โดย พระจลนายก (สชาต อภชาโต)

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร

ในพระบรมราชปถมภ

อาเภอบางละมง จงหวดชลบร

พมพแจกเปนธรรมทาน

www.kammatthana.com

กาลงใจ ๑๙

1

ทานทมความประสงคจะพมพหนงสอเลมนแจกเปนธรรมทาน

ทานสามารถพมพไดโดยไมตองขออนญาตแตอยางใด

โดยใหถอตามหลกธรรมทแสดงไววา การใหธรรมะ ชนะการใหท งปวง

2

สารบญ กณฑท หนา

๒๑๖ พรหมวหาร 3

๒๑๗ ทพง 11

๒๑๘ กจทตองทา 19

๒๑๙ มกนอยสนโดษ 27

๒๒๐ หนาทของมนษย 34

๒๒๑ คมอชวต 43

๒๒๒ ทางเลอก 51

๒๒๓ มงคล ๔ ข น 59

๒๒๔ องคประกอบของชวต 66

๒๒๕ ศกษาปฏบตธรรม 74

3

กณฑท ๒๑๖

พรหมวหาร ๒๕ มถนายน ๒๕๔๘

วนนเปนวนททานท งหลาย มเวลาวางเวนจากภารกจการงาน จงไดใชเวลาทวางนใหเกด

คณเกดประโยชน ดวยการมาวด มาทาความด เพราะมความเชอวา ความดเปนทมาของ

ความสขความเจรญท งหลาย จงตองหม นกระทาความดกนอยางสมาเสมอ ดวยการคดด

พดด ทาด ทเกดจากคณธรรมความดงาม ถาปราศจากคณธรรมความดงาม มแตกเลส

ตณหา ความโลภ ความโกรธ ความหลงแลว กยากทจะทาความดได เพราะกเลสตณหา

คอความโลภ ความโกรธ ความหลงนน ไมไดเปนเหตใหคนเราทาความดกน แตจะเปน

เหตใหทาความชว ทาบาปทากรรมกน ดงนนสงทควรจะปฏบตกนอยางสมาเสมอกคอ

การปลกฝงคณธรรมอนดงามใหเกดขนในจตในใจ และคอยกาจดกเลสตณหาทมอย

ภายในใจใหเบาบางลงไป จนหมดสนไปในทสด เพราะถามกเลสตณหาอยในใจ กจะ

คอยสรางความวนวายใจ แลวกระบายความวนวายใจนออกไปทางกาย ทางวาจาตอไป

การบาเพญจงตองทาท งสองสวนดวยกนคอ บาเพญความดงาม คอคณธรรมทดทงาม

ท งหลาย ทพระพทธเจาทรงส งสอนใหบาเพญ แลวกลดละกเลสตณหา ความโลภ ความ

โกรธ ความหลง ความอยากตางๆใหเบาบางลงไป จนหมดไปในทสด เพราะถาม

คณธรรมความด กจะใหความรมเยนเปนสขแกจตใจ ถาไมมความโลภ ความโกรธ

ความหลง ความอยากตางๆ ความรมรอนตางๆภายในจตใจกจะหายไปหมด จะไมม

อะไรหลงเหลออย ทจะมาสรางความราคาญใจ สรางความวาวนขนมวใหกบจตใจ จง

ควรใหความสนใจตอการบาเพญ เจรญคณธรรมความดงามท งหลาย โดยเฉพาะอยาง

ยงคณธรรมททาใหจตใจรมเยนเปนสข และทาใหผอน มความรมเยนเปนสขตามไปดวย

เพราะเมอใจเราเยนแลว กจะสงความเยนออกไปสผอน ความรมเยนนไมเปนพษเปนภย

กบใคร จงควรใหความสนใจในการปลกฝงคณธรรมความดงาม ททาใหเกดความ

4

รมเยนเปนสข ท งในจตใจของเราและของผอน นนกคอการบาเพญพรหมวหาร ๔ ไดแก

๑. เมตตา ๒. กรณา ๓. มทตา ๔. อเบกขา

คณธรรมท ง ๔ ประการน ถามอยในจตใจของผใดแลว ผน นกจะมความสงบรมเยนเปน

สข เพราะคณธรรมเหลานเปนตวลบลางกเลสตณหานนเอง ถามพรหมวหาร ๔ แลว

ความโลภ ความโกรธ ความหลงกจะไมสามารถออกมาแผลงฤทธได เราจงควรหม น

เจรญคณธรรมท ง ๔ ประการนอยางตอเนอง ไมวาจะอยทไหน ในอรยาบถใด จะทา

อะไรกบใครกตาม ขอใหมความเมตตา กรณา มทตา อเบกขา อยกบจตกบใจเสมอ

เปรยบเหมอนอาวธไวปองกนความคดทไมด เชนความโกรธตางๆ ความไมพอใจ ความ

เกลยดชง ทจะออกมาจากจตใจ ความเมตตานหมายถง ความปรารถนาดตอเพอน

มนษย และสตวท งหลาย ไมวาจะเปนมนษยหรอเดรจฉาน กตองการความเมตตา

ดวยกน ไมมใครตองการความเกลยดชง ไมมใครชอบความอาฆาตพยาบาท ทกคนชอบ

ความปรารถนาด เวลาเจอกนกทกทายกน ยมแยมแจมใส คออยากใหผอนมความสข

นนเอง โดยคดวา ความสขนเปนสงทเราตองการฉนใด ผอนกตองการความสขฉนนน

เราจงควรใหความสขแกกน อยาใหความทกขแกกน เวลามอะไรเหลอกนเหลอใชกเอามา

ฝากกน เอามาใหกน เอามาแบงปนกน อยางนเรยกวาเปนการใหความสขตอกน

นอกจากการใหความสขแลว ความเมตตายงหมายถง การไมเบยดเบยนกน ไมสราง

ความเดอดรอนใหกบผอน ถงแมอยากจะไดสงหนงสงใด กตองไมเอาสงของทเจาของ

เขาไมไดอนญาต เชนขาวของเงนทองตางๆ อยากจะได กควรหามาดวยกาลงสตปญญา

ความเพยรของตน ดกวาไปฉกไปฉวยของผอนมา เพราะเปนการสรางความทกขใหกบ

ผอนนนเอง เพราะวาขาวของเงนทองของใครๆกรก ใครกหวง ใครกอยากจะใหอยกบ

ตนไปนานๆ ไมอยากใหสญเสยไป เวลาเกดสญเสยไปแบบทไมทนไดต งเนอต งตว เชน

อยๆกมคนมาขโมยโทรศพทมอถอหรอรถยนตของเราไป เรากจะรสกเสยใจ เศราใจ

เปนการกระทาทขาดความเมตตา สรางความเดอดรอนใหกบผอน เปนสงทไมพงกระทา

กน ถาตองการอะไรกขอใหหามาดวยความสจรตจะดกวา จะไดไมไปสรางความ

5

เดอดรอนใหกบผอนและตนเอง ผอนกไมเสยใจ ตนเองกไมตองมาคอยหลบหน

เจาหนาทบานเมอง ทจะตองคอยตามจบมาลงโทษตอไป

ความหมายของความเมตตายงมอกอยางหนง คอการใหอภย ไมจองเวรกน เวลาม

ปญหากบใคร เกดจากการพดกด การกระทากด ททาใหไมชอบอกชอบใจ กจะเกด

ความโกรธ ความเจบแคนขนมาในใจ กตองใชความเมตตามาระงบความโกรธ อยา

ปลอยใหความเจบแคนงอกงามขนมา จนกลายเปนความอาฆาตพยาบาท จองเวรจอง

กรรม จนทาใหตองไปทารายรางกาย ทารายชวตของคนทสรางความไมพอใจใหกบเรา

ใหหนเขามาดใจเราวา ความโกรธนเปนเหมอนกบกองฟนกองไฟ ทกาลงเผาผลาญใจ

ของเราอย ควรดบกองฟนกองไฟนเสย ดวยการใหอภย ดวยการไมจองเวร ซงเปนนา

แหงธรรมะนนเอง ถามธรรมะคอมความเมตตา รจกใหอภย รจกละเวนจากการจองเวร

จองกรรมกนแลว เวลาเกดความโกรธขนมา กจะสามารถดบความโกรธนนได ซงเปรยบ

เหมอนกบฟนกบไฟทสรางความทกขใหกบใจของเรา ทกขทเกดจากไฟแหงความโกรธ

แคนอาฆาตพยาบาทน ไมไดถกระงบดวยความอาฆาตพยาบาท จองเวรจองกรรม แต

เกดขนจากการใหอภย จากการระงบความอาฆาตพยาบาท การจองเวรจองกรรมตอกน

ดงในพทธภาษตททรงตรสไววา เวรยอมไมระงบดวยการจองเวร แตเวรยอมระงบดวย

การไมจองเวร

นแหละคอเคลดลบของการดารงชวตอยดวยความรมเยนเปนสข ปราศจากความวนวาย

ใจ ทเกดจากความโกรธแคนอาฆาตพยาบาทตางๆ ดวยการมความเมตตา ซงเปรยบเปน

เหมอนกบนาทจะคอยดบไฟของกเลสตณหา คอความโลภ ความโกรธ ความหลงนนเอง

จงควรหม นเจรญเมตตาธรรมอยเสมอ ถายงไมสามารถแผเมตตาไปสคนทเราไมชอบได

ในเบองตนทานสอนใหแผเมตตาใหกบคนทเราชอบ คนทเรารกกอน เชนเพอน พนอง

พอแม สาม ภรรยา คนทเราชอบ คนทเรารก เรากแผเมตตาใหกบเขา แผความรสกทด

ใหกบเขา แลวกเอาความรสกทดนแผออกไป สคนทไกลตวเรา คนทเราไมรจก คนท

ไมไดอยใกลชดกบเรา แลวกแผใหกบคนทเราไมชอบ ถาสามารถรกษาความรสกทดนไว

6

ได ตอไปเวลาเจอคนทเราไมชอบ กจะไมรสกโกรธแคน เกลยดชง เพราะมความรสกทด

ตอเขาอยในใจ

นเปนวธแผเมตตาใหกบสรรพสตวท งหลาย ดงทไดทรงแสดงไววา สพเพ สตตา อเวรา

โหนต ขอใหสตวท งหลายท งปวง จงอยามเวรตอกน สพเพ สตตา อพยาปชฌา โหนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวง จงไมเบยดเบยนกน สพเพ สตตา สข อตตานง ปรหรนต

ขอใหสตวท งหลายท งปวง จงมความสขรกษาตนเถด คาวาสพเพ สตตาน กหมายถง

สตวท งหลายท งปวง หมายถงมนษย เดรจฉาน และพวกทเราไมสามารถมองเหนดวยตา

เนอ เชนพวกเทพ พวกพรหมท งหลาย รวมไปถงพวกเปรต อสรกาย และสตวนรก

เหลานเรยกวาสตวโลก คอผทยงเวยนวายตายเกดอยในวฏสงสาร เปนสตวโลกท งสน

ควรแผเมตตาใหกบสรรพสตวท งหลาย ต งแตตาสดคอนรกขนไป จนถงสงสดคอเทพ

อนทรพรหมท งหลาย ถาสามารถแผเมตตาใหกบสรรพสตวท งหลายไดแลว จตใจจะอย

อยางสงบรมเยนเปนสข จะไมมไฟแหงความทกข ทเกดจากความโกรธ ความเกลยดชง

ความอาฆาตพยาบาท การจองเวรจองกรรมปรากฏขนมาไดเลย นแหละคอสงทวเศษ

ถาขาดเมตตาแลว ใจจะมแตความรมรอน เวลาใครพดอะไร ทาอะไร ไมถกอกถกใจ

ขนมา กจะเกดความโกรธแคนขนมาทนท ท งๆทเปนคนทเรารก เชนพอแมของเรากด

สามภรรยาของเรากด ลกเตาของเรากด เรากยงอดโกรธไมได เวลามอะไรมากระทบ

จตใจ ททาใหเกดความไมพงพอใจแลว กจะเกดความโกรธขนมา เพราะไมมเมตตา

ธรรมอยในจตใจ เพราะไมเคยปลกฝงไวน นเอง เหมอนกบไรนาทมแตความวางเปลา ไม

มตนไม เพราะไมสนใจตอการปลกตนไมตางๆไว เพอจะไดมรมเงาใหความรมเยน ฉน

ใดเมตตาธรรมกเปนอยางนน จงขอใหเจรญเมตตาธรรมอยางสมาเสมอ ทกเวลาทมสต

ระลกถงคาสอนของพระพทธเจาได กพยายามคดถงความเมตตาอยเรอยๆ เวลาเกด

ความจาเปนทจะตองใชความเมตตาขนมา กจะชวยดบไฟในใจได ถาไมราลก ไมเจรญ

ใหมอยในจตในใจ กจะอยหางไกลจากใจ พอเวลาตองการจะใช กไมสามารถเอาออกมา

ใชได

7

จงขอใหมองเมตตาเปนเหมอนกบอาวธ ควรตดไวกบตวอยเสมอ ไมวาจะอยทไหน

เพราะเมอมความจาเปนทจะตองใช จะใชไดทนทน นเอง อานสงสของการเจรญเมตตา

นน กมอยหลายประการดวยกน เชนเปนทรกของมนษยและเทพท งหลาย คนทมความ

เมตตาเวลาอยกบใครทไหน กจะมแตคนชนชมยนด อยากจะคบคาสมาคม อยากจะให

อยดวย เพราะเปนคนทไมเปนพษเปนภยนนเอง นอกจากนนแลวยงทาใหผเจรญเมตตา

อยเปนสข หลบกเปนสข ตนกเปนสข เวลานอนหลบกไมฝนราย จะไมถกทารายดวย

สารพษตางๆ หรออาวธตางๆ เพราะไมเปนพษเปนภยกบใครนนเอง จงไมมพษภยอะไร

ทจะมาทารายได นคอวธปองกนตวทดทสด คอไมสรางความเดอดรอน เบยดเบยนผอน

มแตใหความสขกบผอน แลวความสขนนกจะกลบมาหาเรา นคออานสงสของการเจรญ

เมตตา

คณธรรมประการท ๒ ทควรเจรญกคอ ความกรณา คาวากรณานแปลวาความสงสาร

เหนผอนลาบากตกทกขไดยาก กมความสงสาร อยากจะใหเขาพนจากความทกขน น ถา

มอะไรพอทจะชวยเหลอได กไมควรดดาย เหนใครเดอดรอนจรงๆ ไมมใครชวยเหลอ

เลย กควรจะยนไมยนมอไปชวยเขา แตการชวยเหลอนกตองระมดระวง ไมใหเปนการ

ชวยเหลอทเกดโทษตามมา เปนอยางไรการชวยเหลอผอน ททาใหเกดโทษตามมา กคอ

ชวยเหลอในลกษณะทใหเขาตองคอยมาพงพาอาศยเราอยตลอดเวลา ชวยเหลอแบบน

ไมด แตตองชวยใหเขาไดชวยตวเขาเองไดตอไป เชนคนลมลงไป กชวยพยงเขาขนมา

ใหเขายนได แลวใหเขาเดนตอไป ไมใหอมเขาไปตลอดเวลา เขาตองการจะไปไหน กอม

พาเขาไป จนเขากลายเปนคนพการไป อยางนไมเปนการชวยเหลอทถกตอง แตเปนการ

ชวยเหลอทเกดโทษนนเอง

การชวยเหลอนนกควรชวยเหลอในสงทสมควร เชนถาเดอดรอนทางดานปจจย ๔ อยาง

นกควรชวยเหลอกน แตถาเดอดรอนเรองเงนทอง เพราะตองการจะเอาไปเสพสรายาเมา

ไปเลนการพนน ไปเทยวเตร อยางนไมสมควรทจะชวย เพราะการชวยแบบน เปนการ

สงเสรมใหไปตกนรกหมกไหมนนเอง เพราะการไปยงเกยวกบพวกอบายมขตางๆ เชน

การเสพสรายาเมา เลนการพนน เทยวกลางคน อยางนเปนการกระทาทไมนาไปส

8

ความสขความเจรญ แตจะนาไปสความทกข ความหายนะ ทจะตามมาตอไป เพราะถา

ไปเสพสรายาเมาแลว กจะตองหมดเงนหมดทอง เสยเวลา ดไมดกอาจจะตองตกงานตก

การ ถามงานมการทาอย เพราะเมอเสพไปแลวกเกดความมนเมา จะนอนตนสาย ไม

สามารถไปทางานตามเวลาทควรไปได ถาเลนการพนน ไมชากเรวเงนทองทใหไปกตอง

หมด ไปเทยวกตองหมดเหมอนกน เพราะการกระทาเหลานไมใชเปนวธสรางรายได แต

เปนวธทจะดดทรพยตางๆ ทมอยในตวใหหมดไป

การชวยเหลอคนแบบน จงไมควรอยางยง ควรจะชวยในเรองปจจย ๔ ถาขาดแคลน

เรองอาหาร กหาอาหารใหรบประทาน ขาดเสอผาใส กหาเสอผาใหใส ขาดยารกษาโรค

ขาดหมอ กพาไปหาหมอ หาหยก หายา ขาดทอยอาศย ถาพอมทใหพกพงอาศย กให

พกพงไป จนกวาจะสามารถหาทพกพงของเขาเอง การชวยเหลอแบบน เปนการ

ชวยเหลอทไมเสยหายอะไร เพราะทาใหเขาไดฟนฟสภาพชวตของเขาทตกตาใหดขน จน

ทาใหเขามกาลงวงชาทจะออกไปทามาหากน เลยงปากเลยงทองของตวของเขาเองได น

คอความหมายของความกรณา คอการชวยเหลอซงกนและกน เพราะมนษยเรานนอยา

ไปคดวา จะอยเยนเปนสขไปตลอดเวลา ในโลกทไมเทยงแทแนนอน บางครงบางคราวก

อาจจะตองประสบกบเคราะหกรรมตางๆ ทาใหเดอดรอน ขาดสงนนขาดสงน ถามความ

สงสารตอกนและกน เวลาใครเดอดรอนอะไร พอชวยเหลอกนไดกชวยเหลอกนไป กจะ

ทาใหสงคมอยกนไดดวยความรมเยนเปนสข ทาใหสงคมไมรสกวาขาดทพง ไรทพง ทา

ใหทกคนอยแลวมความสขใจ

คณธรรมประการท ๓ ททรงสอนใหเจรญกคอมทตา มทตาคอความยนดในความสข ใน

ความเจรญ ของผอน เวลาผอนไดดบไดด มความเจรญในทางลาภ ยศ สรรเสรญ สข ก

ไมควรไปอจฉาตารอน อยาไปคดวาเขาไมควรทจะไดสงเหลานน ควรทจะคดวาเขาไดทา

ความดมา แลวความดของเขานน กสงผลใหเขาไดรบสงทดตามมาตอไป เพราะถาขาด

มทตาแลว จตใจกจะถกความอจฉารษยาเขามารมเรา ทาใหมความรมรอนในจตใจ ท งๆ

ทอยเฉยๆ อยดๆ แตพอไปไดยนขาววา คนนนคนน ไดดบไดดขนมา กเกดความรม

รอนจตใจขนมา ถาเปนเชนนนแสดงวาขาดมทตานนเอง การมมทตานจะทาใหไมรสกรม

9

รอนจตใจ เวลาทไดยนไดฟงวา คนนนคนนไดดบไดด จะกลบมความสขไปกบเขาดวย

เพราะมองวาทกคนกตองการความเจรญกาวหนาดวยกนท งนน

ดงนนเมอเขามความเจรญกาวหนา เขากสมควรทจะมความสข เมอเรารวาเขามความสข

ซงถาเรามความเมตตาอยในใจอยแลว คอชอบใหคนอนเขามความสข อยากใหคนอน

เขามความสข เมอรวาเขามความสข เรากแสดงมทตาจตไป แสดงความยนดไป เพราะด

ใจดวยทเหนเขามความสข ถามมทตาจตอยในใจแลว ไฟแหงความอจฉารษยากจะไม

เกดขน อยาไปเหนวาความอจฉารษยานไมใชเรองสาคญ คนเราในโลกนฆากนตาย ก

เพราะความอจฉารษยากน มมามากตอมากแลว จงอยาไปมองขามเรองมทตาเปนอน

ขาด พยายามเจรญมทตาจตอยเสมอ ถงแมความสขของบคคลคนนน อาจจะอยบนกอง

ทกขของเรากตาม เชนเราอาจจะตองสญเสยสงหนงสงใดทเรารกไป ไมวาจะเปนสงของ

หรอบคคล ถาไมมมทตาจตแลว จตกจะรอนขนมาดวยไฟแหงความโกรธแคน ความ

อจฉารษยาอยางแนนอน

แตถามท งเมตตาและมทตาอยในจตแลว เวลาใครเขาไดดบไดด บนความสญเสยของเรา

เราจะไมรสกเศราโศกเสยใจหรอโกรธแคน โกรธเคองเลย เชนเราอาจจะตองสญเสย

ตาแหนงนใหกบอกคนหนงเขาไป เจานายวาเราทางานไมดพอ เขาเลยเลอนเราลงไปข น

หนง แลวเลอนอกคนหนงขนมาแทนเรา อยางนถาเราไมมมทตาจตอยในใจแลว เราก

จะตองเกดความโกรธแคน เกดความอจฉารษยา แตถามเมตตาและมทตาแลว กจะรสก

ดอกดใจไปกบเขาดวย นคอการมมทตาจตอยในใจ ควรเจรญอยเรอยๆ เวลาเหนใคร

เขาไดรบความสข ไดรบความเจรญ กควรแสดงความยนดกบเขา ถงแมจะไมอยาก

แสดงกตาม พยายามฝนใจทาไปเรอยๆ ตอไปกจะกลายเปนนสย ถาไมฝน ไมทา กจะ

รสกขดๆอยในใจอยเสมอ จงตองหดฝน ขอใหเชอในสงทพระพทธเจาทรงส งสอน วา

เปนสงทดทงาม การมมทตาจตนเปนสงทด ดกวาไมม ถงแมการเจรญในเบองตนจะรสก

วายากลาบากกตามเถด กขอใหพยายามทาไปเรอยๆ

คณธรรมประการสดทาย ทรงสอนใหมอเบกขา แปลวาการวางเฉย คอทาจตใจใหเปน

กลาง ไมยนด ไมยนราย เฉยๆกบทกสงทกอยางทมาสมผสกบชวตของเรา ไมวาจะเปน

10

สงทดกตาม หรอสงทไมดกตาม ขอใหยอมรบวา เราอยในโลกอนจจง ทมท งสงทด และ

สงทไมด ปนกนมา มท งมดมท งแจง มท งความเจรญ มท งความเสอม ในเมอเราไม

สามารถแกไขเหตการณทจะตองเผชญได กขอใหทาใจวางเฉยเสย ใหเปนอเบกขา จะได

ไมทกขน นเอง การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

11

กณฑท ๒๑๗

ทพง ๒๖ มถนายน ๒๕๔๘

วนนเปนวนททานท งหลาย มเวลาวางจากภารกจการงานตางๆ จงมาทวด เพอสรางทพง

ใหกบชวตของตน เพราะถาขาดทพงแลวชวตจะไมสามารถดาเนนตอไปไดอยางรมเยน

เปนสข จงเปนสงทจาเปน เปนหนาทของทกๆคน ทพงของชวตกมอย ๒ ประเภท

ดวยกนคอ ๑.ทพงทางกาย ๒. ทพงทางใจ ทพงทางกายกไดแกปจจย ๔ คออาหาร ท

อยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค สวนทพงทางใจกคอพระรตนตรย พระพทธ พระ

ธรรม พระสงฆ ทเรากลาวถงอยเสมอวา พทธง ธมมง สงฆง สรณง คจฉาม เรายดพระ

พทธ พระธรรม พระสงฆเปนทพงของเรา นคอทพงทางใจ มอย ๒ สวนดวยกนคอ

สวนทอยภายนอกและสวนทอยภายในใจ สวนทอยภายนอกกคอ พระพทธรปตางๆท

เรากราบไหวบชา หนงสอธรรมะตางๆทเราอาน พระอรยสงฆกคอพระสปฏปนโน

ท งหลาย ทปฏบตดปฏบตชอบ ทเรากราบไหวบชา เหลานเปนสรณะภายนอก ทยงไม

เปนสรณะทแทจรง สรณะทแทจรงตองเปนสรณะภายใน คอพทธะ ธมมะ สงฆะ

เปรยบเหมอนกบยาทยงไมไดรบประทาน ทยงไมมประโยชนอะไรนนเอง ถงแมจะม

คณคามประโยชนมหาศาลเพยงไร ถายงไมไดรบประทานเขาไปในรางกาย กยงไมเกด

ประโยชนกบรางกาย จนกวาจะรบประทานเขาไปสรางกายแลวเทานน ทจะทาหนาท ทา

ประโยชนได คอรกษาโรคภยไขเจบทมอยในรางกายใหหมดไป สรณะทพงทางใจกเปน

เชนเดยวกน ถายงอยขางนอก ยงไมไดเขามาในใจ กยงไมมประโยชนอยางไร การม

พระพทธรปไวกราบไหวบชา มหนงสอธรรมะไวอาน มพระสงฆองคเจา ผปฏบตดปฏบต

ชอบไวกราบไหวบชา จงยงไมเปนทพงทแทจรง จนกวาจะนอมเอาทานท งหลายเขามาส

ใจ ดวยการปฏบตกาย วาจา ใจ ใหเปนไปตามแบบฉบบททานไดปฏบตมา และไดนามา

ส งสอนใหกบพวกเรา ทานไดทาความดท งหลายใหถงพรอมแลว พวกเรากตองทาความ

12

ดใหถงพรอม ทานไดละบาปท งหมดแลว เรากตองละบาปท งหมดใหได ทานไดชาระ

จตใจของทานจนสะอาดหมดจดแลว เรากตองชาระจตใจของเราใหสะอาดหมดจด

เชนเดยวกน ถายงไมไดปฏบต กยงไมไดเขาถงสรณะ คอพทธะ ธมมะ สงฆะ

แตถาไดนอมเอาสงททานส งสอน วธดาเนนชวตของทานมาเปนเยยงอยาง เอามาปฏบต

กบกายวาจาใจของเรา ดวยการทาความดท งหลายใหถงพรอม ละการกระทาบาป

ท งหลาย และชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ละความโลภ ความโกรธ ความหลง ไป

ตามลาดบแลว สงทจะปรากฏขนมาภายในใจกคอธมมะข นตางๆ ทเราจะไดบรรลตาม

เมอไดบรรลเหนธรรมแลว กจะเหนพระพทธเจา และเหนพระอรยสงฆสาวก เพราะ

พระพทธเจาไดทรงตรสไววา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต ผใดเหนตถาคตผนน

เหนธรรม ผทจะเหนตถาคตเหนธรรมไดนน ตองเปนสปฏปนโน เปนผปฏบตดปฏบต

ชอบ ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม คอปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจาไดครบถวนทก

ประการ ทานสอนใหทาความดท งหลายใหถงพรอม เรากตองทาความดท งหลายใหถง

พรอม ทานสอนใหละบาปท งหลายเสย เรากตองละบาปท งหลาย ทานสอนใหชาระจตใจ

ดวยการลดละกเลสตณหา ความโลภ ความโกรธ ความหลง ใหหมดไปจากจตจากใจ

เรากตองชาระความโลภ ความโกรธ ความหลงใหหมดสนไปจากจตจากใจ ถาสามารถทา

สงเหลานไดแลว กจะมดวงตาเหนธรรมขนมา เมอเหนธรรมะแลว กจะเหนพทธะ คอผร

ซงมอยในใจของเรา แลวกจะเหนสงฆะ ผปฏบตดปฏบตชอบ ทอยในใจนเชนเดยวกน

ถาไดเขาถงพทธะ ธมมะ สงฆะ ภายในใจแลว กไดถงสรณะอยางแทจรง เพราะผทม

พทธะ ธมมะ สงฆะ อยในจตในใจแลว ยอมไมกระทาการอนใดทจะนามาซงความทกข

ความเสอมเสยใหกบตนเองนนเอง มแตจะทาแตสงทดทงาม อนเปนเหตทจะนามาซง

ความสขความเจรญอยางแทจรง การทมพระไวกราบไหวบชาหรอไวหอยทคอนน ถามไว

กราบไหวเฉยๆ มไวหอยคอเฉยๆ กยงถอวาไมถกตอง ยงไมถงสรณะ พระพทธรปทม

ไวกราบไหวบชา มไวหอยคอนน มไวสาหรบเตอนสต เปนพทธานสต ใหระลกถง

พระพทธเจา ระลกถงพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ระลกถงพระอรยสงฆสาวกของ

พระพทธเจา เมอไดราลกถงแลว จะไดรถงประวตอนดงามของทาน วาทานไดดาเนน

13

ชวตของทานมาอยางไร เมอไดเหนทานดาเนนชวตมาดวยความดงาม จนสามารถยก

ชวตของทานนนใหหลดพนจากทกขภยอนตรายท งหลายท งปวงไดแลว กจะมศรทธาท

จะปฏบตตามททานไดบาเพญมา เมอเรมปฏบตแลว กจะเรมเหนสงทดทงามปรากฏ

ขนมาในจตใจ เหนความสขความเจรญของจตใจคอยปรากฏขนมาตามลาดบแหงการ

ปฏบต

เมอเหนความสขและความเจรญปรากฏขนมาในจตในใจแลว กจะเกดฉนทะ ความยนด

ความพอใจ ทจะต งหนาต งตาปฏบต ประกอบคณงามความดใหมากยงๆขนไป เมอม

ฉนทะแลว วรยะ ความพากเพยร ขยนหม นเพยร ความอดทนอดกล น ทจะต งหนาต ง

ตาปฏบตตามพระพทธเจา และพระอรยสงฆสาวกท งหลาย กจะตามมา ถงแมผอนทเรา

รจก จะไมสนใจ จะไมปฏบต กจะไมสามารถมาลบลางความตงใจอนแนวแนของเราทจะ

ปฏบตในสงทดทงามได เขาจะทาตวไปในทางทไมด แลวกลบไดดบไดด กจะไมอจฉา

รษยา แตกลบจะสงสารเขา เพราะรวาการกระทาความไมดน น ไมชากเรว กจะตองนามา

ซงความเสอมเสยอยางแนนอน เพยงแตวาเวลาทจะเกดขนนน ยงไมใชเปนเวลาน

แตความจรงแลว จตใจของเขาไดเสอมลงไปแลว ไดกระทาสงทไมดกบชวตของเขาแลว

เราจงไมหว นไหว ไมยอทอเวลาทาความดแลว ผอนไมทาตามดวย เชนเราขบรถมาถง ๔

แยกไฟแดง เหนไฟแดงเรากหยดรถ พอไฟเขยวแลวคอยไป แตรถคนอนกลบไมหยด

เพราะเหนวาไมมรถวงมา จงฝาไฟแดงไป ไมเคารพกฎจราจร ถงแมจะไมเกดอะไรขนมา

กตาม แตจะตดเปนนสยไป หากวนดคนดไมรอบคอบไมเหนรถวงมา คดวาไมมรถวงมา

จงฝาไฟแดงไปอก กตองถกรถชนเอาจนได หรอถกเจาหนาทตารวจจบไปเสยคาปรบ

เปนสงทจะตองเกดขนมาอยางแนนอน ไมชากเรวเทานนเอง แตสงทไมดไดเกดขนกบ

เขาแลว คอนสยทไมดน นเอง จะตดตวไปกบเขา ทาใหเปนคนไมเคารพกฎเคารพกตกา

ของสงคม อยกบใครทไหนกมกจะทาผดกฎผดกตกาอยเสมอ สงคมจะรงเกยจ ไมม

ใครคบคาสมาคมดวย

นคอเรองของคนทไมมหลกคดนนเอง ไมรจกคณ ไมรจกโทษ วาเปนอยางไร แตพวก

เราผมการศกษาด เพราะไดยนไดฟงพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาอยางสมาเสมอ

14

จะรวาอะไรเปนคณ อะไรเปนโทษ ทานทรงสอนใหมความเคารพในกฎกตกา ตองอยใน

กรอบของความดงาม ไมสรางความเดอดรอน สรางความทกขใหกบผอน เมอรอยางน

แลว ถงแมคนอนจะไปทาอะไรทไมดไมงาม เพอผลประโยชนของเขา เรากจะไมทาตาม

เขา เพราะเราเชอม นในสงทพระพทธเจาทรงส งสอนนนเองวา ตองทาความด ตองละการ

กระทาความชวท งหลาย ตองกาจดความโลภ ความโกรธ ความหลงทมอยในใจใหเบา

บางและหมดสนไปใหได ถาสามารถปฏบตไดแลว สงทดทงามท งหลาย ทพระพทธเจาก

ด พระอรยสงฆสาวกท งหลายกด ไดรบนน กจะเปนสงทเราจะไดรบเชนเดยวกน

นคอเรองทเราควรใหความสาคญ พยายามหนเขามาสรางทพงทางจตใจใหได เพราะถาม

ทพงทางจตใจแลว จะไมหว นไหวกบสงตางๆ ทมากระทบ ไมวาจะมาทางตา ทางห ทาง

จมก ทางลน ทางกายหรอทางใจกตาม เราจะไมหว นไหวกบสงตางๆเหลาน เพราะมพระ

พทธ พระธรรม พระสงฆคอยดแล คอยปกปองอยน นเอง เวลาเหนอะไร ไดยนอะไรท

ไมถกอกถกใจ กจะไมเกดความโกรธขนมา เพราะไดชาระความโกรธแลวดวยความ

เมตตา ดวยปญญา ความเมตตากคอการใหอภยกบผททาสงทไมดไมงามกบเรา ไมถอ

โทษโกรธเคอง ไมอาฆาตพยาบาท ไมคดรายกบเขา เพราะรวาความอาฆาต พยาบาท

ความโกรธแคนโกรธเคองเปนสงทไมดน นเอง เปนไฟเผาจตใจ ถาไปโกรธ ไปแคน ไป

เกลยดชงใครเขา กเทากบจดไฟเผาตวเราเองนนเอง คนฉลาดจงไมจดไฟเผาตวเอง ถาม

ไฟลกขนมาเผาตนเอง กตองรบหานามาดบ ไมปลอยใหมนลกไหมไป โดยไมระงบดบ

มน การใหอภย การไมจองเวรจองกรรมกนนแหละ เปนการเอานามาดบไฟนรก ท

เกดขนในใจ ทเกดจากความโกรธ ความอาฆาตพยาบาท เปนความเมตตาและปญญา

จงควรเจรญเมตตาไวใหมากๆ อยาไปมเวรมกรรมกบใคร เพราะเมอมแลว จะตามขาม

ภพขามชาตไปไมรจกจบจกสน ตายจากกนชาตนแลว ชาตหนามาเจอกนอก กตองมเวร

มกรรมกนอก ลองสงเกตดคนบางคนเราไมเคยรจกมากอนเลย แตพอเหนหนาเหนตา

ขนมา กเกดมความรสกเกลยดชงขนมา ท งๆทยงไมรเลยวาเปนใคร มาจากไหน แตใจ

ของเราลกๆนน รแลววาเปนเวรกนมา จงมความรสกไมชอบหนากน นแหละคอเรองของ

เวรของกรรม มนฝงลกอยในจตในใจ ไมตองมใครมาบอกวาเคยทาอะไรกนมาในอดต

15

แตพอมาเหนกนปบ กจะเขาถงกนในเรองของเวรของกรรม จงไมควรจองเวรจองกรรม

กน แตควรเลกจองเวรจองกรรมกน ทาอะไรตอกนแลวเกดการผดพลาด กจงใหอภย

กนเสย เพราะเมอใหอภยแลวทกอยางกจบลง ถงแมวาเขายงไมยอม แตเราหยดแลว ก

จะไมมปญหาอะไร ตบมอนนตองตบ ๒ ขางถงจะดง จะทะเลาะกน กตองทะเลาะกนท ง

๒ ฝาย ถงจะทะเลาะกนสนก ถาฝายหนงทะเลาะแตอกฝายหนงนงเฉย เดยวกหยดไป

เอง เหมอนกบคนทพดกบกาแพง พดไปดากาแพงไปจนวนตาย เดยวคนพดกเหนอย

เอง กหยดไปเอง ถาฝายหนงฝายใดไมตอบโตแลว เดยวอกฝายหนงกตองยตไปโดย

ปรยาย เพราะพดไปกเหมอนพดกบฝาผนง พดไปกไมเกดประโยชนอะไร เพราะผฟงกม

แตจะใหอภย มแตนงยมอยภายในใจ อยางนไมดกวาหรอ

ทาไมจะตองมาเตนแรงเตนกา เวลาใครพดอะไรไมถกอกถกใจ กเปนเพราะไมมทพง

น นเอง ยงขาดพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ยงขาดพระในใจ ถามพระแลว จะตองรจก

คาวาแพเปนอยางไร เพราะวาคาวาแพกคอ แพเปนพระ ชนะเปนมารนนเอง คาวาแพน

ไมไดหมายความวาเปนผออนแอ หรอวาเปนผทโงเขลาเบาปญญา แตความจรงแลวเปน

ผฉลาดตางหาก เพราะบณฑตผละบาปไดแลว ยอมไมววาทกบใคร เรองทะเลาะววาท

เปนเรองของสนขมากกวา สงเกตดสนขมกจะเหามกจะกดกนเรอยๆ แตบณฑตเชน

พระสงฆองคเจา จะไมทะเลาะววาทกน ถามกแสดงวาพระสงฆองคเจาเหลานนขาด

ความเปนพระไปแลว ไมมความเปนพระอยในจตใจ ผทมพระอยภายในจตใจแลว ยอม

รวาการทะเลาะววาทนน ไมใชวสยของคนด ไมใชวสยของนกปราชญจะพงกระทา

เพราะคนเราพดกนไดดวยเหตดวยผล แลวกยอมรบกนไดดวยเหตดวยผล ไมจาเปนท

จะตองมาทะเลาะววาทกน เอาแพเอาชนะกน เพราะนกปราชญหรอบณฑตไมไดดทความ

แพหรอความชนะ แตดทความจรงตางหาก เชนคนหนงบอกวาไกตวนม ๓ ขา อกคน

หนงบอกวาไกตวนม ๒ ขา กไปดใหรซวามนมกขา ถาเหนวามนม ๒ ขากยอมรบวาม ๒

ขา ถาเหนวาม ๓ ขากยอมรบวาม ๓ ขา เรองมนกจบ ไมเหนจะตองมาทะเลาะววาทกน

ใหเสยเวลา แลวกโกรธเกลยดกนตอไปอกทาไม นนกเปนเพราะจตใจไมมพระไวคอย

ยบย งความโลภ ความโกรธ ความหลง ทมอยภายในใจนนเอง พอมอะไรมาสะกดให

16

เกดความโลภ ความโกรธ ความหลง กไมสามารถระงบยบย งได ปลอยใหระบายออกมา

ทางกายทางวาจา สรางความเสอมเสย ใหกบตนและกบผอน ซงบางครงกเปนผทตนเอง

รกและชอบพอ แตพอเกดอารมณขนมาแลว กจะมองขามความรก ความชนชมยนด

และเหตผลตางๆได เพราะอานาจของความโลภ ความโกรธ ความหลงมนเปนอยางนน

ทาใหผทถกครอบงาเปนเหมอนกบคนตาบอด จะเอาแตใจของตนอยางเดยว จะเอาชนะ

ใหได คนอนจะถกจะผดอยางไร ไมสนใจ เมอเกดความโกรธขนมา

นคอเรองของคนทยงไมมทพงอยภายในใจ เปนคนโลภโมโทสน ทาอะไรกชอบทาตาม

อารมณของตนเอง ไมคดถงหวอกของคนอนวาจะคดอยางไรบาง ไมคานงถงความผด

ถกดช ว อยากจะทาอะไร อยากจะพดอะไร กทาไปพดไป เมอเกดผลเสยหายตามมา ก

ตองรบเคราะหกรรมไป ทตองไปตดคกตดตะรางกน กเพราะความโลภโมโทสนนเอง ท

ตองฆาตวตายกเพราะความโลภโมโทสน เมอมอยภายในจตในใจแลว สามารถส งให

คนเราไปกระทาในสงทคนปกตจะไมกลาทากน แตเมอความโลภ ความโกรธ ความหลง

ครอบงาจตใจ คอลแกความโลภ ลแกความโกรธ ลแกความหลงแลว สามารถทาอะไร

ทกสงทกอยางได แลวเปนอยางไร เมอทาไปแลว ผลเสยหายกตามมาท งกบตนเองและ

กบผอน

พระพทธเจาจงตองสอนใหสรางสรณะขนมา ใหมอยในใจ สรางพทธะ ธมมะ สงฆะให

เกดขนภายในจตในใจ เพราะเมอมพทธะ ธมมะ สงฆะอยภายในใจแลว เวลาจะพดอะไร

จะทาอะไร จะมผคอยกระซบ คอยเตอนวา การกระทาเปนไปในทางทถกตองดงาม

หรอไม หรอไปในทางเสอมเสย ถามพทธะ ธมมะ สงฆะอยภายในใจแลว กเทากบม

เพอนทดน นเอง มกลยาณมตรคอยเตอนสตอยเสมอ ไมใหไปกระทาในสงทไมดไมงาม

เชนเวลาจะทะเลาะววาทกบผอน กจะมกลยาณมตรคอยเตอน คอยหาม วาการทะเลาะ

ววาทกนไมด ไมใชวสยของมนษย ไมใชวสยของคนดพงกระทา แตเปนวสยของ

เดรจฉาน เชนสนขเปนตน เมอมกลยาณมตรทดอยในใจคอยเตอนแลว กจะระงบดบ

ความอยากไปทะเลาะววาทกบผอนได เพราะมเพอนทดอยตดกบใจ พอใจคดอะไรไป

ในทางทไมด เพอนทดคอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ กจะเตอนทนท วากาลงคดไป

17

ในทางทไมด เมอยงเปนเพยงความคด เวลาจะระงบกงาย แตถาปลอยใหระบายออกไป

เปนการกระทาแลว กยากตอการทจะระงบได

จงขอใหเราท งหลาย จงใหความสาคญตอการสรางทพงทางใจ ทพงทางกายเรามพอเพยง

กนทกคน ทมชวตอยจนถงทกวนนได กเพราะมทพงทางกายอยางพอเพยงแลว แตสวน

ทขาดกนมากๆ กคอทพงทางใจ โลกหรอสงคมจงวนวายกน มเรองกนอยอยางไมรจก

จบจกสน เดอดรอนถงกบตองมตารวจมาคอยเปนกรรมการ เดอดรอนถงกบจะตองม

ศาลไวตดสน กเพราะจตใจของพวกเรายงขาดทพง ยงขาดพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

นนเอง ถามพระพทธ พระธรรม พระสงฆอยในใจแลว รบรองไดวาไมมความจาเปนท

จะตองมตารวจมาคอยเปนกรรมการ ไมจาเปนจะตองมศาลมาเปนผตดสน วาใครถก

ใครผด เพราะทกคนจะรอยในใจของตนวาอะไรถกอะไรผด และทกคนจะปฏบตตามกฎ

ตามระเบยบ จะไมมการสรางความเดอดรอนใหกบใครท งสนเลย นแหละคอสงคมอน

ประเสรฐ สงคมของนกปราชญเปนอยางน ถาทกคนในโลกนมพระพทธ พระธรรม

พระสงฆอยภายในใจแลว จะอยกนอยางรมเยนเปนสข จะไปไหนมาไหนเวลาใด ไปคน

เดยวหรอไปหลายคน กจะไมหวาดวตกกบภยตางๆ ทจะเกดขนจากเพอนมนษยดวยกน

แตทกวนนมนไมไดเปนอยางนน เพราะจตใจของคนสวนใหญ ไมมพระพทธ พระธรรม

พระสงฆเปนกลยาณมตรนนเอง เปนเพอนคอยเตอนสต คอยสอน คอยบอก วาอะไร

ผดอะไรถก จงมกจะทาอะไรไปในทางทเสอมเสย สรางปญหาใหกบบานเมอง ใหกบ

สงคมมาตลอด คนจงลนคก เพราะจตใจของคนหางเหนจากศลธรรมความดงาม หาง

เหนจากวดจากวากน คนฉลาดจงไมควรมองขามการเขาหาพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ ดวยการมาวด จะไดฟงเทศนฟงธรรม จะไดรวาอะไรผดอะไรถก อะไรดอะไร

ช ว เมอรแลวกเอาสงทรนมาคอยพราสอนใจอกตอหนง เพราะถาฟงเพยงครงเดยวแลว

ไมเอามาพราสอน มาเตอนตนอยเรอยๆ เดยวพอออกจากวดไป มอะไรมากระทบทาให

เกดความโลภ เกดความโกรธ เกดความหลงขนมา สงทไดยนไดฟงทวดกจะหายไปจาก

จตใจ จะไมสามารถระงบความโลภ ความโกรธ ความหลงทปรากฏขนในจตในใจได แต

ถาพยายามนอมเอาสงทไดยนไดฟง มาใครครวญ มาทบทวนมาคดอยเรอยๆ อยาง

18

สมาเสมอแลว เวลาเกดความโลภ ความโกรธ ความหลง เกดความอยากจะทาในสงทไม

ดไมงามท งหลาย กจะมธรรมะไวคอยเตอนสต มกลยาณมตรไวคอยเตอนเราอยเสมอ

การแสดงกเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

19

กณฑท ๒๑๘

กจทตองทา ๒๙ มถนายน ๒๕๔๘

พระอรยสจ ๔ เปนธรรมะทสาคญอยางยงสาหรบพระพทธศาสนา เพราะถาไมมพระ

อรยสจ ๔ กจะไมมพระพทธศาสนา จะไมมพระพทธเจา จะไมมพระอรหนต ไมวาจะ

เปนพระพทธเจากด พระอรหนตกด จะตองรจกพระอรยสจ ๔ และตองปฏบตกจใน

พระอรยสจ ๔ ใหครบถวนบรบรณ จงจะสามารถบรรลมรรคผลนพพานได พวกเราเปน

พทธศาสนกชน มความศรทธา มความเลอมใส ในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ใน

มรรคผลนพพาน จงควรใหความสนใจ ศกษาทาความรจกกบพระอรยสจ ๔ น เพราะ

เมอรแลว จะไดปฏบตตามแนวทางในพระอรยสจ ๔ อนเปนเหตทจะนามาซงความสข

ความเจรญรงเรอง ความหลดพนจากความทกขท งปวง พระอรยสจ ๔ ประกอบดวย ๑.

ทกขสจจะ ๒. สมทยสจจะ ๓. นโรธสจจะ ๔. มรรคสจจะ นคอสจจะความจรง ๔

ประการ ทสตวโลกท งหลายตองสมผส สมพนธ เกยวของดวย เพยงแตจะรจกวธปฏบต

กบสจจะนหรอไมเทานน ถารจกวธปฏบต ตามเยยงอยางทพระพทธเจาและพระอรหนต

สาวกท งหลาย ไดทรงปฏบตมา กจะสามารถดาเนนชวตของตนไปในทางทดทงาม ทสขท

เจรญ แคลวคลาดปลอดภยจากทกขภยอนตรายท งหลายท งปวง

สจจะขอท ๑ ทกขสจจะ ไดแก การเกด การแก การเจบ การตาย การพลดพรากจาก

ของรกของชอบ การประสบกบของทไมปรารถนา โดยสรปกคออปาทานในขนธ ๕ ความ

ยดม นถอม นในชวตจตใจ วาเปนเรา เปนของๆเรา

สจจะขอท ๒ สมทยสจจะ แปลวาเหตของทกข มอะไรบาง กมอย ๓ ประการดวยกนคอ

๑. กามตณหา ๒. ภวตณหา ๓. วภวตณหา กามตณหา คอความอยากในกามรส ไดแก

รป เสยง กลน รส โผฎฐพพะท งหลาย ทมาสมผสกบตา ห จมก ลน กาย ใหเกด

ความสข ความยนดขนมา เรยกวากามตณหา ความอยากในกาม ภวตณหา คอความ

20

อยากมอยากเปน อยากราอยากรวย อยากสวยอยากงาม อยากมตาแหนงสงๆ เปนเจา

ฟาเจาแผนดน เปนนายกฯ เปนประธานาธบด เรยกวาภวตณหา ความอยากมอยากเปน

วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน เชนอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย

อยากไมพลดพรากจากของรกของเจรญใจ อยากไมประสบกบสงทไมปรารถนาท งหลาย

เหลานคอวภวตณหา ตณหาท ง ๓ น คอกามตณหา ความอยากในกาม ภวตณหา

ความอยากมอยากเปน และวภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน เรยกวาสมทย

สจจะ เปนเหตททาใหเกดความทกขใจขนมา

สจจะขอท ๓ นโรธสจจะ คอความดบของทกข กเปนสจจะอยางหนง ทกขมได ทกขก

ดบได นโรธสจจะกคอความจรงของความดบของทกข ทกขนดบได ทกขมได ทกขกดบ

ไดเหมอนกน

สจจะขอท ๔ มรรคสจจะ คอวธปฏบตทจะนาพาผปฏบตไปสการดบทกข มรรคสจจะ ม

องค ๘ เรยกวามชฌมาปฏปทา มอะไรบาง กม ๑. มความเหนชอบ ๒. มความดารชอบ

๓. การกระทาชอบ ๔. วาจาชอบ ๕. อาชพชอบ ๖. ความเพยรชอบ ๗. สตชอบ ๘.

สมาธชอบ นคอองคประกอบของมรรค ผทจะตองการดบทกขใหหลดพนจากการเวยน

วายตายเกด เขาสมรรคผลนพพาน จะตองเจรญมรรคท ง๘ ประการน มรรคนบางครงก

แสดงไวเปน ๓ คอศล สมาธ ปญญา ศลกประกอบดวยการกระทาชอบ วาจาชอบ

อาชพชอบ เรยกวาศล สมาธไดแก ความเพยรชอบ สตชอบ สมาธชอบ ปญญา

ประกอบดวย ความเหนชอบ ความดารชอบ พวกเราคงเคยไดยนไดฟงกน วามรรคเปน

มรรค ๘ บาง เปนศล สมาธ ปญญาบาง เปนทาน ศล ภาวนาบาง กเปนมรรคดวยกน

ท งนน ภาวนากคอสมถภาวนา และวปสสนาภาวนา สมถภาวนากคอสมาธ วปสสนา

ภาวนากคอปญญา สวนทานกเปนการให เปนการทาบญ เพอชวยสนบสนนใหมศล ม

สมาธ มปญญาขนมา

ดงนนมรรคท ง ๓ รปแบบน ไมวาจะเปนมรรคทมองค ๘ ทมองค ๓ คอศล สมาธ

ปญญา หรอทาน ศล ภาวนา ลวนเปนมรรค เปนวถทางแหงการดาเนนเพอนาไปสการ

ดบทกขท งสน ในพระอรยสจ ๔ น พระพทธองคทรงตรสไว ถงภารกจทจะตองปฏบต

21

กบสจจะท ง ๔ ประการนคอ ๑. ทกขตองกาหนดร ๒. สมทยตองละ ๓. นโรธตองทาให

แจง ๔. มรรคตองเจรญใหมาก ถาไดปฏบตภารกจท ง ๔ ประการนครบถวนบรบรณ

แลว กจะบรรลเปนพระอรหนต เปนพระพทธเจาขนมาได ดงทพระพทธองคไดทรงตรส

ไวหลงจากทไดตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาแลววา ทกขทตองกาหนด

ตถาคตไดกาหนดแลว สมทยทตองละ ตถาคตไดละแลว นโรธทตองทาใหแจง ตถาคต

ไดทาใหแจงแลว มรรคทจะตองเจรญใหครบถวนบรบรณ ตถาคตกไดเจรญจน

ครบถวนบรบรณแลว เมอไดทาภารกจท ง ๔ ประการนใหครบถวนบรบรณแลว จตของ

ผน นกจะหลดพนจากอาสวะ กเลส ตณหา โมหะ อวชชา ซงเปนตวเหนยวรง ใหจตใจ

ตองเวยนวายตายเกดอยในวฏสงสาร ในภพนอย ภพใหญ อยางไมรจกจบ จกสน

ในการปฏบตภารกจในพระอรยสจ ๔ ท ง ๔ ประการน เวลาปฏบตจรงๆแลว จะปฏบตท

มรรคสจจะเปนหลก คอมรรคตองเจรญใหมาก ตองหม นทาบญทาทาน หม นรกษาศล

หม นภาวนานนเอง เพราะเมอทาบญแลว กจะมความเมตตา มความกรณา ทาใหไม

อยากเบยดเบยนผอน เมอไมเบยดเบยนผอน การกระทาของเราทางกาย ทางวาจา กจะ

เปนปกต เปนศลขนมา จะเปนศล ๕ กด ศล ๘ กด ศล ๒๒๗ กด กลวนเปนการ

กระทาทดงาม ไมสรางความเดอดรอนใหกบผอนและตนเอง เมอจตใจไมมความวนวาย

กบการกระทาทไมดไมงามทางกาย ทางวาจา จตใจกจะเขาสความสงบ สความรมเยน

เปนสข กจะทาใหการบาเพญสมาธ คอการทาจตใจใหสงบ เปนไปไดอยางงายดาย

กาหนดจตใหสงบนง จตกจะสงบนง เชนบรกรรมพทโธๆๆไปเรอยๆ เดยวเดยวจตกจะ

รวมตวลงเปนสมาธ หลงจากทจตออกจากสมาธแลว กเปนการเจรญปญญาหรอ

วปสสนาตอไป เปนการเขาสภารกจในพระอรยสจ ๔ ขอท ๑ การเจรญปญญา ดวย

การศกษาสจธรรมของชวตนนเอง

สจธรรมของชวตกคอ อรยสจขอแรก ทวาเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย ตอง

พลดพรากจากกน ตองประสบกบสงทไมปรารถนา เหลานเปนความจรงของสตวโลก

ทกๆตว ทกๆบคคล ทเมอเกดมาในโลกนแลว จะตองสมผสกบสงเหลานท งสน มนเปน

ความทกขถาไปหลงยดตดกบสงเหลาน คอไปหลงยดตดกบชวต ถาเกดมความยดตด

22

ในชวตแลว กจะไมอยากแก ไมอยากเจบ ไมอยากตาย เพราะอยากจะมความสข จาก

การเสพกาม อยากจะมสงนนสงนเปนสมบตของตน อยากจะเปนอยางนน อยากจะเปน

อยางน จงทาใหไมอยากแก ไมอยากเจบ ไมอยากตาย จงเกดเปนความทกขขนมา แต

ถาไดศกษาพจารณาสจธรรมความจรงของชวตแลววา ไมมใครในโลกนทเกดมาแลว จะ

ไมแก จะไมเจบ จะไมตาย จะไมพลดพรากจากกน จะไมประสบกบสงทไมปรารถนา ถา

ไดศกษาวเคราะหอยางแจมแจงแลววา ไมมใครหนสงเหลานพนไปได กตองทาใจ

ยอมรบความจรง ยอมรบวาตองแก ตองเจบ ตองตาย อยางแนนอน ตองพลดพราก

จากกนอยางแนนอน ตองประสบกบสงทไมปรารถนาอยางแนนอน

เมอยอมรบความจรงอนนแลว จตกจะปลอยวางความยดม นถอม นในชวต เมอปลอย

วางแลว ตณหาท งหลายทมอยในใจ กจะถกลด ถกละ ถกตดออกไป ความอยากในกาม

กจะหายไป ความอยากม อยากเปนกจะหายไป ความอยากไมม อยากไมเปนกจะ

หายไป เพราะถามความอยากเหลานอยในจตใจขนมาเมอไหร ความทกขกจะปรากฏ

ขนมาทนท ไมมใครตองการความทกขดวยกนท งนน เมอจตมสมาธ มความรมเยนเปน

สขแลว และไดเจรญปญญาแลว เหนแลววาเวลาเกดความอยากนน กจะมความทกขผด

ขนมาในจตใจทนท กจะเหนเลยวา ความอยากนเปนโทษตอจตใจ จตใจทมความสงบ

คอมสมาธ จะเหนสงเหลานได แตจตใจทยงไมมความสงบ จะไมเหนเวลาเกดความทกข

ขนมาภายในใจ เพราะจตใจนนไมนงนนเอง ถาเปรยบเหมอนกบนาทไมนง เราจะไมรสก

อะไร เวลาเราโยนกอนหนลงไปในนา จะไมเหนลกคลนทเกดจากการโยนกอนหนลงไป

ในนา แตถานามนนง ผวนามนนงไมมลกคลนเลย เราโยนแมแตกอนกรวดกอนเลกๆลง

ไปในนา มนกจะกระเพอมขนมาเปนลกคลนใหเราเหนทนท

จตทไมสงบกจะเปนเหมอนกบนาทไมนง ซงมลกคลนของมนอยแลว ดงนนเวลาโยน

กอนหนลงไป ไมเหนความแตกตาง แตถานาทนง โยนแมแตกอนกรวดกอนเลกๆลงไป

กจะกระเพอมใหเหนทนท ฉนใดจตของผทไมมความสงบ ไมมสมาธ กจะไมรสกเวลา

เกดความอยากขนมา กจะไมเหนความทกข เวลาอยากม อยากเปน มแตจะ

ตะเกยกตะกาย วงหาสงทตนอยากได เวลาอยากจะเสพกาม กตองหาสงเหลานนมาเสพ

23

ใหได เวลาเกดความกลว เกดความไมอยากแก ไมอยากเจบ ไมอยากตาย กพยายามหา

วธการตางๆ ไปหาหมอ ไปหายา เพอดแลไมใหแก ไมใหเจบ ไมใหตาย จงไมเหนความ

ทกขทเกดจากการดนรนกวดแกวงของใจ เปนการแกไขปญหาไมถกทาง เพราะแก

อยางไรกแกไมได เรองของความแก ความเจบ ความตาย การพลดพรากจากกน การ

ประสบกบสงทไมปรารถนา เหลานเปนเหมอนเงาตามตว เปนเงาของชวต ชวตอย

ตรงไหน คอความทกขทเกดจากความแก ความเจบ ความตาย การพลดพรากจากกน

การประสบกบสงทไมปรารถนา กจะตดตามตวไป

มทางเดยวเทานนทจะทาลายเงา คอความทกขนได กคอตองเจรญปญญา ใหเหนวา

ความแก ความเจบ ความตายเปนธรรมดา การพลดพรากจากกนเปนธรรมดา การ

ประสบกบสงทไมปรารถนาเปนธรรมดา เมอเปนธรรมดากยอมรบได ปลอยใหเปนไป

ตามเรองของเขา เหมอนกบยอมรบความมดความสวาง ยอมรบกลางวนกลางคน ไม

รสกเสยอกเสยใจ เวลาทกลางวนกลายเปนกลางคนไป ฉนใดกควรยอมรบความแก

ความเจบ ความตายเชนเดยวกน เมอยอมรบไดแลว จตใจกจะไมวาวนขนมว ไมมความ

อยากตางๆ ทจะไปฝนกบความจรง เมอตดความอยากได คอความอยากในกาม ความ

อยากม อยากเปน ความอยากไมม อยากไมเปน หมดไปจากจตจากใจแลว จตใจกเขาส

นโรธ คอความดบของทกข เขาสสจจะขอท ๓ นโรธทตองทาใหแจง ทาใหแจงดวยวธ

อะไร ดวยการละตณหา ตณหาจะละไดอยางไร กตองใชปญญากาหนดดทกขน นเอง

เมอกาหนดดทกขเหนทกขแลว เหนแลววาเกดจากตณหา กละตณหา ไมมความอยาก

กบอะไรอกตอไป เพราะอยากแลวกตองมความทกขตามมา อยากไมแกกตองทกข

อยากไมเจบกตองทกข อยากไมตายกตองทกข อยากจะเทยวแลวไมไดเทยวกตองทกข

ไดเทยวแลวกอยากจะไปเทยวอก มนเปนอยางน ความอยากไมมทสนสด

เมอเหนแลววา ความอยากตางๆลวนเปนปญหาท งนน เปนตวสรางความทกขใหกบ

จตใจ กละเสย เมอละแลวกเทากบทานโรธใหแจงนนเอง ทาใหความทกขดบหมดสนไป

จากจตจากใจ นโรธกแจงขนมาตามลาดบ แจงขนมาเรอยๆ เหมอนกบแสงจนทรท

คอยๆสวางขนมาเรอยๆ จากวนขน ๑ คาไป กจะคอยสวางขนไปเรอยๆ จนสวางเตมท

24

ในวนขน ๑๕ คา ฉนใด การปฏบตกจในพระอรยสจท ง ๔ กจะเปนอยางนน เมอเราได

บาเพญเจรญมรรคไปเรอยๆแลว กจะกาหนดพจารณาทกขไปเรอยๆ รทกขไปเรอยๆ

เมอรทกขวาเกดจากอะไร กสามารถละเหตของความทกขได กคอตณหา เมอละได

นโรธคอความดบทกขกคอยๆ ปรากฏขนมาตามกาลงของการละ ตามกาลงของการ

กาหนดรทกข ตามกาลงแหงการเจรญมรรคนนเอง เมอมรรคเจรญไดเตมทครบรอย

เปอรเซนต นโรธกจะปรากฏขนมารอยเปอรเซนต เปนการจบสนของทกขท งปวง จตใจก

สะอาดหมดจด บรสทธผดผอง เปนพระพทธเจา เปนพระอรหนตสาวกขนมา

นคอภารกจในพระอรยสจ ๔ ผใดไดบาเพญไดดาเนนตามแนวทางทพระพทธเจาไดทรง

ส งสอนแลว ยอมจะไดรบผลอนประเสรฐเลศโลก เหมอนกบทพระพทธเจา พระอรหนต

สาวกไดรบ เราจงตองบาเพญมรรคใหมาก เจรญมรรคใหมากทกเวลานาท ในขณะทม

ชวตอย ไมควรปลอยเวลาอนมคานผานไป โดยไมไดเจรญมรรค เรมต งแตทาน คอการ

ให เขาสการรกษาศล เขาสการภาวนา นงสมาธ เดนจงกรม เจรญปญญา สมถะและ

วปสสนาภาวนาไปเรอยๆ จนกวาชวตจะหาไม ถาสามารถประพฤตปฏบตไดอยาง

ตอเนองแลว ดไมดการดบทกข ความสนทกข อาจจะเกดขนในชาตนกได เพราะถา

ปฏบตถกตองตามแนวทางทพระพทธเจาทรงส งสอนแลว จะไมหนพนไปจากผลอนนไป

ไดเลย ในสมยพระพทธกาลมคนบรรลมรรคผลนพพานไดเปนจานวนมาก เขากเปนคน

เหมอนเรา เขากมปญหาเหมอนเรา เหมอนๆกน ตางกนตรงทวาเขาเจรญมรรคมาก

นนเอง

เขาหม นศกษาปฏบตธรรมกนอยางตอเนอง มครบาอาจารยทเลศทวเศษคอพระพทธเจา

เปนผแสดงธรรมใหกบพวกเขาไดฟงกน เมอไดยนไดฟงพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจา ททรงรถงความสามารถของผฟงวา สามารถทจะรบธรรมบทไหนได กทรง

แสดงธรรมบทนนไป จงเขาประเดน เขาเปา ถายงปนกยงเขาเปาเลย ไมตองยงหลายนด

ยงนดเดยวกจะทะลหวใจเลย จงเปนเหตใหคนในสมยพทธกาลนน สามารถบรรลมรรค

ผลนพพานเปนจานวนมาก เพราะมพระพทธเจาเปนพระบรมศาสดา มศรทธา ความเชอ

มความขยนหม นเพยร ทจะต งหนาต งตา ปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจาอยางจรงจง

25

จงทาใหบรรลมรรคผลนพพานไดอยางรวดเรว บางคนฟงเทศนเพยงครงเดยวกบรรล

มรรคผลนพพานไดแลว บางคนกฟงอกไมกคร งกสามารถบรรลได

เราจงตองทาความเขาใจวา การบรรลมรรคผลนพพานน ไมใชเปนสงทสดวสยของพวก

เรา พวกเราทกคน มสทธทจะบรรลมรรคผลนพพานไดดวยกนทกคน และไมตองรอถง

ชาตหนาภพหนา หรอรอใหพระศรอารยเมตไตรยมาตรสรกอน แลวจงจะคอยบรรลกน

เพราะตอนนพระธรรมคาสอนของพระพทธเจากยงมอย เปนตวแทนของพระพทธเจา

นนเอง เพราะพระพทธองคไดทรงตรสไววา ธรรมวนยทตถาคตตรสไวชอบแลวนแล จะ

เปนศาสดาของพวกเธอ หลงจากทตถาคตจากพวกเธอไปแลว ตถาคตกจากไปแลว แต

พระบรมศาสดา คอพระธรรมวนยอนเลศอนประเสรฐนยงไมไดจากเราไป ยงอยกบเรา

จงถอวาเราไมไดอยโดยปราศจากพระบรมศาสดา อยทวาเราจะนอมจตนอมใจ เขาหา

พระบรมศาสดาหรอไม นอมจตนอมใจเขาสพระธรรมคาสอนหรอไมเทานนเอง

ถาเรานอมจตนอมใจเขาสพระธรรมคาสอน หม นฟงเทศนฟงธรรม หม นศกษาเลาเรยน

คาสอนตางๆ ทพระพทธเจาไดทรงส งสอน แลวนาไปปฏบตกบกาย วาจา ใจ การบรรล

ธรรมกจะเปนสงทตามมาอยางแนนอน วนนเรากไดยนแลววา การทจะบรรลมรรคผล

นพพานได ตองเจรญมรรค มรรคมองค ๘ หรอมองค ๓ ไดแก ศล สมาธ ปญญา หรอ

ทาน ศล ภาวนา กขอใหหม นบาเพญทาน ศล ภาวนา อยาไปเสยดายเงนทองทเหลอกน

เหลอใช เอามาทาทานเสยใหหมด เมอทาทานแลวจตใจจะไดมความออนโยน มความ

เมตตา มความกรณา ทาใหไมอยากจะเบยดเบยนผอน กจะทาใหดารงอยในศลในธรรม

เมอมความเมตตากรณา การกระทาทางกาย ทางวาจายอมไมผดศลผดธรรม ยอมไม

สรางความเดอดรอนใหกบผอน เมอจตใจไมมปญหากบการประพฤตผดตางๆ ทางดาน

ศลธรรมแลว จตใจกไมวาวนขนมว มความสงบรมเยนเปนสข ทาใหการทาจตใจใหสงบ

นงเปนสมาธ เปนสงทไมยากเลย เปนสงทงายดายมาก เพราะมทานมศลคอยสนบสนน

เมอจตสงบแลว กจะเหนท งความสข เหนความทกข ทปรากฏขนในจตในใจ

เวลาทตณหาไมทางาน จตจะนง จตจะมความสข แตพอตณหาเรมทางาน กจะเปน

เหมอนกบไฟทลกฟขนมา เหมอนกบเวลาทจดไมขด ฉนใดลกษณะของตณหากจะเปน

26

อยางนน ขณะทไมมตณหาจตกจะเยนจะสบาย แตพอเกดความอยากขนมาปบ กจะรอน

ขนมาทนท จตของผมสมาธจะเหนไดทนท แลวจะรเลยวานแหละคอตวตณหา ตว

ปญหา ตวกเลส ตวทจะตองระงบดบใหได จงพยายามละตณหาท ง ๓ เพราะไดศกษา

แลว ไดเหนแลววาชวตเปนสงทไมเทยงแทแนนอน สกวนหนงเรากตองจากโลกนไป สง

ตางๆทไดมาจากตณหาท ง ๓ กจะหมดไป ไมไดมอะไรตดไปกบจตกบใจเลย นอกจากม

ตณหา ความหว ความกระหายทจะตดตามไปกบจตกบใจ ทาใหตองไปเกดในอบาย

เปนเปรต เปนผ เปนสตวนรก เปนสตวเดรจฉาน ถาพจารณาอยางนแลว กจะเหนชด

เปนการเจรญปญญา เปนการกาหนดทกขน นเอง กาหนดรทกขสจจะ เมอรแลววาทกขน

เกดจากสมทย คอตณหา กตองละตณหา ละสมทย เมอละสมทยไดแลว นโรธ ความ

ดบทกข กปรากฏแจงขนมา

นคอแนวทางแหงการบาเพญในพระอรยสจ ๔ ถาผใดไดนอมเอาพระอรยสจ ๔ ท ง ๔

ประการนมาประพฤตปฏบตแลว ผลทจะตามมากคอการหลดพนจากความทกข หลด

พนจากการเวยนวายตายเกด ไดเขาถงพระนพพานแดนอนเกษม แดนอนประเสรฐ ซง

ไมอยเหนอวสยของพวกเราท งหลาย จงควรปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ ใหครบถวน

บรบรณ แลวความสขอนประเสรฐเลศโลก กจะเปนสมบตของเราอยางแนนอน การ

แสดงกเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

27

กณฑท ๒๑๙

มกนอยสนโดษ ๒ กรกฎาคม ๒๕๔๘

ใจเปนองคประกอบทสาคญทสดของชวต จะสขจะทกขกอยทใจ ใจนแหละเปนผสราง

ความทกขและสรางความสข แลวกเปนผรบความทกขและรบความสข เหมอนกบ

รางกาย ถาเอาอะไรมาทบตรางกาย รางกายกตองรบความเจบปวดจากการทบต ฉนใด

ใจกเปนเหมอนกบรางกาย แตไมตองใชการทบต เพราะใจไมใชรปธรรม ไมใชวตถ จง

ไมสามารถเอาวตถมาทาใหใจทกขได แตสงทจะทาใหใจทกขหรอสข อยทความคดของ

ใจเอง ถาคดดใจกมความสข ถาคดไมดคดช ว ใจกมความทกข นเปนเรองของใจทตาง

กบรางกาย รางกายเปนสวนยอยของชวต สวนสาคญของชวตอยทใจ เพราะถาไมมใจ

แลว ชวตกไมสามารถดาเนนตอไปได

ถาไมมใจเปนผส งการ รางกายกจะกลายเปนซากศพไป คนทตายไปแลวเปนรางทไมมใจ

เหลออยแลว ใจไดทงรางไปแลว ใจไดไปทอนแลว รางกายจงไมรอะไรเลย นอนอย

เฉยๆ แลวกจะคอยๆเสอมสลายไป เพราะไมมใจคอยดแลรกษารางกายใหอยตอไป คน

ทยงมใจอยกบรางกาย จงสามารถอยตอไปได ยงทาอะไรได จะเดน จะวง จะนง จะ

นอน จะรบประทานอาหาร จะไปทาอะไร กยงสามารถทาได แตตองมใจเปนผควบคม

เปนพเลยง ถาเปรยบเทยบรางกายกเหมอนกบเดกทารก ทยงไมสามารถดแลตนเองได

ตองอาศยผหลกผใหญ เชนพอแมคอยดแลเลยงด จนกวาจะโตเปนผใหญ แลวสามารถ

ชวยเหลอตวเองได แตรางกายไมเปนอยางนน เปนทารกตลอดชวต ถาไมมใจดแลรกษา

รางกายกจะกลายเปนซากศพไปทนท ปลอยทงไวกจะตองเนาเปอยไป จนไมมอะไร

หลงเหลออย นเปนเรองของรางกาย

ใจมความสาคญอยางยงตอชวต ททาอะไรไดอยทกขณะน เพราะมใจเปนผส งการ

การศกษาเรยนรธรรมชาตของใจจงเปนสงสาคญ กวาการศกษาธรรมชาตของรางกาย

28

เรองของรางกายเรากพอจะรอยวา ทาอยางไรใหรางกายอยได กไมมอะไรมาก ใหหายใจ

อยเรอยๆ อยาไปหยดหายใจ รางกายกจะไมตาย นอกจากหายใจแลว กตองใหอาหาร

อยางตอเนอง ใหนาอยางตอเนอง แลวกตองปกปองรกษาดวยเสอผา ดวยทอยอาศย

ไมใหแดดใหฝน ไมใหแมลงสตวมากดมาตอย มาทาลายรางกายได ถาเจบไขไดปวย ก

ตองหายามาดแลรกษา เทานรางกายกสามารถอยไปได จนกวาจะหมดอายขย แตใจเปน

สงทพวกเราไมคอยรจกกนเทาไหร ไมรวาจะรกษาใจอยางไร ทาอยางไรไมใหใจม

อารมณขนมว ทาอยางไรใหมแตความสบายอกสบายใจ เปนสงทยากมาก เพราะไมเคย

ศกษา ไมรวาอะไรทาใหใจมอารมณวาวนขนมว ไมทราบวาอะไรทาใหใจทกข ใจกงวล

เพราะไมมใครสอนนนเอง เกดมาพอแมกไมรเรองของใจ พอแมจงไมสามารถสอนไมให

มความโกรธ ไมใหมความโลภได

เพราะพอแมกไมรเหมอนกนวา ความโลภความโกรธเปนสงทไมด ตองอาศยคนฉลาด

อยางพระพทธเจาเทานน ทจะเขาใจไดเปนอยางด รวาอะไรทาใหสงบรมเยนเปนสข

สบายอกสบายใจ รวาอะไรทาใหวาวนขนมว มความทกข มความเดอดเนอรอนใจ นคอ

สงทพระพทธเจาไดศกษามา และไดปฏบตมา จนสามารถทาใหใจของทานมแตความ

สงบ มแตความสบาย มแตความเยน ปราศจากความทกข ความรมรอน ความวาวนขน

มวท งหลาย เพราะไดทรงศกษาจนเหนชดแจงแลววา เหตททาใหใจวาวนขนมว กคอ

กเลสตณหานเอง กเลสคอความโลภ ความโกรธ ความหลง ตณหากคอความอยาก

ตางๆ ความอยากในกาม ความอยากมอยากเปน ความอยากไมมอยากไมเปน เหลาน

ถามปรากฏขนมาในใจแลว จะทาใหใจวาวนขนมว รมรอน ไมสบายอกไมสบายใจ แลว

ยงทรงรดวยวาอะไรเปนเหตใหเกดความโลภ ความโกรธ ใหเกดความอยากตางๆนานา

ขนมา กคอความหลงนนเอง หรออวชชาความไมเขาใจในธรรมชาตของใจ วาอะไรทาให

ใจมความสข มความทกข

พระพทธเจาไดทรงศกษาทดลองจนเหนแลววา ใจจะมความสขไดนน ใจตองไมโลภ

ตองไมโกรธ ตองไมอยากในสงตางๆท งหลาย ตองระงบดบกเลสตณหา เพราะเมอสงบ

ระงบจากความโลภ ความโกรธ ความอยากตางๆแลว ใจกจะนงสงบ มความสข ความ

29

อม ความพอ มปตอยในตวเอง นคอสงทพระพทธเจาไดทรงศกษาและทาความเขาใจ

จนเหนไดอยางแจงชดแลววา ทาอยางไรจงจะมความสขไดอยางแทจรง คอตองทาใจให

สงบสงดจากกเลสตณหาท งหลายนนเอง หนาททแทจรงของพวกเรา เพอความรมเยน

เปนสข เพอความเจรญ จงอยทการตอสกบกเลสตณหาท งหลาย ไมปลอยใหกเลส

ตณหาออกมาเพนพาน เพราะทกครงทออกมา กเหมอนกบปลอยใหคนตดคกตดตะราง

หนออกมา สรางความเดอดรอน ความเสยหายใหกบผอน

กเลสตณหาจงเปนเหมอนนกโทษ ทหนออกมาจากคก เราจงตองทาหนาทตารวจ คอย

จบ คอยทาลาย พวกกเลสตณหาท งหลาย ไมใหมอานาจวาสนา ถามแลว จะสรางความ

วนวาย สรางความเดอดรอนแบบไมมทสนสด ถงแมจะส งใหเราไปหาสงตางๆมา

ครอบครองเปนสมบต เปนจานวนมาก หาเงนหาทองไดเปนหมนลานแสนลาน ทาใหเรา

เปนผยงใหญมตาแหนงสงๆ เปนประธานาธบด เปนนายกรฐมนตรกตามเถด แตถายงม

กเลสมตณหาอยในใจแลว จะทาใหเราตองตะเกยกตะกายอยตลอดเวลา จะไมสามารถ

นงอยเฉยๆไดเลย พออยเฉยๆ กจะเกดความอดอดใจ เกดความเบอหนาย จะตอง

ออกไปหาอะไรทา จะตองออกไปหาอะไรมา ใจถงจะมความสขได ตองขวนขวาย

ตะเกยกตะกายอยราไป เพราะไมวาจะไดอะไรมามากนอยเพยงไร จะไมอม จะไมพอ

แตจะรสกหว รสกวาขาดสงนนสงนอยเสมอ พอเหนสงนนสงนขนมา กเกดความอยาก

ไดขนมา

นคอปญหาของพวกเรา กเลสตณหาคอตวสรางปญหาท งหลายใหกบเรา เราจงตอง

ดาเนนชวตตามแบบทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเราดาเนน ตองเจรญธรรมะทเรยกวา

มกนอยสนโดษ มกนอยกคออยาไปโลภมาก อยาไปอยากไดอะไรมากๆ เอาเทาทจาเปน

กพอ คาวานอยกคอ เอาเทาทพอเพยงตอการดารงชพ รบประทานอาหารกรบประทาน

พอประมาณ อยาไปรบประทานมากจนเกนความตองการของรางกาย เพราะถามากกวา

ความตองการแลว กจะมนาหนกเพมขนมากเกนความจาเปน จะกลายเปนคนอวนไป

กลายเปนคนทมรปรางไมสวยงาม กลายเปนคนมโรคภยรมเรา ทเกดจากมนาหนกเกน

นนเอง นคอปญหา เราจงตองใชความมกนอยเปนหลกในการดาเนนชวต เอาเทาท

30

จาเปนเทานน เพราะมมากเกนความจาเปนไมเกดคณ ไมเกดประโยชน ไมไดทาใหม

ความสขมากขน แตกลบจะทาใหมความทกขมากขน รางกายกจะตองทางานหนกขน

จะตองมปญหากบโรคภยไขเจบทตามมา นยกตวอยางเกยวกบรางกาย แตจะครอบคลม

ทกสงทกอยางในชวตเลยทเดยว

ถามความจาเปนทจะตองมสงนนสงนกมได แตใหอยในกรอบของเหตของผล คอของ

ความจาเปนเทานน จาเปนจะตองมอะไรไวเพอดาเนนชวตกมไป เชนตองทางานทาการ

เพราะถาไมทากจะไมมรายได เมอไมมรายได กจะไมมอะไรมาจนเจอดแลรกษาอตภาพ

รางกาย ใหอยอยางปกตสข กตองทางานทาการกน เวลาทางานทาการกตองมเครองไม

เครองมอ ตองมรถยนตไวขบไปทางาน มเสอผาไวใสไปทางาน มเครองไมเครองมอ

ตางๆ ทจะตองใชในการทางาน สงเหลานเรยกวาเปนสงทมความจาเปน อยางนตองหา

มา ตองมไว แตใหมพอกบความจาเปนของงานกพอ สวนอยางอนทไมมความจาเปน ก

อยาไปหามาจะดกวา เพราะไมเกดประโยชน แตจะเกดโทษกบใจ เพราะจะหลอกใหหา

มาอยเรอยๆ ไดอะไรมาใหมๆ กมความสข มความพอใจอยไดสกระยะหนง พอเหนสง

ใหมๆ ออกมาอก กเกดความอยากไดขนมาอก สงทมอยแลวกไมมความหมาย ตองเอา

สงใหม ท งๆทไมมสงใหมน กไมเดอดรอนอะไร กยงสามารถอยได

แตถาใจมความโลภมความอยากเกดขนแลว กจะสรางความรมรอน ใหเกดขน

จนกระท งทนอยเฉยๆไมได ตองออกไปหาไปซอสงทตองการมาแลวกจะเปนแบบเดมอก

พอไดมาแลวสกพกหนงกเบอ กอยากจะไดสงใหมๆ อก นคอสงทไมมความจาเปนตอ

การดารงชพ เชนพวกของสวยๆ งามๆ ของฟมเฟอยท งหลาย เครองประดบประดาตางๆ

เครองเพชรตางๆ หรอเสอผาทมเกนความจาเปน เพราะเสอผามไวสาหรบสวมใสปกปด

รางกาย เรากมพอเพยงแลว แตเวลาเหนเสอผาชดใหมๆ มสสนแปลกๆ ดแลวกเกด

ความอยากจะไดมา อยางนกเปนของฟมเฟอยเหมอนกน พยายามเอาความมกนอย เอา

เหตผลมาสกดจะดกวา ถามตวเองวา ถาไมมเสอผาชดใหมนแลว จะตายไหม เสอผาทม

อย ยงใสไดหรอไม ถายงใสได ไมทาใหเราตองตายไป กอยาไปอยากไดมา จะดกวา

เพราะอยากไดแลว จะไมไดหยดอยตรงนน เดยวกอยากไดชดใหมอกตามมาเรอยๆ น

31

เปนธรรมชาตของความอยาก ทเกดจากความหลง คอความไมมเหตไมมผลนนเอง ไมม

ความมกนอย ไมมความสนโดษ

ความสนโดษหมายถงความยนดตามมตามเกด มอะไรไดอะไรมากพอใจกบสงทไดมา

เปนเหมอนนกบวช เวลาไปบณฑบาตใครจะใสอะไรมาใหรบประทาน กพอใจกบสงท

ไดรบมา จะไมบน จะไมมความรสกอดหนาระอาใจ เมอไดสงทไมชอบ ไมถกกบกเลส

ตณหา เปนเรองทนกบวชพยายามควบคมบงคบจตใจ ถาเปนอาหารทรบประทานได ทา

ใหรางกายอม มความสข ไมทกข ไมหว กใชไดแลว ไมจาเปนตองเปนอาหารทถกกบ

ปากถกกบใจ ถามความมกนอยสนโดษอยในใจแลว จะสามารถระงบดบกเลสตณหา

ตางๆไดมาก จนดบไดหมดเลยทเดยว ถาดบกเลสตณหาไดหมดแลว จะไมมอะไรวเศษ

เทา เพราะเมอดบไปแลวใจจะมแตความสข ไมทกข ไมหว ไมกระหาย เหมอนนกโทษท

หนออกมาจากคก ไดถกเจาหนาททางบานเมองจบไปทาลายจนหมดสนแลว ประชาชน

สามารถไปไหนมาไหนไดอยางปลอดภย ไมตองหวาดกลววาจะมใครมาทาราย เพราะ

พวกทหนออกมาจากคกไดถกตารวจจบหรอถกฆาทงหมดแลว จงไมมใครมาสรางความ

ทกข สรางความเดอดรอน ใหกบสงคมอกตอไป

กเลสตณหากเหมอนคนตดคกทหนออกมานนเอง เมอออกมาแลวกจะสรางความวนวาย

ใหกบเรา แตถาไมมกเลสตณหาแลว เราจะอยเฉยๆได เชน วนนวนเสาร ถาไมมความ

อยากแลว กอยบานไดอยางสบาย ไมตองวนวายแตงตว ไมตองวนวายกบการออกไป

ขางนอก ไมตองวนวายกบการหาเงนหาทอง เพอเอามาใชจายกบการออกไปขางนอก น

แหละคอความวเศษของพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ถาสามารถนาเอามาปฏบตได

แลว จะมแตความรมเยนเปนสข ไมตองตะเกยกตะกายแสวงหาความสขจากสงตางๆ

ภายนอก เพราะความสขทแทจรงนน อยทใจทสงบระงบจากกเลสตณหาท งหลาย

นนเอง เราจงตองใชธรรมะคาสอนของพระพทธเจา มาสรางความมกนอยสนโดษให

เกดขนใหได แตจะทาโดยไมมเครองไมเครองมอนน เปนสงทยาก ตองมเครองไม

เครองมอในการทาใหเกดความมกนอยสนโดษขนมา คอตองมการเสยสละ มอะไรเหลอ

32

กนเหลอใช ควรสละใหผอนไป มเวลาอยวางๆ ไมไดทาอะไรใหเกดประโยชน ควรสละ

เวลาไปทาประโยชนใหกบผอนบาง

นเปนวธทจะสกดความโลภ ความอยากตางๆได พระพทธเจาจงสอนใหมจาคะ การ

เสยสละ พยายามใชเวลาและสงของตางๆ ทมอยแตไมมความจาเปนกบเรา เอาไปทาให

เกดประโยชนกบผอน แลวกใหดารงอยเปนปกต ไมวาจะทาอะไร ตองระวงไมใหไปสราง

ความเดอดรอนกบผอน เพราะถาไปสรางความเดอดรอนใหกบผอนแลว ความ

เดอดรอนนนกจะกลบมาทตวเรา เชนอยาเอาทรพยสมบตขาวของเงนทองของผอนทเขา

ไมไดอนญาตมา อยาทารายชวตของผอน เพราะชวตเปนสงทมคณคา ททกคนรกและ

สงวน ไมตองการใหใครมาทาราย เมอชวตนนถกทารายไป กจะตองสรางความทกขให

ท งกบคนทตายไป และคนทรกเขา เชนญาตสนทมตรสหาย จะตองมผตามจบ เพอนา

ตวไปลงโทษ เพราะถาปลอยใหอยในสงคม จะสรางความเดอดรอน ทารายชวตและ

ทรพยสนของผอนอก ทาใหสงคมไมสงบ ไมมความสข มแตความทกข ความกงวลใจ

จงตองตามจบเพอเอาไปกกขง ไปลงโทษ หรอเอาไปทาลายเลยกได ขนอยกบความราย

กาจของเรา

จะทาอะไรจงตองระมดระวง ไมใหไปกระทบ ไปเบยดเบยน ไปสรางความเดอดรอน

ใหกบผอน ไมวาจะเปนชวต เปนทรพยสน ทเปนวตถกดเปนบคคลกด เชนสามภรรยา

ของผอน ไมควรไปยง ไมควรไปเกยวของดวย นอกจากนนกตองมสจจะ มความจรงใจ

พดอะไรตองเปนความจรงไมพดในสงทไมจรง เพราะจะทาใหผอนเกดความเขาใจผด

ขนมา จะทาใหเกดความเสยหาย เชนไปหลอกยมเงน แลวสญญาวาจะเอามาคน ท งๆ ท

ไมเคยคดวาจะเอามาคนเลย พอเขาหลงเชอใหเรายมเงนไป เขากตองมาเสยใจภายหลง

เพราะไมไดรบเงนคนนนเอง เปนการโกหกหลอกลวง ไมมสจจะ เปนการเบยดเบยน

สรางความเดอดรอนใหกบผอน ถาประพฤตแบบนแลว สงคมจะรงเกยจ จะไมสามารถ

อยอยางปกตเหมอนผอนได ถาไมถกจบไปขงไวในคกในตะราง กจะตองถกประหารชวต

เลยทเดยว จงตองระมดระวงในการกระทาของเรา ถาอยากจะอยอยางรมเยนเปนสข

33

ประการสดทาย ตองควบคมจตใจใหสงบนง เพราะเวลาสงบนงแลว กเลสตณหาจะไม

ปรากฏ จะไมสามารถทางานได ในขณะทจตมความสงบ มความนง จตจะมความมก

นอย มความสนโดษ จะไมหวไมกระหาย ไมอยากไดสงนนสงน พอใจกบสงทมอย แลว

จะรสกวาสงทมอย มนมากมายเกนความจาเปนตอการดารงชพเสยดวยซาไป แลวจะทา

ใหอยากเอาสวนทเกนนไปชวยเหลอผอน ไปแจกจาย ไปทาบญทาทาน ทาใหใจม

ความสข มความพอ เปนการดาเนนชวตทจะทาใหมความสขอยางแทจรง การแสดงเหน

วาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

34

กณฑท ๒๒๐

หนาทของมนษย ๓ กรกฎาคม ๒๕๔๘

วนนเปนวนทพวกเรามเวลาวางจงไดมาวดกน เพอปฏบตหนาทของมนษย พวกเรา

อาจจะไมทราบวามนษยมหนาทอะไรบาง มแตพระพทธเจากบพระอรหนตสาวกเทานนท

ร และไดทาหนาทของมนษยอยางสมบรณเตมท จนไดรบประโยชนอนสงสด ทสตวโลก

คอมนษยอยางพวกเราจะรบได คอพฒนาจตใจของตน ใหขนไปถงจดสงสดคอพระ

นพพาน นแหละคอหนาทของมนษย เกดมาเพอมากระทาหนาท ๓ ประการดวยกน ท

พระพทธเจาทกๆพระองค ทไดมาตรสร จะทรงสอนใหกบสตวโลกทกครงไป คอ ๑. ทา

ความดท งหลายใหถงพรอม ๒. ละการกระทาความชวท งหลายเสย ๓. ชาระจตใจให

สะอาดบรสทธ กาจดกเลสตณหา ความโลภ ความโกรธ ความหลง ความอยากตางๆ

ท งหลาย ทมอยในใจใหหมดสนไป

เพราะไมมสตวโลกในภพไหน ในบรรดาภพทมอยท งหมด ทจะทาสงเหลานได มภพของ

มนษยเพยงภพเดยวเทานน ทสามารถจะทาความด ละความชว และชาระจตใจของตน

ใหสะอาดบรสทธได ภพอนๆนนเปนภพสาหรบไปเสวยบญ เสวยกรรม ถาไปเกดใน

สวรรค เปนเทพ เปนพรหมกไดแตเสวยบญ คอความสขทตนไดทาไว ในสมยทเกดเปน

มนษย ถาไปเกดเปนเดรจฉาน ไปตกนรก กตองไปเสวยกรรม ทเคยทาไว แตจะไม

สามารถทาบญ ละบาป ชาระจตใจในภพเหลานนไดเลย เพราะไมใชวสยทจะทาได

นนเอง มภพเดยวภมเดยวในไตรภพน คอภพของมนษยนเทานน ทจะสามารถสรางบญ

สรางกศล ละเวนจากการกระทาบาปท งหลาย ชาระจตใจใหสะอาดหมดจดได มภพของ

มนษยนเพยงภพเดยวเทานน

ถาไดเกดมาเปนมนษยแลว ไมไดทาบญ ไมไดละบาป ไมไดชาระจตใจของตนใหสะอาด

กเสยชาตเกด ไมไดรบประโยชนอนพงจะไดรบ เปนประโยชนทดทสด ทเลศทสด ไมม

35

อะไรในโลกนจะมคณคา มความประเสรฐเลศโลก เทากบการไดบรรลถงพระนพพาน ได

หลดพนจากการเวยนวายตายเกด ซงเปนสงทอยในวสยของพวกเรา ทจะสามารถทากน

ได ถาไมทา กเทากบปลอยโอกาสอนดงาม ใหหลดจากมอไป เปนการเสยชาตเกด

เหมอนกบเวลาทไดเขาไปในรานเพชร รานพลอย รานขายทอง แลวเจาของอนญาตให

หยบทกสงทกอยาง ทมอยในรานไปได แตเรากลบไมสนใจ กลบไปสนใจกบของสกปรก

สงตางๆทถกทงไวในถงขยะ ไปขดคยหาแตของทสกปรก แทนทจะเปดตเกบเพชร เกบ

พลอย เกบเงน เกบทองไว กลบไปสนใจกบเรองขยะท งหลาย อยางนเปนการเสยโอกาส

ทด เจาของรานอตสาหมจตใจกวาง อยากจะใหเราไดเอาของดๆ ไปกน แตความโงเขลา

เบาปญญาของเรา กลบเหนเพชร พลอย เงน ทอง เปนของไมมคณคา กลบเหนสงทอย

ในกองขยะนน มคณคา

ชวตของพวกเราจงไมคอยไดดบไดดสกเทาไหร ไมไดรบประโยชนเทาทควร ในฐานะท

ไดเกดมาเปนมนษย เพราะภพภมของมนษยมไวสาหรบเตมนามนใหกบชวต เหมอนกบ

สถานบรการ ทมไวสาหรบเตมนามน เตมลม เตมนาใหกบรถยนต เพอจะไดเดนทางไป

ถงจดหมายปลายทางทดได เชนเรากาลงจะเดนทางกลบบาน นามนใกลจะหมด กตอง

มองหาปมนามน เมอเจอปมกตองรบเลยวเขาไป รบเตมนามน เตมนา เตมอะไรเสยกอน

เมอรถมนามน มนา มลม กพรอมทจะพาเราเดนทางไปสจดหมายปลายทาง ทตองการ

ไปได แตถากลบมวโอเอ ถงปมนามนแลวแทนทจะไปซอนามน กลบไปซอสรามาดม ซอ

บหรมาสบ ซอขนมมารบประทาน จนไมมเงนเหลอซอนามนเตมใสรถ พอขบรถออกไป

ไดไมไกล นามนหมดกตองจอด ไปไมถงจดหมายปลายทาง

นคอภพชาตของมนษยเปนอยางน เปนทมาเตมนามนของชวต เราเปนนกทองเทยว นก

เดนทาง ในภพนอยภพใหญ ในสงสารวฏ เวยนวายตายเกด เกด แก เจบ ตาย ถาไมม

ผวเศษอยางพระพทธเจา มาบอกเราวาควรจะทาอะไร ควรจะต งเปาไวทไหน เรากจะไมร

เรากจะใชชวตของเราแบบสรยสราย แบบไมมสาระ ใชไปตามอานาจของกเลส ตณหา

ความโลภ ความอยากท งหลาย ถาปลอยใหเปนไปอยางน ผลกคอการเวยนวายตายเกด

ในภพนอยภพใหญ แบบไมรจกจบจกสน แตถามโอกาส มวาสนา ไดเกดมาเจอ

36

พระพทธเจากด พระศาสนาทพระพทธเจาไดทรงประกาศไวกด ไดยนไดฟงพระธรรมคา

สอนของพระพทธเจา จนรวาสงทดทสดสาหรบมนษยกคอ การทาความด ละความชว

ชาระจตใจของตนใหสะอาดหมดจด เมอรแลว กควรรบนาไปปฏบต เพราะเมอได

ปฏบตแลว ผลอนดเลศทพระพทธเจา และพระอรหนตสาวกท งหลายไดบรรลถง กจะ

กลายเปนผลทพวกเราจะไดบรรลกน

พวกเรากาลงแสวงหาความสข พยายามหนความทกขดวยกนทกคน แตไมรจกวธท

ถกตอง จงมกเดนไปพบกบความทกขอยเรอยๆ ความสขจะไมคอยไดเจอเทาไหร ถา

เปนความสขกเปนแบบจอมปลอม เปนความสขทมความทกขซอนเรนอยภายใน ไดมา

ใหมๆ กมความสข แตหลงจากนนแลว สงทไดมากกลายเปนความทกขไป ไมวาจะเปน

วตถหรอบคคล ลวนเปนเชนนนท งสน เวลาไดใครมาใหมๆ เปนสาม เปนภรรยา เปน

คครอง เราจะมความดอกดใจ มความสข แตหลงจากอยกนไปไดสกระยะหนงแลว กจะ

เกดความเบอหนายขนมา เกดความจาเจ เกดความชนชา เกดการทะเลาะเบาะแวง เกด

การขดใจกนขนมา คนทเคยรกกเลยกลายเปนคนทนาเกลยด นาชงไป คนทใหความสข

กกลายเปนคนทใหความทกขไป เพราะนคอธรรมชาตของทกสงทกอยาง ทพวกเราเขา

ไปเกยวของ ไปแสวงหา

แตเนองจากเรามความมดบอด คอโมหะความหลง อวชชาความไมรจรง จงทาใหเหน

ผดเปนชอบ เหนความทกขวาเปนความสข เหนวาสงตางๆในโลกนจะใหความสขกบเรา

จงตะเกยกตะกายพยายามแสวงหากน แบบแทบเปนแทบตาย เกอบแทบทกลมหายใจก

วาได พยายามจะหาสงนนมา สงนมา หาบคคลนนมา หาบคคลนมา เพราะคดวาเมอ

ไดมาแลว จะทาใหมความสขนนเอง แตเราไมมปญญา ไมพจารณา ไมรถงธรรมชาตท

แทจรงของสงตางๆ ทเราอยากไดมาครอบครองวา เปนไตรลกษณ คอ ๑. เปนอนจจง

ไมเทยง ๒. เปนทกข ๓. เปนอนตตา ไมใชตวตน ไมสามารถควบคมบงคบ ใหเปนไป

ตามความตองการของเราได พอไดอะไรมาปบ กจะเรมเปลยนแปลงไปทนท

เปลยนแปลงอยทกขณะ จากของใหมกจะกลายเปนของเกา จากของดกจะกลายเปนของ

ชารด เมอชารดแลว จะใหความสขไดอยางไร มแตจะกลายเปนภาระ ทเราจะตองหาเงน

37

หาทองมาซอมแซม เวลาซอรถยนตมาใหมๆ ขบไปไหนมาไหนกสะดวกด เมอใชไป

เรอยๆ กเรมชารดขนมา ตองเสยเงนเสยทองไปซอมแซม บารงรกษา กลายเปนภาระ

กลายเปนความทกขขนมา นเปนธรรมชาตของทกสงทกอยาง เราหามไมได ไมอยใน

ความควบคมของเรา จะไปอธษฐานจตขอกบพระวา ขอใหไดสงทดมา แลวขอใหสงนน

ไมเปลยนแปลง ใหเปนไปตามความตองการของเราเสมอ ไมใชวสยทจะขอได เพราะ

โดยธรรมชาตของทกสงทกอยาง ทเราเขาไปเกยวของดวย ไมวาจะเปนสตว เปนบคคล

เปนขาวของตางๆ ลวนอยในกรอบของไตรลกษณท งสน ลวนเปนของไมเทยง เปนทกข

ไมใชตวตน ไมใชเปนสงทควบคมบงคบใหเปนไปตามความตองการได

แตพวกเราขาดปญญากน ไมเหนไตรลกษณ ผทจะเหนไตรลกษณได ตองเปนคนระดบ

พระพทธเจาเทานน คนทมบญบารมแกกลา พอทจะมองเหนสงเหลานไดเทานน ถงจะ

เหนได แลวรวาควรจะปฏบตกบสงเหลานอยางไร รวาตองหกหามจตใจ ไมใหไปหลง

ไปชอบ ไปยนดกบสงตางๆท งหลาย ทมอยในโลกน อยาไปหวงหาความสขจากสงตางๆ

เหลาน แตใหหนเขามาหาความสขภายในจตใจของตน นแหละจงเปนเหตทมาของหนาท

ของพวกเรา ทมอย ๓ ประการดวยกน คอ ทาความดท งหลายใหถงพรอม ละการ

กระทาบาปทงหลาย แลวกชาระจตใจ ชาระกเลสตณหาท งหลาย ใหหมดออกไปจากจต

จากใจเสย เพราะถาไดทาแลว จตใจจะเขาสความสงบ เขาสความรมเยนเปนสข เขาส

ความอมหนาสาราญใจ เขาสความพอ

นคอธรรมชาตของจตใจ เปนอยางน ไมไดอม ไมไดสขกบวตถขาวของ เงนทอง กบสตว

กบบคคลตางๆ แตสขเพราะทาความด ละความชว ชาระจตใจใหสะอาดหมดจด เราจง

ตองทาหนาทของเราใหครบถวนใหจงได ถาไมไดทา กเทากบเกดมาเสยชาตเกดนนเอง

ชาตอนดชาตอนวเศษ แตกลบไมเอามาใช ใหเกดคณเกดประโยชน เหมอนกบไกทได

พลอย แตไมสนใจเพราะกนไมได จะหาแตตวหนอนกนอยางเดยว เวลาคยเขยไปเจอ

เพชรเจอพลอยเขา กเขยทงไป เพราะไมมปญญาทจะเหนคณคาของเพชรของพลอย แต

พวกเราไมใชไก ถงแมจะเปนไกมากอน แตกเปนไกทฉลาด เพราะมครมอาจารย ม

พระพทธเจา มพระอรยสงฆสาวกคอยส งคอยสอน ใหรวาอะไรเปนเพชร อะไรเปน

38

พลอย อะไรเปนไสเดอน อะไรเปนตวหนอน ใหรจกแยกแยะ แลวจะไดสมบตอนวเศษ

อนประเสรฐตดตวไปตลอดอนนตกาล คอความสขทเรยกวา ปรมง สขงนนเอง

การสนสดแหงการเวยนวายตายเกด การอยเหนอความทกขท งหลาย นแหละคอสงท

วเศษ สงทมนษยท งหลายใฝฝน ใฝหากน แตไมรวาอยทไหน เปนอยางไร มแต

ความเหนผดเปนชอบ เพราะขาดคร ขาดอาจารยทจะมาชบอก กลบชอบหาของในกอง

ขยะ แทนทจะหยบเพชรพลอยเงนทองในต กลบไมสนใจ กลบไปสนใจคยเขยหาเศษหา

เดน ทมอยในถงขยะนนแหละ นแหละคอสงทเกดขนกบมนษย ผทยงมความมดบอด

มความลมหลง ไมไดยนไดฟงพระธรรมคาสอน อนประเสรฐของพระพทธเจา จงเหน

ขยะท งหลายเปนสงมคณคา จงพยายามแสวงหาแตขยะ แลวในทสดกตองมารองหม

รองไห เศราโศกเสยใจ วาวนขนมว มแตความทกขรมเราจตใจอยตลอดเวลา เพราะไมม

ของดของวเศษมาปกปอง มาทาลายความทกข ความรมรอนของจตใจ

สงทพวกเราท งหลายเหนวาเปนสงทเลศ ทวเศษ แตพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก

ท งหลายกลบเหนเปนเศษขยะ กคอลาภ ยศ สรรเสรญ สข เปนสงทพวกเราท งหลาย

อตสาหหากนแทบเปนแทบตาย อยากจะรา อยากจะรวย อยากจะใหญอยากจะโต

อยากจะใหคนยกยองสรรเสรญเยนยอ อยากจะมเงนไวไปเทยวเตรอยางเตมท อยากจะ

ด อยากจะฟง อยากจะกน อยากจะดม สงเหลานลวนเปนขยะท งสน ในสายตาของ

นกปราชญอยางพระพทธเจา และพระอรหนตสาวกท งหลาย เพราะเหตใด เพราะไมเปน

ความสขทจรงถาวร แตเปนความสขทซอนเรนดวยยาพษ คอความทกขอยางรนแรง

สงเกตดมใครในโลกนบางทไมรองหมรองไห ไมเศราโศกเสยใจ ไมกระโดดตกตาย ฆา

ตวตายกน คนพวกนกลวนมลาภ ยศ สรรเสรญ สขดวยกนท งนน แตเมอถงเวลาทลาภ

ยศ สรรเสรญ สข เสอมไป สญไป หมดไป กเหมอนกบตกนรกทองแดง ไมสามารถอย

อยางปกตสขได ทนอยไมได

คนเคยรวยแลวตองมาจน จะอยสหนาชาวบานไมได คนทเคยเปนใหญเปนโต ตอง

กลายเปนคนธรรมดาสามญ จะรสกวาอบอายขายหนา ทนทจะไปเผชญหนากบคนอน

ไมได คนทเคยมแตคนยกยองสรรเสรญเยนยอ แลวอยดๆ กไมมใครยกยองสรรเสรญ

39

เยนยอ จะมความรสกวาเหว เปลาเปลยวใจ คนทเคยไดกน ไดเทยว ไดใชเงนใชทอง

อยางสรยสราย อยางเตมท เมอขาดเงนขาดทองแลว จะไมสามารถอยตอไปได นแหละ

คอความทกข คอยาพษ ทซอนเรนอยในความสข แหงลาภ ยศ สรรเสรญ สข นเอง

พวกเราถาไมคดกน จะไมเหน ตองอาศยคนชางคด ชางพจารณาอยางพระพทธเจา

เทานน ทจะมองทะลเหนยาพษทซอนเรนอยในกองขยะ ทพวกเราท งหลายกาลงหลง

ระเรงกนอย

นแหละคอความแตกตางระหวางพวกเรากบพระพทธเจา พระพทธเจามปญญา มดวงตา

เหนธรรม ไมมเมฆหมอกปดบง เหมอนกบสายตาของพวกเรา ทมโมหะอวชชา เมฆ

หมอกแหงความมดบอด ปกปดใจของเรา ทาใหเหนทกสงทกอยางกลบตาลปตรไป เหน

สงทดกลายเปนสงทไมดไป เหนสงทไมดกลายเปนสงทดไป เราจงตะครบแตสงทไมด

อยเรอยไป เมอมวแตไปทาสงทไมด ทาตรงกนขามกบสงทพระพทธเจาทรงส งสอน แลว

เราจะดขนไดอยางไร พระพทธเจาทรงสอนใหทาความด กลบไปทาความชว

พระพทธเจาทรงสอนใหละการกระทาความชว กลบไปทาความชวกน พระพทธเจาทรง

สอนใหชาระกเลสตณหา กลบไปสงเสรมกเลสตณหา ใหมมากยงๆขนในจตใจ แลวจะ

ไปหาความสขความเจรญมาจากทไหน เพราะสงตางๆทประพฤตปฏบตน น ลวนเปนการ

สรางความทกข สรางความเสอมเสยใหกบเราท งนน แลวจะไปเอาความสขความเจรญมา

ไดอยางไร

ถาตองการความสขความเจรญ กตองทาหนาทของมนษยใหสมบรณ คอตองทาความด

ใหถงพรอม ตองละความชว ละบาปกรรมท งหลาย ชาระจตใจใหสะอาดหมดจด เวลา

โลภกอยาไปโลภตาม เวลาอยากกอยาไปอยากตาม ใหใชเหตใชผล วาสงทตองการนนม

ความจาเปน ตอการดารงชพหรอไม ถาเปนสงทจาเปน กไมเปนความโลภ ไมเปนความ

อยาก แตเปนความจาเปน เชนอาหารทรบประทานเปนสงทจาเปน ตองมอาหารไว

รบประทาน แตตองรจกประมาณ อยาไปรบประทานมากเกนความจาเปน เกนความ

ตองการของรางกาย ถาเปนเชนนนกกลายเปนความโลภขนมาไดเหมอนกน เวลาทจะใช

40

สอยอะไร ทเกยวกบเรองปจจย ๔ ทเปนสงทจาเปนตอการดารงชพ กยงตองมความรจก

ประมาณ อยาใชเกนความจาเปน

เชนอาหารไมจาเปนจะตองมราคาแพงๆ อาหารทกอยางกมาจากทเดยวกน มาจากไรจาก

นาจากสวน แลวกมาขายทตลาด แลวกเอาไปทาทบาน ทราน ทโรงแรม เปนอาหารชนด

เดยวกนท งสน ตางกนตอนรบประทานตามสถานทตางๆ มคาใชจายอยางอนบวกเขาไป

ดวย เลยทาใหมราคาแพงขนมา แตคณคาไมไดแพงขนตามราคา คณคากเทาเดม กนไข

เจยวทบาน กบกนไขเจยวทโรงแรม กเปนไขเจยวเหมอนกน แตไขเจยวทบานจานละสบ

บาท แตทโรงแรมกลายเปนจานละรอยบาท ขนทราคาแตไมไดขนทคณคา ถาคนไมม

ปญญากจะหลงคดวา กนไขเจยวทโรงแรมนมนวเศษเลศโลก ยงมเชฟฝรงมาทาใหกน

ดวยแลว โอย!ยงวเศษใหญ ทแทกไขเจยวเหมอนกน กนเขาไปในทอง ออกมามนกเปน

ของทไมมใครปรารถนาเหมอนกนท งนน ไมวาจะกนทไหนมนกเปนเหมอนกนท งสน

จะกนอะไรจงตองใชปญญา อยาไปหลง หลงแลวจะกลายเปนทาสของความหลง จะตอง

เหนอยยากกบการหาเงนหาทอง เพอซอของแพงๆกน ทไมมคณคาราคาอะไรเลย

เพยงแตมนษยสมมตกนขนวา มคณคา มราคา กหลงตามสมมตไปเทานนเอง แตความ

เปนจรงแลว คณคากเทากน ถามปญญาแลว จะสามารถมองทะลสงเหลานได กจะไม

หลงตาม เมอไมหลงตาม กไมตองเหนอย เพราะวาสงตางๆนน ตองใชเงนใชทอง ของ

ยงแพงกตองใชเงนมาก ใชเงนมากๆ กตองหามากๆ หามากๆกเหนอยมากนะส นคอ

ปญหา ถาไมมปญญา กจะถกหลอกใหไปวนอยกบสงทไรคา อยางทไดพดไวในเบองตน

วา เปนเหมอนกบเศษขยะในถงขยะนนแหละ เรากาลงไปยงกบพวกเศษขยะ กบถงขยะ

กน แตพวกเพชรนลจนดา พวกเงน พวกทอง กลบไมสนใจกน กลบปลอยปละละเลย

ชวตของเราจงไมคอยมคณคาเทาไหร มองดตวเองทไรกไมมความรสกภมอกภมใจเลย

เพราะมองเขาไปกมแตกเลส มแตตณหา มแตความเหนแกตว มแตความเกยจคราน ม

แตความชวชาตางๆ ไมมศล ไมมธรรมอยในจตในใจของตนเลย มองเขาไปทไร กไมม

ความสข

41

ไมเหมอนกบคนทปฏบตตามพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา คอยทาแตความด ละ

การกระทาบาปความชวท งหลาย ชาระกเลสตณหา ความเหนแกตว ความเกยจคราน

ท งหลายทมอยในจตในใจ ใหเบาบาง ใหหมดไป เวลามองดตวเอง กอดทจะภมใจไมได

ถงแมจะไมมใครมายกยองสรรเสรญเยนยอ แตกอดทจะสรรเสรญตวเองไมได เพราะ

เปนอยางนนจรงๆ มอยางนนจรงๆอยในตว ทาไมจะยกยองสรรเสรญตวเราเองไมได

เมอเปนความจรง ไมตองใหคนอนมายกยอปอปน ถาไมมอะไร แลว ใหเขามายกยอปอ

ปน เทากบหลอกตวเอง โกหกตวเอง หลงตวเองนนเอง เพราะถาไมมความด แลวมคน

บอกวาเรามความด แลวไปหลงเชอ กเทากบเปนคนตาบอดสอนคนตาบอด คนตาบอด

นาคนตาบอด จะพาไปไหน ถาไมพาไปตกหลมตกบอตกเหว

ฉนใดโมหะอวชชา ความมดบอด กเปนอยางนน คนมดบอด กบคนมดบอดมาชมกน

โอย! เธอดอยางนน เธอดอยางน ท งๆททาแตความชวอยตลอดเวลา ถาเปนอยางนจะ

พาไปไหนกน เมอไปยกยองสรรเสรญวาเขาดเพราะทาความชว เขากยงไดอกไดใจ ทจะ

ทาความชวตอไป ทาความชวมากๆแลวเวลาตายไป จะไปไหนถาไมไปตกนรกหมกไหม

นแหละเปนเรองของมนษยทขาดศลธรรม ขาดปญญา ขาดธรรมะคาสอนของ

พระพทธเจา จะตองมงไปทางนนโดยถายเดยว จะตองมงไปสสงทไมดท งหลาย ไมวาจะ

เปนอบายมขตางๆ เชนการเสพสรายาเมา เลนการพนน เทยวกลางคน การคบคนชวเปน

มตร เกยจคราน เหลานแหละเปนทางเดนของคนชว เปนทางเดนทจะพาไปสนรกตอไป

เพราะถาไดเกยวของกบอบายมขแลว สงทจะตามมาตอไปกคอการลกทรพย การ

ประพฤตผดประเวณ การฆาสตวตดชวต การพดปดมดเทจโกหกหลอกลวง

จะเปนสงทถกเรยกขนมารบใช เพราะเมอเดอดรอนจากการสญเสยเงนทอง เชนแพพนน

เมอไมมเงนทองแลวจะทายงไง กตองไปโกหกหลอกลวง ขอยมเงนผอนมากอน แลวจะ

เอาไปใชทหลง แตกไมมโอกาสใชเพราะ เมอไดเงนมาแลวกเอาไปเลนพนนตอ เลนจน

หมดแลวจะเอาเงนไปใชไดอยางไร หนกๆเขากตองไปลกขโมย แลวกตองไปฆาผอน

เพราะเวลาไปจ ไปปลน แลวมการตอสกบเจาหนาทตารวจ กตองตอส จนถกเขาฆา หรอ

ตองฆาเขา นคอสงทจะเกดขนตามมา ถาไปเกยวของกบพวกอบายมขท งหลาย ไป

42

เกยวของกบการกระทาความชว จงตองระมดระวง ตองพยายามยดเอาสงทพระพทธเจา

ทรงส งสอนมาปฏบตกบชวตใหได เพราะเปนสงทด มแตกาไรอยางเดยว รบรองไดวาไม

ขาดทน ถาเดนตามแนวทางของพระพทธเจาแลวไมมการขาดทน มแตจะกาไรเพมมาก

ขนไปเรอยๆ จนกลายเปนมหาเศรษฐอยางพระพทธเจาขนมาเปนเศรษฐธรรม เปนผลท

เกดจากการปฏบตหนาทของมนษยอยางสมบรณ การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยต

ไวเพยงเทาน

43

กณฑท ๒๒๑

คมอชวต ๖ กรกฎาคม ๒๕๔๘

วนนจะไดฟงเรองชวตของพวกเรา ซงเปรยบเหมอนกบการเดนทาง เวลาเดนทางไปไหน

มาไหน ถามขอมลรลวงหนากอนวา สถานททจะไปอยในสภาพอยางไร ถนนหนทางทจะ

ไปเปนอยางไร ถารสภาพตางๆวาเปนอยางไร กจะสามารถเตรยมการ เตรยมตว เตรยม

ขาวเตรยมของ ไวรบกบสถานการณได ถารวาถนนหนทางทจะไป เปนแบบขนเขาลง

หวย เปนถนนทขรขระ ไมราบเรยบ ไมไดลาดยาง กตองคดถงรถยนตทจะเอาไป วา

ควรจะเอารถยนตชนดไหนไปด สถานททจะไป อดมสมบรณ หรอแหงแลง อดอยาก

ขาดแคลน ถารลวงหนา จะไดเตรยมเสบยง เตรยมอะไรไปใหพรอม สภาพอากาศเปน

อยางไร รไวกด วารอนหรอหนาว ฝนตกนาทวม หรอแหงแลง ถามขอมลแลว จะได

เตรยมตวเตรยมสงของตางๆ ไวรบกบสถานการณทจะเกดขน เมอเผชญกบเหตการณ

ตางๆ จะไดไมเดอดรอน ไมลาบากลาบน เพราะมทกสงทกอยาง ไวรบกบสถานการณ

นนเอง

ชวตของพวกเรากเชนเดยวกน เปนการเดนทางเหมอนกน เราตองเดนทางตอไปขางหนา

ถารลวงหนากอนวา จะมอะไรเกดขน ถาไดเตรยมตวรบไวกอน เวลาเกดขนกจะไม

เดอดรอน จะรบได ฟนฝาไปไดอยางไมสะทกสะทาน อยางไมเดอดรอนใจแตอยางใด

คมอของชวตทดทสดกคอ พระธรรมคาสอนของพระพทธเจา เปนเหมอนแผนท เปน

ขอมลตางๆ ทเกยวกบสงตางๆทจะเกดขนในภายภาคหนา ถาไดศกษาดแลว จดจาด

แลว ไมหลงไมลม เรากจะพรอมรบกบเหตการณตางๆทจะเกดขน แตถาไมมขอมล

เตอนไวลวงหนา กจะไปแบบคนตาบอดไป ไมรวาอะไรจะเกดขนขางหนา กเลยไมได

เตรยมตวเตรยมใจ ไวรบกบเหตการณตางๆทจะตองเกดขน เมอเกดขนแลว กจะตอง

วาวนขนมว ระสาระสาย เกดความทกขอยางมากตามมา

44

ชวตของเราจะดาเนนไปไดดวยดหรอไม กขนอยกบการเตรยมตวเตรยมใจ รบกบ

เหตการณตางๆไดหรอไม มขอมลพรอมเพรยง พอทจะบอกใหรวา ควรทาตวอยางไร

เตรยมตวอยางไร ใหรบกบสภาพตางๆ เชนถารวาฝนจะตก กเตรยมรมไว เตรยมเสอ

ฝนไว เตรยมทกกเกบนาไว เพอจะไดมนาใช ถารวาไปขางหนาจะแหงแลง กเตรยมเอา

นาเอาทาตดตวไปดวย จะไดไมเดอดรอน ชวตของเรากเปนเชนเดยวกน ขางหนาจะม

เหตการณตางๆรอเราอย ทจะตองพบ จะตองเผชญ ถารแลวและเตรยมตวไวกอน ก

เทากบมอาวธไวตอสกบศตร ศตรกจะไมสามารถทาลายเราได พระพทธเจาทรงสอนไว

วา พวกเราทกคนเมอเกดมาแลว ยอมมความแกเปนธรรมดา หลกเลยงความแกไป

ไมได ยอมมความเจบไขไดปวยเปนธรรมดา หลกเลยงความเจบไขไดปวยไปไมได

ยอมมความตายเปนธรรมดา หลกเลยงความตายไปไมได ยอมมการพลดพรากจาก

ของรกของเจรญใจท งหลายทงปวง ยอมมการประสบพบกบสงทไมปรารถนา เปนเรอง

ทรอเราอยขางหนา

เมอรแลววาจะตองเกดขน ถาไดเตรยมตวเตรยมใจรบกบเหตการณตางๆ กจะไมทาให

เราเดอดเนอรอนใจ เชนรวาสกวนหนงเราอาจจะตองอยตามลาพง อยคนเดยว เราก

ฝกหดอยคนเดยวไปกอน อยาไปหวงพงอะไรจากใครใหมากจนเกนไป หดพงตนเองท

เรยกวา อตตา ห อตตโน นาโถ ตนเปนทพงของตน อยาไปหวงพงใคร แตถามใคร

ยนดทจะใหความอปการะ ใหการชวยเหลอ กไมขดของ แตตองพรอมเสมอทจะยนหยด

บนลาแขงลาขาของเราใหได ถาไดเตรยมตวไวแลว ไมวาเหตการณอะไรจะเกดขน กจะ

ไมเดอดรอน เพราะมทพงอยในตว แตถาหวงพงคนอน หวงพงสงอน มาใหความสขกบ

เรา เมอบคคลอน สงอนนนเกดมการสญเสย เกดมการแยกจากเราไป เรากจะลาบากลา

บน เพราะเราไมเคยอยดวยลาแขงลาขา ดวยกาลงของเรานนเอง เราเคยแตพงพาอาศย

ผอนมาอยางตอเนอง เมอผทเราไดพงพาอาศย เกดมความจาเปนทจะตองจากเราไป เรา

กจะไมรจะทาอยางไร ถาเปนคนออนแอมากๆ กอาจจะไมมกาลงจตกาลงใจทจะอย

ตอไป ถงกบตองทาลายชวตของตนเลย กมอยเปนจานวนมาก เพราะไมรวาจะอย

อยางไรนนเอง ทามาหากนกไมเปน อยคนเดยวกรสกเศราสรอยหงอยเหงา ไมรวาจะอย

ไปทาไม ชวตแทบจะไมมความหมายเลย อยไปกมแตความทกขรมเราอยตลอดเวลา

45

เลยเกดความเหนผดขนมา คดวาการทาลายชวตของตนเอง จะเปนวธพาใหตนพนจาก

ความทกข

แตในทางพระพทธศาสนาไดแสดงไววา การทาลายชวตของตนเอง เปนการสงตนเองให

ไปตกนรกอยางยาวนาน เมอไดกลบมาเกดเปนมนษยอก กจะตองทาลายชวตของตนอก

เพราะเปนนสยตดตวมา เกดภพไหนชาตไหนกจะไมรจกวธแกปญหา เพราะไมรจกวธ

พงตนเอง ชอบพงคนอน ชอบอาศยคนอนอยเรอยๆ เมอถงเวลาทไมมทพงแลว ก

จะตองแกปญหาแบบเดมๆ คอทาลายชวตของตนเองเสมอ ไมมโอกาสทจะ

เจรญกาวหนารงเรอง แตจะวนเวยนอยกบการตกนรกหมกไหม กบการมาเกดเปน

มนษย มาฆาตวเองอยอยางน แลวกไปตกนรกตอ วนไปเวยนมาอยอยางน ไมรจกจบ

จกสน แตถาเปนคนทรถงเหตการณตางๆของชวต วาไมมอะไรเทยงแทแนนอน จะไป

หวงพงพาทกสงทกอยาง ไปตลอดเวลาไมได ชวตมขนมลงเปนธรรมดา มไดมเสยเปน

ธรรมดา กจะฝาวงจรอบาทวนไปได

เราจงตองหดรบกบเหตการณตางๆ อยาไปคดวาจะตองสขเสมอไป ชวตมท งความทกข

มท งความสขควบคกนไป มความสขไดกหมดได เมอความสขหมดไป ความทกขกเขา

มาแทนท ความทกขเขามาแทนทไมนาน เดยวกออกไปอก ความสขกกลบมาอก ชวต

ของเราเปนอยางน สวนของใจผดาเนนชวตน ความจรงแลวกไมมอะไรสามารถทาลายได

จะมความทกขขนาดไหนกตาม กไมสามารถทาลายใจนได แตสงทจะทาลาย หรอสราง

ความทกขใหกบใจไดกคอ ความหลงนนเอง ไมรลวงหนากอนวา จะมเหตการณอะไร

เกดขน เพราะเมอไมรแลวกจะไมเตรยมตว ไมรวาใจเปนธรรมชาตอยางไร ถารวาใจเปน

ธรรมชาตอยางไร จะรบกบเหตการณไดอยางไร กจะเตรยมตวเตรยมใจรบกบสภาพ

เหตการณตางๆทเกดขนได เพราะใจเปนธรรมชาตทรเทานน

ถงแมจะสมผสรบรความทกขมากนอยเพยงไร หรอความสขมากนอยเพยงไร กไมได

เปลยนแปลงไป ไมไดทาใหใจใหญขนหรอเลกลง หรอหายไป ใจกเปนใจอยอยางนน

ตลอดเวลา เปนธรรมชาตทไมแก ไมเจบ ไมตาย ไมสญหาย เปนเพยงแตรบรเรองราว

ตางๆ ทมากระทบกบใจเทานนเอง ถาเปนใจทฉลาด กจะรบรเฉยๆ แลวกปลอยวาง คอ

46

อะไรมาสมผสกรวาไดสมผส สมผสแลวกผานไป เหมอนกบโลหะเหลก เวลาเอาคอนไป

ทบ กบบไปหนอย แตเหลกกไมสญหายไปไหน เอาอะไรนมๆไปลบไปทา กยงคงสภาพ

เดมอย ใจกเปนอยางนน ถามปญญารวาธรรมชาตของใจเปนอยางไร กจะไมวตก ไม

หวาดผวา เวลาทจะตองสมผสกบสงตางๆทเลวราย กจะสมผสรบรเทานน รแลวกผาน

ไป เชนวนนมความทกขมาก มเรองวนวายมาก มไฟไหมบาน มขโมยขนบาน มคนคอย

ทาราย ใจกรบรตามความเปนจรง พอเหตการณผานไป ใจกยงเปนใจอยเหมอนเดม

แตถาใจไมฉลาด ไมมปญญา ไมรลวงหนากอนวาจะมเหตการณอะไรเกดขน พอเกด

ขนมากตกอกตกใจ คดวาจะตองตาย จะตองสญเสยสงนนสงนไป ท งๆทความเปนจรง

แลวใจเปนสงทไมตาย ใจไมใชเปนสงทจะถกทาลายใหหายไปได แตเพราะใจมความ

หลง จงหลงยดตดกบรางกาย วาเปนตวเปนตนขนมา พอมใครจะมาทารายรางกาย ก

เกดความหว นวตก เกดความกลวขนมา จนเกดความทกขขนมาอยางมากมาย แตถา

ไดรบการศกษา ไดรบการอบรม จากพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลว จะรวาใจ

เปนธรรมชาตทรบรเรองราวตางๆเทานน สวนรางกายกเปนเพยงสมบตชนหนงของใจ

เหมอนกบสมบตชนอนๆ เชนรถยนต บาน สาม ภรรยา ลก หลาน ลวนเปนสมบตทไมจ

รงถาวร มการเปลยนแปลง มการเจรญ มการเสอม มการเกด แลวมการดบไปเปน

ธรรมดา

แตใจผร ผเปนเจาของสมบตเหลาน ไมไดสญหาย ไมไดเกด ไมไดดบไปกบสมบตตางๆ

เหลาน ใจกยงอยเหมอนเดม สมบตตางๆถงแมจะมมากมายกายกอง กไมไดทาใหใจ

ใหญขน หรอวเศษขน เวลาสญเสยสมบตอะไรไป มากนอยเพยงไร กไมไดทาใหใจเสอม

ลง เลกลงแตอยางใด ใจกยงคงเดมอยอยางนน นเปนธรรมชาตของใจ ใจมหนาทอยาง

เดยว คอรบรเรองราวตางๆ ถามปญญากจะทาหนาทนไดสมบรณ แตถาขาดปญญาม

ความหลงแลว กจะเรมยดตดกบสมบตขาวของเงนทอง ตางๆ รวมถงรางกาย วาเปน

ตวตน เปนของตน แลวกเกดความวตก เกดความกงวล เมอรางกายจะตองแก ตองเจบ

ตองตาย เพราะไมไดศกษา ไมมขอมลคอยสอน คอยบอก คอยเตอนไวลวงหนากอนวา

เวลาดาเนนชวตไปแลว จะตองมอะไรเกดขน

47

แตถามโอกาสไดฟงเทศนฟงธรรม ไดฟงคาสอนของพระพทธเจา กจะไดยนเรองเหลาน

เรองสมบตขาวของเงนทอง ไมวาจะเปนวตถ หรอบคคล ลวนเปนสงทไมมความจรง

ย งยน เปนสงทเกดขนมาแลวตองดบไปเปนธรรมดา เปนสงทไมมใครสามารถควบคม

บงคบใหเปนของของตน ใหอยกบตน ใหเปนไปตามความตองการของตนไดตลอดไป

เพราะเปนของธรรมชาตนนเอง ธรรมชาตเชนฝนฟา เรากรอยวาไปควบคมบงคบไมได

ฝนจะตกกหามไมได เวลาฝนหยด อยากใหฝนตก กไมตก เพราะไมไดอยในอานาจของ

เรา ทจะไปควบคมบงคบไดน นเอง ฉนใด ทกสงทกอยางทใจเขาไปเกยวของ เขาไป

ครอบครองกเปนเหมอนกน แตสงเดยวทใจสามารถควบคมได บงคบได กคอใจของ

ตนเอง

ถารจกควบคมบงคบใจ ไมใหหลงระเรงไปกบสงตางๆ ทไดมาเปนสมบตแลว กจะไม

ทกข จะไมวนวาย จะไมเศราโศกเสยใจ เมอสงตางๆเหลานนตองพลดพรากจากใจไป น

แหละคอเรองราวของชวตของพวกเรา ทเราตองเผชญ ตองประสบ ตองพบเหน ถาไมม

ใครมาสอน มาบอก กจะเดนไปแบบคนลมหลง คนไมมปญญา ไดอะไรมากดอกดใจ

แทบจะตวลอยขนสวรรค แตพอสญเสยอะไรไป กเศราโศกเสยใจแทบจะตกนรกไป

เพราะใจไปหลง ไปยด ไปตด กบสงตางๆ ไมรวาทกสงทกอยางลวนเปนของช วคราว

ท งนน ไมไดมอะไรทจะอยกบเราไปไดถาวรตลอดเลย มมาแลวเดยวสกวนหนงกไป เขา

ไมไปเรากไป เรองกมอยเทาน ถาไดยนไดฟงพระธรรมคาสอน แลวนามาสอนจตสอนใจ

พยายามปรบใจ ใหทาหนาทใหถกตอง คอไมลมหลง ใหรเฉยๆ ใหรวามอะไรแลว สก

วนหนงกตองหมดไป

รเทาแลวใจกจะปลอยวาง จะไมยดไมตด ไมอยากใหเปนอยางนน เปนอยางน เพราะร

วาบงคบควบคมไมได เราไมควบคมบงคบฝนฟา ดนฟาอากาศฉนใด กไมควรไป

ควบคมบงคบสงตางๆ ทครอบครองอย ถายงมหนาทตองดแลรกษา กดแลไป รกษาไป

เทาทจะสามารถทาได แตถาถงเวลาทจะเปนไปตามเหตตามปจจย ตามเรองของเขา เราก

อยาไปวตก อยาไปกงวล ปลอยไปตามความเปนจรง เชนสามหรอภรรยาเกดนอกใจ

อยากจะทงเราไป กปลอยเขาไป ไปหามเขาไมได แตสงทหามไดกคอใจของเรา เมอกอน

48

นไมมสามคนน ไมมภรรยาคนน เรากอยได ไมเหนเดอดรอนอะไรเลย แลวเมอเขาจะ

จากไป ทาไมจะตองเดอดรอนดวย คนในโลกนไมใชมอยคนเดยว มอยเปนลานๆคน

ดวยกน คนนไป หาใหมกได ถายงอยากจะมใหม

ถาเปนคนฉลาดกจะคดวา หาคนใหมมาเดยวกเหมอนคนเกาอก ใหมๆ กดท งน น พออย

กนไปสกพกหนงแลว สนดานเกากจะออกมา ธาตแทกจะออกมา ซงคนเราสวนใหญแลว

ธาตแทกเปนของไมดท งน น เปนคนขเกยจ เหนแกตว อยางนเปนตน ไปอยกบใครท

ไหนกจะสรางความเออมระอา ใหกบผอนอยเสมอ ถาคดไดอยางนแลว อยคนเดยว

ดกวา เรองอะไรเอาเหามาใสหวทาไม ในเมออยคนเดยวกอยได ในโลกนกมความสขอย

๒ แบบดวยกน ความสขทเกดจากสงของบคคลตางๆ กบความสขทเกดจากการปลอย

วาง คออยคนเดยว ไมตองมอะไรกอยได อยตามความเปนจรงของใจ ถารวาใจสามารถ

อยตามลาพงได โดยไมตองมอะไร และจะอยอยางมความสข มากกวาการมอะไรมา

ครอบครองเสยอก เพราะเมอมแลว กตองหวง ตองกงวล ตองพลดพรากจากกน ตอง

เศราโศกเสยใจ รองหม รองไห แตถาอยคนเดยว จะไมมอะไรมาใหความทกขกบเรา อย

ตามลาพงกมความสขได

ถารจกทาใจใหปลอยวาง อยาไปอยากในสงนนสงน เหนอะไร อยากอะไร กตองสอน

ตนเองวา เปนของไมเทยงท งนน ไดอะไรมาเดยวกเปลยนไป ดเดยวเดยว แลวก

กลายเปนของไมดไป ไดมาไมนาน เดยวกจากไป ทกสงทกอยางเปนอยางนท งนน ถาม

ปญญาสอนใจอยเสมอ วาเรองราวตางๆมนเปนอยางน มเกดขน ต งอยแลวดบไป ไมม

อะไรคงเสนคงวา ควบคมบงคบไมได ไดอะไรมา อยากจะใหอยกบเราไปนานๆ แตเขา

ไมอยากจะอย เราจะทาอยางไร ถาทาใจไดกไมมปญหาอะไร ไปกไป อยกอย ตอง

พยายามทาใจใหได เพราะใจเปนสงททาได แตไมคอยชอบทากน เพราะไมรวาการทาใจ

เปนสงทเลศ ทวเศษ เปนการสรางสรณะทพงใหกบตน เพราะถาสามารถยนหยดอยตาม

ลาพงไดแลว ไมวาอะไรจะมา อะไรจะไป กจะไมมาสรางความเดอดรอนใหกบเรา จะไม

ดอกดใจ เหมอนกบคนทมความลมหลง เวลาไดอะไรมากจะดอกดใจ เพราะมองดาน

เดยว มองแตดานได ไมคดถงดานเสยทจะตามมา

49

แตคนฉลาดจะมองท ง ๒ ดาน มองดานไดดวยและมองดานเสยดวย เพราะเปนของค

กน ไดอะไรมามากนอยเพยงไร เมอตายไปแลวกตองเสยทกอยางไป เกดมากไมไดเอา

สมบตอะไรมาเลยแมแตชนเดยว เสอผายงไมมตดตวมาเลยเวลาเกด เวลาตายไปกให

เราไวชดเดยวเทานนเอง เพอจะไมดอจาดตาเทานน นอกจากนนแลวกไมไดอะไรไป ใน

บรรดาสมบตขาวของเงนทองตางๆ สงทจะไดไปกมแตบญกบบาป ความโงกบความ

ฉลาดเทานนเอง ถามบญมความฉลาดตดตวไป กจะทาใหเราดาเนนชวตไป อยางแคลว

คลาดปลอดภย จนถงจดหมายปลายทางทประเสรฐเลศโลก ทบรรดานกปราชญผฉลาด

ท งหลาย ไดดาเนนไปถง นนกคอพระนพพานนนเอง นนแหละคอจดหมายปลายทาง

ของพวกเราทกคน

ถามปญญา มบญ มความฉลาด กจะพาเราไปสจดนน ถามความโงเขลาเบาปญญา กจะ

พาเราวนเวยนวายตายเกดอยในภพนอยภพใหญ เมอมความโง เกดความทกขกฆาตว

ตาย กตองไปตกนรกหมกไหม กลบมาเกดเปนมนษย กจะใชนสยเดมๆ ดาเนนชวต

เดมๆ พงสงนนพงสงนอยเรอยไป พอขาดสงนนขาดสงนกอยไมได กตองทาลายชวต

ของตนเอง นคออยแบบโงเขลาเบาปญญา อยแบบไมมความร ไมสนใจทจะศกษารา

เรยน ฟงเทศน ฟงธรรม ฟงคาสอนอนประเสรฐของพระพทธเจา ถาหม นฟงเทศนฟง

ธรรมอยเรอยๆ แลวนาสงทพระพทธเจาทรงส งสอนมาใครครวญพจารณาอยเรอยๆ ก

จะเกดปญญาขนมา เปนอาวธไวตอสกบความหลง ทชอบหลอกใหใจ ไปยดไปตด ไป

อยากสงนน ไปอยากสงน แลวกตองไปทกข ไปเศราโศกเสยใจ รองหมรองไห

ถามปญญาคอยสอนจตสอนใจแลว กจะบอกวาอยาไปอยาก อยาไปเอาอะไรมาท งสน

ใจไมตองมอะไรกอยได ทาใจใหสงบเทานนกพอ เพราะเมอสงบแลวจะมความอมเอบใจ

มความสข มปต การทจะทาใจใหอมเอบ มความสข มความฉลาดรอบร กตองทาตามท

พระพทธเจาทรงส งสอน ใหปฏบตกนอยางสมาเสมอ นนกคอ ๑. ใหหม นทาบญใหทาน

อยเรอยๆ ๒. ใหรกษาศล ไมเบยดเบยนผอน ทาอะไรกตองคานงถงความเดอดรอนของ

ผอน ชวตของผอน สมบตของผอนเปนสงทรกทสงวน ถาไปทาลายหรอไปแยงชงมา เขา

กจะตองเศราโศกเสยใจ วนวายใจ แลวเขากจะตองมาชาระแคนกบเรา จะทาใหเราไม

50

สามารถอยอยางสงบรมเยนเปนสขได การดแลรกษารางกายของเรา ตองทาดวยวธท

สจรต ทามาหากนดวยสมมาอาชพ ๓. ใหปฏบตธรรม พยายามฝกฝนอบรมจตใจของ

ตนใหสงบ สอนจตสอนใจใหเกดปญญา

คอยเตอนตนเองอยเรอยๆวา เกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย ตองพลดพรากจาก

ของรก ของเจรญใจท งหลายท งปวง ตองประสบกบสงทไมปรารถนา เปนคตธรรมดา

ของโลก ไมวาใครกตามเมอเกดมาในโลกนแลว จะตองเจอกบสงเหลานท งนน ถาเจอ

ดวยปญญา กจะไมทกข ถาเจอดวยความโงเขลาเบาปญญา กจะตองทกข ตองเศราโศก

เสยใจ ถาตองการดาเนนชวตอยางรมเยนเปนสข ไมมความทกขมารมเราจตใจ กตอง

หม นประพฤตปฏบต ตามคาสอนของพระพทธเจา สอนจตสอนใจอยเรอยๆ เพราะถาไม

สอนแลว กจะลมความแก ความเจบ ความตาย อยาไปคดวาจะไมลม พอออกจากวดไป

ปบ เหนอะไรสวยๆงามๆ กอยากไดแลว โดยไมคดเลยวา สกวนหนงสงทไดมากตอง

จากเราไป ถาเคยสอนตนอยตลอดเวลาวา เดยวกตองแก ตองเจบ ตองตายแลว ได

อะไรมามากนอยเพยงไร กตองทงหมด ตองจากกนไป สอยาเอามาดกวา อยเฉยๆ อย

ตามลาพง ไมมสมบตอะไร เปนการอยทสบายทสด เปนการอยทสขทสด เพราะไมตอง

เปนภาระกบการดแลรกษา ไมตองทกข ไมตองเศราโศกเสยใจ เมอตองพลดพรากจาก

สงตางๆไป การแสดงกเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

51

กณฑท ๒๒๒

ทางเลอก ๙ กรกฎาคม ๒๕๔๘

พวกเรามาทาบญทวดกน เพราะเราเชอ เราม นใจ ในความเปนนกปราชญ เปนบณฑต

ของพระพทธเจา เราเชอวาวถทางทไดทรงดาเนนมา ไดนามาเผยแผส งสอน ใหพวกเรา

ไดดาเนนตามนน เปนวถทางของนกปราชญ เปนทางทจะนาไปสความสข และความ

เจรญอยางแทจรง เรยกวาเปนกศล เปนความฉลาด คาวากศล แปลวาฉลาด สวนอกศล

แปลวาไมฉลาด ทางดาเนนชวตของพวกเรา กมอย ๒ ทางดวยกน คอกศลและอกศล

อยทเราจะเลอก กศลเปนทางทพระพทธเจาไดดาเนนไป สวนอกศลเปนทางทกเลส

ตณหากาลงพาพวกเราไปกน ถาไปทางพระพทธเจา กจะไปแตทด ไดรบผลทดทงาม ถา

ไปทางอกศล ทางกเลสตณหา กจะพาไปสทต า พาไปสความทกข ความวนวายใจ ความ

เสอมเสย

ทางดาเนนจงเปนเรองของพวกเราทจะเลอกกน ไมมใครเดนใหใครได เราตองเปนผเดน

เอง เปนผเลอกเองวา จะเดนไปในทศทางใด เพราะเปนหลกธรรมชาต ไมมใครเดนแทน

กนได พระพทธองคทรงตรสไววา อตตา ห อตตโน นาโถ ตนเปนทพงของตน ตนตอง

เปนผตดสนใจเลอกทางเดนเอง จะไปในทางของนกปราชญราชบณฑตอยางพระพทธเจา

หรอจะเดนไปตามทางของคนพาล คนโลภโมโทสน ทางของกเลสตณหา กเปนทางเลอก

ทจะเลอกกนได แตถาไดยนไดฟงไดศกษา ถงผลทจะเกดขนตามมา ของท ง ๒ ทางแลว

วาจะเปนอยางไร กจะรวาจดหมายปลายทางของกศลนน เปนอยางหนง จดหมาย

ปลายทางของอกศล เปนอกอยางหนง มความแตกตางกน อยางฟากบดน รอนกบเยน

สวรรคกบนรก

ถาปลอยใหชวตของเรา ดาเนนไปตามทางของกเลสตณหา ตามทางของคนพาล กจะพา

เราไปสอบาย นาพาเราไปสนรก แตถาดาเนนไปตามทางของนกปราชญมหาบณฑตอยาง

52

พระพทธเจา กจะพาไปสสคต ไปสภพภมทมแตความเจรญ มแตความสข ต งแตมนษย

ขนไป จากมนษยกขนไปเปนเทพ เปนพรหม ไปสอรยมรรค อรยผล เปนทางของ

นกปราชญ อยทวาจะเชอหรอไม เปนสงทตองพสจนเอง ไมมใครพสจนใหเราได

เหมอนกบอาหารทมการโฆษณาไววา เปนอาหารเลศรสทสดในโลก ใครรบประทานแลว

จะตองยอมรบวาเปนอาหารทวเศษจรงๆ แตถาเราไมไดลมรส ไมไดรบประทาน จะไมร

เลยวารสชาตเปนอยางทโฆษณาไวหรอไม เพยงแตดเฉยๆ มองเฉยๆ จะไมรวาเปน

อาหารเลศโลก หรอเปนยาพษทจะทาลายเรา

เชนเดยวกบหนทางท งสองทางทพระพทธเจาไดทรงส งสอน ทางของบณฑตและทางของ

คนพาล มผลแตกตางกน ทางของคนพาลกจะพาไปสอบาย ไปสนรก ไปสความทกข

ความเดอดรอน ความเสอมเสย ทางของบณฑต กจะพาไปสความสข ไปสความ

เจรญรงเรอง ไปสสวรรค ไปสการสนสดแหงการเวยนวายตายเกด แหงความทกข

ท งหลาย นเปนทาง ๒ ทางทพระพทธเจาไดนาเสนอ อยทพวกเราจะเลอกไปทางไหนกน

เหมอนกบอาหาร ๒ ชนดใหเราเลอก ชนดหนงเอรดอรอย อกชนดหนง เปนอาหารทบด

รบประทานเขาไปแลวทองจะเสย ใหเลอกเอาวาจะรบประทานชนดไหน เพราะไมมใคร

บงคบ อยทเราจะตดสนใจ จะเชอคนทบอกเราหรอไม

พระพทธเจากเชนเดยวกน ทรงเสนอความจรงท ง ๒ สวน สวนทดและสวนทไมด ให

เลอกใหตดสนใจ แตพระพทธเจาไมสามารถพสจน ความดหรอความชวของทางท งสอง

ทางนใหกบเราได เพยงแตไดพสจนมาแลวดวยพระองคเอง ท งทางดและทางไมด จนม

ความม นพระทยรอยเปอรเซนต เพราะไดสมผสกบผลอนเลศ ทเกดจากการปฏบตด

และไดสมผสกบผลทเกดจากการปฏบตไมด จงรท งผลดและผลรายของท งสองทาง จง

ไดนามาประกาศ มานาเสนอใหกบพวกเราไดรบร เพอพวกเราจะไดมทางเลอก เพราะใน

สมยกอนทพระพทธเจาทรงประกาศพระธรรมคาสอนใหกบสตวโลก พวกเรารอยท งรอย

กจะเลอกไปในทางไมดท งน น เพราะเหตใด เพราะจตใจของเราถกอานาจของกเลส

ตณหา โมหะ อวชชาครอบงาอยน นเอง

53

เวลาทาอะไร สวนใหญจะทาตามอานาจของความโลภ ของความอยากท งสน ไมได

คานงถงเหตถงผลเลยวา สงทโลภ ทอยากนน ใหผลดหรอเสย เชนอยากดมสรา อยาก

เทยว อยากเลนการพนน อยากอยเฉยๆ งอมอ งอเทา เกยจคราน ไมชอบทาอะไร ไม

ขยนทางาน ไมขยนเรยนหนงสอ แตอยากจะไดอะไรเยอะๆ แตไมมความสามารถ กเลย

ตองหาดวยวธทไมถกตอง ไปลก ไปขโมย ไปฉอโกง ไปหลอกลวงผอน เพอจะไดมาใน

สงทตองการ อยางนเปนทางของคนทถกกเลส ตณหา โมหะ อวชชา ครอบงาจตใจ

ผลเสยจงตามมา คอความทกข ความรมรอนจตใจ ถกจบไปลงโทษ ไมถกกกขงกถก

เฆยนตหรอถกทาลายชวตไป เพราะถาปลอยใหทาอยางทเคยทามา กจะตองสรางความ

ทกข สรางความเดอดรอนใหกบผอน จงไมปลอยใหอยอยางอสระ ทาอะไรตามอาเภอใจ

เพราะเมอไปปลอยแลว กมกจะไปสรางความเดอดรอนใหกบผอน

คนแบบนเปนคนแตรางกาย แตจตใจเปนเดรจฉาน เชนสตวรายท งหลาย พวกเสอสงห

กระทงแรด จงตองขงไวในคอกในกรง ไมปลอยใหออกไปเพนพานตามอาเภอใจ เพราะ

ถาปลอยใหอยนอกคอกนอกกรง จะไปสรางความเดอดรอน ใหกบผอนอยางแนนอน

คนทไมรผดถกดช ว ขาดกศลความฉลาด กจะเปนคนลกษณะน มกจะ สรางความ

เดอดรอนใหกบผอน เพราะไมมโอกาสไดพบกบนกปราชญ ไมมโอกาสไดพบกบบณฑต

เชนพระพทธเจาและพระอรยสงฆสาวกท งหลาย ผรดเกยวกบเรองผดถกดช ว เรองการ

กระทาตางๆ วาทาไปแลว จะมผลอยางไรตามมา ถามโอกาสไดพบ กจะไดยนไดฟงถง

ทางท งสองทาง คอทางทด ทางทเจรญ ทเรยกวากศล และทางทไมดทางทเสอม ท

เรยกวาอกศล เมอรแลว จะไดเอามาเปรยบเทยบกบทางทเราดาเนนอย วากาลงกาวไป

ในทางใด ถาไปในทางทไมด กจะไดแกไขปรบปรง เพราะมขอมลทถกตอง ท

พระพทธเจาไดทรงสอนใหพวกเราไดรจก เราจงควรใหความสาคญกบสงทพระพทธเจา

ทรงส งสอน ไมควรมองวาธรรมะเปนเรองลาสมย เปนเรองโบราณ เปนเรองงมงาย

เพราะธรรมะคาสอนของพระพทธเจา เปนคาสอนของจอมปราชญเลยทเดยว ไมใชคน

ธรรมดา สงทพระพทธเจาทรงส งสอน แมฟงไปแลวอาจจะรสกวาเปนเหมอนนยาย ทไม

นาจะเปนไปได เพราะพวกเรายงขาดภมปญญา ขาดความสามารถทจะเขาถง สงท

พระพทธเจาไดทรงรทรงเหนนนเอง

54

ถาเปรยบเทยบพวกเรากเหมอนกบคนตาบอด สวนพระพทธเจาเปนคนตาด ยอมเหนสง

ตางๆไดเตมท แตคนตาบอดยอมไมเหนอะไรเลย เมอไมเหนอะไรเลย เวลาคนตาดมา

บอกวา มสงนนสงนอย กไมสามารถเหนตามทคนตาดบอกได กจะคดวาเปนสงท

เหลอเชอกได นคอลกษณะของจตใจของปถชน อยางพวกเราท งหลาย เปนอยางน

จตใจของพวกเรามดบอดดวยโมหะ อวชชา โมหะคอความหลง ความเหนผดเปนชอบ

เหนกงจกรเปนดอกบว เหนกลบตาลปตร เหมอนกบคนตาบอด ถงแมจะมแสงสวางอย

รอบตว กจะเหนแตความมด เหนความสวางวาเปนความมดไป ใครจะบอกวาขณะนเปน

เวลากลางวนกไมเชอ เพราะเขาอยในความมด เหนแตความมด กตองคดวาเปนเวลา

กลางคน

นคอจตใจของพวกเรา ทถกโมหะ ถกอวชชาความไมรจรงครอบงาอย กจะเหนอยางน

เหนไมตรงกบความจรง เชนเหนความเทยงแทในสงทไมเทยงแทแนนอน เหนความสข

ในสงทเปนทกข เหนตวตนในสงทไมมตวตน พวกเราต งแตเกดมากไมเคยคดเลยวา

สกวนหนงจะตองตาย มแตคดจะอยกนไปตลอด ไมเคยคดเลยวาจะตองจากโลกนไป น

คอเหนความเทยงในสงทไมเทยงแทแนนอน สวนการเหนความสขในสงทเปนทกข กคอ

การเหนวาความสข เกดจากการมสมบตขาวของเงนทอง มตาแหนงใหญโต ม

ยศถาบรรดาศกด มคนสรรเสรญเยนยอ มรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะชนดตางๆทถก

อกถกใจ ใหเสพตามความตองการ เชนไปเทยว ไปดหนงฟงเพลง ไปรบประทาน ไปดม

แตความจรงแลวกลบเปนความทกข เพราะอะไร เพราะวนไหนทอยากไปเทยวแลวไมได

ไป จะรสกอยางไร จะมความสขหรอไม ไมมความสขแลว เพราะไมไดไปเทยวดงใจ

อยากจะไปดหนงฟงเพลง ไปดม ไปกน แตไมมเงนไป กจะตองเศราสรอยหงอยเหงา

อยกบบานกบชอง เปนความทกขขนมาแลว ทกขทเกดจากการไมไดเสพสงทอยาก แต

คนทรวาสงเหลานเปนความทกข เขากหกหามจตใจ ไมเสพสงเหลาน ไมดหนงกไมตาย

ไมไปเทยวกไมตาย ถาจะดมจะกน กดมกนเพราะความจาเปน เพอรกษาอตภาพรางกาย

เทานน แตไมไดดมกนเพอความสนกสนาน เพอความสขอะไร เมอสามารถฝกจตใจ

55

ไมใหไปตดพนไดแลว ความอยากกไมมาผลกดน ใหออกไปดม ไปกน ไปเทยว เมอไม

มความอยากมาผลกดนใหออกไป กไมมความทกขใจ อยบานเฉยๆกมความสข

การเหนสงทเปนทกขวาเปนสข คอการเหนวาการมเงนมากๆ มตาแหนงสงๆ มคน

สรรเสรญเยนยอแลว จะมความสข แตไมเคยมองในมมกลบ เวลาเงนทองหมดไปจะทา

อยางไร เมอมความสขกบการมเงน พอไมมเงนขนมากตองกลายเปนความทกขขนมา

ทนท เมอเคยมความสขกบการมตาแหนงใหญๆโตๆ พอถงเวลาถกปลด จะรสกอยางไร

จะตองรสกทกขมากแนนอน ท งๆทเมอกอนเคยไมมตาแหนง กอยได ไมเหนทกขอะไร

เลย แตพอไปมตาแหนงเขา แลวถกปลดไป กตองทกขจนเกอบจะทนอยตอไปไมไดเลย

อยางนจะเปนความสขไดอยางไร มนเปนความทกขทรอเราอยท งนน รอตอนทไมมเงน

ตอนทถกปลดออกจากตาแหนง ตอนทไมมคนสรรเสรญชนชมยนด ตอนทมคนตาหนต

เตยนดาวา ความสขกจะกลายเปนความทกขขนมา เพราะเคยกบการไดเงนไดทอง ได

ตาแหนงสงๆ ไดรบการสรรเสรญเยนยอ พอเปลยนหนามอเปนหลงมอ กทนรบกบ

สภาพนไมได

ถารวาเปนความทกข ไมเปนความสข กจะไมยนดกบสงเหลาน ไดเงนมากเอาไวใชเทาท

จาเปน ไมตองมมาก พอเลยงปากเลยงทองได พออยพอกนกพอแลว จะไดตาแหนง

อะไรกไมยดไมตด ไดมากรบไว ตองการจะเอาคน กคนเขาไป การสรรเสรญก

เชนเดยวกน เปนปากของคนอน บงคบเขาไมได จะชม จะดา กหามเขาไมได แตสงทเรา

หามไดคอใจของเรา อยาไปหลง ตองคอยเตอนใจเสมอวา มนเปลยนแปลงได ชมเรา

วนน พรงนกดาเราได ดาเราวนน พรงนกชมเราไดเหมอนกน ไมมอะไรแนนอนตายตว

ถาไมไปยดไปตด ไมไปยนดยนรายแลว กจะเปนแตสกแตวา เปนลมปากเฉยๆเทา

นนเอง เพราะเราเขาใจถงความจรงของสงเหลาน จงไดเตรยมตวเตรยมใจ ไวหกหาม

จตใจไมใหไปหลงไปยนด เวลาถกใครชม เพราะถายนดแลว กจะตองเกดความทกข

ตามมา เมอเขาไมชมหรอดาเรา

นแหละคอการเหนกลบตาลปตร เปนความหลง เหนผดเปนชอบ เหนความเทยงแทใน

สงทไมเทยงแทแนนอน เหนความสขในสงทเปนทกข เหนตวตนในสงทไมมตวตน เรา

56

เหนอะไรเปนตวตนบาง กเหนรางกายของเรานวาเปนตวเปนตน เปนเรา เปนของเรา แต

พระพทธเจากบพระอรยสงฆสาวกท งหลาย กลบเหนตรงกนขามกบเรา กลบเหนวาไมม

ตวไมมตน อยในรางกายน ลองพจารณาด แยกแยะอาการตางๆออกมา ผมกสกแตวา

เปนผม ผมมตวตนไหม เวลาตดผมทงไป มนกลายเปนอะไรไป กกลายเปนดนไป เลบ

ตดทงไป กเหมอนกน หนงเนอเอน กระดก อวยวะตางๆ กไมมตวไมมตน เปนเพยง

อวยวะเทานนเอง เวลาไปตลาดเหนเขาเอาเนอสตวมาชาแหละขาย กไมเหนมตวตนอย

ในเนอสตว เวลากนเขาไป เรากไมไดกลายเปนสตว เรากยงเปนเราอยเหมอนเดม

เพราะไมใชตวใชตนนนเอง เปนสงทเกดมาจากธาต ๔ ดน นา ลม ไฟ ขาวมาจากอะไร

กตองปลกในดน ตองมนา ตองมแดด ตองมลม ขาวถงจะเจรญงอกงามได พวกผก

พวกใบหญาตางๆทสตวท งหลายกน กกนใบหญา เมอกนใบหญาแลวกกลายเปนสตว

ขนมา กลายเปนหม เปนวว เปนควาย เมอเอามารบประทาน กกลายเปนผม ขน เลบ

ฟน หนง เนอ เอน กระดก ฯลฯ ทมอยในตวของเรา แตไมมตวไมมตนอยในนนเลย

เปนการรวมกนเขามาของดน นา ลม ไฟ มาในรปของอาหารตางๆ ทเรารบประทานกน

เรารบประทานขาว เนอ ผก ผลไม ซงลวนเกดมาจากดน นา ลม ไฟท งนน ถาไมมดน

ไมมนา ไมมลม ไมมไฟ สงเหลานจะเกดขนมาไมได ทกสงทกอยางในโลกน ตองมดน

นา ลม ไฟ เปนสวนประกอบท งนน เมอประกอบกนขนมาแลว กมรปรางลกษณะ

แตกตางกนไป เปนตนไมบาง เปนคนบาง เปนสตวบาง ลวนมาจากดน นา ลม ไฟท งสน

ไมมตวไมมตนเลย แลวตวตนมาจากอะไร

หลงจากทพระพทธเจาไดทรงศกษาคนควาด กทรงเหนวาออกมาจากความหลงนนเอง

สมมตกนขนมา สมมตวารางกายนเปนตวฉนนะ รางกายนนเปนตวเธอ แลวกยดตดกบ

รางกายกน วาเปนตวเปนตน เปนเราเปนของๆเรา พอเมอถงเวลาทรางกายจะตองแตก

สลาย แยกกลบสธาตเดม สดน นา ลม ไฟ ใจผมความหลงครอบครองอย กเกดความ

วาวนขนมว เกดความทกข เกดความระสาระสาย เพราะความหลง หลงไปยดไปตด

รางกาย วาเปนเรา เปนของเรานนเอง แตถาไดฝกฝน ไดศกษาจนเกดความเขาใจอยาง

แทจรงจนเหนวา รางกายนเกดจากการรวมตวของดนนา ลม ไฟ ในรปของกบขาวกบ

57

ปลาอาหาร แลวกกลายเปนรางกายน กลายเปนผม เปนขน เปนเลบ เปนฟน เปนหนง

ฯลฯ ไมมตวไมมตน เหมอนกบกระแปงทเราเอาขาวเอาของมาใสรวมกน มนไมมตวไมม

ตนฉนใด รางกายกไมมตวไมมตนฉนนน

ถาหม นสอนอยเรอยๆแลว ตอไปกจะเหนเอง จะเขาใจเอง เมอเขาใจแลววาไมใชตวใช

ตน กไมเดอดรอนอะไร เพราะรวาสกวนหนง กตองกลบไปสสภาพเดม กลบไปส ดน

นา ลม ไฟ เวลาคนตายไป ไฟกจะออกจากรางกายกอน ไปจบรางกายกจะรสกเยน ลมก

จะออกไป นากจะไหลออกมา เหลออยแตสวนแขง เชนพวกกระดก พวกเนออะไรตางๆ

ทงไวตอไปกแหงกรอบ แลวในทสดกจะผจะเปอย แลวกกลายเปนดนไปในทสด ไมม

อะไรเปนตวเปนตนในรางกายของเราเลย ลวนเปนธาตท ง ๔ คอ ดน นา ลม ไฟ ท งนน

นคอสงทเราจะตองมาแกไข ตองพยายามสอนตวเราอยเรอยๆ อยาไปเหนกลบตาลปตร

ใหเหนตามความเปนจรง อยางทพระพทธเจาและพระสาวกท งหลาย ทรงรทรงเหน คอ

เหนความไมเทยงในสงทไมเทยง เหนความทกขในสงทเปนทกข เหนความไมมตวตนใน

สงทไมมตวตน ดวยการนาเอาสงทไดยนไดฟงในวนน ไปสอนตวเรา อยาสกแตวาฟง

ฟงแลวไมพจารณา ไมคดถงมนอก กจะลม จะหายไปจากใจ

แตถานาไปคดพจารณาอยเรอยๆ นาไปสอนใจอยเรอยๆ ตอไปเวลาความหลงจะมา

หลอก กจะหลอกไมได จะมาบอกวารางกายนเปนเรา กหลอกไมได เพราะเรามความร

จรงอยในใจ จะมาบอกวาเปนความสข กหลอกไมได เราจะเหนจะรวา ไมเปนความสข

จะมาบอกวาเทยงแทแนนอน กหลอกไมได เพราะรวาสกวนหนงเรากตองตาย รางกายน

ไมอยไปตลอด แตในขณะนพวกเราไมมขอมลเหลานอยในใจเลย เวลาคดอะไร จะทา

อะไร กคดวาจะอยไปตลอด ไมตาย ไมแก ไมเจบเลย เวลานกอยากจะไดอะไรมา กไม

เคยคดเลยวากาลงจะเอาความทกขมาใสใจ เราไมเคยคดอยางนกน มกจะคดวาเปน

ความสขท งนน เวลามองเหนอะไร กจะเหนเปนสตว เปนบคคล เปนตว เปนตน ไมเคย

คดเลยวาเปนดน นา ลม ไฟ เพราะไมไดสรางกศลใหเกดขนในใจ ดวยการศกษารา

เรยนพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา แลวนาพระธรรมคาสอนมาสอนใจอยเรอยๆ

ภาวนาอยเรอยๆ ภาวนากคอการสอนใจ เรยกวาวปสสนาภาวนา คอสอนใหรตามความ

58

เปนจรงของสงตางๆท งหลาย ทมอยเปนอย ไมปลอยใหความหลงมาหลอกวา เปนตว

เปนตน เปนสข เปนสงทเทยงแทแนนอน การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยง

เทาน

59

กณฑท ๒๒๓

มงคล ๔ ขน ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๘

วนนเปนวนอาทตย มเวลาวางจงไดมาวด เพอมาเสรมสรมงคลใหกบชวต เพราะเมอมา

วดแลว กจะไดบชาสงหรอบคคล ทสมควรแกการบชา คอพระพทธเจา พระธรรม พระ

อรยสงฆสาวก อนเปนเหตทจะนามาซงความเปนสรมงคลแกชวต ดงในพระบาลทแสดง

ไววา ปชา จะ ปชนยานง เอตมมงคลมตตมง การไดบชาบคคลทสมควรแกการบชา

เปนมงคลอยางยงแกชวต การบชาในพระพทธศาสนานน ไดทรงแสดงไวเปน ๒

ลกษณะดวยกนคอ ๑. อามสบชา การบชาดวยเครองสกการะ เชนดอกไม ธป เทยน ๒.

ปฏบตบชา คอ การบชาดวยการประพฤตทางกาย วาจา ใจ ใหดใหงาม ไดทรงยกยอง

ปฏบตบชา วาเปนการบชาทแทจรง

ผทมความเลอมใสศรทธาและเคารพในพระพทธเจา ในพระธรรม ในพระสงฆ พอแม

ครบาอาจารย ถาจะบชาพระคณของทาน กใหบชาดวยปฏบตบชา ตงตนอยในความด

ท งหลาย ละเวนจากการประพฤตบาปกรรมท งหลาย ชาระจตใจใหสะอาดหมดจด ชาระ

ความโลภ ความโกรธ ความหลง ความอยากตางๆ ทมอยในจตในใจ ใหเบาบางลงไป

และใหหมดไปในทสด เพราะนแหละคอมงคลทสงสดของชวต มงคลนมอย ๔ ข น

ดวยกนคอ ๑. โสดาบน ๒. สกทาคาม ๓. อนาคาม ๔. อรหนต เปนสภาวะของจตใจท

พฒนาขนไปเรอยๆ ดวยการปฏบตตามพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ดวยการ

ทาบญทาทานอยางสมาเสมอ รกษาศลอยางเครงครด บาเพญจตตภาวนา เจรญสมาธ

และปญญา เพอใหเกดดวงตาเหนธรรมขนมา เพอจตจะไดหลดพนจากความลมหลง

อนเปนเหตททาใหเกดความทกข เปนเหตททาใหเกด แก เจบ ตาย เวยนวาย ตายเกด

ในสงสารวฏ อยางไมรจกจบจกสน

60

เมอไดปฏบต ทาน ศล ภาวนาอยางสมาเสมอแลว มงคลท ง ๔ ข นกจะปรากฏขนมา

ตามลาดบ ข นแรกบรรลเปนพระโสดาบน อานสงสของพระโสดาบนมอะไรบาง จะมภพ

ชาตเหลอไมเกน ๗ ชาต จะเวยนวายตายเกดตอไปอกไมเกน ๗ ชาต และจะไมไปเกด

ในอบาย ไมตองไปเกดเปนเดรจฉาน เปนเปรต เปนอสรกาย เปนสตวนรกอกตอไป จะ

ไดเกดเปนมนษยหรอเทพเทานน แลวกจะไดบรรลเปนพระอรหนตในทสด ถาไดปฏบต

ตอเนองไปอก กจะบรรลถงมงคลข นท ๒ คอพระสกทาคาม เมอไดถงข นท ๒ แลว ภพ

ชาตจะเหลอเพยงชาตเดยว แลวกจะบรรลเปนพระอรหนตได ถาปฏบตไดยงๆขนไปอก

กจะบรรลถงมงคลข นท ๓ คอพระอนาคาม เปนผทไมกลบมาเกดในโลกของมนษย

และโลกของเทวดาผเสพกามอกตอไป แตจะไปจตอยบนพรหมโลกชนสทธาวาส แลวก

จะไดบรรลเปนพระอรหนตในลาดบตอไป ถายงปฏบตไดสงขนไปอก กจะบรรลเปนพระ

อรหนตในชาตนเลย ไมตองไปเกดอกตอไป

ถาหม นปฏบต ทาน ศล ภาวนาอยางตอเนอง จนกวาชวตจะหาไมแลว จะทาใหบรรล

มงคลท ง ๔ ข นไดในชาตน ไมตองรอถงชาตตอๆไป แตถาเกดหมดบญไปเสยกอน และ

ไดเปนพระโสดาบนแลว กจะมภพชาตเหลออกไมเกน ๗ ชาต ตองกลบมาเกดอก เพอ

มาบาเพญทาน ศล ภาวนา ตอไปอก เชนเดยวกบพระสกทาคาม ทมภพชาตเหลออก

เพยงชาตเดยว ถาไดบรรลเปนพระสกทาคามแลว แตยงไมไดบรรลมงคลทสงกวาน

ตองตายไปเสยกอน กจะกลบมาเกดอกครงเดยวเทานน จะมบญบารมคอยผลกดนให

เขาวด ใหปฏบตธรรมอยางตอเนอง บรรลธรรมข นสงขนไป จนถงข นพระอรหนตใน

ทสด ถาไดบรรลเปนพระอนาคามแลว แตตองตายไปเสยกอน กอนจะไดบรรลเปนพระ

อรหนต กจะไปเกดอยบนพรหมโลกชนสทธาวาส จะไมกลบมาเกดเปนมนษย ไมเกด

เปนเทพผเสพกามอกตอไป แลวกจะปฏบตตอไปจนบรรลเปนพระอรหนต

สวนผทมบญมวาสนา ทยงมชวตอย ยงปฏบตธรรมไดอยางตอเนอง กสามารถบรรล

เปนพระอรหนตไดในชาตน ดงทมปรากฏในสมยพทธกาล มผทประพฤตปฏบตธรรม

อยางตอเนอง จนไดบรรลเปนพระอรหนตกนเปนจานวนมาก นคอมงคลทจะเกดขน กบ

ผทบชาบคคลทสมควรแกการบชา จะไดบรรลเปนพระอรหนตในทสด การเปนพระ

61

อรหนตเปนอยางไร กเปนจตใจทสะอาดหมดจด ปราศจากความโลภ ความโกรธ ความ

หลง ความอยากตางๆ เมอไมมสงเหลานแลว กไมมเชอททาใหไปเกดในภพนอยภพ

ใหญอกตอไป การเวยนวายตายเกดกหมดสนลง มแตความสขอยางเดยว เพราะตราบ

ใดทยงมการเกดอย ตราบนนกยงมการแก การเจบ การตาย ยงมความทกขอย แตผท

ไมไปเกดอก กจะไมมความทกขอกตอไป ดงททรงตรสไววา ทกขยอมไมมกบผไมเกด

แตการไมเกดไมไดหมายความวา สญหายไป เปนจตทบรสทธทไมตองไปเปนเทพ เปน

พรหม เปนมนษย เปนเดรจฉาน เปนเปรต เปนอสรกาย เปนสตวนรกอกตอไปเทา

นนเอง แตจตกยงเปนจตอยอยางเดม เปนกายทพยทอยในข นนพพาน ข นทสะอาด

หมดจด เหมอนกบทองฟาทไมมเมฆ ไมมหมอก ไมมควนหลงเหลออยในทองฟา แตก

ไมไดหมายความวา ทองฟาสญหายไปดวย ทองฟากยงอยเหมอนเดม เพยงแตไมมเมฆ

ไมมหมอก ไมมควนเทานนเอง จตของพระพทธเจาของพระอรหนตกเปนแบบนน เปน

จตใจทสะอาดบรสทธ ไมมกเลสตณหาหลงเหลออยภายในจต แตไมไดสญหายไปไหน

เพราะยงเสวยบรมสขอย ดงทไดทรงตรสไววา นพพานง ปรมงสญญง นพพานเปน

ความวางอยางยง สญจากกเลส สญจากตณหาท งหลาย นพพานง ปรมงสขง นพพาน

เปนบรมสข คอมความสขอยางยง ไมมความสขของภพไหนๆ จะเทากบความสขของ

พระนพพาน เพราะเปนความสขทถาวร ตลอดอนนตกาล ไมเสอม ไมหายไป

ไมเหมอนกบความสขของพวกเรา ทสขแลวเดยวกหายไป แลวกมความทกขเขามา

แทนท ถาตราบใดยงอยในภพนอยภพใหญอย ความสขกจะเปนในลกษณะอยางน ม

แลวกหายไป แลวกกลบมาอก ขนอยกบภพทไปอย ถาเปนภพทดทเรยกวาสคต กจะม

ความสขมากกวาความทกข ถาเปนภพทเรยกวาอบายหรอทคต กจะมความทกขมากกวา

ความสข ถาไปเกดเปนเดรจฉาน เปนเปรต เปนผ เปนสตวนรก กจะมความทกข

มากกวาความสข แตถาไดเกดเปนมนษย ไดเปนเทพ เปนพรหม กจะมความสขมากกวา

ความทกข แตกยงหนไมพนจากความทกข เพราะมการเปลยนแปลงนนเอง ยงอย

ภายใตกฎของไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา แตจตทไดหลดพนถงข นพระนพพาน

แลว จะอยเหนอกฎของไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา

62

จตของพระอรหนต จตของพระพทธเจา เปนจตทไมมไตรลกษณหลงเหลออยแลว ไมม

อนจจง ความไมเทยงแทแนนอน ไมมความทกข ไมมการถออตตาตวตน หลงเหลออย

ในจตนนๆ เปนจตทสะอาดบรสทธ เปนปรมงสขง เปนสขอยางยง เปนผลทจะไดรบ

จากการปฏบตบชา จงไมควรมองขาม การประพฤตปฏบตบชา ดวยกายวาจาใจของเรา

พยายามนอมเอาพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ทไดทรงส งสอนมาปฏบตอยาง

เครงครด เพราะไดทรงตรสไววา ผใดประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ผนนแลคอผบชา

เราตถาคต เปนการบชาตถาคต ตองบชาดวยการปฏบตบชา ปฏบตธรรมสมควรแก

ธรรม ทเรยกวาสปฏปนโนนนเอง จงตองใหความสาคญตอการปฏบต อยาสกแตวาฟง

เทศนฟงธรรม เสรจแลวกไมสนใจทจะนาไปปฏบต อยาสกแตวาสมาทานศล แลวกไม

รกษา สมาทานศล ๕ แลวตกเยนกไปดมสรา อยางนใชไมได

ถาสมาทานศลแลวตองรกษาใหได ถาสมาทาน ปาณาตปาตา เวรมณ ละเวนจากการฆา

สตวตดชวต กตองละเวน ถงแมจะถกมดกด ถกยงกด กจะไมตบมด ตบยง อยางมาก

กจะสลดไป ปดไป แตจะไมทาลายชวตของเขา ถาสมาทาน อทนนาทานา เวรมณ ละ

เวนจากการลกทรพย กจะไมไปเอาทรพยสมบตของผอนทเขาไมอนญาต ถาเขาให เขา

บอกวาเอาไปเถดไมเปนไร อยางนรบไปกไมถอวาผดศลขอ ๒ ละเวนจากการลกทรพย

ถาสมาทาน กาเมส มจฉาจารา เวรมณ ละเวนจากการประพฤตผดในกาม กจะตองไม

ไปยงกบสามภรรยาของผอน ไมไปมเพศสมพนธกบผทไมใชเปนภรรยาหรอสามของเรา

ถายงไมแตงงานกอยาเพงไปร อดรนทนใจไวกอน รอใหโตเสยกอน เมอสมควรแกเวลา

พอแมกจะจดการสขอ จดพธแตงงานแตงการให เมอเปนสามเปนภรรยากนแลว จะรวม

หลบนอนกน กไมถอวาเปนการผดศลขอ ๓ แตถายงไมแตงงานแตงการ เปนโสดอย

แลวไปรวมหลบนอนกบผอน อยางนกเรยกวาเปนการผดศล หรอไปยงกบสามภรรยา

ของผอน ท งๆทตนเองกมสามมภรรยาอยแลว กเปนการผดศลเหมอนกน

ถาสมาทาน มสาวาทา เวรมณ ละเวนจากการพดปดมดเทจ กจะตองพดแตความจรง

ไมพดโกหกโดยเดดขาด ถาพดไมไดกอยาพด นงเสย ไมตองพด ไมมใครวาเราหรอกถา

เราไมพด คนใบเขาไมพดยงไมมใครไปวาเขาเลย แลวเราทาไมจะทาเปนคนใบบางไมได

63

หรอ ทาไมตองไปอวดฉลาด อวดพด แตพดในสงทไมเปนความจรง ยงแยกวาคนใบอก

คนใบอยางนอยเขากไมโกหก แตเราเปนคนไมใบ แตกลบใชปากของเราไปในทางทไมด

อยางนฉลาดหรอโงกนแน ถาเปนคนฉลาดตองรวากาลงพดอะไร ถาพดไมจรง ถามสต

รอย รวาไมด กอยาไปพด กเทานนเอง สวนคนอนจะคดอยางไรกหามเขาไมได เขา

อาจจะคดวา ถาไมพดกแสดงวาไมไดทาใชไหม กแลวแตคณจะคด แตเราไมไดพดวา

ทาหรอไมไดทา เราอยเฉยๆ คณจะคดอยางไรกได แตจะมาบงคบใหพดในสงทไม

อยากจะพดไมได

ถาสมาทาน สราเมรยมชชปมาทฏฐานา เวรมณ ละเวนจากการเสพสรายาเมา หรอสงท

เสพเขาไปแลว ทาใหขาดสตควบคมกายวาจาใจ ใหเปนปกต กควรหลกเลยง อยาไป

เสพ ถงแมมงานเลยงทตองไป กดมอยางอนกได นาหวาน นาเปลากได ถาใครบงคบให

ดม กบอกเขาวา กาลงทาตามทพระพทธเจาทรงส งสอน ทาไมคนทนบถอศาสนาอน เชน

ไมกนหม ทาไมไมบงคบใหเขากนหม เปนชาวพทธไมดมเหลา ทาไมปลอยใหเขาบงคบ

ใหดม ไมตองไปกลววาจะเสยเพอน เพอนแบบนเสยไปไดกด มไวทาไมเพอนแบบน ม

แตจะพาใหลมจมเทานนเอง ชวนไปกนเหลาเมายากน เดยวกมนเมา เดยวกไปขบรถ

ควา ขบรถชนกนตาย อยางนดหรอไม สไมกนเหลาไมดกวาหรอ มสตสมปชญญะ

ครบถวนบรบรณ จะไดควบคมการพดการกระทาใหดใหงาม คนทเสพสรายาเมาแลว จะ

ไมมสตควบคมกายวาจาใจ ใหอยในกรอบของความดงาม คดจะพดอะไรออกมากพด

ออกมา ท งๆทเปนสงทไมนาพด พดไปแลวกทาใหคนอนไมพอใจ ไมชอบใจ ทาใหตอง

โตตอบกน ทะเลาะววาททบตกน เพราะการเสพสรายาเมาเปนเหต ไมมสตควบคมกาย

วาจาใจ ใหเปนปกต

นคอการปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ต งตนอยในศล ๕ คอ ๑. ละเวนจากการฆาสตว

ตดชวต ๒. ละเวนจากการลกทรพย ๓. ละเวนจากการประพฤตผดประเวณ ๔. ละเวน

จากการพดปดมดเทจ ๕. ละเวนจากการเสพสรายาเมา นคอการปฏบตดปฏบตชอบ

คนเราจะเปนคนทนาเคารพเลอมใส กตองมศล คนทไมมศล ไมมใครอยากจะกราบไหว

บชา ไมมใครอยากจะยกมอไหว มแตอยากจะเดนหน แตคนทมศล แมจะเปนลก พอ

64

แมกยงกราบลกได เชนเมอลกบวชเปนพระ มศล ๒๒๗ ขอ เวลาพอแมกราบ กไมได

กราบผาเหลอง ไมไดกราบเพราะโกนหว แตกราบเพราะมศล ๒๒๗ ขอตางหาก ถาโกน

หวหมผาเหลองแลว แตทาตวเหมอนลง ใครจะกราบลง มแตจะเดนหน ถาเหนกรยา

อาการทไมสมกบความเปนสมณะ ไมสารวม กายวาจา กไมมใครอยากจะเขาใกล ไมม

ใครอยากจะทาบญดวย เพราะไมมอะไรดงดดใจ ความสวยงามของคนอยทความ

ประพฤตด มศลธรรม ไมใชอยทเสอผาอาภรณ ไมไดอยทการตบแตงหนาตา ใสนาหอม

สงเหลานอาจจะหลอกคนทไมรจกแยกแยะ วาคนสวยกบคนไมสวยทแทจรงอยตรงไหน

ถาเปนคนฉลาดมปญญา จะหลอกไมได จะแตงตวสวยงามขนาดไหนกตาม จะใส

นาหอมใหหอมขนาดไหนกตาม ถาไมมศล ชอบพดปดมดเทจโกหกหลอกลวง ฉอโกง

ผอน กจะไมคบคาสมาคมดวย ไมหลงรกวาเปนคนสวย เปนคนงาม ถายงไมรจกนสย

ยงไมเหนความประพฤต กตองรอไปกอน คนเราเวลาคบกนใหมๆ ยงไมรวาเปนคนด

หรอไม แตถาไดอยรวมกนแลว จะเหนนสย จะรวาเปนคนแบบไหน เปนคนลกเลก

ขโมยนอย พดปดมดเทจ ประพฤตผดประเวณหรอไม จะไมพนสายตาของผทอย

รวมกน จะตองเหน ไมชากเรว ปดบงกนไมได แตถารจกกนแบบผวเผน เชนไปเจอกน

ในงานเลยง ไดทกทายกน จะไมรวาเปนคนอยางไร เพราะจะแสดงบททสวยงามออกมา

พดจาหวาน คะขา แตงตวสวยงาม แตจะไมรวาธาตแทเปนอยางไร จนกวาจะไดอย

รวมกน

เวลาทจะเลอกคนมาเปนคครอง จงไมควรรบรอน พอไดเหนหนาตาแลวถกอกถกใจ ก

อยาเพงตดสนใจอยรวมกนเลย ใชเวลาทาความรจกกนกอน ใหรถงแกนแทกอน อยาร

เพยงผวเผน ตองศกษาใหรถงแกนแท ใหรนสยสนดานวาดจรงหรอไม มศลท ง ๕ ขอ

หรอไม ถามกถอวาเปนคนด นาใชชวตรวมกน ถาจะใหเลอกระหวางคนทรารวยแตไมม

ศลธรรม กบคนทมศลธรรมแตไมรารวย กขอใหเลอกคนทมศลธรรมจะดกวา จะไม

ผดหวง จะไมเสยใจ ถาเลอกคนทรารวยแตไมมศลธรรม สกวนหนงอาจจะทงเราไปม

ใหมกได เพราะเขามเงนทอง เขาตองการหาใหมเมอไหรกหาได จงตองใชปญญา

วเคราะหศกษา จะมปญญาได กตองมศล มสมาธ มทานเปนผใหการสนบสนน

65

เราจงตองปฏบตตามแนวทางทพระพทธเจาทรงส งสอน ตองทาบญทาทาน รกษาศล

ปฏบตธรรม นงสมาธ เจรญปญญา ใชเหตใชผล เวลาตองการอะไร ตองใชเหตใชผล

ถามตวเองวาสงทอยากได เปนสงทดจรงหรอไม เวลาไปซอของเชนผลไม ยงเลอกกน

เลย วาสดหรอไมสด เนาหรอไมเนา ไมซอมาแบบสมสสมหาฉนใด เวลาจะเลอกใครมา

เปนคครอง กตองพถพถน ตองเลอกใหดเสยกอน การทจะเลอกไดดกตองมปญญา

แลวจะรจกแยกแยะ วาคนดเปนอยางไร คนไมดเปนอยางไร จะไดคนดมาเปนคครอง

เปนเพอน กจะมความสข เพราะคนดจะไมสรางความทกขใหกบใคร

ถาไดคนไมดมาเปนเพอน มาเปนคครอง กจะมแตความชาอกชาใจไปตลอด เพราะคน

ไมดยอมไมคานงถงความรสกของผอน จะเปนคนเหนแกตว อยากจะทาอะไรกทา โดย

ไมสนใจวาจะไปสรางความเดอดเนอรอนใจใหกบผอนหรอไม แตคนทมศลมธรรมจะคด

อยเสมอวา การกระทาทางกายวาจา จะสรางความเดอดรอนใหกบผอนหรอไม ถาสรางก

จะไมทา จะไมทาลายชวตของผอน จะไมเอาทรพยของผอน จะไมยงกบสามภรรยาของ

ผอน จะไมโกหกหลอกลวง จะไมเสพสรายาเมา เมอไมทาสงเหลานแลว จะสรางความ

เดอดรอนใหกบใครไดอยางไร จงเปนคนทนาชนชมยนด มคนอยากจะคบคาสมาคม

ดวย เพราะมความสขใจ มความปลอดภย

จงอยากจะใหทานท งหลาย นอมจตนอมใจ เขาสพระธรรมคาสอน นอมเอามาประพฤต

ปฏบต เพอจะไดเปนคนด เปนคนฉลาด จะทาใหการดาเนนชวตเปนไปอยางราบรนด

งาม มแตความสขความเจรญ เปนสรมงคล ถายงไมไดออกบวชปฏบตธรรม กจะม

ความสขกบเพอนฝง มความสขกบคครอง มความสขกบญาตพนอง เมอไดออกบวช

ปฏบตธรรม กจะยกระดบของจตเขาสมงคลท ง ๔ ข นตามลาดบคอ ๑. พระโสดาบน ๒.

พระสกทาคาม ๓. พระอนาคาม ๔. พระอรหนต เมอไดเขาถงข นพระอรหนตแลว กจะ

ถงมงคลข นสงสด การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

66

กณฑท ๒๒๔

องคประกอบของชวต ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๔๘

ชวตของพวกเรามท งความสข มท งความทกขคละเคลากนไป มขนมลง มไดมเสย ม

หวเราะมรองไห เปนสงทแปลกสาหรบพวกเรา เพราะบางสงทเกดขน เปนสงทเราไม

ปรารถนา ไมชอบ ไมตองการ แตกเปนสงทหลกเลยงไมได เพราะเหตใด เพราะไมรจก

วธปฏบตใหถกตอง ยงไมรเลยวา องคประกอบของชวตมอะไรบาง ตองอาศยคนฉลาด

อยางพระพทธเจามาส งมาสอน วาอะไรเปนองคประกอบ มลกษณะอยางไร พระพทธเจา

ทรงตรสรในพระอรยสจ ๔ ทรงเหนวาชวตประกอบขนดวยขนธ ๕ ไดแกรป เวทนา

สญญา สงขาร วญญาณ เปนสงทไมเทยงแทแนนอน เปนทกข ไมมตวตน ผทไมรความ

จรงของขนธ ๕ กจะมความหลง ทาใหยดม นถอม นในขนธ ๕ วาเปนตน เปนเรา เปน

ของของเรา เมอมความยดม นถอม นแลว กมตณหาความอยาก อยากจะอยไปนานๆ ม

แตความสข เปนไปตามความปรารถนาความตองการของตน

แตชวตนไมไดเปนสมบตของเรา ไมเปนไปตามความตองการของเรา เราจงมก ประสบ

กบความผดหวง เพราะอยากจะมแตความสข แตมนไมยอมใหความสขกบเรา มกจะ

สรางความทกขใหกบเราอยเรอยๆ เชนแก เจบ ตาย ทเราไมปรารถนากน เมอไม

ปรารถนา เวลาเกดขนมา กสรางความทกขใหกบเรา พระพทธเจาจงทรงสอน ใหทา

ความรจกกบชวต รจกธรรมชาตของชวต ใหรจกองคประกอบของชวต วามอะไร เปน

อยางไร แลวควรปฏบตอยางไร ถารจกวธปฏบตอยางถกตอง ความทกขตางๆกจะไม

สามารถเขามาเหยยบยาทาลาย สรางความทกข ความวนวายใจใหกบเราได ถาไมม

ความรและวธปฏบตทถกตอง มแตความหลงทอยากใหเปนไปตามความตองการของเรา

มแตความสข ไมเสอม ไมเจบ ไมตาย ถามความปรารถนาอยางน กจะมแตความทกข

67

อยราไป พระพทธเจาทรงไดศกษาเรองของชวตมาอยางถองแทแลว รวาควรปฏบต

อยางไร

คอตองยอมรบความจรงวาเกดมาแลว ตองแก ตองเจบ ตองตายเปนธรรมดา ถา

ยอมรบความจรงแลว ใจกจะไมทกข ถายงมอปาทาน มความยดม นถอม นวา จะตองด

จะตองเจรญ จะตองอยไปตราบชวฟาดนสลายแลว ใจกจะตองผดหวง แลวกจะมความ

วนวายใจอยตลอดเวลา เพราะชวตเหมอนกบแขวนอยบนเสนดาย จะขาดเมอไหร ไมม

ใครร จงควรหนมาทาความรจก ทาความเขาใจกบชวตวาเปนอยางไร มอะไรบาง แลว

ควรปฏบตอยางไร พระพทธเจาทรงตรสไววา ชวตของมนษยประกอบขนดวย

องคประกอบ ๕ สวนดวยกน ทรงเรยกวา ขนธ ๕ แบงเปน ๒ สวนคอ ๑. รปขนธ ๒.

นามขนธ รปขนธคอรางกายของเราทมอาการ ๓๒ เชนผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน

กระดก เปนตน สวนนามขนธมอย ๔ สวนดวยกนคอ ๑. เวทนา ความรสก ไดแกสข

ทกข ไมสขไมทกข ๒. สญญา ความจาได หมายร เชนเวลาเหนรป กรวาเปนรปอะไร

เปนชาย เปนหญง เปนเดก เปนผใหญ มชอวาอะไร ๓. สงขาร ความคดปรงแตงตางๆ

คดจะทาอะไรดวนน ไปวดดหรอไม ไปทาสงนนหรอสงน ๔. วญญาณ การรบรรปทมา

สมผสกบตา เสยงทมาสมผสกบห กลนทมาสมผสกบจมก รสทมาสมผสกบลน และ

โผฏฐพพะ สมผสรอนเยน แขงออน ทมาสมผสกบรางกาย รวมกนเปน ๕ สวนดวยกน

ท ง ๕ สวนน พระพทธองคทรงตรสไววา เปนอนจจง ไมเทยง เชนรางกาย รปขนธทม

อาการ ๓๒ น ไมเทยง มการเกด การเจรญเตบโต มการเสอม คอแก เจบไขไดปวย

แลวในทสดกดบ แตกสลายกลบคนสธาตเดม คอดน นา ลม ไฟ เพราะมาจากดน นา

ลม ไฟ ทมาทางอาหาร ทเรารบประทานกนทกวน นาทเราดม อากาศทเราหายใจ ลวน

เปนธาตท งสน คอดน นา ลม ไฟ เมอเขามาสรางกาย กเปลยนสภาพเปนอาการ ๓๒

เปนผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เปนตน มการเจรญ มการเสอม มการชารด มการเจบไข

ไดปวย มแกชรา มการดบคอตายไป เมอดบแลว ธาตทอยในรางกายกแยกตวกนไป จน

ในทสดกไมมอะไรหลงเหลออยในรางกายเลย

68

จงทรงสอนวารางกายเปนอนจจง ไมเทยง เปนทกข ถาไปหลงไปยดไปตดวา เปนตวเรา

เปนของเรา ถารวาไมใชตวเราของเรา กจะไมทกข เชนรางกายของคนอน ไมไปหลงวา

เปนของเรา กไมทกข แตถาไปหลงวาเปนของเรา เปนลกเรา เปนสามเปนภรรยา เปนพอ

เปนแมของเรา กจะทกข แมความเปนสามเปนภรรยา เปนพอเปนแม เปนลก จะเปน

ความจรงอยางหนงกตาม แตไมใชความจรงทแทจรง เปนความจรงทสมมตกนขนมา

เชนรางกาย ๒ คนมาอยรวมกน กสมมตวาเปนสาม เปนภรรยากน เมอมบตรมธดา ก

สมมตวาเปนลกเปนพอเปนแมกน แตความจรงกเปนเพยงรางกาย เปนรปขนธ เปนธาต

๔ ดน นา ลม ไฟทกลายเปนคนทมอาการ ๓๒ ขนมา

แตเนองจากขาดปญญา ขาดความรความเขาใจทถกตอง เราจงหลงยดตดกบรปขนธ ถา

เปนรปขนธทจตเราอาศยอย กเรยกวารางของเรา ตวเรา ถาเปนรปขนธของสาม ของ

ภรรยา ของลก กเปนลก เปนสาม เปนภรรยาของเรา เมอมความยดตดวาเปนของเรา

เวลามอาการแปรปรวน มการเสอมไป กจะตองเกดความทกขขนมา จงทรงตรสวา รป

ขนธเปนทกข เพราะมความหลง มอปาทานไปยดม นถอม น วาเปนตวเปนตน เปนเรา

เปนของเรา ถาไมมกจะไมทกข เชนรปขนธของคนอนทเราไมรจก เรากไมไปยดไปตดวา

เปนของเรา เมอไมยดไมตด เวลารปขนธน นมการเสอมไป มการตายไป เรากไมทกขกบ

รปขนธน น สงเกตดคนทเราไมรจก ไมไดคดวาเปนญาต เปนมตรสหาย เปนเพอน เปน

สมบตของเรา เวลาเปนอะไรไป จะไมรสกอะไรเลย แตเวลาคนทเรายดตดวาเปนเพอน

เปนสาม เปนภรรยา เปนบตร เปนธดา พอมอะไรเกดขนกบรางกายของเขา เราจะม

ความทกข มความวนวายใจทนท

จงทรงสอนใหปลอยวางดวยปญญา ตองศกษาอยเรอยๆ สอนตนอยเรอยๆ จนเหนชด

วา รปขนธเปนสกแตวารป เปนดน นา ลม ไฟเทานน ไมมใครเปนเจาของดน นา ลม

ไฟได เขาตองเปนไปตามเรองของเขา ไมมใครบงคบใหดน นา ลม ไฟ เปนไปตามความ

ตองการของเขาได ถาเขาใจแลวยอมรบความจรงน กจะปลอยวางได รบความ

เปลยนแปลงของรางกายได จะแก จะเจบ จะตาย กรบได เพราะรวา ถารบไมไดก

จะตองทกข จะตองวนวายใจ จะตองเสยอกเสยใจ เศราโศกเสยใจ แตถาเหนวาเปนดน

69

นา ลม ไฟ ทมาแลวเดยวกไป อยางนเรยกวามปญญา มความรความเขาใจทถกตอง

เกยวกบรปขนธ เหนวารางกายเปนอนจจงไมเทยง เปนทกขถาไปหลงไปยดไปตดวาเปน

เราเปนของเรา แทจรงแลวมนไมใชเรา ไมใชของของเรานนเอง นคอปญญาทควรจะ

พฒนาใหเกดขน

การจะเกดปญญาขนมาได ตองภาวนา ตองระลกถงเรองเหลานอยเรอยๆ วนๆหนงควร

ระลกอยเสมอวา รางกายนไมใชเรา รางกายนเปนของไมเทยง ตองแก ตองเจบ ตองตาย

ถาไมอยากจะทกขกบรางกายน กอยาไปยดไปตด พยายามมองใหเหนวาเปนเหมอน

เสอผาชดหนงเทานนเอง ถาไปตดกทกขไดเหมอนกน เชนชอบเสอผาชดน มนสวยด ใส

ทไรรสกวามบคลกด มคนชมวาสวย ถาเสอผาชดนถกใครขโมยไป กจะเสยใจ เพราะไป

ยดไปตด แตถาไมยดไมตด เวลาใครขโมยไป กจะไมรสกอะไร รวามาไดกตองไปได ร

วาทกสงทกอยางในโลกนลวนเปนอยางนท งสน มาแลวกตองไปในทสด จะไปอยางไรเทา

นนเอง จะไปชา จะไปเรว จะไปเพราะเรายอมใหไปหรอไม ถายอมกไมทกข เชนเวลาเบอ

ชดนแลว กอยากจะใหไปเรวๆเสยดวยซาไป มใครมาขอกยนดใหไปเลย อยางนกไม

ทกข แตถายงชอบชดนอย มใครมาขอ กเสยดายไมอยากจะใหไป เพราะยงมความยด

ตดอย

โทษจงอยทความยดม นถอม นนนเอง เรยกวาอปาทาน ถามความยดม นถอม นแลว ไม

วาจะยดตดกบอะไร กจะตองทกขกบสงนนเสมอ พระพทธเจาจงทรงสอนใหใชปญญา

พจารณาอยเสมอวา ทกสงทกอยางลวนเปนอนจจง ทกขง อนตตาท งสน ไมควรไปยด

ไปตด ถาไปยดไปตดแลวกจะตองเศราโศกเสยใจ จะตองทกข ถาไมยดไมตดกจะไม

ทกข แตกไมไดหมายความวา สงตางๆทเรามอยน เราตองโยนทงไปทนท เชนรางกายน

เมอเราไมยดไมตดแลว กไปโดดตกตายทนท อยางนไมใช เพยงแตทาความรไววา สก

วนหนงรางกายกตองมรณะ ตองหมดไป ใหรไวลวงหนากอนเทานนเอง แลวเตรยมตว

เตรยมใจไว พรอมทจะใหเกดขน เมอพรอมแลว จะไมหว นไหว จะไมวาวน จะไมทกข

นคอปญญาทเกดจากการภาวนา ภาวนาคอการสรางความรนใหเกดขนในจตใหได อยา

สกแตวาฟง พอออกจากศาลาไปแลวกลม ถาลมแลวอปาทานกจะกลบมาทนท กจะยด

70

จะตดทนท อยากจะไดสงนน อยากจะมสงน อยากจะใหสงนนสงนเปนไปตามความ

ตองการของตน เพราะไมมภาวนาอยในใจนนเอง ถามภาวนา คอภาวนามยปญญา

ปญญาทเกดจากการภาวนา คดอยทกขณะ คดอยเสมอ คดอยเรอยๆ ไมใหหางไกลจาก

จตจากใจ เมอไมหางแลว ความหลงกไมสามารถหลอกใหไปยดไปตด เพราะถาจะมา

หลอก กจะมปญญามาคอยหกหามทนท เชนสมมตวาเราเหนอะไรสวยๆงามๆ แลวเกด

ความชอบ กอยากจะไดมาครอบครอง ถามปญญากเตอนทนทวา ไมเทยงนะ เปนทกข

นะ ไมใชความสข ไมใชสมบตของเรา ไมสามารถควบคมใหอยกบเราไปไดตลอด ถงแม

จะไดมาในวนน พรงนอาจจะสญเสยไป แลวกจะตองเศราโศกเสยใจอยางยง สไมม

ดกวา ตดใจเสย ถาตดได ใจกจะสงบลง เมอสงบ ใจจะมความเยน มความสข มความ

สบาย สาเหตทใจไมมความเยน ไมมความสข กเพราะมความหลงอยในใจ ความหลงท

คอยหลอกลอใหเกดความอยากตางๆนานา เมอมแลว กดนรนทรนทราย ตองพยายาม

แสวงหาสงทตองการมาใหได ไมสามารถนงอยเฉยๆได อยไมเปนสข เพราะมตณหาท

เกดจากโมหะความหลง

ถามปญญาแลว จะดบความทกขได เพราะมองไปทไหน เหนอะไร กจะรวาเปนของไม

เทยง เปนทกข ไมใชเปนสมบตของเรา ลวนแตจะสรางความทกขใหกบเราท งสน จะเหน

อยางนถามภาวนามยปญญา ปญญาทมอยในใจตลอดเวลา ไมใชนานๆผดขนมาท เชน

เวลาไปงานศพถงจะนกไดวาออ คนเราเกดมาแลวตองตายนะ ตองจากทกสงทกอยางไป

อยางนไมเรยกวาภาวนามยปญญา ภาวนามยปญญาตองรทกลมหายใจเขาออกเลย

หายใจเขากรวาเกดมาแลวตองตาย หายใจออกไปกรวาเกดมาแลวตองแก หายใจเขามา

กรวาเกดมาแลวตองเจบไขไดปวย หายใจออกไปกรวาจะตองพลดพรากจากของรกของ

เจรญใจท งหลายท งปวง ถามปญญาแบบนอยในใจแลว รบรองไดวาจะไมยดไมตด ไม

ตองการอะไร เพราะเหนดวยปญญาแลววา เปนความทกขท งสน นคอเรองของรปขนธ

สวนนามขนธกมลกษณะเหมอนกน เปนอนจจง ทกขง อนตตาเชนเดยวกน เชนเวทนา

ความสขกด ทกขกด ไมสขไมทกขกด กลวนเปนของไมเทยง ไมไดต งอยตลอด วนนม

ความสข เดยวสกครหนงความสขกหายไป มความทกขกลบเขามาแทนท เดยวกมความ

71

ไมสขไมทกขเขามาแทนท หมนเวยนสลบกนไป ถาไมฉลาดไมรทน กจะวนวายใจ เวลา

มความสขกวนวายแบบหนง วนวายรกษาใหอยไปนานๆ เวลามความทกขกมความ

วนวายทจะกาจดใหหายไป ท งๆทไมตองไปทาอะไร เพยงแตอยเฉยๆรตามความเปน

จรง เดยวกหายไปเอง ทกขไดกหายได สขไดกหายไดเหมอนกน ถงแมอยากจะใหสขไป

ตลอด พยายามรกษาอยางไร กไมสขไปตลอด ถงเวลากจะตองจากไป เปลยนไป

ถามปญญารทนเวทนา กปลอยวางเวทนาได เวลาสขกรวาสข เวลาทกขกรวาทกข รวา

เดยวกเปลยนไป ไมอยกบท ไมมใครสามารถบงคบ ใหอยตามความตองการได

อยากจะใหสขไปตลอดกไมได อยากจะใหทกขหายไปทนทกไมได เดยวกหายไปเอง ถง

เวลาหายกหาย ถงเวลามากมา นคอปญญาทเราตองทาความเขาใจเกยวกบเวทนา ทตอง

รทนใหได ถารทนแลว กจะปลอยวางได ไมตองไปดนรนวนวาย เวลาสขกเสวยความสข

ไป เวลาทกขกเสวยความทกขไป ใหรแบบอเบกขา รแลวปลอยวาง สขกรวาเดยวกหมด

ไป ทกขกรวาเดยวกหมดไป ถาทาใจใหนง ใหเปนปกต ใหเปนอเบกขาได สขทกขเหลาน

กจะไมสามารถมาสรางความทกขใจใหเกดขนได

จงตองหม นทาจตใหนง ใหสงบใหได ดวยการทาสมาธ ไหวพระสวดมนต นงขดสมาธ

หลบตา บรกรรมพทโธๆๆไปเรอยๆ อยาใหจตไปคดเรองราวตางๆ ใหอยกบคาบรกรรม

พทโธๆๆ มสตรทนตลอดเวลาวา กาลงอยกบคาบรกรรมพทโธหรอไม ถามสตจะรอยทก

ขณะวา กาลงบรกรรมอยหรอเผลอไปคดเรองนนเรองนแลว ถาไมมสตจะไมร เพราะ

บรกรรมพทโธๆๆไป กเผลอไปคดเรองอนไปดวยพรอมๆกน พทโธไปคากคดวา ตอน

กลางวนจะกนอะไรด พทโธไปอกคา กคดวาพรงนจะไปไหนด สดทายกจะไมสงบ แตถา

มพทโธๆๆอยอยางเดยว ไมมความคดอยางอนเขามาแทรก เดยวจตกจะสงบ จะต งม น

เปนสมาธขนมา เปนอเบกขาขนมา เมอมอเบกขาแลวเวลาเกดเวทนาขนมา กจะเฉยๆ

สขกสกแตวาสข ทกขกสกแตวาทกข แตจะไมทาใหใจทกขไปดวย

เพราะใจไดปลอยวางดวยความนงเฉยนนเอง ดวยสมาธ ดวยปญญา รวาอยากไมได

ตองการใหเปนอยางอนไมได เวลาสขอยากจะใหสขไปนานๆกไมได เวลาทกขอยากจะให

หมดไปทนททนใดกไมได มทางเดยวเทานนทจะทาใหใจไมทกข กคอทาใจใหนงเฉย ให

72

รตามความเปนจรง ถาสามารถควบคมจตใจใหนงอยไดตลอดเวลา ไมวาจะเผชญกบ

อะไร อยางไร กจะไมมความวาวนขนมว เวลาไปเจอกบสงทดทงามท งหลาย กไมคด

อยากจะใหเปนอยางนไปตลอด เพราะรวาเปนไปไมได ดวนนเดยวพรงนกไมดได ฝนยง

มตกไดหยดไดเลย พระอาทตยยงมขนมตกไดเลย แลวสงตางๆในโลกนทาไมจะไมมขน

ไมมลง ทกสงทกอยางเปนอยางนท งสน เกดขน ตงอย แลวดบไป หมนไปเวยนมาอย

อยางนมาตลอด ถามความฉลาดรทน มภาวนามยปญญาอยภายในใจแลว เวลาไปเจอ

สขกด เจอทกขกด กจะไมยดกบสข ไมยดกบทกข แตจะปลอยใหสขทกข เปนไปตาม

เรองของเขา มหนาททาอะไรกทาไป

หนาทของพวกเราคอทาความด ละความชว เพราะความดจะสรางความสขขนมา ถาไป

ทาความชวกจะสรางความทกขขนมา เมอสรางแตความดอยเรอยๆ ไมสรางความทกข

ตอไปความสขกจะมาอยเรอยๆ จะไมมความทกขตามมา เพราะสขและทกขกเกดขนจาก

การกระทา ทางกาย วาจา ใจ ถาคดด พดด ทาด ความสขกจะตามมาเสมอ ถาคดไมด

พดไมด ทาไมด คดพดทาในสงทเปนบาปเปนกรรม กจะพาความทกขมา นคอหนาท

ของพวกเรา คอทาด ละเวนจากการกระทาความชว แตเราไปควบคมผลทเกดจากการ

กระทาไมได คอความสขหรอความทกข เมอมการกระทาแลว กจะตองมผลเกดขน

ตามมา มสขบาง มทกขบาง ตามมาเปนธรรมดา

แตถามปญญา มสมาธ กสามารถรบกบผลบญกรรมทไดทาไวอยางไมสะทกสะทาน ไม

วาจะเคยทามานานสกเทาไหรกตาม เมอถงเวลาทจะปรากฏขนมา กจะไมทาใหจตใจ

หว นไหว เพราะรจกวธปฏบตแลว ไมกลวความทกข แตไมวงเขาหาความสข จะอยเฉยๆ

รบกบทกสงทกอยาง มาอยางไรกรบได เพราะไมมอะไรจะทาลายใจได ทกขเวทนากไม

สามารถทาลายใจได ความแก ความเจบ ความตาย กไมสามารถทาลายใจได ใจเปน

นามธรรม เปนสงทไมตาย ใจจะสข ใจจะทกข กอยทมปญญาหรอมโมหะเทานน ถาม

โมหะความหลง กจะมแตความทกข ถามปญญากจะมแตความสข จงควรให

ความสาคญกบการศกษาเรองขนธ ๕ ใหเหนชดแจงตามทพระพทธเจาทรงรทรงเหน วา

73

เปนอนจจง ทกขง อนตตา ไมเทยงแทแนนอน ไมใชตวตน ไมใชเรา ไมใชของเรา เปน

ทกขถาไปยดไปตด การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยงเทาน

74

กณฑท ๒๒๕

ศกษาปฏบตธรรม ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๔๘

ในชวงเทศกาลเขาพรรษาทจะมาถงน เปนเวลาทพทธศาสนกชน จะใหความสาคญตอ

การบาเพญปฏบตธรรม ตามแนวทางทพระพทธเจาไดทรงส งสอนไว เพราะเปนเวลาท

พระภกษสงฆจะอยประจาทตลอดเวลา ๓ เดอน ไมจารกไปไหน เปนคาส งของ

พระพทธเจา ททรงหามไมใหพระภกษเดนทางไปไหนมาไหนในชวงเวลา ๓ เดอนน ให

อยประจาท เพอจะไดศกษาราเรยนพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ตลอดเวลา ๙

เดอนทผานมา กไดจารกไปตามสถานทตางๆ ทสงบทสงดทวเวก ตามปาตามเขา เพอ

บาเพญสมณธรรม เจรญวปสสนา เจรญสมถภาวนา พอถงเวลาเขาพรรษากใหอยกบท

เพอจะไดศกษาราเรยนกบครบาอาจารย

การดาเนน การประพฤต การปฏบตของพระพทธศาสนา ทจะนาไปสความเจรญ ไปส

ความสข มอย ๓ ข นดวยกนคอ ๑. ปรยต ศกษาราเรยนพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจา เมอไดศกษาราเรยนพระธรรมคาสอนแลว รแลววาพระพทธเจาทรงสอนให

ทาอะไร โดยสรปกคอ ใหทาความดท งหลายใหถงพรอม ใหละการกระทาบาปความชว

ท งหลายเสย ใหชาระจตใจของตนเองใหสะอาดหมดจด ชาระความโลภ ความโกรธ

ความหลง ใหหมดสนจากจตจากใจ เมอรแลววาจะตองทาอยางไร กดาเนนการข นตอไป

คอ ๒. ปฏบต นาเอาคาสอนของพระพทธเจา มาปฏบตกบกายวาจาใจของตน โดย

แสวงหาทสงบสงดทวเวก เพอจะไดบาเพญปฏบตธรรม ตามทพระพทธเจาไดทรงพา

ดาเนนมา เมอไดปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจาแลว กจะกาวเขาสข นท ๓. ปฏเวธ

คอการบรรลธรรม เปนพระอรยบคคลข นตางๆ ต งแตพระโสดาบน พระสกทาคาม

พระอนาคาม จนถงพระอรหนต หลงจากทไดบรรลธรรมแลว กเปนไปตามอธยาศยของ

แตละทานวา จะนาสงททานไดรไดเหน มาเผยแผส งสอนใหกบญาตโยมมากนอยเพยงไร

75

กเปนไปตามอธยาศยของแตละทานแตละองค บางองคบางทานกถนดในการอบรมส ง

สอนเผยแผ สามารถอบรมส งสอนเผยแผไปไดอยางกวางขวาง บางองคบางทานกไม

คอยถนด กจะไมคอยรกนวา ทานไดบรรลธรรมแลว

นคอข นตอนการดาเนนของพระพทธศาสนา เพอประโยชนของผปฏบตเอง เพอผปฏบต

จะไดบรรลธรรมอนวเศษ ตามทพระพทธเจาไดทรงบรรลมา แลวกยงไดทาประโยชน

ใหกบผอน นาธรรมทตนเองไดบรรล ไดรไดเหนมาเผยแผ มาส งสอนอบรมผอนอกตอ

หนง ทาใหผอนทมความลมหลง มความมดบอด จะไดมดวงตาสวาง มปญญา จะได

ประพฤตตนใหอยในทานองคลองธรรมทดงาม นาไปสความสขความเจรญ ตามรอย

พระบาทของพระพทธเจาตอไป เปนประโยชนทจะเกดขนกบผปฏบตและกบผอน และ

กบพระศาสนาดวย เพราะเปนวธรกษาพระพทธศาสนา ใหคงอยกบโลกไปอกยาวนาน

พระพทธศาสนาจะอยไปไดอกนานเพยงไร กอยทพทธศาสนกชน จะสามารถสบทอด

ถายทอดคาสอนของพระพทธเจาไดหรอไม ถาไมมการศกษา ไมมการปฏบต ไมมการ

บรรลธรรม การเผยแผถายทอดพระธรรมคาสอนอนประเสรฐของพระพทธเจา ไปส

ลกหลานทจะตามมาตอไป ยอมเปนไปไดยาก หรอเปนไปไมไดเลยทเดยว เพราะเมอไม

รแลวจะไปสอนผอนไดอยางไร ตองรเสยกอนดวยตนเอง เมอรแลวถงจะสามารถบอก

ผอนไดวาเปนอยางไร

เหมอนกบเวลาเจบไขไดปวย ตองไปหายามารกษาโรค กลองรบประทานยานนยานด จน

ในทสดกไดยาทสามารถรกษาโรคทเปนอยใหหายได เมอหายแลว กรวายาชนดนเปนยา

ทถกตองกบโรคน กสามารถบอกผอนไดอยางม นใจ รวาไมผดอยางแนนอน แตถายง

ไมไดทดลองยา แลวไปบอกผอนวา ยานรกษาโรคนได กจะไมมความม นใจ เพราะไมร

วาจะรกษาไดจรงหรอไม เพราะยงไมไดทดลอง พระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ก

เปรยบเหมอนกบยารกษาโรคจตใจของสตวโลก โรคทรมเราจตใจคออะไร กคอความ

ทกขใจนนเอง ความทกข ความเศราโศกเสยใจ ความวนวายใจ ความเดอดเนอรอนใจ

ตางๆเหลาน ลวนเปนโรคของจตใจท งสน และสงทจะสามารถเยยวยารกษา ใหโรคจต

76

โรคใจนหายไปได กคอพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ซงเปรยบเหมอนยา เรยกวา

ธรรมโอสถ

ถานาธรรมโอสถนมารบประทาน มาปฏบตกบกาย วาจา ใจ ของตนแลว กจะสามารถ

ทาลายเชอโรค ทมอยในจตใจทเปนตวสรางความทกข สรางความวนวายใจใหหมดไปได

แตการทจะเอาธรรมะมาเผยแผใหกบผอนนน ผเผยแผตองเปนผรจรงเหนจรงเสยกอน

อยางพระพทธเจาของเรา ไมเคยส งสอนใครเลยตลอดเวลา ๖ พรรษา ททรงบาเพญ

ปฏบตเพอชาระจตใจ รกษาจตใจใหหายขาดจากความทกข ความวนวายใจ ความเศรา

โศกเสยใจ แตหลงจากทไดรกษาจนโรคของความทกขไดหายอยางปลดทงแลว ไมม

หลงเหลออยแลว จงไดนาเอาธรรมโอสถ ยาวเศษนมาเผยแผ มาแจกจายใหกบสตวโลก

ท งหลาย ผทไดยนไดฟงแลวเกดศรทธา มความเชอวาเปนยาวเศษจรง สามารถรกษา

โรคใจไดอยางแทจรง กนอมนาเอาไปประพฤตปฏบตกน จนบรรลธรรมข นตางๆ

ตามลาดบตอไป

เมอไดบรรลแลวจงนาเอาธรรมะทไดบรรล มาเผยแผใหกบผอนอกทอดหนง จงทาให

พระพทธศาสนา มอายยนยาวนานจนถงทกวนน ก ๒๕๐๐ กวาปแลว แลวกจะมอายยน

ยาวนานตอไป ถามการศกษาพระธรรมคาสอน มการนาเอาไปปฏบต มการบรรลธรรม

มการเผยแผธรรมตามลาดบตอไป ศาสนากจะอยคกบโลกนไปตลอด มศาสนาอยทไหน

กมความรมเยนเปนสขอยทน น ศาสนาเปรยบเหมอนรมโพธรมไทรทใหความรมเยน

ศาสนาไมไดสอนใหฆากน ไมไดสอนใหเบยดเบยนกน แตสอนใหรกกน มความเมตตา

เออเฟอเผอแผตอกน มการใหอภยตอกนและกน ไมใหเบยดเบยน ไมใหทารายกน ท

ไหนมศาสนา ทน นกจะมแตความรมเยนเปนสข ทไหนไมมศาสนา ทน นกจะมแตความ

วนวาย มแตความเดอดรอน

จงควรใหความสาคญตอการดาเนน ตามข นตอนของพระพทธศาสนา เพราะเมอได

ดาเนนตามแลว กจะไดรบประโยชนกบตนเองในเบองตน มความรมเยนเปนสข

ตอจากนนกเอาไปแจกจายใหกบผอนอกทอดหนง ทาใหผอนมความรมเยนเปนสขตาม

ไปดวย นคอการปฏบตของพทธศาสนา ซงมมาต งแตสมยพทธกาลจนถงปจจบน

77

โดยเฉพาะอยางยงในชวงเวลาเขาพรรษา ชาวพทธจะถอเปนเวลาทจะต งหนาต งตาต งใจ

ประพฤตปฏบตตามพระธรรมคาสอน ใหเครงครดยงกวาปกต ผใดมเวลาวางพอทจะ

สละเวลา ๓ เดอนได กจะออกบวชกน ออกบวชเปนพระภกษบาง เปนสามเณรบาง เปน

แมชบาง เปนอบาสก อบาสกาบาง ใชเวลาท ง ๓ เดอนนอยกบวด เพอศกษาพระธรรม

คาสอน แลวกปฏบตตามพระธรรมคาสอน เพราะเปนวธเดยวเทานน ทจะชาระความ

เศราโศกเสยใจ ความทกข ความวนวายใจใหหมดไปได เปนวธเดยวทจะพฒนาจตใจให

สงขนไปได เปนกจทตองบาเพญ ตองปฏบต

ไมไดเกดจากความปรารถนาอยางเดยว หรอจากการวงวอนขอจากสงศกดสทธท งหลาย

อยางนเปนไปไมได สงศกดสทธท งหลายไมสามารถทาใหเราเปนผเจรญได ไมสามารถ

มอบความสขใหกบเราได สามารถทาไดอยางเดยวกคอ ชทางใหเราเทานน เชน

พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนผชทางสสวรรค สพระนพพาน สความหลดพน

จากความทกขท งหลาย แตพระพทธ พระธรรม พระสงฆไมสามารถลากพวกเราไป

สวรรค ไปนพพานได เราตองลากตวเราเอง ดวยความศรทธาในเบองตน เชอในสงท

พระพทธเจาทรงส งสอน แลวกใหมวรยะ ความพากเพยร ทจะนอมเอาพระธรรมคาสอน

ของพระพทธเจามาปฏบตกบกาย วาจา ใจของตน ดวยการทาความด ทเปนคณเปน

ประโยชน ไมสรางความเดอดรอนใหกบตนและผอน มการทาบญใหทานเปนตน เมอทา

แลวกจะมแตสงทดตามมา ผรบกไดรบสงทขาดแคลน สงทจาเปนตอการดารงชพ เขา

ไดรบประโยชน เขากมความสข ผใหกไดประโยชน เพราะเมอใหแลวกจะมความสข ม

ความอมเอบใจเกดขนมา อยางนเรยกวาเปนการทาความด จงควรหม นทาบญทาทาน

อยางสมาเสมอถามโอกาส เพราะการทาบญทาทานเปนการใหอาหาร ใหความสขกบ

จตใจ จตใจจะมความอมเอบ จะมความสขกตอเมอไดทาบญทาทาน

จากนนกทรงสอนใหละเวนจากการกระทาบาปกรรมท งหลาย คอการกระทาทสรางความ

เดอดรอนใหกบผอนและตนเอง ไมไดสรางคณ ไมไดสรางประโยชน ใหกบผอนหรอ

ตนเองเลย เชนการฆาสตวตดชวต การลกทรพย การประพฤตผดประเวณ การพดปด

มดเทจ การเสพสรายาเมา เปนสงทเมอไดประพฤตไปแลว ไมไดสรางคณสรางประโยชน

78

ใหกบผกระทาเอง ไมไดสรางคณสรางประโยชนใหกบผทถกกระทา แตกลบสรางความ

ทกข สรางความเดอดรอนใหกบผกระทา และผทถกกระทา จงไมควรทาบาปทากรรม

ควรละเวน

แลวกทรงสอนใหชาระจตใจ ชาระความโลภ ความโกรธ ความหลง ใหออกไปจากจต

จากใจ เพราะความโลภ ความโกรธ ความหลง เปนสงทสรางความทกขใหกบตนเองและ

ผอน เวลามความโลภกอยไมเปนสข ตองดนรนขวนขวายหาสงทตนเองตองการมา

ในขณะทขวนขวายกจะตองมเรองมราวกบผอน มการแกงแยงชงดกน มการทะเลาะ

ววาทกน มการโกรธกน มการอาฆาตพยาบาทกน มการทารายรางกาย ทารายชวตของ

กนและกน ดวยเหตนความโลภจงเปนสงทไมด เปนพษเปนภย ท งกบผทโลภเอง และผ

ทเกยวของดวย เวลาเกดความโลภใจจะรอนเปนฟนเปนไฟขนมา อยไมเปนสข ตองไป

ทาในสงทความโลภส งใหไปทา เชนเดยวกบความโกรธ เมอเกดความโกรธแลว ใจกรม

รอนเปนฟนเปนไฟขนมา ปกตเวลาไมโกรธใจจะเยน ใจจะสบาย แตพอเกดความโกรธ

ขนมาแลว ใจจะมแตความรมรอน แทนทจะระงบดบความโกรธ กลบระบายความโกรธ

ดวยการกระทาในสงทไมดไมงาม เชนไปพดจาดาวาผอน ไปทารายผอนดวยวธการตางๆ

ดวยเหตนความโกรธจงเปนสงทไมด จงทรงสอนใหละเสย

ความโลภและความโกรธเกดมาจากอะไร พระพทธเจาทรงตรสไววามาจากความหลง คอ

ความเหนผดเปนชอบ เหนสงทไมดวาเปนสงทด เหนสงทเปนทกขวาเปนสข เมอเปน

เชนนแลวกทาใหคนเราตองไปกระทาในสงทไมด สรางความเดอดรอนใหกบตนเองและ

ผอน เชนอบายมขท งหลาย ทรงสอนวาเปนสงทไมด เปนเหมอนกองฟนกองไฟ ถาไป

เกยวของกบอบายมขแลว กเทากบเผาตวเอง นอกจากนนแลวยงนาเอาไปเผาผอนอกตอ

หนงดวย สรางความเดอดรอน สรางความสญเสยใหกบตนเอง และกบผอน เวลาเสพ

สรายาเมาเขาไป กเกดอาการมนเมา แลวกออกอาละวาด ไปสรางความเดอดรอนใหกบ

ผอน จนในทสดตวเองกจะตองถกเจาหนาทตารวจจบ เขาไปสงบสตอารมณในคกใน

ตะราง ไมมผลดเกดขนจากการเสพสรายาเมาเลย เชนเดยวกบการเลนการพนน กไมใช

วธหาเงน ไมทาใหรารวย มแตจะขาดทน มแตจะหมดเนอหมดตว

79

โบราณทานสอนไววา เวลาขโมยขนบานอยางมากกขโมยไดแตขาวของในบานเทานน แต

บานกบทดนเอาไปไมได เวลาไฟไหม อยางมากกไหมไดแตบานกบขาวของเทานน แตไม

สามารถไหมทดนได แตการพนนสามารถเอาไปไดหมดเลย ท งขาวของ ท งบาน ท งทดน

เพราะเวลาเสยพนนแลว กอยากจะไดคน เมออยากจะไดคนกตองหาเงนมาเลนอก ม

ขาวของในบานมากนอยเทาไหร กขนไปขาย ขนไปจานา เอาไปเลน เมอเลนไดกดอกดใจ

กอยากจะไดเพมขนไปอก กเลนอก เลนไปเลนมาเดยวกเสยอก เมอหมดอกกตองมา

ขายบานเพอเอามาเลนตอ เลนจนหมดแลว กตองเอาทดนไปขายอก ขายหมดแลวทนไม

รวาจะขายอะไร กขายตวเอง ดวยการกหนยมสน เมอไมมปญญาใชหน กตองถกฆาตาย

ในทสด นคอเรองราวทเกดจากการเลนการพนน

ทาไมคนเราจงเหนการพนน วาเปนวธทจะนาความรารวยมาใหกบตนเอง กเพราะความ

หลงนเอง เมอหลงแลวกเกดความโลภ เกดความอยากไดเงนไดทองแบบงายๆ ไมตองไป

ทางานทาการใหเหนอยยาก แตไมรหรอกวา ทกๆคนทไปเลนการพนนกคดแบบเดยวกน

ท งสน ทกๆคนกคดวานาจะไดกน แตในทสดกเสยกนหมด คนทไดกคอเจาของสถานท

ทคอยเกบคาเชาคาบรการ แตคนเลนกลบหมดเนอหมดตวกนไปหมด นแหละคอ

ความเหนผดเปนชอบ เหนทกขวาเปนสข จงวงเขาหาความทกข วงเขาหาความวนวายใจ

พระพทธเจาจงทรงสอนใหใชปญญา เวลาจะทาอะไร ตองการอะไร ตองพจารณาใหดวา

เปนไปตามทคดหรอไม เปนสขจรงหรอไม เจรญรงเรองจรงหรอไม ถาไมรกใหศกษา

พระธรรมคาสอนของพระพทธเจา เพราะวาพระพทธเจาทรงรมากอน จงทรงส งสอน

ไมใหไปเกยวของกบพวกอบายมขท งหลาย ไดแกการเสพสรายาเมา เลนการพนน เทยว

กลางคน คบคนชวเปนมตร และความเกยจคราน เหลานลวนเปนเหตทจะนามาซงความ

เสอม ความหายนะอยางแนนอน ไมชากเรวเทานน

ถาไมตองการทจะพบกบความเสอมความหายนะ พบกบความทกข กตองพยายามหก

หามจตใจ เวลามความอยากไปยงเกยวกบอบายมขท งหลาย ตองหกหามจตใจไว ใหเชอ

พระพทธเจาไว เชอแลวจะปลอดภย จะมแตความสข มแตความเจรญ ถาอยากจะมเงน

มทอง กใหขยนทามาหากนดวยความซอสตยสจรต มความอดออม ไดมามากนอย

80

เพยงไรตองสามารถเกบไวได ตองสามารถหาไดมากกวาทใชไป ถาใชไปมากกวาหามาได

อกรอยชาต พนชาตกไมมทางทจะรารวยได แตถาหามาไดมากกวาใชไป เพยงไมกปก

รารวยเปนเศรษฐขนมาได อยทการหาการใชนแหละ หาใหมากกวาทใชไป หามาได

เทาไหรตองสามารถเกบไวได อยาหามาไดเทาไหรกใชไปหมด ทามาหากนมากปกชาตก

จะไมรารวยกบเขา เพราะไมรจกหาไมรจกเกบนนเอง ถารจกหารจกเกบรจกใชแลว กจะ

มความม นคงในเรองเงนทอง จะเปนคนดมฐานะ ทจะสรางบญสรางกศลใหสงขนไปได

อก เพราะเมอมเงนเหลอใช กสามารถนาเงนไปทาบญทาทานได เมอทาแลวกจะทาใหภพ

ชาตขางหนาดขน ไดไปเกดบนกองเงนกองทอง มเงนทองทจะเอาไปทาบญทาทานไดอก

เรอยๆ

เหมอนกบพระพทธเจาทไดทรงบาเพญมาในแตละภพแตละชาต ไดเกดเปนเศรษฐ เปน

กษตรย กมแตทาบญใหทานอยเสมอๆ จงทาใหเกดบนกองเงนกองทองมาตลอด จนทา

ใหไดบรรลเปนพระพทธเจาขนมา กเกดจากการบาเพญทานบารม ในเบองตนนเอง เมอ

ไดบาเพญทานบารมแลว กทรงบาเพญศลบารมตอไป แลวกปญญาบารม จนไดบรรล

เปนพระพทธเจา หลดพนจากการเวยนวายตายเกด เปนประโยชนอนสงสดทมนษยจะ

สามารถไขวควาได ถามปญญา มความเหนชอบ รวาอะไรเปนเปนคณ เปนประโยชน

อยางแทจรง ถาไมร กจะไขวควาแตโทษกบทกขไปตลอด พวกเรายงไมรกนวา มรรคผล

นพพานนแหละ คอสงทเลศทวเศษทสด แตกลบไปเหนพวกลาภ ยศ สรรเสรญ สข วา

เปนสงทเลศ เปนสงทวเศษ

แตในสายตาของพระพทธเจานน ทรงเหนวาเปนเหมอนเศษขยะ ไมมคณ ไมมประโยชน

อะไรเลย มแตจะสรางความทกข สรางความวนวายใจใหไมรจกจบจกสน จงไดทรงสละ

ลาภ ยศ สรรเสรญ สข ททรงมอยไปหมด แลวออกแสวงหาความหลดพนจากความ

ทกข ดวยการบาเพญ ทาน ศล ภาวนา จนไดบรรลเปนพระพทธเจาขนมา ไดสมบตอน

เลศอนประเสรฐ คอมรรค ผล นพพาน หลดพนจากความทกขท งปวง ทเกดจากการ

เกด แก เจบ ตาย เวยนวายตายเกดในภพนอยภพใหญ เปนสงทพระพทธเจาไมตอง

เผชญอกตอไป เพราะไดบรรลถงธรรมข นสงสด คอพระนพพานแลว มความสขสมบรณ

81

อยางเตมทเรยกวา ปรมงสขง แลวจงนาเอาพระธรรมทวเศษนมาเผยแผใหกบพวกเรา

เพอพวกเราจะไดหลดพนตามไปดวย การแสดงเหนวาสมควรแกเวลา ขอยตไวเพยง

เทาน