Fakultet zdravstvenih studijau Sarajevu

Studij:Zdravstvena njega i terapijaPredmet : Zdravstvena njega djece SEMINARSKI RADTema: Anemija usljed nedostatka eljeza kod dojenadi

Student : Mentor:Nermina ljivi Prof.dr. Meliha SakicSarajevo, maj 2015.god

S A D R A J :1. Uvod......................................................................................................................................32. Anemija usljed nedostatka eljeza kod djece.......................................................................43. Anemija usljed nedostaka eljeza kod dojenadi.................................................................54. Klasifikacija anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi...........................................75. Simptomi i znaci anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi....................................86. Uzroci anemije usled nedostatka eljeza kod dojenadi......................................................97. Komplikacije anemije usljed nedostaka eljeza kod dojenadi...........................................98. Prevencija anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi...............................................99. Dijagnoza anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi.............................................1310. Tretman anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi..............................................1411. Sestrinske intervencije kod anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi................1512. Faktori rizika za anemiju usljed nedostatka eljeza kod dojenadi.................................1613. Istorija bolesti i lokalni nalaz............................................................................................17Zakljuak.................................................................................................................................18Literatura.................................................................................................................................201. Uvod

Anemija kod djece se veoma esto sree u ambulantama porodinih ljekara. Postoje brojni uzroci ali sa opirnom istorijom bolesti, fizikalnim pregledom i odreenim laboratorijskim pretragama, dijagnoza se obino lahko postavlja. Upotreba srednjeg korpuskularnog volumena (MCV) da se podijele anemija kao mikrocitne, normocitne i makrocitne je standardni dijagnostii pristup. Najea forma mikrocitnih anemija je anemija usljed nedostatka eljeza uzrokovana smanjenim unosom putem hrane. Ona se lahko tretira sa dodatnim eljezom, i rana intervencija moe sprijeiti kasniji gubitak mentalnih funkcija. Manje esta forma mikrocitnih anemija su talasemija i anemija usljed trovanja olovom. Normocitna anemija ima brojne uzroke inei dijagnozu neto teom. Vrijednost retikulocita e pomoi da se suzi diferencijalna dijagnoza. Kakogod dodatne pretrage mogu biti potrebne da se iskljui hemoliza, hemoglobinopatije, defekti membrane i enzimopatije. Makrocitna anemija moe biti uzrokovana nedostatkom folne kiseline i/ili vitamina B12, hipotiroidizmom i bolestima jetre. Ova forma anemije je rijetka kod djece. Amerika pedijatrijska akademija preporuuje skrining hemoglobina ili hematokrita sa est, devet ili dvanaest mjeseci starosti.

Najprevalentnija i najpreventabilnija forma mikrocitnih anemija je anemija usljed nedostatka eljeza.Talasemije su genetski nedostaci u kodiranju gena za lance globina. Kod takvih pacijenata ili alfa lanac ili beta lanac ne mogu biti sintetizirani u dovoljnoj koliini. Drugi uzroci mikrocitnih anemija su anemije usljed trovanja olovom i sideroblastine anemije. Steene uroene sideroblastine anemije su vrlo rijetke kod djece.

Odreivanje diagnoze normocitnih anemija kod djece moe biti kliniki oteano. Na osnovu vrijednosti retiklulocita odreuje se da li se radi o smanjenoj proizvodnji ili poveanom propadanju crvenih krvnih zrnaca. Kada se radi po poveanoj destrukciji crvenih krvnih zrnaca vrijednost retiklulocita e biti visoka kao i vrijednost LDH i indirektnog bilirubina. Sa smanjenom proizvodnjom crvenih krvnih zrnaca bit e smanjene i vrijednosti retilulocita. Fizioloka anemija dojenatva je esto uzrok zabune sa patolokim stanjima . Za vrijeme prvih sedmica ivota sinteza eritropoetina se smanjuje naglo. U sljedeim sedmicama od este do osme sedmice hemoglobin dostie i vrijednost 9 do 11 g/dl kada se proizvodnja eritropoetina ponovo stimulie i vrijednosti hemoglobina vraaju u normalu. Infekcije sa humanim parvovirusom B19 (peta bolest) je est uzrok supresije kotane sri tipino uzrokujui aplaziju 4 do 8 dana. Nedostatak enzima kao to je G6PD i piruvat kinaze karakteriu se napadima hemolize za vrijeme izvjesnih formi stresa. Makrocitne anemije u djece su relativno rijetke. Ali su obino uzrokovane nedostatkom vitamina B12 i folata. Drugi mogui uzroci ukljuuju hroninu bolest jetre hipotireoidizam i mijelodisplastinu bolest. 2. Anemija usljed nedostatka eljeza kod djeceTermin anemija se ponekad upotrebljava kao sinonim za anemiju usljed nedostatka eljeza. Praktino ovaj termin ne pokriva svu realnost. Postoji 2-5 puta vie individua sa nedostatkom eljeza nego osoba sa anemijom usljed nedostatka eljeza. Isto postoje i anemije uzrokovane i drugim nedostacima osim nedostatka eljeza. Nedostatak eljeza je najei i najraireniji nutricioni deficit u svijetu. Nedostatak eljeza je smanjenje rezervi eljeza. Nema podataka o funkcionalnim posljedicama ali nedostatak eljeza predstavlja prag ispod kojeg dalje smanjenje rezultira funkcionalnim slabljenjem. Kada su zalihe eljeza smanjene , smanjena je sinteza hemoglobina i nivo hemoglobina poinje da pada.

Anemija usljed nedostatka eljeza se definie kao nedostatak eljeza koji rezultira padom nivoa hemoglobina ispod statistiki definisane granice za spol i dob . Meu djecom ispod 5 godina strosti , najvea prevalenca nedostatka eljeza deava se za vrijeme druge godine ivota, zbog malog sadraja eljeza u hrani i brzog rasta za vrijeme prve godine. U podrujima sa visokom prevalencom parazitnih infestacija , kolska djeca mogu imati znaajne anemije usljed nedostatka eljeza.

Status eljeza moe se razmatrati kao cjelokupnost, od nedostatka eljeza sa anemijom , do nedostatka eljeza bez anemije , do normalnog statusa eljeza , i na kraju do preoptereenja eljezom koje moe uzrokovati oteenje organa kada je u tekoj formi. Nedostatak eljeza je rezultat dugovremenog negativnog balansa eljeza. Depoi eljeza u formi hemosiderina i feritina se progresivno smanjuju i vie ne zadovoljavaju normalan metabolizam eljeza. Od te kritine take nadalje, dotok eljeza do transportnog proteina apotransferina je poremeen . To stanje rezultira u smanjenju saturacije transferina i poveanju receptora trasferina u cirkulaciji i na povrini elija. Kada se deava eritropoeza uz nedostatak eljeza , koncentracije hemoglobina su smanjene ispod optimalnog nivoa. Kada je individualni nivo hemoglobina ispod dvije standardne devijacije (2SD) distribucijskog prosjeka za hemoglobin smatra se da postoji anemija usljed nedostatka eljeza.

Prevalenca anemije zbog nedostatka eljeza u SAD je od 3 do 10 % i moe biti i do 30% kod populacije sa slabim primanjima. Tei nedostatak eljeza obino se lahko dijagnosticira ali blae forme su za dijagnostiku vei izazov. Ako istorija bolesti i labaratorijski nalazi ukazuju na anemiju usljed nedostatka eljeza jednomjeseni empirijski pokuaj nadoknade eljeza je adekvatan odgovor kod asimptomatske dojenadi 9 do 12 mjeseci. Niske vrijednosti MCV-a i poveane vrijednosti RDW(distribucijska irina crvenih krvnih zrnaca)-a sugerie na nedostatak eljeza. RDW je jedan index varijabilnosti u veliini crvenih krvnih zrnaca (anisocytosisi) koji je najraniji znak nedostatka eljeza. Nadomjestak eljeza se daje djeci u dozi 3 mg na kilogram na dan u formi ferosulfata prije doruka. Poveanje vrijednosti hemoglobina vie od 1gram na decilitar sa etiri sedmice je dijagnostian za anemiju usljed nedostatka eljeza i zahtjeva nastavak terapije dva do tri mjeseca da se popune zalihe eljeza. Za to vrijeme dalje intervencije na dijeti i edukacija pacijenata moraju biti obezbjeeni. Ako se anemija vrati potrebna je obrada da se otkrije izvor prikrivenog krvarenja. Nairoko je prihvaeno da nedostatak eljeza ima dugorone posljedice koje su esto ireverzibilne. Nekoliko studija je potvrdilo da korekcija anemije ne popravlja standarne skor testove. Jedna studija na pacovima pokazala je da anemija usljed nedosatatka eljeza u ranom ivotu uzrokuje smanjenje dopamin receptora koji ne mogu biti korigovani poboljanjem anemije. Zato se namee kao imperativ da ljekar pokua prevenirati nedostatak eljeza kod djece prije druge godine ivota. 3. Anemija usljed nedostatka eljeza u dojenadi Utvreno je da 43% dojenadi i djece u svijetu ispod 4 godine starosti pate od anemije usljed nedostatka eljeza. Mala djeca su posebno osjetljiva na razvoj anemije usljed nedostatka eljeza u dobi od 6 do 24 mjeseci. Poveani nutricioni zahtjevi zbog ubrzanog rasta kombinovani su sa dijetom koja moe biti siromana eljezom i vitaminom C i bogata sa nemodifikovanim kravljim mlijekom i drugim inhibitorima absorpcije eljeza. Na vrijeme roeno dojene roeno je sa odgovarajuim rezervama eljeza u jetri i hematopoetskim tkivima zbog destrukcije fetalnih crvenih krvnih zrnaca odmah nakon poroda. To dovodi do deponovanja eljeza u tim tkivima.Majino mlijeko je relativno siromano eljezom , mada je eljezo iz majinog mlijeka mnogo bolje absorbilno nego iz kravljeg mlijeka. Nedostatak eljeza esto se deava nakon est mjeseci starosti ako dodatna ishrana ne obezbjeuje dovoljno absorbilnog eljeza ak i za ekskluzivno dojenu dojenad. Zahtjevi za eljezom na bazi tjelesne teine proporcionalni su brzini rasta. Nedostatak eljeza ili specifino anemija zbog nedostatka eljeza, ostaje i dalje jedan od najteih i najvanijih prehrambenih deficita u svijetu danas. Svaka ivotna dob je osjetljiva na ovaj nedotatak. Nedostatak eljeza smanjuje mentalni razvoj kod djece od doba dojenatva pa sve do adolescencije. On oteuje isto i imuni sistem , i povezan je sa poveanim stepenom morbiditeta.

Nedostatak eljeza je najei uzrok anemije i obino nastaje zbog gubitka krvi. Simptomi su obino nespecifini. Crvena krvna zrnca imaju tendenciju da postaju mikrocitna i hipohromna i zalihe eljeza su male to se pokazuje niskim vrijednostima serumskog feritina i niskim vrijednostima serumskog eljeza sa visokom totalnim kapacitetom vezivanja eljeza. eljezo se distribuira u aktivni metabolizam i rezervne depoe . Ukupna koliina eljeza je oko 3,5 g u zdravog mukarca i 2,5 g u ene. Raspored tjelesnog eljeza u jednog prosjenog mukarca je hemoglobin 2100mg, ferritin 700mg, hemosiderin 300mg , myoglobin 200mg, enzimi 150 mg i eljezo u transportu oko 3mg. eljezo se absorbira u duodenumu i gornjem jejunumu. Absorpcija je odreena tipom molekule eljeza i koje su druge supstance uzete sa eljezom . Absorpcija eljeza je najbolja kada hrana sadri eljezo iz hema (meso) . Nonhem eljezo iz hrane mora biti reducirano u fero formu i osloboeno od vezivanja u hrani gastrinim sadrajem . Nonhem eljezo ima smanjenu absorpciju i ako se uzima sa drugom hranom kao fitati iz biljnih vlaka i dr. Askorbinska kiselina je jedini element iz hrane koji poveava resporpciju nonhem eljeza. Od 15mg/dan eljeza u hrani odrasala osoba absorbira samo 1 mg to je adekvatna koliina izgubljena dnevno deskvamacijom elija sa koe i crijevnog trakta. Kod ispranjenja eljeza absorpcija se poveava nepoznatim mehanizmom ali absorpcija rijetko pree 6mg/dan osim ako eljezo nije dodato hrani. Djeca imaju veu potrebu za eljezom i absorbiraju ga vie da zadovolje svoje potrebe.

eljezo se iz crijevnih mukoznih elija prenosi do transferina jednog proteina za transport eljeza koji se sintetizira u jetri. Za sintezu hema transferin prenosi eljezo do eritroblastnih mitohondrija koje ukljuuju eljezo u protoporfirin koji postaje kasnije hem. Sinteza trasferina se poveava kod nedostatka eljeza ali se smanjuje kod bilo kojeg tipa hronine bolesti.

eljezo koje se ne iskoristi za eritropoezu putem trasferina prenosi se u rezervne depoe kojih ima dvije forme. Feritin i hemosiderin . Najvaniji je feritin koji je rastvorljiv i aktivna je rezervna deponija locirana u jetri, kotanoj sri i slezeni , u crvenim krvnim zrncima i serumu. eljezo deponovanu putem feritina je brzo dostupno za bilo koje tjelesne potrebe. Poto je absorpcija eljeza ograniena tijelo ga reciklira i konzervira. Ovaj mehanizam obezbjeuje oko 97% dnevnih potreba za eljezom. Nedostatak eljeza deava se u stadijima. U prvom stadiju potrebe za eljezom nadmauju unos uzrokujui postepeno troenje zaliha u kotanoj sri. Kako se zalihe smanjuju apsorpcija eljeza iz hrane se kompenzatorno poveava. Za vrijeme kasnijih stadija nedostatak eljeza smanjuje sintezu crvenih krvnih zrnaca i na kraju dovodi do anemije.

Gubitak krvi je gotovo uvijek uzrok gubitka eljeza. Poveane potrebe za eljezom isto mogu doprinjeti nedostatku eljeza. Od roenja do druge godine starosti i za vrijeme adolescencije kada brzi rast zahtjeva unos velikih koliine eljeza, eljezo iz hrane je esto nedostatno. Nedostatak eljeza je jedan od najeih uzroka anemije kod djece. Dojenad posebno imaju visoki rizik za razvoj anemije zbog nedostatka eljeza, posebno ona izmeu devet i dvedeset etiri mjeseca ivota. Razlozi za to su jer bebe u toj dobnoj skupini trebaju velike koliine eljeza za svoj brzi rast i razvoj.

eljezo je jedan vaan element za izgradnju molekule hemoglobina. Hemoglobin je protein koji omoguava crvenim krvnim zrncima da prenose kiseonik do tjelesnih tkiva. Hemoglobin vezuje kiseonik koji dolazi u plua i onda ga oslobaa tkivim gdje ga ona upotrebljavaju za svoj metaboliki proces. Kada se nivo eljeza smanji tijelo proizvodi manje crvenih krvnih zrnaca sa manjom koliinom hemoglobina . Tada je rezulatat anemija.

Uzrok anemija zbog nedostatka eljeza ukljuuje nedostatak odgovarajue koliine eljeza u hrani, nemogunost da se ono absorbira iz crijeva , postepeni hronini gubitak krvi, i poveana potreba za eljezom kao na primjer u periodu brzog rasta. Hrana siromana eljezom, je najei uzrok anemije. To se posebno odnosi na bebe koje konzumiraju samo kravlje mlijeko, kako kravlje mlijeko nema adekvatnu koliinu eljeza koje je potrebno bebi. U isto vrijeme kravlje mlijeko usporava tjelesne mogunosti za absorpciju eljeza. Suprotno tome bebe koje su dojene trebaju manje eljeza jer je eljezo bolje apsorbovano iz majinog nego iz kravljeg mlijeka.

4. Klasifikacija anemije usljed nedostatka eljeza kod dojenadi

Teina anemije moe se klasifikovati kao blaga, srednja teka ili teka, ovisno o nivou hemoglobina.

Teka anemija...................................................Vrijednost hemoglobina