VeI. nıı. Derg, (2006), 22,3-4: 75-77

COENURUS CEREBRALis VE OESTRUS ovıs iLE ENFEKTE KOYUNLARDA

BAZI HEMATOLOJiK PARAMETRELER

Nurcan Dönmez 1@ Uğur Uslu2 Banu Atalay!

Some Haematological Parameters in Sheep Infested with Coenurus cerebralis andOestrus ovis

Özet: Bu çalışma , Coenurosis eerebralis ve Oestrus ovis Ile enfekte koyunlarda bazı hematolo jik parametrelerdeki de­ğişimle ri ortaya koymak amacıyla yapıldı. Araştırmada Konet Mezbahası'ndan temin edilen Oestrus ovis ve Coeneruseerebralis yönünden enfekte 10'ar koyun ve kontrololarak sağlıklı 10 koyun kullanıldı. Çalışmada alınan kan ör­neklerinde eritrosit ve lökosit sayıları, hemoglobin miktarı, hematokrit değer, sedimentasyon hızı, alyuvar in­deksler inden OAH (MCV), OAHb (MCH), OAHbD (MCHC) ve akyuvar tiplerinin yüzde oranları belirlendi. Coenuros islihayvanlarda lökosit sayısı , monosit yüzdesi ve sedimentasyon hızı sağlıklı hayvanlardan önemli oranda (p<O.OS) yük­sek olarak bulundu . Alyuvar, hemoglobin ve hematokrit düzeyle rine benzer olarak OAH, OAHb , OAHbD değerlerinde

de farklılık yoktu. Oestrus ovisli grupta kontrolle karşılaştırıldığında monosit yüzdesi ve sedimentasyon hızının dahayüksek (p<O.OS) olduğu belirlendi. Diğer parametreler açısından her iki grupta belirlenen değerlerin birbirine yakın vesağlıklı koyunlar için bildirilen normal sınırlar içerisinde olduğu kaydedildi.

Anahtar Kelimeler: C. eerebralis, O. ovis, Hernatolojlk parametreler

Summary: This study was eondueted to determine somo haemato logieal pararneters of sheep infested with C. ee­rebralis and O. ovis. In the study , 10 sheep as control, 10 sheep infested with C.eerebralis and 10 sheep infested withO.ovis were used. In blood samples taken from all groups, erythroeyte and leukoeyte eounts , haemog lobine levels ,haematoerit value, sedimentation rate, erythrocyte indexes and differenlial leueoeyte eounts were determined. Le­ueoeyte eount, monoeytes percent and sedimentation rate were significiantly higher in eoenurosis group than controlgroup's levels . There is no differenee between groups in erythroeyte, haemoglobine, haematoerit, MCV, MCH andMCHC levels. The sedimentation rate and monoeyte percent were signifieiantly higher in O. ovis infested group thancont rol. The other parameters were similar in two groups and in normal range for healthy sheep. .

Key Words: C. eerebralis, O. ovis, Haematologieal parameters

Gir i ş

Koyunların öldürücü parazitlerinden birisi olanCoenurosis cerebralis karnivorların ince ba­ğırsaklarında yaşayan ve bir sestod olan Taeniarnulticeps'ln larva formudur (Soulsby, 1986). Koyunve keçilerde, parazitin larva şekli, omurilik 've be­yindeki göç sı rasında merkezi sinir sistemini et­kileyerek baş sallama, sendeleme, kendi etrafında

dönme gibi nörolojik bozukluklara neden ola­bilmektedir (Toos ve Adlb,: 2004). Klinik semp­tomlarından dolayı halk arasında "delibaş hastalığı"

olarak da bilinmektedir (Altıntaş ve ark.• 1997).

. Yetiştiriciler için ekonomik açıdan büyük birproblem olan Oestrus ovis Linnaeus nazal kaviteyeve sinüslere yerleşen oldukça sık rastlanan bir pa­razittir. Koyun ve keçilerde et, yün ve süt kaybına

neden olmaktadır (Arslan ve ark., 2005, Uslu andDik, 2006). O. ovls infestasyonu zoonoz olarak dadeğerlendirilebilir (Wall ve Shearer, 1997). Türkiye,Akdeniz ve Orta Doğu Bölgesi'ndeki insanlarda ilklarva evresi döneminin çok fazla sayıda of­talmomiyasis vakasına neden olduğu bil­dirilmektedir (Cameron ve ark., 1991, Gramer veark.• 1995).

Gerek O. ovis gerekse C. cerebralis dünyanın

Geliş Tarihi: 08.08.2006 @: nurcandonmcz@selcuk .cdu.trı. Selçuk Üniversircsl Veteriner Fakültesi. Fizyoloji Anabilim Dalı: KONYA2. Selçuk Üniversi tesi Veter iner Fakültesi. Parazitoloji Anabilim Dalı. KONYA

DÖNMEZ, USLU, ATALAY

birçok bölgesinde olduğu gibi Türkiye'de de ye­tiştiricilerin karşısına önemli bir problem olarak çık­

maktadır (Aydeniz, 1996). Her iki parazit invazyonuile ilgili yapılan çalışmalarda araştırmacılar ge­nellikle parazillerin yaygınlığl, klinik bulgular, post­mortem lezyonlar ve tedavi olguları üzerine yo­ğunlaşırlarken çok az literatürde enfektehayvanlarda biyokimyasal ve hematolojik pa­rametreler ile ilgili verilere rastlanmaktadır (Toos veAdib, 2004). Aly ve arkadaşları (1999) coenurosislikoyunlarda yapmış oldukları araştırmada eritrositsayısı, hemoglobin miktarı ve hematokrit değerin

önemli oranda düşük olduğunu bildirmektedirier.

Bu konudaki araştırmaların kısıtlılığından dolayı

bu çalışmada coenurus cerebralis ve O.ovis ile en­fekte koyunlarda bazı hematolojik parametrelere aitdeğerlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve Metot

Çalışmada Konet Mezbahası'na getirilen Oest­rus ovis ve Coenurus cerebralis yönünden enfekteolduğu klinik ve postmortem muayene ile teyit edi­len 10'ar koyun ve kontrololarak sağlıklı 10 koyunkullanıldı .

Tablo 1. C.Cerebralis ile enfekte hayvanlarda bazı he­matolojik değerler (n=10, X±SX)

Parametreler Kontrol C.cerebralis

Araştırmada antikoagulanlı tüplere alınan kanörneklerinde, eritrosit ve lökosit sayıları , he­moglobin miktarı, hematokrit değer, sedimentasyonhızı , alyuvar indekslerinden MCV(Mean Cor­puscular Volume, ortalama alyuvar hacmi), MCH(Mean Corpuscular Haemoglobine, Ortalama al­yuvar hemoglobini), MCHC (Mean Corpuscular Ha­emoglobine Concentration, Ortalama Alyuvar He­moglobin Konsantrayonu) ve akyuvar tiplerininyüzde oranları belirlendi. Hemoglobin miktarı ise ti­cari kit (Biosystem) ile spektrofotometrik (Cheb iosOptimum-one UV-VIS) olarak belirlenirken alyuvarve akyuvar sayıları; hemositometre, hematokritdeğer; mikrohematokrit santrifüj, sed imentasyonhızı ; westergreen yöntemi, alyuvar indeks leri formülyardımıyla belirlendi (Konuk , 1981) .

Araştırmada kontrol ile enfekte gruplar ara­sındaki farklılıklar incelenmesinde SPSS 10.0 paketprogramından yararlanıldı

Bulgular

Araştırmada her üç grupta elde edilen pa­rametrelere ait değerler tablo 1, 2, 3 ve 4'de su­nuldu .

Tablo 3. O. ovis ile enfekte hayvanlarda bazı hematolojikdeğerler (n=10, X± SX)

Parametre Kontrol O.ovis

Eritrosit (x106/mm3)

Lökosit (x 103/mm3)

Hb (gl dı)

Ht(%)

Sediml

Sedim2

MCV (p3)

MCH (pg)

MCHC (%)

a, b; p < 0.05

9.20 ± 0.40

6.16 ± 0.76b

10.64 ± 0.28

31.00 ± 0.82

10.50 ± 0.96b

24.10 ± 1.62b

3.36 ± 0.55

11.56 ±0.61

34.32 ± 1.05

9.03± 1.18

11.18 ± 1.51a

10.18 ± 1.12

30.40 ± 1.34

17.00 ± 1.74a

32.20 ± 2.24a

3.36 ± 0.39

11.27 ± 2.57

33.48 ±2.45

Eritrosit (xl06/mm3)

Lökosit (xl03/mm3)

Hb (gl dı)

Ht(%)

Sediml

Sedim2

MCV (p3)

MCH (pg)

MCHC (%)

a, b; P < 0.05

9.20 t 0.40

6.16 ± 0.76

10.64 ± 0.28

31.00 ± 0.82

10.50 ± 0.96b

24.10 t 1.62b

3.36 ± 0.55

11.56 t O.61

34.32 t 1.05

8.46 t 0.62

6.28 ± 0.74

10.20 t 0.28

30.30 ± 0.82

l 6.50± 1.16a

34.60 ± 2.37a

3.58 ± 0.15

12.05 t 1.86

33.66 ± 2.21

Tablo 2. C.Cerebralis ile enfekte hayvanlarda lökosit tip­leri (n=10, X± SX)

Tablo 4. O. 0\ is ile enfekte hayvanlarda lökosit tipleri(n=10, X± SX)

Parametre Kontrol C.cerebralis

Nötrofil

Lenfosit

Monosit

Eozinofil

Bazolil

a, b; P < 0.05

64.20 ± 3.99

31.20 ± 3.88

2.40 t 0.33b

1.40 ± 0.40

'0.80 t 0.13

59.90 ± 4.15

31.90 ± 3.68

5.50 ± 1.07a

1.80 ± 0.35

0.90 ± 0.17

Parametre Kontrol O.ovis

Nötrofil 64.20 ± 3.99 55.30 ± 3.05

Lenfosit 31.20 ± 3.88 35.40 ± 3.51

Monoe;. ' 2.40 ± 0.33b 6.30 ± 0.57a

Eozino": 1.40 ± 0.40 2.10 ± 0.76

Bazolil 0.80 ± 0.13 0.90 ± 0.17

a, b; p < 0.05

76

CM nurul Cu~hr.1I1 ve CH-struı (h' lı...

Tartışma ve Sonuç

Çalışmada, coenurosisli koyunla rda belirlenenhematolojik parametrelerden alyuvar, hemoglobinve hemalokril düzeyleri konirol grubuyla kar­şılaşıırıldlQ ında farklı olmadıkları her iki gruba ait budegerlerin koyunlar için bildirilen normal sınırlar içe­risinde olduQu (Yılmaz. 2000) belirlendi {Tabo 1.3). Coenurosisli hayvan larda lökosit sayısı , manosi1yOzdesl ve sedimentasyon hızı saOlıkll nay­vanlardan Onemli oranda (p<O.OS) yOksek olarakbulundu (Tablo 2. 4). Alyuvar, hemoglobin ve he­matokrit düzeylerine benzer olarak MCV. MCH veMCHC deoerlerinde de farklılık yoktu.

Coenurosisli koyunlarda Toos ve Adib'in(2004) yapm ış oldukları çalışmada hemoglobin mik­la rı , erttresit sayısı, hematcknt deOerde Onemli birazalma , MCHC ve MCV' de ise artma olduğu bil­dirilmektedir . Amer ve arkadaşları (1986) ise erit ­rosit sayısı , hematokrit deQer ve hemoglob in mik·tarında kontrol ve C. cerebralis ile enfekte koyunlararasında Onemli bir farklıhQ ın olmadıOın ı ifade et·mektedirler. Buna karşın enfekte hayvanlarda kont­rol ile kıyaslandlQında leukosjtozis ile birlikte eo­zinofili ve monositozis tespil etmişlerd ir. Buçal ışmada elde edilen farkl ıl ıklar Amar ve ar­kadaşları (1986)'oln bulgularını destekler nl­teliktedir. CoIes (1980), lökositozis bulgusunu pa­raziter infesıasyona bal')lı eazinaphilia vemonosiıozise bağlamaktadır . Birçok laktOrden et­küeoebüecek sedimentasyon hızındaki farklı lık, be­lirlenen parametreler içeris inde del')erlendirme ge·reğinden hareketle yorumlanırsa bu gruptakiOnemli olmasa da total protein dOıeyindeki artışa

bağlanabilir.

Oestrus ovisti grupta kontretle kar-şllaştırl ldlQında monosit yüzdesi ve sedimentasyontuzmm daha yükse k o lduğu belidendi (Tablo 3, 4).Diğer parametreler açısından her iki grupla be­lirlenen degerleri n birbirine yakın ve sağlıklı ko­yunlar Için bildirilen normal sırurıar içerisinde ol·duQu kaydedild i (Tablo 3, 4) (Yılmaz. 2000). Bugrupta belirlenen mcnceit yüzdesi VG se­dimentasyon hızındaki farkl ı lı ldar yukandaki se·bepıere baQlanabilmekle birlikte monosit yOz­desinde Onemli olmak üzere (p<O.OS), eozinolilsayısındaki belirgin artışa ragmen IOko;itozis gö.rülmemesl dikkat çekicidi r.

Ça l ışmada gerek O.OYis gerekse c.cereo-eeenkoyunlarda verilen . bu bulguların konuyla Ilgili Ii­terat üre kalkı saQlayacaOI ve coenuroslc veO.ovisin diagnozu açıs ından kuııanılabilece\} i ka­naatine vanldı.

77

Kaynaklar

Attıntaş, A., Çelik., S., Fıdancı , U.R.. Bıyık/ıoğlu. G. (1997)Coenurus Gerebrais ile Enlekte Kuzularda Serum veBeyn. Omurilik SMSI (BOS) Monoaminooksidaı (EC1,4,3,4, MAO), Total Proıein, Basınç. Orik Asil ve Orotık

Asit 0e{Ierieri . Tr. J.of Velerinary and Animal Sciences.21, 47·52.

Aiy, AA. Khallab , H. Mona, Ahmed, E.E.K. MOOran.K.A.(l999) Cıncopalhological studies on ·mo· amongsheep in Kalr EI- Sheikh Governorale . Egypt J . Cpm.Palh. 12: 22·35 .

Amer, AA , Abdel· Aıı , ThS. Mourad, I.M. (1986) CIi­nical,Haemaıologica l and soma biochemical vartatone insheep inlesıad with coenurosts. Assiul Vel. Med. J. VOL.17 No 34, 117· 181.

Arslan, M.O.• Kara, M., Gıcık, V. (2005) Epidemiology olinlection Oestrus cvis in sheep in Kars region. xıv. Ulu­sal Paraziloloj i Kongresi. 18·25 eytül2005. ızmir.

Aydeniz. M. (1996) Helminlhological invesl igalions oldogs in Konya province . Doktora Tezi. S.O. SaO,BiI.Enst.Konya.

Cameron, JA, Shoukrey, N.M., AH3ami, A. (1991) con­juctival OphtalrnOmyiasis caused by the sheep nasalboltıy (Cestn ., ovis). American J. Ophlhalmotogy. 112,331·334.

Coles, E.H. ( 1980) Veleıinary clinical p8lhdogy. 3rd Ed.W.B. Saunders, Company Philadelphia, london. 140­141.

Gramer, J., Erb, C., Kamin. G., Wild. M., Riedinger, C.•Kosmidis, P., Pleyer, U., Thiel, H.J. (1995) Oph·thalmomyiasis exteme dua lo the sheep bot/ly Oestrusavis (Diptera: Oes!nade) in southwest Germany. Ger­many J. Ophlalmology. ~, 188·195.

Konuk, T. (1981) Pratik Fizyoloji. A.Ü. Vel. Fak. Va·yınıarı. Ankara.

Soulsby, E.J.L., (1986) Helminths, erınrccccs and pro­10208 of damestical anımars. 71h Edilh., Bemere Tindall,london, p. 809 .

rces. AA.. Adib, E. (2004) Some biochemicaJ studies onservet ol sbecp aHecled with coenurus cerebraIis. vet.Med. J. Giza_52: 1, 61·68.

ueıc, U., Dik, B. (2006) Cavieoi myiasis caused by 100many öcstrus ovis (Ürlnaeus, 1761. Diplera : Oesınade)

tarvee in a sheep. Acta Parasitologica Turtica In press.

Waa, R., sneerer. O. ( 1997) Veıeıinary EnlCll'n06ogy, Art·hropod Ectoparasiles of Veıe rinary Importance. 1SI edn.,Chapman & Haıı, London.

Vılmc..! , B. (::?OOO) FlZyoloji. Ikinci Bas ım, Feryal Maı­

baacılık, Ankara.