BİRİNCİ BASAMAKTA KUŞ GRİBİNE YAKLAŞIM

Dr. Neşe ÇAĞLAYAN YILMAZ

Pratisyen Hekim

Tarihçe

• 20. yüzyılda dört büyük grip salgını olmuştur.

• 1918-1919 yıllarındaki H1N1 salgınının yaklaşık 50 milyon kişinin ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir.

• 1957-1958 (H2N2),

• 1968-1969 (H3N2) salgını olmuştur.

• 1977-1978 döneminde (H1N1) tekrar dolaşıma başlamıştır.

• Halen dünya üzerinde H3N2 ve H1N1 virüsleri birlikte dolaşmaktadır.

• Bundan sonra da kuşlar göç ettikçe yeni salgınların olması kaçınılmaz gibi görünmektedir.

KUŞ GRİBİ VİRÜSLERİNİN DÖNGÜSÜ

Kuş gribi görülen kuş türlerimiz

Riskli Temas

Son 10 gün içinde• Taşıyıcı, hasta ya da ölmüş hayvanların

– Tüylerine dokunmak ya da yolmak,– Dışkısına, salya, burun akıntısı ve göz akıntısına dokunmak

yada bunlarla kirlenmiş yüzeylerle temas etmek,– Bulunduğu kapalı ortamlarda en az 1 saat kalmak.– Kesmek ya da pişirmek için hazırlamak.– Uygun biçimde pişirmeden yemek şeklinde olur.

• Temizlik kurallarına uymadan ve koruyucu önlemleri almadan kanatlı hayvanlarla yakın temasta bulunan, yetiştiren, bakımını yapan ve yaşama yerlerini temizleyen kişiler risk altındadır.

Klinik tanımlama

Bölgede yabani kuşlar ve evcil hayvanlarda toplu ölümler gözlendiğinde;

• Bakım, taşınma, beslenme yada kümes temizliği ile ilgilenenlerde,

• Hasta hayvanların itlafında gerekli korunma tedbirlerini almamış olarak görev yapanlarda,

• Riskli temas öyküsü olanlarda

Klinik tanımlama

Diğer bir başka sebeple açıklanamayan, ani başlangıçlı 38,5 °C yi geçen ateş ile

• boğaz ağrısı,

• öksürük,

• kas-eklem ağrıları,

• nefes darlığı/solunum güçlüğü, bulgulardan en az birinin varlığı

Olası vaka

Solunum zorluğu bulgusu olmadan

klinik tanımlamaya uyan vakadır.

“Riskli temas” öyküsü vardır.

Kuvvetle Olası Vaka

Solunum zorluğu bulgusu olmak

şartıyla klinik tanımlamaya uyan vaka da

“Riskli temas” öyküsünün olması.

Kesin Vaka;

Olası veya kuvvetle olası vaka da

Sağlık Bakanlığının belirlediği

“referans laboratuvarlar”da

doğrulanan vakalar.

Tanı için Laboratuvar Kriterleri

Nazofarengeal sürüntü veya

Aspirasyon örneğinden

İnfluenza virüs izolasyonu veya

Viral antijenin gösterilmesi.

Riskli Temas (+), Klinik Tanımlama (-) :

• Bu kişiler vaka olarak değerlendirilmez,

a. Korunma tedbirleri alınmış ise, bu kişiler sadece ateş takibi ile ayaktan izlenir.

b. Korunma tedbirleri alınmamış ise, profilaksi verilir ve hastalık bulguları yönünden profilaksi boyunca ayaktan izlenir. Eğer klinik bulgular ortaya çıkarsa yoğun bakım ünitesi olan hastanelere yatırılır.

Riskli Temas (+), Klinik Tanımlama (+) :

Bu vakalar OLASI VAKA olarak kabul edilir.

Hastalar,

• Yoğun bakım ünitesi olan hastanelere yatırılır,

• Örnekler alınır,

• Tedavi başlanır ve takip edilir.

Riskli Temas (+), Klinik Tanımlama (+) :

Solunum zorluğu görülen vakalar

KUVVETLE OLASI VAKA olarak

değerlendirilir.

Riskli Temas (-), Klinik Tanımlama (+) :

Bu vakalar öncelikle mevsimsel influenza

başta olmak üzere, diğer hastalıklar

yönünden değerlendirilmelidir.

Riskli Temas (-), Klinik Tanımlama (-) :

Bu kişiler için hiçbir şey yapılmaz.

İnfluenza Sürveyansı

Adana

Ankara

Antalya

Bursa

Diyarbakır

Edirne

Erzurum

İstanbul

İzmir

Konya

Malatya

Samsun

Trabzon

Van

İnfluenza sürveyansı

• Seçilmiş illerdeki 10 sağlık ocağının isimleri ve ETF bilgileri TSHGM’ne bildirilmiştir.

• Sağlık ocakları veya ASM’ler haftalık olarak poliklinikten tespit ettiği influenza benzeri hasta (influenza olası vaka) sayılarını İl Sağlık Müdürlüğüne bildirir.

• Her hafta Çarşamba günü influenza tanısı için muhtemel vakalardan birinden klinik örnek alınır ve İl Sağlık Müdürlüğüne iletilir.

İnfluenza sürveyansı

• İl Sağlık Müdürlüğü influenza olası vaka sayılarını takip eden haftanın en geç Salı günü TSHGM’ne bildirir.

• İl Sağlık Müdürlüğü örnekleri her il için bildirilmiş lab.a kargo veya kurye ile bildirir.

• Lab. Sonuçları TSHGM’ne gönderilir. Sürveyansa katılan hekim ve kurumlara sonuçlar bildirilir.

OSELTAMİVİR

• Japonya ve Güney Kore’de yan etkilerinden dolayı hekimler uyarıldı.

• Mevsimsel gripte kullanılması direnç problemi doğurabilir.

Birinci Basamakta

• Hizmet-içi eğitimlerle sağlık personelini influenza konusunda bilgilendirme,

• Halk Eğitimleri ile genel hijyen kuralları ve pişirme hijyeni konusunda duyarlılığı artırma,

• Uygun tanı ve sevkin sağlanması,• İnfluenza riskli gruplarının aşılanması,• Antiviral ilaç kullanımı konusunda

“AKILCI İLAÇ KULLANIM”

ilkelerine uygun davranılması.