DERS NOTLARI 10 - FİN.TEKN. DERS NOT.10... · PDF fileDERS NOTLARI –10– ... TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ Finansman irketinin İngilizce'deki karılığı "Finance Company"

YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ

DERS NOTLARI –10–

TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ

PROF.DR. YILDIRIM B. ÖNAL


Finansman şirketinin İngilizce'deki karşılığı "Finance Company" veya "Finance House"dur. Gelişmiş ülke örneklerinde finansman şirketlerinin amacı, taksitli satışların finansmanını sağlamaya yönelik olarak belirlenmiştir. Yani finansman şirketlerinin faaliyet konusu, fiyatı yüksek ve tüketicinin kolayca alamayacağı; başta otomobil olmak üzere beyaz ve kahverengi eşyayı satın almak için kredi vermektir.

1929 yılında ABD’de başlayıp dünyayı etkisine alan büyük ekonomik bunalımı sonrasında talep oluşturmak amacıyla, alım gücü düşen kesimlere alım gücü oluşturmak ve satış hacmini arttırmak için 1930’lu yıllarda ABD’de kurulan finansman şirketleri, Avrupa’da da aynı problemlere çözüm amacıyla ortaya çıkmıştır.


Finansman şirketleri aracılığıyla satış

yapılması uygulaması genel olarak,

sözkonusu malların üreticisi veya satıcısı

durumunda olan firmaları dolaylı olarak

finanse eden bir uygulamadır.

Finansman şirketlerinin iki önemli türü

bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, satış

finans şirketleri, ikincisi ise, tüketici

finansman şirketleridir.


Tüketici Finansman Şirketleri

Tüketici finansman şirketleri; düşük tutarlarda kredi

ticareti yaparlar. Bu şirketler, genellikle borçlunun

teminat göstermesine gerek kalmadan kredi verirler.

Dolayısıyla bu kurumlardan kredi almak daha

kolaydır. Diğer kredi temin eden kurumlar, kredi

değerliliği düşük olan kişilere küçük tutarda kredi

temin etmezler. Tüketici finansman şirketleri, bu

özelliklere sahip kişilere kredi temin etmenin riskini

taşırlar. Üstlendikleri bu risk nedeniyle tüketici

finansman şirketlerinin müşterilerinden istediği faiz,

diğer kredi kurumlarının müşterilerinden aldıkları faiz

oranlarından daha fazla olabilmektedir.


Satış Finansman Şirketleri Birinci Dünya Savaşı'ndan önce de bazı satış finansman

şirketlerine rastlanmaktadır. Ancak, bu kurumlar gerçek anlamda ve tam anlamıyla çalışmayı 1915 yılına kadar başaramamışlardır. Bu kurumların 1915-1929 dönemi boyunca otomotiv endüstrisi ile birlikte büyük bir gelişme gösterdikleri görülmektedir. Kısacası bu kurumların, otomobil endüstrisinin müşteri finansmanı ihtiyaçlarını karşıladıklarından dolayı geliştikleri söylenebilir. Bu dönemdeki gelişme nedenlerinden bazılarını aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Otomobil ve radyo gibi ürünlerin büyük miktarlarda ve ucuza üretilmesinin, tüketici pazarını harekete geçirmesi.

Milli gelirin artması ile bireylerin alım gücünün artması. Üretici firmaların satışların finansmanından çok üretim ve

satış çabalarını artırmaya yönelmeleri. Üreticilerin uygun ödeme şartları ile satış yapmaları v.b.


Ülkemizde bu konuda çalışabilecek şirketlerin uymaları gereken kurallar; 26.07.1994 tarih ve 22002 nolu RG'de yayımlanan Hazine Müsteşarlığı'nın "Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik" ile belirlenmiştir. Daha sonra günün ekonomik gelişmeleri karşısında yetersiz kaldığı düşüncesiyle yönetmelikte 9 Kasım 2001 tarihinde bazı gerekli değişiklikler yapılmıştır. Dolayısıyla bu "Yönetmelik" ile ülkemizde batılı örneklerine uygun sayılabilecek finansman şirketlerinin kurulup çalışması olanağı sağlanmıştır. Ancak 5411 Sayılı Bankalar Kanunu’nun çıkarılmasını takiben Finansman Şirketleri’nin kuruluş, denetim ve kapatılma yetkileri BDDK’ya geçmiştir. BDDK ise 10 Ekim 2006 tarih ve 26315 sayılı Resmi Gazete’de “Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş Ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik” i yayımlayarak konuyla ilgili yasal düzenlemelere son halini vermiştir.


Şirket kuruluşlarına BDDK tarafından izin verilir. Şirket

kurulması için teliğde belirtilen belgelerle birlikte

BDDK’ya başvurulması zorunludur.

Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine faaliyet izni

verilen finansman şirketlerinin, müşterileri ile yapacakları

işlemler için yazılı sözleşme düzenlemeleri zorunludur.

Finansman şirketleri, kredilendirecekleri mal ve

hizmetleri temin eden satıcılarla önceden genel bir

sözleşme yaparlar. Finansman şirketlerince açılan

krediler, genel sözleşmedeki esaslara göre tüketicinin

nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim ve temini ile

birlikte, doğrudan satıcıya ödenir. Ancak kredi geri

ödemeleri adına kredi açılanlar tarafından finansman

şirketlerine yapılır.


Finansman şirketlerinin kullandırdıkları kredilerin

toplam tutarı özkaynaklarının otuz katını geçemez.

Ayrıca finansman şirketleri, işlemlerinden kaynaklanan

alacaklarından doğmuş veya doğması beklenen, ancak

miktarı kesin olarak belli olmayan zararlarını karşılamak

amacıyla BDDK tarafından belirlenecek usul ve esaslar

çerçevesinde karşılık ayırmak zorundadır.

Finansman şirketlerinin birleşme, devir ve bölünmesi

BDDK’nın iznine tabidir. Şirketlerin birleşme, devir ve

bölünmesine ilişkin izin işlemleri çerçevesinde BDDK

gerekli göreceği her türlü bilgi ve belgeyi istemeye

yetkilidir. Finansman şirketlerinin faaliyetlerine son

vermeleri ve tasfiyeleri BDDK’nın uygun görüşü alınmak

kaydıyla genel hükümlere tabidir. Şirketlerin tasfiye

süreci gerekli görülmesi halinde BDDK tarafından

denetlenebilir.


Finansman şirketleriyle finansman modelinde,

tüketicilere ödeme kolaylığı sağlamak, bu suretle talebi

artırmak ve buna bağlı olarak da üretici firmaların pazar

paylarını artırmak hedeflenmiştir. Tüketici finansman

şirketlerinin kredilendirme işlemlerinden nihai tüketici

olan gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilmektedir.

Tüketici finansman şirketleri tüketicilere ve kuruluşlara

her türlü mal ve hizmet satın alınmasında kredi

kullandıran finansal kuruluşlardır. Krediye uygulanacak

faiz oranları genellikle yasalarla sınırlandırılmıştır.

Kredilendirilen ürünün tüketim malı ve krediyi kullanan

gerçek veya tüzel kişinin nihai tüketici olması

gerekmektedir.


Tüketici finansman şirketlerini bankalardan

ayıran önemli özellikler:

Tüketiciye doğrudan nakit kredi tahsisi

yapılmayıp finansman şirketinin anlaşmalı

olduğu satıcı firma veya bayilerden tüketicinin

satın alacağı mal ve hizmetleri taksitlendirmek

suretiyle kredi açılmış olması,

Finansman şirketlerinin mevduat toplama

yetkilerinin olmaması ve

teminat mektubu verme yetkilerinin

bulunmaması olarak üç önemli noktada

toplanabilir.

TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ 1994 yılının Temmuz ayında ilk yasal düzenleme

yapılmasına rağmen ülkemizde ilk satış finansman şirketi 1995 yılı başlarında kurulmuştur. Koç Finans ünvanını taşıyan bu satış finans şirketi, Türkiye'nin tüketici kredisi vermeye yönelik ilk özel şirketi ve her türlü mal ve hizmetin alımını kredilendirmek üzere tüketiciye ödünç para verecek bir kuruluşudur.

Ülkemizde uygulamaya ilk geçen "Koç Tüketici Finansman A.Ş."nin otomotiv kredileri uygulamasındaki iş akışı aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir (eski uygulama). Bu akış şeması Koç Finans A.Ş.nin uyguladığı finansman tekniğinin işleyişini aşama aşama ve sistematik bir şekilde açıklamaktadır. Bu akış şemasında yer almayan bir konu Koç Finans A.Ş. ve satıcı firma arasında bir sözleşme yapılmasıdır. Yapılan bu sözleşme sonucu, satıcı firmanın Koç Finans A.Ş.ne karşı bazı sorumlulukları ortaya çıkmaktadır. Bu sorumluluklar daha çok otomobil satılan tüketicinin borcunu düzenli olarak ödememesi durumunda ortaya çıkmaktadır.

Şekil 2.20: Koç Finans Otomotiv Kredileri İş Akışı Şeması (eski uygulama)


Genel anlamda bakıldığında tüketici finansman şirketlerinin kredilendirme süreci şöyle açıklanabilir: Öncelikle finansman şirketleri, kredilendirecekleri malları satan firmalar ile önceden bir genel sözleşme yapmak zorundadır. Tüketici mal satın almak için satıcıya gittiğinde malı kredili almak istediğini satıcıya bildirir. Satıcı kredi için gerekli belgeleri tüketici adına doldurur ve kredilendirme için finansman şirketine gönderir. Finansman şirketi tüketiciye ait bilgileri inceledikten sonra kredi verilmesine karar verir ve 1-2 gün içerisinde satıcıya bildirir. Kredi tüketici adına satıcıya ödenir. Tüketici malı satın aldıktan sonra finansman şirketi tarafından bildirilen ödeme planı çerçevesinde tüketici finansman şirketine ödemeleri yapar. Finansman şirketlerince açılan krediler, genel sözleşme-deki esaslara göre tüketicinin nam ve hesabına olmak üzere mal ve hizmetin teslim ve temini ile birlikte, doğrudan satıcı veya üreticiye ödenmektedir. Ancak kredi geri öde-meleri adına kredi açılanlar tarafından finansman şirketine ödenmektedir. Bu süreç aşağıdaki gibi şematize edilebilir.

Şekil 3: Tüketici Finansman Şirketlerinin Kredilendirme Süreci

7) Kredi taksitleri finansman şirketine ödenir

5)Finansman şirketi kredi tutarını satıcı firmaya öder

4)Kredi onayı ile belgeler imzalanır

3)Belgeler finansman şirketine gelir ve kredi onayı yapılır

1)Satıcı ile finansman şirketi arasında genel sözleşme yapılır

6)Mal tüketiciye teslim edilir

2)Gerekli belgeler hazırlanır

SATICI FİRMA

TÜKETİCİ

KREDİLENDİRME KURULUŞU FİNANSMAN ŞİRKETİ


KKDF faiz oranı ticari araçlar dışındaki araçlar için

yüzde 15 iken, ticari araçlar için bu oran yüzde

0’dır.

Tüketici finansman şirketlerinin, banka sistemine

olan üstünlüğü, banka ve bayii ağını birleştiren ve

tek elde toplayan bir hizmet merkezi olmasından

kaynaklandığı söylenebilir.

Firma Bilgileri

Sermaye Toplam Aktifler Personel SayısıALJ Finansman A.Ş. 25.000.000 58.279.924 40

DD Mortage 54.400.000 409.744.579 68

Koç Tüketici Finansmanı A.Ş 100.000.000 1.498.393.014 128

Koç Fiat Kredi Tüketici Finansmanı A.Ş 45.000.000 1.238.067.303 45

MAN Financial Services Tüketici Finansmanı A.Ş. 14.000.000 431.803.000 17

Mercedes-Benz Finansman Türk A.Ş 19.550.000 2.623.234.986 70

Scania Tüketici Finansmanı A.Ş. 38.000.000 221.212.602 22

TEB Tüketici Finansman A.Ş. 71.626.000 1.364.713.524 86

Volkswagen Doğuş Tüketici Finansmanı A.Ş. 30.000.000 2.077.224.375 93

TÜKETİCİ FİNANSMANI ŞİRKETLERİ HAKKINDA

GENEL BİLGİLERİ İÇERİR TABLO - 2012

Eşit Ödeme Planı: Bu ödeme planı seçeneğinde, tüketici tarafından belirlenen vadelerde eşit taksit tutarları şeklinde geri ödemeler yapılır.

Kademeli Artan Ödeme Planı: Bu ödeme planı seçeneğinde, kademeli olarak artan oranlarda geri ödeme yapılır. Artış oranını, ilk artış ayını ve artış sıklığını tüketici belirler.

Ara Ödemeli Ödeme Planı: Bu ödeme planı seçeneğinde, tüketicinin belirleyeceği dönemlerde, mevcut ödeme planına ilave olarak, önceden belirlenen sabit bir tutarda ara ödemeler yapılır.

Balon Ödeme Planı: Bu ödeme planı seçeneğinde, kredi tutarının tüketici finansman şirketi tarafından belirlenecek kısmı son vadede ödenir. Diğer vadelerdeki taksit tutarları ise eşit olarak ödenir.

Değişken Taksit Tutarlı Ödeme Planı: Bu ödeme planı seçeneğinde, tüketici finansman şirketi tarafından belirlenen kriterlere göre tüketicinin belirlediğiniz dönemlerde farklı tutarlarda ödemeler yapılır. Bu tutarlar dışında kalan borç, geri kalan taksitlere eşit olarak yayılır.

Türkiye’de tüketici finansman şirketleri tarafından kredi kullanan kişilere sunulan ödeme seçeneklerinden bazıları şunlardır:


Tüketici Finansman Şirketlerinin bu katkıyı

sağlayabilmesi için Tüketici Finansman

Şirketlerini düzenleyen ve denetleyen yapının

daha efektif oluşturulması ve sektörün gelişmiş

ülkelerde olduğu gibi “mevduat kabul eden” ve

“mevduat kabul etmeyen” şirketler şeklinde ikiye

ayrılarak daha verimli çalışabilecek ortamın

sağlanması hedeflenmelidir.

Tüketici Finansman Sektörü ekonomik

büyümenin önemli dayanak noktalarından biridir.

Bu sektörün gelişimi beraberinde bir çok sektörü

de büyüme yönünde tetiklemektedir.


Bu yüzden bütün gelişmiş ülkelerde olduğu gibi

ülkemizde de bu sektörün düzenlenmesi sadece

sektördeki şirketleri değil, tüketim harcamalarının

unsurlarını oluşturan tüketicileri, üreticileri, satıcıları da

olumlu yönde etkileyecektir. Diğer taraftan, ülkemizin

ekonomik gelişimini engelleyen, gelir dağılımını bozan,

haksız rekabet ortamı yaratan ve gerek yerli gerekse de

yabancı sermayenin yatırım kararlarını olumsuz yönde

etkileyen kayıtdışı ekonomiyle mücadele mevcut

ekonomik politikalarının merkezindedir. Tüketici

Finansmanı sektörü bu mücadelede en büyük katkıyı

sağlayan ve önceki paragraflarda yer alan

düzenlemelerin gerçekleştirildiği takdirde daha da fazla

katkı sağlayabilecek en önemli sektördür.



KREDİ BİLGİLERİ İÇERİR TABLO - 2012

Tüketici Kredileri

12/10 28/09 31/08 27/07

Yıllık % Yılbaşı % 2012 2012 2012 2012

Otomotiv

Finansman Şirketleri 27,22 15,59 4.800.037 4.761.597 4.695.032 4.586.175

Bankalar 10,86 4,05 7.215.269 7.215.018 7.174.808 7.120.680

Konut

Finansman Şirketleri 55,42 48,67 465.761 445.386 421.522 398.837

Bankalar 9,66 8,89 75.750.861 75.038.098 73.946.649 73.350.886

TOPLAM


Bankalar 9,76 8,45 82.966.130 82.253.116 81.006.653 80.471.566

Ticari Krediler

Otomotiv


Bankalar 6,52 1,05 11.968.430 12.041.803 12.141.535 12.352.292

Takipteki Krediler

Tüketici (Bireysel)

Finansman Şirketleri 32,32 49,94 99.296 96.868 93.311 87.706

Bankalar Toplam (Konut + Taşıt) -6,82 -1,42 854.330 876.475 915.677 870.363

Konut -6,48 -1,84 606.562 608.235 640.583 611.440

Taşıt -7,64 -0,36 247.768 268.240 275.094 258.923

Takipteki Kredi / Toplam Kredi

Finansman Şirletleri 1,89% 1,86% 1,82% 1,76%

Bankalar 1,03% 1,07% 1,12% 1,08%

Krediler TUTAR (Bin TL)

Yıl Otomotiv Kart Konut Diğer Toplam

2000 371.422 352.543 150.913 874.878

2001 157.029 528.265 58.696 743.989

2002 283.752 27.215 86.288 397.255

2003 714.239 31.168 72.434 817.841

2004 1.370.865 141.453 1.512.318

2005 2.329.138 195.416 2.524.554

2006 2.434.432 249.033 2.683.465

2007 2.731.470 234.958 2.966.428

2008 2.668.226 26.271 208.732 2.903.229

2009 2.523.259 101.362 50.294 2.674.916

2010 3.304.926 152.472 45.346 3.502.745

2011 6.767.762 148.966 45.119 6.961.847

2012 6 Aylık 3.832.272 56.175 24.898 3.913.345

TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ (2013)

Adı

1 ALJ FİNANSMAN A.Ş.

2 DD KONUT FİNANSMAN A.Ş.

3 KOÇ FİAT KREDİ FİNANSMAN A.Ş.

4 KOÇ FİNANSMAN A.Ş.

5 MAN FINANCIAL SERVICES TÜKETİCİ FİNANSMANI A.Ş.

6 MERCEDES BENZ FİNANSMAN TÜRK A.Ş.

7 ORFİN FİNANSMAN A.Ş.

8 PSA FİNANSMAN A.Ş.

9 SCANIA FİNANSMAN A.Ş.

10 ŞEKER MORTGAGE FİNANSMAN A.Ş.

11 TEB FİNANSMAN A.Ş.

12 VFS FİNANSMAN A.Ş.

13 VOLKSWAGEN DOĞUŞ TÜKETİCİ FİNANSMANI A.Ş.

FİNANSMAN ŞİRKETLERİNİN

YASAL ALT YAPISI

6361 SAYILI FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ KANUNU (13 Aralık 2012 Perşembe – RG. Sayı: 28496)

Amaç MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; finansal kuruluş olarak faaliyet gösteren finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin kuruluş ve çalışma esasları ile finansal kiralama, faktoring ve finansman sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.


YASAL ALT YAPISI

Finansman sözleşmesi MADDE 39 – (1) Finansman sözleşmesi, her türlü

mal veya hizmet alımının, malı veya hizmeti satın alan gerçek veya tüzel kişinin nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim veya temini ile birlikte doğrudan satıcıya ödeme yapılması suretiyle kredilendirilmesini öngören sözleşmedir. Kredi geri ödemeleri, adına kredi açılanlar tarafından finansman şirketlerine yapılır.

(2) Finansman şirketlerinin, kredilendirecekleri mal veya hizmetleri temin eden satıcılarla önceden yazılı şekilde genel bir sözleşme yapmaları zorunludur.

(3) Finansman sözleşmesinin yazılı şekilde düzenlenmesi zorunludur.


YASAL ALT YAPISI

Finansman Şirketleri

Finansman şirketlerinin tek faaliyet konusu

tüketici finansmanı olduğu için altyapıları,

süreçleri ve sistemleri buna göre kurgulanmış

olup, bankaların detaylı kredilendirme sürecine

nazaran daha hızlı hareket edebilme kabiliyetine

sahiptirler. Bu durum finansman şirketlerinin ilgili

alanlardaki hizmet kalitesinin yüksek olmasını

sağlamakta, uzmanlaştıkları alanlarda bankalara

göre daha fazla seçenek sunmaklarını

sağlamaktadır.


YASAL ALT YAPISI

Ancak gelişmiş ülkelerde uygulama bulan bireysel

harcamalar, eğitim finansmanı, enerji faturaları, stok

finansmanı, nakit ihtiyaç kredisi ve araç kiralamaya

kadar çok geniş bir ürün yelpazesininin henüz ulusal

hizmetler arasında yer almadığı görülmektedir. Zira

sektör büyük ölçüde taşıt finansmanına

yoğunlaşmıştır. Bununla birlikte, 6361 sayılı yeni

Kanun ile tüketici finansman şirketleri kredi kuruluşu

statüsü kazanmış ve sektörde yeni ürünlerin

geliştirilmesine olanak sağlanmıştır. Ayrıca bu Kanun

değişikliği ile birlikte, finansman şirketlerinin

aktiflerinin % 5’ine kadar nakdî kredi kullandırmasına

imkân tanınmıştır.

Documents

DERS NOTLARI 10 - FİN.TEKN. DERS NOT.10... · PDF fileDERS NOTLARI –10– ... TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ Finansman irketinin İngilizce'deki karılığı "Finance Company"