Kaynak: TSKB Ekonomik Araştırmalar

Ekim ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisinin altında 3,8 milyar dolar olarak açıklandı. Aylık cari açık geçen yılın ekim ayına kıyasla 2,2 milyar

dolar arttı ve böylece 12 ay birikimli açık 41,9 milyar dolara yükseldi. Aylık bazda geçen yıla göre bu denli yüksek bir artış görülmesinde dış

ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2,8 milyar dolar artmış olması etkilidir. Dış ticarette sadece “enerji” maliyetlerindeki yükseliş nede-

niyle ekimde 900 milyon dolarlık açılma söz konusu olmuştur. Dahası, enerji maliyetlerindeki artışın cari denge üzerindeki etkisinin kasım ayında

1,1 milyar dolara yaklaştığı ve bu trendin aralık ayında da devam edeceği gözlemlenecektir. Ancak ticaret açığındaki bozulmanın temel nedeni

“çekirdek” (altın ve enerji hariç) ithalatın ekim ayında geçen senenin aynı ayına kıyasla 3,5 milyar dolar yükselmesidir. Yılın son iki ayında çekirdek

ithalat açığının yaklaşık 6,0 milyar dolar daha açılacağını tahmin etmekteyiz. Öte yandan, “birincil gelir dengesi” açığının da 293 milyon dolar yük-

seldiğini görmekteyiz. Hizmet dengesinde, seyahat gelirleri kaynaklı 0,5 milyar dolarlık artış ise ticaret açığını dengelemekten uzak kaldı. (Net)

seyahat gelirleri, ekim ayında 2,2 milyar dolara yükseldi. Yılın geri kalanında, ham petrol faturasındaki yükseliş, iç talepteki canlanma ve turizm

gelirlerindeki artışın artık sonuna gelinmesi gibi faktörler cari açığı yukarı taşıma potansiyeli barındırmaktadır. İhracatta devam eden güçlü perfor-

mans ise açık pozisyonunu dengelemeye çalışmaktadır. TSKB yıl sonu cari açık beklentisini 46,9 milyar dolara (GSYH’ya oranı %5,6) yükseltmiştir.

Yılın ilk on ayında 14,0 milyar dolara dayanan altın ithalatı, ekim ayında cari dengeye 820 milyon dolarlık yük getirdi. Altın ticaretindeki açığının

bu yıl sonunda 7,5 milyarı aşmasını beklemekteyiz. Enerji ve altın hariç (çekirdek) cari açık, 12 ay birikimli bakıldığında, yükselme kaydetti ve 456

milyon dolar olarak gerçekleşti.

Ekim 2017

Ödemeler Dengesi

Can Uz uzc@tskb.com.tr

11/12/2017

TSKB Ekonomik Araştırmalar

Turizm gelirlerindeki görece sınırlı artış altı ay için hız kesecek. Hizmet dengesi incelendiğinde, ekim ayında “net” seyahat gerilerinin geçen yıla

göre %30 (503 milyon dolar) artmış olması olumludur. Seyahat gelirleri yılın ilk on ayında 3,5 milyar dolarlık artış kaydederek 15,9 milyar dolara

yükseldi. Yurtdışından Türkiye’ye gelen turistlerden elde edilen brüt gelirler 2017 yılı ilk on ayında 3,2 milyar dolar artmıştır. Net seyahat gelirine

yardımcı olan bir diğer faktör de (döviz kurlarındaki yükselişle) turizm giderlerinde ilk on ayda 300 milyon dolarlık düşüş gerçekleşmiş olmasıdır.

Ekim ayı ile birlikte yüksek sezon turizm rakamları sona ermiş oldu. 2016 yılında %31 azalan Avrupalı turist sayısının bu yılın ilk on ayında da %2,4

düşmesi görünümü zayıf kıldı. Örneğin, 2015 ve 2016 yıllarında toplam turist sayısının %16’sı Almanya’dan gelirken bu yılın ilk on ayında Alman

turistlerin payı %11,5’e geriledi. Belçika, Fransa ve Yunanistan haricinde 2017 yılında turist sayısında artış görülen OECD Avrupa ülkesi bulabilmek

mümkün değil (bu ülkelerin de payları gerilemiştir). Rus turist sayısının ise hızlı bir şekilde toparlandığına şahit oluyoruz: Rus turist girişleri ekim

sonunda 4,5 milyona ulaştı (2014 yılı rekoru kırılmış oldu). Ancak TÜİK rakamlarından yaptığımız bir hesaplamaya göre yılın ilk dokuz ayında turist

başına ortalama harcamanın da %7,3 gerileyerek 664 dolara indiğini görmekteyiz. (Turist başı ortalama harcamanın 2015 ve 2016 yıllarında da

ortalama %8 gerilediğini hatırlatalım). 2016 yılında bir evvelki seneye kıyasla 7,9 milyar dolar azalan brüt turizm gelirlerinin 2017 yıl sonunda 3,3

milyar dolarlık görece sınırlı bir toparlanmayla 22,0 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz.

Kaynak: TSKB Ekonomik Araştırmalar

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

Oca

10

Tem

10

Oca

11

Tem

11

Oca

12

Tem

12

Oca

13

Tem

13

Oca

14

Tem

14

Oca

15

Tem

15

Oca

16

Tem

16

Oca

17

Tem

17

Cari DengeUSD milyar

Cari Denge (aylık) Cari Denge (12 ay birikimli, sağ eksen)

-80

-60

-40

-20

0

20

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

Cari Denge12 ay birikimli, USD milyar

Toplam Cari Denge

Altın ve Enerji Hariç Cari Denge

2 Ödemeler Dengesi — Ekim 2017 TSKB Ekonomik Araştırmalar

Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 271 milyon dolar artarak 1,0

milyar dolar olmuştur (yabancıların yatırım gelirine dair brüt çıkışları 1,4 milyar dolardır).

12 ay birikimli bakıldığında, cari işlemler açığının finansmanı tarafında, uzun vadeli finansmanın dengeli seyrini görmekteyiz. Uzun vadeli fi-

nansman kalemleri fonlama yapısı içerisinde öne çıkmaya devam ediyor. Doğrudan yatırımlar, yurtdışı kaynaklı uzun vadeli kredi ve mevduat kana-

lıyla 12 aylık toplamda 22,8 milyar dolarlık kaynak sağlanmıştır. Ekim itibarıyla 12 ay toplamda 20,6 milyar dolarlık kısa vadeli kaynak girişi söz

konusu olmuştur.

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 54 milyon dolar azalarak 0,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş-

tir. Ekim ayında 180 milyon dolarlık yabancı sabit sermaye girişi ve 478 milyon dolarlık (net) gayrimenkul alımı söz konusu oldu.

Portföy yatırımlarında ise 1,6 milyar dolar net giriş sağlandı. Yabancılar ekim ayında hisse senedi pozisyonlarına 111 milyon dolar giriş yaptılar

(10/12: 3,1 milyar dolar), DİBS pozisyonlarını ise 73 milyon dolar artırdılar (10/12: 7,6 milyar dolar). Bankalar ve diğer sektörler ekim ayında, top-

lam olarak, nette 1,6 milyar dolarlık döviz cinsi tahvil ihracı gerçekleştirdi (10/12: 8,2 milyar dolar). Böylece 2017 yılı ilk on ayında yabancıların net

portföy girişleri 25,3 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır (2016 ilk on ayı: 11,0 milyar dolar). TCMB öncü verilerine bakılırsa, (10 Kasım ile biten

haftadaki satış nedeniyle) aralık ayında yabancılar yaklaşık 440 milyon dolarlık DİBS ve yaklaşık 30 milyon dolarlık hisse satışı yaptılar. Dolayı-

sıyla portföy girişleri bu ayda çıkışa döndü.

Banka mevduatı ve kredi kullanımını içeren diğer yatırımlarda ise 2,8 milyar dolar tutarında net giriş gerçekleşti. Yurt içi bankaların yurtdışı muha-

birlerindeki YP cinsi efektif ve mevduatları 0,8 milyar dolar yükseldi (bankalar haziran-ağustos döneminde ülkeye bu kanaldan 2,3 milyar dolar

getirdiler, eylül ve ekimde ise 1 milyar dolar çıkardılar). Yurtiçi yerleşik kişiler yurtdışındaki hesaplarından 150 milyon dolar getirdiler. Yurtdışı ban-

kaların yurtiçindeki mevduatlarında 0,4 milyar dolar tutarında net düşüş görüldü (geçen ayın tam tersi). Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili

olarak, bankalar ve diğer sektörler, sırasıyla, 2,4 milyar ve 1,6 milyar dolarlık net kullanım, hükümet ise 136 milyon dolarlık net geri ödeme yapmış-

tır. Bankaların yurtdışı kredi borçlanmasında “uzun vade” kaynaklı olarak 1,3 milyar dolarlık net kullanım; özel sektör tarafında ise, yine “uzun

vadeli” kredilerde 1,0 milyar dolarlık net kullanım söz konusu oldu. Bankacılık sektörünün 12 ay birikimli uzun vadeli kredi çevirme oranı, ekimde

%95’e yükseldi .

Resmi rezervlerde 5,0 milyar dolarlık artış gözlendi ve böylece ilk on ayda rezervler 4,5 milyar dolar yükselmiş oldu. Son olarak, net hata noksan

kaleminde 3,8 milyar dolarlık (hemen hemen bu ayki cari açık rakamına eşit) kaynağı belli olmayan giriş söz konusu oldu.

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

-20

0

20

40

60

80

100

-40

-20

0

20

40

60

80

100

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Cari Açığın Finansmanı12 ay birikimli, USD milyar

Uzun Vadeli Finans. Kısa Vadeli Finans. Cari Denge

28.4

%

4.6%

11.9

% 23.6

%

-8.7

%

39.3

%

-6.8

%

-32.

5%

17

.8%

8.7

%

22

.2%

38

.3%

0.7

%

10

.6%

0.5

%

-12

.8%

Doğrudan

Yatırım

Hisse DİBS Eurobond Banka

(Kredi)

Finans-dışı

(Kredi)

Mevduat Resmi

Rezervler

Cari Açığın Fonlanması (%)

Ekim-'17

Ekim-'16

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

0

5

10

15

20

25

30

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

Doğrudan Sermaye Yatırımları

DY / Cari Açık (sağ eksen)

Doğrudan Yatırımlar (DY, USD mr)

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

-20

-10

0

10

20

30

40

50

-4

-2

0

2

4

6

8

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

Portföy Hesabı 12 ay birikimli, USD milyar

Hisse senetleri (sol eksen) Borç senetleri (sağ eksen)

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

Ödemeler Dengesi — Ekim 2017 TSKB Ekonomik Araştırmalar

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20

00Ç

1

20

00Ç

4

20

01Ç

3

20

02Ç

2

20

03Ç

1

20

03Ç

4

20

04Ç

3

20

05Ç

2

20

06Ç

1

20

06Ç

4

20

07Ç

3

20

08Ç

2

20

09Ç

1

20

09Ç

4

20

10Ç

3

20

11Ç

2

20

12Ç

1

20

12Ç

4

20

13Ç

3

20

14Ç

2

20

15Ç

1

20

15Ç

4

20

16Ç

3

20

17Ç

2

20

18Ç

1

20

18Ç

4

Büyüme ve Cari Denge

Büyüme (sol eksen) Cari Denge (%GSYH, ters, sağ eksen)

-8%

-4%

0%

4%

8%

12%

20

04Ç

4

20

05Ç

2

20

05Ç

4

20

06Ç

2

20

06Ç

4

20

07Ç

2

20

07Ç

4

20

08Ç

2

20

08Ç

4

20

09Ç

2

20

09Ç

4

20

10Ç

2

20

10Ç

4

20

11Ç

2

20

11Ç

4

20

12Ç

2

20

12Ç

4

20

13Ç

2

20

13Ç

4

20

14Ç

2

20

14Ç

4

20

15Ç

2

20

15Ç

4

20

16Ç

2

20

16Ç

4

20

17Ç

2

Büyüme ve Sermaye Hesabı

Büyüme Resmi rezervler hariç sermaye hesabı (% GSYH)

2016 2017

Ekim 16 Ekim 17 Ocak - Ekim Ocak - Ekim Aylık % YtD % Aylık YtD

A. Dış Ticaret Dengesi (Net) -2,803 -5,599 -33,748 -46,382 99.8% 37.4% -2,796 -12,634

Toplam Mal İhracatı 13,514 14,955 123,271 136,630 10.7% 10.8% 1,441 13,359

Toplam Mal İthalatı 16,317 20,554 157,019 183,012 26.0% 16.6% 4,237 25,993

B. Hizmet Dengesi (Net) 1,825 2,621 13,834 18,246 43.6% 31.9% 796 4,412

Seyahat (net) 1,686 2,189 12,382 15,899 29.8% 28.4% 503 3,517

Seyahat Geliri (bilgi için) 1,983 2,575 16,636 19,854 29.9% 19.3% 592 3,218

C. Birincil Gelir Dengesi (Net) -780 -1,073 -7,722 -9,006 37.6% 16.6% -293 -1,284

Yatırım Geliri (net) -716 -987 -7,161 -8,270 37.8% 15.5% -271 -1,109

Faiz Gideri (bilgi için) 427 458 4,508 4,823 7.3% 7.0% 31 315

D. İkincil Gelir Dengesi (Net) 122 224 1,237 1,849 83.6% 49.5% 102 612

I. CARİ İŞLEMLER DENGESİ (A+B+C+D) -1,636 -3,827 -26,399 -35,293 133.9% 33.7% -2,191 -8,894

II. SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI (a+b) -17 -33 -21,065 -32,529 94.1% 54.4% -16 -11,464

a. SERMAYE HESABI 0 -1 23 17 - -26.1% -1 -6

b. FİNANS HESAPLARI -17 -32 -21,088 -32,546 88.2% 54.3% -15 -11,458

1. Doğrudan Yatırımlar (net) -668 -614 -7,496 -6,279 -8.1% -16.2% 54 1,217

- Yurtiçi Yerleşik lerin Yurtdışındak i Doğrudan Yatırımları 229 186 2,482 2,011 -18.8% -19.0% -43 -471

- Yabancıların Yurtiçine Doğrudan Yatırımları 897 800 9,978 8,290 -10.8% -16.9% -97 -1,688

- Yabancıların Yurtiçinde Gayrimenkul Yatırımları (net, bilgi için) 465 478 3,411 4,160 2.8% 22.0% 13 749

2. Portföy Yatırımları (net) -2,150 -1,621 -10,959 -25,281 -24.6% 130.7% 529 -14,322

- Yurtiçi Yerleşik lerin Yabancı Ülkelerdek i Portföy Yatırımları 161 245 -385 -876 52.2% 127.5% 84 -491

- Yabancıların Türk iye'ye Portföy Yatırımları 2,311 1,866 10,574 24,405 -19.3% 130.8% -445 13,831

Yabancıların Hisse Senedi Alımı 471 111 1,209 3,074 -76.4% 154.3% -360 1,865

Yabancıların DİBS Alımı -1,232 73 3,051 7,605 -105.9% 149.3% 1,305 4,554

Yabancıların ÖST Alımı 19 48 85 215 152.6% 152.9% 29 130

Hükümetin Yurtdışı Tahvil İhracı 1,500 0 2,682 5,286

Banka ve Diğer Şirketlerin Yurtdışı Borç Senetleri İhracı 1,553 1,634 3,547 8,225 5.2% 131.9% 81 4,678

3. Diğer Yatırımlar (net) -122 -2,780 -11,200 -5,500 2178.7% -50.9% -2,658 5,700

a. Ticari Krediler (net) 337 294 -2,202 -3,242 -12.8% 47.2% -43 -1,040

b. Krediler (net) -1,780 -4,029 -7,219 -2,399 126.3% -66.8% -2,249 4,820

Merkez Bankası Kredileri 0 0 0 0

Genel Hükümet Kredileri -149 -65 452 716 -56.4% 58.4% 84 264

Banka Kredileri -381 -2,367 2,702 626 521.3% -76.8% -1,986 -2,076

Diğer Sektörlerin Kredileri -1,250 -1,597 -10,373 -3,741 27.8% -63.9% -347 6,632

c. Mevduat (net) 1,325 961 -1,782 184 -27.5% -110.3% -364 1,966

Bankaların Yurtdışı Mevduatı (eksi ise yurtiçine giriştir) 870 937 2,996 2,575 7.7% -14.1% 67 -421

Yurtiçi Yerleşik lerin Yurtdışı Mevduatı (eksi ise yurtiçine giriştir) -84 -150 -1,419 -985 78.6% -30.6% -66 434

Yabancıların Yurtiçindek i Mevduatı -489 -149 3,801 1,637 -69.5% -56.9% 340 -2,164

TCMB'de Tutulan Mevduat (KMDTH ve SDTH) -50 -25 -442 -231 -50.0% -47.7% 25 211

d. Diğer Varlıklar ve Yükümlülükler -4 -6 3 -43 50.0% -1533.3% -2 -46

e. Özel Çekme Hakları, SDR (net yükümlülükler) 0 0 0 0

4. Rezerv Varlıklar 2,923 4,983 8,567 4,514 70.5% -47.3% 2,060 -4,053

IMF Nezdindek i Rezervler 0 0 0 0

Resmi Rezervler (eksi ise rezervler artmıştır) 2,923 4,983 8,567 4,514 70.5% -47.3% 2,060 -4,053

III. NET HATA NOKSAN 1,619 3,796 5,288 2,730 134.5% -48.4% 2,177 -2,558

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

Ödemeler Dengesi Tablosu milyon ABD DolarıDeğişim

TSKB Ekonomik Araştırmalar

arastirma@tskb.com.tr

MECLISI MEBUSAN CAD. NO 81

FINDIKLI ISTANBUL 34427, TÜRKİYE

(90) 212 334 50 50 faks: (90) 212 334 52 34

2017 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. her hakkı mahfuzdur.

Bu dökuman Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.’nin yatırım bankacılığı faaliyetleri kapsamında, kişisel kullanıma yönelik olarak ve bilgi için

hazırlanmıştır. Bu dokümana dayalı herhangi bir işlem yapılması tarafımızdan öngörülen bir husus değildir. Belirtilen görüşler sadece bizim güncel

görüşlerimizdir. Bu raporda yer alan bilgileri makul bir esasa dayalı olarak güncelleştirirken, bu konuda mevzuat, uygunluk veya diğer başka nedenlerle

amaca uygunluk tam olarak sağlanamamış olabilir.

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları veya çalışanları, burada belirtilen senetleri ihraç edenlere ai t menkul kıymetlerle ilgili olarak

bir pozisyon almış olabilir veya alabilir; menkul kıymetler üzerinde opsiyonları olabilir veya ilgili diğer bir yatırıma girebilir; bu menkul kıymetleri ihraç eden

firmalara danışmanlık yapmış, hisselerinin halka arzına aracılık veya yüklenim taahhüdünde bulunmuş olabilir.

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları bu raporda belirtilen herhangi bir şirket için yatırım bankacılığı da dahil olmak üzere önemli

tavsiyeler veya yatırım hizmetleri sağlıyor veya sağlamış olabilir.

Bu raporun ilgili olduğu yatırım fiyatı veya değeri, direkt veya indirekt olarak, yatırımcıların menfaatlerine ters düşebilir. Döviz kurlarındaki herhangi bir

değişmenin yatırımın değeri veya fiyatı veya bu yatırımdan sağlanan gelir üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir. Geçmişteki performans her zaman

gelecekteki performansın kılavuzu olacak demek değildir. Yatırım geliri dalgalanma gösterebilir.

Bu rapor kamuya açık bilgilere dayalıdır. Doğru veya tamam olmayan hiçbir beyan yapılmamıştır. Bu rapor söz konusu menkul kıymetlerin alınması veya

satılması için bir teklif, yorum ya da yatırım tavsiyesi değildir veya bu menkul kıymetlerin alınıp satılmasına yönelik bir teklif için de bir istek veya zorlama

değildir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve kendisiyle bağlantılı olan diğerleri bahsedilen şirketlerin menkul kıymetleriyle ilgili pozisyon alabilirler

veya bu menkul kıymetlerle ilgili işlem yapabilirler, ayrıca bu şirketler için yatırım bankacılığı hizmetleri de verebilirler.

Herhangi bir yatırım kararı yatırımcının tamamıyla kendi kişisel seçimine dayanmalıdır. Bu rapordaki bilgiler herhangi bir yatırım tavsiyesi olmayıp,

raporda yer alan firmalara yatırım yapılmasından ötürü Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.