Upload
others
View
12
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
1
แบบทดสอบกอนเรยน
คำ�ชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบปรนยชนด 4 ตวเลอก จำานวน 10 ขอ
ใชเวลาทำา 10 นาท2. ใหนกเรยนทำาเครองหมายกากบาท () ทบตว
อกษรของตวเลอก ทถกทสดเพยงขอเดยว
1. ขอใดไมใชประโยชนของอาหารก. ใหพลงงานแกรางกายข. รางกายอวนทวนอวบอมค. สรางภมตานทานแกรางกายง. ชวยซอมแซมอวยวะของรางกาย
2. อาหารประเภทใดมสารไอโอดนในปรมาณสงก. อาหารทะเลข. ผกและผลไมตาง ๆ ค. อาหารทมไขมนสงง. อาหารประเภทเนอสตว
3. การเลอกผกทปลอดสารพษควรเลอกอยางไรก. ผกทมรอยชำาข. ผกทมสเขยวสดค. ผกทมรอยเจาะของแมลง
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
2
ง. ผกสดทไมมรอยแทะของสตว
4. ควรเลอกกนผกและผลไมอยางไร ชวยลดการสะสมของสารพษในรางกายได
ก. เลอกกนใหหลากหลายชนดหมนเวยนสลบกนไปข. กนผกและผลไมทตนเองชอบเทานนค. กนผกและผลไมพนบานตามฤดกาลง. ขอ ก และ ข ถกตอง
5. ถารางกายมคอเรสเตอรอลมากเกนไป ทำาใหเปนโรคใดก. มะเรงข. เหนบชาค. เบาหวานง. เสนเลอดอดตน
6. พษของสารบอแรกซมกแบบก. 2 แบบข. 3 แบบค. 4 แบบง. 5 แบบ
7. อาหารตอไปนใหสารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ยกเวนขอใด
ก. ฟกทองข. ขาวโพด
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
3
ค. เผอก มนง. กงอบวนเสน
8. คอเลสเตอรอล พบมากในขอใดก. ตบไกข. ไขแดงค. เนอปลาง. ผกใบเขยว
9. การปฏบตตนในขอใดของนายชาตรทจดเปนพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ
ก. การซอยาแกทองเสยมารบประทานเมอมอาการทองรวง
ข. การรบประทานอาหารประเภทสก ๆ ดบ ๆค. การเขานอนหลงเวลา 21.00 น. ทกวนง. การรบประทานยาตามทแพทยสง
10. ขอใดควรปฏบตมใหรางกายขาดวตามนเอก. ออกกำาลงกายกลางแจงข. รบประทานนำามนตบปลาค. รบประทานอาหารเสรมทมวตามนเอง. รบประทานผกใบสเขยว และผกทมสเหลองเปนประจำา
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
4
ใบคว�มร
ภาพท 1 อาหารหลก 5 หมทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/524392
อาหารหลก 5 หม คอ อาหารทรางกายตองการในแตละวน 5 ชนด โดยนำาอาหารทมสารอาหารเหมอนกน มา
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
5
ไวในหมวดหมเดยวกน ซงคนเราในแตละวนนนตองการสารอาหารทง 5 ชนด ดงนนเราควรกนอาหารใหครบทง 5 หม มดงน
หมท 1 โปรตน ไดแก เนอสตว ไข นม และถวเมลดแหง
หมท 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว แปง นำาตาล เผอก มน
หมท 3 วตามน ไดแก ผกตาง ๆ หมท 4 แรธาต ไดแก ผลไมตาง ๆ หมท 5 ไขมน ไดแก นำามน และไขมน จากพช
และสตว
ภาพท 2 อาหารทมา :
http://www.pda.or.th/nangrong/restaurant.html
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
6
อ�ห�รและโภชน�ก�ร
อ�ห�ร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกายโดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกายชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาใหกระบวนการตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดงนนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ อยาง เพอใหรางกายไดรบสารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว หรอกาซ เชน อากาศทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอหรอยาฉดทแพทยจดใหกนบวาเปนอาหารดวย
โภชน�ก�ร หมายถง ความตองการของสารอาหาร การเปลยนแปลงของอาหารในรางกาย และรางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถงการยอย การดดซม และการขบถาย
กนอย�งไรใหปลอดภย
1. เลอกซอและบรโภคอ�ห�รทปลอดภย
ควรเลอกซออาหารทผลตหรอจำาหนายจากแหลงผลตทสะอาด ปลอดภย เชน
อาหารปรงสกไมวางจำาหนายบนภาพท 3 การบรรจอาหาร
ทมา : http://www.oceansm
ile.com/picInter/Vietnam/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
7
พน อาหารปรงสกตองมการปกปดและเกบในอณหภมทเหมาะสม และอานฉลากทกครงกอนซออาหารทอยในภาชนะบรรจทปดสนท เปนตน
2. ปรงอ�ห�รดวยคว�มรอนใหสกอย�งทวถง
อาหารดบ เชน เนอหม เนอไก ไข และอาหารทะเล เปนตน มกมเชอโรคปนเป อนอย เมอนำาอาหารดบมาปรงตองใชความรอนทสงอยางนอย 70 องศาเซลเซยส เพอทำาใหอาหารสกทวถงทกสวน ไมปรงอาหารแบบสก ๆ ดบ ๆ
3. รบประท�นอ�ห�รทปรงสกใหม
ภาพท 4 แกงเลยงทมา :
http://www.oknation.net/blog/winsstars/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
8
อาหารทปรงสกดวยความรอนแลว หากปลอยทงไวใหเยนลง เชอโรค ทหลงเหลอ หรอปนเป อนซำาในอาหาร จะสามารถเจรญเตบโตในอาหารไดอก ยงทงไวนานเทาใดกมโอกาสเสยงทเชอโรค จะเจรญเตบโตไดมากขน เพอความปลอดภยของผบรโภคจงควรรบประทานทนท หลงจากปรงอาหารใหสกดวยความรอนแลว
4. เกบอ�ห�รปรงสกอย�งเหม�ะสม
หากตองการเกบอาหารทปรงสกแลว ไมวาจะเปนอาหารทเตรยมไวลวงหนา หรออาหารทเหลอจากการบรโภคไวนานเกนกวา 4 – 5 ชวโมงสามารถทำาได 2 วธ คอ เกบในทรอนซงมอณหภมสงกวา หรอเทากบ60 องศาเซลเซยส เชน การอนบน
ภาพท 5 ตมยำาทมา :
http://www.manager.co.th/Travel/
ภาพท 6 ออสวนทมา :
http://www.bloggang.com/data/
b/bambi-bee/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
9
เตาไฟ การแชในอางนำารอน เปนตน หรอเกบใน ทเยนทมอณหภมกวา 5 องศาเซลเซยส และไมควรเกบอาหารปรมาณ มาก ๆ ในภาชนะขนาดใหญ ควรแบงในภาชนะกวางและตน เพอใหความเยนกระจายซมผานไดทวถง และตองนำามาอนใหรอนอยางทวถงกอนบรโภค สำาหรบอาหารทารกไมควรเตรยมไวลวงหนา หรอเกบไวเปนเวลานาน เมอปรงสกแลวควรนำาไปบรโภคทนท
5. อนอ�ห�รทปรงสกแลวอย�งทวถง
การอนอาหารทปรงสกแลวใหรอนอยางทวถง เปนวธการสำาคญในการปองกนเชอโรค ซงอาจเจรญเตบโตไดในขณะทเกบอาหารไวทอณหภมหองปกต หรอทอณหภมตำา ฉะนนกอนนำาอาหาร ทเกบไวมาบรโภค จงตองอนอาหารดวยความรอนใหทกสวน
ภาพท 7 การอนอาหารทมา :
http://mblog.manager.co.th/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
10
ของอาหารมอณหภมอยางนอย 70 องศาเซลเซยส และควรบรโภคทนททอาหารยงรอนอย
6. หลกเลยงไมใหอ�ห�รดบสมผสกบอ�ห�รสกแลว
อาหารทปรงสกดวยความรอนแลว ตองมการปองกนไมใหไดรบการปนเปอนจากเชอโรคอก โดยเฉพาะเชอโรคจากอาหารดบ ดงนนจะตองระมดระวงไมใหเกดการปนเป อนขามระหวางอาหารดบและอาหารปรงสก เชน ไมนำามดและเขยงทใชหนอาหารดบแลวมาหนอาหารสก โดยไมไดลางทำาความสะอาดกอน เปนตน สงทดทสดควรแยกใชเขยง มด หรอภาชนะอปกรณอน ๆตางหาก ระหวางอาหารดบและอาหารปรงสก
ภาพท 8 การแยกอาหารทมา :
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
11
7. ล�งมอใหสะอ�ดดวยนำ�และสบทกครงกอนเตรยม/ปรงอ�ห�ร
ผทมหนาทเตรยม/ปรงอาหาร ตองลางมอดวยนำาและสบทกครงกอนทำาอาหาร หลงหยบจบอาหารดบ ธนบตร สมผสสตวเลยงหรอสงสกปรกอน เชน ขยะ เศษอาหาร เปนตนและหลงใชหองนำา หองสวม เนองจากเชอโรคจากสงเหลานอาจปนเป อนลงสอาหารได
8. รกษ�คว�มสะอ�ดของหองครวอยเสมอ
เนองจากอาหารอาจถกปนเป อนไดงายจากเชอโรคทอยในสงแวดลอมทวไป ดงนนเราจงตองทำาความสะอาดและฆาเชอโรคบรเวณโตะทใชเตรยมปรงอาหาร เตาหงตมอาหาร พน ผนง เพดานของ
ภาพท 9 การลางมอทมา :
http://www.matichon
ภาพท 10 การทำาความสะอาดหองครว
ทมา :
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
12
หองครวใหสะอาดอยเสมอ ผาเชดทำาความสะอาด ตองแยก ใชเฉพาะแตละบรเวณ เชน ผาทใชเชดโตะตองแยกจากผาทใชเชดพน เปนตน และตองซกทำาความสะอาดบอย ๆ
9. มนำ�ใชทสะอ�ดนำาทใชในการเตรยม
ปรงอาหารตองเปนนำาทสะอาด มคณภาพเชนเดยวกบนำาดม โดยเฉพาะนำาทนำามาเตรยมอาหารทารก หากไมแนใจในคณภาพของนำา ตองนำามาตมกอน กอนจะนำาไปปรงอาหาร หรอทำานำาแขง
ภาพท 11 เครองกรองนำาทมา :
http://www.pantipmarket.com/mall/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
13
10. ม ก � ร ป อ ง ก นอ�ห�รใหปลอดภยจ�กสตว แมลงนำ�โรคต�ง ๆ
สตว แมลงนำาโรค เปนพาหะ ทสำาคญในการนำาเชอโรคมาสอาหาร และทำาใหเกดโรคทเกดจากอาหารเปนสอ ดงนนจะตองมการปองกนอาหารจากสตว แมลงนำาโรค โดยการเกบอาหารในภาชนะทมการปกปดมดชดเพอไมใหสตว แมลงนำาโรค สมผสอาหาร และนำาเชอโรคมาสผบรโภคได
ส�รอนตร�ยทพบในชวตประจำ�วน
ภาพท 12 พาหะนำาเชอโรค
ทมา :
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
14
ภาพท 13 สารเรงเนอแดงทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347
1. ส�รเรงเนอแดง แหลงอ�ห�รทพบ เนอหม ก�รสงเกต เนอหมสแดงผดปกตอนตร�ย หวใจเตนผดปกต นอนไมหลบ มนงง
คลนไส อาเจยน เวยนศรษะเปนลม อาจเสยชวตได และมโอกาสทำาใหเกดโรคมะเรงจากสารเคมทสะสมในรางกาย
ก�รเลอก เลอกเนอหมทมสธรรมชาต ไมมสแดงผดปกต เลอกซอจากแหลงผลตทไดรบการรบรองคณภาพ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
15
ภาพท 14 สารฟอกขาวทมา : http://womenhealth108.blogspot.com/p/blog-
page_7.html
2. ส�รฟอกข�วแหลงอ�ห�รทพบ ขงซอย ถวงอก นำาตาบป บ
หนอไม ขมนขาว ก�รสงเกต อาหารทมสซดขาวผดปกตอนตร�ย คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ ความดนตำา
ไตวาย อาจเสยชวตไดก�รเลอก เลอกซออาหารทมสธรรมชาต เลอกซอ
จากแหลงผลตทไดรบปายรบรองคณภาพ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
16
ภาพท 15 สารกนราทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347
3. ส�รกนร�แหลงอ�ห�รทพบ ผกและผลไมดอง ก�รสงเกต ผกดอง ผลไมดองนำาทดองดใสกวา
ปกตอนตร�ย ทำาลายเยอบกระเพาะอาหารและลำาไสเปน
ผนคน อาเจยน หออก�รเลอก เลอกอาหารทสดใหมจากแหลงผลตทม
ปายรบรอง
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
17
ภาพท 16 สารฟอกขาวทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/522753
4. สผสมอ�ห�รแหลงอ�ห�รทพบ ผกดอง แหนม ขาวเกรยบ ลก
ชนไสกรอก หมยอ ทอดมนกนเชยง ไอศกรม ขนมหวาน เยลล
ก�รสงเกต อาหารทมสผดปกตจากธรรมชาตอนตร�ย อาหารไมยอย ทองอด ทองเดน นำาหนก
ลด ออนเพลย ตบและไตอกเสบ มะเรง จากสารเคมสะสมในรางกาย และพษจากโลหะหนก
ก�รเลอก เลอกซออาหารทมสธรรมชาต หลกเลยงอาหารสจดกวาปกต
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
18
ภาพท 17 ฟอรมาลนทมา :
http://www.promma.ac.th/main/chemistry/boonrawd_site/ald_keton_use2.htm
5. ฟอรม�ลนแหลงอ�ห�รทพบ ผดสด อาหารทะเล ก�รสงเกต ผกมลกษณะแขงกรอบผดปกต ปลา
หรอกงเนอแขงแตบางสวนเป อยยยอนตร�ย เกดการระคายเคองตอผวหนง และเยอบ
ทางเดนหายใจ คลนไส อาเจยน ปวดทองอยางรนแรง อาจหมดสตได
ก�รเลอก เลอกผกทไมมลกษณะแขงกรอบจนเกนไป เลอกผกทมรพรน ผกอนามย หรอผกกางมง เลอกอาหารทะเลสดเนอไมเปอยยย สไมผดปกต อาหารทะเลตองวางจำาหนายในนำาแขงตลอดเวลา ลางอาหารสะอาดกอนปรงเสมอ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
19
ภาพท 18 ยาฆาแมลงทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/523916
6. ย�ฆ�แมลงแหลงอ�ห�รทพบ ผกสด ผลไม ปลาแหง ก�รสงเกต ผกและผลไมดสมบรณไมมรอยกดแทะ
ของแมลง ปลาแหงทไมมแมลงวนตอม
อนตร�ย คลนไส อาเจยน ทองเดน อาจมพษเฉยบพลน กลามเนอสน กระสบกระสาย ชกกระตก หมดสต หายใจขด และอาจหยดหายใจไดในระยะยาวอาจสะสมในรางกายเปนมะเรงได
ก�รเลอก เลอกบรโภคผกและผลไมตามฤดกาลหรอผกพนบาน เลอกผก
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
20
ทมรจากการเจาะของแมลง เลอกซอจากแหลงทไดปายรบรองแลว
ภาพท 19 บอแรกซทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/395942
7. บอแรกซแหลงอ�ห�รทพบ ผกกาดดอง ลกชน หมยอ
มะมวงดอง กลวยทอด มนทอดผกสดบางชนด ก�รสงเกต อาหารทมลกษณะกรบกรอบผดปกตอนตร�ย คลนไส อาเจยน นำาหนกลด ผวหนงม
ผนคน อาจอาเจยนเปนเลอด ปวดทอง กรวยไตอกเสบ เสยชวตได
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
21
ก�รเลอก หลกเลยงอาหารทสงสยวามบอแรกซ เลอกซอจากแหลงผลตทมปายรบรองคณภาพ
ภาพท 20 อาหารทมสารบอแรกซผสมทมา :
http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/2040/borax-%E0%B8%9A%E0%B8%
AD%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%
8B%E0%B9%8C
พษของส�รบอแรกซ เกดได 2 กรณ คอ* แบบเฉยบพลน จะมอาการคลนไส อาเจยน
ผใหญไดรบสารบอแรกซ15 กรม และเดกไดรบ 5 กรม จะทำาใหอาเจยนเปนเลอด และถงแกชวตไดภายใน 3-4 ชวโมง
* แบบเรอรง จะมอาการออนเพลย เบออาหาร ผวหนงแหง หนาตาบวมเยอตาอกเสบ และตบไตอกเสบ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
22
ชนดของอนตร�ยและส�เหตของก�รปนเปอนในอ�ห�ร ม 3 ประการ ไดแก
1. อนตร�ยท�งด�นก�ยภ�พ
ไดแก เศษไม เศษแกว เศษโลหะ และวสดอน ๆ
ส�เหต การปนเป อนของเศษไม เศษแกว เศษโลหะ และเศษวสดอน ๆ มาจากวตถดบเครองมอ หรอการ
แตกหกของภาชนะ/หลอดไฟ และ
ตกลงสอาหาร
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
23
ภาพท 21 อนตรายทางดานกายภาพทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/ blogs/3528135:BlogPost:13824
2. อนตร�ยท�งด�นเคมไดแก ยาฆาแมลง นำายา
ทำาความสะอาดสารเคมฆาเชอ นำามนหลอ
ลน (จาบะร)รวมทงสารพษทเกดขน
เชน สารพษ อฟลาทอกซน จากเชอราใน
ถวลสง หรอ แมแตสารเคมทใชเตมในอาหารซงมมากเกนกวากฎหมายกำาหนด
ตลอดจนสารเคมอนตรายตาง ๆ ทนำามาใชใน
การประกอบหรอแปรรปอาหาร ไดแก นำา
ประสานทองสารกนบด สารฟอกขาว
นำายาดองศพ
ยาฆาแมลง สยอมผา ผงซกฟอก นำายาลางจาน นำายาคลอรน สารเรงเนอแดง เหดพษ และปลาปกเปา
ภาพท 22 อนตรายทางดานเคมทมา :
http://healthscience.ning.co
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
24
ส�เหต วตถดบมการปนเป อนของยาฆาแมลงจากไรหรอฟารม การใชหรอจดเกบวตถดบ นำายาทำาความสะอาด และสารเคมทไมถกตอง ทำาใหเกดการปนเปอนในอาหาร
3. อนตร�ยท�งด�นจลนทรย
ไดแก แบคทเรย ไวรส และเชอรา
ส�เหต การปนเป อนของจลนทรย เกดจากการใชวตถดบทไมมคณภาพ
และการควบคมการผลตไมดพอ ทำาให เกดการปนเป อนระหวางกระบวนการผลต และการขนสง ตลอดจน การปฏบตงานของพนกงานไมถกสขลกษณะ
ภาพท 23 อนตรายทางดานจลนทรยทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/ blogs/3528135:BlogPost:13824
คว�มหม�ยของจลนทรย จลนทรย คอ สงมชวตทมขนาดเลก ๆ ทปกตไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน แบคทเรย รา และไวรส โดยจลนทรยสวนใหญจะเปน
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
25
แบคทเรย ซงมรปรางกลม เปนทอน หรอเปนเกลยว แบคทเรยมขนาดเลกมองเหน ดวยตาเปลาไมเหน แบคทเรยเรยงตอกนประมาณ 25,000 ตว มความยาวเพยง 1 มลลเมตรเทานน จลนทรยมหลายประเภททงชนดทมประโยชน และชนดทไมมประโยชนหรอทำาใหเกดโทษสำาหรบจลนทรยทไมเปนประโยชนแบงออกเปน 2 ชนด คอ จลนทรย ททำาใหเกดโรค และจลนทรยททำาใหอาหารเนาเสย
ภาพท 24 เชอแบคทเรย
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
26
ทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/blogs/35281
35:BlogPost:13824
แบคทเรยททำาใหเกดโรคสวนใหญสามารถเจรญเตบโตไดทอณหภมตงแต 4-63 องศาเซลเซยส โดยเฉพาะทอณหภมหองแบคทเรยสามารถเจรญไดอยางรวดเรว และเพมจำานวนมาก 1 ตว เปน 2 ตว ไดภายในเวลาประมาณ 30 นาท การขยายตวอยางรวดเรวในสภาพอณหภมทเหมาะสมนทำาใหเกดปญหาขนกบอาหาร เชน นม นมจะเรมเนาเสย มกลนและรสผดปกต และอาจเกดโรคอาหารเปนพษได
อ�ห�รแบงออกต�มลกษณะก�รควบคมได 4 ประเภท ไดแก
อ�ห�รควบคมเฉพ�ะ เปนอาหารทมความเสยงตอสขภาพ หากผลตออกมาไมไดคณภาพมาตรฐานตามทประกาศกระทรวงสาธารณสขกำาหนดไว
1. จำ�เปนตองประเมนคว�มปลอดภยอย�งเขมงวด เชน นำาบรโภคในภาชนะทปดสนท นำาแขง ผลตภณฑของนม ไอศกรม เปนตน
ภาพท 25 นมทมา : http://www.sattha.ac.th/th/images/
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
27
2. อ�ห�รทกำ�หนดคณภ�พหรอม�ตรฐ�นมการกำาหนดคณภาพมาตรฐานเชนเดยว กบอาหารกลม 1 แตการขออนญาตจะม ความเขมงวดนอยกวาอาหารกลม 1 เชน ชอกโกแลต ไขเยยวมา นำามนและไขมน เนย นำาปลา นำาสมสายช ชา กาแฟ เปนตน
3. อ�ห�รทตองมฉล�ก เปนอาหาร ทกำาหนดขอความรายละเอยดทตองแจงบนฉลาก เพอเปนการเลอกซออาหารกลมน เชน หมากฝรง ลกอม และ
ภาพท 26 อาหารทไดมาตรฐาน
ทมา :
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
28
ผลตภณฑจากเนอสตว เปนตน
4. อ�ห�รทวไป คอ อาหารนอกเหนอจากอาหาร 3 กลมขางตนในปจจบนเฉพาะฉลากของอาหารกลม 1 – 3 เทานน ทมการแสดงเลขสารบนอาหารในเครองหมาย อย.
สรปส�ระสำ�คญ
ภาพท 28 อย.ทมา :
http://www.bayercrop
ภาพท 27 อาหารทไดมาตรฐาน
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
29
อาหารหลก 5 หม มดงนหมท 1 โปรตน ไดแก เนอสตว ไข นม และถว
เมลดแหงหมท 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว แปง นำาตาล
เผอก มนหมท 3 วตามน ไดแก ผกตาง ๆ หมท 4 แรธาต ไดแก ผลไมตาง ๆ หมท 5 ไขมน ไดแก นำามน และไขมน จากพช
และสตว
อ�ห�รและโภชน�ก�ร
อ�ห�ร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกายโดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกาย ชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาใหกระบวนการ ตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดงนนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ อยาง เพอใหรางกายไดรบสารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว หรอกาซ เชน อาหารทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอ หรอยาฉดทแพทยจดให กนบวาเปนอาหารดวย
โภชน�ก�ร หมายถง ความตองการของสารอาหาร การเปลยนแปลง ของอาหารในรางกาย และ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
30
รางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถงการยอย การดดซมและการขบถาย
กนอย�งไรใหปลอดภย
1. เลอกซอและบรโภคอาหารทปลอดภย 2. ปรงอาหารดวยความรอนใหสกอยางทวถง 3. รบประทานอาหารทปรงสกใหม 4. เกบอาหารปรงสกอยางเหมาะสม 5. อนอาหารทปรงสกแลวอยางทวถง 6. หลกเลยงไมใหอาหารดบสมผสกบอาหารสกแลว 7. ลางมอใหสะอาดดวยนำาและสบทกครงกอน
เตรยม/ปรงอาหาร 8. รกษาความสะอาดของหองครวอยเสมอ 9. มนำาใชทสะอาด10. มการปองกนอาหารใหปลอดภยจากสตว แมลง
นำาโรคตาง ๆ
ส�รทพบในชวตประจำ�วน
1. สารเรงเนอแดง
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
31
2. สารฟอกขาว3. สารกนรา4. สผสมอาหาร5. ฟอรมาลน6. ยาฆาแมลง7. บอแรกซ
ชนดของอนตร�ยและส�เหตของก�รปนเปอนในอ�ห�ร ม 3 ประก�ร
1. อนตรายทางดานกายภาพ 2. อนตรายทางดานเคม3. อนตรายทางดานจลนทรย
คว�มหม�ยของจลนทรย คอ สงมชวตทมขนาดเลก ๆ ทปกต ไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน แบคทเรย รา และไวรส โดยจลนทรยสวนใหญจะเปนแบคทเรย ซงมรปรางกลม เปนทอน หรอเปนเกลยว แบคทเรย มขนาดเลกมองเหนดวยตาเปลาไมเหน แบคทเรยเรยงตอกนประมาณ 25,000 ตว มความยาวเพยง 1 มลลเมตรเทานน จลนทรยมหลายประเภททงชนดทมประโยชน และชนดทไมมประโยชนหรอทำาใหเกด
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
32
โทษสำาหรบจลนทรยทไมเปนประโยชนแบงออกเปน 2 ชนด คอ จลนทรยททำาใหเกดโรค และจลนทรยททำาใหอาหารเนาเสย
อ�ห�รแบงออกต�มลกษณะก�รควบคมได 4 ประเภท ไดแก
1. จำาเปนตองประเมนความปลอดภยอยางเขมงวด2. อาหารทกำาหนดคณภาพหรอมาตรฐาน 3. อาหารทตองมฉลาก 4. อาหารทวไป
กจกรรมท 1
คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบอาหารและโภชนาการ
1. อาหาร หมายถงอะไร
…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
33…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
2. โภชนาการ หมายถงอะไร
…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
34…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
กจกรรมท 2
คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบสารอนตรายในชวตประจำาวน
1. สารอนตรายทพบในชวตประจำาวนมอะไรบาง และใหโทษอยางไร
…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
35…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
2. ชนดของอนตรายและสาเหตของการปนเป อนในอาหาร มอะไรบาง
…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
36
…………………………………………………………………………………….....
แบบทดสอบหลงเรยน
คำ�ชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบปรนยชนด 4 ตวเลอก จำานวน 10 ขอ
ใชเวลาทำา 10 นาท2. ใหนกเรยนทำาเครองหมายกากบาท () ทบตว
อกษรของตวเลอก ทถกทสดเพยงขอเดยว
1. พษของสารบอแรกซมกแบบก. 2 แบบข. 3 แบบค. 4 แบบง. 5 แบบ
2. การปฏบตตนในขอใดของนายชาตรทจดเปนพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ
ก. การรบประทานยาตามทแพทยสงข. การเขานอนหลงเวลา 21.00 น. ทกวน
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
37
ค. การรบประทานอาหารประเภทสก ๆ ดบ ๆง. การซอยาแกทองเสยมารบประทานเมอมอาการทอง
รวง
3. ถารางกายมคอเรสเตอรอลมากเกนไป ทำาใหเปนโรคใดก. เสนเลอดอดตนข. เบาหวานค. เหนบชาง. มะเรง
4. อาหารประเภทใดมสารไอโอดนในปรมาณสงก. อาหารประเภทเนอสตวข. อาหารทมไขมนสงค. ผกและผลไมตาง ๆ ง. อาหารทะเล
5. คอเลสเตอรอล พบมากในขอใดก. ผกใบเขยวข. เนอปลาค. ไขแดงง. ตบไก
6. ขอใดไมใชประโยชนของอาหารก. ชวยซอมแซมอวยวะของรางกายข. สรางภมตานทานแกรางกาย
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
38
ค. รางกายอวนทวนอวบอมง. ใหพลงงานแกรางกาย
7. ควรเลอกกนผกและผลไมอยางไร ชวยลดการสะสมของสารพษในรางกายได
ก. เลอกกนใหหลากหลายชนดหมนเวยนสลบกนไปข. กนผกและผลไมทตนเองชอบเทานนค. กนผกและผลไมพนบานตามฤดกาลง. ขอ ก และ ข ถกตอง
8. ขอใดควรปฏบตมใหรางกายขาดวตามนเอก. รบประทานนำามนตบปลาข. ออกกำาลงกายกลางแจงค. รบประทานอาหารเสรมทมวตามนเอง. รบประทานผกใบสเขยว และผกทมสเหลองเปนประจำา
9. การเลอกผกทปลอดสารพษควรเลอกอยางไรก. ผกสดทไมมรอยแทะของสตวข. ผกทมรอยเจาะของแมลงค. ผกทมสเขยวสดง. ผกทมรอยชำา
10. อาหารตอไปนใหสารอาหารประเภทโปรตน ยกเวนขอใดก. กงอบวนเสนข. เผอก มนค. ขาวโพด
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
39
ง. ฟกทอง
บรรณ�นกรม
กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2545). หลกสตรแกนกล�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น
พทธศกร�ช 2551 ส�ระและม�ตรฐ�นก�รเรยนร กลมส�ระก�รเรยนร
ก�รง�นอ�ชพ และเทคโนโลย. กรงเทพฯ :โรงพมพองคการรบสงสนคา
และพสดภณฑ.กระทรวงสาธารณสข. กรมวชาการเกษตร. (2546). กนต�มแม จดหม�ยข�ว ฉบบท 5.
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
40
ดร.ทวทอง หงษววฒน. (2546). กนดสขภาพด. พมพครงท 1. สำานกพมพแสงแดด.
[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://healthscience.ning.com/profiles/blogs/3528135:Blog
Post:13824 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://mblog.manager.co.th/pu2008/author/pu2008/
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://womenhealth108.blogspot.com/p/blog-page_7.html
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.bayercropscience.co.th/foodsafety/fst_logo.php
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.bloggang.com/data/b/bambi-bee/picture/
1255685917.jpg (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
41
[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/2040/
borax-%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%
B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B9%8C (วนท
คนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.gunsandgames.com/smf/index.php?topic=
71181.30 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/395942
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).
[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/521465
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/522753
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/523916
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
42
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/524392
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=
9550000126254 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=
1253337476&catid=04 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.oceansmile.com/picInter/Vietnam/Dalat-12/
vietnam-785/JOE_2162.jpg (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.oknation.net/blog/winsstars/2012/09/25/entry-1
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.pantipmarket.com/mall/goodlife/
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
43
[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.pda.or.th/nangrong/restaurant.html
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.promma.ac.th/main/chemistry/boonrawd_site/ald_
keton_use2.htm (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.sattha.ac.th/th/images/com/website/index.php?
mode=lesson1_2 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).
[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.thairath.co.th/content/region/32922
(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : www.bloggang.com (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
44
ภ�คผนวก
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
45
เฉลยแบบทดสอบ
1. ข2. ค3. ก4. ก5. ข6. ค7. ก8. ง9. ข10. ก
1. ข2. ง3. ค4. ก5. ง6. ก7. ง8. ข9. ข10. ง
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
46
เฉลยกจกรรม
กจกรรมท 1
คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบอาหารและโภชนาการ
1. อาหาร หมายถงอะไรอาหาร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกาย
โดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกาย ชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาให
กระบวนการตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดง
นนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ
อยาง เพอใหรางกายไดรบ
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
47
สารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว
หรอกาซ เชน อาหารทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอหรอยาฉดทแพทยจดให
กนบวาเปนอาหารดวย
2. โภชนาการ หมายถงอะไรโภชนาการ หมายถง ความตองการของสารอาหาร การ
เปลยนแปลงของอาหารในรางกาย และรางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถง
การยอย การดดซมและการขบถาย
กจกรรมท 2
คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบสารอนตรายในชวตประจำาวน
1. สารอนตรายทพบในชวตประจำาวนมอะไรบาง และใหโทษอยางไร
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
48
1. ส�รเรงเนอแดง เนอหมสแดงผดปกต ใหโทษคอ หวใจเตนผดปกต นอนไมหลบ
มนงง คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ เปนลม อาจเสยชวต ไดและมโอกาสทำาใหเกด
โรคมะเรงจากสารเคมทสะสมในรางกาย2. ส�รฟอกข�ว อาหารทมสซดขาวผดปกต ใหโทษคอ
คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ ความดนตำา ไตวาย อาจเสยชวตได3. ส�รกนร� ผกดอง ผลไมดองนำาทดองดใสกวา
ปกต ใหโทษคอ ทำาลายเยอบกระเพาะอาหารและลำาไสเปนผนคน อาเจยน หออ4 . สผสมอ�ห�ร อาหารทมสผดปกตจากธรรมชาต
ใหโทษคอ อาหารไมยอย ทองอด ทองเดน นำาหนกลด ออนเพลย ตบและไต
อกเสบ มะเรง จากสารเคมสะสมในรางกาย และพษจากโลหะหนก5 . ฟอรม�ลน ผกมลกษณะแขงกรอบผดปกต ปลา
หรอกงเนอแขงแตบางสวนเป อยยย ใหโทษคอ เกดการระคายเคองตอผวหนง และ
เยอบทางเดนหายใจ คลนไส อาเจยน ปวดทองอยางรนแรง อาจหมดสตได6 . ย�ฆ�แมลง ผกและผลไมดสมบรณไมมรอยกด
แทะของแมลง ปลาแหงทไมมแมลงวนตอม ใหโทษคอ คลนไส อาเจยน ทองเดน
อาจมพษเฉยบพลน
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
49
กลามเนอสน กระสบกระสาย ชกกระตก หมดสต หายใจขด และอาจหยดหายใจ
ไดในระยะยาว อาจสะสมในรางกายเปนมะเรงได 7 . บอแรกซ อาหารทมลกษณะกรบกรอบผดปกต
ใหโทษคอ คลนไส อาเจยน นำาหนกลด ผวหนงมผนคน อาจอาเจยนเปนเลอด ปวด
ทอง กรวยไตอกเสบ เสยชวตได
2. ชนดของอนตรายและสาเหตของการปนเป อนในอาหาร มสาเหตจากอะไรบาง
1. อนตร�ยท�งด�นก�ยภ�พ ไดแก เศษไม เศษแกว เศษโลหะ และวสดอน ๆ
ส�เหต การปนเป อนของเศษไม เศษแกว เศษโลหะ และ เศษวสดอน ๆ มาจาก
วตถดบเครองมอ หรอการแตกหกของภาชนะ / หลอดไฟ และตกลงสอาหาร
2. อนตร�ยท�งด�นเคม ไดแก ยาฆาแมลง นำายา ทำาความสะอาด สารเคมฆาเชอ
นำามนหลอลน ( จาบะร ) รวมทงสารพษทเกดขน เชน สา รพษอฟลาทอกซน
จากเชอราในถวลสง หรอแมแตสารเคมทใชเตมในอาหารซงมมากเกนกวากฎหมาย
กนอยางไรปลอดภยจากโรค
50
กำาหนด ตลอดจนสารเคมอนตรายตาง ๆ ทนำามาใชในการประกอบหรอแปรรป
อาหาร ไดแก นำาประสานทอง สารกนบด สารฟอกขาว นำายาดองศพ ยาฆาแมลง
สยอมผา ผงซกฟอก นำายาลางจาน นำายาคลอรน สารเรง เนอแดง เหดพษ
และปลาปกเป า ส�เหต วตถดบมการปนเป อนของยาฆาแมลงจากไรหรอ
ฟารม การใชหรอจดเกบวตถดบ นำายาทำาความสะอาด และสารเคมทไมถกตอง
ทำาใหเกดการปนเป อนในอาหาร