Bolyum XLIX Ihap 3

Pebrero 7, 2018

www.phi l ippinerevolution. info

Atuhan ngan pakyason anterorista nga ngirhat hanrehimen US-Duterte

Mga opensiba,baton ha terorismohan estadoGINBATON HAN MGA aksyon mi-litar han Bagong Hukbong Bayanha North Cotabato, Kalinga,Quezon ngan Bukidnon hadtonikaduha nga katunga han Eneroan paggrabe han terorismo militarhan rehimen US-Duterte.

North Cotabato. HadtonEnero 21 han gab-i, gin-atake hanmga Pula nga mangaraway hanBHB-Far South Mindanao (Mt.Alip Subregional Operations Com-mand) an detatsment han 39thIB-CAA ha Sityo Garing, Ba-rangay Luayon, Makilala, NorthCotabato. Nakakumpiska hira handuha nga M14 ngan M16, limanga rifle grenade, dirudilain ngakalibre han mga bala ngan mgahigamit-militar. Ginsunog liwathan mga Pula nga mangaraway anusa nga parte han kampo.

Naghalad han Pula nga saludoan Valentin Palamine OperationsCommand ha tulo nga Pula ngamangaraway nga hira RaymartRusiana (Ka Rocky), Roger LabajoJr. (Ka Reden) ngan Ka Tomasnga namartir ha away.

Bukidnon. Nahiagum han 13nga patay ngan unom nga sama-ran an 88th IB han pabuthan hancommand-detonated nga eksplo-sibo han mga Pulang nga manga-raway ha ilarum han BHB-SouthCentral Bukidnon SubregionalCommand an nag-ooperasyon ngamga sundalo hadton Pebrero 6,dapit alas-3 han kulop ha SityoTrocat, Barangay Cawayan,Quezon.

Kalinga. Duha nga taktikalnga opensiba an ginhimo han mga

Sugad han lurong nga ayam hi Rodrigo Duterte ha iya wala-tuo nga panga-ngatake ngan pagmenos ha katawhan kahuman mapakyas an iya mga alipu-res nga apurahon ha kongreso hadton Enero an pinakaurhi nga iskema han

buwa nga pederalismo ha porma han charter change.Waray pugong an iya baba ha pa-

nanarhug ngan pagbuyayaw ha rebo-lusyunaryo nga kagiusan, mga prog-resibo nga organisasyon ngan indibid-wal, iya mga pangontra ha pulitika,mga membro han midya ngan mgasektor nga naato ha waray-awod niyanga pagmaniobra agud igpwesto ankalugaringon komo pasista nga dikta-dor ngan pagawson nga lehitimo angintutukod niya nga pasista nga dik-

tadura. Desperado hi Duterte ngaperdihon an katawhan nga diri naba-bantad han iya pamugos, panarhugngan panhadlok.

Gin-gamit an mga armado ngapwersa ngan poder komo presidentehan reaksyunaryo nga estado, ginpa-pagrabe an iya terorista nga pagha-hadi ha bug-os nga nasud. Kahumanniya atakihon an kalibrihan ha pama-mahayag, gintarhug naman niya an

. . . sundan ha paypay 3

nagpuprotesta nga kabatan-unanagud gipiton an ira katungod ngamagtirok ngan magpahayag.

Iginpatuman niya an crackdownha kasyudaran ha susrunod ngapagsalawad han hinimu-himo ngakaso ngan atentar nga pangarestoha mga aktibista ngan lider han mgaprogresibo nga organisasyon. Gin-pupugos niya an iya mga kakontranga barkadahan ha pulitika. Igin-suspender niya an upisyal hanOmbudsman nga nagbuksas ha mil-yun-milyon nga gintago nga deposi-to ha bangko han iya pamilya. Gin-tarhug niya nga kakasuhan an mgahuswes nga dumiri nga tumestigosha kaso nga impeachment kontrakan Chief Justice Ma. Lourdes Sere-no. Gin-gagamit niya an mga isyuhan katawhan sugad han Dengvaxiangan Mamasapano agud ipiton anmga upisyal han naglabay nga rehi-men. Ha ngaran han buaw nga kam-panya nga kontra-kurapsyon, pa-tag-usa niya nga ginpapaiwas hapwesto an mga upisyal nga iginpusi-syon han urhi.

Ha kabaryuhan, ginpapaeksisterniya an dayag nga pasista nga pag-hahadi. Gin-gigipit, ginpipriso ngan

ginpapatay an mga aktibista ha mgabaryo, mga paryente han gintataha-pan nga mga Pula nga mangaraway,ngan bisan an mga retirado nga mgarebolusyunaryo agud magsabraghan ngirhat ha ranggo han mga ta-gasuporta ha kagiusan. Gatus-gatosnga tropa an gintatambak ha mga'prayoridad nga erya' agud maglan-sar han mabangis ngan dirudiretsonga mga operasyon militar. Ginpa-palayas ha ira mga komunidad ankatawhan agud malimas an gintata-hapan nga rebolusyunaryo nga mgabase ngan abrihan ini ha pandam-bong han mga langyawanon ngakompaniya. Dirudiretso niya ngagin-aatake ngan ginpapakaraut anrebolusyunaryo nga kagiusan. Haluyo han naeksister nga mga kasa-rabutan, iginpaaresto niya hi RafaelBaylosis, konsultant han NationalDemocratic Front of the Philippines,ngan gintarhug an iba pa. Karuka-yakan niya an disimpormasyon nganbuwa nga balita nga iginpapasaranghan makinarya han mga ginbabay-dan nga troll han AFP agud pagaw-son nga terorista an AFP ngan BHBngan gamiton ini nga pasasngilan hapag-imponer han balaud militar ha

bug-os nga nasud. Dugang pa ininga magrabe yana nga ginpadig-onna han sunud-sunuran nga mgahuwes ha Korte Suprema an pagpa-hilawig han balaud militar ha Min-danao tubtub ha katapusan han2018

Padayon nga mapapakyas anmga pasista nga larang ni Duterte.Maiha na hiya nga nabuksas komopasista nga buwaon nga hakog hakarikuhan ngan poder. An iya mismomga paghinambog ngan pagtamayan naghihimulag ha iya katawhan.

Ha kaso han buaw nga pedera-lismo, an iya mismo pag-inapurangan waray-awod nga pagmaniobranga solohon an poder ngan pahila-wigon an pangangatungdanan haniya mga kakunsabo an nagduso hanpagtipa han damo nga klase ngansektor. Nahiluag an pagkontra hacharter change, tikang ha mgakonstitusyunalista ngan mga sena-dor tubtub ha mga estudyante nganakademiko ngan iba pa nga mga de-mokratiko nga sektor. Kadungan hi-ni an mga protesta kontra ha iyamga neoliberal nga palisiya sugadhan TRAIN nga nagpahitaas ha mgapresyo han ngatanan nga paplitonngan serbisyo. Nasumpay ini ha mgaprotesta agud ig-insister an iba panga batakan nga mg serbisyo ngankaupayan

Ha pag-ato han katawhan hacharter change ngan iba pa nga pa-sista nga iskema han rehimen, lu-mutaw an duha nga magkatipa ngakampo—hi Duterte ngan an iya ‘su-permayoriya’ han mga dunot ngapulitiko ha usa nga bahin ngan anhiluag nga katawhan Pilipino ha lu-yo nga bahin. Ha sugad, gin-uuwatla ni Duterte an iya kalugaringon hapagtuo nga hitaas pa an iya popula-ridad ngan mayda pa hiya kredibili-dad ha katawhan.

Kaangayan la nga ilansar andagko ngan tikadamo nga gios-pro-testa kontra ha ginpagrabe nga te-rorista nga ngirhat ni Duterte. Ki-nahanglan nga tirukon hini nga mgaprotesta an kolektibo nga kangalashan katawhan ha niyutiyo, kurapngan pakuri nga rehimen, ngan suk-ton ha tikadako nga baratunon hini.Ipahunong dayon an balaud militarha Mindanao ngan pakyason an mga

Editoryal: Atuhan ngan pakyason an terorista

nga ngirhat han rehimen US-Duterte 1

Mga opensiba han BHB 1

Pag-aresto kan Baylosis 3

Mga panalapas ha tawhanon nga katungod ha

Mindanao 4

Fake news, kaparte han gerra Duterte 5

Operation Pacific-Eagle Philippines 6

Pagbaligya ha soberaniya han nasud 7

Pamilya Duterte, kurap 8

Kurakot ngan kita ha Dengvaxia 10

Mga atake ha kagiusan masa 11

Mga protesta han katawhan 13

Bolyum XLIX Ihap 3 | Pebrero 7, 2018

Gin-uunod

Ig in-gagawas an Ang Bayan ha

yinaknan nga Pi l ipino, Bisaya, I loko,

Hi l igaynon, Waray ngan Ingles.

Nakarawat an Ang Bayan han

mga kontribusyon ha porma han

mga artikulo ngan bal ita. Gin-

aaghat l iwat an mga mambarasa

nga magpaabot han mga suson

ngan rekomendasyon ha ikauuswag

han aton mantalaan.

An Ang Bayan ig in-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista ng Pi l ipinas

ANG

instagram.com/prwc.info

youtube.com/PhilippinerevolutionWebCentral

@prwc_info

fb.com/PhilippineRevolutionWebCentral

ccpinformationbureau@gmail.com

Pag-aresto kan Baylosis, ginsukna han NDFP

MAHUGOT NGA GINSUKNA NI Luis Jalandoni, kaapi han Executive Com-mittee han National Democratic Front of the Philippines (NDFP), an iligalnga pag-aresto han mga ahente han Government of the Republic of the Phi-lippines (GRP) kan Rafael Baylosis, ngan iginpanawagan an pagpagawas da-yon ha iya.

Hi Baylosis, usa ha mga konsultant han NDFP ha erestorya pankamura-yawan ha giutan han NDFP ngan GRP, an gin-aresto han gintig-ob ngapwersa han Criminal Investigation and Detection Group-Philippine NationalPolice ngan Intelligence Service of the AFP hadton kulop han Enero 31, hagiutan han Katipunan Avenue ngan Aurora Boulevard ha Quezon City. Hu-maw-as pa la hira ha traysikol han dakpon hiya, ngan an iya upod nga hiGuillermo Roque, Jr.

Direkta nga pagtalapas ha Joint Agreement on Safety and ImmunityGuarantees (JASIG) an iligal nga pangaresto, sigon pa kan Jalandoni. May-da epektibidad an JASIG, may negosasyon man o waray.

Sigon kan Atty. Rachel Pastores, managing counsel han Public InterestLaw Center (PILC), ngan abugado ni Baylosis, waray iginpakita nga man-damyento de aresto an mga nandakop kanda Baylosis nga sukwahi ha paha-yag han PNP ha midya. Waray liwat hira tuguti nga makatawag ha ira mgaabugado, ngan mabisita han ira mga pamilya ngan mga sangkay.

Hi Baylosis, 69 anyos ngan mayda sakit ha kasingkasing, aada yanaginpriso ha Camp Crame, Quezon City.

gerra han panwakay ngan panmatay.Paaningalon an panawagan nga pa-bagsakon hi Duterte ha mga eskoyla-han, pabrika, merkado, komunidad,baryo ngan iba pa nga sentro hankatawhan.

Dugang pa nga pahilaparon analyansa nga kontra-Duterte. Pahi-luagon an mga inisyatiba han mag-kalain-lain nga klase ngan sektor hapaglalansar han mga kampanya nganpaggios agud kundenaron an pagpa-pakuri han mga palisiya han rehi-men. Aada ha posisyon an kagiusankabatan-unan-estudyante agud pa-kusgon an tingog han ira sektor, su-gad han iginpakita han kabatan-unan hadton Sibwada han Syahannga Kwarter.

Ipasamwak an panawagan ngapabagsakon hi Duterte ha langyawnga labnasan. Tikang ha tinikangan,damo na nga sektor ngan organisas-yon an nabaraka ha hiluagan ngapanmatay ngan pan-gigipit han iyarehimen. Ipanawagan an pagkunde-nar ha pagsunud-sunuran niya hamakinarya nga pan-gerra han imper-yalista nga hepe nga hi DonaldTrump. Dugang pa hiya nga ihimulagha mata han katawhan ha bug-osnga kalibutan.

Labaw ha ngatanan, kinahanglanilansar han Bagong Hukbong Bayanan nag-aaningal nga mga taktikalnga opensiba nga magbabay-og hapasista nga paghahadi ni Duterte.Diri angay nga pasagdan nga maghi-nadi-hadi an iya pasista nga mgatropa ha kabaryuhan. Kinahanglanatubangon han bug-os nga rebo-lusyunaryo nga kagiusan an warayundang nga mga operasyon militarngan pakyason an panwakay nganpasipikasyon ha mga organisasyonmasa ngan mga sanga han Partido.Pakyason an kampanya han pag-en-sirkulo han kaaway ha mga prentegerilya agud epektibo nga makagma-niobra an mga yunit han BHB.

Samtang pursigido nga gin-aatu-han han rebolusyunaryo nga kagiu-san ha Mindanao an gin-urusa ngaall-out war ngan balaud militar, ki-nahanglan pakusgon han mga yunithan BHB ha Luzon ngan Visayas anmga atake agud pwersahon an AFPnga unaton an kalugaringon.

Pula nga mangaraway han BHB-Ka-linga (Lejo Cawilan Command oLCC) hadton Enero 18 ngan 24. Da-pit alas-6:30 han aga han Enero 18,naglansar han operasyon haras-ment an usa nga yunit han LCCkontra ha detatsment han CAFGUActive Auxiliary ha Barangay Alla-guia, Pinukpuk. Ginsundan ini hanusa nga ambus hadton Enero 24,dapit alas-10 han aga kontra ha na-patrulya nga tropa han 50th IB haTurod Bongod, tubtuban han Bara-ngay Dao-angan, Balbalan ngan Ba-rangay Baay, ha pareho nga bungto.Tulo an napatay ngan duha an sa-maran ha gapil han militar.

Abra. Dapit udto han Enero 18,nakaengkwentro han usa nga platunhan BHB-Abra (Agustin BegnalenCommand) an mga tropa han 24thIB ha kagugub-an han Pilar, Abrangan Santa Maria, Ilocos Sur. Hamaupay nga pagdepensa han mgaPula nga mangaraway, naagaw niraan inisyatiba ngan nakasamad hausa nga sundalo.

Quezon. Hadton Enero 15, dirimamenos ha lima nga sundalo han85th IB an namatay kahuman mag-

lansar han aktibo nga depensa anmga Pula nga mangaraway hanBHB-Quezon (Apolonio MendozaCommand o AMC) kontra ha atentarnga pag-ensirkulo han militar ha irakampo ha Barangay Jongo, Lopez.

Han kaagahon naman han Enero16, naghimo han operasyon harasgamit an riple an usa nga yunit hanAMC ha detatsment han CAFGU haSityo Eybol, Barangay San FranciscoA, ha pareho nga bungto.

Samtang, ha Bondoc Peninsula,duha an patay samtang unom ansamaran ha tropa han 85th IB ka-human pabuthan han usa pa ngayunit han AMC an hedkwarters hanBravo Company ha Barangay Bagu-paye, Mulanay hadton Enero 19.

Magkasunod nga armado ngaaksyon naman an iginlansar hanmga Pula nga mangaraway hadtonEnero 26. Nahiuna dinhi an pag-is-nayp ha usa nga elemento han Re-gional Public Safety Maneuver Bat-talion han PNP ha Barangay Bocboc,Lopez. Ginsundan ini han operasyonharas han BHB-Quezon ha usa ngakampo han CAFGU ha Mataas naBundok, Barangay del Rosario, Gu-maca.

"Mga opensiba . . . tikang ha paypay 3

insidente han panmomba, o abe-reyds nga usa kada lima kaadlaw, hamga sibilyan nga komunidad. Ka-dam-an hini an ada ha Marawi, su-nod an Rehiyon 12 ngan Soccsksar-gen.

Kadungan hini an tinagdamonga pangaresto ngan pagsalawadhan hinimu-himo nga kriminal ngakaso. Maabot ha 407 nga indibid-wal, kun diin 150 an parag-umangan 84 an mga Lumad, an ginkiha-an han mga kaso nga pagpatay,atentar nga pagpatay, kidnapping,ngan iba pa nga kaso nga diri poydepiyansahan. Padayon liwat nga na-kapriso an 234 nga detenido puliti-kal, kun diin 33 an masakiton ngankalagsan.

Ha kabaryuhan, samwak an mgaoperasyon militar ha ilarum han all-out war han rehimen. Ha presente,diri mamenos ha 64 kabatalyon anada ha isla. Kwarenta y uno hini annakatutok ha mga erya han BHB.Kalakip hini an bag-o nga gintukodnga mga batalyon nga nakabase ya-na ha Davao del Norte (88th IB),Bukidnon (89th IB) ngan Sultan Ku-darat (90th IB). May igindugang li-wat nga mga batalyon ha North Co-tabato ngan Davao City nga tikangha Luzon. Ha Talaingod, igindeployan 56th IB, an batalyon nga ginpa-munuan hadto ni Jovito Palparannga naghimo han makangingirhatnga mga krimen ha Central Luzonngan Southern Tagalog. Kaduga-ngan an diri mamenos ha 15 nga pa-ramilitar nga grupo nga nakatutokliwat ha mga erya han BHB.

Yana nga ginpadig-on han sunud-sunuran nga Korte Suprema an eksten-syon han balaud militar, segurado nga dugang pa nga magrabe an mga

panalapas ha tawhanon nga katungod ha isla. Labot ha lurong nga inop ngaperdihon an rebolusyunaryo nga kagiusan, maaram na an katawhan ha makai-ya, makaburgesya ngan maka-US nga mga plano ni Duterte ha bug-os nga isla.

Ha usa nga pamulong hini ngaPebrero, waray pag-alang nga gin-sidngan ni Duterte an mga lider-Lu-mad nga gumikan na ha ira mga an-sestral nga katunaan tungod kaypasasakbon niya an mga langyawnga mamuruhunan ngan an ira mgakasosyo. Iginsuksok niya an mga Lu-mad ha baratuhon nga pabalay hamga sentro nga bungto, sugad hanginhimo niya ha mga residente hanMarawi. Agud ini hatagan dalan anhigluag nga plantasyon ngan lang-yawanon nga minahan. Usa dinhi anhadto pa niya nga plano nga pasud-lon an mga komersyal nga plantas-yon han oil palm ha PaquibatoDistrict.

Kadungan hini, samwak an pa-narhug ni Duterte, kaupod an iyaanak nga hi Sara, kontra ha ligal ngakagiusan masa ha mga prubinsyahan Davao.

Hini nga Pebrero 5-8, syahan nanga ginproybaran ni Sara an senar-yo han hiluagan nga crackdown hamga nasyunal-demokratiko ngapwersa ha porma han lockdownngan terror drill ha Davao City. Ka-lakip ha mga drill an pakunu-kunonga mga insidente han pagbuto, su-nog, pan-hostage ngan purupsilay.

Hadto liwat han naglabay ngasemana, gin-abrihan ni Duterte anbag-o nga kampo militar ha MarawiCity para kuno ha “gerra kontra-te-rorismo” hini. Segurado nga gaga-miton han mga tropa nga Amerikanoini nga kampo komo usa han mgabase han Operation Pacific Eagle.Samtang, iginsuksok naman ni Du-terte an mga bakwet han syudad hahagligot nga parsela han tuna ngagintindugan han mga gudti nga tem-poraryo nga pabalay. Pira la ha mgaresidente an gintugutan nga suma-kob ha syudad agud isalbar an iramga pananag-iya ha sakob han na-pulo kaadlaw.

Kadungan hini nga mga pitad angrabe nga pagtamay ni Duterte hakatawhan ha isla, labina ha kataw-han Lumad nga sering niya “napa-gamit” ha rebolusyunaryo nga ka-giusan ngan an mga Moro nga nag-padara ha usa nga “langyawanonnga ideolohiya.”

Maiha na nga naghuhuramenta-do ha pangangatake ha katawhan haMindanao hi Duterte. Hadton Disye-mbre 2017, nakalista na han 123nga kaso han pampulitika nga pan-matay ngan 58 nga atentar nga pag-patay an mga tagdepensa han taw-hanon nga katungod ha isla. Sesentay sais hini nga panmatay an ha pa-nahon han martial law. Nadugnganini han upat hini nga Enero. Pina-kagrabe dinhi an pagpatay ha 19-anyos nga estudyante nga Lumadnga hi Obillo Bay-ao, an masaker hawalo nga Lumad ha Lake Sebu nganatentar nga pagpatay ha magsang-kay nga Janry ngan Jerry ha Com-postela Valley.

Maabot 600,000 nga indibidwalan piniritay nga ginpalayas ha iramga urukyan durot han grabe ngapanmomba ngan militarisasyon. Habug-os nga Mindanao, mayda nahi-lista nga 77 nga insidente han pag-bakwet, kadam-an ha ARMM. Maa-bot 400,000 hini an mga residentehan Marawi nga tubtub yana naukoypa gihapon ha irakaparyentehan nganmga sentro hanebakwasyon. An200,000 tikang hamagkalain-lain ngaerya han mga Morongan Lumad. Maa-bot 122 nga komuni-dad ngan 179 ngaeskoylahan an apek-tado.

Umabot na ha54 an nahilista nga

Mga panalapas ha tawhanon nga katungod haMindanao, natikapintas ilarum han martial law

uma an nagmasakit han trangkaso,ubo ngan sip-on ngan iba pa ngaarabaton durot han malain nga pa-nahon tungod ha bagyo nga Urduja.

Samtang naghihimo han serbis-yo medikal, sikreto nga nagkumandoan maabot 35 nga elemento han20th IB agud atakihon an mga kaapihan BHB. Nakit-an dayon ini hanmga elemento han BHB sanglit na-kamaniobra hira tipagawas han bar-yo kun diin naglansar hira han akti-bo nga depensa ngan nakapatay hanupat nga kaaway. Nagpabuto tikangha hedkwarters han batalyon an20th IB han upat nga 105 howitzerha lugar han away kun diin kaluga-ringon nira nga pwersa an naigo.Basar ha sumat han mga parag-umaha lugar, maabot ha unom tubtubsiyam nga sundalo an napatay. Tal-was naman nga nakaatras an mgakaapi han BHB.

Hiunong ha surenderi ngamembro kuno han AnakpawisPartylist ngan tinagdamo ngapagsurender han mga Pula ngamangaraway: Ginpanhimuwa na-man han partido nga Anakpawis anginsesering han AFP nga usa kunonga membro an “nagsurender” ko-mo usa nga Pula nga mangaraway.Sigon ha Anakpawis, diri nira mem-bro hi Gemma Burgos Quiroga, nga-ni, usa hiya nga impostor nga aadahadto ha payroll han militar.

Kadungan hini, gintaw-an hanBHB an iginhihinambog nga tinag-damo kuno nga pagsurender hanmga Pula nga mangaraway ha reak-syunaryo nga gubyerno. Gin-gaga-mit han rehimen an mga sumuren-der, buwa man o diri, agud pagaw-son nga nagluluya na an BHB nganrebolusyunaryo nga kagiusan. Su-gadpaman, diri sikreto ha katawhanngan an multi-bilyon nga mga iske-ma han pagpasurender han AFP, su-gad han Balik Baril ngan CLIP(Comprehensive Local IntegrationProgram), amo an mga buwa ngaprograma nga ginhihimo nga huthu-tan han mga upisyal han militar.

Kaparte han todo-nga-gerra han rehimen US-Duterte an pagpagawas handisimpormasyon kasumpay han mga agway giutan han AFP ngan BHB

agud pakarauton an rebolusyunaryo nga kagiusan. Ini nga mga buwa iginpa-pasamwak mismo ni Duterte, kakoro an AFP nga mga ginbaydan nga troll nganagpapasarang han “fake news” o buwa nga balita ha internet. Sugadpaman,maaram an katawhan ha tinuod nga mga panhitabo ngan diri hira basta na lanatuod ha mga inamasang. Kalakip ha pinakaurhi nira nga “fake news” an ma-sunod:

“Fake news,” kaparte han todo-nga-gerra ni Duterte

Hiunong ha pagpugot kuno hanBHB ha ulo han usa nga elementohan CAFGU: Ginpanhimuwa ni ArielMontero, tagapagyakan han BHB-Northeastern Mindanao, an pagbi-nuwa ni Brig. Gen. Gacal han 402ndBrigade nga mga Pula nga mangara-way kuno an nagpugot ha ulo hanusa nga Lumad ha Sitio Haguimitan,Barangay Castillo, San Miguel, Suri-gao del Sur hadton Enero 27.Iginklaro ni Montero nga iskema inihan AFP agud tahuban an ira paka-dabi ha insidente.

Hi Mar Acebedo Bocales, kaapihan CAFGU nga nakadeploy ha de-tatsment ha Barangay Los Arcos,Prosperidad, Agusan del Sur, anginpugutan ngan gintinigbas an but-kon, han pa nga grupo nga paramili-tar, an Magahat nga ginpapamu-nuan ni Emerson Cuarteron. Ininga grupo napailarum kan CalpitEgua ngan nangingilkil ha mgatrabahador ha mga minahanhan bulawan ha Barangay Cas-tillo ngan Bolhoon, San Miguel.Nag-iinagaway ha teritoryonga poyde makilkilan an duhanga paramilitar nga grupo.

An mga membro han gru-po nga Magahat, kalakip an75th IB, an prinsipal nga sala-an ha pagpatay ha tulo nga liderLumad ha Han-ayan, Diatagon, Lia-nga, Surigao del Sur hadton Set-yembre 1, 2015 ngan pagpatay halider-parag-uma han Kapunungan samga Mag-uuma sa Surigao del Surnga hi Selvestre Maratas sa Ba-rangay Castillo, San Miguel haHadton Hulyo 2017. Padayon ngalibre nga nagagamit han AFP nganPNP an grupo nga Magahat ha

panharas ngan pagpatay ha mga Lu-mad.

Hiunong ha pag-ambus kunohan BHB ha mga sundalo nga nag-dadara han relief: Iginpahayag niAmado Pesante, tagapagyakan hanBHB-Northern Samar (RodanteUrtal Command) hadton Enero 28nga buwa an iginbalita han 20th IBnga gin-ambus kuno han BHB anmga sundalo nga nahimo han “reliefmission” ha Barangay Hinagonoyan,Catubig, Northern Samar hadton Di-syembre 16, 2017.

Basar ha asoy nga nakarawathan RUC tikang ha Silvio PajaresCommand, naghihimo an BHB hanserbisyo medikal ha nasering ngabaryo komo baton ha hangyo hanmga residente. Damo ha mga parag-

Operation Pacific Eagle-Philippines: Kabalyo hansuporta ha kurap ngan kriminal nga paghahadi

Nakab-ot na han uhaw-ha-gahum nga hi Rodrigo Duterte an usa nga hi-taas nga lugar ha internasyunal nga pan-gerra nga makinarya ni

Donald Trump han US. Hini nga Enero, igindayag na ha katapusan,kahuman han pira kabulan nga sikreto nga pagpatuman hini, anbag-o nga misyon han US ha nasud nga gintawag nga “OperationPacific-Eagle: Philippines.”

“Ginsaliwnan” han misyon anOperation Enduring Freedom ngaginserra kuno hadton 2014 bisankun hadton 2015 la gumikan an mgapan-operasyon nga tropa hini. Ti-kang Hunyo hadton nakalabay ngatuig, ginsakyan han mga senadorhan US an kontra-Moro nga gerra niDuterte ha Marawi agud manawa-gan ha utro nga pagtukod han usanga operating base ngan hataganrason an pagtirok han magkalain-lain nga armas, kalakip na an mgaeroplano ngan drone, ha nasud.

An balaud militar ni Dutertekontra ha gintawag nga “ISIS” haMindanao an naghatag han haumgud nga senaryo para ha pagbalikhan mga tropa han US. An pagtaposniya ha erestorya pankamurayawanha National Democratic Front of thePhilippines ngan an kasunod ngapagdeklara ha Partido Komunista ngPilipinas ngan Bagong Hukbong Ba-yan komo mga “terorista nga orga-nisasyon” an dugang nga nag-kumpleto hini nga plataporma.

Hadto pa man, direkta an parti-sipasyon han militar han US ha mgaoperasyon han AFP kontra ha BHB.

Nakadisenyo ha mga manwalnga pan-kontra-insurhensiya hanUS an magkasunod nga kampanyanga panmuypoy han reaksyunaryonga estado kontra ha rebolusyonar-yo ngan progresibo nga kagiusan.An US an nagpopondo ngan nag-aarmas ha mga ispesyal nga yunithan AFP ngan PNP nga igin-atubangha mga yunit han BHB.

An deklarasyon ha PKP nganBHB komo mga “terorista nga orga-nisasyon” direkta nga nasubay halistahan han State Department hanforeign terrorist organizations(FTO). Nagpakusog ini ha akses ni

Duterte ha badyet han USpara ha overseas contigencyoperations (OCO), an ginpadakonga pondo nga “kontrateror” hanPentagon. Ha haros duha kabulanpa la nga pag-andar hanPacific Eagle, nagbuhos naan an US han P800 ka-milyon nga pondo paraha mga operasyon hini.

Tikang han mabutangha pusisyon, iginladawn niDuterte an pakigsumpayanhini ha US komo “kwartahayla.” Nagpatapod hiya nga haha-tagan an AFP han mga bag-onga armas ngan nanlimos haChina ngan Russia para ha mgautang nga mamodernisa kunoha iya hukbo. Ha “Pacific Eagle-Phi-lippines,” makukuha niya ini ngandugang pa. Makakab-ot niya an di-rekta nga suporta ngan pondo ti-kang kan Trump para ha iya solonga paghahadi.

Hadton 2017, nagtikang an OCOhan US ha $42 bilyon ha Pebrerokundi dumako tubtub $65 bilyon hakatapusan han tuig. Para ha 2018,nangaro hi Trump han patikang nga$64 bilyon para ha programa. Nob-yembre han naglabay nga tuig, na-ngaro hiya han dugang nga $7 bil-yon para ha "missile system anddefense enhancements" kontra haNorth Korea ngan dugang pa ngapondo para ha mga iskema ngakontra-ISIS. Ha luyo ini han paha-yag han US mismo nga napeperdi naan mga pwersa nga ISIS ha MiddleEast. Mapasar la para ha OCO, omas partikular ha “counter-ISIStrain and equip program” hini, kunmagbubutang han “forward-dep-loyed nga tropa han US hirani hasakob han mga pwersa nga kombat

nga suportado nira.”Kaparte liwat han OCOan paglalatag han mgabase ha mga lugar kundiin mayda “tarhug hanISIS.” Bisan guti ngaporsyento la an igin-

alutaga ha Pilipinas tikang hini, se-gurado nga makakarawat hi Dutertengan iya mga heneral tikang hini ngapondo.

Kadungan hini, ginhahataganhan Operation Pacific Eagle-Philip-pines an US han bentaha kontra haChina, nga gintudlok hini komo“estratehiko nga kakumpitensya” habag-o pala gumawas nga NationalSecurity Strategy (NSS). Pira kauignga naningkamot an US nga kudalanan China pinaagi han pagdeploy haunahan han mga tropa ngan barko,sugad liwat han pagtirok han mgapan-gerra nga higamit, ha rehiyon.Ini an ada ha luyo han “pagbirikngadto ha Asia” han nahiuna nga re-himen Obama.

Ilarum ni Trump, padayon ngaginpapasangil han US an kunohaytarhug han Democratic People's Re-public of Korea (DPRK) agud “mag-dugang” ha hiluagan nga sistema hanmissile defense han US. Kalakip dinhian pagpusisyon han tulo nga X-bandradar system ngan mga sistema han

LUTAW AN kawaray pulos han kunuhay naglulugaringnga pan-gawas nga palisiya han rehimen US-Duterte ha-din nakalabay nga mga semana. Karukayakan ni RodrigoDuterte an pagdepensa ha soberaniya han Pilipinas, labi-na kontra ha mga nasud nga nagpahayag han kabarakangan pagkontra ha iya “gerra kontra-druga.” Kundi ka-dungan hini, wala-tuo nga nasakob an iya mga alipuresha diri-pantay nga mga kasarabutan ha negosyuhay nganmilitar nga burubug-os nga nagsusubasta han naturalnga karikuhan ngan kusog pagtrabaho han katawhan.

Hadton Enero, kumarawat han grabe nga pagsuknaan rehimen han depensahan hini an kunuhay pangaliskayhan mga barko nga Chinese ha Benham Rise, usa nga so-berano nga teroritoryo han Pilipinas. Sigon ha mga ma-kanasud nga siyentista han AGHAM, diri tinuod nga wa-ray kapas an Pilipinas nga mangaliskay ha lugar, sugadhan iginpapasangil han tagapagyakan han rehimen nga hiHarry Roque. Sigon liwat kan Roilo Golez han P1NAS,poyde nga diri la siyentipiko nga pangaliskay an ginhihi-mo han mga Chinese, kundi nagbibiling han mga pwestonga paborable ha ira mga pan-gerra nga submarino. Atu-bangan hini nga mga kritisismo, napiritan hi Duterte ngaigmandar an pag-iwas han ngatanan han langyaw ngamga barko ha teritoryo, kundi kahuman la nga makagikanan mga barko nga Chinese. An Benham Rise usa nga13,000 milyon kaektarya nga erya ha kadagatan ha atu-bangan han mga prubinsya han Aurora ngan Isabela. Ri-ko ini ha natural gas ngan mga mineral, sugadman hanmagkalain-lain nga rekurso pandagat.

Ilarum han rehimen Duterte, dugang nga dumamo paan mga istruktura nga gintindog han China ha mga sobe-rano nga teritoryo han Pilipinas. Kalakip dinhi an dagkonga hangar (garahe para ha mga eroplano) ha sapit hanmga paluparan, mga pan-radar ngan komunikasyon ngapasilidad ngan iba pa nga panmilitar nga istruktura haFiery Cross, Subi ngan Mischief Reefs ha grupo han islaha Spratly, ngan sugad liwat ha grupo han mga isla haParacels. Ginlupgop hini an 290,000 kwadrado kilometroha katapusan han 2017, tikang ha 180,000 kwadrado ki-

Terminal High Altitude Area Defense (THAAD) ha rehi-yon, bisan an paghimo han 10 nga bag-o nga bokis-de-gerra nga mayda kapas han antiballistic missiles. Hadton2012, namiling han lokasyon an mga pandepensa ngaupisyal han US para ha ikatulo nga X-band radar systemha Asia, ngan naagian kuno an usa nga diri hirayo ha Sa-rangani. Pag-abot han 2015, mayda kabug-usan nga 20nga off-shore radar system an igintukod ha mga dagathan Sulu ngan Celebes, ngan dugang nga upat nga dirihirayo ha baybayon han Palawan, hirani ha ScarboroughShoal. Hiton liwat nga tuig, usa nga “national coastwatch center” an igintindog han kompaniya han US ngaRaytheon nga nakumpleto gamit an $20 milyon (P1 bil-yon) nga pondo tikang ha US.

Ha mas himubo nga balitang, karukayakan liwat niTrump an pareho nga kontra-teror nga pagyawyaw hanmga ginsundan niya nga presidente ha naglabay nga de-kada agud ipasangil ini para ha pagpupwesto han mgatropa ngan higamit nga pan-gerra ha magkalain-lain ngaparte han kalibutan. Ha Pilipinas, ginpaeksister han USan 600-katawo nga special operations forces ha Zam-boanga, an gintutuohan nga pinakadako nga anti-terrorcontingent ha Pacific, ha sakob han haros 15 katuig.Igin-atras an Operation Enduring Freedom kahuman han

nabulilyaso nga reyd kontra ha Malaysian nga “teroris-ta” nga hi Zulkifli bin Hir (alias Marwan) ha Mamasapa-no, Maguindanao. Ginkinahanglan han usa na liwat ngabulilyaso nga “kontra-teror” nga reyd, yana namankontra ha lider han Abu Sayyaf nga hi Isnilon Hapilon,agud matul-id han US an ginkukunsidera hini nga “kalu-yahan” ha pag-iban ha special operations ha Pilipinas.

Landaw an pagtutok han US ha Mindanao ngan Pala-wan para ha Operation Pacific Eagle. Aktibo hini nga gin-undong an pagpulbos ha Marawi agud magin usa nga po-tensyal nga base. Labot ha estratehiko nga pusisyonagud makontrol an mga kadagatan ha rehiyon, makaka-hatag pa ini seguridad ha mga pan-ekonomiya nga inte-res han US ha hiluagan nga komersyal nga plantasyonnga multinasyunal, ngan ha 220,000-kaektarya nga Li-guasan Marsh nga mayda gintatantiya nga $580 bilyonnga balor han reserba nga natural gas.

Iginpatapod han Pentagon nga an Operation PacificEagle magigin mas dako ngan mas hiluag. Magigin mashiluag liwat an pagkontra han katawhan labina kay gin-tudlok hini nga target an “radikalisasyon ngan madara-hug nga ekstremismo,” nga nalupgop bisan ha mga lehi-timo nga grupo nga nagdedepensa ha ira ansestral ngakatunaan ngan nakikigbisog para ha kalugaringon ngapagdedesisyon.

Pagbaligya ni Duterte han soberaniya han nasud

lometro hadton 2016. Ginpanhimu-wa hini an pahayag ni Roque ngadaan na nga nakatindog an naseringnga mga istruktura antes pa mannagin presidente hi Duterte.

Maaram an katawhan nga anbutaray nga pagbaligya ni Duterteha mga isla ngan teritoryo han na-sud ha South China Sea kabalyo hanpagpautang han China han bilyonnga pondo para ha kurakot han iyabarkadahan ngan engrande ngaprograma nga “Build, Build, Build”para ha iya ginpapaboran nga mgakumprador.

Antes hini, hul-os nga kahambognga gindid-an ni Duterte hadton li-wat nga Enero an P2.4 bilyon ngaayuda tikang ha European Union tu-ngod ha dayag nga kritisismo hini haiya waray pagtahod nga panmatayha ngaran han “gerra kontra-dru-ga.” Kundi hadton Disyembre 2017,nagdinagmit hi Duterte nga pirma-han an usa nga free trade agree-ment (FTA o kasarabutan ha librenga negosyuhay) giutan han Pilipi-nas ngan European Free TradeAssociation (EFTA) nga maghaha-tag-kalibrihan ha pagsakob han mgaprodukto ngan serbisyo tikang hininga bloke ha lokal nga merkado. Ta-tagan-kalibrihan liwat han kasara-butan an pagsakob han mga lang-yaw nga trabahador ha “ngatananhan sektor han serbisyo,” ha luyohan pagdiri han konstitusyon hapag-empleyo han mga diri-Pilipinoha pira nga propesyon. Pumirma li-wat hi Duterte han bulag nga kasa-rabutan ha United Kingdom agudtugutan nga sumakob an ira pro-dukto nga karne bisan waray paman kakulang han suplay ha nasud.Labot dinhi, pursigido an pagbubug-os han mga teknokrata han rehimenagud bug-uson an usa nga kasara-butan ha negosyuhay nga makaru-karawat ha EU kundi nakakahibangha nasud. Kadungan hini, ginlalanatni Duterte nga makabug-os han su-gad nga mga kasarabutan ha Rus-sia, Australia, China ngan US. Ko-mun ha ngatanan han ginlalaumanniya nga mga kasarabutan an hul-osnga pag-abri ha lokal nga ekonomi-ya ngan sektor han pagtrabaho halangyaw nga pandambong.

Ginsuspinder han rehimen US-Duterte hadin Pebrero si Melchor ArthurCarandang, overall deputy ombudsman ni Ombudsman Conchita Carpio-

Morales, tungod kuno ha sayop nga paggamit ngan pagpagawas niya han pri-bado ngan palsipikado nga mga dokumento. Kasumpay ini ha pagsapubliko ni-ya ha mga dokumento han gintago nga karikuhan han pamilya Duterte ngasyahan na nga iginbuksas ni Sen. Antonio Trillanes.

Kadungan hini, ginkasuhan handiri pagbayad han buwis hi MarkTaguba, an Customs broker nganagdabi kan Paolo Duterte nganasawa ni Sara Duterte nga hi Mana-ses Carpio ha ismagling han shabunga nabalor han P6.4 bilyon. Ini ngamga pitad agud sirutan an hin-oman nga umungod nga magbuksashan kaduntan han mga Dutertengan pugngan an hin-o man ngamagmaungod nga magyakan kontraha ira. Kundi, diri hin napupugnganan dirudiretso nga paghurak hanbaho han ira pangurakot han bil-yun-bilyon tikang ha kaban han na-sud.

Burukratiko nga kurakotHan hadi, ginpublikar han Vera

Files an diri-deklarado nga mga de-posito ngan puhunan han magtala-amay nga Sara ngan Rodrigo Duter-te samtang meyor ngan bise-mayorhira han Davao City. Ini nga impor-masyon tikang ha mga dokumentonga iginsubmiter han duha haKongreso ngan igindek-lara nira nga karikuhanha kada iya Statement ofAssets, Liabilities and Networth (SALN) ha pareho ngamga tuig. Subay ha pag-aramhan Vera Files, diri mahimuboha P100 milyon an posible nga wa-ray igindeklara han duha basar hamga transaksyon hini ha Bank ofthe Philippine Islands. Dabi hamga transaksyon an kilala-do nga mga dummy hanpamilya nga hira Samu-el Uy ngan iba pa niranga kasangkayan. An na-sering nga mga dokumentokaparte han P2.2 bilyon ngakaso ha korapsyon nga iginsa-lawad ni Trillanes haOmbudsman ngan yana ginpa-

paimbestigaran ha senado.Hadto pa iginbuksas ni Sen.

Antonio Trillanes III an kurapsyonngan gintago nga karikuhan han pa-milya Duterte. Ha iginsalawad hininga reklamo ha opisina hanOmbudsman, nasering, mayda11,000 nga ‘ghost employees’ an lo-kal nga gubyerno han Davao ha pa-nahon ni Duterte, nga kumarawathan P708 milyon ha tuig 2014 pa la.Gin-akusaran liwat hini nga maydamga pananag-iya an mga Dutertenga nabalor han P200 milyon ngadiri nakabutang ha ira SALN. Kala-kip pa an 41 nga pananag-iya kunohan pamilya Duterte nga diri nahi-report ha ira SALN. Iginsara na hanCommission on Audit hadton 2015an 11,000 nga kontraktwal ngan joborder employees ni Duterte hadtonmeyor pa hiya han Davao. Sigon paha imbestigasyon han COA, 3,253 la

Pamilya Duterte,kurap ha pinakarubas

an regular nga empleyado ni Duter-te samtang mayda masobra 11,000ini nga kontraktwal nga job ordernga mga empleyado nga direkta ngaginsuswelduhan ilarum han opisinahan meyor nga waray anuman ngadokumento han ira pagkaempleyo.Naagi kuno an pondo ha mga bankaccount ni Duterte ngan iya mgaanak.

Antes utro nga sumarang anmga anomaliya ha gintago nga mgadeposito ha bangko han mga Duter-te, humurak an kadabi han Ma-lacañang, pinaagi ni Bong Go, ka-sumpay ha pagpalit han CombatManagement System (iginbubutangha mga bokis-de-gerra agud maka-kuha han napapanahon nga kamu-tangan ha kadagatan) han Philip-pine Navy nga nabalor han P16 bil-yon. Kahuman ini tanggalon han re-himen komo hepe han PhilippineNavy hi Vice Admiral Ronald Merca-do nga nakontra ha iginrerekomen-da ni Go nga paghatag han kontrataha Hanhwa Thales, usa nga kompa-niya nga Koreano.

Pagpapariko ha mgapampubliko nga kontrata

Diri la an pamilya ngan suok ngakasangkayan ni Duterte an dabi haisyu han korapsyon ngan anomaliya.Ginmamaniobra ni Duterte an mgaproseso ngan palisiya han estadogamit an tahub han interes kunohan publiko agud paboran an inte-res han iya pinakasuok nga alyadongan kroni ngan dugang pa nga pa-sayunon an korapsyon ha baul-kari-kuhan han katawhan.

Hadin Enero 27, iginpahayag niDuterte nga an mga proyekto haniya gubyerno diri na igpapailarumha public bidding. Lugod, maghaha-tag na la an mga pribado nga kom-paniya han mga unsolicited proposalo mga plano nga nasubay ha komer-syal nga interes hini, ngan masakobha ginsesering nga “Swiss challe-nge.” Hini nga iskema, makarawatan gubyerno han iba nga "bid" o su-hestyon nga matugbang o masobraha orihinal nga bid han mga kompa-niya nga nagplastar han kada iyasuhestyon nga proyekto. Dinhi, diri

na magigin abrido ha publiko anbidding ngan bug-os ini nga ko-kontrolon han mga ahensya nga di-rekta nga nakapailarum ha presi-dente. Kabatasanan na ini ha DavaoCity kun diin kontrolado ni Sara Du-terte an ngatanan han maganan-syahan nga proyekto han lokal ngagubyerno. Ha sugad nga pamaagimaseseguro han mga Duterte ngamasosolo nira an kurakot, samtangginseseguro nga naihahatag ha pi-nakaginpapaboran nira nga mgakroni an pinakadagko nga proyekto.

Usa nga pananglitan hini anigin-anunsyo ni Duterte nga pagha-tag han multi-bilyon nga kontrataha Philippine Airport Ground Sup-port Solutions Inc. (PAGSSI)hadton Enero 18. Nagpakuno-kunopa nga nasisina hi Duterte ha hilua-gan nga pangawat han mga mga is-tap han MIASCOR, an kompaniyanga nagsisiguro ha serbisyo ha pa-luparan, ha mga pasahero han Ni-noy Aquino International Airport.Kahuman niya nga utdon an kontra-ta ha MIASCOR, dayon nga umari-ngasa an balita nga ihahatag niyaan kontrata ha PAGSSI, usa ngakompaniya nga pananag-iya niJeffrey Cheng, suok nga sangkayhan alipures niya nga hi PantaleonAlvarez.

Usa ha lutaw nga nagpupulos hamahugot nga relasyon ha pamilyaDuterte an negosyante nga hi Den-nis Uy. Tikang han lumingkod ha po-der hi Duterte, madagmit nga du-mako an karikuhan ni Uy, tag-iyahan Phoenix Petroleum ngan 2GO.Hadin nakalabay nga tuig la, iginha-tag ha grupo ni Uy an P62 bilyonnga reklamasyon ha parte han Ma-nila Bay ha Pasay. Ginlalauman naliwat nga usa ini ha magpupulos hamaintenance ngan pagpapaandar

han tutukuron nga Mindanao Rail-way nga nabalor han masobraP31.54 bilyon.

Buaw nga kontra-kurapsyon ngakampanya

Tikang han nakalabay nga tuig,susrunod an pagpaiwas ni Duterteha mga upisyal han iya gubyernonga may lahos 13 nga byahe ha ga-was han nasud. Kundi, hi Duterte,an iya pamilya ngan dirudilain ngasuruguon an may pinakadako ngagastos ha sugad nga mga byahe. Hasyahan nga tuig ha puwesto umabotna ha P386.2 milyon an balor haniya mga byahe. Triple ini han gintig-ob nga balor han byahe ha iba nganasud han rehimen Arroyo nganAquino. Upod-upod hini ha mgabyahe an iya mga barkada ngan iramga asawa, ira mga anak, mga ne-gosyante ngan iba pa nga upisyalhan gubyerno nga waray man parti-kular nga trabaho o serbe ha mgabyahe.

Dako nga pagkakaiba ini ha igin-papagawas han pamilya Duterte ngasimple nga panginabuhi. Hadin na-kalabay nga bulan pa ngani nagse-lebrar han debut an apo niya nga hiIsabelle Duterte ha Peninsula Mani-la, ha gastos nga masobra P10 mil-yon para ha pre-debut shoot ha Ma-lacañang ngan Australia, diri mahi-mubo ha lima nga gown, pagkaon,garboso nga imbitasyon, ngan ibapa.

Dugang dinhi, gindoble ni Du-terte an mga sweldo para ha iya ka-lugaringon, mga membro han iyagabinete, senador ngan kongresistapara ha tuig 2018. Dugang ini haP80 milyon ngan P200 milyon ngadaan na nga ginkakarawat han mgakongresista ngan senador.

Dengvaxia: Kurakot ngan kita han estadongan higante nga parmasya

Ha ngaran han ganansya, iginbutang han Sanofi Pasteur, kakunsabo hanreaksyunaryo nga estado, an gatus-gatos kayukot nga kabatan-unan ha

kadelikaduhan. Ini an tinuod nga trahedya han Dengvaxia, usa nga bakunanga gintutuohan nga pumatay ha 26 nga kabataan nga Pilipino tikang han ba-kunahan hira hadton nakalabay nga tuig.

Ha pinakaurhi nga imbestigas-yon han Kongreso hadton Pebrero 5hiunong ha bakuna kontra-denguenga Dengvaxia, iginbuksas han Gab-riela Women's Party an pira ha mganagin epekto hini ha mga bata nganabakunahan. Iginreport han mgakag-anak an balik-balik nga hitaasnga hiranat, panluya, pagsuol hantiyan, kalinop, paghimubo han tim-bang, panlabhak, pagsinuka, paglu-ya han pamati ngan pangita, nganiba pa.

Iginbabasol an sugad nga mgaepekto ha kriminal nga programanga pagbakuna han Dengvaxia haduso han tagmanupaktura hini ngaSanofi Pasteur ngan han De-partment of Health (DOH) antes paman mapamatud-an nga talwasngan epektibo ini nga bakuna. Hantikangan an programa hadton Abril2016 diri pa human an ikatulo nganurhi nga balitang han pag-eeksperi-mento ha Dengvaxia nganSeptyembre 2017 pa nakatalaannga makuha an resulta han mgaeksperimento. Ha luyo hini, umabotha kabug-usan nga 870,000 estud-yante tikang 9-14 anyos, sugadmanmaabot ha 15,000 nga pulis, an gin-eksperimentuhan. Waray iginpahi-baro ha mga kag-anak nga anDengvaxia aada pa la ha balitanghan eksperimento. Waray liwat ku-haa an pagtugot han pira nga kag-anak nga babakunahan an ira mgamga menor-de-edad nga anak.

Labot hini, usa kabulan antesilarga an programa nagpahibaro anmga internasyunal nga parupanga-liskay nga poyde nga diri-epektiboan bakuna ngan poyde magin masdelikado ha mga waray pa magma-sakit han dengue. Nagpagawas liwatha sumunod nga mga bulan han ka-pareho nga mga pag-aram an iba panga sentro han pangaliskay tikang

ha United Kingdom ngan Singa-pore. Kundi, nagdesisyon pa giha-pon an DOH ilarum han sumaliwannga rehimen Duterte nga igpadayonan programa. Disyembre 2017 na laigin-undang an pagbakuna hanDOH. Kahuman hini, dayon nga pu-malin an Sanofi Pasteur ha Indiangan igin-insister nga ig-ugsod naan ikatulo nga balitang han pag-eksperimento ha Dengvaxia nganilansar na liwat ha nasud an parehonga programa nga pagbakuna.

Kriminal nga pag-eksperimentoAntes pa man an trahedya nga

himo han Sanofi Pasteur, samwakna an mga pagtalapas han higantenga mga kompaniya ha makatawonga mga suklanan hiunong ha mgaclinical trial o pag-eksperimento hatawo han mga ginpauswag nga mgamedisina. Pananglitan, hadtontemprano nga parte han dekada2000, iginlista han kompaniya ngaAstraZeneca (AZ) an kalimtanon,depresyon ngan iba pa komo mgasakit nga natatambal kuno han tab-leta para ha psychosis (sakit ha utoknga may kinaiya han baliko ngapagsantop ha reyalidad) nga Se-roquel bisan waray ginhimo ngamga clinical trial para hini. Nagdu-rot han seryoso nga mga segundar-yo nga sakit an sayop nga pagmarkahan AZ han ira tableta. Nanhukip li-wat han doktor an kompaniya agudmagrekomenda han nasering ngamedisina.

An Pfizer liwat hadton 1996naghimo han clinical trial ha 200nga kabataan nga Nigerian nga maymeningitis, hin waray pagtugot ti-kang ha ira mga kag-anak. Onse hamga bata an namatay, samtang da-mo an nagkamayda kahibangan hautok ngan naparalisa.

Luon-luon liwat an mga kaso

han Sanofi sugad han iskandalo hanantibiotic nga Ketek hadton 2007kun diin iginsikreto han kompaniyanga peke an iginpatuman nga mgaclinical trial ha US nga nagresultaha damo nga kaso han pagkahibanghan atay han pasyente ngan pagka-matay han pira. Damo liwat nga ka-so han panhukip han Sanofi ha mgadoktor ha magkalain-lain nga nasudagud paboran an iginsusudoy hininga mga medisina.

Nagtikagrabe ini nga magtalum-piguson nga mga pamaagi ilarumhan globalisasyon. Tungod ha dusohan pagmaksimisa han ganansya,iginbalhin han mga higante ngakompaniya an mga ginpoproybarannga bag-o nga medisina ngadto hakablas nga mga nasud, partikular haAsia, Africa ngan Latin America.

Hini nga mga nasud, napipiritanan mga masakit nga sumakob hamga clinical trial tungod ha kawarayhan suporta nga medikal tikang hakada ira gubyerno. Kadak-an himu-bo la an gin-adman sanglit masayonla nga gin-aawhag han mga doktorngan hospital nga naganansya hakada pasyente nga naipapasakob hamga eksperimento. Ha usa nga pag-aram, umabot ha 80% han mgapasyente tikang ha kablas nga mganasud an waray pahibarua han ki-naiya han ginsasakban nga clinicaltrial. Kadam-an liwat ha mga clinicaltrial waray igpakilala komo mga eks-perimento.

Dako nga pulos ha mga kompa-niya han medisina an kurapsyon nganaeksister ha kablas nga mga na-sud. Ha kaso han Sanofi, gintatanti-ya nga dako nga kickback an nailu-sot han mga upisyal han reaksyu-naryo nga gubyerno ha P3.5 kabil-yon nga balor han programa nga ba-kuna ha Dengvaxia. (Ginkuwestyonhan damo an motibo ni hadto anayDOH Sec. Janette Garin ha mauya-tom hini nga paggapil ha Sanofingan pagbasura ha aplikasyon paraha bakuna kontra-dengue nga basar

ha 11 nga herbal nga tanaman ngabanwa nga Maria.) Labot hini an hu-kip ha mga ahensya nga dabi hapag-apruba han eksperimento ngabakuna, nga ha kunuhay mga“eksperto” agud magrekomenda pa-bor ha kompaniya. Ha buylo han is-kandalo han Sanofi ngan DOH, pas-pasay an mga pahayag han usa ngabag-o-nga-tukod nga organisasyonhan mga doktor ngan higtaas ngaupisyal ngan ahensya han reaksyu-naryo nga gubyerno nga naglilimpyoha ngaran han Sanofi.

Dako liwat an natitipid han mgakompaniya ha medisina. Abereydsnga $1 bilyon an gastos ha pagpa-uswag han bag-o nga medisina nganpagsakob hini ha merkado. Pinaka-dako nga parte han mga kagarastu-san nahingangadto ha mga clinicaltrial, labina ha ikatulo nga balitangnga amo an pinakahiluag ngan pina-kaimportante. Ngan tungod ha kum-petisyon, kinahanglan padagmitonan mga eksperimento, sanglit napa-bor ha mga kompaniya han medisinaan gatos kayukot nga mga kablasnga maysakit nga andam kumarawathan ginhuhuna-hunaan nga tambal.Naabot ha 50-60% an natitipid hanmga kompaniya han medisina hamga clinical trial nga iginpatumanha kablas nga mga nasud.

Ha Pilipinas, nagtikang hadton2005 an pagdamo han mga clinicaltrial han mga higante nga kompani-ya ha medisina. Ha presente, maymasobra 900 nga clinical trial hamagkalain-lain nga parte han nasud.Nangunguna an AstraZeneca, Pfizerngan Novartis ha mga may pinaka-damo. Dako nga ihap liwat an gin-eeksperimento nga mga medisinahan Merck ngan GlaxoSmith Klein.Ngatanan han nasering mayda mgakaso ngan kriminal ngan diri-maka-tawo nga pamaagi ha paglansar hanmga clinical trial.

Padayon nga natarhug an kade-likaduhan ha panlawas han kataw-han samtang ludlod ha kakablasanan nasud nga tiniyupi han higantenga mga kompaniya nga nagraray-hak ha balatian.

Pagpatay, pan-gigipit ngancrackdown ha kagiusan masa

Hadin nakalabay nga duha kasemana, upat nga parag-uma an ginpusilhan mga elemento han Armed Forces of the Philippines (AFP) samtang

yukut-yukot kapamilya an iginpailarum ha grabe nga militarisasyon, kamada-rahug ngan pwersado nga pagpapalayas. Samtang, susrunod an pagkikihangan atentar nga pag-aresto ha mga lider-progresibo ha kasyudaran ha seryehan crackdown ha dayag nga kagiusan masa.Panmatay

Hadton Enero 28, alas-10 hanaga, ginpusil-patay han mga ahentehan AFP hi Ricky Olado, 30, usa ngaLumad nga kaapi han KulamanonLumadnong Panaghiusa (Tikulpa).Ginpatay hi Olado samtang nama-masaheros ha Barangay Datu Lada-yon ha Arakan, North Cotabato. Sa-maran naman an iya pasahero.

Hadton Enero 22, ginpusil-pa-tay liwat han usa nga sundalo hiAniceto Lopez, Jr., pankabug-usannga sekretaryo han Kahugpungansa mga Mag-uuma (Kasama)-Bukid-non ha Purok 3, Paitan, Quezon,Bukidnon. Ginkilala an suspek nga hiErnesto Balopenios, usa nga ele-mento han Philippine Marines.Antes hini, nakakarawat han tawaghi Lopez tikang ha usa nga nagpaki-lala nga pulis han Bukidnon nganginpapasurender hiya komo tagasu-porta han BHB.

Hadto liwat nga Enero 20, na-patay hi James Flores, 33, kaapi hanPederasyon sa Tanang Asosasyonsa mga Mag-uuma sa Agusan ugDavao (Pamulad) kahuman pusilonsamtang tigawas hiya ha usa ngamerkado ha Tagum City. Maiha nanga gin-aakusaran han AFP an Pa-mulad nga tagsuporta ng BHB.

Hadton Enero 25, alas-7 hangab-i, ginpusil han waray makilal-inga kalalakin-an hi Arturo Colao, 56anyos, residente han Blanco, Bali-ngasag, Misamis Oriental ha PutingBalas, bungto han Talisayan. Naa-tender hadto ha usa nga katitirok hiColao han pagpusilon hiya han mganakasakay ha motorsiklo. Nakatal-was hi Colao ha panmusil. Usa hiyanga organisador ngan lider ha pro-binsya han Misamis Oriental Far-mers Association (MOFA). Ikaupatna ini ha mga serye han pag-atentarha iya kinabuhi, nga nagtikang had-ton Abril 22 ngan Mayo 1, 2017,

ngan hadton Enero 5.

Militarisasyon ngan pwersado ngaebakwasyon

Masobra 100 nga estudyantenga Lumad, istap ha eskoylahanngan 246 kapamilya an utro nganag-ebakwet hadton Enero 29 durothan nagpapadayon nga pan-gigipithan mga sundalo han 75th IB. Dirimahimubo ha 161 kapamilya o 758nga indibidwal tikang ha 12 nga ko-munidad ha mga bungto han Liangangan San Agustin an nag-ebakwetngadto ha kasapit nga barangay haKm. 9, Barangay Diatagon, Surigaodel Sur tungod ha grabe nga milita-risasyon nga nagtikang pa hadtonEnero 8. Naabot liwat ha 10 nga ka-so han panhadlok ngan panarhug anan nahilista han Kahugpungan samga Lumadnong Organisasyon (Ka-salo)-Caraga tikang han tumikangan operasyon militar. Sigon ha Ka-salo, ginhihimo ini agud makatikangna an mga kompaniya han pagmimi-na ngan plantasyon han operasyonha ira ansestral nga katunaan.

Pira kaadlaw kahuman hini, na-buthan han bala han M203 an tulonga kabataan ha usa nga balay sa-pit han patrol base han 75th IB haPurok 6, Sityo Neptune ha parehonga barangay. Dayon nga namatayhira Renz Galdiano, 3 anyos, RedenGaldiano, 1 katuig, ngan Rynna Tiu,12 anyos. Gin-amin han kapitan hanmga sundalo nga posible nga gin-u-yagan han mga bata an bala nganapurot nira hirani ha patrol base.Utro nga iginladawan hini nga pan-hitabo kun kay ano nga natipa ankatawhan ha pagtindog han kampomilitar ha butnga han kabablayanhan baryo.

Hadton Enero 21, gin-okuparhan mga militar an mga barangayhall han Tamucco ngan Balagan haSto. Niño, Cagayan. Daan na nga

mga kaso han kidnapping ngan se-rious illegal detention.

Ha Compostela Valley, gintirokhan mga sundalo tikang ha 66thngan 25th IB an mga residente hanSityo Pogi ha Barangay San Miguelhadton Enero 29. Gintarhug han mgasundalo nga ipapadakop ngan igpa-papatay an mga lider han gintawagnga 'legal fronts' hini. Nagpakita anmga sundalo han listahan han mgagin-aakusaran hini nga sikreto ngakaapi han PKP ngan BHB. Kalakipdinhi hira Roland Cobrado, PerlitaMilallos ngan Elmer Atamosa, mgalider-trabahador han Shinsun Tro-pical Fruits Corporation ngan Su-mifru Philippines, Corporation. Gin-sidngan hira nga “sumurender” hasakob han tulo kaadlaw ngan kun di-ri, papatayon hira han mga sundalo.

Hadton Enero 26, ginkadto hanPNP-Tagum City ha pangunguna niCol. Laude an mga parag-uma ngabenepisyaryo han NagkahiusangAgrarian Reform BeneficiariesAssociation, Inc. Napiritan nga gu-mikan hi Laude kahuman ig-insisterhan mga parag-uma an ira katungodngan ligal nga pananag-iya subay hadamo nga serye han dayalogo kaatu-bang an Department of AgrarianReform. Nakit-an liwat ha lugar anmga tawuhan han Lapanday FoodsCorporation.

Hadton Enero 27, gintarhug hanmga hinimu-himo nga kaso han mgasundalo han 59th IB hi Andres DelaCruz, 54 anyos, residente han Ba-rangay Pacabit, Catanauan, Quezon.Hi Dela Cruz lider-parag-uma ngantagapangulo han Pinagkaisang Lakasng Magbubukid sa Quezon.

Nagpagawas liwat han memo-randum an Human Resource Mana-gement han National Food Authority(NFA) hiunong ha ira 'affiliation' haAFP hadton Enero 18. Ha 200-054FORM nga tikang ha GeneralHeadquarters han AFP, gin-oobligaan mga empleyado nga magbutanghan impormasyon hiunong ha perso-nal nga bakgrawnd, kasaysayan hapagtatrabaho, urukyan, mga organi-sasyon nga gin-aapihan, mapa hanira lugar nga urukyan, iba nga mgalugar nga gin-estaran, iba nga nasudnga ginkadtuan, ngan iba pa.

nagpetisyon an nasering nga mgabarangay hadton 2017 kontra haplano nga pagtindog han kampo hanmilitar ha lugar. Grabe nga kahad-lok an naeksperyensyahan han mgaresidente tungod kay posible ngaaksidente hira nga mapusil samtangnagpapatrulya an mga militar labinakun nagawas hira ha uma ha kaaga-hon ngan gab-i na kun nauli.

Ha Manila, madarahug nga bi-nungkag hadton Enero 30 an tulokabulan nga Homeless Camp haMendiola han mga residente hanFloodway, Pasig. Ginpangunahanhan Manila Police District, subay naliwat ha kamanduan ni Mayor Jo-seph Estrada han Manila, an pag-bungkag dinhi. Ha pareho nga ad-law, gin-atentar nga igdemolis anSitio 6 Dumpsite, Catmon ha Mala-bon.

Panikmit, iligal nga pag-arestongan pan-gigipit

Kahuman han relief operationhan Samahan han Gudti nga Parag-uma ha Sinirangan Bisayas (Sagu-pa-SB) ha Alang-alang, Leyte had-ton Enero 30, pwersado nga gin-aroni Alex Mendoza, membro han 78thIB an listahan han mga nakakara-wat han ayuda tikang ha mga orga-nisasyon samtang ginbibiling an tulonga lider-parag-uma nga kaapi hanAlang-alang Small Farmers Associa-tion (ASFA). Nagtarhug pa hi Men-doza nga masusugad ha Marawi anira lugar kun magpapadayon ansumpayan hini ha mga progresibonga organisasyon.

Ha pareho nga adlaw, gin-ulangha usa nga tsekpoynt han RegionalPublic Safety Battalion ha Magapit,Lal-lo, Cagayan an onse nga parag-uma nga taga-Zinundungan Valley,Rizal, Cagayan samtang tipauli ti-kang ha lamay han usa ha mga gin-patay han AFP ngan PNP ha Tarlacnga hi Lolito Raza. Gin-interogar hi-ra han militar ngan ginpanhalikwatan ira mga gamit. Ginpatay hi Razangan an upod niya nga hi VictorioTesorio hadton Enero 24 ha SanManuel, Tarlac. Ngaduha retiradona nga mga Pula nga mangarawaynga naukoy ha lugar komo mga si-bilyan.

Hadton Enero 25, ginsulod hanmga elemento han 730th Philippine

Air Force an komunidad han Ba-rangay Quisumbing, Calaca, Ba-tangas. Nagresulta ini han kahadlokngan karinggal ha mga residente.Madudumduman nga hadton Di-syembre 23, 2017 ginpusil han usanga membro han CAFGU hi MoisesHernandez, usa nga lider-parag-uma ha lugar.

Hadton liwat nga Enero 23,pwersado nga igin-upod han ginta-tahapan nga mga sundalo hi JorimarJapitan, 20 anyos, residente hanBarangay Magangit, Maco, Com-postela Valley. Hi Japitan nakadeti-ner yana ha kampo han 71st IB haMawab bisan kun waray nakasala-wad nga kaso kontra ha iya. Warayliwat iginpakita nga mandamyentode aresto ha iya hadton gin-arestohiya.

Crackdown ha ligal nga kagiusanmasa

Usa kaadlaw kahuman ideklarani Duterte an “crackdown” ha mgaligal nga organisasyon hadton Enero31, ginsalawdan han kaso hiraVencer Crisostomo, tagapangulohan Anakbayan ngan an secretarygeneral hini nga hi Einstein Rece-des, sugadman hira Bayan Muna(BM) Rep. Carlos Zarate, mga hadtoanay BM Rep. Neri Colmenaresngan Teddy Casiño, Roberto deCastro han KMU ngan Renato Reyeshan Bagong Alyansang Makabayan(Bayan). Nagpagawas an City Pro-secutor han Manila han subpoenakontra ha unom para kuno ha kasonga pangastigo, resistance and di-sobedience to a person in authorityngan pagtalapas ha Public AssemblyAct of 1995 kasumpay ha iginlansarnga kontra-Trump nga protestahadton Nobyembre 13, 2017.

Antes hini, gin-atentaran ngaarestuhon hadton Enero 29 haepektibidad han buwa nga mandam-yento hi Joselyn Martinez, tagapa-ngulo han ACT-National Capital Re-gion. Tulo nga nakasul-ot-sibilyannga pulis an kumadto ha ImeldaElementary School, Malabon Cityagud arestuhon hiya.

Ha Davao City, dirudiretso anpanawagan han AFP nga “sumuren-der” na hira Sheena Duazo han Ba-yan-SMR ngan Hanimay Suazo hanKarapatan-SMR ha hinimu-himo nga

Mabayanihon nga gin-aatubang han magkalain-lain nga sektor an dirudi-retso nga atake han rehimen US-Duterte ha ira mga kaupayan. Mga

protesta an baton nira ha nagtitikagrabe nga pagpapakuri nga durot han re-himen.

Walkout han mga estudyante.Iginlansar han mga estudyante hamagkalain-lain nga eskoylahan hanasud hadton Pebrero 1 an nation-wide walk out komo protesta kontraha tiraniya ngan tarhug nga dikta-dura ni Rodrigo Duterte, sugadmanan pakuri nga programa nga buhishan iya rehimen. Ha Metro Manila,kalakip ha mga gumawas ha ira mgaklase amo an mga estudyante tikangha UP (Diliman ngan Manila), PUP,University of the East ngan UST.Nagkamayda liwat han mga walkout ngan iba pa nga paggios ha Bu-lacan State University, UP LosBaños, UP Mindanao, West VisayasState University, St. Louis Univer-sity ngan iba pa.

Antes hini, naglansar han mag-kasunod nga paggios hadton Enero23 ngan 24 an mga estudyante agudigpanawagan an libre ngan dekali-dad nga edukasyon para ha ngata-nan. Syahan nga ginhimo an “candlelighting” ha PUP Sta. Mesa ngan ki-nabuwasan ginsundan han protestaha atubangan han opisina han Com-mission on Higher Education.

Mga protesta han trabahador.Hadton Enero 31, naglansar han ak-syon an mga trabahador nganmembro han unyon han COKEFEMSA ha atubangan han opisinahan kompaniya ha Ilagan, Isabela.Iginprotesta nira an plano nga pag-tanggal ha sumobra-kumulang 600nga empleyado. Sigon ha mga upi-

syal han unyon, pagtalapas ini haira mga katungod diri la komo mgaunyonista kundi komo mga trabaha-dor basar ha labor code han Pilipi-nas.

Hadto liwat nga Enero 29, su-mulong ha nasyunal nga opisina hanDOLE ha Manila an mga trabahadorhan Central Luzon tikang ha HanjinShipyard, Dong In Entech K1,Mighty Corporation, Subic Bay Met-ropolitan Authority ngan MightyFood Ventures kaupod an All Wor-kers Alliance. Iginpanawagan niranga ibasura an Department Order174 nga nagpapadayon hakontraktwalisasyon.

Samtang, komo pakig-urusa hapag-insister han hustisya para hamga trabahador nga namatay hasunog ha NCCC mall ha Davao City,nagdagkot han kandila an mgamembro han BPO Industry Emplo-yees' Network (BIEN) ngan Insti-tute for Occupational Health andSafety Development ha simbahanhan Quiapo ha Manila hadton Enero24. Kadungan liwat nira nga gin-handum an syahan nga tuig kahu-man an sunog ha House TechnologyIndustries ha Cavite. Sigon haBIEN, waray pa bisan usa nga nasa-lawdan o napapagbaton ha naseringnga mga trahedya. Ha Davao Citynagpiket liwat an Kilusang MayoUno ha atubangan han nasunog ngamall.

Paggios han mga magturutdo.Naglansar han protesta an Alli-ance of Concerned Teachers(ACT) hadton Enero 26 ha atu-bangan han opisina han De-partment of Budget and Mana-gement (DBM) ha Bulua, Caga-yan de Oro City agud ipasulongan pagpahitaas han ira suweldo.Sigon kan Ophelia Tabacon, pre-sidente han ACT-Northern Min-danao, maghihimo hira han kam-panya ha pagpirma nga ipapasaha ngatanan han mga magturut-do ha rehiyon agud padig-unonan ira igin-iinsister. Nakiusa li-

wat an mga magturutdo ha LunuganElementary School ha Valencia, Bu-kidnon pinaagi han pagsul-ot hanitom nga armband.

Kampuhan ngan paghandum haMasaker ha Mendiola. Tikang Enero24-27, naglansar han kampuhan anmga parag-uma han Sityo Centro,Barangay Tuhian, Catanauan haQuezon. Gintindog an kampuhan hapagbubligay han PIGLAS, CLAIMngan Anakpawis. Ha urhi nga adlawhan kampuhan, naglibot an mga pa-rag-uma ha mga kasapit nga ba-rangay agud igpanawagan an pag-bungkag ha mga asyenda ngan librenga distribusyon han tuna.

Hadton Enero 22, ginhandumhan Kilusang Magbubukid ng Pilipi-nas (KMP) pinaagi han gios-protestaan ika-31 nga anibersaryo han ma-saker ha Mendiola. Insister han mgaparag-uma an hustisya, tinuod ngareporma ha tuna nga tinuod ngapankatilingban nga pagbabag-o. Gin-sukna liwat han KMP an Tax Reformfor Acceleration and Inclusion niDuterte.

Ha nasering nga rali, iginpana-wagan liwat han KMP an pagtipa hapagtindog han Clark Green City haCentral Luzon nga magpapalayas haharos 20 kayukot nga pamilya ngaparag-uma ngan nasyunal minoriyanga Aeta ha 12 nga barangay habawnderi han Pampanga ngan Tar-lac.

Nagkamayda liwat han mga pro-testa han paghandum ha SouthernMindanao, Negros, Bikol nganSouthern Tagalog. Ginkundenar hininga mga rali an nagpapadayon ngamga pampulitika nga panmatay kundiin kadam-an han mga biktima mgaparag-uma.

Suporta ha migrante. HadtonEnero 25, naghimo han piket-protes-ta ngan apela ha Korte Suprema anmga nasuporta ha biktima han hu-man trafficking nga hi Mary Jane Ve-loso. Ha pangunguna han Migrante,ginhangyo nira nga tugutan hira ngamagpahayag han iya gapil. Nagpiketliwat ha Nueva Ecija an mga membrohan Migrante International, ChurchTask Force to Save Mary Jane,Churches Witnessing with Migrantsngan St. John Neumann MigrantsCenter.

Mga protesta han katawhan