาสนาแสดงไววา เปนผลทเกดจากการกระทาของแตละบคคลในแตละภพละ

ชาตในอดตทยาวนานนบไมถวน ในแตละภพชาตนนไดสะสมเหตททาใหเกดมามฐานะ

ความเปนอยทแตกตางกน เหตทไดสะสมกนมานเรยกวาบญบารม ถาไดสะสมบญบารม

มามาก ภพชาตทตามมากจะดขนสงขนไปตามลาดบ ดงทพวกเราไดเปนอยในขณะน

แสดงวาไดสะสมบญบารมมาในระดบหนง แตยงไมถงระดบทสงสดของมนษย ระดบ

สงสดของมนษยในทางโลกคอพระมหาจกรพรรด ในทางธรรมคอพระอรหนตสมมาสม

พทธเจา

พระพทธเจาเมอพระองคทรงประสตใหมๆ โหรหลวงไดเหนลกษณะของพระพทธองค

แลวรวาพระพทธองคนนเปนผมบญบารมมาก จงทานายอนาคตของพระพทธองควา ถา

อยในทางโลกจะไดเปนพระมหาจกรพรรดผยงใหญ ถาออกบวชจะไดบรรลพระอนตตร

สมมาสมโพธญาณไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา หลายปตอมาพระพทธองคทรง

เลอกเดนทางธรรม ไดทรงตดสนพระทยออกบวช เพราะทรงเหนวาการเกด แก เจบ

ตาย เปนสงทไมพงปรารถนา เปนสงทควรตดใหได ในทสดพระพทธองคกประสบ

ความสาเรจในวนเพญเดอน ๖ ในขณะทพระพทธองคทรงมพระชนม ๓๕ พรรษา ได

ตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ดวยบญบารมทพระพทธองคไดทรงสะสมมา

56

หลายกปหลายกลป บญบารมทพระพทธองคไดทรงสะสมไวมอย ๑๐ ประการดวยกน

คอ ๑. ทานบารม ๒. ศลบารม ๓. เนกขมมบารม ๔. อธษฐานบารม ๕. สจจบารม ๖.

วรยะบารม ๗. ขนตบารม ๘. เมตตาบารม ๙. ปญญาบารม ๑๐. อเบกขาบารม นคอ

บญบารมทพระพทธองคไดทรงสะสมมาแตละภพแตละชาตในอดตอนยาวนาน จนได

ตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ถาปรารถนาความเจรญรงเรอง ปรารถนาภพชาตทด ไดเกดเปนคนรารวย มรปราง

หนาตาสวยงาม มผวพรรณผองใส มสตปญญาฉลาดแหลมคม มอาการครบ ๓๒ มอาย

ม นขวญยน มแตความสข ไมมความทกข เราควรสะสมบารมท ง ๑๐ ประการน ซงเปน

เหตทจะทาใหสงตางๆ ทปรารถนาเกดขนมาได สงทปรารถนาไมไดเกดจากการนงออน

วอนขอจากสงศกดสทธท งหลาย เชนขอใหเปนอยางนนขอใหเปนอยางน นไมใชวสยท

สงศกดสทธท งหลายจะดลบนดาลใหได สงเหลานจะเปนไปไดกขนอยกบการกระทาทาง

กาย วาจา ใจ เทานน ในขณะทยงมชวตอย ควรจะถามตวเองวาวนนไดสรางบญบารม

หรอยง ถายงไมไดสรางกรบสรางเสย อยาไปผดวนประกนพรง เพราะไมมใครทราบวา

จะมโอกาสอยในโลกนอกนานเทาไร และเมอตายจากภพนไปแลวเรากไมทราบ

เหมอนกนวาจะไดกลบมาเกดเปนมนษยอกหรอเปลา จงไมควรต งอยในความประมาท

ควรทจะรบเรงสะสมบญบารมใหมากๆ เพราะวาบญบารมนนมคณท งในปจจบนและใน

อนาคต คอในชาตนถาไดสะสมบญบารม ชวตจะมแตความสขความเจรญรงเรอง สข

กายสบายใจ พบแตสงทเปนสรมงคล ตายไปกไปเกดภพชาตทด ทกวนทกเวลาจงควร

ต งสตเตอนตวเองอยเสมอๆ วาวนหนงๆขอใหไดสรางบญบารมอยางตอเนอง

๑. ทานบารม คอการให มอย ๔ ชนด ๑. วตถทาน คอการใหวตถสงของตางๆ เชนขาว

ของเงนทอง อาหารคาวหวาน จตปจจยไทยทาน จวรเครองนงหม ยารกษาโรค ๒.

วทยาทาน คอการใหวชาความรแกผอน ถาเปนครอาจารยสอนหนงสอทโรงเรยนแลว

ไดรบเงนเดอน ไมถอวาเปนวทยาทาน แตถาสอนโดยไมเรยกคาตอบแทนจงจะถอวา

เปนวทยาทาน ๓. อภยทาน คอการใหอภย ไมถอโทษโกรธเคองบคคลหนงบคคลใดท

สรางความทกขความเดอดรอนใหกบเรา ไมอาฆาตพยาบาท ๔. ธรรมทาน คอการให

57

ธรรมะ ธรรมะคอพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ความถกตองดงาม คาสอนเกยวกบ

เรองบาปบญคณโทษ เรองนรกสวรรค เชนการพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมทาน

การใหธรรมะเปนการใหทชนะการใหท งปวง เพราะเปนการใหแสงสวางแกชวต ทาให

ชวตทมแสงสวางแหงธรรมนาพาไป ดาเนนไปดวยความราบรนดงาม มแตความสข

ความเจรญ

๒. ศลบารม คอการละเวนจากการกระทาบาป ดวยการรกษาศล มศล ๕ ศล ๘ ศล ๑๐

ศล ๒๒๗ จะรกษามากนอยแคไหนขนอยกบกาลงศรทธาสตปญญา ถารกษาไมไดท ง ๕

ขอ รกษาไดขอเดยวกยงด จะรกษาขอหนงขอใดกอนกได ศล ๕ ประกอบไปดวย ๑.

ละเวนจากการฆาสตวตดชวต ๒. ละเวนจากการลกทรพย ๓. ละเวนจากการประพฤต

ผดประเวณ ๔. ละเวนจากการพดปดมดเทจ ๕. ละเวนจากการเสพสรายาเมา รกษา

เทาทจะรกษาได จากนอยไปหามาก รกษาไปเรอยๆ ตอไปกจะเกดความเคยชน แลว

ของยากกจะกลายเปนของงาย

๓. เนกขมมบารม คอการออกจากกามสข ความสขจากกามคณทง ๕ คอ รป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ ทไดรบจากการไปเทยวเตรดหนงดละคร แสงสเสยง งานเลยงงาน

สงคมเนองในโอกาสตางๆ การบนเทงชนดตางๆ เปนการแสวงหาความสขทางโลกย สง

เหลานพระพทธองคทรงชบอกวาเปนเหมอนยาเสพตด ถาไดเสพสงเหลานแลวจะตดอก

ตดใจ เวลาอยากแลวไมไดเสพ จะเกดอาการทรนทราย เกดความหงดหงด เกดความไม

สบายใจ เกดความทกขขนมา แตถาละไดจะมแตความสบายใจ อยเปนสข

พระพทธองคทรงสอนใหหาความสขทมอยในตวเรา เรยกวา สนตสข คอความสขทเกด

จากการทาจตใจใหสงบ เชนการไหวพระสวดมนต นงทาสมาธ บรกรรม พทโธ พทโธ

พทโธ ใหใจรอยกบ พทโธ พทโธ พทโธ หรอใหรอยกบลมหายใจเขาออก แลวจตใจจะ

คอยๆสงบลงจนกระท งสงบนงเปนสมาธ เมอจตนงเปนสมาธแลว จตจะมความสข ม

ความอม มปต มความสข เปนความสขทเลศกวาความสขทไดจากการไปเทยวเตร กน

เหลาเมายา ดหนงดละคร ซงเปนความสขประเดยวประดาว ไมไดใหความอมความพอ

กลบใหเกดความอยากเพมขนมาอก เปนโทษมากกวาเปนคณ ทาใหตด แตความสขทาง

58

จตใจเปนความสขทมอยในตวแลว เกดจากความสงบของจต เปนความสขทเหนอ

ความสขท งหลาย ไมตองเสยเงนเสยทอง อยทไหนกสามารถทาใหเกดขนได การทาจต

ใหเกดความสงบเรยกวาเนกขมมบารม เปนการออกจากกามสขสสนตสข

๔. อธษฐานบารม การอธษฐานไมไดหมายถงการขอสงนนสงน แตหมายถงการต งใจ

เชนญาตโยมตงใจไววาวนนจะมาทาบญทวด นคออธษฐานการต งจตต งใจ ถาไมมการ

ต งใจแลวชวตกเปรยบเหมอนเรอทไมมหางเสอ ลอยไปตามกระแสนา ไปตามกระแสลม

ไมสามารถนาพาชวตไปสจดหมายปลายทางทดทงามได แตถามการอธษฐานเชนต งใจวา

ตอไปนจะทาแตคณงามความด จะสะสมแตบญบารม นเปนการต งเปาหมายไวใหกบ

ชวต แลวกดาเนนไปตามวถทางนน ผลทปรารถนากจะปรากฏขนมา นคอความหมาย

ของการอธษฐาน คอการต งใจ

๕. สจจบารม คอความจรงใจ การเอาจรงเอาจง ลองไดต งใจไววาจะทาอะไรแลวจะตอง

ทาใหได เชนต งใจไววาพรงนจะมาวดกตองมาใหไดไมวาอะไรจะเกดขนกตามยกเวนเหต

สดวสย ไมใชวาพอมเพอนฝงชวนออกไปเทยวกลบบานดกนอนตนสาย เลยไมไดมาวด

ตามทไดต งใจไว นเปนเพราะไมมสจจะ ไมมความจรงใจ แตถามสจจะ เวลาต งใจจะทา

อะไรกตองทาใหได นคอลกษณะของการมสจจบารม เหมอนกบทพระพทธองคไดทรง

ต งสจจะอธษฐานไวในขณะทน งบาเพญเพยรอยใตตนศรมหาโพธ กอนทพระพทธองค

จะทรงตรสร พระองคไดทรงต งสจจะอธษฐานไววา ถาตราบใดทพระพทธองคยงไมได

บรรลพระอนตตรสมมาสมโพธญาณ พระพทธองคจะไมลกจากทประทบนนไปถงแม

รางกายจะเหลอแตหนงหมกระดก เลอดในกายจะเหอดแหงไปกตาม ถาพระพทธองค

ไมไดตรสรธรรมพระพทธองคจะไมลกจากทประทบนนเปนอนขาด นคอสจจบารม

อธษฐานบารมและสจจบารมมกจะไปดวยกน ถามบารมท ง ๒ นแลว ไมวาจะทาสงหนง

สงใดจะกลายเปนของงายไปหมด เชนอยากจะเลกสบบหรเลกเหลา ถามสจจะอธษฐาน

แลวจะสามารถเลกไดอยางงายดาย แตถาไมมสจจะ ไมมความจรงใจ เวลาต งจต

อธษฐานตอนขนปใหมวาปนจะทาแตสงทด เชนไมกนเหลา ไมสบบหร ไมเทยวเตร แต

59

ทาไปไดเพยงวนสองวน อาทตยสองอาทตย หรอเดอนสองเดอน แลวกจะกลบไป

ประพฤตตามแบบเดมๆ เปนเพราะขาดอธษฐานบารมและสจจบารมนนเอง

๖. วรยะบารม คอความขยนหม นเพยร หลงจากทไดต งสจจะอธษฐานไวแลวสงทจะตอง

ทาตอไปกคอความพากเพยรบากบ น กระทาในกจทไดต งใจเอาไว เชนต งใจจะมาวดใน

วนนกตองมาใหได ฝนจะตก แดดจะออก จะมดฟามวดน จะเจบไขไดปวยอยางไร ถา

ยงลกขนมาไดกตองมาใหได นคอความพากเพยร ผมความพากเพยรยอมประสบ

ความสาเรจในชวต ความพยายามอยทไหน ความสาเรจยอมอยทนน ปรารถนาสงหนง

สงใดถาไมมความขยนหม นเพยร มแตความเกยจคราน จะไมมทางไดพบกบ

ความสาเรจในสงนนๆเลย

๖. ขนตบารม คอความอดทน การทาความดเหมอนกบการปนขนเขา ถาไมมความ

อดทนจะปนขนเขาไมไหว แตถามความอดทนกจะสามารถขนเขาไดอยางสบาย การทา

ความดถาไมอดทนจะเกดความทอแท เชนวนนเวลาตนนอนขนมาเหนวาอากาศเยน

สบายด สนอนตอดกวาไมอยากลกขนมาเพราะไมมความอดทน ถามความอดทน พอถง

เวลากจะลกขนมาเลย จะงวงขนาดไหนกตองฝนมน ถามบารมท ง ๔ คอสจจบารม

อธษฐานบารม ขนตบารม วระยะบารม จะทาอะไรไมวาในทางโลกหรอทางธรรมยอม

ประสบกบความสาเรจอยางแนนอน

๘. เมตตาบารม คอการมไมตรจต ไมเบยดเบยนกน ไมจองเวรจองกรรมกน ใหอภยกน

เพราะการอยในโลกนจะตองเจอกบคนหลากหลายชนด มความคดความเหน ความ

ประพฤตทแตกตางกน ยอมมการกระทบกระท งกนเปนธรรมดา ถาไมมเมตตาไว

ควบคมความโลภโกรธหลง ชวตจะมแตความวนวาย จะมแตเรองราวกบคนนนคนน

คนเราตางมความตองการเหมอนๆกน จงเกดการแกงแยงชงดกน เกดการทะเลาะเบาะ

แวงกน แตถามความเมตตากจะไมไปแกงแยงชงดกบใคร ใครตองการอะไรกใหเขาไป

ไมสรางศตรกบใคร ไมทะเลาะเบาะแวงกบใคร ไมมเรองมราวกบใคร ดวยการไมไป

เบยดเบยน ดวยการใหอภย ดงในบทเมตตาทวา สพเพ สตตา อเวรา โหนต ขอใหสตว

ท งหลายท งปวงจงเปนผไมมเวรกนเถด สพเพ สตตา อพยาปชฌา โหนต ขอใหสตว

60

ท งหลายท งปวงจงเปนผไมเบยดเบยนกนเถด สพเพ สตตา อนฆา โหนต ขอใหสตว

ท งหลายท งปวงจงอยาไดมความทกขกายทกขใจเลยเถด สข อตตานง ปะรหะรนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวงจงมความสขรกษาตนเถด นคอเมตตาบารม

๙. ปญญาบารม คอความฉลาด ใชเหตใชผล ไมใชอารมณ ทกสงทกอยางมเหตมผล

เวลามใครมาทาใหไมสบายใจ ตองใชเหตใชผลถามวาเราไปหามเขาไดหรอเปลา เราไป

บงคบเขาไดหรอเปลา สงตางๆทเขาทาไปนนเราหามเขาไมไดหรอก แตสงทเราหามไดก

คอจตใจของเราเอง เวลาโกรธใจของเราจะมแตความทกข มแตความไมสบายใจ ถา

ปลอยเขาไปตามเรองของเขา เรากจะสบายใจ สงทเราหามไดกคอใจเรา หามความโกรธ

ไดเรากสบายใจ นคอปญญา การใชเหตผลแกไขปญหาดวยสนตวธ

๑๐. อเบกขาบารม คอการวางเฉย ทกสงทกอยางในโลกนอยภายใตกฎของไตรลกษณ

คอ อนจจง ทกขง อนตตา คนเราเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย จะรกกนขนาด

ไหนกตาม เมอถงเวลาตองพลดพรากจากกน กตองจากกน ถงเวลาแกกตองแก ถงเวลา

เจบไขไดปวยกตองเจบไขไดปวย เปนสงทไมมใครบงคบได จะรกกนขนาดไหนกไม

สามารถหามสงเหลานได พระพทธองคจงทรงสอนใหมอเบกขา ใหวางเฉย ปลอยวาง ให

ยอมรบตามสภาพความเปนจรง ใชปญญาพจารณาตามเหตตามผล ใหเหนสภาพของ

โลกนวาไมเทยง เปนทกข ไมใชเรา ไมใชของๆเรา

ถารจกปลอยวาง รจกปลง จะไมมความทกข แตถาไมรจกปลอยวาง มแตอปาทานความ

ยดม นถอม น กจะมแตความทกข เชนอยากจะรวย แตไมรวย จะทาอยางไร ถาไม

ยอมรบความจรงวาจน กจะมแตความทกข แตถายอมรบความจรง ถอวายาก ด ม จน

เปนเรองธรรมดา รวยไดกจนได จนไดกรวยได กยงมความสขได ถาคดอยางนได ก

ปลอยวางได มอเบกขา ถามอเบกขากจะมแตความสบายใจ ไมมความทกข ไมวาจะอย

ในสภาพใดกสามารถรบได เชนพรงนตองไปเขาคกเขาตะรางกไมเปนไร อยในคกกได

อยในคกกมขาวฟรกน ไมตองเสยคาเชาบาน มองอยางนกมความสข แตถามองวาไมได

นะ อยในคกในตะรางไมได จะเปนจะตายเอา กเทากบไปสรางความทกขใหกบจตใจ

การทจะมอเบกขาไดตองมปญญา คอยอมรบความจรงวา ขณะนชวตเปนอยางไร ก

61

ยอมรบแตไมไดหมายความวาชวตจะตองเปนอยางนไปตลอด ทกสงทกอยางเปนของไม

เทยงท งนน มการเกดขน ต งอย แลวดบไป ไมวาดหรอช ว จงพยายามทาความดดวย

การสะสมบารมท ง ๑๐ ประการนเอาไวเถด แลวบารมท ง ๑๐ ประการนแหละจะชวยพา

ใหหลดพนจากความทกขท งหลาย หลดพนจากการเวยนวายตายเกด ไมตองกลบมาเกด

แกเจบตายอกตอไป การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

62

กณฑท ๔๒

มาฆบชา ๘ กมภาพนธ ๒๕๔๔

วนนเปนวนมาฆบชา ความหมายของคามาฆบชาคอการบชาเนองในวนมาฆะ มาฆะเปน

ชอเดอนในสมยพทธกาล อยางในสมยปจจบนนเราเรยกชอเดอนตางๆวา มกราคม

กมภาพนธ มนาคม เมษายน แตในสมยพทธกาลเรยกอกอยางหนง เชนเดอน ๓

เรยกวา มาฆะ เดอน ๖ วสาขะ เดอน ๘ อาสาฬหะ นเปนชอของเดอนในสมยพทธกาล

เรยกกนมาอยางน ในสมยพทธกาลไดมเหตการณอนมหศจรรยปรากฏขนในวนเพญ

เดอน ๓ วนมาฆปณม มพระอรหนต ๑๒๕๐ รป เปนผสนกเลสแลวท งหมด เปนผทไม

มความโลภ ความโกรธ ความหลง เปนผทไดบรรลถงพระนพพานแลว ไดมาประชมกน

เพอจะเฝาพระพทธเจาโดยทไมไดนดหมายกนมากอน เปนพระทพระพทธเจาทรงเปนผ

บวชใหดวยวธ เอหภกขอปสมปทา จงมาเปนภกษเถด

ในบายวนนนพระพทธองคไดทรงประทานพระโอวาทเรยกวา โอวาทปาตโมกข แกพระ

อรหนตท ง ๑๒๕๐ รป เปนหวใจของพระพทธศาสนา พระพทธเจาทกๆพระองคทไดมา

ตรสรในโลกนจะสอนเหมอนๆกนคอ ๑. สพพปาปสส อกรณง การไมกระทาบาปท งปวง

๒. กสลสสปสมปทา การทาความดใหถงพรอม ๓. สจตตปรโยทปนง การชาระจตใจให

สะอาดหมดจด ปราศจากความโลภ ความโกรธ ความหลง เอตงพทธานสาสนงนคอคา

สอนของพระพทธเจาทกๆพระองค เพราะเหตใดพระพทธเจาทกๆพระองคจงสอนอยาง

น เพราะนคอเหตทจะนามาซงความสขความเจรญอยางแทจรง

ความเจรญรงเรองทแทจรงไมไดอยทความเจรญของวตถ ไมไดอยทตกรามบานชอง

ถนนหนทาง รถรา ขาวของท งหลายวามมากนอยแคไหน สงเหลานไมใชเปนเครองวด

ความเจรญ ความสขความทกขทมอยในจตใจตางหากทเปนเครองวดความเจรญและ

ความเสอม ถาจตใจมความสงบ มความเยน มความสข มความสบาย นแหละคอความ

63

เจรญ แตถาจตใจไมสงบ ไมมความเยน ไมมความสข ไมมความสบาย จตใจจะมแต

ความโลภ ความโกรธ ความหลง เปนเหตของการเบยดเบยนกน อยางทไดยนไดฟงตาม

ขาวในหนาหนงสอพมพวทยโทรทศน มการฆากน มการขมขนกน มการทารายกน มการ

โกงกน นไมใชความเจรญ ถงแมจะมวตถขาวของมากมาย มตกรามบานชองทสงๆ มรถ

รามากมายกตาม แตสงคมไมมความสงบสขเพราะจตใจของคนทอยในสงคมนนมความ

เสอม ดวยความโลภ ความโกรธ ความหลง เมอมความโลก ความโกรธ ความหลง

มากๆ กจะนาไปสการกระทาผดศลธรรม เบยดเบยนตอกนและกน สรางความ

เดอดรอนวนวายใหแกสงคม

จงอยาหลงประเดนโดยคดวาความเจรญอยทวตถขาวของเงนทอง เพราะวตถขาวของ

เงนทองเมอมเกนความจาเปนแลวไมไดชวยดบความทกขในจตใจเลย เพราะเหตของ

ความทกขเกดจากความโลภโกรธหลง ถาอยากจะมความสขใจ ไมมความทกขใจ กตอง

ยดแนวทางทพระพทธองคทรงสอนไว คอละการทาบาปท งปวง ทาความดท งหลายใหถง

พรอม และชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ชาระกเลสในจตใจใหหมดไป ถาทาไดความสข

ความเจรญรงเรองจะเปนผลตามมาอยางแนนอน ดงทพระพทธองค และพระอรหนต

สาวกท งหลายไดปฏบตกน ทานมแตความสขความเจรญในจตใจ ทานจงไมมความ

จาเปนจะตองมขาวของเงนทองอะไร เพราะขาวของเงนทองไมไดสรางความสขใหแก

จตใจเลย ความสขทแทจรงเกดจากความสงบของจตใจ

ในวนมาฆบชาน จงเปนวนทพทธศาสนกชนท งหลายได นอมจตนอมใจมาทวดเพอทา

พธบชาเนองในวนมาฆบชา การบชานพระพทธองคไดทรงแสดงไวอยสองวธดวยกน คอ

อามสบชาและปฏบตบชา อามสบชาคอการบชาดวยเครองสกการะ เชนดอกไมธปเทยน

ดงททานไดมากระทากนในศาลาแหงน ดวยการกราบพระ จดธปเทยน ถวายดอกไม

เรยกวาอามสบชา เปนการบชาอยางหนง การบชาทพระพทธองคทรงยกยองวาเปนการ

บชาทเลศทประเสรฐ เปนการบชาทจะนาความเปนสรมงคลใหแกชวตจตใจ คอการบชา

ดวยการประพฤตปฏบตตนใหอยในศลในธรรม เรยกวาปฏบตบชา

64

ปฏบตอยางไรจงเรยกวาปฏบตบชา กคอการปฏบตตามพระธรรมคาสอนของพระพทธ

องคนนเอง มสามหวขอใหญๆ คอ ๑. ละบาปทงปวง ๒. ทาความดท งหลายใหถงพรอม

๓. ทาจตใจใหสะอาด ถาทาตามคาสอนน ถอวาไดบชาพระพทธเจาแลว ถอวาไดนา

ความสรมงคลใหแกชวต ธรรมทพระพทธเจาไดทรงตรสรและไดนามาสอนนแหละคอ

เคลดลบของความสขของชวต อยามวไปตดอยกบลาภ ยศ สรรเสรญ สข เพราะสง

เหลานพระพทธองคทรงสอนวาไมใชความสขทแทจรง เปนความทกข เพราะลาภ ยศ

สรรเสรญ สขนจะตองมการเสอม มการหมดไป มการสญสลายไป โดยธรรมชาตแลว

เปนของไมเทยง เปนของทไมใชของของเราอยางแทจรง สกวนหนงจะตองหมดไป แตสง

ทเปนสมบตทแทจรงของเรา ทอยกบเราไปตลอด กคอความสงบสขทเกดจากคณงาม

ความดทเราไดสรางไวภายในจตใจ ความสงบสขทเกดจากการชาระความโลภ ความ

โกรธ ความหลงนแหละ จะเปนสงทอยกบเราไปตลอด อนนตกาล

ถาชาระกเลสตณหาทมอยในจตใจใหหมดสนไปแลว กจะบรรลถงพระนพพาน

คณลกษณะของพระนพพานนพระพทธองคทรงแสดงไวสองนย คอ นพพานง ปรมง ส

ขง และ นพพานง ปรมง สญญง สดยอดของความสขคอพระนพพาน สดยอดของ

ความวางกคอพระนพพาน คาวาวางนหมายถงวางจากความทกข วางจากความเศราโศก

เสยใจ วางจากความโลภ ความโกรธ ความหลง วางจากกเลสตณหาท งหลายนนเอง ถา

ปรารถนาความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล กขอใหนอมเอาพระธรรมคาสอนท

พระพทธองคไดทรงแสดงไวใน วนมาฆปณมเมอ ๒๕๐๐ กวาปมาแลวมาปฏบต คอให

ละบาปท งหลายเสย ใหทาความดท งหลายใหถงพรอม และชาระจตใจใหสะอาดหมดจด

เมอไดกระทาสงเหลานแลว ถอวาไดบชาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ไดใหความเปน

สรมงคลแกชวต การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

65

กณฑท ๔๓

การทาพระนพพานใหแจง ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๔๔

มธรรมอยบทหนงทพทธศาสนกชนใชสวดเปนประจาทกๆวนคอ เราท งหลายมกรรม

เปนของๆตน จะทากรรมอนใดไว ดหรอชว จะเปนผรบผลของกรรมนน กรรมนก

หมายถงการกระทาทางกาย ทางวาจา และทางใจ มการกระทาอยางตอเนองตลอดเวลา

แมกระท งเวลาหลบ เวลาหลบแมจะไมไดพดไมไดขยบตวแตกยงฝนได ใจยงทางานอย

การทางานของใจเรยกวามโนกรรม การทางานของกายเรยกวากายกรรม ทางานของวาจา

เรยกวาวจกรรม กรรมนทาไดสามทางดวยกน ทาดเรยกวากศล ทาช วเรยกวาอกศล ทา

ไมดไมช วเรยกวาอพยกฤต นคอกรรมททากนอยางตอเนองทกๆวน ทกๆเวลา ทางกาย

วาจา ใจ เมอทาไปแลวกมวบาก คอผลของกรรมตามมา ทาดกมความสขใจ ตายไปกไป

สวรรค ทาช วกมความทกขใจ ตายไปกไปนรก นคอวบากผลของกรรม

กรรมดหมายถงการกระทาทาง กาย วาจา ใจ ทเปนประโยชนปราศจากโทษ กบตวเราก

ด กบผอนกด หรอท งกบตวเราและผอนกด เรยกวา กรรมด เปนบญ เปนกศล กรรม

ชวหมายถงการกระทาทาง กาย วาจา ใจ ทเปนโทษปราศจากคณ กบตวเรากด กบผอน

กด หรอท งกบตวเราและผอนกด เรยกวากรรมชว เปนบาป เปนอกศล วบากคอผลท

ตามมา มสข มทกข มากนอยสลบกนไป ดงทกาลงสมผสกนอย ไมเทาเทยมกน เพราะ

ตางกรรม ตางวาระกน บางวนตนขนมามความรสกสดชนเบกบาน มความสขมความ

สบายใจ แตบางวนตนขนมากลบมความหงดหงดใจ มความไมสบายใจ นคอวบากผล

ของกรรมทกระทามาในอดต จะเปนเมอคนน เมอวานน อาทตยทแลว เดอนทแลว หรอ

ปทแลว กสดแทแต การกระทาท งหมดนพระพทธองคทรงแสดงไววา ผกระทากรรม

จะตองเปนผรบผลของกรรม ไมชากเรว

66

กรรมทมโทษมากทสด เปนบาปมากทสด เรยกวาอนนตรยกรรมมอย ๕ ชนดคอ ๑.

มาตฆาต การฆามารดา ๒. ปตฆาต การฆาบดา ๓. อรหนตฆาต การฆาพระ

อรหนต ๔. โลหตปบาท การกระทาใหพระพทธเจาหอเลอด ๕. สงฆเภท การ

ทาใหสงฆแตกแยก แตกความสามคค อนนตรยกรรมท ง ๕ น เปนกรรมหนก เพราะ

บคคลทถกกระทาเปนบคคลทมคณมประโยชนอยางใหญหลวงกบผกระทา เชนบดา

มารดามพระคณกบลกมาก เปนผใหกาเนดและเปนผเลยงดลก ทลกเกดมาอยในโลกได

ทกวนนกเพราะมบดามารดาเปนผใหกาเนด เปนผใหการเลยงด พระคณของทานมมาก

จนลกไมสามารถจะชดใชไดหมด ตอใหเลยงดทานอยางดตลอดอายขยของทาน

พระคณของทานกชดใชไมหมด การฆาบดามารดาจงเปนกรรมหนก เปนอนนตรยกรรม

ตองไปชดใชกรรมในนรกเปนเวลาอนยาวนาน

โทษของการฆามนษยมไมเทากน ฆาคนอนโทษไมหนกเทากบการฆาบดามารดา เพราะ

คนอนไมมบญคณเหมอนบดามารดา โทษจะหนกไมหนกขนอยกบบคคลทถกทาราย วา

บคคลคนนนมพระคณกบผกระทามากนอยเพยงใด ถามพระคณมากโทษกมาก อยาง

พระพทธเจาไมตองไปฆาทาน เพยงแตทาใหทานหอพระโลหตกเปนอนนตรยกรรมแลว

เทากบฆาพอ ฆาแม ฆาพระอรหนต ทาใหสงฆแตกแยก เพราะพระพทธเจามพระคณ

อยางใหญหลวงกบสตวโลกท งปวง นคอสงทควรศกษาสาเหนยกไวใหด ต งสตไวใหม น

อยาใหอารมณทไมดมาฉดกระชากลากใหไปกระทาอนนตรยกรรมท ง ๕ น เพราะเมอ

กระทาไปแลวไฟนรกจะเผาจตใจไปอกนานแสนนาน

แลวการทาบญอนใดเลาทไดบญมากไดกศลมาก มการถามกนอยเสมอวาทาบญอะไรถง

จะไดบญมาก ถงจะไดกศลมาก ถาศกษาในพระมงคลสตร จะเหนวา นพพานสจฉ

กรยา จ เอตมมงคลมตตมง การทาพระนพพานใหแจง เปนมงคลอยางยง เพราะการ

ทาพระนพพานใหแจงหมายถงการชาระจตใหสะอาดบรสทธ ปราศจากความโลภ ความ

โกรธ ความหลง เมอจตบรสทธแลวกไมตองไปเกดอกตอไป เมอไมเกดกไมทกขเพราะ

ทกขยอมไมมกบผไมเกด ผไมเกดยอมไมมทกขกบความ แก เจบ ตาย ตราบใดทยง

ตองกลบมาเกดอก ไมวาจะเปนภพของเทวดาอนทรพรหมทมความสขมากมายขนาด

67

ไหนกตาม แตเปนความสขทไมจรงย งยน ตองเสอมไปตามกาลเวลา เมอหมดไปกตอง

กลบลงมาเกดเปนมนษย เปนสตวเดรจฉานอก แลวกตองแก ตองเจบ ตองตายอก การ

กระทาพระนพพานใหแจงจงเปนการทาบญทไดบญมากทสด

ทาอยางไรจงจะทาพระนพพานใหแจงได การจะทาพระนพพานใหแจงไดตองละอปาทาน

ความยดมนถอมนในเบญจขนธ เบญจขนธคออะไร คอขนธ ๕ ไดแก รป เวทนา

สญญา สงขาร วญญาณ รปคอรางกาย เวทนาคอความรสก สข ทกข ไมสขไมทกข

ทางกายกด ทางวาจากด สญญาคอการจาไดหมายร เชนจาไดวาเมอวานนไปทาอะไรมา

จาไดวาคนนนชออะไร จาไดวารปรางอยางนเปนผหญงหรอเปนผชาย สงขารในทนไมได

หมายถงรางกาย แตหมายถงความคดปรงแตงของจตใจ กอนจะทาอะไรลงไปทางกาย

หรอทางวาจา สงขารตองคดปรงกอน คดไปในทางทดกมความสข เปนบญเปนกศล

เปนมรรค เครองดบทกข อยางวนนคดวาจะมาวดเพอทจะมาทาบญ มาฟงเทศน เปน

บญเปนกศล เพราะทาแลวใจมความสข ถาคดไปในทางช ว เชนไปยงนกตกปลา ไปเลน

การพนน ไปกนเหลาเมายา แลวกเกดปญหาตางๆตามมา เวลาเมาแลวขบรถกเกด

อบตเหตทาใหเสยชวตหรอรางกายพกลพการ เปนบาปเปนกรรม เปนสมทย เหตใหเกด

ทกข

วญญาณในทนไมไดหมายถงวญญาณทออกจากรางกายไป รางกายเมอตายไปแลว จต

จะออกจากรางไปเรยกวาดวงวญญาณ สวนวญญาณในขนธ ๕ นหมายถงการรบร รป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทมาสมผสกบ ตา ห จมก ลน กาย แลวมการรบรทใจ เชน

เวลามรปมาสมผสกบตา จกษวญญาณกจะรบรรปนน แลวสญญากแปลความหมายวา

รปทไดเหนนนเปนรปใคร เปนเพอน เปนพ เปนนอง เปนพอ หรอเปนแม อยางนเปน

ตน ถาชอบรปนนกเกดสขเวทนา สงขารกจะปรงอยากอยกบรปนนไปนานๆ ถาไมชอบ

รปนนกเกดทกขเวทนา สงขารกจะปรงอยากหนใหไกลจากรปนน

นคอการทางานของขนธ ๕ เปนสภาวธรรมทไมมตวตน เปนไตรลกษณ เปน อนจจง

ทกขง อนตตา เปนของไมเทยง ถาไปยดไปตดกเปนทกข เชนรางกายเมอเกดมาแลว ก

ตองแก ตองเจบ ตองตาย ตองสลายกลบไปสธาต ๔ ดน นา ลม ไฟ สวนเวทนา

68

สญญา สงขาร วญญาณ กเกดๆ ดบๆอยทกขณะ เวทนาเปลยนไปเรอย เดยวสข เดยว

ทกข เดยวไมสขไมทกข ขนอยกบเหตปจจยททาใหเกดใหดบ เวลาไดยนเสยงพด

สรรเสรญเยนยอกเกดความสขขนมา พอเปนเสยงนนทาวากลาวตาหนตเตยนกเกด

ความทกขขนมา เกดแลวกดบไป สลบกนไปสลบกนมา เปนเหมอนกบหงหอย เคยเหน

แสงหงหอยในเวลากลางคนไหม แสงหงหอยมนจะตดๆดบๆ สลบกนไป นามขนธท ง ๔

กเหมอนกนเกดๆดบๆ เวทนา สข ทกข ไมสขไมทกขกสลบกนไป สญญาจาไดหมายร

ในเรองน ในเรองนนสลบกนไปเรอยๆ วญญาณกรบรรปแลวกดบไป รบรเสยงแลวกดบ

ไป รบรกลนแลวกดบไป รบรรสแลวกดบไป รบร รอน เยน ออน แขง ทมาสมผสแลวก

ดบไป

สงเหลานพระพทธเจาทรงแสดงวาเปนสภาวธรรม ไมมตวตน เวลาสขกไมใชเราสข เวลา

ทกขกไมใชเราทกข แตเปนสกแตวาสข สกแตวาทกข เปนธรรมชาต พระพทธองคทรง

สอนไมใหไปหลงไปยดไปตดวาเปนเรา เปนของๆเรา แตเปนอนตตา สพเพธมมา

อนตตา ธรรมทงหลายเปนอนตตา เหมอนแดด ลม ฝน ฟา มตวตนในแดด ในลม ใน

ฝน ในฟาหรอเปลา มตวตนในตนเทยน ในแสงเทยนหรอเปลา ฉนใดขนธ ๕ กฉนนน

ตนเทยนเปรยบเหมอนรปขนธ สวนแสงเทยนเปรยบเหมอนนามขนธท ง ๔ เวทนา

สญญา สงขาร วญญาณ เปนสภาวธรรม มเหตมปจจยททาใหเปนไป เมอเหตปจจย

หมดไปกสลายไป เหมอนกบตนเทยนเมอจดแลวไฟยอมกลนตนเทยนนนไปจนหมด

แสงเทยนกบความรอนกหมดไปดวยกน

เมอรางกายนแตกดบสลายไป ใจกจะไปปฏสนธ ไปเกดใหม จะสงจะตา ขนอยทกรรม

เพราะมกรรมเปนของของตน จะทากรรมอนใดไว ดหรอช ว จะตองเปนผทไดรบผลของ

กรรมนน เมอถงเวลากรรมกคดบญชเหมอนกบเปดบญชไวในธนาคาร มท งเงนฝากและ

เงนก เมอถงเวลากตองคดบญชกน เวลาตายไปเปนเวลาปดบญช บวก ลบ คณ หาร

แลว กสงไปเกดยงทสงทต า อาจจะไปสวรรค อาจจะไปนรก อาจจะไปเปนเทวดา อาจจะ

ไปเปนเดรจฉาน อาจจะกลบมาเกดเปนมนษย ขนอยกบบญกรรมทกระทากนไว พระ

พทธองคจงทรงสอนวา ถาอยากจะสรางความสขใหกบตวเองกจงพยายามละอปาทานใน

69

ขนธหาเสย ละรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ อยาไปยด อยาไปตด พยายามมอง

ขนธหาใหเหมอนกบตนเทยน เวลากราบพระ ใหคดวารางกายธาตขนธนเปรยบ

เหมอนกบตนเทยนตนหนง มการเกดขน ต งอย แลวในทสดกดบไป ถาปลอยวางจตก

จะสบาย จตกจะสงบ จตกจะเยน

ยกตวอยางเรองการปลอยวางใหฟงเรองหนง มพระสองรป รปหนงเปนอาจารย เปน

หลวงพอ อกรปหนงเปนพระหนม ท งสองรปกาลงจะเดนกลบวดทอยในปา จะตองขาม

ลาหวยอยลาหวยหนง ในขณะนนเปนหนาฝน ลาหวยนนมนาไหลเชยวกราก มหญงชรา

คนหนงนงอยขางลาหวย หลวงพอเลยถามวาโยมนงทาอะไร โยมบอกวาอยากจะขามลา

หวยกลบบาน แตกระแสนาไหลเชยวเหลอเกนกลวจะถกนาพดจมนาตาย หลวงพอกเลย

บอกวาไมเปนไรหรอกเดยวหลวงพอจะชวย เสรจแลวทานกชวยอมหญงชรานนขนมา

แลวอมพาขามลาหวยนนไป เมอถงฝงแลวหลวงพอทานกวางหญงชรานนลงแลวหลวง

พอกบพระหนมกเดนกลบวดไป พระหนมทานศกษาพระธรรมวนยมาอยางเครงครด

เกดความวตกหวงใยขนมาวา หลวงพอทาไมถงมาทาอยางน เพราะวาพระวนยไดหาม

ไมใหพระถกตวสกา ไมใหสมผสตวผหญง กเลยมความไมสบายใจ พอ กลบถงวดกเลย

ถามหลวงพอวา ทาไมเมอก นหลวงพอถงไปอมผหญงคนนนผดพระวนยมใชหรอ หลวง

พอตอบวาทานยงแบกหญงคนนนอยอกหรอ เราปลอยวางเธอไวทลาหวยต งนานแลว

ทานยงแบกเธออยอกหรอ

นคอเรองของการปลอยวาง เรองมนเกดต งแตเมอเชานแลวยงจะมานงบนหาอะไรอย

อยางเมอเชามคนมาพดวาวนนหนาตาไมสวยเลย กมาคดวาไปแตงหนาดไหม ไปอาบนา

ดไหม หรอคดไปรอยแปด นแหละคอการหาความทกขใหกบตวเอง คดไปแลวกไมม

ความสขไมมความสบายใจ เพราะวาไปยดตดกบสงขารความคดปรงแตง ท งๆทพระ

พทธองคทรงแสดงไววา อนจจา วต สงขารา อปปาทวยธมมโน อปปชชตวา นรชชนต

เตสง วปสโมสโข สงขารท งหลายเปนของไมเทยงหนอ เกดขน ต งอย แลวกดบไป การ

ปลอยวางสงขารเปนสขอยางยงหนอ สงขารในทนไมไดหมายถงสงขารรางกาย แต

หมายถงสงขารความคดปรงแตง

70

อดตกผานไปแลว อนาคตกยงมาไมถง ปจจบนกไมเทยงแทแนนอน การปลอยวางกคอ

การรเทาอดต รทนอนาคต ปจจบนกไมยดไมตด ใหขนธหาเปนไปตามสภาพของเขา

เกดขน ต งอย แลวดบไป เมอถงเวลากตองแยกสลายไป ดนกลบคนสดน นากลบคนส

นา ลมกลบคนสลม ไฟกลบคนสไฟ การปลอยวางตองปลอยวางดวยปญญา ตองรวา

อะไรเปนอะไร ตองรวาสงไหนอยในวสย สงไหนไมไดอยในวสย สงไหนไมอยในวสย ก

ตองปลอยวาง เพราะทาอะไรไมได แตสงไหนอยในวสย ทาไดกทาไป แกไดกแกไป

ไมใชปลอยวางท งหมด อยางกฏร ว หลงคาร ว กปลอยวาง ปลอยใหนาหยดทวมบาน ไม

คดจะทาอะไร ปลอยวางเกนไป เปนความเกยจครานเสยมากกวา ตองมเหตมผลกบการ

ปลอยวาง

การทาพระนพพานใหแจง คอการทาใหจตใจมความสข ปราศจากความทกขดวยการตด

ความโลภ ความโกรธ ความหลง ตดอปาทานความยดม นถอม นในขนธ ๕ ทมอยภายใน

จตใจ จะทาไดกตองอาศยการศกษาพระธรรมคาสอน แลวนามาประพฤตปฏบตดวย

ศรทธา วรยะ สต สมาธปญญา เครองมอททาพระนพพานใหแจง การแสดงเหนวา

สมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

71

กณฑท ๔๔

พทธคณ ๑๗ กมภาพนธ ๒๕๔๔

ประเพณอนดงามทพทธศาสนกชนปฏบตกนทกครงเมอมาวด คอการไหวพระดวยการ

จดธปเทยน แลวกกราบสามครง เปนการนาความเปนสรมงคลมาใหกบชวต ดงในพระ

บาลทแสดงไววา ปชา จ ปชนยานง เอตมมงคลมตตมง การไดบชาบคคลสมควรแก

การบชา เปนสรมงคลอยางยง บคคลทควรแกการบชากคอพระพทธเจา การบชาพระ

พทธองคไดทรงแสดงไวอยสองลกษณะดวยกน คอ อามสบชา และปฏบตบชา อามส

บชาคอการบชาดวยเครองสกการบชา ดวยดอกไมธปเทยน ปฏบตบชา คอการบชาดวย

การประพฤตปฏบตทางกาย วาจา ใจ พระพทธองคทรงยกยองการปฏบตบชาเปนการ

บชาทเลศทสด

การบชาพระพทธเจาดวยการปฏบตบชา คอการเจรญพทธานสต การระลกถงพระคณ

อนประเสรฐของพระพทธเจา มอย ๙ ประการดวยกน การระลกถงพระพทธคณอยาง

ตอเนอง จะทาใหจตใจมความยนด มความรก มความชอบ ทจะคดแตสงทดทงาม ทจะ

ทาแตสงทดทงาม และจะพดแตสงทดทงาม เมอคดด ทาด พดด ผลทจะตามมายอม

เปนความสขความเจรญ เพราะเหตและผลเปนของตอเนองกน เปนสงทไมมใครปฏเสธ

ได เชนแสงสวางเกดจากพระอาทตย ถาไมมพระอาทตยกจะมแตความมด ฉนใด

ความสขความเจรญกเปนผลทเกดจากการคดด พดด ทาด ทกๆครงทกราบพระจงควร

เจรญพทธานสต คอพระพทธคณอนประเสรฐท ง ๙ ประการ คอ ๑. อรหง พระอรหนต

ผสนกเลส ๒. สมมาสมพทโธ ผตรสรดวยตนเองโดยชอบ ๓. วชชา จรณะ สมปนโน

ผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ ๔. สคโต เปนผไปดแลว ๕. โลกวท ผรแจงโลก ๖.

อนตตโร ปรสทมมสารถ เปนสารถฝกคนทฝกไดไมมใครยงกวา ๗. สตถา เทว

มนสสานง เปนศาสดาของมนษยและเทวดาท งหลาย ๘. พทโธ ผตน ผเบกบาน ๙.

ภควา ผมโชค

72

๑. อรหง พระอรหนตผสนกเลส คอผไมมความโลภ ความโกรธ ความหลงอยในจตใจ

บรรลถงพระนพพานแดนเกษมสนต เปนปรมงสขง สดยอดของความสข คอพระ

นพพาน ไมตองมาเกดอกตอไป เมอไมเกดกไมมการแก การเจบ การตาย ตราบใดยง

เกดอย ตราบนนกยงมการแก การเจบ การตาย ตามมาเสมอ ผไมปรารถนาความทกข

จงตองเปนผไมเกด เพราะวาทกขยอมไมมกบผไมเกดนนเอง ตราบใดทยงมการเกดอย

ตราบนนยอมมการแก การเจบ การตาย ตามมาเปนธรรมดา เปนเหมอนเงาตามตว

๒. สมมาสมพทโธ คอพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เปนผตรสรธรรมบรรลเปนพระ

อรหนตดวยตนเอง ไมมครบาอาจารยคอยส งสอน เปนผศกษาหาวถทางทจะทาใหจตใจ

สะอาดหมดจด ปราศจากความโลภ ความโกรธ ความหลง ดวยตนเอง ไมมใครสอน ไม

มใครแนะวธ เปนผตรสรเองโดยชอบ พระอรหนตสาวกคอผทไดบรรลเปนพระอรหนต

โดยอาศยการส งสอนจากผอน คอจากพระพทธเจาหรอจากพระธรรมคาสอน สาวก

แปลวาผฟง ผไดยนไดฟงธรรมะจากพระพทธเจา แลวกเอามาประพฤตปฏบตจนบรรล

เปนพระอรหนต

๓. วชชา จรณะ สมปนโน คอผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ วชาทวเศษทผปฏบต

ธรรมจะบรรลได เชน ๑. การระลกชาตได ๒. รการเกดการดบของสตวท งหลาย ๓. ร

การสนของอาสวะท งหลาย ๔. รจตใจของผอน รความคดของผอน เชนในขณะทญาต

โยมกาลงคดอะไรอย บคคลทมวชาวเศษนกจะอานความคดของญาตโยมได ๕. ตาทพย

สามารถเหนรปทพยตางๆเชนบรรดาทวยเทพท งหลายทคนธรรมดาสามญมองไมเหน ๖.

หทพย ไดยนเสยงทพยทคนธรรมดาสามญไมไดยนกน คอเสยงของเทวดาท งหลาย ๗.

รไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา ๘. อทธฤทธ ดาดน เหาะเหนเดนอากาศ จรณะคอ

ความประพฤตทดงาม มศล มธรรม

๔. สคโต เปนผไปดแลว ไปทปลอดภย ไปทไมมความทกข ไมมความแก ไมมความเจบ

ไมมความตาย คอพระนพพานนนเอง

73

๕.โลกวท ผรแจงโลก คอผรโลกธรรม ๘ ไดแก ลาภ ยศ สรรเสรญ สข เสอมลาภ

เสอมยศ นนทา ทกข เปนธรรมทสตวโลกท งหลายจะตองประสบกน ผรแจงโลกยอมไม

ยดไมตดกบธรรมเหลาน เพราะรวาธรรมเหลานเปนของไมเทยง มความเจรญกบความ

เสอมควบคกนไป พวกทยงไมรแจงโลก ยอมหลงตดอยกบลาภ ยศ สรรเสรญ สข เมอ

เกดการเสอมลาภ เสอมยศ มนนทา มทกขตามมา ยอมทาใจไมได เมอทาใจไมไดกม

ความทกข เศราโศกเสยใจ กนไมไดนอนไมหลบ ผรแจงในโลกธรรม ๘ ยอมไมยดไม

ตดในธรรมเหลาน เมอไมยดตดในลาภ ยศ สรรเสรญ สข เวลาเกดการเสอมลาภ เสอม

ยศ นนทา ทกขขนมา กไมเดอดรอน ไมทกข ไมเศราโศก ไมเสยใจ ไมเสยดายในสง

เหลาน มกมไป ไมมกไมเดอดรอน นคอลกษณะของผทรแจงในโลกน เปนโลกวท ไม

ยดไมตดในลาภ ยศ สรรเสรญ สข เมอไมยด ไมตด กจะไมทกขกบสงเหลาน

๖. อนตตโร ปรสทมมสารถ เปนสารถฝกคนทฝกไดไมมใครยงกวา พระพทธองคทรง

สามารถฝกมหาโจรใหกลายเปนพระอรหนตได เชนองคลมาล เปนมหาโจร ฆาคนให

ครบหนงพนคนแลวเอานวมอของคนทถกฆาตายมารอยเปนพวงมาลย เพราะอาจารยส ง

สอนวาถาอยากจะไดวชาวเศษ จะตองฆาคนใหครบ ๑๐๐๐ คน องคลมาลไดฆาคน

มาแลว ๙๙๙ คน ขาดอยเพยงคนเดยวกจะไดวชาวเศษจากอาจารย เมอมาพบพระพทธ

องคกเลยพยายามจะฆาใหได แตพยายามไลพระพทธองคเทาไรกไลไมทน ยงวงเรว

ขนาดไหนพระพทธเจากวงเรวกวา องคลมาลวงไลตามไมทนจงรองใหพระพทธองคให

ทรงหยดเถด ขาพเจาตามทานไมทน พระพทธองคทรงตอบองคลมาลวาเราไดหยดแลว

เธอตางหากทยงไมไดหยด องคลมาลกแปลกใจ จงทลถามพระพทธองควาไดหยด

อยางไร ขาพเจาพยายามวงตามพระพทธองคแทบเปนแทบตายกยงวงตามไมทน พระ

พทธองคทรงตรสตอบไปวา เราไดหยดแลวจากความโลภ ความโกรธ ความหลง พอ

พระพทธองคทรงตรสอยางน องคลมาลกไดสตขนมา รสกตวขนมาวาตวเองกาลงหลง

เพราะการทจะเปนผวเศษนนไมไดเกดจากการฆาฟนกน การฆาฟนกนไมใชบญไมใช

กศล เมอไดฟงวาพระพทธองคทรงหยดแลว จากความโลภ ความโกรธ ความหลง องค

ลมาลจงไดสต กเลยขอพระพทธเจาบวชเปนพระ หลงจากนนไมนาน ไดปฏบตธรรมจน

74

ไดบรรลเปนพระอรหนต เปนผสนจากความโลภ ความโกรธ ความหลง นคอการเปน

สารถฝกคนทฝกไดไมมใครยงกวา

๗. สตถา เทวมนสสานง เปนศาสดาของมนษยและเทวดาท งหลาย พระพทธองคทรง

สามารถส งสอนไดท งมนษยและเทวดา เพราะพระพทธองคนอกจากจะมหตาธรรมดา

แลว พระพทธองคยงมหทพย ตาทพย สามารถตดตอกบเทวดาพวกกายทพยท งหลาย

ได ในพทธกจ ๕ กจวตรประจาวนของพระพทธองคประกอบไปดวย ๑. เวลาเชาเสดจ

ออกบณฑบาต ๒.ในเวลาเยนจะทรงส งสอนศรทธาญาตโยมท งหลาย ๓. ในยามคาจะ

ทรงสอนพระภกษ ๔.ในยามดกจะตอบปญหาของเทวดา ๕.จวนสวางจะทรงเลงญาณด

วาบคคลใดสมควรแกการส งสอนและการบรรลธรรม กจะทรงเสดจไปโปรดบคคลนน

ตอไป นคอความเปนศาสดาของมนษยและเทวดาท งหลายของพระพทธเจา เปนสง

มหศจรรยอยางยง สาหรบพวกเราเองขนาดสอนมนษยดวยกนยงสอนไมไดเลย

นบประสาอะไรกบการสอนเทวดา เลยทาใหคดกนไปเองวาเรองเทวดา เปนเรองทแตง

ขนมาเพอใหพระพทธเจาดเปนผวเศษเหนอมนษยท งหลาย แตเรองเหลานลวนแตเปน

ความจรงท งนน ไมมพระอรหนตสาวกแมแตรปเดยวทจะปฏเสธเรองราวเหลาน ทจะ

ปฏเสธวาเทวดาไมมในโลกน นเปนเรองของคนทมตาทพยหทพยเทานนจงจะรได

คนทไมมตาทพย หทพยน นเปรยบเหมอนกบคนตาบอด คนตาบอดหรอคนหลบตาจะ

ไปปฏเสธสงทคนตาดมองเหนยอมเปนไปไมได ทาอยางไรกปฏเสธไมได คนทมตาทพย

หทพยเหมอนกบคนตาดทสามารถมองเหนสงทคนตาบอดมองไมเหน คนตาบอดจะ

ปฏเสธวา สงทคนตาดเหนนนไมม ยอมไมใชฐานะ พดไปกไรความหมาย คนตาดยอม

เขาใจ แลวกเกดความสมเพชเวทนากบคนตาบอดนนทไปปฏเสธสงทคนตาดมองเหน

ฉนใดการทปถชนคนมกเลสอยางเราอยางทานไปปฏเสธในสงทพระพทธเจาทรงรทรง

เหนกเทากบการอวดความโงเขลาเบาปญญาของเราเทานนเอง จงอยาไปปฏเสธในสงท

พระพทธเจาทรงรทรงเหนเปนอนขาด ถายงไมสามารถพสจนได อยางนอยทสดกอย

เฉยๆไวจะดกวา แตอยาไปปฏเสธ ถาไมเชอกไมเปนไร อยาไปลบหล เพราะยงไมรไม

เหน แตอยาไปปฏเสธเปนอนขาดเพราะจะปดกนทางทนาไปสความเจรญ

75

๘. พทโธ ผตน ผเบกบาน ตนจากอะไร กตนจากความหลง ตนจากความมดบอด ตน

จากการเหนผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบว เชนเหนการโกหกกนเลกๆนอยๆวาไม

เปนไร การโกงกนเลกๆนอยๆกไมเปนไร การเสพสรายาเมากไมเปนไร การเลนการพนน

กไมเปนไร แลวผลเปนอยางไร กมแตความทกขความเสอมเสยตามมา แตกทาสงเหลาน

กนเสมอมา ถาเปนผตนยอมเหนวาสงเหลานเปนสงไมด ควรเลกเสย ยอมตนจากความ

ลมหลง จากความเหนผดเปนชอบ ยอมเหนกงจกรเปนกงจกร เหนดอกบวเปนดอกบว

เหนผดเปนผด เหนชอบเปนชอบ เหนวาการพดปดมดเทจ การเสพสรายาเมา การเลน

การพนน การเทยวเตรกลางคากลางคนไมด ควรละเวน ถาตองการความสขทแทจรง

๙. ภควา ผมโชค พระพทธองคเปนผมโชค เหมอนกบคนทถกลอตเตอรรางวลทหนง

ในสลากลานฉบบจะมฉบบเดยวทจะถกรางวลทหนงได ผทถกลอตเตอรรางวลทหนงจง

เปนผมโชคทสด ฉนใดผทสามารถปฏบตจนบรรลเปนพระพทธเจาขนมาไดกฉนนน เปน

สงทยากเยนอยางยง การปรากฎขนของพระพทธเจาแตละพระองคเปนสงทยากมาก

ตองใชเวลายาวนานเปนกปเปนกลปในการบาเพญบารม ผทไดสรางบญบารมจนตรสร

เปนพระพทธเจาได จงเปนผมโชคอยางยง

เชนเดยวกบผทไดพบพระพทธเจา หรอพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา กเปนผมโชค

เชนกน เชนพวกเราท งหลายถงแมพระพทธองคจะเสดจดบขนธปรนพพานไปแลวถง

๒๕๐๐ กวาปกตาม แตศาสดาทเปนองคแทนพระพทธองคนนยงมอย คอพระธรรมวนย

ทพระพทธองคทรงตรสไวชอบแลว พระธรรมคาสอนทตรสไวดแลวยงมอย ยงมพระ

ไตรปฏก ยงมพระธรรมคาสอน ยงมพระอรยสงฆสาวกส งสอนพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจาอย พวกเราจงเปนผทโชคดเชนกน ทยงอยในยคทมคาสอนอย ยงมแสง

สวางอย ยงสามารถพออาศยแสงสวางนพาเราไปสสคต ทดทงามได

นคอพระคณอนประเสรฐของพระพทธเจา ๙ ประการ ทกครงทกราบไหวพระควรกราบ

พระดวยอามสบชา คอจดธปเทยนและดอกไมถวายพระ แลวกปฏบตบชาคอเจรญ

พทธานสต เจรญพทธคณท ง ๙ ประการนคอ อรหง สมมาสมพทโธ วชชาจรณะสมปน

โน สคโต โลกวท อนตตโร ปรสทมมสารถ สตถา เทวมนสสานง พทโธ ภควา นคอ

76

พทธคณ ๙ ทควรระลกในจตใจ ควรเขาใจความหมายดวย จะทาใหมความรก มความ

ยนดในพระพทธองค ในการประพฤตปฏบตตามพระพทธองค เอาพระพทธองคเปน

เยยงอยาง จะคดแตสงทด จะพดแตสงทด และจะทาแตสงทด ถาคดด พดด ทาดแลว

ผลคอความสขความเจรญยอมตามมาอยางแนนอน ดงพระบาลไดแสดงไววา ปชา จ ป

ชนยานง เอตมมงคลมตตมง การไดบชาบคคลสมควรแกการบชา เปนมงคลอยางยง

การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

77

กณฑท ๔๕

บณฑต กบ คนพาล ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๔๔

มนษยทกๆคนทเกดมาในโลกน ยอมมความปรารถนาทคลายๆกน คอปรารถนาทจะ

ประสบแตความสขความเจรญรงเรอง ไมมใครปรารถนาทจะพบกบความทกข ความ

ยาก ความลาบาก ความเสอมเสย สงทมนษยท งหลายปรารถนานน ทางพระพทธศาสนา

แสดงไววาเปนผล เปนสงทเกดขนจากการกระทาของแตละบคคล ไมใชเปนสงทจะเกด

ขนมาจากความปรารถนาโดยถายเดยว ถาปรารถนาอะไรแลวนงอยเฉยๆ งอมองอเทา

รอใหสงทปรารถนาเกดขนเองยอมไมใชฐานะ ยอมเปนไปไมได เพราะสงทปรารถนากน

ไมวาจะเปนความสข ความเจรญรงเรอง ความเปนสรมงคลนน จะเกดขนกตอเมอ

บคคลนนๆไดกระทาเหตทนามาซงความสข ความเจรญรงเรอง ความเปนสรมงคล

เทานน

ในมงคลสตร พระพทธองคไดทรงแสดงเหตทจะนามาซงความสข ความเจรญ ความ

เปนสรมงคลแกชวต เชน อเสวนา จ พาลานง ปณฑตานญจ เสวนา ปชา จ ปชนยานง

เอตมมงคลมตตมง การคบบณฑต การไมคบคนพาล การบชาบคคลทควรบชา เปน

มงคลอยางยง เพราะคนนนมอยสองประเภทดวยกน คอบณฑตและคนพาล บณฑต

หมายถงคนฉลาดคนด ซอสตยสจรต คนพาลหมายถงคนโงเขลาเบาปญญา คนชว

พระพทธองคจงทรงสอนใหรจกเลอกเฟนคบคาสมาคมกบคนตางๆ อยในสงคม ตอง

พบปะรจกมกคนกบคนหลากหลายชนดดวยกน มท งคนในครอบครว เชนบดามารดา พ

นอง ญาตสนทมตรสหาย มท งคนภายนอกเชนเพอนรวมเรยน เพอนรวมงาน เพอนใน

สงคม บคคลเหลานมคณสมบตไมเหมอนกน มท งด มท งเลว เวลาทจะคบคาสมาคมกบ

ใครจงควรรจกเลอกเฟน รจกแยกแยะบณฑตและคนพาล แลวเลอกคบกบบณฑต

หลกเลยงการคบคาสมาคมกบคนพาล บณฑตจะมสมมาทฏฐ คอความเหนชอบ

78

ความเหนทถกตอง คนพาลจะมมจฉาทฏฐ คอความเหนผด เหนผดเปนชอบ เหน

กงจกรเปนดอกบว บณฑตจะมหรโอตตปปะ คอความละอายและความกลวในการ

กระทาความชว คนพาลจะไมมหรโอตตปปะ คอปราศจากยางอาย ปราศจากความกลว

บาป นคอคณลกษณะของบณฑตและคนพาล

สมมาทฏฐ คอการรจกผดถกดช ว รผดเปนผด ถกเปนถก ดเปนด ชวเปนช ว บาปเปน

บาป บญเปนบญ เมอรวาอะไรไมด ยอมหลกเลยงจากสงนน เชนละเวนจากการฆาสตว

ตดชวต ละเวนจากการลกทรพย ละเวนจากการประพฤตผดประเวณ ละเวนจากการพด

ปดมดเทจ โกหกหลอก ลวง ละเวนจากอบายมขตางๆ เชนการเสพสรายาเมา การเลน

การพนน การเทยวเตร ความเกยจคราน สงเหลานเมอทาไปแลวยอมนามาซงความ

เสอมเสย ไมนาความสขความเจรญมาให บณฑตผมสมมาทฏฐความเหนชอบ ยอมเหน

สงเหลานเปนพษเปนภย ยอมเหนสงเหลานเปนเหมอนอสรพษ เวลาเจองพษยอมไมกลา

เขาใกลฉนใด การกระทาความชว ทาบาปท งหลาย ยอมเปนสงทไมนาเขาใกลฉนนน แต

คนพาลจะเหนตรงขามกน เหนผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบว เหนวาการกระทา

บาปไมมผลตามมา ตายไปกสญ ตายไปกจบ ไมตองไปใชเวรใชกรรมตอไปอก ไมมภพ

หนา ไมมชาตหนา จะทาอะไรกไดไมตองคานงวาถกหรอผด คนพาลมกจะฆาสตวตด

ชวต ลกทรพยพดปดมดเทจโกหก หลอกลวง คอรปช นตางๆนานา ประพฤตผด

ประเวณ ม วสมอยกบอบายมข เสพสรายาเมา เทยวเตร เลนการพนน เกยจคราน คบ

คนชวเปนมตร นเปนลกษณะของคนพาล

สวนบณฑตยอมรวาอะไรด อะไรช ว จงมหรโอตตปปะ หรแปลวาความอาย อายในการ

กระทาความชว โอตตปปะแปลวาความกลว กลวการกระทาความชว โดยปกตแลว

คนเราทกคนชอบใหผอนชนชมยนด เคารพนบถอ แตคนเราจะเปนทเคารพนบถอ จะ

เปนทชนชมยนดไดน น จะตองเปนคนด ไมกระทาความชว คนททาความชว ยอมไมม

ใครนบถอ ชนชมยนด คบคาสมาคมดวย เพราะคนชวอยทไหนยอมนามาซงความเสอม

เสย พษภยท งหลายยอมเกดจากคนประพฤตมชอบ ถาอยากใหผอนชนชมยนดเคารพ

นบถอ ศรทธาเลอมใส ควรมความละอายในการทาบาป ในการกระทาความชว ท งตอ

79

หนาและลบหลง เวลาญาตโยมออกจากบาน ญาตโยมกตองมองกระจกดหนาตาวา

สะอาดเรยบรอยหรอเปลา เสอผาเปนอยางไร ผมเผาเปนอยางไร พอไปวดไปวาไดหรอ

เปลา เพราะอายถาอยในสภาพทไมเรยบรอยฉนใด ความละอายบาปกฉนนน

การกระทาบาปทาใหคนไมสวยงาม ความสวยงามทแทจรงไมไดอยทรปรางหนาตา ไมได

อยทเสอผาอาภรณ ความสวยงามเหลานเปนสวนยอยเปนสวนประกอบ ความสวยงามท

แทจรงอยทคณงามความดของคน ไมกระทาความชว กระทาแตความดนนแหละทาให

เปนคนสวยงาม เปรยบเหมอนกบดอกไม ดอกไมทสวยงามมกลนหอมยอมเปนทชนชม

ยนด เปนทประทบใจของคนทกคน คนดกฉนนน ความดของคนกเปรยบเหมอนกบ

กลนหอมของดอกไม แตดกวากลนหอมของดอกไมตรงทวาเกยรตคณของคนดนน

กระจายไปทกทศทกทางท งตามลมและทวนลม แตกลนหอมของดอกไมนนตองลอยไป

ตามลมเทานน ไมสามารถลอยทวนกระแสลมได

ถาอยากสวยอยากงามกตองมหร มความอายบาป ไมกระทาความชวท งหลาย ไมวาตอ

หนาหรอลบหลง แลวจะเปนคนทสวยงาม ถงแมคนอนจะรวาเราสวยงามหรอไมกตาม

แตตวเราเองจะรวาเราสวยงามหรอไม เมอเรารวาเราสวยเรางามเรากจะมความสข ม

ความชนชมยนดกบตวเราเอง มความภมใจ ไมวาคนอนจะรหรอไมกตาม จะสรรเสรญ

เยนยอหรอไมกตาม เราจะไมกงวล เพราะเรารอยแกใจวาเราเปนคนด นอกจากมหร

ความอายแลว ยงตองมโอตตปปะมความกลวบาปดวย พระพทธเจาทรงแสดงไววาเมอ

กระทาบาปไปแลวยอมมผลตามมา ท งในปจจบนและอนาคต ปจจบนจะไมสบายใจ ม

แตความทกข เวลาทาผดศลเชน ลกทรพย ประพฤตผดประเวณ โกหกหลอกลวง จะม

แตความไมสบายใจ มความกงวลใจ เพราะกลวคนอนจะร กลวถกตารวจจบ ตองไปใช

โทษในคกในตะราง เมอตายไป ตองไปเกดในอบาย เปนเดรจฉาน เปนเปรต เปน

อสรกาย เปนสตวนรก เปนสงทนากลวอยางยงทจะตองไปอยในสภาพแบบนน ไมมใคร

อยากจะอยในคกในตะราง ไมมใครอยากเกดเปนเดรจฉาน เปนแมลง เปนสนข เปนนก

เปนกา เพราะสภาพอยางนนไมมความสขเทาไหร สเปนมนษยไมได

80

ควรคบบณฑต เพราะบณฑตจะชกจงเราไปในทางทด เชนเขาวดทาบญทาทาน รกษาศล

ฟงเทศนฟงธรรม ไหวพระสวดมนต ประพฤตปฏบตธรรม เมอไดทาสงเหลานแลว

ความสขความเจรญรงเรองยอมตามมา ไมควรคบคนพาล เพราะคนพาลจะชกจงเราไป

ในทางทไมด เชนชวนไปเทยวเตร ไปกนเหลา ไปเลนการพนน ไปลกทรพย ไปกระทาสง

ทไมดไมงาม เมอทาไปแลวความเสยหาย ความเสอมเสยยอมตามมา ดงในพระบาลท

แสดงไววา อเสวนา จ พาลานง ปณฑตานญจ เสวนา เอตมมงคลมตตมง การไมคบ

คนพาล การคบบณฑต เปนมงคลอยางยง การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไว

เพยงเทาน

81

กณฑท ๔๖

ธรรมคณ ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๔

ถงแมพระพทธเจาไดเสดจดบขนธปรนพพานไป ๒๕๐๐ กวาปแลวกตาม แตพระธรรม

คาส งสอนซงพระพทธองคทรงมอบไวเปนศาสดาแทนพระองคกยงมอย จงเหมอนกบวา

พระพทธเจายงอยกบเรา ถงแมวาจะไมไดอยดวยอาการ ๓๒ มเนอหนงมงสาอยกตาม

แตพระวรกายของพระองคไมไดเปนองคพระทแทจรง พระพทธเจาทแทจรงคอพระ

ธรรม ดงทพระพทธองคเคยแสดงไวเสมอวา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต ตอน

ทพระพทธองคจะเสดจดบขนธปรนพพาน ไดมผถามพระพทธองควา จะทรงมอบใหใคร

เปนศาสดาแทนพระพทธองคหลงจากทพระพทธองคไดเสดจดบขนธปรนพพานไปแลว

พระพทธองคทรงตอบไปวา พระธรรมวนยทตถาคตตรสไวชอบแลว จะเปนศาสดาของ

พวกเธอทงหลาย

จงควรมความม นใจวาพวกเราไมไดอยไกลจากพระพทธเจาเลย พระธรรมอยทไหน

พระพทธเจากอยทน น ผจะบรรลธรรมไดตองเปนสปฏปนโน เปนผปฏบตดปฏบตชอบ

คอพระอรยสงฆ ซงมาจากผทมศรทธา เชอคาส งสอนของพระพทธเจา มวรยะ ความ

อตสาหะหม นเพยร มสต มสมาธ มปญญา ทจะประพฤตปฏบตตามคาสอนของพระ

พทธองค ดวยขนตความอดทน จนกระท งบรรลมรรคผลขนมากลายเปนพระอรยบคคล

ถงพระรตนะท ง ๓ คอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เมอเหนธรรมแลวยอมเหน

พระพทธเจา ผทจะบรรลเหนธรรมไดตองเปนสปฏปนโน คอพระอรยสงฆนนเอง พระ

ธรรมคาสอนของพระพทธเจาจงเปนกญแจสพระรตนตรย สรณะอนสงสด

พระพทธองคทรงแสดงไววา ตราบใดยงมการประพฤตปฏบตธรรมสมควรแกธรรมอย

ตราบนนพระอรหนตจะไมสนไปจากโลกน ชาวพทธจงควรนอมพระธรรมคาสอนเขามา

ปฏบตเพราะเปนพระธรรมคาสอนทมอานภาพมาก ดงในบทพระธรรมคณทแสดงไววา

82

๑. สวากขาโต ภควตา ธมโม ๒. สนทฏฐโก ๓. อกาลโก ๔. เอหปสสโก ๕. โอปนยโก

๖. ปจจตตง เวทตพโพ วญ�ห นคอธรรมคณอนประเสรฐ ๖ ประการทพงศกษาทา

ความเขาใจไว เพราะเมอไดศกษาทาความเขาใจแลว เราจะไดยดเอาพระธรรมคาสอนมา

เปนเครองนาทาง พาชวตเราไปสทดงาม มความสข มความเจรญอยางแทจรง

๑. สวากขาโต ภควตา ธมโม พระธรรมคาสอนพระพทธเจาทรงตรสไวชอบแลว ถกตอง

ตามหลกความเปนจรง เปนสงทมอยเปนอย ไมใชเปนสงทพระพทธองคทรงสมมต

ขนมา แตงขนมาแตเปนสงทมอย เชน นรกสวรรค บาป บญ กรรม วบาก การเวยนวาย

ตายเกด ตายไปแลวตองไปเกดใหม เชนพวกเราทไดตายมาแลวในอดตชาต จงไดมา

เกดใหม เปนมนษยบาง เปนเดรจฉานบาง เปนเทวดาบาง สดแทแตบญแตกรรมจะพา

ไป นคอความเปนจรงทมอยในโลกธาตท ง ๓ น

พวกเราปถชนคนธรรมดาเปนเหมอนคนตาบอด สวนพระพทธองคผตรสรธรรม เปน

เหมอนคนตาด สามารถมองเหนทกสงทกอยางได เหนในสงทคนตาบอดไมสามารถเหน

ได คนตาบอดทฉลาดกตองเชอคนตาดเพราะคนตาดสามารถนาพาคนตาบอดไปสทดท

ปลอดภยได ดกวาการคลาทางไปตามลาพง ลองคดดซวาเวลาคนตาบอดคลาทางจะ

ลาบากขนาดไหน ไมรเหนอรใต ไมรวาอะไรเปนอะไร ตางกบเวลาทมใครนาไปแมจะเปน

สนขกยงด ถาหาคนตาดนาทางไมได มสนขนาทางใหกยงด เพราะสนขมตามองเหน

อะไรๆได พระพทธองคทรงรเรองบาปบญคณโทษ เรองนรกสวรรค เรองการทาดไดด

เรองการทาช วไดช ว แลวกนามาส งสอนพวกเรา ถาปรารถนาความสขความเจรญ ไม

ปรารถนาความทกขความหายนะท งหลายกตองเชอพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา

เพราะพระธรรมคาสอนเปน สวากขาโต ภควตา ธมโม เปนของจรง

๒. สนทฏฐโก หมายถงผปฏบตตามพระธรรมคาสอนเทานนทจะรจะเหนอยางประจกษ

แจงกบตนเอง คอเมอไดยนไดฟงพระธรรมคาสอนแลว ถาไมไดนาไปปฏบตกจะไมเหน

ผล จะไมเหนในสงทพระพทธองคทรงรทรงเหน เหมอนกบการไดยนไดฟงเกยวกบ

สถานททใดทหนงทเรายงไมเคยไป พอมคนมาเลาใหฟงวาสถานทน นเปนอยางนนเปน

อยางน เรากไดแตจนตนาการไป จะเหมอนของจรงหรอไมกยงไมร จนกวาไปเหนกบตา

83

ตวเองเทานน จงจะรวาสถานทน นเปนอยางไร ดงสภาษตทวา “สบปากพด ไมเทากบ

หนงตาเหน” ตอใหไดยนไดฟงมากสกเทาไร กไมเหมอนกบการไปเหนดวยตนเอง

เรองตางๆทพระพทธองคไดทรงรทรงเหน เชน นรกสวรรคกด การเวยนวายตายเกดกด

สงเหลานถาไมไดปฏบตตามทพระพทธองคไดทรงส งสอนไว คอ ใหละการกระทาบาป

ทงหลาย ใหทาความดใหถงพรอม ชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ละความโลภ ความ

โกรธ ความหลง เราจะไมสามารถรเหนไดเลย แตถาไดปฏบตตามแลว สงตางๆทพระ

พทธองคทรงรทรงเหน เชน นรกสวรรค การเวยนวายตายเกด มรรคผลนพพาน กจะ

เปนสงทเราจะไดรไดเหนเหมอนกน เพราะธรรมเปน สนทฏฐโก ผปฏบตเทานนจะรจะ

เหนได

๓. อกาลโก ธรรมของพระพทธเจาไมขนกบกาลกบเวลา คอไมเสอมไปกบกาลกบเวลา

ไมเหมอนกบสงของตางๆในโลกน ไมวาจะเปนสงทมชวต เชนรางกายของเรา หรอสงท

ไมมชวต เชนวตถสงของตางๆ เปนอนจจง ไมเทยงแทแนนอน มการแปรปรวน

เปลยนแปลง เสอมสลายไปตามกาลตามเวลา แตพระธรรมคาสอนของพระพทธเจานน

ไมเสอมไปกบกาลกบเวลา สมยพทธกาลเปนอยางไร สมยนกยงเปนอยางนนอย สมย

พทธกาลสามารถทาใหบรรลเปนพระพทธเจา เปนพระอรหนต บรรลถงพระนพพานได

ฉนใด สมยนกยงเปนเชนนนอย ยงเปนของใหมถอดดาม ยงใหมอยเสมอ เปนของไม

เกา ทวาธรรมเปนของเกาของโบราณเพราะเหนวาธรรมอยมากบโลกเปนเวลายาวนาน

เลยกลายเปนของเกาลาสมยไป เสอมประสทธภาพไป ถงกบคดไปวาพระพทธเจาได

เสดจดบขนธปรนพพานไปนานแลว ธรรมของพระพทธองคยอมไมสามารถทจะยงผลได

เหมอนกบสมยทพระพทธองคยงทรงมพระชนมชพอย ปฏบตไปกจะไมไดผลอะไร น

เปนเพราะไมเขาใจถงความเปน อกาลโกของธรรมนนเอง โดยความเปนจรงแลวธรรมไม

ขนกบกาลกบเวลา แตสถตอยกบโลกนอยตลอดเวลา เปนธรรมททนสมย เพยงแตวาจะ

มใครสามารถนาธรรมนมาใชใหเกดประโยชนไดหรอไมเทานนเอง

พระธรรมคาสอนของพระพทธองคนจะคอยๆเสอมหมดไปเพราะขาดการสบทอด เสอม

ไปจากความสนใจของมนษย คนเราจะหางจากธรรมไปเรอยๆ จนกระท งในทสดจะไมม

84

ใครรจกพระธรรมคาส งสอนของพระพทธเจา หลงจากนนกจะมแตความมดบอด ไมรจก

เรองศลเรองธรรม เรองบาปเรองบญ เรองคณเรองโทษ เรองนรกเรองสวรรค จนกวาจะ

มพระพทธเจาพระองคใหมมาคนพบธรรมน มาตรสรธรรมน แลวเอามาส งสอน เอามา

เผยแผใหกบสตวโลก ธรรมไมไดสญหายไปไหน ยงมอย เหมอนกบวดทถกปลอยทงให

รางไป ปลอยใหตนไมตางๆมาปกคลมไว จนทาใหมองไมเหน แลวอยดๆ วนหนงกมคน

ไปพบไปเจอเขา วดนนกไมไดสญหายไปไหนฉนใด พระธรรมคาสอนของพระพทธเจาก

ฉนนน ไมไดสญหายไปไหน ยงมอย เปน อกาลโก อยคกบโลกตลอดไป ธรรมไมใช

วตถ แตเปนนามธรรมทไมสามารถถกทาลายไปได นเปนหลกของความจรง เพยงแตวา

จะมใครรธรรมหรอไมเทานนเอง ผทรแจงดวยตนเองเรยกวาพระพทธเจา ผทไดยนได

ฟงธรรมจากพระพทธเจาแลวนาเอามาประพฤตปฏบตจนบรรลธรรม เรยกวาพระ

อรหนตสาวก จงขอใหมความม นใจวาพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาไมเสอมไปกบ

กาลกบเวลา สามารถทาใหผประพฤตปฏบตบรรลธรรมไดอยางแนนอน

๔. เอหปสสโก หมายถงพระธรรมเปนสงทวเศษอศจรรย เปนสงทใครพบเหนแลวยอม

เกดความชนชมยนด ถาเปนบคคลกเหมอนกบดาราภาพยนตร หรอนางงามจกรวาล

เวลาบคคลเหลานไปทไหนจะมคนอยากจะเขาใกล อยากจะดอยากจะมองฉนใด พระ

ธรรมคาสอนของพระพทธองคกฉนนน เพราะพระธรรมคาสอนคอ รสของธรรม ชนะรส

ทงปวง ผใดไดสมผสรสของธรรมแลวจะตดอกตดใจชนชมยนด เพราะวาธรรมนา

ความสขทแทจรงใหกบจตใจ เปนความสขทเกดจากความสงบนนเอง ผทไมเคยพบกบ

ความสขทเกดจากความสงบของจตใจจะไมเขาใจ แตถาไดพบกบความสงบของจตใจท

เกดจากการปฏบตแลว จะรทนทวานแหละคอสงทเลศทสดในโลกน เปนสงทอยากจะม

อยตลอดเวลา เปนเหมอนยาเสพตด แตเปนยาเสพตดทไมมโทษ มแตคณอยางเดยว น

คอความหมายของเอหปสสโก รสแหงธรรมชนะรสท งปวง ทาทายตอการพสจนเพราะ

เปนของจรงทดเลศ

๕. โอปนยโก ควรนอมเขามาสตว เพราะพระธรรมเปนสงทประเสรฐอยางยง มคณคา

ยงกวาเพชรนลจนดาเงนทองท งหลายทมอยในโลกน เปนอรยทรพยทจะนาความสข

85

ความเจรญทแทจรง เปนแสงสวางแหงปญญาทนาไปสการสนสดแหงการเวยนวายตาย

เกดและความพนทกขอยางสนเชง พงนอมเขามาดวยการศกษาพระธรรมคาสอน แลวก

นามาปฏบตเพอจะนาไปสปฏเวธคอการบรรลธรรม เรยกวา ปรยต ปฏบต ปฏเวธ

ปรยตหมายถงการศกษาพระธรรมคาสอน ดวยการฟงเทศนฟงธรรม เพอจะไดเกด

ความรความเขาใจวาจะตองประพฤตปฏบตอยางไร เมอรแลวกนาไปประพฤตปฏบต

เชนวนนหลงจากทไดรบศลแลว กลบไปบานกรกษาศลกน ดวยการละเวนจากการฆา

สตว ละเวนจากการลกทรพย ละเวนจากการประพฤตผดประเวณ ละเวนจากการจาก

การพดปดมดเทจ ละเวนจากการเสพสรายาเมา ละเวนจากการเลนการพนน ละเวนจาก

การเทยวเตร ละเวนจากความเกยจคราน นคอสงทพระพทธองคไดทรงส งสอนใหละ

เพราะเมอทาไปแลวจะนามาซงความเสอมเสย ความหายนะ ละเวนจากสงเหลานไดแลว

กจะไมทกข ไมเดอดรอน มแตความสงบสข เมอปฏบตแลวจะเหนผลขนมาทนท

จงควรนอมเอาพระธรรมคาสอนเขามาสตน ดวยการศกษาประพฤตปฏบตจนกระท ง

บรรลผล ถาไมไดมาฟงเทศนฟงธรรมทวด ฟงทบานหรอทไหนกได เพราะเดยวนมการ

เทศนผานทางวทย ทางโทรทศน ผานทางสอตางๆมากมาย สามารถเปดฟง เปดดได

หนงสอธรรมะทแจกเปนธรรมทานกมอยมากมายกายกองเชนกน ขอใหมความยนดใน

ธรรมเถด เพราะ การยนดในธรรม ชนะการยนดท งปวง อยาใหเปนในลกษณะทเวลา

หมนคลนไปเจอพระกาลงเทศน กาลงแสดงธรรมในจอโทรทศนหรอในวทยอย กไป

เปลยนเปนชองอน ไปสถานอนเสย นนเปนเพราะไมนอมธรรมเขามา กลบผลกธรรม

ออกไป ตดธรรมทงไปเหมอนกบตดสงทมคายงกวาเงนทองทงไป เปนสงทคนโงเทานนท

จะกระทากน ถาเปนคนฉลาดแลวยอมรจกแยกแยะ ถาสงทดทงาม ทเปนประโยชนกจะ

นอมเขามาเพอความสขความเจรญของตนตอไป

๖. ปจจตตง เวทตพโพ วญ�ห เปนธรรมทวญ�ชนพงรเฉพาะตน ปถชนคนธรรมดา

สามญอยางพวกเรานยงถอไดวาเปนวญ�ชนคนฉลาด ถาไมฉลาดยอมไมเหนคณคา

ของการทาบญใหทาน การรกษาศล การปฏบตธรรม เดนจงกรม นงสมาธ เจรญ

วปสสนา การฟงเทศนฟงธรรม จงเปนบคคลทคควรกบพระธรรมคาสอนของ

86

พระพทธเจา สามารถรเหนธรรมของพระพทธองคได พระพทธองคทรงแยกบคคลไว ๔

จาพวกดวยกน เปรยบเหมอนบว ๔ เหลา คอ ๑. อคฆฏตญ� ๒. วปจตญ� ๓. เนย

ยะ ๔. ปทปรมะ

๑. อคฆฏตญ� เปนบคคลทฉลาดมาก รเขาใจอะไรไดโดยฉบพลน เพยงไดยนหวขอท

แสดงเทานน พอไดยนคาวาบาปบญ คณโทษ นรกสวรรคเทานน กจะรจะเขาใจไดอยาง

ฉบพลน บคคลประเภทนเปรยบเหมอนดอกบวทอยพนนา เพยงแตรอสมผส

แสงอาทตยกจะบานขนในวนน

๒. วปจตญ� เปนบคคลทตองขยายความถงจะร ถงจะเขาใจ คอเมอไดฟงหวขอธรรม

แลวยงไมเขาใจ ตองอธบาย ตองขยายความ เชนบญคออะไร บาปคออะไร นรกคอ

อะไร สวรรคคออะไร เมอไดฟงคาอธบายแลวถงจะร ถงจะเขาใจ บคคลประเภทน

เปรยบเหมอนกบดอกบวทอยเสมอนาทจะบานในวนพรงน

๓. เนยยะ เปนบคคลทพอจะส งสอนได คอตองส งสอนอยเรอยๆ ตองพดอยเรอยๆ

ตองบอกอยเรอยๆ พดครงเดยวยงไมเขาใจ ตองพด ๒ ครง ๓ ครง ๔ ครง ๕ ครง ถง

จะร ถงจะเขาใจ ตองพดไปเรอยๆ สอนไปเรอยๆ อธบายไปเรอยๆ ถงจะร ถงจะเขาใจ

บคคลประเภทนเปรยบเหมอนกบดอกบวทยงอยในนา ยงไมโผลพนนา จะบานในวน

ตอๆไป

๔. ปทปรมะ เปนบคคลทไดแตตวบทคอถอยคาเทานน ไมสามารถเขาใจความหมายได

เหมอนนกแกวทรอง แกวจาๆๆ แตไมรจกตวแกววาเปนอยางไร พอยนแกวใหกลบไม

รบ จะรบแตกลวยแตพรกเทานน เปนพวกหหนวกตาบอด พดไปกไมไดยน พดไปกไม

เขาใจ พดเรองนรกเรองสวรรค เรองบาปบญคณโทษ กคดวาเปนเรองโกหกหลอกลวง

พวกนมแตความมดบอด ไมมโอกาสจะเขาถงพระธรรมคาส งสอนของพระพทธเจาได

เลย เปรยบเหมอนบวทจมอยในนา ทกลายเปนอาหารของปลาและเตา ไมมโอกาสทจะ

โผลพนนาขนมา

87

บคคลท ง ๔ ประเภทน ม ๓ ประเภทแรกทจดอยในวญ�ชน พอจะรบประโยชนจาก

พระธรรมคาสอนได ตางกนทรชารเรวเทานน ถามความพยายาม มความขยนหม นเพยร

มความอดทนทจะศกษาเลาเรยน ประพฤตปฏบต ไมชากเรวกจะบรรลธรรมตาม

พระพทธเจาได แตจะรไดเฉพาะตนเทานน ไมสามารถรแทนผอนได ทาไดแตเพยงส ง

สอนแนะนาอธบายใหรใหเขาใจ ดงทพระพทธเจาทรงกระทา ถาผฟงนาไปประพฤต

ปฏบตกจะรได เพราะเปนสงทถายทอดกนได จากใจหนงสอกใจหนง จากพระพทธเจาส

พระอรหนตสาวก จากอาจารยสลกศษย

นคอพระธรรมคณ ๖ ประการ คอ ๑. สวากขาโต ภควตา ธมโม ๒. สนทฏฐโก ๓. อกา

ลโก ๔. เอหปสสโก ๕. โอปนยโก ๖. ปจจตตง เวทตพโพ วญ�ห ทพทธศาสนกชน

ควรเจรญอยเนองๆเพอปลกฝง ศรทธาความเชอ ปสาทะความเลอมใส วรยะความ

ขยนหม นเพยร ฉนทะ ความยนด ในการประพฤตปฏบตตามพระธรรมคาสอน ใหหย ง

ลกลงไปในจตใจ เพอความสขความเจรญรงเรองทจะตามมาตอไป การแสดงเหนวา

สมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

88

กณฑท ๔๗

เบญจธรรม ๒๕ กมภาพนธ ๒๕๔๔

เวลารบประทานอาหารตองมภาชนะตางๆ เชนจาน ชาม ชอน สอม ถวย เพออานวย

ความสะดวกในการรบประทานอาหารใหเปนไปอยางงายดายและเรยบรอย ศลธรรมคอ

อาหารของจตใจ การจะรกษาศล ๕ ไดอยางสะดวกงายดายจาเปนตองม เบญจธรรม

เปนเครองมอชวย ประกอบไปดวย ๑. เมตตา ๒. สมมาอาชพ ๓. สารวมในกาม ๔.

สจจะ ๕. สต

ศลขอท ๑ การละเวนจากการฆาสตวตดชวต ตองใชเมตตาธรรมเปนเครองมอ ความ

เมตตาคอการไมเบยดเบยนกน ดงในบทแผเมตตาทวา สพเพ สตตา อะเวรา โหนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวงจงเปนผไมมเวรกนเถด สพเพ สตตา อพยาปชฌา โหนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวงจงเปนผไมเบยดเบยนกนเถด สพเพ สตตา อนฆา โหนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวงจงเปนผไมมทกขกายทกขใจเถด สข อตตานง ปะรหะรนต

จงเปนผมความสขรกษาตนเถด นคอสงทควรเจรญในจตใจอยเสมอๆ คออยามเวรม

กรรมกน อยาเบยดเบยนกน มแตความปรารถนาดใหแกกนและกน ปรารถนาใหผอนม

ความสข ใหมองวาจตใจของคนเรานนเหมอนกน มความปรารถนาความสข ไม

ปรารถนาความทกขดวยกนทกคน จงไมควรเบยดเบยนกน อาฆาตพยาบาทจองเวรจอง

กรรมกน ควรใหอภยกน

อยรวมกนอาจจะลวงเกนกนบางดวยการกระทาทางกายกด ทางวาจากด ใหถอเสยวา

เหมอนลนกบฟน อยดวยกนในสงคมเปนธรรมดาทตองมการกระทบกระท งกนบาง แต

จะไมมปญหาถามการใหอภยกน เรองมนเกดขนแลว ผานไปแลว ไมจาเปนจะตองไปตอ

ความยาวสาวความยดดวยความเคยดแคนอาฆาตพยาบาท ไมเกดประโยชนอะไรท ง ๒

ฝาย ผจองเวรกทกขเพราะความรอนทเกดจากความเกลยดชงอาฆาตพยาบาท เผาไหม

89

จตใจ ผถกจองเวรกทกขจากการถกทารายรางกายและจตใจ พระพทธองคจงทรงสอน

ใหเจรญเมตตาธรรมดวยการไมจองเวรกน ดวยการใหอภยกน ใหชนะตนอยาไปชนะ

ผอน ชนะผอนกรอยกพนกแสนครงกไมสชนะตนเพยงครงเดยว เพราะเมอชนะตนแลว

ปญหาท งหลายกหมดไป ยตไป เมอไมเอาเรองเอาราวแลวใจกสบาย ผอนกสบายไป

ดวย แตถามการจองเวรจองกรรมกน ดาวากน ทบตกน กตองตอบโตกนไมมทสนสด

ถาเราชนะ กสรางความเคยดแคน ความอาฆาตพยาบาทใหกบเขา เราเองกมความ

หวาดระแวงวาเขาจะตองมาชาระแคนไมวนใดกวนหนง จงควรระงบความโกรธในตวเอง

เสยดวยการใหอภย ไมถอโทษโกรธเคอง เรองจะไดจบ ใจจะไดเยน ไดสงบ ไดสบาย

การรกษาศลขอ ๑ คอการไมฆาสตวตดชวต จงตองอาศยการเจรญเมตตาธรรมอย

เสมอๆ ผมความเมตตายอมไมเบยดเบยนผอน

ศลขอท ๒ การละเวนจากการลกทรพย ตองอาศยการมสมมาอาชพ เปนเครองมอรกษา

ดวยการทามาหากนดวยความซอสตยสจรต ไมคดไมโกง ไมลกไมขโมย ไมทาในสงท

ผดกฎหมาย หารายไดดวยลาแขงลาขา ดวยสตปญญาของตน มความมกนอยสนโดษ

ยนดกบสงทไดมา พอใจกบสงทมอย อยาโลภมาก อยาอยากมมาก ใหใชเทาทมความ

จาเปนเทานน สงจาเปนตอการดารงชพ คอ อาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค

เครองนงหม กไมจาเปนตองมมากมายเกนความจาเปน ไมจาเปนตองเปนของแพงๆ

ของฟมเฟอย แตสาหรบผทมเงนมาก มเงนเหลอเฟอ จะกนจะใชของแพงๆ จะมเสอผา

อาภรณมากๆ กไมมปญหาอะไร สาหรบผไมมฐานะอยางนน รายไดไมมาก กควรใช

จายเงนทองตามฐานะของตน ใหอยในกรอบของรายได อยาใชมากกวาทหามาได ปญหา

การขาดเงนขาดทองกจะไมเกดขน ทาใหไมตองไปหามาเพมในทางทจรต ดวยการลก

ขโมยกด การฉอโกงกด การฉอราษฎรบงหลวงกด ความสขของคนเราอยทจตใจ ถงแม

จะยากจนกมความสขได ถามความเจยมเนอเจยมตว มความมกนอยสนโดษ มความ

ซอสตยสจรต ไมลก ไมขโมย ไมคด ไมโกง เพราะมความภมใจในความดของตน ศล

ขอท ๒ การละเวนจากการลกทรพย จงตองอาศยการมสมมาอาชพเปนเครองมอรกษา

90

ศลขอท ๓ การละเวนจากการประพฤตผดประเวณ ตองอาศยการสารวมในกามเปน

เครองมอรกษา มการควบคมอารมณความอยากในกามใหอยในขอบเขตของความพอด

ไมมกมาก ไมอยากมาก เวลามอารมณกพยายามควบคมดวยสต ดวยธรรมะ อยาคด

หมกมนอยกบเรองเสพกามใหมากจนเกนไป ควรเจรญอสภกรรมฐาน พจารณาความไม

สวยไมงาม ความเปนปฏกลของรางกาย เพอบ นทอนความอยากในกามใหเบาบางลงไป

ถาจาเปนตองเสพกใหอยในกรอบของประเพณทดงาม คอกบสามของเรา ภรรยาของเรา

อยาไปรวมประเวณกบสามภรรยาของผอน เพราะจะเกดปญหาตามมา ควรมรกเดยวใจ

เดยว มสามคนเดยว มภรรยาคนเดยว มความมกนอยสนโดษ ไมจาเปนตองมมาก ไม

ตองมสามหลายคน ภรรยาหลายคน มคนเดยวกพอ มคนเดยวกมความสขแลว ม

ความสขมากกวาคนทมภรรยามสามหลายคนเสยอก เพราะไมมปญหาบานนอยบาน

ใหญ ศลขอ ๓ การละเวนจากการประพฤตผดประเวณ จงตองอาศยการสารวมในกาม

เปนเครองมอรกษา

ศลขอท ๔ การละเวนจากการพดปดมดเทจ ตองใชสจจะเปนเครองมอรกษา มความ

ซอตรงตอความสตยความจรง จะพดอะไรกใหพดตามความเปนจรง ถาไมสามารถพด

ความจรงไดกใหนงเสย อยาไปพดอะไร อยาไปคดวาการมสจจะเปนสงทไมสาคญ

เพราะสจจะเปนเครองรบประกนคณงามความดของคน คณคาของคนอยทสจจะ คงเคย

ไดยนนทานอสปเรองเดกเลยงแกะมาแลว คงไมตองขยายความวาการมสจจะม

ความสาคญแคไหน คณคาของคนนนอยทคาพด ถาคาพดไมนาเชอถอแลว ตอไปจะไม

มใครเชอถอ เวลาจะพดอะไรใครครวญใหดเสยกอนเวลาทยงไมไดพด เราเปนนายของ

คาพดเรา แตหลงจากทพดไปแลว คาพดจะเปนนายของเรา เพราะเมอพดอะไรไปแลว

คาพดนนๆจะผกมดเรา จะบงคบใหเราตองทาตามทเราพดไว เปนเหมอนนายเรา

ตองมสจจะถาอยากจะเปนคนทมคณคา เปนคนทมความนาเชอถออยางพระพทธเจา

ถงแมพระพทธองคจะเสดจดบขนธปรนพพานไปถง ๒๕๐๐ กวาปแลว แตพระธรรมคา

สอนของพระพทธองค ทกบททกบาททบรรจอยในพระไตรปฎก เปนความจรงท งนน

พระพทธองคจงเปนผนาเคารพนบถอเลอมใสศรทธามาตลอด เพราะคาพดของพระองค

91

นนสามารถพสจนได ดงในบทพระธรรมคณทวา สนทฏฐโก ผปฏบตจะรเหนได

ประจกษแจงกบตน ศลขอท ๔ การละเวนจากการพดปดมดเทจ จงตองอาศยสจจะเปน

เครองมอรกษา

ศลขอท ๕ การละเวนจากการเสพสรายาเมา จะตองรกษาดวยสต คอตองมสตระลกอย

เสมอวากาลงคดอะไรอย กาลงทาอะไรอย กาลงพดอะไรอย ถาเปนคณเปนประโยชน ก

คดไปได ทาไปได พดไปได ถาเปนโทษกใหระงบความคด การกระทา การพดนนเสย

เชนการเสพสรายาเมาเปนโทษเพราะทาใหเกดความประมาทขาดสต กควรละเวนเสย

เพราะเมอดมสราเขาไปแลวจะทาใหไมมสตประคบประคองกาย วาจา ใจ เวลาไมดมสรา

กบเวลาดมสราคนๆเดยวกนจะตางกนราวฟากบดน เวลาไมเสพสราจะเปนคนเรยบรอย

สภาพ แตพอดมสราเขาไปแลว กรยาอาการไมนาด พดจาเลอะเทอะ ไมมใครอยากเขา

ใกล ศลขอ ๕ จงตองอาศยสตเปนเครองมอรกษา

ผปรารถนาจะมศล ๕ เปนสมบตประจาใจจงควรเจรญ เบญจธรรม ท ง ๕ ประการ คอ

๑. เมตตา ๒. สมมาอาชพ ๓. สารวมในกาม ๔. สจจะ ๕. สต เปนเครองมอ แลว

อานสงสของการรกษาศล คอ การไปสสคต การเปนผพรอมดวยโภคทรพย และการเปน

ผไมมความทกข ยอมเปนของทานอยางแนนอน การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยต

ไวเพยงเทาน

92

กณฑท ๔๘

สรณะ ๓ มนาคม ๒๕๔๔

ทพงในพระพทธศาสนามอย ๒ ลกษณะดวยกน ประกอบดวย ๑. ทพงทเปนสรณะอน

สงสด ไดแก พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะทพงของจตใจ ๒. อตตาห อตต

โน นาโถ ตนเปนทพงของตน ทพงท ง ๒ น เปนทพงทชาวพทธทกคนควรนอมเขามาส

ตว เพราะถามทพงท ง ๒ แบบนแลว ชวตยอมเปนไปดวยความเจรญรงเรอง มแต

ความสข ความเปนสรมงคล ทพงอยางแรกคอการม พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปน

สรณะ เปนทพง ทยดเหนยวของจตใจ เหตใดจงตองมพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

เปนทพง เพราะจตใจของเรากบจตใจของพระพทธเจา ของพระอรยสงฆสาวก มความ

แตกตางกน จตใจของพวกเรา ยงม กเลส ตณหา อวชชา ความหลง ความมดบอด

ครอบงาจตใจอย เหมอนคนตาบอดทพงตวเองไมได สวนจตใจของพระพทธเจา พระ

อรยสงฆสาวกนน เปนจตใจทไมม กเลส ตณหา อวชชา ความหลงปกปดหมหอ ไมม

ความมดบอดครอบงา เปนจตใจทมแสงสวางแหงธรรม ทรท งเหตและรท งผล รวาการ

กระทาทางกาย ทางวาจา และทางจตใจ เปนเหตใหมผลเกดขนมา การกระทามท งดและ

ช ว บาปและบญ เมอทาไปแลวจะมผลตามมา ถาทาบญ ทาความด กมความสข ความ

เจรญตามมา ถาตายไปกไดไปสสวรรค ถาทาความชว ทาบาป ทากรรม กจะมแตความ

ทกข ความหายนะ ความเสอมเสยตามมา ถาตายไปกตองไปสนรก ไปสอบาย

นคอสงทพระพทธองคและพระอรยสงฆสาวก เหนแจงชดเหมอนกบคนทมตามองเหน

สงตางๆในโลกน พวกเราทอยในหองนเวลาลมตา เราจะเหนทกสงทกอยางในหองนวาม

อะไรบาง แตถาปดตาเราจะไมเหนอะไรเลย จะเหนแตความมด ไมสามารถเหนสงตางๆ

ทมอยในหองได จตใจของปถชนคนธรรมดาอยางเราอยางทาน กเหมอนกบคนทปดตา

ไว เหมอนกบคนตาบอด ยอมไมสามารถเหนสงตางๆทคนตาดเหนได เมอเปนเชนนนสง

ตางๆทคนตาดเหน ยอมเปนสงทเหลอเชอเหลอวสยของคนตาบอดทจะรเหนตามได จะ

93

ทาไดอยางเดยวกคอจะเชอหรอไมเชอเทานน เชน นรก สวรรค กรรม การเวยนวายตาย

เกด สงเหลานพระพทธองค และพระอรยสงฆสาวก ทรงรทรงเหนอยางแจงชด เพราะม

ตามองเหน แลวกเอามาแสดงใหพวกเราฟง แตพวกเราตาบอดกเลยไมทราบวาสงเหลาน

เทจจรงอยางไร

สงแรกทพทธศาสนกชนควรจะมคอศรทธาความเชอใน พระพทธ พระธรรม พระสงฆ

หมายถงใหเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ มาเปนผนาทาง คนตาบอดตองอาศยคน

ตาดนาทาง ถาไมมคนตาดนาทางกตองเดนแบบสะเปะสะปะ เตะสงนนบาง สะดดสงน

บาง ตกหลมตกบอบาง เพราะไมมตาเหนสงตางๆ แตถามคนตาดนาการเดนทางยอม

เปนไปดวยความราบรนดงามมแตผลดโดยถายเดยว เพราะวาสงไหนเปนสงไมด กหลบ

หลกได หลกเลยงได เมอทาแตสงทดทงามแลว ผลทดกจะตามมา เราจงตองยดพระ

พทธ พระธรรม พระสงฆเปนสรณะ เปนผชทางใหกบเรา แตพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ ไมสามารถทจะปฏบตใหกบเราได เราตองประพฤตปฏบตเอง เราจงตองมทพง

ในตวของเราเอง คอ อตตาห อตตโน นาโถ ตนเปนทพงของตน จะทากรรมอนใดไว ด

หรอช ว เราจะตองเปนผรบผลของกรรมนน พระพทธองคไมสามารถเสกความสขความ

เจรญใหกบเราได เราตองประพฤตปฏบตดวย กาย วาจา ใจ ของเรา ถาไมประพฤต

ปฏบตแลว ผลดท งหลายจะไมเกดขนมา ตนตองเปนทพงของตน พระพทธเจา พระอรย

สงฆสาวก ครบาอาจารย บดามารดา ปยาตายาย มเพยงหนาทส งสอนอบรมใหรจก ผด

ถก ด ช ว เมอไดยนไดฟงแลวเราควรนอมมาประพฤตปฏบต คอ ทาแตสงทด ละเวนสง

ทไมด ผลดยอมเกดขนตามมา

ถาปรารถนาใหชวตมแตความเจรญรงเรอง มแตความเปนสรมงคล เราตองนอมเอา

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เขาสจตใจ ใหเปนแสงสวางนาทาง พาเราไปสทดทงาม

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ มอย ๒ ลกษณะดวยกน คอ พระพทธ พระธรรม

พระสงฆ ทอยภายนอก และ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทอยภายใน พระพทธทอย

ภายนอก หมายถงพระพทธเจาทไดมาประสต ตรสร และปรนพพานเมอ ๒๕๐๐ กวาป

มาแลว เปนผประเสรฐ ปฏบตด ปฏบตชอบ ตอสกบสงช วรายตางๆทมอยในพระทย

94

ของพระพทธองค คอ ความโลภ ความโกรธ ความหลง ดวยความอตสาหะ วรยะ ขนต

ความอดทน จนจตใจสะอาดบรสทธ เปน พทธง สรณง คจฉาม ของโลกขนมา พระ

ธรรมภายนอก คอ คาส งสอนของพระพทธองค ทสอน ใหทาแตความด ละความชว

และชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ปราศจากความโลภ ความโกรธ ความหลง เปน ธมมง

สรณง คจฉาม พระสงฆภายนอก คอ ผทมศรทธานอมเอาพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจา มาประพฤตปฏบต ดวยการปฏบตดปฏบตชอบ ชาระจตใจใหสะอาดหมด

จด ปราศจากกเลส ความโลภ ความโกรธ ความหลง กลายเปน สงฆง สรณง คจฉาม

สรณะท ง ๓ น เปนสรณะภายนอก ยงไมใชสรณะทแทจรง เพราะยงไมไดเขามาอย

ภายในจตใจ ยงไมไดดบ ความโลภ ความโกรธ ความหลงทมอยในใจของเรา

สงทจะชาระ ความโลภ ความโกรธ ความหลง ในจตใจไดนน ตองเปนสรณะภายใน คอ

ตองเปน พทธะ ธมมะ สงฆะ ภายในใจ จะเกดขนไดกตองอาศยการประพฤตปฏบต

ตามพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา คอ ทาน ศล ภาวนา ทาจตใหเปนสมาธ มความ

สงบ และเจรญวปสสนา เจรญปญญาใหเหนตามสภาพความเปนจรงของสภาวธรรม

ท งหลาย วาเปนของไมเทยง เปนทกข ไมมตวมตน เรยกวา อนจจง ทกขง อนตตา โดย

อาศยหลก อตตาห อตตโน นาโถ คอ เปนผทปฏบตเอง ไมมใครปฏบตใหเราได จตใจ

ไมเหมอนกบเสอผา เวลาสกปรกถาไมมเวลาซกเองกยงพอจะจางใหคนอนซกให เชน สง

เสอผาไปรานซกรด ใหเขาซกฟอกใหสะอาด กบเสอผากพอจะทาได แตกบจตใจท

สกปรกไปดวยกเลสเครองเศราหมองท งหลาย ไมมใครจะซกฟอกชาระจตใจใหสะอาด

หมดจดแทนกนได ตองเปนตวของเราเองเทานนทจะเปนผซกฟอกใหสะอาดหมดจด จง

ตองอาศย อตตาห อตตโน นาโถ คอ ตนเปนทพงของตนเราจะตองเปนผปฏบตเอง

พระพทธเจาไมสามารถปฏบตธรรมใหเราได พระสงฆสาวกกไมสามารถปฏบตธรรม

ใหกบเราได เราตองเปนผประพฤตปฏบต ดวยศรทธา ความเชอ คอ เชอสงตางๆ ท

พระพทธเจาทรงส งสอน วาเปนของจรงไมใชเปนสงทพระพทธองคทรงเสกขนมา แตง

ขนมา เพอหลอกใหพวกเราทาตามโดยไมมผลดตามมา ดวยวรยะ ความขยนหม นเพยร

ดวยความอดทน ดวยสต ดวยปญญา ไมชากเรว จตใจกจะคอยๆสะอาดขนมา

ตามลาดบ ความโลภ ความโกรธ ความหลงภายในจตกจะคอยๆหมดไปๆ จนกระท งใน

95

ทสดจตกจะเปนจตทสะอาดบรสทธ เพราะจตมธรรมเขาไปชาระซกฟอก เปนจตทเปน

ธรรมลวนๆ

นคอการเขาสทพงทแทจรง สรณะทแทจรงไมไดอยภายนอก แตอยภายในจตใจของเรา

เพยงแตเราตองพยายามขดขนมา ดวยการประพฤตปฏบตธรรม พระพทธองคทรง

แสดงไววา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต ผใดปฏบตจนบรรลธรรม ผน นจะเหน

พระพทธเจา เพราะวาพระพทธเจาทแทจรงกคอความสะอาดบรสทธของจตใจนนเอง

จตใจของพระพทธเจา พระอรหนตสาวก สะอาดบรสทธปราศจากความโลภ ความโกรธ

ความหลงอยางไร จตใจของผปฏบตทไดชาระจตใจจนสะอาดบรสทธ หมดสนจากความ

โลภ ความโกรธ ความหลง กเปนจตแบบเดยวกน เหมอนกบเสอผาทสงไปซกทรานซก

รด เมอไดซกทาความสะอาดแลว กเปนเสอผาทสะอาดเหมอนกนหมด เมอไดประพฤต

ปฏบต จนจตใจสะอาดหมดจดแลว จตใจของบคคลคนนนกเหมอนกบจตใจของ

พระพทธเจา เปนจตใจทสะอาดบรสทธเหมอนกน ผทมจตใจบรสทธแลวยอมรวาจตใจ

ของพระพทธเจาเปนอยางไร ดงทพระพทธองคไดทรงแสดงไววา ผใดเหนธรรม ผนน

เหนเราตถาคต ผทจะเหนธรรมได เหนพระพทธเจาไดกตองเปนผทปฏบตดปฏบตชอบ

สปฏปนโน กคอพระอรยสงฆสาวกนนเอง ผปฏบตดปฏบตชอบ กคอพวกเราท งหลายท

ประพฤตปฏบตตามพระธรรมคาสอน จนกระท งจตใจสะอาดหมดจด ผปฏบตเทานนท

จะบรรลธรรมได กลายเปนพระอรหนตขนมา กลายเปนผมพระรตนตรยครบถวน

บรบรณอยภายในจตใจ คอม พระพทธ พระธรรม พระสงฆ สรณะทสงสดอยภายใน

จตใจ

พระรตนตรยทอยในจตใจไมมใครสามารถทาลายลางได ไมเหมอนกบพระรตนตรยทอย

ภายนอก เชน พระพทธรปกตองเสอมไปตามกาลตามเวลา ผกรอนไป ถกบคคลหนง

บคคลใดทาลายไป ทบทงไปกได ดงทเราไดยนไดฟงขาววามประเทศหนงไมปรารถนาท

จะใหมพระพทธรปอยในประเทศของเขา เรองอยางนเราไปหามไมได เพราะอยภายใต

กฎของอนจจง ของอนตตา อนจจงคอความไมเทยงแทแนนอน ตองแปรปรวนไป หมด

สนไปในทสด อนตตาคอความไมเปนสมบตทแทจรงของผหนงผใด ธรรมชาตทข นอย

96

กบเหตปจจย มเหตปจจยใหต งอย กจะต งอย ถาไมมเหตปจจยใหอยตอไป กไมไดอย

ตอไป ชาวพทธเราทมปญญา จะไมโกรธ จะไมวตก จะไมเกดความรสกทไมดกบเรอง

เหลาน เพราะถอวาเปนเรองธรรมดาของสงขารท งหลายทจะตองเสอมสลายหมดไป

ถงแมพระพทธรปจะมความสาคญตอจตใจของชาวพทธท งหลาย แตพระพทธรปไมใช

เปนสงทสาคญทสด เพราะสงทสาคญทสดนน อยภายในจตใจ คอ พระพทธ พระธรรม

พระสงฆ ทเกดจากการปฏบตธรรมนนเอง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทอยภายนอกเปนเพยงเครองเตอนสต ใหระลกถงการ

ปฏบตดปฏบตชอบ พระพทธรปเปนพทธานสสต พระคณอนประเสรฐของพระพทธเจา

พระธรรมคาสอนเปนธมมานสสต พระคณอนประเสรฐของพระธรรมคาสอน พระอรย

สงฆสาวก พระทปฏบตดปฏบตชอบเปนสงฆานสสต พระคณอนประเสรฐของพระอรย

สงฆสาวก สงเหลานเปนเครองเตอนสต ใหรวาจะตองทาอะไร เตอนใหปฏบตหนาทให

สมบรณนนเอง ถามสงเหลานไวเตอนสตแลว จะไมลมหลงไปกบความโลภ ความโกรธ

ความหลง พระพทธ พระธรรม พระสงฆ จงเปนสงสาคญ มความจาเปนท

พทธศาสนกชนจะตองมไวเปนเครองเตอนสต เชน มพระพทธรป มหนงสอธรรมะ ม

การแสดงและการฟงพระธรรมเทศนา มพระอรยสงฆ เปนเครองเตอนใจ เปนเครอง

ปลกใจใหเกด ศรทธา ความเชอ วรยะ ความขยนหม นเพยร ทจะประพฤตปฏบต

ประกอบคณงามความด ละเวนความชว ชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ปราศจากความ

โลภ ความโกรธ ความหลง แตไมตองเสยใจ ถาสรณะทอยภายนอกถกทาลายไป เพราะ

หามาทดแทนกนได หาใหมได สรางขนมาใหมได โดยเฉพาะอยางยงสรางจากการปฏบต

ดปฏบตชอบ จะไดไมตองกลววาศาสนาจะสญหายไป เพราะเปนศาสนาภายในใจทไมม

ใครทาลายได ศาสนวตถไมใชศาสนาทแทจรง ศาสนธรรมทอยในจตใจตางหากทเปน

ศาสนาทแทจรง ทจะเปนผสบทอดพระศาสนาไดอยางแทจรง

พทธศาสนกชนจงควรยดม นในพระรตนตรย พระพทธ พระธรรม พระสงฆทเปนสรณะ

อยภายนอก แลวนอมเขามาดวยการประพฤตปฏบต จนเกดเปนพระรตนตรยขนมา

ภายในใจ ดวย อตตาห อตตโน นาโถ คอ ดวยการปฏบตดปฏบตชอบจนบรรลธรรม

97

ขนมา กลายเปนผทมสรณะพรอมสมบรณในตวของเรา เปนพระรตนตรยทไมมใคร

ทาลายได หรอพรากไปจากตวเราได เปนสมบตทแทจรงของเรา เปนสมบตททาใหเราอย

ไดดวยความรมเยนเปนสข ปราศจากทกขภยอนตรายท งหลายท งปวง การแสดงเหนวา

สมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

98

กณฑท ๔๙

พระอรยสจ ๔ ๔ มนาคม ๒๕๔๔

หลงจากทพระพทธองคไดทรงตรสรพระอนตรสมมาสมโพธญาณแลว พระพทธองคได

ทรงอทศเวลาท งหมดทเหลออย ตลอดเวลา ๔๕ พรรษา เพอการเผยแผพระธรรมคา

สอน พระพทธองคทรงส งสอนผมจตศรทธาท งหลาย มท งบรรพชตและคฤหสถ มท ง

มนษยและเทวดา พระธรรมทพระพทธองคไดทรงส งสอนมจานวนมากมาย เทาท

สามารถรวบรวมและบรรจไวในพระไตรปฏกกมอยถง ๘๔๐๐๐ พระธรรมขนธดวยกน

ถงแมพระธรรมคาสอนของพระพทธองคจะมมากมายขนาดไหนกตาม พระพทธองค

ทรงแสดงวาธรรมของพระพทธองคนน มรสชาต มเนอหาสาระเหมอนๆกน เปรยบ

เหมอนกบนาในมหาสมทรทกวางใหญไพศาลทมอยมากมายท วโลก แตกมรสชาต

เหมอนๆกน คอรสเคม ฉนใดพระธรรมคาสอนของพระพทธองคทไดทรงประกาศส ง

สอนใหแกสตวโลกกมเนอหาสาระเหมอนๆกน คอ เรองทกขและการดบทกข ทกๆบท

ทกๆบาทจะเกยวกบเรองทกขและการดบทกข

เวลาพดถงทกขและการดบทกข ตองไมมองขามพระอรยสจ ๔ เพราะพระอรยสจ ๔ คอ

ทรวมเรองทกขและการดบทกข เปนธรรมของพระพทธเจาโดยตรง เปนธรรมทไมมใคร

สามารถรเหนได นอกจากผทไดสะสมบญบารมมามากมายอยางพระพทธเจาเทานน ท

จะสามารถคนพบพระธรรม คอ พระอรยสจ ๔ ได ถาผใดสามารถบรรลถงพระอรยสจ

๔ ไดโดยทไมไดเรยนรจากใครมากอน บคคลนนกจะเรยกตนเองวา อรหนตสมมา

สมพทธะ ผตรสรดวยตนเองโดยชอบ จะมผมารพระอรยสจ ๔ อยเรอยๆ หลงจากท

พระธรรมคาสอนของพระพทธเจาองค ปจจบนนหมดสนไปแลว ตอไปกจะมบคคลท

เรยกวา พระโพธสตว ทไดสะสมบญบารมมาศกษาคนควาหาจนบรรลถงพระอรยสจ ๔

ดวยตนเองโดยไมมใครส งสอน เปนพระพทธเจาขนมา ถาหลงจากไดตรสรธรรมแลว

แตไมไดส งสอนใคร กจะเปนพระปจเจกพทธเจา รเฉพาะตน ถาประกาศพระธรรมคา

99

สอนใหแกสตวโลก กจะเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ดงพระอรหนตสมมาสมพทธ

เจาองคปจจบนน ทพวกเราใหความเคารพนบถอเลอมใส

หลงจากไดตรสรในพระอรยสจ ๔ แลว พระพทธองคกไดสละเวลาทเหลอในชวตของ

พระพทธองค ประกาศพระศาสนาใหแกสตวโลกดวยพระปญญาคณ พระวสทธคณ

พระมหากรณาคณ เพอใหผอนไดรไดเขาถงพระอรยสจ ๔ เพราะวาผใดกตามท

สามารถบรรลถงพระอรยสจ ๔ ไดแลว จะเปนผทอยเหนอความทกขท งหลาย อยเหนอ

การเวยนวายตายเกด อยเหนอภยท งหลายทจะมาทารายจตใจ จะมแตบรมสข ปรมงส

ขง เทานน หลงจากทพระพทธองคไดทรงตรสรแลว ดวยพระคณท ง ๓ พระพทธองคจง

ไดประกาศพระศาสนาส งสอนแกสตวโลกท งหลายทยงตกอยภายใตอานาจของอวชชา

ความมดบอด โมหะ ความหลง ยงไมรจกวธปลดเปลองตนเองใหพนจากความทกข

ท งหลายดวยตนเอง ถาไมมผแนะนาส งสอนวธการดบทกขแลว กจะไมมโอกาสทจะพน

ทกขไปได เพราะขาดบญบารมทจะบรรลถงพระอรยสจ ๔ ไดดวยตนเอง

ผใดกตามทไดเขาถงพระอรยสจ ๔ แลว ยอมหลดพนจากทกขโดยสนเชง เขาถงพระ

นพพาน สนสดแหงการเวยนวายตายเกด พระพทธองคทรงแสดงไววาตราบใดยงมการ

เกดอย ตราบนนกยงตองม การแก การเจบ การตาย เปนธรรมดา ผปรารถนาความพน

ทกขจะตองยบย งการเกดใหได นเปนสจธรรม เปนความจรง ถาไมอยากจะทกขกตอง

หยดการเกดใหได เพราะทกขยอมไมมกบผไมเกด ถาเกดมาแลว กตองแก ตองเจบ

ตองตาย ตองพลดพรากจากของรกของเจรญใจท งหลายท งปวง เปนธรรมดา นคอทกข

สจ เปนพระอรยสจขอท ๑

พระอรยสจขอท ๒ คอ สมทย ตนเหตของความทกข ไดแก ตณหา ความอยากท ง ๓

ไดแก กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ความอยากในกาม ความอยากมอยากเปน

ความอยากไมมอยากไมเปน คอความเกลยดชง ความกลวตางๆ ไมอยากจะพบ ไม

อยากจะเจอ ตณหาท ง ๓ น เปนเหตทสรางความทกขใหเกดขนมาในจตใจ ถาไมม

ตณหากจะไมมความทกข

100

พระอรยสจขอท ๓ คอ นโรธ ความดบทกข ทกขนเราสามารถดบได ความดบทกขเปน

สจจะ เปนความจรง ไมจาเปนตองทนกบความทกขไปตลอดอนนตกาล เพราะเรา

สามารถดบทกขได

พระอรยสจขอท ๔ คอ มรรค ขอปฏบตใหถงความดบทกข มรรคมองค ๘ คอ ๑.

สมมาทฎฐ ความเหนชอบ ๒. สมมาสงกปปะ ความดารชอบ ๓. สมมาวาจา การเจรจา

ชอบ ๔. สมมากมมนตะ การกระทาชอบ ๕. สมมาอาชวะ การเลยงชพชอบ ๖.

สมมาวายามะ ความเพยรชอบ ๗. สมมาสต การระลกชอบ ๘. สมมาสมาธ การต งจต

ม นโดยชอบ นคอมรรค ๘ ยอลงมาไดแก ศล สมาธ ปญญา หรอ ทาน ศล ภาวนา

ดงทญาตโยมไดมาปฏบตธรรมกนในวนน เปนการเจรญมรรคดวยการใหทาน รกษาศล

ฟงเทศนฟงธรรม เวลากลบไปบาน กตอดวยการไหวพระสวดมนต นงสมาธ เจรญ

วปสสนา

ในพระอรยสจ ๔ พระพทธเจาทรงแสดงถงกจทผจะบรรลถงพระอรยสจ ๔ ตองปฏบต

คอ ๑. ทกข จะตองกาหนดร ๒. สมทย เหตใหเกดทกข จะตองละ ๓. นโรธ ความดบ

ทกข จะตองทาใหแจง ๔. มรรค ขอปฏบตใหถงความดบทกข จะตองเจรญใหมาก น

คอกจท ง ๔ ในพระอรยสจ ๔ ทพระพทธองคไดทรงบาเพญมาจนไดตรสรเปนพระ

อรหนตสมมาสมพทธเจา พระพทธองคทรงตรสวาทกขทใหกาหนดร เราไดกาหนดรแลว

สมทยทจะตองละเราไดละแลว นโรธความดบทกขทจะตองทาใหแจง เราไดทาใหแจง

แลว มรรคทจะตองเจรญใหบรบรณ เราไดเจรญเตมทแลว ผมความปรารถนาความพน

ทกขจะตองดาเนนจะตองปฏบตกจท ง ๔ นใหครบบรบรณ ถงจะบรรลธรรมได

ทานทมความปรารถนาความพนทกขจงขอใหนอมเอาพระอรยสจ ๔ เขามาปฏบตดวย

กาย วาจา ใจ โดยการกาหนดดดวยปญญาใหรวา การเกด การแก การเจบ การตาย

การประสบกบสงทไมชอบท งหลาย การพลดพรากจากของรกท งปวง อปาทานความยด

ม นถอม นในขนธ ๕ เปนทกข สมทยตนเหตของทกขกคอตณหา เชน วภวตณหา ความ

อยากไมมอยากไมเปน อยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย อยากจะไมประสบกบสง

ทไมชอบ อยากจะไมพลดพรากจากของรก เหลานเรยกวาวภวตณหา คอ ความเกลยด

101

ความกลวนนเอง คนเราทกคนเวลาพดถงความแก ความเจบ ความตาย จะมความรสก

วาไมชอบ เกลยด กลว ความไมชอบ ความเกลยด ความกลวนแหละ คอ วภวตณหา

ทาใหเกดความทกขขนมา ถาไมอยากจะทกข กตองละวภวตณหาใหได คอ ตองละ

ความไมชอบ ความเกลยด ความกลว ดวยการทาความเขาใจวา เมอเกดมาแลว กตอง

แก ตองเจบ ตองตายเปนธรรมดา หลกเลยงไมได

เมอยอมรบความจรงขอนแลว กจะหายกลว กจะละสมทย คอวภวตณหาได เมอละ

สมทย คอ วภวตณหาไดแลว นโรธ ความดบทกข กจะ ปรากฎขนมา คอไดทานโรธให

แจงแลว ดวยการใชเหตผล คอสตปญญา ความเหนชอบ ความดารชอบ ความระลก

ชอบ ชงเปนการเจรญมรรคนนเอง การเจรญมรรคคอการใชสตปญญาใครครวญอยาง

ตอเนองใหเหนวา เมอเกดมาแลว กตองแก ตองเจบ ตองตาย ตองประสบกบสงทไม

ชอบท งหลาย ตองพลดพรากจากของรกท งปวง เมอไดพจารณาอยเรอยๆโดยโยนโส

มนสการ นโรธ ความดบทกข กจะปรากฎขนมาตามลาดบๆ จนเปนนโรธ ความดบทกข

ทสมบรณในทสด เปนการปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ ไดอยางสมบรณ คอไดกาหนดร

ทกขแลว ไดละสมทย เหตใหเกดทกข คอตณหาท งหลายแลว ไดทานโรธ ความดบทกข

ใหแจงแลว ไดเจรญมรรค ขอปฏบตใหถงความดบทกขไดสมบรณแลว เมอไดปฏบตกจ

ท ง ๔ นอยางสมบรณแลว กจะบรรลถงพระนพพาน สนสดแหงการเวยนวายตายเกด

การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

102

กณฑท ๕๐

พระศาสนา ๑๐ มนาคม ๒๕๔๔

ในบรรดาทรพยสมบตตางๆทมคา เชน แกวแหวน เงนทอง เพชรนลจนดาทมอยในโลก

น เมอเปรยบเทยบกบพระพทธศาสนา พระธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลว กจะเปน

เหมอนกบกอนอฐ กอนทราย เพราะคณประโยชนของพระพทธศาสนานนมคายงกวาสง

ตางๆในโลกนท งหมด เพราะพระพทธศาสนาเปนแสงสวางของชวต เปนเครองนาทาง

ใหแกผเดนทางใหเดนไปสจดหมายปลายทางทดทงาม ทสขทเจรญ แสงสวางแหงธรรม

เปรยบเหมอนกบแสงสวางของดวงอาทตย ซงมความจาเปนแกมนษยและสตวท งหลาย

ในโลกน ถาขาดแสงสวางของดวงอาทตย การดารงชพกจะเปนไปดวยความยากลาบาก

ทอยกนได กเพราะมดวงอาทตยทใหแสงสวาง และความอบอนแกโลกฉนใด

พระพทธศาสนากใหแสงสวาง และความอบอนแกจตใจฉนนน นอกจากจะเปนแสงสวาง

แลว ศาสนายงเปนปจจย ๔ ของจตใจ คอ เปนอาหาร เปนทอยอาศย เปนเครองนงหม

และเปนยารกษาโรคของจตใจ ถามศาสนาอยในใจแลวจตใจจะมอาหารหลอเลยง ทาให

มความอมเอบ มปต มความพอ ไมมความหว ไมมความกระหาย ไมมความอยาก

ศาสนาเปนเหมอนเสอผาอาภรณทสวยงามไวสวมใส ผทไมมศาสนาเปนเหมอนคนทไมม

เสอผาอาภรณทสวยงามไวสวมใส ความสวยงามของคนทแทจรงนนอยทความประพฤต

ทมศลธรรม ถามศลธรรมแลวยอมสวยงาม นาด นาชม นาคบคาสมาคมดวย นาชนชม

ยนด นาเคารพศรทธาเลอมใส เชนพระพทธเจา พระพทธองคทรง พรอมบรบรณดวย

ศลธรรม สวยงามดวยศลดวยธรรม ถงแมพระพทธองคไดเสดจดบขนธปรนพพานไป

แลวเปนเวลากวา ๒๕๐๐ ปกตาม แตความสวยงามของพระพทธองคยงกองกงวานอย

ในจตใจของพทธศาสนกชนท งหลาย

103

ศาสนาเปนเหมอนทอยอาศย เปนทพงหลบภยของจตใจ ผมศาสนายอมดารงชวตดวย

ความสงบสข เพราะศาสนาสอนใหมความเมตตา ไมไปกอกรรมกอเวรกบใคร เพราะรวา

เวรยอมไมระงบดวยการจองเวร แตเวรยอมระงบดวยการไมจองเวร รจกการใหอภย

ถามการใหอภย มการไมจองเวรกนแลว จะอยไดอยางสงบรมเยนเปนสข ไมวาจะถกดา

วากลาว ถกทารายรางกาย ถกฉกชงทรพยสมบตเงนทองขาวของไป กจะไมโกรธ ไม

อาฆาตพยาบาท ไมโตตอบ แตจะแผเมตตา มองทกๆคนเหมอนเปนพเปนนองกน เปน

เพอนกน เปนเพอนเกด แก เจบ ตาย เปนเพอนรวมสขรวมทกขกน ทกขของแตละคนก

มมากมายอยแลว ไมควรเพมทกขใหแกกนละกน

อานสงสของการแผเมตตาม ๑๑ ประการ ไดแก ๑. หลบกเปนสข ๒. ตนกเปนสข ๓.

ไมฝนราย ๔. เปนทรกของมนษยท งหลาย ๕. เปนทรกของอมนษยท งหลาย ๖. เทวดา

ยอมรกษา ๗. ไมตองภยจากไฟ ยาพษ หรอศสตราวธ ๘. จตเปนสมาธงาย ๙. สหนา

ผองใส ๑๐. เมอจะตายใจกสงบ ไมหลงใหลไรสต ๑๑. ถายงไมบรรลคณพเศษทสงกวา

ยอมเขาถงพรหมโลก ศาสนาจงเปนทพงอาศย เปนทหลบภยของจตใจ รางกายตอง

อาศยบานชองเปนทหลบภยจากภยตางๆฉนใด ศาสนากเปนทหลบภยของจตใจฉนนน

ศาสนาเปนเหมอนยารกษาโรคของจตใจ โรคมอย ๒ ชนด โรคกายกบโรคจต โรคกาย

ตองอาศยยาชนดตางๆทหมอคนควาขนมารกษา เปนยาเมดบาง เปนยาฉดบาง เปนยา

นาบาง เมอรบประทานยาเขาไป โรคภยตางๆกหายไป โรคจตกเหมอนกน ตองอาศย

ธรรมโอสถ อาศยยาทางศาสนา ไมมใครปฏเสธไดเลยวาตนไมเปนโรคจต เพราะ

โรคจตกคอความทกขใจนนเอง ความไมสบายใจ ความกงวลใจ ความหวงใย ความ

อาลยอาวรณ ความเศราโศกเสยใจ เปนโรคจตท งนน โรคจตเกดจากเชอโรคของจต คอ

กเลส เครองเศราหมอง ตณหา ความอยาก อปาทาน ความยดม นถอม น อวชชา ความ

มดบอด โมหะ ความลมหลง สงเหลานเปนเหตทสรางความทกขใหแกจตใจ

เวลากเลสในใจกาเรบขนมา กเหมอนกบเวลาทเชอโรคในรางกายกาเรบขนมา ในรางกาย

ของเราทกคนมเชอโรคซอนแฝงอย ถาไมกาเรบ กจะไมมอาการ แตถารางกายออนแอ

ภมตานทานตา อาการของโรคภยกจะแสดงออกมา เชอโรคของจตกเชนกน เมอยงไมม

104

เหตใหกระเพอม กจะไมแสดงอาการออกมา แตเมอมเหตใหกระเพอมกจะแสดงอาการ

ออกมา เปนความทกขตางๆ ทกขเพราะความโลภ ทกขเพราะความโกรธ ทกขเพราะ

ความหลง ทกขเพราะความอยาก แตถามศาสนาอยในจตใจ กจะมธรรมโอสถทจะ

ควบคมไมใหเชอโรคของจต เชนกเลส ตณหา อวชชา ออกฤทธออกเดช สรางความทกข

ใหแกจตใจ

การฟงเทศนฟงธรรมของญาตโยมในวนนเทากบเปนการนาธรรมโอสถเขาสจตใจ ไว

ชาระความโลภ ความโกรธ ความหลงตางๆ ถาไมมพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา

แลว จะไมรจกวธระงบ แตกลบจะสงเสรมใหมมากขนไปอก เชนเวลามใครมาทาใหโกรธ

กจะตองโตตอบออกไปทนท เพราะถอวาเสยเกยรต เสยศกดศร ทมาวา มาดถกดแคลน

จะตองโตตอบออกไป เพราะอะไร กเพราะความหลง ความมดบอดนนเองททาใหโกรธ

ตอบ เมอโตตอบไปแลวกจะมผลตามมา คอในทสดกตองตายไปดวยกนท งค ตางฝาย

ตางโตตอบกน กตองฆากน ถาไมตายไปท งสองฝาย อกฝายกจะตองไปตดคกตดตะราง

ถาโทษหนกกตองถกประหารชวตไป มแตความเสยหายตามมา เมอเกดความโกรธแลว

ไมระงบความโกรธนน แตกลบไปสงเสรมความโกรธ ดวยการกระทาทจรตทางกาย ทาง

วาจา และทางใจ

แตถาไดฟงพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลว กจะรวาพระพทธองคทรงสอนใหดบ

ความโลภ ความโกรธ ความหลง ทอยในจตใจของเรา ไมใชไปดบคนทสรางความโกรธ

ใหกบเรา เพราะความโกรธไมไดอยทภายนอกแตอยภายในจตใจ เหมอนกบเวลาไฟไหม

บานเรา เรากลบไปดบไฟดวยการจดไฟเผาบานของคนทจดไฟเผาบานเรา ไฟทไหมบาน

เรากจะไมดบ เราตองเอานาเขามาดบไฟทบานเรา ไฟมนถงจะดบได เชนเดยวกบเวลาท

มคนมาสรางความเจบชานาใจ สรางความโกรธแคนใหกบเรา กอยาไปทบตเขา อยาไป

ทารายเขา อยาไปดาวาเขา เพราะมนไมไดดบไฟทเกดขนภายในจตใจเรา แตกลบทาให

ไฟลกมากขนไปอก เพราะเมอไปดาวาเขา ไปทบไปตเขา เขากจะตอบโต กลบมา ยง

สรางความโกรธแคนใหมากขนไปอก ไฟยงลกโหมมากขนไปอก นคอความจรง ทปถชน

คนธรรมดาสามญอยางเราอยางทานยงไมรไมเหนกน ถาไมไดยนไมไดฟงพระธรรมคา

105

สอนของพระพทธเจาแลว ทกๆคนจะตองมปฏกรยาอยางเดยวกน คอ ตองโตตอบ ตอง

ลางแคน ตองอาฆาตพยาบาทจองเวรจองกรรมกน เพราะคดวาเปนวธทถกตอง แตหาร

ไมวากลบเปนวธทจะทาลายท งตวเราและคนอน ทาใหสงคมไมสงบรมเยน มแตความ

เดอดรอนวนวาย

แตถามศาสนามธรรมโอสถ เวลาเกดความโกรธกด เกดความโลภกด เกดความหลงกด

เรากเอาศาสนา เอาธรรมโอสถเขามาใชดบทตวเรา ดบทใจเรา ไมไดเอาไปดบผอน ถา

ดบความโกรธ ความโลภ ความหลงไดแลว เรากจะอยสบาย ไมมเวรกบใคร ดงทพระ

พทธองคทรงแสดงไววา การชนะผอนจานวนเปนหมน เปนแสน เปนลานกด สชนะตว

เราเพยงคนเดยวไมได สชนะความโกรธทมอยในจตใจเราไมได ถาชนะความโกรธได

แลว ใจจะสงบ ใจจะเยน จงควรระงบดบความโกรธเสย คนอนจะทาอะไรกเปนเรองของ

เขา กรรมคอการกระทา พระพทธองคทรงแสดงวาสตวท งหลายมกรรมเปนของๆตน จะ

ทากรรมอนใดไว ดหรอช ว จะตองเปนผรบผลของกรรมนน เวลาจะมเรองมราว ถาหลบ

ไดกหลบ ถาหลกไดกหลก ถาหลบหลกไมไดกพดกนดๆ ดวยเหตดวยผล ไมเชนนนกนง

เสย เรองกจบ

จงขอใหญาตโยมท งหลายจงเหนพระศาสนาเปนทรพยสมบตอนล าคา มคณประโยชน

กวาสงตางๆทมอยในโลกน เวลาเกดความทกขใจขนมา เกดความเสยใจขนมา ขาวของ

เงนทองทมอยมากมายจะไมสามารถดบความทกขใจได สงทจะดบความทกขใจไดตอง

เปนพระศาสนา ตองเปนธรรมโอสถทอยในจตใจเทานน สงอนดบไมได คนทมศาสนา

เปนคนรวยความสข ความสขใจไมไดเกดจากการมเงน มทอง มลาภ มยศ มสรรเสรญ

แตเกดจากการมพระศาสนา มธรรมโอสถอยในจตใจ ดงพระพทธเจาถงแมจะทรงเปน

กษตรย เปนราชโอรสของพระเจาแผนดน พระพทธองคกลบทรงเหนวาราชสมบต

เหลานนไมใชความสขทแทจรง จงไดสลดทงไป ทรงแสวงหาธรรมจนกระท งไดธรรม

เตมเปยมอยในพระหฤทย เปนบรมสข ปรมงสขง สขทแทจรง ไมหว ไมอยากกบอะไร

ท งสน มเพยงปจจย ๔ กอยไดแลว คออาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค จวรเครองนงหม

กพอแลว ความหว ความกระหาย ความอยาก เกดจากกเลส ตณหา ถาไมระงบดบ

106

กเลส ตณหา กตองออกไปหาขาวของเงนทองมากองไวเตมบาน แตจะหาความสขท

แทจรงไมได เลย ผมศาสนาอยในใจจงไมสะสมสงเหลาน แตจะสะสมแตธรรมโอสถ

สะสมแตบญแตกศล สะสมแตธรรมะ เพราะจะทาใหมแตความสขเตมหวใจ ความทกข

แมแตนดเดยวกจะไมม นคอเรองของพระศาสนาทสอนใหรจกความสขทแทจรง การ

แสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

107

กณฑท ๕๑

มรดกอนลาคา ๑๑ มนาคม ๒๕๔๔

พระพทธศาสนาเปนมรดกอนล าคา ทพระพทธเจาไดทรงมอบไวใหกบพทธศาสนกชน

ท งหลาย ไวเปนทยดเหนยวจตใจ เปนทพงทางจตใจ เปนแสงสวางเพอนาพาชวตใหไปส

ทดทงาม ทสขทเจรญ ทสงบรมเยน จงเปนหนาทของพทธศาสนกชนทกๆคน ทจะตอง

ทานบารงดแลรกษาพระพทธศาสนา ดวยการสบทอดและถายทอดพระพทธศาสนาอยาง

ตอเนอง เปนประเพณทไดปฏบตกนมาต งแตครงพทธกาลจนกระท งถงปจจบน

พระพทธศาสนาจงมความเจรญรงเรอง เปนทพงของพทธศาสนกชนท งหลายมาโดย

ตลอด

การดแลรกษาพระพทธศาสนา พระพทธองคทรงส งสอนไมใหพทธ ศาสนกชนรกษาดวย

การรบราฆาฟนกน ถงแมศาสนวตถตางๆ เชน พระพทธรป โบสถ เจดย วหาร กฏ จะ

ถกทาลายไป เพราะศาสนวตถมใชองคศาสนาทแทจรง เปนเพยงองคประกอบของ

ศาสนาเทานน ถงแมจะไมมศาสนวตถอยเลย ศาสนากยงไมสญหาย เพราะศาสนาท

แทจรงนนอยในจตใจของพทธศาสนกชนตางหาก ซงเปนสงทไมมใครจะสามารถทาลาย

ได ศาสนวตถท งหลายเปนสงทอยภายใตกฎของอนจจง คอความเปนของไมเทยง มการ

เกดขนมาต งอยแลวกตองดบไปเปนธรรมดา

ในสมยทพระพทธเจาทรงตรสรใหมๆ กไมมศาสนวตถใดๆ ไมมโบสถ ไมมเจดย ไมมกฏ

ไมมวหาร ไมมพระพทธรป เมอศาสนวตถถกทาลายไปหรอเสอมไปตามกาลตามเวลา

จงไมตองเศราโศกเสยใจ โกรธแคน โกรธเคองกบผทมาทาลาย เพราะเมอเกดขนมาไดก

ตองดบไปไดเปนธรรมดา ถาไปรบราฆาฟนเพอปกปองรกษากน กเทากบไมมศาสนาอย

ในใจ เพราะศาสนาสอนใหมความเมตตากรณา ไมใหเบยดเบยนกน ใหอยดวยสนต

ธรรม มองกนดวยไมตรจต ดวยการใหอภย ถอวาอยดวยกนกตองมการผดพลาด ม

108

การกระทบกระท งกนบางเปนธรรมดา ไมจาเปนตองโกรธแคนโกรธเคองอาฆาตพยาบาท

กน ถามเมตตา มการใหอภยตอกนและกน กจะอยกนไดดวยความรมเยนเปนสข

การทานบารงพระพทธศาสนาจงตองทาทจตใจ คอตองสรางศาสนาใหเกดขนในจตใจ

ดวย ๑. ปรยตธรรม ๒. ปฏบตธรรม ๓. ปฏเวธธรรม ๔. เผยแผธรรม ปรยตธรรมคอ

การศกษาพระธรรมคาสอน ปฏบตธรรมคอการนาเอาพระธรรมคาสอนทไดศกษาไป

ปฏบต ปฏเวธธรรมคอการบรรลธรรมข นตางๆ ต งแตข นโสดาปตตผลจนถงข น

อรหตตผล เผยแผธรรมคอการส งสอนอบรมผอนใหรใหเขาใจในพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจาและประพฤตปฏบตตามตอไป นคอแนวทางทพระพทธเจาทรงสอนให

พทธศาสนกชนดาเนนตาม ในการทานบารงพระพทธศาสนาใหอยคกบโลกนไปนานแสน

นาน

ในเบองตนพทธศาสนกชนจงตองศกษาพระธรรมคาสอนกอน ดวยการฟงเทศนฟงธรรม

สมยนฟงทไหนกได ทวดกได ทบานกได เพราะปจจบนมสอใชเผยแพรอยหลายชนด

ดวยกน เชน วทย โทรทศน เครองเลนเทป เครองเลนวดโอ เครองเลนซด เครองเลนดว

ด เครองคอมพวเตอร อนเตอรเนต มการแสดงพระธรรมเทศนาผานสอเหลาน ผสนใจ

กสามารถฟงเทศนฟงธรรมไดทกหนทกแหง ไมวาจะอยทไหน อยทบานกฟงเทศนฟง

ธรรมได อยในรถยนตกฟงเทศนฟงธรรมได เดนไปทไหนกสามารถฟงเทศนฟงธรรมได

เพราะสามารถเอาเครองไมเครองมอเหลานตดตวไปไดทกททกเวลา การอานหนงสอ

ธรรมะกเปนอกวธหนงในการศกษาพระธรรมคาสอน อานทบานกได ทหองสมดกได ท

วดกได

การศกษาพระธรรมคาสอนเปนเหมอนกบการศกษาแผนท การทจะเดนทางจากจดหนง

ไปสอกจดหนง ถาไมเคยไปมากอน กตองดแผนทกอน หรออาศยคนทรจกทางบอกทาง

ใหกอน ถาไมเชนนนกจะหลงทางได การปฏบตทางพระพทธศาสนากเชนกน ตองรวา

พระพทธเจาทรงสอนใหพทธศาสนกชนทาอะไร โดยยอพระพทธเจาทรงสอน ๑. ไมให

ทาความชวท งหลาย ๒. ใหทาความดท งหลายใหถงพรอม ๓. ใหชาระจตใจใหผองแผว

ปราศจากความโลภ ความโกรธ ความหลง

109

เมอรแลววาพระพทธองคทรงสอนใหทาอะไร ข นตอไปคอการนาแนวทางนนมาประพฤต

ปฏบตดวย ๑. การทาบญใหทาน ๒. การรกษาศล ๓. การบาเพญจตตภาวนา คอการ

ชาระจตใจดวยสมาธและปญญา เมอไดประพฤตปฏบตตามพระธรรมคาสอนแลว ผลท

พงจะไดรบกคอ มรรค ผล นพพาน ถายงไมไดมรรคผลนพพานเมอตายไปแลวกได

ไปสสคต สภพภมของมนษย เทวดา พรหม และพระอรยเจาท งหลาย ในปจจบนกอย

ดวยความรมเยนเปนสข ผลของการปฏบตธรรมนเรยกวาปฏเวธ คอการบรรลธรรมข น

ตางๆ การบรรลธรรมกเหมอนกบการรบประทานอาหาร ผลของการรบประทานอาหารก

คอความอมนนเอง เปนสนทฏฐโก ผบรรลธรรมยอมเหนเองรเอง ประจกษแจงกบตน

หลงจากไดบรรลธรรมแลว ข นตอไปคอการเผยแผธรรม ส งสอนผอนตอไป ดงทพระ

พทธองคไดทรงประทานพระโอวาทใหกบพระอรหนตสาวก ๖๐ รปแรกทจะไปเผยแผ

พระธรรมคาสอนวา

ดกอนภกษท งหลาย เราพนจากบวงท งปวง ท งทเปนของทพย ท งทเปนของมนษย แม

พวกเธอกพนแลวจากบวงท งปวง ท งทเปนของทพย ท งทเปนของมนษย พวกเธอจง

เทยวจารก เพอประโยชนและความสขแกชนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอ

ประโยชนเกอกลและความสข แกทวยเทพและมนษย พวกเธออยาไดไปรวมทาง

เดยวกน ๒ รป จงแสดงธรรมงามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด จงประกาศ

พรหมจรรยพรอมท งอรรถทงพยญชนะ ครบบรบรณ บรสทธ สตวท งหลายจาพวกทม

ธลคอกเลสในจกษนอย มอย เพราะไมไดฟงธรรมยอมเสอม ผรท วถงธรรม จกม

นคอการถายทอดสบทอดพระพทธศาสนา เปนการรกษาพระพทธศาสนาใหอยคกบโลก

ไปอกยาวนาน ตราบใดยงมการปฏบตธรรมสมควรแกธรรมอย ตราบนน

พระพทธศาสนาจะไมสญหายไปจากโลก ถงแมจะมใครมาทาลายศาสนวตถตางๆ ไมวา

จะเปนพระพทธรปกด เปนพระเจดยกด เปนโบสถกด เปนพระวหาร หรอเปนกฏกด ก

ไมสามารถทาลายพระพทธศาสนาได เพราะศาสนวตถไมใชองคพระศาสนา ศาสนธรรม

ทอยในใจตางหากทเปนองคศาสนาทแทจรง เปนสงทถกทาลายไมได จงเปนหนาทของ

110

พทธศาสนกชนทจะตองสรางศาสนธรรมใหเกดขนในจตใจดวย ปรยตธรรม ปฏบต

ธรรม ปฏเวธธรรม และการเผยแผธรรม

พทธศาสนกชนประกอบดวยสองสวน คอ บรรพชต และ คฤหสถ งานของ

พทธศาสนกชนจงแบงออกเปนสองสวนดวยกน คองานของบรรพชต และงานของ

คฤหสถ บรรพชตคอนกบวช คฤหสถคอผครองเรอน บรรพชตเปรยบเหมอนกบเปน

นกรบผอยในแนวหนา คฤหสถเปรยบเหมอนกบผอยในแนวหลง ทคอยใหการ

สนบสนนในเรองยทโธปกรณ เรองเสบยงตางๆ บรรพชตไมมอาชพ ไมสามารถทามาหา

กนได ตองอาศยคฤหสถเปนผสนบสนนดวยปจจย ๔ คอ อาหารบณฑบาต จวร

เครองนงหม เภสชยารกษาโรค กฏทอยอาศย บรรพชตมหนาทศกษาปฏบตธรรมจน

บรรลธรรมแลวจงนาธรรมมาส งสอนอบรมศรทธาญาตโยม เพราะศรทธาญาตโยมไมม

เวลามากพอทจะศกษาปฏบตธรรม ไมคอยรเรองพระธรรมคาสอน จงตองอาศย

บรรพชตคอพระภกษสามเณรเปนผคอยใหการอบรมส งสอน แตศรทธาญาตโยมมกาลง

ทรพยมเงนทอง จงบารงพทธศาสนาดวยการสนบสนนพระภกษสามเณรดวยปจจย ๔

ทมความจาเปนแกการดารงชพ เชน การตกบาตรถวายภตตาหาร ถวายจวรเครองนงหม

ถวายเภสชยารกษาโรค และสรางกฏถวายไวเปนทอยอาศย เปนสงทสมควรแกสมณะ

บรโภค

แตมสงหนง ทพระพทธองคไมทรงปรารถนา ทจะใหญาตโยมถวายใหกบพระภกษ

สามเณร เพราะพระพทธองคทรงเหนวาไมเปนประโยชนกบพระเณร แตกลบจะเปนโทษ

สงนกคอปจจยเงนทอง เงนทองนนเปนสงทเหมาะสมกบฆราวาสมากกวา เพราะฆราวาส

ญาตโยมจาเปนตองมเงนทองไวจบจายซอขาวของตางๆ แตบรรพชตนกบวช ภกษ

สามเณร ไมมความจาเปนทจะตองมเงนทองไวซอขาวของอะไร เพราะวาขาวของตางๆท

มความจาเปนตอการบาเพญสมณธรรมนน กมญาตโยมคอยดแลคอยประเคนถวายให

อยอยางสมาเสมอแลว

ยกเวนการถวายไวสาหรบใชสวนกลางสงฆ เพราะวาทางวดกตองมคาใชจายทเปน

สวนกลาง เชนคานาคาไฟ คาดแลรกษาศาสนวตถตางๆ ตองมการซอมแซม มการทา

111

ความสะอาด ซงตองอาศยปจจยเงนทองเปนเครองมอ ถาถวายเฉพาะเจาะจงองคหนง

องคใดกควรดเหตดผลกอนวาควรไมควรอยางใด บางครงทานอาจจะมความจาเปน

เชน ตองเดนทางไปไหนมาไหน ตองซอต วรถถวายทาน สงทานขนรถไป อยางนเปนตน

แตไมควรถวายเงนถวายทองโดยไมมเหตไมมผล เพราะจะกลายเปนพษเปนภยกบทาน

เสยมากกวา แทนทจะเปนคณเปนประโยชน พระพทธองคจงทรงหามไมใหพระภกษ

สามเณรรบเงนรบทองจากศรทธาญาตโยม การทศรทธาญาตโยมจะทานบารงพทธ

ศาสนา กตองรจกวธการทานบารงศาสนาทถกตอง ไมเชนนนแลวจะกลายเปนการ

ทาลายพระพทธศาสนาไปโดยไมรตว การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยง

เทาน

112

กณฑท ๕๒

เกดมาทาไม ๑๗ มนาคม ๒๕๔๔

คนเราเกดมาทาไม เกดมาทาอะไร มจดหมายปลายทางหรอเปลา หรอปลอยใหชวต

เปนไปตามเหตการณตางๆ ทจะฉดกระชากลากพาไป ถาปลอยใหชวตเปนไปในลกษณะ

นน กเหมอนกบเรอทไมมหางเสอ ไมสามารถควบคมเรอใหไปในทศทางทตองการได

ตองปลอยใหเรอไหลไปตามกระแสนา กระแสลม แลวแตจะพาไป แตถาไดศกษาพระ

ธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลว จะทราบคาตอบวาเกดมาทาไม เกดมาทาอะไร

พระพทธศาสนาสอนวา มนษยเรามภารกจอย ๒ สวน ดวยกน คอภารกจทางดาน

รางกาย และภารกจทางดานจตใจ ตองดแลรกษารางกายและจตใจใหมแตความสข ไม

มความทกข เพราะเปนความปรารถนาของมนษยเราทกๆคน ทกๆคนปรารถนาทจะม

ความสขดวยกน และไมมใครปรารถนาทจะมความทกข ภารกจทแทจรงของมนษยกคอ

การดแลรางกายและจตใจไมใหมความทกข ใหมแตความสข

ภารกจทางดานรางกายเกยวของกบการหาปจจย ๔ ทเปนสงจาเปนแกการดารงชพ คอ

รางกายตองม อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค ถามปจจย ๔ นพรอม

บรบรณ รางกายกจะไมหวโหย ไมเจบไขไดปวย สามารถอยไดดวยความรมเยนเปนสข

การทจะหามาซงปจจย ๔ น ตองเปนไปในทางทไมเกดโทษกบตนและผอน คอตองม

สมมาชพ เลยงชพดวยความซอสตยสจรต ไมผดศลผดธรรม ไมฆาสตวตดชวต ไมลก

ทรพย ไมประพฤตผดประเวณ ไมพดปดมดเทจ ไมเสพสรายาเมา

ภารกจทางดานจตใจกเชนกน คอดแลรกษาจตใจไมใหทกข ใหมแตความสข ดวยการ

ปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ ถาปฏบตได กจะอยเหนอความทกข พระอรยสจ ๔ คออะไร

คอ ๑. ทกข ๒. สมทย ๓. นโรธ ๔. มรรค พระอรยสจ ๔ เปนสจธรรมอนประเสรฐ ท

จะทาใหผปฏบตพนทกข ดงทพระพทธองคไดทรงปฏบตมา พระอรยสจ ๔ เปนคาสอน

113

ของพระพทธเจาโดยตรง ไมมศาสนาใดในโลกทสอนพระอรยสจ ๔ เพราะผทจะรได

ตองเปนพระพทธเจาเทานน

พระอรยสจ ๔ เปนสจจะความจรงของโลก เปนความจรงทสตวโลกท วไปไมสามารถ

บรรลถงไดตามลาพง เพราะจตใจของปถชนคนธรรมดายงเปนจตใจทมดบอดอย ม

อวชชาความไมร โมหะความหลงครอบงาจตใจอย ทาใหไมสามารถเหนสจธรรมความ

จรงของทกขได ตองอาศยคนอยางพระพทธเจาทมสตปญญาบารมทสงสง มาศกษา มา

ประพฤตปฏบตจนบรรลพระอรยสจ ๔ เมอพระพทธองคไดทรงบรรลแลว พระองคจง

ทรงประกาศส งสอนพระอรยสจ ๔ ใหแกสตวโลก

ผทมศรทธาสามารถศกษาประพฤตปฏบตจนบรรลถงพระอรยสจ ๔ ไดแลว กจะพน

จากความทกขท งปวง ยตการเวยนวายตายเกด ตราบใดถายงมการเกดอย ตราบนนก

ยงตองมความทกขอย เพราะวาเมอเกดแลวกตองมการแก มการเจบ มการตาย มการ

พลดพรากจากของรกของชอบ เปนสจธรรมความจรงของโลก ถาตราบใดยงเกดอย

ตราบนนยงตองทกขอย ถาไมตองการทจะประสบกบความทกข กจะตองไมเกด ดงใน

ธรรมบททแสดงไววา ทกขยอมไมมกบผไมเกด ตราบใดยงมการเกดอย ตราบนนยง

จะตองมการแก การเจบ การตาย การเวยนวายตายเกดไมมทสนสด ผทปรารถนาความ

สนทกขอยางสนเชง จะตองศกษาพระอรยสจ ๔ และปฏบตภารกจของพระอรยสจ ๔

ใหครบบรบรณ คอ

๑. ทกขตองกาหนดร คอตองรวาทกขคออะไร อะไรคอทกข พระพทธองคทรงแสดงไว

วา ทกขคอ ความเกด ความแก ความเจบ ความตาย การประสบกบสงทไมปรารถนา

การพลดพรากจากของรกของเจรญใจท งหลายท งปวง อปาทานความยดม นถอม นใน

ขนธ ๕ ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

๒. สมทยเหตใหเกดทกข ตองละ คอตองละตณหาท ง ๓ ไดแก กามตณหา ความอยาก

ในกาม ภวตณหา ความอยากมอยากเปน วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน

114

๓. นโรธตองทาใหแจง นโรธคอการดบทกข เกดขนจากการละตณหาท ง ๓ เมอละ

กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ไดแลว นโรธกจะปรากฏขนมาในใจ เทากบไดทานโรธ

ใหแจง

๔. มรรคตองเจรญใหมาก เพราะมรรคเปนเครองมอทไวใชกาหนดดทกข ดวย

สตปญญา ดวยสมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ และเปนเครองมอไวใชละตณหา เพอทานโรธ

ใหแจง ถาไดเจรญมรรคแลว เทากบไดกาหนดรทกข ไดละสมทย ไดทานโรธใหแจง คอ

ไดปฏบตภารกจท ง ๔ ของพระอรยสจ ๔ อยางสมบรณ มรรคคอขอปฏบตใหถงความ

ดบทกข ไดแก ทาน ศล ภาวนา ผจะกาหนดรทกข จะละสมทย จะทานโรธใหแจง จะ

เจรญมรรคใหมาก จงตองเจรญ ทาน ศล ภาวนา

ทานคอการให การใหขาวของตางๆ อยางทญาตโยมไดมากระทากนในวนน ไดนา

จตปจจยไทยทานอาหารคาวหวานมาถวายพระ เรยกวาเปนการใหทาน แตการใหทานน

ไมไดเจาะจงเฉพาะวาจะตองใหกบพระเทานนถงจะเปนบญ การใหทานนนจะใหกบใครก

ได เปนบญเปนกศลท งนน ใหกบสามใหกบภรรยา ใหกบบดามารดา ใหกบลก ใหกบ

เพอนมนษย เพอนสตวเดรจฉานท งหลาย ถอวาเปนการทาบญดวยกนท งนน สดแทแต

กรณ แตถาไดเขาวดทาบญกบพระภกษสงฆ กจะไดอานสงสเพมขนอกประการหนง คอ

จะไดยนไดฟงธรรมะ จะไดฟงเทศนฟงธรรม ดงทศรทธาญาตโยมกาลงฟงเทศนฟง

ธรรมนอย เปนบญสงกวาการใหทานเสยอก เพราะการฟงเทศนฟงธรรมเปนการสราง

แสงสวางกบชวต

ถาไมไดฟงธรรมจะมแตความมดบอดในจตใจ เหมอนคนตาบอดยอมไมสามารถดาเนน

ชวตไปไดอยางราบรนดงาม ถามแสงสวางแหงธรรมไวนาทาง จะรวาอะไรคอความทกข

รวาอะไรคอความสข จะสามารถดาเนนชวตใหหางไกลจากความทกขได ใหมแต

ความสข การมาทาบญทวดจงไดบญมากกวา เพราะวดเปนเนอนาบญทดกวาเนอนาบญ

ท งหลาย อนตตรง ปญญกเขตตง โลกสสะ เปนแหลงเพาะปลกและเผยแพรความดท

ยอดเยยม ไดบญสองตอ คอไดความสขใจจากการใหทาน แลวยงไดแสงสวางแหงธรรม

คอปญญา นาพาชวตใหไปสทด ทงาม ทสข ทเจรญ

115

ศลคอการละเวนจากการเบยดเบยนผอน ดงทไดแสดงไวในเบองตนวา เวลาทามาหากน

เลยงปากเลยงทองเพอดแลรางกาย ตองดารงอยในกรอบของศลธรรม คอไมเบยดเบยน

ผอน ไมฆาสตวตดชวต ไมลกทรพย ไมประพฤตผดประเวณ ไมพดปดมดเทจ ไมเสพ

สรายาเมา

ภาวนาคอการฝกอบรมจตใจใหสขสงบเกดปญญา ใหรเทาทนในสภาวธรรมท งหลาย

แบงเปน ๒ สวน ไดแก ๑. สมถภาวนา ๒. วปสสนาภาวนา คอการทาใหมสมาธและม

ปญญา ถาจตมสมาธคอความสงบแลว การเจรญปญญาจะเปนไปไดอยางงายดาย

เพราะจตทสงบเปนจตทมเหตมผล ปญญาคอเรองของเหตของผล เรองจรง ตองอาศย

ปญญาซงเปนองคของมรรคเพอกาหนดรทกข รวาเมอเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตอง

ตายเปนธรรมดา ตองพลดพรากจากของรกของชอบเปนธรรมดา ตองพบกบสงทไม

ปรารถนาเปนธรรมดา เปนสงททกสตวทกบคคลเมอเกดขนมาในโลกนแลว ไมวาจะเปน

พระพทธเจา เปนพระอรหนต หรอเปนปถชนคนธรรมดาสามญอยางเราอยางทาน ก

จะตองประสบกบสงเหลานดวยกนท งนน

การประสบกบสงเหลานเปนไปได ๒ ลกษณะดวยกน คอประสบแบบมความทกข กบ

ประสบแบบไมมความทกข ถามปญญา ยอมรบความจรงของสงเหลาน เชนเกดมาแลวก

ตองแก ตองเจบ ตองตาย ไมฝน ไมขดขวาง ยอมรบความเปนจรง ปลงได กจะไมทกข

เพราะละความอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตายได เชนพระพทธเจากบพระอรหนต

ทานไมหว นไหวกบการแก การเจบ การตาย การพลดพรากจากของรกของชอบ การท

จะตองประสบกบสงทไมชอบ เพราะจตใจของทานเปนอเบกขา ทานปลงได ทานวางได

ทานปลอยวางได แกกยอมรบความแก เจบกยอมรบความเจบ ตายกยอมรบความตาย

เพราะเปนสงทหนไมพน นคอการมองโลกดวยปญญา มองสภาพความเปนจรงดวย

ปญญา มองแลวปลอยวาง ไมฝน ไมตอส ไมมความอยากทจะอยไปนานๆ อยากจะไม

แก อยากจะไมเจบ อยากจะไมพลดพรากจากของรกของชอบ เมอยอมรบความจรงแลว

จตใจกจะไมทกข มความพอใจกบสงทมอย ยนดกบสงทไดรบ นคอปญญา มปญญาก

ปลอยวางตณหาท ง ๓ ได

116

จตทมสมาธมปญญาเปนจตทมความสงบ มความสข มความอม ความพอ จตไมหวโหย

เพราะไมมตณหา เหตทพวกเรายงมความหวอยกบ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะอย

ยงอยากออกไปเทยวดหนงดละคร ดโทรทศน ฟงเพลง ไปงานสงคมอย กเพราะวายงม

ความหวอย จตยงไมอม จตยงไมพอ เหตทจตยงไมอมไมพอ เพราะวายงไมไดเจรญ

มรรคใหสมบรณนนเอง มรรคกคอ ทาน ศล ภาวนา คอการนงไหวพระสวดมนต ทาจต

ใหสงบ แลวเจรญปญญาใหเหนสภาพความเปนจรงของโลกวา เปน อนจจง ทกขง

อนตตา มการเกด การแก การเจบ การตาย เปนธรรมดาหลกเลยงไมได พระพทธองค

ทรงสอนใหเจรญมรรคใหมาก คอตองทาบญทาทานใหมาก รกษาศลใหมาก ไหวพระ

สวดมนตใหมาก นงทาสมาธใหมาก และเจรญวปสสนาปญญาใหมาก ใหมองทกสงทก

อยางไมวาขางในหรอขางนอกวาเปนของไมเทยงท งนน

ขางนอกกคอสงตางๆทมาสมผสทาง ตา ห จมก ลน กาย ขางในกคออารมณตางๆทม

อยในใจ เชนความโกรธ ความโลภ ความหลง ความดใจ ความเสยใจ ใหใชปญญาด

อารมณเหลาน แลวกปลอยวางตามความเปนจรง อยาไปเดอดรอนกบอารมณท งหลาย

เวลาเกดความทกขใจกไมตองเดอดรอน ทาใจใหเปนอเบกขาดวยปญญา วาความทกขน

เดยวกดบ เดยวกผานไป เชนเดยวกบความสข เกดขนมาเดยวกดบไป ทกสงทกอยาง

ไมจรงถาวร ทกสงทกอยางเปนอนจจง ไมเทยง ผมสตมปญญายอมรจก การวางเฉย

การปลอยวาง รจกคาวาชางมน ไมเดอดรอน ถาทาอะไรไมไดกไมเดอดรอน ชางมนเสย

บาง เรองไหนพอจะทาได แกไขได กทาไป แกไขไป แตอยาไปคดวาจะแกไขทกสงทก

อยางได แมแตพระพทธเจา พระอรหนต ทานยงไมแกไขทกสงทกอยางเลย แมแตชวต

ของทาน ทานยงไมแกไขเลย ทานปลอยใหเปนไปตามธรรมชาต ไมสบายมยากนกกนไป

หายกหาย ไมหายกยอมรบตามความเปนจรง

ถายอมรบความเปนจรงแลวจะไมทกข จะอยเหนอความทกขได นคอภารกจในพระ

อรยสจ ๔ ทพระพทธเจาและพระอรหนตท งหลายไดกระทาเสรจเรยบรอยแลว ดงทพระ

พทธองคทรงตรสไววา ทกขทจะตองกาหนดร เราไดกาหนดรแลว สมทยทจะตองละ

เราไดละแลว นโรธทจะตองทาใหแจง เราไดทาใหแจงแลว มรรคทจะตองเจรญใหมาก

117

เราไดเจรญอยางสมบรณแลว นคอภารกจทางดานจตใจของมนษย ถาสามารถปฏบต

ภารกจท ง ๔ นไดสาเรจ กจะกลายจากปถชนเปนพระอรหนตขนมา เปนผทอยเหนอ

ความทกข อยเหนอการ เกด แก เจบ ตาย คาตอบของคาถามทถามวาเกดมาทาไม ก

คอเกดมาเพอทาภารกจทางดานรางกายและจตใจใหสมบรณ การแสดงเหนวาสมควรแก

เวลา ขอยตไวเพยงเทาน