DEMN DOASIHazrlayan: Aye GNSELYneten: Prof. Dr. Oya ERDL

Sradan bir birey yada bir ynetici, kim olursa olsun, ister ite ister evde bir deiimle karlat zaman ncelikle bu deiimin doasn analiz etmelidir.

Deiimin iddeti ve potansiyel etkileri ancak ve ancak deiimin doas analiz edilerek anlalabilir.

Deiimin ynetimi metodolojisi zerinde son karara varmadan nce deiim evresinin net bir tanm yaplmaldr.

Bir zm yolu semeden nce hesaba katlmas gereken pek ok faktr mevcuttur.

Bu dorultuda baarl bir deiim snflandrmasyla btnleen alt temel faktr sz konusudur. 1. problemin sorumluluunu stlenecek olann seimi 2. deiimin, deiim spektrumundaki yerinin belirlenmesi

3. TROPICS testi 4. G alan analizi 5. Deiimin garantrleri: ballk, katlm ve ortak bir bak6. Tetikleyicileri ynetmek

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiBu sre, idari becerileri, problem yada projeye katlm ve ball dikkate alndnda i iin doru kiinin seilmesini iermektedir.

Soruna sahip kacak bireyin seilmesi; temel olarak 2 ekilde gerekleebilir:

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiBu durumda, sorumluluu stlenecek bireyin seilmesinde en sk kullanlan yol en direk yntem olup, yneticinin deiim durumuna olan yaklam pozitif ynde etkilemektedir.

Etkin yneticiler evreyi gzlemleyerek, deiim hakknda bilgi edinmeye alrlar

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiBylece deiim olay zerinde bir hakimiyet oluturarak deiimin doal sorumlusu haline gelirler Byle bir sorumluluk duygusu deiim kar olan yaklam da pozitif ynde etkileyebilmekte; deiimin bir tehdit yerinde frsat olarak alglanmasna katkda bulunmaktadr

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiDeiime olan bak ele alrken, kltrn nemli roln de unutmamak gerekmektedir. Giriimci ve demokratik yapda bir kltre sahip olan organizasyonlarda, probleme ilk sahip kan bireyin olumlu baknn dier rgt yelerince de otomatik olarak paylam beklenmektedir.

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiProbleme sahip kacak bireyin belirlenmesinde kullanlabilecek bir dier yntem de delegasyondur.

Deiim ihtiyac ortaya ktktan sonra tepe ynetimi, problem iin bir sorumlu tayin eder

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiBurada sorumluluk, ynetimin ykledii bir birey yada gruba aslnda tam anlamyla ait olmadndan; bunlar deiim aktrleri deil de deiimden etkilenenler konumundadrlar. Bu durum ise deiim doas ile ilgili olumlu yaklamlar gelitirmeyi ve proaktif davranmay olumsuz ynde etkilemektedir

Delegasyonun etkin bir ekilde gereklemesi iin, grev iin tayin edilecek kiinin, bir eitim sreci ve at egzersizleri ile desteklenmesi; bylece sorumluluk, ve yetenek asndan grevin gereklerini yerine getirebilecek hale getirilmesi nemlidir.

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiDelegasyon ynetiminde de rgt kltr nemli bir role sahiptir.

Birey, kendini ortak hedefler etrafnda bir takm almas iersinde hissetmekte ise, delegasyon problemleri herkese malolmaktadr.

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiBaarl bir deiim ynetimi; network analizi, risk ynetimi ve bte kontrolnden fazlasn gerektirmektedir.

Seim karar, mantk szgeci yerine kaynaklar dikkate alnarak kimin en az megul olduuna gre de verilebilir

Problemin Sorumluluunu stlenecek Olann Seimi ve Rolnn BelirlenmesiProblemin sorumluluunu tayan birey, deiim srecine dorudan katlyor olmal; bylece de deiimin etkin bir ekilde uygulanmasnn gelecekteki olas baarlar ile olan ilikisini anlayabilmelidir.

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin Belirlenmesi Bu sre, fiziksel ve rgtsel etkileri dikkate alnarak deiimin doasnn tanmlanmasn iermektedir. rnein tamamen teknolojik bir deiim yada daha karmak bir yapda insanlar da kapsayan bir deiim gibi.

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin BelirlenmesiDeiime kar gstereceimi tepkiyi belirleyen bir unsur da deiimin doasdr.Deiim, -bir bileenin upgrade edilmesi gibi- tamamen teknik bir yapda gerekletiinde, mevcut sistem tabanl bilginin deiimi tamamlamak iin mekanik bir ekilde uygulanmas gerekmektedir.

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin BelirlenmesiBu ekilde sadece teknik alanda gerekletirilen deiimler, nispeten daha basit yapda olup; zm yollar da standartlatrlmtr

Sistem ynelimli teknik bir deiimle kar karya kalndnda izlemesi gereken yol madde madde olarak ifade edilmektedir:

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin BelirlenmesiTanmlamaHedeflerin netletirilmesiVeri yakalama ve performans gstergeleriSistem tehisiSistem analizi

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin BelirlenmesiTasarmzm opsiyonlarnn belirlenmesizmlerin deerlendirilmesiUygulamazmn uygulanmasToplu deerlendirme

Deiimin, Deiim Spektrumundaki Yerinin BelirlenmesiAncak btn deiim problemleri teknik karakterde olmayabilir Deiim sreci, insanlar da kapsayan daha karmak bir karakterde de cereyan edebilir

%100%100MekanikKompleks Deiimin insanlarla olan ilikisi artyorDeiim evresinin karmakl ve eitlilii artyor Esnek

Mekanik Problemler

Hedefler, kstlar ve performans gstergeleri nettirStatik evresel glere eilimKabul edilebilir aralklarda zaman lekleri mevcutturDeiim evresi, dar ile minimum etkileim halindedirDeiim yada problem net bir ekilde tanmlanabilmektedir

Karmak Problemler

En iyi ihtimalle, karlkl ilikili hedeflerin bir ksm aktrKararsz ve kompleks bir evre mevcutturBulank zaman lekleri sz konusudurDeiim evresi isel ve dsal pek ok faktrden etkilenmektedirProblemin karakteristiklerini tanmlamak kolay deildir

Mekanik Problemler

Teknik terimlerle tanmlanabilirzm iin gereken kaynaklar bilinmektedirzm opsiyonlar belirli ve snrldr Yaplandrlm yaklamlar sonu vermektedirEn iyi sonu iin fikir birliine kolaylkla ulalabilmektedir

Karmak Problemler

Kiisel ve sosyal terimlerle tanmlanabilirzm iin gereken kaynaklar belirsizdirlikili grnen ok sayda olas zm szkonusudurKesin bir zm metodolojisi yokturfikir birliine ve ortak bir yaklama ulamak hi de kolay deildir.

TROPICS Testi Bu sre kapsamnda zaman lekleri, resources, hedefler, alglar, ilgi, kontrol, ve sources faktrleri dikkate alnarak deiim durumunun etkili snflandrlmas hedeflenmektedir. Deiimi bu faktrleri dikkate alarak incelendiinde, sorumlu yneticiler daha net bilgiyle optimal bir ilerleme rotasn belirleyebilirler

Bu test, deiimin henz balang aamalarnda, deiimin etki ve iddetini belirlemede kullanlan bir uyar yntemidir.Dnm sreci ile ilgili temel unsurlar ele alarak bu test, ok dk bir zaman ve kaynak yardm ile uygun bir zm metodolojisi semek adna nemli bir admdr

G Alan Analizi Bu analiz, bir konumlandrma arac hangi gler i banda, bu bunlarn olas iddeti ne kadar, kimler deiimin yannda ve de kimler deiimin karsnda, proaktif bir yaklam benimsenebilir mi gibi sorulara cevap bulmada yardmc bir tekniktir. Ama, deiim evresinde rol oynayan glerin doasn ve iddetini belirleyebilmektir.

G Alan AnaliziG alan analizi, deiim ynetimine deiimin yannda ve karsnda olan gleri inceleme ve deerlendirmede yardmc olan basit ama kullanl bir aratr.

G Alan AnaliziDeiim durumunun bireye yada rgte bakan yz, deiimin kayna ve konumundan etkilenmektedir.

Burada problemin sorumluluunun stlenilmesi de nemlidir .

G Alan DiyagramSrc kuvvetlerDeiim olayEngelleyici kuvvetler

Baar Garantrleri: Ballk, Katlm ve Ortak Bir Bak Baarl bir deiim srecinin muhtemel en nemli aamas, deiimden etkilenenler arasnda ortak bir bak as yerletirmektirBunun nndeki en byk engel ise, deiimden etkilenen her bir birey yada grubun deiim karsndaki tutumunu en dorusu kabul ederek dierlerine benimsetme ynnde aba harcamasdr.

Baar Garantrleri: Ballk, Katlm ve Ortak Bir BakBirey, grup ve rgtlerin ortak bir gr etrafnda toplanmalarn etkileyecek pek ok faktr mevcuttur:rgt kltrDeiimin kaynaSosyal altyapEitim gemii

Baar Garantrleri: Ballk, Katlm ve Ortak Bir Bakstihdam gemiiYnetim biimiProbleme sahip klmasDeneyim

Deiimin baaryla stesinden gelmede nemli bir faktr de problemin sorumluluunu stlenen bireyin deiimle ilgili kiisel prejudices`lerin stesinden gelme yeteneidir.

Baar Garantrleri: Ballk, Katlm ve Ortak Bir BakProblemin sorumluluunu stlenen birey:Yaplan neri ve belirtilen grlerin her zaman yanl olmadn; bunun yan sra kendisinin de her zaman doru olmasnn mmkn olmadnn bilincinde olmaldr

Baar Garantrleri: Ballk, Katlm ve Ortak Bir Bakbirliinin aktif bir ekilde desteklenmesini salamaldr.

Arkasna alabildiince destek ve otorite almaldr.

Tetikleyicileri YnetmekLeavitt, organizasyonlarn birbirleriyle etkileim halindeki drt deikeni kapsadn ifade etmektedir:nsanTeknolojiGrev Yap

Tetikleyicileri YnetmekGrevnsanTeknolojiYap

Tetikleyicileri YnetmekBu drt bileenden herhangi birini yada bir kan etkileyen tetikleyicilerin doru bir ekilde analiz edilerek ynetilmesi, deiimin baaryla gerekletirilmesi asndan byk bir nem tamaktadr.

Tetikleyicileri YnetmekOlas potansiyel tetikleyicilerden bir ka aada verilmektedir Hkmet mevzuatlarrn yada sre teknolojilerindeki ilerlemelerDeien tketici ihtiya, beklenti ve zevkleri

Tetikleyicileri YnetmekRakiplerin yada tedarik zincirindeki partnerlerin faaliyetleriGenel ekonomik yada sosyal basklarnceden tahmini mmkn olamayan evresel felaketlerBirleme yada ele geirmeler

Tetikleyicileri YnetmekKanter (1983)`e gre, etkili organizasyonlar, yada en azndan deiime profesyonel bir anlayla yaklaan organizasyonlar, deiimin tetikleyicileri ile baa kmakta yeteneklidirler

Tetikleyicileri YnetmekTetikleyiciler be kategoride ele alnmaktadr:Geleneklerin kaybolmasAteleyici olaylarn krizleriStratejik seimlerTemel srclerFaaliyet aralar

SONUYneticiler gittike daha karmak ve dinamik evrelerde faaliyet gsterme; zamanla yarma zorunda kalmaktadr.

Bu dinamik ortamn en temel zellii, kesintisiz bir deiimi de beraberinde getiriyor olmasdr.

SONUDeiimin doas incelenerek, deiim aktrleri en uygun zm yolunu belirleme ynnde nemli bir adm atm olmaktadrlar