Roedd adroddiad yn ein rhifyndiwethaf ar yr adolygiad ar

chwarae a gynhelir gan yr AdranDiwylliant, Cyfryngau a Chwaraeon ardraws y Deyrnas Gyfunol Mae'r Adranyn darparu £200 miliwn (o 2005 mae'ndebyg) drwy'r Gronfa CyfleoeddNewydd i greu a gwella cyfleoeddchwarae i blant a phobl ifanc (0-16mlwydd oed) ar draws Prydain. Byddyr adolygiad yma'n rhoi cyfeiriad am ymodd y caiff yr arian ei wario. Yn fuan ar ôl i Chwarae dros Gymru fynd i'rwasg, yng ngoleuni ei Pholisi Chwarae newydda'r adolygiad Cyflwr Chwarae a ddigwyddoddyng Nghymru yn 2000, penderfynoddLlywodraeth Cynulliad Cymru gynnal eiymgynghoriad ei hunan a fyddai'n bwydo imewn i Adolygiad yr Adran Diwylliant,Cyfryngau a Chwaraeon yn Llundain. Byddgan y Cynulliad ddylanwad dros y modd ydosberthir yr arian yng Nghymru, a bydd hefydyn defnyddio'r ymgynghoriad i drwytho eiStrategaeth Chwarae arfaethedig.

Mae gan broffesiynolion chwarae ledledCymru gyfle yn awr i ddylanwadu ar y modd ymae chwarae'n cael ei ariannu yn y wlad ac iflaenori ardaloedd sydd hyd yn hyn wedi caeleu hesgeuluso. Felly, ewch ati i roi eichsyniadau ar bapur. Mae'n rhaid i'r ymateb i'rymgynghoriad gael ei anfon yn ôl erbyn 31Mawrth, a chyhoeddir canlyniadau'r Adolygiadyn hwyrach y Gwanwyn yma.

Yn y cyfamser, dyma fersiwn byr o ymatebChwarae Cymru i'r ymgynghoriad fel arweiniadi eraill a rhywbeth i gnoi cil arno;

Dylai'r rhaglen ariannu yma gyfrannu atgyflwyniad strategaeth genedlaethol isicrhau bob Polisi Chwarae Llywodraeth yCynulliad yn symud o fod yn ddyhead i fodyn realiti.

Diffiniad o Chwarae aDarpariaeth Chwarae:Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedimabwysiadu polisi chwarae sy'n diffiniochwarae yn wahanol i'r diffiniad a ddefnyddirgan yr Adran Diwylliant, Cyfryngau aChwaraeon. Hoffai Chwarae Cymru weldLlywodraeth Cynulliad Cymru'n ailadrodd eiymrwymiad i'w diffiniad ei hunan.

Darpariaeth chwarae yw unrhyw ofod neugyfleuster, wedi ei staffio neu heb ei staffio,sy'n darparu cyfleoedd chwarae i blant. Dylaihefyd ddarparu rhyddid iddynt gael y cyfle ichwarae ar eu pennau eu hunain neu gydageraill. Pan fyddant yn defnyddio gofodchwarae, dylai plant fod yn rhydd i ddewis droseu hunain beth y maent eisiau ei wneud, pam y

maent yn ei wneud a sut y maent yn mynd ati iwneud hynny. Mae darpariaeth chwarae osafon uchel yn cynnig amgylchedd cyfoethogysgogol i blant, heb berygl anaddas, ac ynllawn o her, gan roi cyfle iddynt archwilio euhunain a'r byd drwy chwarae sydd wedi eiddewis yn rhydd. Gall darpariaeth chwarae

gynnwys gofod cyhoeddus sy'n cael ei rannu:strydoedd, parciau, ardaloedd i gerddwyr,ardaloedd chwarae ar garreg y drws, taichwarae cymunedol, ardaloedd offer sefydlog,mannau chwarae antur, cynlluniau chwaraegwyliau, canolfannau chwarae a chyfleusterausymudol - wedi eu hariannu gan y sectorgwirfoddol a chyhoeddus.

Blaenori Prosiectau Y mathau o chwarae a ddylai gael ei flaenori odan y cynllun yw cyfleusterau chwarae/hamdden yn yr awyr agored heb arolygaeth, adarpariaeth chwarae "mynediad agored" o danarolygaeth (gweler diffiniad ar dudalen 4). Trabo gwella cyfleoedd chwarae mewn addysgcyn-ysgol, yn yr ysgol ac mewn lleoliadau gofalplant yn dra phwysig, mae gan y prosiectauyma eu mynediad eu hunain i'w ffrydiau arianloteri, neu arian o ffynonellau eraill. Gobeithir ybydd darganfyddiadau'r adolygiad yn myndbeth o'r ffordd tuag at gynydduymwybyddiaeth, datblygiad proffesiynol ahyfforddiant chwarae i staff yn y lleoliadau yma.

Dyrannu CyllidAr yr olwg gyntaf mae £200 miliwn ar gyferchwarae'n ymddangos yn fuddsoddiadenfawr; fodd bynnag, bydd rhaid iddo gael ei

Parhad ar dudalennau 8 & 9.

Digwyddiad Ymgynghoriad Adolygiad ChwaraeDigwyddiad Ymgynghoriad Adolygiad ChwaraeCychwynnodd 90 o

gynrychiolwyr o bob rhano Gymru yn fore iawn igyfrannu tuag atddigwyddiad a gynhaliwyd ynLlandrindod ar 3 Mawrth.

Adroddiad Marianne Mannello,Swyddog Datblygu ChwaraeCymru De Cymru:

Bwriad y digwyddiad oeddcasglu barn pobl ar drawssectorau ac ardaloedddaearyddol ar gyfer AdolygiadChwarae y Deyrnas Gyfunol. Gan ddefnyddio'rcwestiynau a gynhwyswyd yn holiadur yrymgynghoriad, hwylusodd dynamix (corff hyfforddicydweithredol yn Abertawe), weithgareddaubywiog a chreadigol i gasglu gwybodaeth, achyfeiriodd y cyfranogwyr at Bolisi ChwaraeLlywodraeth Cynulliad Cymru wrth drafod ymaterion a godwyd.

Un o nodweddion y rhaglen yma yng Nghymru yw'rcynnig bod y Partneriaethau Fframwaith Plant aPhobl Ifanc yn dosbarthu'r cyllid. Disgrifioddgweithdy diddorol fanteision ac anfanteision yrawgrym yma gyda llawer o onestrwydd. Mae'n glirbod yna anghysondebau o hyd ledled Cymruparthed ariannu cyfleoedd chwarae mynediad

agored - sydd yn achos pryder.Mae hyn oherwydd diffygdealltwriaeth cyffredinol ymhlithpartneriaid am wir ddiffiniadchwarae mynediad agored, (gwelertud 4 am ddiffiniad o fynediadagored) a'r realiti mai ychydig obartneriaethau sydd yn medruymfalchïo mewn gweithiwrdatblygu ymhlith eu haelodaeth.

Roedd yr ymagwedd ddifater ymatuag at ymgynghori â phlant aphobl ifanc yng Nghymru hefyd ynbwnc dadleuol. Mae plant Cymru

yn medru mynegi eu barn ar un o wefannau'r BBChttp://news.bbc.co.uk/cbbcnews/hi/uk/newsid_2797000/2797449.stm.

Teimlodd y cynrychiolwyr y gallai gwell arweiniad argyfer ymgynghori â phlant fod wedi ei ddosbarthu iweithwyr chwarae a gweithwyr eraill cymunedolsy'n gweithio gyda phlant a theuluoedd.

Roedd yn glir bod cynrychiolwyr yn awyddus i weldrhaglen gyffredinol yn ymddangos i gwrdd aganghenion chwarae pob plentyn a pherson ifanc.Mae yna ymwybyddiaeth cynyddol o'r buddiannausy'n deillio i blant a phobl ifanc o fynediad igyfleoedd chwarae. Aeth y digwyddiad yma betho'r ffordd tuag at hybu'r ymwybyddiaeth hwnnw.

MYNEGWCH EICH BARN AR CHWARAE YNG NGHYMRUMYNEGWCH EICH BARN AR CHWARAE YNG NGHYMRUNEWYDDION CHWARAE A GWYBODAETH GAN Y SEFYDLIAD CENEDLAETHOL DROS CHWARAE

CChhwwaarraaee ddrrooss CCyymmrruuR h i f y n 9 G w a n w y n 2 0 0 3

Lansiwyd Cynulliad i Blant a PhoblIfanc Cymru ym mis Tachwedd 2002.

Bwriedir i Draig Ffynci ddarparugwybodaeth ar y prif bynciau, cynigionpolisi a chynlluniau'r Cynulliad,llywodraeth leol a gwasanaethau iechydyng Nghymru, ac i sicrhau bodanghenion a lleisiau plant ledledCymru'n cael eu hystyried ar drawsamrediad o wneuthuriadau polisi.

Mae Draig Ffynci wedi cyhoeddi set oganllawiau arfer da ar gyfer cyfranogiadplant, a elwir Anadlu Tân i Gyfranogiad, ygellir ei archebu o'r cyfeiriad isod.

Draig Ffynci, 35 Heathfield, MountPleasant, Abertawe, SA1 6EJ

Ffôn 01792 450000, neu wefanwww.funkydragon.org

Mae'n arwynebol ac yn wastraff amser irygnu ymlaen am y gorffennol, ond y

gwir yw bod ffitrwydd plant yn peri llawerllai o bryder mewn degawdau blaenorol panroedd gan blant amrediad ehangach ogyfleoedd chwarae, mwy o ryddid i grwydroa mwy o amser rhydd.

Mae ymchwil yn cadarnhau bod bodau dynolifanc yn cael eu geni â'r awydd i chwarae -mae'n rheidrwydd biolegol. Dyma'r fforddnaturiol i ddatblygu a chynnal cyrff a meddyliauiach. Yr ateb yw cynyddu cyfle plant ichwarae. Felly pam ein bod ni'n creu ac ynargymell pethau megis cyfundrefnau ffitrwyddac ymarfer corff mewn campfeydd neu fideo?Gallai sinig ddadlau bod gan y peth lawer mwyi wneud â ffasiwn, y tueddiad tuag atddefnyddiaeth amlwg, ac angen oedolion amfywyd cyfleus a thawel, nag anghenion plant.

Dyma rai syniadau amgen ond llai cysurus achyfleus, awgrymiadau ar gyfer cynnwysymarfer corff ym mywyd bob dydd plant:

• Caniatâu i blant chwarae yn yr awyr agored.Mewn gwirionedd mae'r perygl iddynt gaeleu herwgipio neu eu molestu yn hynod oannhebygol.

• Cefnogi mentrau parth cartref (gwelertudalen 6). Mae ceir yn awr yn dominydduardaloedd a oedd yn y gorffennol ar gael argyfer chwaraeon anffurfiol a gemau strydsy'n cadw plant yn ffit.

• Nid atodion ffasiwn yw plant, ac nid ydyntychwaith yn wan a bregus. Gadewchiddynt ddringo, sgrialu, neidio o uchderau achodi a thynnu gwrthrychau trwm a thrwsgl.Weithiau efallai y gallant ddistrywio neufaeddu eu dillad neu gael dolur fel

canlyniad, ond mae hyn i gyd yn rhan o dyfui fyny.

• Rhowch amser i blant chwarae. Maegweithgareddau tu allan i'r ysgol ahyfforddiant chwaraeon yn iawn os ydyw'ngymedrol, a rhai ohonynt yn cyfrannu atffitrwydd plentyn, ond dim ond unplentyndod a gawn - na fydded i ni ei lenwia blaenoriaethau a diddordebau oedolion.

Nid gwyddoniaeth roced ydyw - ondmagwraeth sylfaenol sydd wedi ei phrofi a'iharfer dros filoedd o flynyddoedd. Nid yw'ncostio llawer o arian neu'n gofyn am ymdrechfawr iawn, ond mae'n hanfodol ein bod yncychwyn blaenori plant a'u hanghenionchwarae. Os na wnawn, rydym yn peryglugoroesiad plant yn y tymor hir. Neu medremgludo ein plant i sesiwn arall yn y gampfa, neuaros yn ein cocwn a gosod fideo ffitrwydd yn ypeiriant a phwyso'r botwm.

Gill Evans, Swyddog Gwybodaeth

GOLYGYDDOLGOLYGYDDOLPlay Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

Mae LlywodraethCynulliad Cymru yn

dymuno gweld CanolfannauIntegredig Plant (yn darparuchwarae mynediad agored,gofal plant, addysgblynyddoedd cynnar ahyfforddiant a datblygiadcymunedol) yn cael eusefydlu ym mhob Sir. Er fymod yn croesawu'r cynllunyma a chynllun ariannu'rGronfa Cyfleoedd Newyddsy'n cydfynd ag ef, rwyf yn pryderu'n fawr amabsenoldeb cynllunio argyfer dosbarthu'r arian yma- yn arbennig os mai'r nod

yw darparu mynediad i gyfleoedd chwaraeagored o ansawdd. [Gweler yr erthygl archwarae mynediad agored nes ymlaen yn ycylchlythyr yma].

Mae cynnwys chwarae mynediad agored ynedrych fel petai'n rhywbeth i fod yn falch iawnohono, ac rwyf i yn sicr yn ei groesawu. Foddbynnag mae yna nifer sylweddol o agweddausy'n gofyn am ystyriaeth ofalus a sensitif, pobun ohonynt yn cynnwys gormod o oblygiadau isôn amdanynt i gyd yn y nodiadau byr yma.Rwyf o'r farn bendant y dylai'r cwestiynaucanlynol gael eu hystyried ochr yn ochr âmaterion eraill:

• A fyddai'r pedair elfen graidd yn cael eucynrychioli'n gyfartal yn rheolaeth yCanolfannau?

• Oes yna ddealltwriaeth lwyr o chwarae sy'ncael ei ddewis yn rhydd a darpariaethchwarae mynediad agored? Nid ywnodiadau arweiniol yr NOF yn ddefnyddiol,a gallent o leiaf greu dryswch.

• Oes yna wrthdaro rhwng buddiannau ynnarpariaeth chwarae mynediad agored ochryn ochr â gofal plant? A fyddai cyfaddawduyn effeithio ar ansawdd gwasanaethau i blant?

• Oes yna werthfawrogiad llwyr o oblygiadautymor hir darpariaeth chwarae mynediadagored, gan gadw mewn cof gost cyflogigweithwyr chwarae ar ôl yr ysgol, yn ystodpenwythnosau ac adeg gwyliau ysgol?

• A yw'r Paneli Partneriaethau Plant a PhoblIfanc, y corff sy'n gyfrifol am sefydluCanolfannau Integredig Plant, yn cynnwyspobl â dealltwriaeth a phrofiad o chwaraemynediad agored a gwaith chwarae?

Mae'r cynnydd diweddar yn lefel cefnogaethwleidyddol ac ariannol i chwarae plant ynrhywbeth i'w groesawu'n fawr, ond mae'n rhaidi weithwyr datblygu chwarae â gwybodaeth ochwarae mynediad agored a gwaith chwaraegael eu cynrychioli yn y broses gwneud polisi.Dylai gwaith chwarae gael pob cyfle acanogaeth i gryfhau ei safle o fewn AwdurdodauLleol.

Tony Chilton, Uwch Swyddog Datblygu,Chwarae Cymru

BOCS SEBON TONY

2

Nid barn Chwarae Cymru o reidrwydd yw'r farn a fynegir yn y cylchlythyr hwn.Rydym yn cadw'r hawl i olygu cyn cyhoeddi.

Dyluniwyd ac argraffwyd gan Carrick Business Services Ltd. Ffôn: 029 2074 1150. E-bost: sales@carrickbusiness.co.uk.Cartwnau gan Les Evans

Chwarae dros GymruCyhoeddir Chwarae dros Gymru gan Chwarae Cymru. Dylid anfon pob gohebiaeth ac ymholiadau at

y Golygydd yn: Chwarae Cymru, Ty Baltig, Sgwâr Mount Stuart, Caerdydd CF10 5FH Ffôn: 029 2048 6050 Ffacs: 029 2048 9359 E-bost: mail@playwales.org.uk

Elusen gofrestredig rhif 1068926

DDRRAAIIGG FFYNCI• Golygyddol T2• Bocs Sebon Tony T2• Draig Ffynci T2• Cymdeithas Llyfrgelloedd Teganau T3• Adnoddau Gwybodaeth Chwarae T3• Gwobr Play Right T3• Llwyddiant Chwarae a Chwaraeon T3• Chwarae Mynediad Agored T4• Model o Fenter T5• Darparau Chwarae T5• Neidio o Gwmpas T5• Parthau Cartref T6• Diwrnod Chwarae T7• Chwarae yng Nghymru Parhad T8• Gweithwyr Datbygu

Chwarae yng Nghymru T9• Gwefan Chwarae Cymru T10• Digwyddiadau T10• Llyfrau a Chylchgronau T10

CYNNWYS

^

^

3

Diolch i gylled tair blyneddd a gafwyd ganLywodraeth Cynulliad Cymru, mae Sefydliad

Cenedlaethol Llyfrgelloedd Teganau a Hamdden(NATLL) wedi agor canolfan gyswllt ynAberhonddu. Dyma'r tro cyntaf i'r elusengenedlaethol yma gael safle yng Nghymru.

Mae'r Weithwraig Datblygu, Janet Matthews, ynedrych ymlaen at gwrdd â'r rhai sy'n gweithio yny llyfrgell deganau ac mae Cydlynwyr CychwynCadarn ym mhob un o'r 22 awdurdod lleol yngNghymru. Mae'n gobeithio gweld llyfrgelloeddteganau'n cael eu cynnwys yng ngwasanaethauplant ym mhob un o'r 22 awdurdod lleol.

"Mae datblygu proffil cenedlaethol addas argyfer NATLL yn hollbwysig, o gadw mewn golwg

"Fframwaith Partneriaeth" y Cynulliad a mentraustrategol eraill ar gyfer gwasanaethau plant yngNghymru".

Mae NATLL hefyd yn helpu i hyfforddi staff gofalplant a gwirfoddolwyr ar y meini prawf ar gyferdewis y teganau gorau oll, a denu teuluoedd iymuno â'u llyfrgell deganau leol, gan bwysleisiopwysigrwydd chwarae yn natblygiad plentyn.Mae hefyd yn rhedeg llinell gymorth i aelodau.

Cysylltwch â Janet Matthews ar 01874623268 neu natllwales@tiscali.co.uk

Swyddfa NATLL yng Nghymru, Ty Steeple,Lon Steeple, Steeple Lane, Aberhonddu,Powys LD3 7DJ

Y gymuned sydd piau ac sy'n arwainYmddiriedolaeth Datblygu'r 3G. Gweithiwn ar drawsgymunedau'r Gurnos, Galon Uchaf a Phenydarren ynardal Merthyr Tudful i wella ansawdd bywyd ar gyferpobl leol. Ni yw'r sefydliad arweiniol ar gyfercyflwyno rhaglen Cymunedau'n Gyntar ar gyfer yrardal, ac mae'n bwrdd cyfarwyddwyr yn cynnwyscynrychiolwyr y Bwrdd Tenantiaid a Thrigolion lleol,aelodau unigol o'r gymuned a swyddogion allwedolo'n sefydliadau partner.

Dros 18 mis yn ôl daeth aelodau o'r gymuned at eigilydd i ffurffio Cymdeithas Chwaraeon a chynnig caisllwyddiannus i Raglen Sportslot Cyngor ChwaraeonCymru. Bydd y cais ar gyfer cais Sportslot yngyfanswm o dros £760,000 a bydd yn darparu dwyardal chwaraeon pob tywydd yn y gymuned ynghyd ârhaglen datblygu sylweddol yng nghampws YsgolUwchradd Pen-y-dre. Bydd y ddau ddatblygiad hyn ynagor cyfleusterau, ateb anghenion lleol, dynodichwaraeon newydd, a datblygu cyfleoedd chwaraeona hyfforddi presennol.

Elfen arall o'r Strategaeth Chwarae a Chwaraeon ywcynllun ar gyfer datblygu Ardaloedd Chwarae GofodDiogel ar ofodau gwrdd ar draws cymunedau'rGurnos, Galon Uchaf a Phenydarren. Daeth ypenderfyniad i gynnwys Ardaloedd Chwarae o ymatebi lawer iawn o ymgynghoriad cymunedol. Felly fel rhano'r strategaeth chwarae a chwaraeon rydym yn clymuardaloedd chwarae diogel i blant gydag ardaloeddaml-chwaraeon a gyllidir gan Sportlot. Caiff yrardaloedd chwarae a chwaraeon eu lleoli yn ygymuned a byddant yn pontio'r bwlch rhwng plantbach a rhai yn eu harddegau.

Trefnwyd dynesiad gwirioneddol arloesol i ganfod barna sylwadau pobl yn lansiad ein rhaglen Cymunedau'nGyntaf. Bu'n Digwyddiad Ymgynghoriad Bws Mawr ynllwyddiant enfawr a roedd yn gyfle ardderchog i boblleol ddweud wrthym yr hyn a hoffent yn y gymuned i'wgwneud yn lle gwell i fyw. Gwnaethom gynllunio DewinDymuniad gyda'i ffon hud, a rhoi seren hud i bobl ifanca ddaeth ar y bws - gyda'r seren honno medrentwneud un dymuniad ar gyfer eu cymuned. Roedd ydewin dymuniad yn boblogaidd iawn ac yn ddynesiadllwyddiannus iawn at ymgynghoriad. Ategwyd hyn ganfapio cymunedol a mur graffiti. Ynghyd â'r Bws Mawrgwnaethom gynnal cystadleuaeth farddoniaeth acarlunio yn cynnwys yr holl ysgolion a grwpiauieuenctid. Thema'r gystadleuaeth oedd dyheadau poblifanc ar gyfer y dyfodol a chawsom ymatebardderchog.

"Mae Cymunedau'n Gyntaf yn rhaglen gwirioneddolgyffrous a rydym yn gweithio'n galed yn gwrando arbobl leol a gweithredu ar eu dymuniadau lle medrwn.Bu pobl leol yn galw am Ardaloedd Diogel ar gyfer euplant i chwarae a rydym yn frwd y byddwn drwyweithio partneriaeth effeithlon yn medru sicrhaucyfleusterau chwarae a chwaraeon cynaliadwy o safon dda."

Chris Davies, Gweithwraig Datblygu Cymunedol,Ymddiriedolaeth Datblygu 3G

Cyswllt: 01685 350888

Mewn cornel dawel yn ardal MenterAbertawe mae elusen plant Play Right...

Yn ddiweddar enillodd tîm y Ganolfan AdnoddauChwarae yn Play Right Wobr AmgylcheddCymunedol Cymru. Roeddem wrth ein bodd, ac nidoeddem yn poeni dim am y pennawd yn y wasg leol'Charity Waste Bag Collectors Facing the Sack'!Yn anffodus canolbwyntiodd yr erthygl ar yrargyfwng ariannu sydd wedi wynebu'r Prosiect, ynhytrach nag ar ein llwyddiant annisgwyl. Foddbynnag, mae adran fusnes yr un papur lleol wedimabwysiadu'r Ganolfan Adnoddau Chwarae fel eihelusen am y flwyddyn 2003, felly rydym wedimaddau iddynt! (Gadewch i ni obeithio y byddwnyn bodoli'n ddigon hir i roi'r storïau iddynt!!)

Mae Play Right yn bodoli i gefnogi anghenionchwarae, adloniadol ac addysgol plant a phoblifanc ar draws yr hyn oedd yn arfer cael ei alw'nOrllewin Morgannwg (Abertawe a Chastell NeddPort Talbot) er bod aelodau'n teithio o fannau llawerpellach i ffwrdd i gyrchu pethau da'r GanolfanAdnoddau Chwarae.

Ond y prif reswm dros ennill y wobr oedd ein StorfaSgrap. Yn ein storfa sgrap rydym yn darparudeunyddiau gwastraff diwenwyn sy'n cael eu rhoi ini gan fusnes a diwydiant lleol a fedrir e hail-ddefnyddio gan blant ar gyfer celf a chrefft ynhytrach na'u hanfon i domen lanw. Mae gennymddewis enfawr o ddenyddiau i'w cynnig - plastig,cortynnau, papur, cardfwrdd, hambyrddau, yn wirpob math o bethau - mae gennym hyd yn oedddrysau, nwyddau crefftt cartref, ac oes, y sinccegin clasurol!

Mae gan y Canolfannau Adnoddau Chwarae a

Storau Sgrap rôl enfawr i'w chwarae yn y gymuned.Rydym nid yn unig yn darparu adnoddau chwaraeac adnoddau creadigol am gost isel neu am ddim,ond hefyd yn cael effaith gadarnhaol ar yramgylchedd. Llynedd, o fewn blwyddyn yn unig,gwnaethom achub yr hyn sy'n gyfartal i 5,600 ofagiau du llawn deunyddiau gwastraff rhag cael eudwyn i gladdfa sbwriel (heblaw yr hyn sydd gennymyn y stôr) oherwydd idddynt gael eu dwyn allan o'radeilad gan aelodau.

Mae defnyddio metel sgrap yn rhoi cyfle i addysgupobl o bob oed am y maint o wastraff sy'n cael eigynhyrchu yn y broses weithgynhyrchu a phacionwyddau o ddydd i ddydd, a hybu dyfeisgarwch ynein cymdeithas taflu-i-ffwrdd. Mewn ffaith rydymwedi cael ein galw'n 'Archfarchnad Swreal' lle maepobl yn llenwi eu trolis â deunyddiau pacio ynhytrach na bwyd. Mae gweithgynhyrchwyr achyflenwyr sgrap ar eu hennill am fod eu costaugwastraff yn cael ei leihau a'u bod yn helpu'rgymuned, ac mae'r amgylchedd ar ei ennill drwybeidio gorfod taflu gwastraff - perffaith ymarferol argyfer ei ail-ddefnyddio - i'r ddaear i gael ei losgi!!Mae'n swnio fel synnwyr cyffredin i ni.

Jacki Rees Thomas, Cydlynydd Gofalwyr, Play Right, Abertawe 01792 794884

Yn ogystal â rhedeg Cynlluniau Chwarae a phrosiectLlong Morladron symudol a Chastell Sboncioanhygoel yn ystod yr haf, mae Play Right yn cynnig:

• Siop celf a chrefft cost isel;• Gwasanaeth benthyg offer;• Llyfrgell â stoc dda o lyfrau;• Hyfforddiant mewnol ar faterion megis Amddiffyn

Plant, Ymwybyddiaeth Aml-ddiwylliannol,Chwarae Creadigol, Chwaraeon mewn Natur allawer mwy.

• Gall grwpiau allanol hefyd logi ein stafellhyfforddiant am gost isel.

CCYYMMDDEEIITTHHAASS LLLLYYFFRRGGEELLLLOOEEDDDDTEGANAU YNG NGHYMRU LLllwwyyddddiiaanntt

Chwarae a Chwaraeoni'r Gurnos, Galon Uchafa Phenydarren

Mae'r Adnodd Gwybodaeth Chwarae ynswyddfa genedlaethol Chwarae Cymru yn

tyfu yn gyflym. Cyn bo hir byddwch yn medrucyrchu cronfa ddata drwy ein gwefan ynwww.playwales.org.uk. Y cyfan sy'n rhaid eiwneud yw clicio ar y botwm Llyfrgell a dilyn ycyfarwyddiadau. Medrwch chwilio am lyfrau adeunyddiau eraill yn ôl awdur, teitl a phwnc agwneud cais am lungopïau dros y ffôn neu e-bost.

Mae ymwelwyr sy'n astudio ar gyfer cymwysteraugwaith chwarae wrth eu bodd gyda'r amrediad olyfrau sydd gennym o'i gymharu â llyfrgelloedd

colegau. Mae croeso i chi ymweld â ni ac mae manastudio ar gael. Yn anffodus nid ydym yn medru rhoillyfrau ar fenthyg.

Rydym hefyd yn y broses o adeiladu casgliadcyfeiriadurol ein swyddfa yng ngogledd Cymru ymMhrestatyn. Gallwch ymweld â'r naill lyfrgell neu'rllall drwy drefnu hynny ymlaen llaw.

Gill Evans, Swyddog Gwybodaethinfo@playwales.org.uk

Swyddfa Genedlaethol 029 2048 6050

Swyddfa Gogledd Cymru 01745 851 816

Adnodd Gwybodaeth ChwaraeAdnodd Gwybodaeth Chwarae

Play Right yn Ennill Gwobr

AAMMGGYYLLCCHHEEDDDD

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

Play Right

^

DATBLYGU CHWARAE

4

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

Rhannodd Deddf Plant 1989 ddarpariaethchwarae yn ofal plant a mynediad agored yndibynnu ar lefel y gofal a ddarparwyd. MaeLlywodraeth Cynulliad Cymru yn ddiweddarwedi adolygu Rheoliadau a Safonau Gofal Planta Gofal Dydd, yn cynnwys y rhai hynny sy'nberthnasol i ddarpariaeth mynediad agored.Mae hyn yn ymgais i egluro'r dryswch, igwmpasu'r disgrifiad o fewn y Safonaunewydd, a dathlu chwarae mynediad agored.

• Mae mynediad agored yn cael ei staffio.Mae'r dryswch sy'n amgylchynu'r termauchwarae a gofal plant yn golygu bod y termmynediad agored yn aml yn cael eiddefnyddio am ddarpariaeth nad ydyw'ncael ei staffio e.e. ardaloedd chwarae agoffer sefydlog. I fod yn hollol gywir, mae'rterm yn berthnasol i leoliad staffio lle mae'rbroses chwarae yn cael ei hwyluso ganweithwyr chwarae.

• Argymhellir y dylai fod yn ddi-dâl. Ni ddylaimynediad plant i ddarpariaeth gael eibenderfynu gan eu gallu i dalu.

• Nid oes unrhyw gytundeb wedi ei wneud ârhiant na gofalwr i ddarparu gofal.

• Mae ar gael i bob plentyn, yn cynnwys y rhaio dan wyth oed.

• Nid oes unrhyw amodau mynediad heblaw yrhai'n ymwneud â diogelwch a lles.

• Gall fod yn barhaol neu dros dro (e.e.gwyliau ysgol).

• Gall ddigwydd mewn amrywiol leoliadau,mewn adeilad neu fel arall, yn cynnwyscanolfannau chwarae, lleoedd chwaraeantur* a chynlluniau chwarae.

• Mae'n darparu cyfleoedd i blant chwaraemewn amgylchedd diogel, yn eu ffordd hwyeu hunain, ac yn absenoldeb eu gofalwyr.

• Nid yw plant yn cael eu rhwystro rhag mynda dod yn ôl eu dymuniad. Mewn gwirioneddanaml y mae plant yn crwydro - maent wedidod o'u gwirfodd, ac maent yn arosoherwydd bod yr amgylchedd yn euhysgogi a'u denu i gymryd rhan.

• Mae gan blant y rhyddid i ddewis pagyfleoedd chwarae y maent yn dymunoymgymryd â hwynt, a gyda phwy y maentdymuno chwarae a hynny mewnamgylchedd ysgogol cyfoethog. Mae plantyn rhydd i chwarae ar eu pennau eu hunainyn ogystal â gydag eraill.

Bwriad darpariaeth chwarae mynediadagored yw gwireddu eu hangenion

chwarae. Nid yw wedi ei fwriadu:

• I fod yn wasanaeth gwarchod plant ar gyfereu gofalwyr.

• I fod yn gyfle i wasgu addysg ffurfiolychwanegol i mewn i'r diwrnod, neu i'r rhaisydd ar ei hôl hi gyda'u gwaith cartref (onibai bod plant yn dewis defnyddio'u hamseryn y modd yma).

• I weithredu fel ffordd o leihau torcyfraith.

• I fod yn gynllun chwaraeon.

• I fod yn ardal chwarae offer sefydlog.

• I lyffetheirio neu ddiddanu.

Dylai pob darpariaeth chwarae, p'un ai yw'nofal plant neu'n fynediad agored, hwylusochwarae rhydd. Dylai plant fod yn rhydd i arferyr hawl i ddatgan math a lefel yr ymddygiadchwarae y maent yn dymuno ei ddilyn o fewnparamedrau a ddewiswyd ganddynt hwy.

*Nid dim ond lle chwarae anturus yw ardalchwarae ag offer chwarae pren sefydlog.Cyfleuster mynediad agored wedi ei staffioydyw lle mae plant yn cael y cyfle i ddylunioac adeiladu eu hoffer chwarae eu hunain, ifowldio eu hamgylchedd eu hunain at eudibenion eu hunan, ac i ymgyfrannu mewnamrediad cyflawn o weithgaredd yncynnwys chwarae â phridd, awyr, tân a dwr.Gallant wynebu a dysgu rheoli risg mewnamgylchedd sy'n cael ei arolygu a'i hwylusogan weithwyr chwarae. Yn gyffredinol maelleoedd chwarae antur wedi eu datblygumewn ardaloedd dinesig i wneud iawn amabsenoldeb gofod agored naturiol sy'ncynnwys coed, caeau, nentydd ac ati llebyddai plant wedi chwarae yn y gorffennol.

Mae unrhyw ddiffiniad o ddarpariaeth chwaraemynediad agored yn mynd law yn llaw âdiffiniad o chwarae ei hunan. Mae ChwaraeCymru yn glynu wrth ddiffiniad proffesiynolgweithwyr chwarae, fel yr un a ddatblygwydgan AddysgChwarae.

Chwarae mynediad agoredChwarae mmyynneeddiiaadd aaggoorreeddRhoddodd y cynllun Cronfa Cyfleoedd Newydd ar gyfer Canolfanau

Integredig ddarpariaeth chwarae mynediad agored fel un o'i feiniprawf ar gyfer cais llwyddiannus. Yn anffodus, prin yw'r rhai hynnysydd wedi deall y cysyniad, ac mae rhai Partneriaethau Plant a PhoblIfanc wedi cael anhawster i'w ymgorffori yn eu cais. Yn bwysicach,drwy fethu cynnwys chwarae mynediad agored yn eu cynlluniau, maentyn atal plant rhag cyrchu profiad cyfoethog a gwerthfawr iawn.

Ai chwaraeon yw?A yw'n ardal chwarae offer

sefydlog?A yw'n golygu zipiau a Velcro?A yw fel ceisio cadw llysywen

fyw yn eich bag llaw?

Beth ywchwarae?

Mae'r profiad o chwarae yn rhywbeth sy'n cael eirannu gan y mwyafrif mawr o fodau dynol ogwmpas y byd, a mamaliaid eraill hefyd. Cawn eingeni gyda'r ysfa i chwarae - ffordd anifail ydyw oddysgu am ei hunan a'r byd (corfforol acemosiynol) wrth iddi/iddo dyfu yn oedolyn. Oscawn ein hamddifadu o'r cyfleoedd i chwarae'nrhydd ac i brofi amrediad cyflawn o ymddygiadchwarae rydym yn dioddef yn emosiynol, ynniwrolegol ac yn gorfforol.

Mae ysfa plentyn i chwarae yn aml yn cael einewid gan oedolion i fodloni eu hagenda hwy euhunain; gall addysgwyr, gofalwyr a hyfforddwyrchwaraeon ei harneisio neu ei lesteirio mewnamrediad o ffyrdd i ddiwallu dibenion oedolion.

Mewn gwirionedd ymddygiad yw chwaraesy'n:

• Cael ei ddewis yn rhydd - mae plentyn yndewis yn annibynnol yr hyn y mae'n dymunoei wneud;

• Cael ei gyfeirio'n bersonol - mae plentyn yndewis yn annibynnol sut mae'n ymuno myndati;

• Cael ei ysgogi er ei fwyn ei hun - mae plentynyn dewis pam y mae'n gwneud yr hyn mae'nei wneud, ac nid yw'n cael ei berfformio ermwyn unrhyw gyrhaeddiad allanol na gwobr.

Fodd bynnag, yn nhermau datblygiad plentynmae'n hollol amhrisiadwy, a'r gwobrwyon ynanfesuradwy ac yn parhau gydol oes.

Am fwy o wybodaeth am chwarae, a'r mathau ochwarae mae angen i blant eu profi i ddatblygui'r eithaf yn gorfforol yn niwrolegol ac emosiynol,gweler Yr Hawl Cyntaf, a gyhoeddwyd ganChwarae Cymru yn 2001 (£12.50) + pacio aphostio oddi wrth ein swyddfa genedlaethol).Mae Polisi Chwarae Cynulliad CenedlaetholCymru ar gyfer Cymru ar gael ar eu gwefanwww.cymru.gov.uk ynghyd â'r meddylfryd syddwrth ei wraidd (h.y. tystiolaeth o bwysigrwyddhanfodol chwarae plant yn ein cymdeithas) argael ar wefan Chwarae Cymruwww.playwales.org.uk/policy

^

Mae'r Fenter, lle chwarae mynediad agored aphrosiect cymunedol llwyddiannus yn

Wrecsam, wedi cael ei ddewis gan LywodraethCynulliad Cymru fel model ar gyfer CanolfannauPlant Integredig.

Mae'r Fenter yn ddiweddar wedi sicrhau cyllid iymgymryd â phrosiect ymchwil a fydd yn ystyriedgwerth chwarae mewn lle chwarae antur mynediadagored, a bydd yn ceisio cyfiawnhau a hybu'r arferhwnnw mewn perthynas â barn a deddfwriaethbresennol. Wrth gyflywno ei adroddiad dywedoddBen Tawil, Rheolydd Cynorthwyol a ThrefnyddProsiect Ymchwil Y Fenter:

Bydd y prosiect yn cael ei weithredu mewnpartneriaeth â phlant, pobl ifanc, staff, ymwelwyrproffesiynol a defnyddwyr Menter yn y gorffennol.Ein bwriad yw llunio archif a dadansoddi 25mlynedd o ddarpariaeth chwarae, ac amlinellu'rathroniaeth a'r arfer sydd wrth ei wraidd, ac syddwedi cyfrannu at brosiect chwarae cymdogaethllwyddiannus a holistig - yn ogystal ag amlinellu rhaio'r peryglon a'r sialensau!

Bydd y prosiect bron yn sicr o ganolbwyntio ar yrangen am ymagwedd amlddisgyblaethol tuag atddarpariaeth gwasanaeth chwarae ar gyfer plant aphobl ifanc mewn cymunedau. Yn ei ffurf derfynol,bydd y prosiect ymchwil yn cynnwys llyfryn,adroddiad ymchwil, a fideo.

Nid ydym yn ceisio cynhyrchu llawlyfr "sut i fyndati", neu'n ceisio dweud ein bod ni wedi gwneud

popeth yn iawn. Ond os medrwn edrych ar yr hynyr ydym wedi ei wneud gan ddweud pa bethauoedd yn dda ac yn wael, siarad â phlant, a rhwydopeth o'u hysbrydoliaeth, creadigrwydd, hyder adoethineb - y mae lleoedd chwarae menter yngyforiog ohonynt - bydd hynny gobeithiwn, o fudd iunrhyw un sy'n dymuno ei ddefnyddio, neu syddeisoes ar yr un taith â ni.

Bydd Y Fenter hefyd yn rhedeg cyfres o ddyddiauagored a digwyddiadau hyfforddi i drafod yrathroniaeth a'r gwerthoedd sydd yn sylfaen i'rcynllun Canolfan Integredig Plant a gynigir o fewnffrydiau ariannu Cymorth ac NOF. Bydd yrhyfforddiant yn cysylltu'n glos â'r nod o gwrdd â'rtargedau a'r canlyniadau sy'n ofynnol ar gyfer yffrydiau ariannu hyn. Croesewir hyfforddiant acymweliadau gan unrhyw bartïon â diddordeb mewndarparu lleoedd chwarae antur mynediad agored tuallan i'r ysgol.

Cysyllter â Ben Tawil yn Y Fenter ar 01978355761 neu e-bost theventure@talk21.com

Plant o Wrecsam yn siarad am chwarae anturmynediad agored yn Y Fenter:

• Mae bob amser yno, y cyfan sydd raid i chi eiwneud yw dod lawr ac mae bob amser

rhywbeth i'w wneud.

• Rydych chi'n cael cyfle i ddweud sut maepethau'n cael eu rhedeg a beth sy'n digwydd ahyd yn oed siarad â staff newydd cyn iddyntddod am gyfweliad.

• Mae'r staff a'r tân, hyd yn oed y gaeaf yn ddayma.

• Does neb yn siarad â chi fel yr ydym ni.

• Does dim byrddau snwcer yma fel yn y clwbieuenctid, ond nid yw'r fan yma run fath â'r clwbieuenctid.

• Gallwch adeiladu stwff, unrhyw beth sy'ncymryd eich ffansi.

• Mae'n ddiogel achos bod yna staff, ond nidydynt yn mynnu eich sylw drwy'r amser - doesdim rhaid i chi eu gweld os nad ydych yndymuno hynny.

• Rydym yn hoffi noson tân gwyllt a'r fflôtNadolig, a'r gwersyll a'r haf.

• Mae teithiau yn dda, ond mae bod gyda phobun arall o gwmpas y tân ar ddiwedd y nos achwerthin hefyd yn dda.

• Bob tro mae Y Fenter yn agored rydw i yma.

• Rwy'n hoffi'r staff achos maen nhw mor glên.Maen nhw'n fodlon gwneud unrhyw beth i chi.Does dim gwahaniaeth beth yw e, ac maennhw'n gofalu amdanom ni.

• Rwy'n hoffi tynnu'r twls allan, a gweithio ar stwffam wythnos bob dydd nes 'i fod e wedi 'i orffen.Mae hynny'n grêt. Fel y ty yn y goeden yn ygwanwyn neu'r grisiau.

• Rwy'n hoffi gwneud cuddfannau.

• Rwy'n hoffi cael brwydrau dwr yn yr haf a'r sleidddwr.

• Mae'n dda yma achos allwch chi fod gyda phobun arall neu fynd i ffwrdd ar ben eich hunan osyr ydych chi eisiau.

• Mae'n dda yn y gaeaf pan fydd hi'n mynd yndywyll a rydych chi'n gallu chwarae commandoa phethau.

• Dylai pob un gael Menter.

Collodd plant y cyfle i chwarae llyneddpan gafodd y bobl oedd yn bwriadu

sefydlu darpariaeth chwarae yng Nghymrueu brawychu i'r fath raddau gan ofynioncofrestu'r Arolygiaeth Safonau Gofal (CSIW)a gweithdrefnau'r Biwrô CofnodionTroseddol fel bod rhai cynlluniau wedimethu cychwyn. Mae cwblhau toreth owaith papur yn rhwystr enfawr pan nafyddwch yn dymuno gwneud dim mwy nadarparu sbri ar gyfer plant yn ystod gwyliauysgol. Yn y cyfamser nid yw'n ymddangosbod arweiniad dealladwy hawdd ei gyrchuar gael ar gyfer sefydlu darpariaethchwarae yng Nghymru.

Mae Chwarae Cymru yn cydweithio â grwp oswyddogion datblygu chwarae i gyhoeddipecyn rhad sy'n tywys arweinyddion chwaraea grwpiau cymunedol drwy'r ddrysfa glymogbigog o sefydlu darpariaeth chwarae, p'un aiydyw yn gynllun chwarae gwyliau ysgol,cynllun tu allan i'r ysgol neu ddarpariaethmynediad agored. Y nod yw trwytho achyfoethogi ansawdd eich gwaith, a hwylusoeich baich gweinyddol. Gan ddefnyddio'regwyddorion a archwiliwyd yn yr Hawl Cyntaf,ein nod yw gwella eich dealltwriaeth oanghenion chwarae plant i'ch galluogi iddarparu'r cyfleoedd chwarae gorau posibl areu cyfer.

Rydym yn chwilio am wirfoddolwyr i roiadborth i ni ar y llyfryn rhagarweiniol, ynarbennig gynrychiolwyr sefydliadau gwirfoddola threfnwyr cynlluniau chwarae lleol (newydd aphrofiadol fel ei gilydd). Rydym hefyd angenpobl i roi cynnig ar y pecyn ymarferol a fydd yncydfynd ag ef. Gan ein bod yn ymwybodol

eich bod i gyd yn bobl brysur, byddwn yndosbarthu'r drafftiau ac yn casglu adborthdrwy'r post a'r e-bost, gan adael y pleser oeistedd mewn cyfarfodydd i'r grwp llywio.Gofynnir i chi gysylltu â Gill Evans yn einswyddfa genedlaethol os hoffech gymryd rhan.

Mae Yr Hawl Cyntaf…fframwaith asesuansawdd chwarae ar gael o swyddfagenedlaethol Chwarae Cymru (£12.50 +pacio a phostio).

15

MMooddeell oo FFeenntteerr

ChwaraeChwarae

Cynllun mynediad agored yw Lle ChwaraeAntur y Rhyl, yn un o'r ardaloedd mwyaf

difreintiedig yng Nghymru. CyflwynoddJonathon Bentley, Rheolydd ac Uwch WeithiwrChwarae adroddiad ar ar y llwyddiant anhygoeldros wyliau hanner tymor mis Chwefror.

Mae cyflwyno rhaffau i'r sesiwn chwarae gyffredinolLle Chwarae Antur y Rhyl wedi hybu gweithgareddgwyllt, a hefyd wedi tanlinellu nifer o elfennaucorfforol a chymdeithasol yn ymddygiad plant aphobl ifanc.

Yn araf deg cyflwynais rai sgiliau sgipio sylfaenol arddechrau'r hanner tymor. I gychwyn, prin oeddnifer y plant a ymatebodd. Erbyn diwedd yrwythnos, roedd nid yn unig nifer anhygoel ynmynychu'r Lle Chwarae gyda 170 wedi eu cofnodiar un diwrnod, ond hefyd ddwsinau a dwsinau oblant, bechgyn a merched, rhwng 5-16 mlwyddoed, yn ciwio i gymryd rhan yn y gemau agweithgareddau sgipio.

Roedd yn amlwg iawn bod y bobl ifanc yn eu

harddegau, bechgyn yn arbennig yn betrusgar, ynamheus ac yn esgus nad oedd ganddyntddiddordeb ar y cychwyn, ond roedd eubrwdfrydedd erbyn diwedd yr wythnos yndrawiadol. Yr hyn oedd yn amlwg oedd absenoldebcydsymudiad corfforol, nerth a dyfalbarhad ymhlithllawer o'r plant. Fodd bynnag, roeddent wrth eubodd yn sgipio, a daeth cyfranogiad parhaus âgwellhad mawr iddynt yn y gweithgaredd yma.

Cynyddodd cymhlethdod y gemau sgipio wrth i'rwythnos fynd yn ei blaen ac anogodd hyngyfranogiad mewn gemau traddodiadol eraill a'rgweithgareddau'n cyrraedd uchafbwynt mewnsesiwn o ddawnsio Albanaidd un dydd Sadwrn! Ynddiweddar, ar gyfartaledd cafwyd presenoldeb oryw 80 o blant bob dydd - ac mae'r diolch iymdrechion gweithwyr chwarae'r Rhyl am hybugemau traddodiadol a gemau i grwpiau mawr hebddefnyddio offer drud na thechnoleg fodern.

NEIDIWCH ATI!

Cyswllt Jonathon Bentley ar 01745 344751

NNEEIIDDIIOO AAMM LLAAWWEENNYYDDDD

DATBLYGU CHWARAE

^

^

^^

^

^

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

6

Yn Lloegr profodd y prosiectau peilot i fod ynllwyddiant mawr. Mae'r Llywodraeth ynddiweddar wedi cefnogi'r Sialens Parth Cartref âswm o £30m i adeiladu trigain ac un o barthaupellach, ac mae rhai awdurdodau lleol hefyd ynadeilad eu parthau cartref eu hunain fel rhan o'imentrau cynllunio hwy eu hunain. Ond oes ynaunrhyw fywyd mewn Parthau Cartref yngNghymru? Hyd yn hyn mae Adran PolisiTrafnidiaeth Llywodraeth Cynulliad Cymru wedicymryd ymagwedd aros-i-weld, gan ddymunocynhyrchu ymateb "holistig" i'r hyn sy'n cael eiweld yn gyffredinol fel mater yn ymwneud âdiogelwch ffyrdd. Mae Sue Essex, GweinidogAmgylchedd y Cynulliad wedi "cymryddiddordeb" ac mae parthau cartref yn fwy tebygolo gael "mwy o broffil" yn y dyfodol.

Mae Strategaeth Diogelwch Ffyrdd y Cynulliad argyfer Cymru, a gyhoeddwyd yn Ionawr, yncanolbwyntio ar y gostyngiad mewn cerdded aseiclo, ac yn cydnabod yr angen i gefnogi plant igerdded a seiclo mewn diogelwch i'r ysgol, i'rsiopau, lleoedd chwarae, parciau a chanolfannauhamdden. Mae bwriad y strategaeth yn dda, acyn ceisio mynd i'r afael â rhai materion perthnasoliawn. Fodd bynnag, mae'n ymddangos nad oesunrhyw sôn am Barthau Cartref, neu werthstrydoedd fel gofod cymunedol neu ofod ar gyferchwarae. Mae'r car yn parhau i reoli.

Mae Chwarae Cymru'n cefnogi Parthau Cartref -mae strydoedd yn fannau amhrisiadwy lle gallplant chwarae a datblygu eu diwylliant eu hunain.Mewn rhai ardaloedd, strydoedd yw'r unig fannaucyhoeddus lle gallant chwarae o fewn cyrraeddhawdd i'w cartrefi eu hunain, fel rhan o'ucymuned hwy eu hunain. Mae'r Polisi Chwaraenewydd ar gyfer Cymru'n datgan bod: "chwaraemor allweddol bwysig i bob plentyn fel y dylaicymdeithas geisio cefnogi pob cyfle i greuamgylchedd sy'n ei feithrin". Mae'r amgylcheddlle mae plant yn treulio'r rhan fwyaf o'u hamser oddydd i ddydd fel arfer yn agos i'w cartref. HoffaiChwarae Cymru weld y Cynulliad ynanrhydeddu'r polisi chwarae drwy annognewidiadau yn y ffordd y mae strydoedd preswylnewydd yn cael eu cynllunio yn nhermau tai athrafnidiaeth, newidiadau a fydd yn ystyried barnac anghenion plant.

Yn yr Iseldiroedd ystyrir bod Parthau Cartref morwerthfawr i gymunedau lleol fel mai'r polisipresennol yw gofalu bod 50% o strydoeddpreswyl yn Barthau Chwarae neu ardaloeddcyflymder isel iawn o fewn y ddwy flynedd nesaf.

Yn y cyfamser mae penseiri a dylunwyr dinesigsy'n dymuno helpu cymunedau i ddatblygu

Parthau Cartref yn cael eu rhwystro gan nifer offactorau:

• pwysau ar ofod - mae'r Llywodraeth yndisgwyl cael deuddeg ty i bob erw o dir,(cynnydd o ddau y cyfer) ac mae landlordiaidtai cymdeithasol o dan bwysau i ddarparu taiar gyfer cynifer â phosibl o denantiaid; nid ywhyn yn gadael llawer o le ar gyfer ardaloeddchwarae mewn cynlluniau adeiladu newydd;

• adrannau priffyrdd awdurdodau lleol y mae eurheolau'n rhoi blaenoriaeth i draffig yn hytrachna cherddwyr;

• offer chwarae anhyblyg, rheoliadau iechyd adiogelwch sy'n nodi maint penodol o ofod oamgylch offer chwarae, a rhwng offer chwaraea heolydd;

• rheoliadau cynllunio pitw;

• diffyg arian - yng Nghymru nid oes unrhywgynllun ariannu penodol ar gyfer parthaucartref.

Yr Un ac Unig WoonerfOs hoffech weld yr unig Barth Cartrefgwirioneddol yng Nghymru ewch i Rhos NathanWyn yn Aberaman, lle mae Cymdeithas TaiNewydd a Gwasanaeth Dylunio Cymunedol(Penseiri a Chynllunwyr Trefol) er gwaethaf pobrhwsytr, wedi cynnwys parth cartref bychan agoffer chwarae plant fel rhan o strategaethadnewyddu ystadau.

Roedd ymgynghoriad cymunedol yn cynnwysdyddiau agored yn un o'r fflatiau lleol yn ogystalâ chyfarfodydd mawr, a chynhwyswyd plant ynogystal ag oedolion. Gofynnwyd i denantiaidsut y gellid gwella'u bywydau drwy newidiadauyn eu hardal gyfagos, a'r newidiadau yroeddent yn eu dymuno oedd gerddi preifat ynogystal ag ardaloedd chwarae cyhoeddus argyfer y plant lleiaf, ac ardaloedd lle gallaiteuluoedd gymdeithasu yn yr awyr agored.

Cyflwynodd Andrew Chapman, y SwyddogDatblygu Cymunedol gais i Adran Dai'rCynulliad Cenedlaethol am grant arbennig argyfer cynlluniau newydd, a derbyniodd £50,000gan Pobl mewn Cymunedau i gwrdd âchostau'r Parth Cartref. BuddsoddoddNewydd ei arian ei hunan hefyd yn y cynllun.Lluniodd Jonathon Bevan o'r GwasanaethDylunio Cymunedol, gynlluniau i addasu'rgofod agored a'r ardal barcio oedd yn bodolieisoes, a chynhwysodd ofod chwarae bach yncynnwys ty chwarae, si-so springar a het

gwrach, yn ogystal â sleid wedi ei hadeiladu imewn i'r lan naturiol wrth ymyl llwybrpoblogaidd. Hefyd gosododd fwrdd picnic argyfer defnydd cymunedol oherwydd bod rhaitrigolion yn hoffi barbeciw yn y stryd yn ystodmisoedd yr haf.

Mae'r safle'n dal i gael ei adeiladu a byddSue Essex yn mynychu'r lansiad swyddogolyn hwyrach yn y Gwanwyn.

Diffiniad Cychwynnodd Parthau Cartref yn yrIseldiroedd, a chyfeirir atynt fel Woonerf neuWinkelerf.

Stryd breswyl yw Woonerf wedi ei chynllunioneu ei hail-gynllunio, mewn ymgynghoriad â'rtrigolion (yn cynnwys plant hefyd!) gan roiblaenoriaeth i bobl leol a'u hanghenion ynhytrach nag i drafnidiaeth. Mae strydoedd yncael eu newid drwy fesurau lleddfutrafnidiaeth llym (fel arfer yn cynnwys cyfyngucyflymder i 5 milltir yr awr), parcio sy'ngyfeillgar i bobl, plannu, celfi stryd ac offerchwarae. Mae palmentydd ac wynebauffyrdd yn cael hintegreiddio fel bod cadeiriaugwthio, beiciau, treiciau a chadeiriau olwynyn cael mynediad hawdd i'r stryd gyfan. Ganfod plant yn defnyddio strydoedd i chwarae,ystyrir eu hanghenion gyntaf, wedyncymuned oedolion ac yn olaf angheniongyrrwyr ceir. Mae cerbydau'n cael eu gweldfel gwesteion.

Cynllun tebyg mewn ardal siopa yw Winkelerf- megis yr un sydd yn awr yn bodoli ymMagwyr.

Addasiadau o'r strydoedd preswyl sy'n bodolieisoes yw ardaloedd cartref retrofit, tra boparthau cartref adeiladu newydd yn cael euhymgorffori i mewn i gynlluniau tai newydd.

Am fanylion pellach, rhestr ddarllen agwefannau defnyddiol cysyllter â Gill Evansyn swyddfa genedlaethol Chwarae Cymru.

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

Beth yw'r sgôr uchaf yng Nghymru? Un Winkelerf ac un Woonerf! Ychydig o flynyddoedd yn ôl bu llawer iawn o gyhoeddusrwydd am

Barthau Cartref, ond yma yng Nghymru ymddengys fod y syniad wedichwythu ei blwc. Yn y flwyddyn 2000 roedd unarddeg o brosiectau peilot ymMhrydain, yn cynnwys un ym Magwyr, ond hyd yn ddiweddar nid oeddemwedi clywed am unrhyw ddatblygiad pellach i'r gorllewin o Glawdd Offa.

c h wa ra e a l l a nc h wa ra e a l l a ncc hh wwaa rraa ee aa ll ll aa nn

Parthau ccaarrttrreeff

^

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

7

Ymddangosodd yr erthygl hon yn ddiweddar yn y Times,cyfraniad gan ddarllenydd o Gaerfaddon a roddodd hawl

i ni ei gyhoeddi. Nostalgia pur yw'r darn i'r rhai a dyfodd ifyny yn y 1950au, 60au a'r 70au, ond mae'n gwneud pwyntpwysig iawn . . .

Dyma fersiwn gryno:Roeddem yn treulio oriau'n adeiladu ein go-gartiau allan oddarnau o sgrap ac yn mynd i lawr y rhiw i ddarganfod ein bodwedi anghofio'r brêcs. Ar ôl rhedeg mewn i'r llwyni fwy nagunwaith byddem yn dysgu sut i ddatrys y broblem.

Byddem yn gadael ein cartref yn y bore ac yn chwarae drwy'rdydd, cyn belled ag y byddem yn cyrraedd adre pan fyddailampau'r stryd yn goleuo. Nid oedd neb yn medru ein cyrraedddrwy'r dydd. Doedd dim ffonau symudol. Anhygoel!. Roeddemyn chwarae pêl ac weithiau byddai'r bêl yn gwneud dolur i ni.Roeddem yn cael ein brifo ac yn torri esgyn a dannedd, ac nidoedd unrhyw achosion llys am y damweiniau hyn. Damweiniauoeddent. Nid oedd bai ar neb heblaw amdanon ni. Ydych chi'ncofio damweiniau?

Roeddem yn ymladd ac yn bwrw ein gilydd ac yn cael llu ogleisiau ond roeddem yn ymdopi â hwy.

Roeddem yn bwyta teisennau cwpan, bara menyn ac yn yfedsoda siwgwr ond nid oeddem byth yn ennill pwysau - roeddembob amser yn chwarae yn yr awyr agored. Roeddem yn rhannuun soda grawnwin rhwng pedwar ffrind, ac ni fu neb farw fel

canlyniad. Roeddem yn yfed dwr o bibell yr ardd ac nid o botel.Erchyll!

Nid oedd gennym 'Play Stations', Nintendo 64, Blychau-X,gemau fideo, 99 sianel cêbl, ffilmiau tapiau fideo, swnamgylchynol, galwadau ffonau symudol personol, CyfrifiaduronPersonol, stafelloedd sgwrsio drwy gyfrwng yrhyngrwyd…roedd gennym ffrindiau. Aethom allan i'wdarganfod. Roeddem yn seiclo ar feiciau neu'n cerdded i dyffrind ac yn cnocio ar y drws, neu'n canu'r gloch neu'n cerddedi mewn a siarad â hwynt.

Dychmygwch y fath beth. Heb ofyn i riant! Ar ein pennau einhunain! Allan fanna mae yna fyd oer creulon! Heb neb i'ngwarchod. Sut roeddem yn medru gwneud y fath beth?Roeddem yn creu gemau gyda brigau a pheli tennis ac yn bwytamwydod, ac er y dywedwyd wrthym y byddem yn dallu rhywunneu y byddai mwydod yn byw tu mewn i ni am byth, fyddai'r fathbeth byth yn digwydd.

Ni oedd yn gyfrifol am beth oeddem yn wneud. Roeddcanlyniadau i'w disgwyl. Neb i guddio tu cefn iddynt. Doedd nebwedi clywed sôn am riant yn dod i'n hachub pe baem yn torri'rgyfraith Roeddent hwy o blaid y gyfraith, dychmygwch hynny!

Mae'r genhedlaeth yma wedi cynhyrchu rhai o'r mentrwyr yrarloeswyr a'r dyfeiswyr gorau, y gorau erioed. Mae'r 50 mlynedda aeth heibio wedi bod yn ffrwydriad o fentergarwch a syniadaunewydd. Cawsom ryddid, methiant, llwyddiant a chyfrifoldeb, agwnaethom ddysgu sut i ymdopi â'r holl beth.

Mae'n anodd credu dy fod wweeddii llllwwyyddddoo

Yn ôl yr arfer, bwriad y DiwrnodChwarae Cenedlaethol eleni yw

tanlinellu materion cyfredol sy'n effeithioar gyfleoedd chwarae plant.

Mae pryder cynyddol ynghylch safle plant yny gofod cyhoeddus. Mae plant yn y rhanfwyaf o gymunedau mewn 'cylch dieflig', llemae bod allan yn yr awyr agored yn cael eiweld fel rhywbeth sy'n rhy beryglus iddynt,felly mae rhieni ac oedolion eraill yn cyfynguar eu rhyddid. Ar yr un llaw, mewn rhaicymunedau, mae gadael i blant chwarae tuallan yn cael ei weld fel arwydd o rieni gwael,a chyn heddiw mae plant a phobl ifanc sy'nchwarae tu allan wedi ennyn drwgdybiaeth agelyniaeth. Bydd Diwrnod Chwarae 2003 a'rdigwyddiadau i danlinellu'r mater yma yn

helpu i unionu'r cam ac efallai bydd hyd ynoed yn 'cleisio' y cylch.

Mae ymgynghoriadau diweddar â phlant wedidangos eu bod yn dymuno treulio mwy oamser yn yr awyr agored, ac mae'n wir bodllawer ohonynt yn dal i chwarae tu allan.Mae'r oedolion yn eu bywydau yn dod ynfwyfwy ymwybodol o'r diffyg rhyddid asymudedd i blant. Mae'r cyhoedd yn dod ynfwyfwy ymwybodol bod plant yn collirhywbeth allweddol yn nhermau eudatblygiad. Mae angen harneisio'rymwybyddiaeth yma gael, ond yn bwysicach,mae angen mabwysiadu mesurau strategol isicrhau bod yr effaith ar blant yn sensitif achadarnhaol. Gall ymgyrchoedd DiwrnodChwarae gicdanio gweithredu cadarnhaol.

Ar lefel genedlaethol, mae'r Cyngor ChwaraePlant a Chymdeithas y Plant yn bwriaduymgymryd ag arolwg plant a fydd yn gofyn iblant ym mha ffordd y maent yn cael eurhwystro rhag chwarae allan yn yr awyragored ger eu cartrefi. Bydd yr holiadur argael arlein, ac am ragor o wybodaeth cysyllterâ Pennie Hedge yng Nghyngor Chwarae Plantphedge@ncb.org.uk.

Yma yng Nghymru, hoffem glywed hanesionoddi wrth bobl o bob oed am blant yn cael euhannog neu eu rhwystro rhag chwarae tuallan ger eu cartrefi, ac ar nodyn mwycadarnhaol, hoffem glywed oddi wrth boblam brosiectau sydd wedi bod ynllwyddiannus yn eu cymunedau. Gobeithiwngyhoeddi'r rhain yn rhifyn yr Haf, dyddiad cau30 Mai 2003.

Am ragor o wybodaeth am DdiwrnodChwarae 2003 gwelerwww.playday.org.uk.

Mae manylion yn Digwyddiadau amGynhadledd Chwarae Llundain am drefnuDiwrnod Chwarae.

I gael gwybodaeth bellach am gynlluniodigwyddiadau penodol yn eich ardal,cysyllter â Marianne Mannello ynChwarae Cymru.

c h wa ra e a l l a nc h wa ra e a l l a ncc hh wwaa rraa ee aa ll ll aa nn

DIWRNOD CHWARAEDDyydddd MMeerrcchheerr 66 AAwwsstt 22000033‘Ewch Allan a Chwarae’

DIWRNOD CHWARAE

^

^

^

daenu'n denau i gwmpasu prosiectauchwarae ledled Prydain. Mae cynnwysysgolion, lleoliadau'r blynyddoedd cynnar,mannau chwarae offer sefydlog ac ati yn ycylch gwaith yn golygu taeniad teneuach fyth.

Mae perygl i'r rhaglen yma gael ei defnyddio iadnewyddu lleoedd chwarae offer sefydlognad ydynt wedi cael eu cynnal a'u cadw'neffeithiol, a ddylai gael eu hariannu'n rheolaiddgan y rhai sy'n eu darparu. Dylai ymgeiswyrddangos sut mae eu prosiect yn defnyddioffrydiau ariannu eraill ar gyfer chwarae, ac nadoes yna unrhyw ariannu amgen ar gael.

Waeth beth fo natur y prosiect dylai foddatganiad clir na fydd yn rhaid i blant na'ugofalwyr dalu rhagor am fynediad iddarpariaeth chwarae.

Rôl Partneriaethau FframwaithPlant a Phobl IfancMae'r cynnig i ddosbarthu cyllid NOF achyflwyno gwasanaethau drwy BartneriaethauFframwaith Plant a Phobl Ifanc, yn ddealladwy,gan mai dyma'r system bresennol, ond gallaihyn ddifreinio ymhellach grwpiau gwirfoddol âdiddordeb mewn chwarae neu waith chwarae.Nid yw'r sector gwirfoddol na'r proffesiwngwaith chwarae eto'n cael eu cynrychioli'nddigonol ar y Partneriaethau, a'u haelodaethyn tueddu i wyro tuag at broffesiynau achanddynt flaenoriaethau ac agendaugwleidyddol gwahanol. Byddai cynllun gydadyraniad i bob ardal Awdurdod Lleol, acheisiadau sy'n dangos perthynas â'rPartneriaethau priodol (i sicrhau ymagweddstrategol ac i hybu cynaladwyaeth) yndarparu'r dull mwyaf hyblyg, cyfiawn ac eglur oddosbarthu.

Blaenori CyllidMae Chwarae Cymru'n cefnogi'r cynnig iganolbwyntio ar y plant hynny â mynediadgwael i gyfleoedd chwarae da ac i beidiogosod blaenoriaethau cyffredinol yn ôloedran. Mae hefyd yn cefnogi dulliau oddosrannu sy'n ffafrio prosiectau wedi eulleoli mewn ardaloedd ag anfanteisioncymdeithasol ac economaidd. Fodd bynnag,mae'r ardaloedd hyn eisoes yn derbyncefnogaeth ariannol ychwanegol, a dylid rhoiystyriaeth arbennig i gymunedau sy'n syrthiotu allan i gwmpawd ariannu sydd wedi eidargedu. Nid yw amddifadrwydd chwaraewedi ei gyfyngu i blant o gymunedaueconomaidd-difreintiedig - mae'n croesi pobcategori cymdeithasol a diwylliannol a'ramrediad o amgylcheddau byw acamgylchiadau economaidd.

Dylid blaenori prosiectau chwaraecymdogaeth - dylai darpariaeth chwaraegynnig cyfleodd chwarae cynyddol i blant owahanol oed, yn cynnwys yr amrediad obellteroedd sy'n rhaid i blant deithio. Ni fydddarpariaeth y gyrrir plentyn iddo mewn car yn

cyfrannu'n sylweddol at gwrdd ag angenplentyn am ddarpariaeth chwarae lleolhygyrch.

Mae'r rhaglen yn cynnig y cyllid cyfalafangenrheidiol i gychwyn prosiectau, ynghyd âchyllid refeniw ar gyfer darpariaeth sy'n caelei staffio. Fodd bynnag, er mwyn sicrhaubod darpariaeth chwarae sy'n cael ei staffio'ndod yn rhan annatod o'r gymuned maeangen iddo ddatblygu dros gyfnod o amser, adylai cyllid dros leiafswm o 10 mlynedd fodar gael. Mae tensiwn clir rhwng y dymuniadam ganlyniadau tymor byr a realiti ymarferolgwaith chwarae yng nghyd-destun datblygiadcymunedol tymor hir. Ar lefel leol, gellirdadlau'n rymus dros ddatblygu gwaithpartneriaeth sy'n cefnogi ymgyfraniadcymunedol a perchnogaeth o ddarpariaethchwarae

Gweithio mewn PartneriaethMae yna ddwy thema ategol y gellid eudatblygu i hybu gwaith partneriaeth achynaladwyaeth tymor hir:

1. Gallai cymunedau gwledig ddefnyddiooffer chwarae y maent yn eu hadeiladu euhunain.

2. Gallai cymunedau mewn ardaloedd trefolddefnyddio'r arian i sefydlu darpariaethchwarae sy'n cael ei staffio - lleoeddchwarae antur er enghraifft, (gwelerdiffiniad o le chwarae antur ar dudalen 4).

Mae'r broses hunan-adeiladu, yn ogystal â'rbroses sefydlu lle chwarae antur yn meithrindatblygiad cymunedol, yn ogystal âpherchnogaeth o'r ddarpariaeth, ac ynychwanegu at yr amrediad o gyfleoeddchwarae i blant.

Nawdd MasnacholNi ddylai anghenion ac awydd plant i chwarae caeleu boddi na'u harneisio er mwyn unrhyw ddibenmasnachol. Fodd bynnag, mewn rhai ardaloeddnid yw'n beth anarferol i fusnes lleol gefnogiprosiectau cymunedol, sydd i'w groesawu. Niddylai fod yn ofynnol i unrhyw blentyn dalu amddefnyddio unrhyw ffurf o ddarpariaeth chwaraesy'n cael ei staffio ac ni ddylai fod yna unrhyw

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

8

MYNEGWCH EICH BARN ARMYNEGWCH EICH BARN AR> PARHAD O Dudalen 1

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

amodau mynediad eraill heblaw'r rhai sy'nberthnasol i ddiogelwch a lles y plentyn.

Ni ddylai'r rhaglen NOF ei hunan fod yn gysylltiedigi unrhyw fath o nawdd

Arfer Da mewn YmgyfraniadCymunedolDylai natur a lleoliad prosiectau adlewyrchudemograffi ac anghenion plant yn y gymuneda dylent gael eu lleoli yn y fath fodd fel eu bodyn caniatáu mynediad hawdd i bob plentyn ynyr amrediad oed y maent wedi eu dylunio ar eucyfer.

Mae egwyddorion darpariaeth chwaraehunan-adeiledig nid yn unig yn cyfrannu atanghenion chwarae plant ond hefyd yngweithredu fel darparydd datblygiadcymunedol. Yn ychwanegol at gwrdd aganghenion chwarae plant, drwy roi ffocws igymunedau mae'n tynnu aelodau at ei gilyddac yn rhoi nod cyffredin iddynt.

Mae darpariaeth chwarae sy'n cael ei staffioyn cynnig cyfle i oedolion o fewn y gymuned igyfrannu at reolaeth a hefyd gyflwyniaddarpariaeth; byddant yn cychwyn efallai felgwirfoddolwyr ac symud ymlaen i ddod ynaelod cyflogedig o'r staff. Mae'r model yma owaith chwarae wedi cael ei gydnabod ers trobyd fel un sy'n darparu mynediad di-fygythiadneu ail-fynediad i waith cyflogedig â llawer o'rsgiliau sy'n ofynnol i weithwyr chwarae yn rhaihynod drosglwyddadwy.

Meincnodau, Safonau, Offer,Sicrwydd Ansawdd aGwerthusiadYn nhermau hwyluso chwarae "YR HAWLCYNTAF" (Chwarae Cymru, 2001) yw'r modelgwerthuso ansawdd mwyaf addas ar gyferdarpariaeth chwarae sy'n cael ei staffio, adylid ei ddefnyddio i werthuso prosiectau sy'ncael eu cefnogi gan y rhaglen. Ar gyfermaterion yn ymwneud â gofal perthnasol iddarpariaeth chwarae, "Quality in Play,(London Play, 1999) yw'r model ansawddsydd fwyaf sensitif i chwarae. Mae "BestPlay" (Cyngor Chwarae Plant, NPFA PlayLink2000) hefyd yn rhoi arweiniad defnyddiol.

Dylai safonau sy'n cael eu defnyddio mewnperthynas ag ardaloedd chwarae fod ynhyblyg gan ystyried nodweddion lleol mewnunrhyw ardal o dan sylw. Mae "Six AcreStandard" yr NPFA felly yn gyfyng eiddefnydd. Gall fod yn berthnasol i ddatblygiadpreswyl newydd, ond nid yw'n cynnwys meiniprawf sy'n berthnasol i ddemograffi lleol a hydyn oed yn y cyd-destun yma gall y cyd-destunfod yn rhy waharddiadol. Ar hyn o bryd nidoes safonau gofod chwarae amgen ar gael argyfer ardaloedd dinesig sefydledig nachymunedau gwledig, ac mae ChwaraeCymru'n argymell bod safon newydd (yncwmpasu darpariaeth chwarae sy'n cael eistaffio megis lleoedd chwarae antur) yn cael eiddatblygu i gwrdd ag anghenion plant yngNghymru.

Dylai'r Safonau Ewropeaidd EN1176, ar gyferdarpariaeth chwarae offer sefydlog gael euhystyried mewn cysylltiad â'r arfer asesu risgsy'n adlewyrchu anghenion ymddygiadol plantam her a chyffro.

Cefnogaeth i Gynllunio aChyflwyno ProsiectauDylai pob cais ddangos lefelau priodol oymgyfraniad cymunedol yn amrywio oymgynghoriad â phlant i berchnogaeth arheolaeth o ddarpariaeth chwarae. Mae hynyn berthnasol yn arbennig i brosiectau sy’ncynnig defnyddio’r cyllid i ddatblygu offerchwarae hunan-adeiladu.

Gallai'r cyllid hefyd gael ei ddefnyddio igyfrannu i ddatblygu rhwydwaith gefnogi sy'nrhoi cyfle i weithwyr chwarae rannu sgiliau acarbenigedd perthnasol i ddatblygiaddarpariaeth chwarae lleol.

Sgiliau a ChymwysterauPriodolLle mae prosiectau sy'n cael eu cefnogi yncyflogi staff dylent fod â chymwysterau sy'nateb gofynion y fframwaith gymwysterau. Osnad oes y fath weithwyr chwarae cymwys argael dylai fod yn ofynnol bod staff hebgymwysterau'n derbyn hyfforddiant gwaithchwarae priodol fel elfen o'u cyflogaeth.Hyfforddiant gwaith chwarae sydd fwyafaddas ar gyfer lleoliadau gwaith chwarae.

Dyfeisgarwch Dylid rhoi pwyslais mawr ar ariannu prosiectaudyfeisgar. Byddai hyn yn rhoi cyfle i ystyriedyr amrediad llawn o anghenion chwarae plant

ac i ddatblygu prosiectau arloesol i gwrdd â'ranghenion hynny. Fodd bynnag, efallai bod yrhyn a gyfrifir yn ddyfesigar mewn un ardalddaearyddol eisoes yn ddarpariaeth chwaraesefydledig mewn un arall, felly dylid cydnaboddyfeisgarwch mewn rhyw ran arbennig o'rwlad.

Mae'r rhaglen yma'n rhoi'r cyfle i ariannuprosiectau enghreifftiol sy'n cael eu staffio a'upenderfynu'n lleol ac sy'n enghreifftiau o arfergorau, sy'n ymwneud ag amrediad ehangacho anghenion chwarae plant nag a ellid efallaigwrdd a hwynt mewn lleoedd chwarae offersefydlog nad ydynt yn cael eu staffio.

Yn hytrach na pharhau i ddarparu amrediadcyfyng o offer sefydlog, wedi ei osod yn ei legan gontractwyr arbenigol, fel sydd wedidigwydd yn y gorffennol, gallai cymunedau llaiadeiladu eu darpariaeth chwarae eu hunain acmewn cymunedau mwy bydd datblygiaddarpariaeth chwarae sy'n cael ei staffio'nymestyn yr amrediad o gyfleoedd chwarae iblant a darparu amgylchedd sy'n gwneudiawn am brinder cyfleoedd chwarae, ynarbennig ar gyfer plant mewn ardaloedddinesig.

Os hoffech wybodaeth ychwanegol neudrafod unrhyw un o'r materion yn yrymateb yma, cysylltwch â Chwarae Cymru.Cyn hir byddwch yn medru cyrchu einhymateb llawn drwy ein gwefan ar

www.playwales.org.uk.

Gellir llwytho copiau o'n dogfenymgynghorol i lawr o wefan y Cynulliad ar www.cymru.gov.uk neu gysylltu ag Elinor Jones yn yr Adran Plant aTheuluoedd ar 029 20801119 neuelinor.jones@wales.gsi.gov.uk

Swyddogion Datblygu Chwarae SectorGGWWIIRRFFOODDDDOOLL YYNNGG NNGGHHYYMMRRUUYn ein rhifyn diwethaf rhoddwyd rhestr o rhifau cyswllt Swyddogion DatblyguChwarae yr Awdurdodau Lleol yng Nghymru. Dyma fanylion Swyddogion DatblyguChwarae'r Sector Gwirfoddol; os gwelwch unrhyw fwlch amlwg byddem ynddiolchgar iawn pe cysylltech â ni fel y gallwn eu cyhoeddi yn rhifyn yr haf.

Caerffili Prosiect Chwarae Creadigol Caerffili Michelle Jones 01443 822644

Powys Sir Frycheiniog Marion Guthrie 01874 622446

Sir Drefaldwyn Diane Jones 01686 640380

Sir Faesyfed Kerry Berroyer 01874 623720

Rhondda Cynon Taff Interlink Beth Davies 01443 485337

Merthyr Tudful Fforwm Chwarae Merthyr Paula Wood 01685 353963

Roedd y rhif ffôn a roddwyd ar gyfer Steven Roberts o Ynys Môn yn Chwarae Dros Gymru (rhifyn 8)yn anghywir. Medrwch gysylltu ag ef ar 01248 724944.

9

CHWARAE YNG NGHYMRUCHWARAE YNG NGHYMRU

Play Wales Chwarae Cymru Rhifyn 9 Gwanwyn

10

Dathlu Ysbryd Chwarae Antur – cynhadledd genedlaethol ar gyfergweithwyr lleoedd chwarae antur 14 ac 15Mai, Caerdydd. Cysyllter â Chwarae Cymru am ragor owybodaeth.

Gwnewch y Gorau o'r DiwrnodChwarae – cynhadledd genedlaethol wedi ei threfnugan London Play ar ddydd Llun 19 Mai2003 yn County Hall, Llundain.Gweithdai a chyflwyniadau ar sut i redegdigwyddiad diwrnod chwaraellwyddiannus gan ddefnyddio'r DiwrnodChwarae fel teclyn ymgyrchu. Cysylltwch â Glenys yn London Play020 7272 6759

Diwrnod Chwarae 2003 Mercher6 Awst - y thema yw Ewch Allan i Chwarae,dechreuwch gynllunio nawr – ymwelwch â www.playday.org.uk amragor o wybodaeth.

HHYYFFFFOORRDDDDIIAANNTTArchwilio Mannau Chwarae Plant25 Mawrth 2003, Chorley, Lancs – cysyllter ag ILAM Events 0870 845 8475

Strategaethau Chwarae1 Ebrill 2003, Canolbarth Lloegr, cyfle iarchwilio'r materion sydd ynghlwm wrthddatblygu eich strategaeth eich hunan,cysylltwch ag ILAM Events megis uchod.

Cyflwyniad i Fathau o Chwarae1 Ebrill 2003, Birmingham, bydd ysiaradwr Bob Hughes yn amlinelluMathau o Chwarae mewn fforwm ysgogola defnyddiol sy'n ddelfrydol ar gyferhyfforddwyr gwaith chwarae - cysyllter â Gweinyddydd y Gynhadledd arCACHE on 01727 738339.

Codi Arian i Ddechreuwyr1 Mai 2003 (dyddiad cau 20 Mawrth) De Cymru - cysyllter â WCVA 029 20431723 training@wcva.org.uk

CCYYLLLLIIDDGrwpiau Ieuenctid Mae'r Sefydliad Cymunedol yng Nghymruwedi cyhoeddi cynllun grant newydd iogledd Cymru o'r enw Cynhyrfu. Gallgrwpiau ieuenctid wneud cais am i fyny at£500 i gefnogi unrhyw weithgaredd unigolneu wariant cyfalaf llai a fydd o fantais ibobl ifanc o Ynys Môn i Wrecsam. Mae'nrhaid i unrhyw grwp ieuenctid sydd eisiaugwneud cais am grant wneud hynny cyn 24Mawrth. Gellir cael pecynnau cais drwyffonio 02920 520250 neu drwy e-bostio cynhyrfu@cfiw.org.uk.

Gwirfoddolwyr Prosiect Busnes yn y Gymuned ywGofalwyr sy'n cael ei gefnogi ganLywodraeth Cynulliad Cymru, sy'n heriobusnesau a'u cyflogwyr i ddefnyddio'uhamser, eu sgiliau a'u hadnoddau iddylanwadu'n gadarnhaol ar adfywiadcymunedol. Efallai y gallant helpu eichprosiect chi. Cysyllter â Caerdydd (0292048 3348), Wrecsam (01745 817 332)neu Abertawe (01792 323 689),neu gweler www.walescares.co.uk

Mae Grantiau Arian DatblgyuCymunedol Ffoaduriaid ar gael i sefydliadau sy'n gweithio'n agos âffoaduriaid yn y Deurmas Gyfunol. Ymwelwch â www.ind.homeoffice.gov.ukneu ffoniwch 020 8760 8418

Mae Grantiau YmddiriedolaethauElusennol Stadiwm y Milenniwmo £2,000 i £20,000 ar gyfer chwaraeon, ycelfyddydau, gweithgareddau diwylliannolac amgylcheddol ar gael i sefydliadaugwirfoddol, ddim-am-elw ac awdurdodaulleol am brosiectau nad ydynt ynweithgareddau craidd, o dan y cynllunAcitvate! Rhoddir blaenoriaeth isefydliadau sy'n darparu ar gyfer pobl odan anfantais oherwydd oed, rhyw,anabledd, ethnigrwydd ac amgylchiadaucymdeithasol/economaidd. Cysyllter âLouise Edwards ar 029 204963 neuymwelwch â MSCT@fusionuk.org.uk

DDIIGGWWYYDDDDIIAADDAAUU

LLLLYYFFRRAAUUa chylchgronauFor Every Childthe rights of the child in words and pictures

Tra'n twrio drwy siop lyfrau yng Nghaerdydd arymweliad siopa Nadolig, deuthum ar draws llyfrplant clawr meddal wedi ei ysgrifennu a'u ddarluniomewn arddull hyfryd gan UNICEF. Mae pob erthyglyng Nghonfensiwn Hawliau'r Plentyn y CenhedloeddUnedig wedi ei grisialu gan ddarlunydd plantgwahanol o gwmpas y byd, ac mae'r testun yn glirac yn wefreiddiol. Fel mae'r teitl yn awgrymu, dylaipob plentyn gael un, ond os nad yw hynny'n bosibl,dylai pob plentyn gael mynediad i un. Peidiwch arostan y Nadolig nesaf! Wedi ei gyhoeddi gan RandomHouse, pris £5.99 (pob breindal i UNICEF) ISBN 0-09-940865-1

Play WordsMae'n dda gennym ddweud bod y cylchgrawn ynawr yn ôl mewn print. Yn gymysgedd o newyddion,erthyglau ymarferol a damcaniaethol, mae PlayWords yn anhepgor i bobl sydd o ddifrif ynghylchchwarae. Mae tanysgrifiadau'n costio £30, cysyllterâ playwords@commonthreads.co.uk neu 07000 785 215

Playwork Theory and Practice"Mae hwn yn llyfr a fydd yn herio'r ffordd yr ydychyn edrych ar eich hunan ac ar eich arfer gwaith"

Adolygiad o'r gwerslyfr gwaith chwarae diweddarafgan Jackie James, Uwch Weithwraig Chwarae yngNghlwb Ar Ôl Yr Ysgol yn Heol Kitchener yngNghaerdydd, a myfyrwraig ar gwrs BA (Anrhydedd)Astudiaethau Cymunedol (Gwaith Chwarae) yngNghaerllion.

Mae hwn yn llyfr newydd cyffrous i weithwyrchwarae ar bob lefel gyda chyfraniadau ganddeuddeg awdur gwahanol o wahanol gefndiroeddchwarae. Mae pob pennod yn rhoi i'r darllennyddfwy o wybodaeth a syniadau, yn ogystal â mynediadi gyfoeth o brofiad ac arbenigedd yn y maes gwaithchwarae. Mae llawer iawn yn cael ei gwmpasumewn llyfr bach, o'r adran agoriadol sy'n edrych arwreiddiau chwarae a gwaith chwarae, idrafodaethau dyfnach ar theori gwaith chwarae, acymlaen i'r rhan olaf sy'n fyfyrdod ar arfer. Wrth i bobawdur daflu goleuni ar bwnc arbennig, mae'r llyfr ynymddangos fel petai'n llifo o bennod i bennod, acroedd yn hawdd ei ddarllen a'i ddeall. Rhoddoddddigon i mi gnoi cil arno, er enghraifft, gwnaeth ybennod ar sefydlu chwarae i mi feddwl am ddyfodoly proffesiwn gwaith chwarae, a dangosodddyddiadur adlewyrchol o gartref plant amddifad ynRomania effaith truenus diffyg chwarae, a sut y gellirdefnyddio chwarae at ddibenion therapiwtig.

Yn fy ngwaith bob dydd gyda phlant rwyf wedidysgu nad oes terfyn i atgofion a phrofiadau - mae'rrhai a gofnodir yn y llyfr yma yn wersi addas iweithwyr chwarae yn awr, yn union fel ag yroeddent y pryd hwnnw. Rwyf wedi mwynhau y llyfryma, ac rwy'n gwybod y bydd yn un y gwnaf droiato eto ac eto ar gyfer astudio ac am enghreifftiau oarfer da.

Playwork Theory and PracticeFraser Brown (Golygydd), Gwasg y BrifysgolAgored ISBN 0-335-20944-0

www.playwales.org.ukEwch i wefan Chwarae Cymru ar ei newydd wedd a gweld y dilynol:

• y newyddion diweddaraf un am chwarae• dalenni gwybodaeth ar chwarae a lleoedd chwarae• gwybodaeth gefndir ar Bolisi Chwarae Llywodraeth Cynulliad Cymru• manylion am ein hadnoddau gwybodaeth, gyda chronfa ddata hygyrch yn dod ar-lein o

fewn yr ychydig fisoedd nesaf• manylion digwyddiadau a gwasanaethau Chwarae Cymru• manylion cyhoeddiadau Chwarae Cymru a ffurflenni o'r Hawl Cyntaf• cyn hir medrwch hysbysebu swyddi yn gysylltiedig â chwarae yng Nghymru ar gost isel

iawn neu'n ddi-dâl

Ewch i’w weld a’i ychwanegu at eich ffefrynnau.

^