Embed Size (px)
Citation preview
I
Th~c si NGUYEN VAN QUYET (chu bien)
Th~c si P~M LAN HUONG
Thac si LAM NHAN .
-NHAC LE NAM BO . .
-NGHI THUC VA NHAC LE •
TRONG CUNG Di:NH, ? ' A TANG MA CUA NGu'OI VIET
• ? ~
'(JDONGNAI
' A' ? ,..,,? ~
NHA XUAT BAN TONG HQP DONG NAI - 2005
'~
I
' l I !
LOI GIOi THIEU •
"Nghi thuc va nhq,c rn trong cung dinh, tang ma crla nguai Vi~t a FJ6ng Nai" la m()t de tai c6 tinh thlfc tien va g6p phan giai quyet m<)t trong nhung van de buc xuc hi~n nay trong cong tac van hoa n6i chung va trong vi~c giu gin, phat huy gia tri van hoa c6 truyen n6i rieng.
Ke tu khi Dang lanh d~o dat nu6'c ta di vao thai ky "d6i m6'i", rat nhieu gia tr! di san van hoa v~t the va phi v~t the duqc nhan dan khoi phl;lC, ch9n 19c dtia Chung gia nh~p vao dai song van hoa nhli m<)t thanh phan khong the thieu. Tuy nhien, trong may ch1:1c nam chien tranh chung ta khong c6 dieu ki~n th\fc hanh nhung ho~t d<)ng van hoa nay. LSli them c6 thai chung ta chua nh~n thuc day du nen cling khong thay het gia tri cua nhung di san quy bau d6. Th~m chi c6 luc, c6 nai chung ta con tien hanh bai tru chung. Trong luc d6, nhung ngliOi gia hieu biet ve chung ngay cang ft Vl cac. Cl;l dan dan quy tien ca. Ngoai ra, con c6 them tac d()ng cua tinh chat hang hoa trong ho~t d<)ng van hoa, l~i them y thuc XO bo cua m9t b<'.) ph~n cong chung, nhat la 16'p tre, do khong duqc d~y do, nen tinh tr~ng "tam sao that ban"' "rau ong n9 cclm dim ba kia" xay ra khong hi em trong vi~c khoi phl:lc nhung di san van hoa c6 truyen. Do v~y, vi~c nghien cuu "N~hi thuc va nhq,c rn trong cung dinh, tang ma czla nguai Vi~t a FJ6ng Nai" g6p phan lam ca sc1 cho vi~c bao ton, phat huy cac gia tr! van hoa la cap thiet.
Trong chuang II, cac nghi thuc va nh~c le trong cling dinh, lay le Ky yen la loc;ti le quan tr9ng lam do'i tuqng quan sat. Ngoai nhung ban lu~n khong can thiet va qua SC1 sai v~ triet ly Thien - Dia -Nhan ... , day 1a phan khao ta ky cang va chi tiet nhat ve cac nghi thuc va cac bai ban am nh~c tuang ung. Cai hay la mo ta am nh~c
du. c d~t vao vt tri mqt thanh to cua cac ie thuc khien cho thay moi qu n h~ mau thjt cua le thuc va am nh~c trong cung te. Va ding a Ch O'ng nay, dang chu y la nhG'ng kien giai Ve am nh~c duqc Slt d1:1ng v6'i, chuc nang khac nhau trong tung truang hqp.
Phan djnh hu6'ng va phat trign cua nh~c Ie Dong Nai trong vi~c ba ton di san van hoa dan tqc la hqp ly va phu hqp v6'i tinh hinh co g tac van hoa a dja phuong hi~n nay. M~c dau vf!.y, y djnh bien cai "dinh" thanh m<)t thiet che van hoa ngay nay thi l~i kh6 chap (l
nh n, vi nh~c Ie va nghi thuc chi duqc tht!c hi~n t~i dinh v6'i y nghia thi ng lieng. Mat di y nghia nay, am nh~c chi con la thu do giai tri, co h<)i le l~i bien thanh tro choi.
Day la cong trinh nghiem tuc, c6 gia trt khoa h9C va thy'c tien. slta chG'a va b5 sung nhG'ng khiem khuyet ve chi tiet se la m<)t
co trinh c6 ich rat nhieu m~t nhli nghien cuu, giao khoa, thy'c hanh uan ly.
Thanh ph6 H6 Chi Minh, ngay 27 tluing 11 nani 2004
GS. TSKH. TO NGQC THANH
r
'
' . ? ')....
LOI MO DAU
D6ng Nai la vung da_t duqc khai pha s6'm (J Nam BQ, m9t tinh g~n lien v6'i qua trinh di dan cua nguO'i Vi~t vao phia Nam trong nhung buoi dau l?p nghi~p. Cung v6'i qua trinh di dan, nh9-c ie ding xuat hi~n de phyc vy cho nhu cau sinh ho9-t tinh ,than, tam linh cua nguO'i dan lao d9ng, d6ng thO'i cling de phyc vy cho tang lop quan 19-i cua trieu dinh va cac nghi thuc ton giao.
D6ng -Nai cling la m9t tinh c6 nhieu dan t9c anh em cung sinh · song, la noi h9i ty va giao luu van hoa giua cac dan tl)c. Qua trinh xuat hi~n nh9-C ie cua nguO'i Vi~t khi vao vung dat m6'i, dieu ki~n ttf nhien va xa h9i da anh huang den nghi thuc cling dinh, tang ma nhu the nao? Cac nghi thuc nay da bien doi ra sao? D6 la nhung van de can duqc quan tam.
Trong boi canh nen kinh te thi trub'ng, qua trinh cong nghi~p hoa, ·hi~n d~i hoa dat nt16'c, dO'i song cua nguO'i dan duqc cai thi~n. Cung v6'i XU hu6'ng phat trien cua thO'i d9-i la S\f mai m9t cua cac di san van hoa v?t the va phi v?t the. Tru6'c th\[c tr9-ng nay, vi~c nghien cuu, ph6 bien nghi thuc va nh9-c le trong cling dinh, tang ma cua ngu'O'i Vi~t (J D6ng Nai lam CO' sa cho vi~c bao t6n va phat huy cac gia tri van hoa chung la can thiet.
''N ghi thuc va nh9-c le trong cling dinh, tang ma cua nguO'i Vi~t 0 D6ng N ai" mang gia· tri van hoa d9c dao. Nhieu ngoi dinh 0 D6ng Nai c6 nien d9-i s6'm 6 phia Nam nhu: dinh Binh Kinh, dinh Tan Lan, dinh My. Khanh, dinh Binh Tru6'c a thanh pho Bien Hoa; dinh Phu. My (J huy~n Nhon Tr9-ch; dinh An Hoa 0 huy~n Long Thanh... Cac hQi nh9-C le trong cling dinh va tang ma t?p trung chu yeu 0 thanh pho Bien Hoa va cac thi tran cua cac huy~n.
Cuon "Nghi thuc va nhq,c rn trong cung dinh, tang ma cua nguai Vi?t a FJ6ng Nai" t?p hqp m<)t each c6 h~ thong cac nghi thuc va nh9-c 18 trong cling dinh, tang ma. M~c du da c6 nhi~u co g~ng trong qua trinh bien so~n nhu'ng cuon sach chiic chiin khong tranh khoi nhung thieu sot nhat dinh, chung toi rat mong nh?n dugc y kien dong g6p Cua b9-n d9.C gan xa.
Ng i thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
I.
Chu'dng I
- ' NHAC LE DONG NAI -•
,,,. .... ' ' .... ,,,. .:! UA TRINH HINH THANH VA PHAT TRIEN
' , ~ ? , ' A,
VAi NET VE LICH SU KHAI PHA VUNG DAT
DONG NAI
Theo sU' li~u Vi~t Nam: "Tinh Bien Hoa c6 le la nuc1c Ba Li xua, la dat Ba Ria va D6ng Nai"0 >. Vao the ky thu XVI, D6ng Nai con ung dat hoang, chua duqc khai pha. Thai ky d6 chu yeu chi c6 cac nguai M?, Xtieng, Ca Ho, M'nong va mqt so it nguai Kha Me sinh g.
Den cuoi the ky XVI, dciu the ky XVII, nguai Vi~t biit dau di cu, 1 ..
kh i pha vung dat nay, bien d6i D6ng Nai tu mqt vung dat hoang vii g tra nen soi dqng. Nguyen nhan cua vi~c di dan nay la do anh hu1 ng cua CUQC nqi chien giua hai dong h9 phong kien: hQ Trinh (J
D' ng Ngoai va h9 Nguyen a Dang Trong. H~u qua de l?i sau gan 2 th, ky giao tranh, gianh gi~t quyen lqi la SJ! d6i kh6, lam than, mat m' a cua dan chung. "Trong coi da xay ra h?n va d6i, dan xieu d?t va ch 't d6i rat nhieu ... CJ Thu~n Hoa lu6n may nam mat mua d6i kem, n ' nuc1c phai xuat phat lua kho chcln cap cho dan d6i khong ngung, co quan sI va nhan dan thi ly tan va sinh long hoang mang, lung ch ng"<2l. Chinh nguyen nhan nay da khien cho nguai dan phai rai bo ru ng vuan, lang m?C, di khiip nai de muu cau CUQC song. Va vung dat p 'a Nam voi dat dai mau ma nhung hoang viing, thua dan la nai d' g chan cua nhung ngudi di tim CUQC song m6'i. Phuong thuc di dan
(1)
(2)
8
Lang Ben Go xua va nay, Di$p 8lnh Hoa, Nxb 8ong Nai, 1995, tr.11.
Bien Hoa - 8ong Nai 300 nam hlnh thanh va phat trien, Ban Chi d;;io le ky ni$m 300 nam vung dat Bien Hoa - 8ong Nai, Nxb 8ong Nai, 1998, tr.67.
' ,. I
Nghi thitc vii nh<;ic l~ trong cung dinh ...
hoan toan ty' phat, ho~c di le te, ho~c ca gia dinh hay di theo nh6m. Thuyen, ghe la phuong ti~n di chuyen chinh cua h9. Tham khao them cuon Dta chi Van hoa Thanh ph6 H6 Chi Minh, cac tac gia cho ding: "Tren duang di tim dat mai de sinh CC1 l~p nghi~p, ma phu0ng ti~n chu yeu khi d6 la thuyen, c6 le luu dan Vi~t Nam da thay thu~n ti~n tap vo khai thac Ba Ria, Dong Nai truac roi mai tai Sai Gon"n>. Tien trinh di dan vao vung dat Dong N ai dien ra lien tyc trong the ky XVII va cac the ky sau cung vai muc d9 ngay cang khoc li~t cua CUQC chien tranh phong kien Trinh - Nguyen cling nhu muc d9 mau thuan ngay cang gay gih giua chinh quyen phong kien, giai cap dia chu va t§.ng lap nhan dan. Tien trinh nay ngay cang c6 quy mo Ian hon, d~c bi~t sau khi cac chua Nguyen t~o ra anh ht.tang cua minh a vung dat phia Nam.
Nam M~u Tuat (1658), quan chua Nguyen da vao danh chiem Mo Xoai, tuc Ba Ria. Theo Gia Dtnh thanh thong chi cua Trinh Hoai Due thi lttu dan Vi~t Nam da vao Mo Xoai tu truac Sy' ki~n nay. "Dan Vi~t Nam da vao Mo Xoai tu dai cac tien hoang d~ tuc Nguyen Hoang (1558 - 1613), Nguyen Phuac Nguyen (1613 - 1635), Nguyen Phuac Lan (1635 - 1648)"<2>.
Nhu v~y, trong suot g§.n m(>t the ky, tu cuoi the ky XVI den ntta sau the ky XVII, so di dan vao Dong Nai da kha dong. Vi~c ch9n dat khai khcln cua nhung nguai Vi~t dugc ap dl;lng theo kinh nghi~m CUQC song cua nguai dan vung Ngu Quang (Quang Binh, Quang Tri, Quang Due, Quang Nam, Quang Ngai). Thong thuang, nhung dta diem dugc ch9n d6 rat thu~n lgi cho vi~c sinh song va khai khcln. Cac diem dinh cu sam nhat cua h<;> la Nhon Tr~ch, Long Thanh, Ben Go, An Hoa, Cu Lao Pho ... Day la cac khu Vy'C san nuac ng9t phyc Vl;l gieo trong, hay de phat trien ngh~ chai lu6'i, lam miim va c6 di~u ki~n san biit, khai thac go, khai thac mo. Ngoai nhung nong dan ngheo con c6 nhung nguai tron tranh binh dtch, st.tu thue, va nhung nguai Cong giao tron ch~y vi~c cam d~o. Bang thanh qua lao d(>ng khai hoang, VO dat,
(1)
(2)
E>!a chf van hoa Thanh pho Ho Chf Minh, Tran van Giau chu bien, Nxb TP. Ho Chf Minh, 1987, tr.143-144.
E>!a chf van hoa Thanh pho Ho Chi Minh, sach da dan, tr.144.
N, hi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
n ling nguai di cu tien phong nay da mc1 ra di~n tich canh tac· dang , t0.o ca sc1 vung ch~c cho vi~c mc1 n)ng cong cu9c khai pha sau nay.
. Nam 1679, m9t so vien tt16'ng trong T6ng binh thu9c tinh Quang B' ng, Trung Quoc da dem binh bien va gia quyen vao Vi~t Nam qua c a bien Ba Nang. "Chua Thai Tong ben khien d?t yen ti~c dai h<?, a ui, khen ngqi, cho cac tu6'ng lanh y chuc cu, phong them quan tu6'c
, i, khi~n vao a dat Bong Pho de ma mang dat ay"m. Trong so d6 c6 h Tran (Tran Thuqng Xuyen va Tran An Binh) len Ban Lan khai k an rw)ng dat, l~p chq, giao lVu thuong m0.i v6'i nguai Trung Quoc, N ~t Ban. "Thuang cang Cu Lao Pho ra dai tu day va nhanh ch6ng t ? thanh m9t trung tam giao dich v6'i nu6'c ngoai cua mien Bong
m B9"( 21• Cac m?t hang xuat khau chinh a Cu Lao Pho la: g0.o, go
q y, nga voi, sung te giac, g0c nai, m~t ong, chuoi, xoai, duang mia, h 'i san, khoang san va cac m?t hang my ngh~ thu cong (vang b0c, d gom, chieu ... ). Do gom, ta lya, thuoc b~c, duqc pham, dong, g0ch n 6i, cac v~t li~u xay dl;(ng chua, mieu va do tho cling ... la cac san
am nh~p khau chu yeu. Noi day cung s6'm la noi t~p trung cac n he thu cong nhu d~t chieu, d~t to lya, gom, due dong, nau duang, d' go ... Kinh te c1 Cu Lao Pho phat trien m0.nh nhat trong khoang tu ~m 1738 den 1775.
Nam M~u Dan (1698), Hien Tong Rieu Minh Hoang Be (chua guyen Phu6'c Chau) sai Chuang ca Nguyen Huu Canh di kinh luqc,
1 'y xu Bong Nai lam huy~n Phu6'c Long, d?t dinh Tran Bien, chieu Q dan tu Quang Binh vao khai khan ru<)ng dat, sinh CO' l~p nghi~p,
~t phuong, xa, than, ap va l~p bf) tich dinh dien. Luc nay, dan so t ong vung da han 40.000 h<). Neu tinh binh quan moi h9 5 nguoi thi ,;'ng nhan khau la khoang 200.000 ngucri. "Day la nguon nhan ll;(c au tien lam bien d6i b9 m?t kinh te - xa h9i cua vung dat Bong Nai Sai Gan von giau tiem nang nhung chua duqc khai thac may tru6'c
· l Bien Hoa - 86ng Nai 300 nam hlnh thanh va phat trien, sach da dan,
tr.78.
2i So tay hanh huong dat phuong Nam, Huynh Ngoc Trang chu bien, Nxb
TP. Ho Chf Minh, 2002, tr.190.
11\
r
I
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
d6"(1). La m<)t tudng tai gioi, Nguyen Huu Canh da tac d()ng tich Cy'C den vung dat mdi. Tu m9t vung dat r()ng, hoang vu, dan cu thua that gom nhung nguO'i tha phu'O'ng cau thy'c nay da tr6 thanh m<)t vung dat soi d(>ng, ngu'O'i dan chung song thanh CQng dong. Vdi b9 may hanh chinh Cl;l thg tu xa, thon, phu'O'ng, ap, ... ngu'O'i dan chtu Sy' cai quan cua nha nude, song theo tr~t ty' xa h9i va c6 dieu ki~n phat trign kinh te. Bong thO'i, Nguyen Huu Canh thy'c thi chinh sach dan t9c d9c dao, khai thac tiem nang cua c()ng dong nguO'i Hoa va 6n d!nh ve m~t xa h<)i cho hQ yen tam Cung vdi lu'u dan Vi~t phat trign vung dat Dong Nai b~ng each l~p dO'n vt hanh chinh rieng (dign hinh nhu xa Thanh Ha Ci Tran Bien - Bien Hoa). Tu nam 1698, Nguyen Hau Canh thay m~t chua Nguyen thiet l~p b9 may hanh chinh dau tien a dat Dong Nai va Sai Gon - m9t nen tang xa h<)i CO' ban. Va nO'i day tro thanh lanh th6 chinh thuc cua nude Vi~t. Tren CO' SCJ khilng dtnh vung lanh tho, chua Nguyen bat dau thy'c hi~n nhung chinh sach ve dta ly hanh chinh, khcln hoang va phat trie'n kinh te tren dat Nam B9 n6i chung, Dong Nai n6i rieng.
Tu nam Giap Ng9 (1774), vdi nhung anh huang cua CUQC n<)i chien, Cu Lao Pho va Gia Dinh g~p nhieu kh6 khan. Nam M~u Than (1788), Nguyen Anh lam chu va khoi phyc dat Gia Dtnh. Nam Gia Long thu 7 (1808) dinh Tran Bien doi thanh tran Bien Hoa thu9c thanh Gia Dtnh. "Trung tam kinh te, chinh trt va van hoa t~p trung ve Ben Nghe - Sai Gon. Cu Lao Pho (Bien Hoa) da mat di vi tri do h9i von c6, tien trlnh do tht hoa cua n6 bt dut gay"<2
l. Cung trong nam nay, huy~n Phudc Long duqc thang lam phu; cac t6ng Binh An, Phuc An, Phuc Chinh, Long Thanh duqc thang lam huy~n. Nam Minh M?ng thu 13 (1832) chia tinh h?t, g<?i la tinh Bien Hoa. Nam thu 14 (1833), tinh thanh that thu do Le Van Khoi n6i lo~n, sau duqc khoi phyc. Nam Minh M?ng thu 18 (1837) d~t them phu Phudc Tuy va hai huy~n Nghia An, Long Khanh; nam Minh M?ng thu 19 (1838) d~t them huy~n Phuac Binh. Nam 1850, tuc nam Ty' Bue thu 4, bo hai huy~n Phudc Binh va Long Khanh cha cac phu Phudc Long va Phudc
(1)
(2)
Bien .. Hoa - 8ong Nai 300 nam hlnh thanh va phat trien, sach da dan, tr.70.
So tay hanh huong dat phuong Nam, sach da dan, tr.190.
Ng hi thitc va nh(lC l~ trong cung dinh ...
Tuy tinh nhiep; huy~n Nghia An cho huy~n Binh An tinh nhiep. Nhu v~y thanh hai phu, bon huy~n va ba huy~n tinh nhiep. "Hai phu nay thai Phap thu9c, phu Phuac Long duqc chia thanh hai tinh: Bien Hoa
• va Thu D~u M9t, phu Phu6'c Tuy thanh tinh Ba Ria"0 >. I
Trong suot thai gian nay, cac trieu vua Nguyen tli Gia Long, Minh M?ng den Thi~u Tri, Tt! E>uc luon chu tru'C1ng d§'.y m?nh cong cu9c kh§'.n hoang, khuyen khich nhan dan tt! khai pha dat hoang .
. 'Chinh sach kh§'.n hoang vai cac hinh thuc cong dien, tu dien; l?p d6n I dien, l?p dinh dien, l?p dia b?, thu thue dien dia; Cap hay Cho mu'<Jn
Cong Cl;J; l~ thu'ang, ph?t cho cac quan l?i VOi vi~c don doc khai hoang ... duqc thvc thi, d§'.y m?nh va c6 quy cu. Vi~c ma r()ng khai pha bAng nhieu hinh thuc da t?o dieu ki~n cho nghe nong pha t tri~n, tli lua nu'ck, lua ray, hoa mau den chan nuoi. Chinh St! phat tri~n cua nghe nong da t?O dieu ki~n cho cac nghe che bien lu'C1ng tht!c (lam k~o me, banh trang, k~o d~u ph(>ng ... ), nau ru'<JU phat tri~n. Cac nghe thu cong: khai thac mo slit, ren slit, dan lat ... cling la ho?t d()ng kinh te quan tr9ng cua E>6ng N ai ll!c bay gia. E>~c bi~t, do nhu c~u xay cat nha cll'a, dinh, chua, mieu; che t?o d6 dung sinh ho?t trong gia dinh va trang tri dinh chua ... , nghe moc, nghe lam da va nghe gom VO cung phat tri~n. . ,•
"Vung dat phuang Nam hoang hoa, xa xoi, sau hon m9t the ky da trc1 thanh vung kinh ti phat tri€n soi df?ng, dan so phat tri~n, nhieu lang xa m6'i ra dai, ... Dan dong, ru(>ng nhieu, san ra nhieu th6c g(;lO va nong lam san khac"(2). E>6ng Nai luc nay da la "vva lua" cua ca xU' E>ang Trong.
(1)
, (2)
Lang Ben Go xua va nay, sach da dan, tr.12.
Bien Hoa - 8ong Nai 300 nam h1nh thanh va phat trien, sach da dan, tr.17.
Nghi thitc vii nh{LC l~ trong cung dinh ...
II. CANH QUAN v AN HOA - XA HQI ANH HVONG E>EN NGHI THUC VA AM NH~C TRONG CUNG DINH, TANG MA
1. SINH HO~T LANG xA Ban dau, lang xa (J Dong Nai duqc thanh l?p tl! phat tren co sa
chu kien cua nhung ltiu dan kh~n hoang. Sau nay, cac tr?t tg lang xa duqc s<ip xep l?i theo quy che cua nha Nguyen:
- Lang nho (tigu than): lang, ap, trang, tn;li, pho, phuong;
- Lang trung binh: than;
- Lang lan (d?i than): xa.
Ten lang, than, xa thuong duqc belt dau b{ing nhung chu An, Phu6'c, Tan, My, Binh, VInh ... v6i y nghia mong muon httng th!nh, phat d?t. Ngoai ra, m9t so ten lang xua van g9i theo d~c diem cua vung (Go Me, Go Chua, Cu Lao Rua, Ben CQ, Gau Ca, Giong Dai ... ).
Phuong ti~n di chuygn cua luu dan Vi~t vao Bong Nai chu yeu b{tng thuyen vi d!a ban CU tru pho bien tu thua SO khai la CU lao, go, giong ven song r?ch. Nha cl'.ta thuong i.1 noi cao rao, huang ra song. Ben C?nh d6' hai kigu quan cu a vung ban son dia (g<in vai nguon lqi lam th6 san) va (J cac tuyen lQ huyet m?ch cGng phat trien sam va nhanh. Cung do anh huang cua ltch Slt khai pha, lang xa a D6ng Nai mang d~c diem khai pha, d!nh cu sam, lan toa nhanh.
Trong moi lang thuong c6 nhieu h9 khac nhau. Cac CUQC hon nhan khac h9 va cac moi giao luu thuong xuyen giua trong va ngoai lang (do cling khai pha ru9ng dat ... ) nen sinh ho?t trong lang cai ma, de tiep nh?n cai m6'i. Tu tl:l h9i, giao luu dua t6'i h9i nh?p. H9i nh?p la nhu cau ben trong Cua m9i luu dan Ve Slf ton t?i Va phat trien Cua minh de thanh m9t c9ng dong xa h9i on d!nh, ben vung. Phai chang d~c diem d6 cGng minh chung cho tinh nang d9ng xa h9i cua nhung nguai dan vung dat m6'i nay?
Cung nhu cac lang Vi~t khac, moi than lang a Dong N ai thuang c6 dinh, mieu, chua, chq ... d~t a vi tri trung tam, ti~n di l?i, la noi sinh hosi.t chung cua dan lang. Ngay tu nam 1852, " ... vua Tg Bue ban
Nghi thuc va nh(l-c l~ trong cung di.nh ...
hanh Minh dien huang u6'c sap xep l?i b(> may dieu hanh chinh Ci nong thon, gan sinh ho?t hanh chinh v6i sinh ho?t dinh mieu. Moi xa c6 tu muO'i hai den hai, ba muai huang chuc, chia lam hai nh6m: M(>t nh6m lo vi~c hanh chanh, quan tri; m(>t nh6m lo vi~c le h(>i, dinh, dam"( u. Nhu v?y: ro rang dinh mieu v6'i cac le h(>i, dinh dam ngay tu dau da c6 vai tro ro r~t trong sinh ho?t van hoa, xa h(>i cua nguO'i Vi~t Ci Bong Nai.
2. v ,.(
AN UONG
V6'i dieu ki~n khi h?u on hoa, san v?t rung, song nu6'c, vuO'n ru(>ng da d?ng nen thuc an Ci day rat phong phu. Thuc an dugc phan chia thanh nhieu lo?i: lo?i tuai, lo?i kho, lo?i an ngay thuO'ng, an dip Tet, cung gio va lo?i d~ chua b~nh ... Che bien ci1ng c6 nhi~u ki@u each: ham, lu(>c, xao, chien, kho, nl16'ng .. .
Thuc uong: defn gian c6 nu'6'c mu'a, nu'6'c m?Ch den nu'6'c h(>t e' h(>t LI', mu cay trom ... va cac lo?i ruqu (la d?ng thuc uong c6 men) nhu': ruqu de, ruqu ngau, ruqu nep than ...
Trong cac bua an hang ngay, mQi nguO'i ngoi quanh mam tron .·~ d~t du6'i dat ho~c tren van v6'i cac dia thuc an va nu'6'c cham dung chung, noi cefm d~t ben C?nh. Trong cac ie ti~c, dam gio, ma chay, cu6'i xin, cac mam co duqc bay tren chieu ho?c tren ban; m6n cung than thanh, to tien, ong ba... duqc chuan bi tu'Cfm tat hefn ngay thuO'ng. Mam co thuO'ng nhieu m6n, trong d6 khong thieu bon m6n chu yeu: ham, lu(>c, kho, xao. Nhieu nai c6 them m6n nu6ng va cac m6n phy nhu: rau, dua, mam, goi, banh trai ... Mam cua nam gi6'i c6 them ruqu, mam cua nu gi6'i c6 trau cau, banh ng9t ...
3. TRANG PHUC . Theo mieu ta cua Trinh Hoai Bue, thO'i ky dau " ... nguO'i quan
chuc thi dQi khan cao sefn, m?c ao phi phong, mang giay bi da; h?ng "' si tht'.i' thi b6'i t6c, di chan tran, con trai con gai deu m?c ao van tay, bau th~ng, may kin hai nach, khong c6 quan; con trai dung m<?t
(1) Bien Hoa - 86ng Nai 300 nam hlnh thanh va phat trien, sach da dan,
tr."160.
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
mieng vai bu(>c tu sau lung thilng den dut1i hang quanh len den run, g9i la cai kho, con gai c6 nguai kho~g mi[lc vay, d9i n6n 16'n, hut dieu binh"m.
Sau nay, y phyc cua nguai dan Dong Nai n6i rieng, Nam B9 n6i chung, chu yeu bang vai hay lya den, nau sam. Thuang phyc nam la ao ba ba khong tui, quan v~n lung c6 day vai thcit nut. Thuang phyc nu la ao den, nut bang h6 phach hoi[tc ma nao, trong c6 ao 16t hoi[tc ao va quang. Nam gi6'i c6 tu6i thuang bit khan vai do, trung nien quan khan xeo. Phy nu c6 tu6i dung khan ran vcit vai. Den the ky XX, nguai dan dan dan chuyen sang mi[lc Au phyc.
Ve trang sue nu gi6'i, c6 nhieu lo~i nhu: tram cai t6c, bong tai, kieng, chuoi h0t, day chuyen ... Chat li~u cua cac trang sue nay cting rat da d?ng: bang vang, b0C, da quy, ng9c trai, doi moi, ma nao. Trang sue cua nam gi6'i rat dO'n gian. Tru6'c day, khi con b6'i t6c, nam gi6'i dung luge, chu yeu bang doi moi. Ngoai ra danh cho phai nam con c6 cac do deo c6, deo tay bang nga voi, rang c9p, rang ca sau ... Ben c0nh d6, cai du ngoai myc dich che ncing, che mua con dung de lam do trang sue.
Trang phyc trong ngay le h9i, dinh dam khac nhieu so v6'i ngay thuang. Le phyc gom c6:
1. Quan chung ,trcing;
2. Ao dai den bang the ho?c lya, khuy dong cai l~ch ben phai;
3. Khan dong;
4. Guoc go hoi[tc giay ham ech, giay ma n!.
Tren day la m9t so net SO' luge mieu ta khai quat ve lich slt khai pha, canh quan van hoa xa h9i cua nguai Vi~t 0 Dong Nai. Tren nen chung cua xa h()i d6 da xuat hi~n nhung gia tr! v~t chat, gia tr! tinh than do nguai Vi~t sang t0o, m()t trong nhung bieu hi~n phan anh t~p trung tinh d?c trung cua cac gia tr! nay la cac nghi thuc va am nh0c trong cling dinh, tang ma.
(1) Gia 8\nh thanh thong chf, Trinh Hoai 8uc, Nxb Giao dt.,1c, 1998, tr.6.
ghi thitc Va nh{LC l~ trong cung dinh ...
, ' ' ' , ,,..? ?
QUA TRINH HINH THANH, PHAT TRIEN CUA NH~C
LE DONG NAI
NHAC LE DONG NAI vA NHAC LE NAM BO . . . Theo Tit di€n tiefng Vi~t cua Vi~n Ngan ngu h<;>c, Hoang Phe chu
ien thi nh0c le la m9t danh tu chi: "Lo0i nh0c c6 tinh chat ie nghi, hb' ct.Ing, dung lam nghi thuc trong trieu dinh phong kien hay trong i~c te le ngay tnt6'c".
Nh0c le D6ng Nai n~m trong boi canh chung cua nh0c le Nam Q. BO'i vi, St/ hinh thanh cling nhu' qua trlnh phat tri~n cua nh0c ie 6ng Nai gfin lien v6'i St/ hinh thanh va phat trien cua nh0c ie Nam 9. Day la the nh0c cua nhung t~ p tl;IC c6 truyen, cua tin ngu'<Jng dan ian ngu'O'i Vi~t, thg hi~n nhung tam tu', tlnh cam cua CQng d6ng lu'u an Vi~t .den khai pha khan hoang O' vung dat phia Nam. Nh0c le hub'ng sli' dl;lng trong cac bu6i te ie, ct.Ing bai, tl;lng kinh ho~c ma hay. Nh0c le g6m bon hinh thuc chinh: hoan (dung trong nhung cu9c ui mung, don tiep khach), hon (danh cho dam cuai, dam hoi), tang danh cho ma chay), tef (dung trong ct.Ing te Thanh hoang va cac nghi
le O' dinh). Hai hinh thuc con ton t?i rat ro den ngay nay la am nh0c trong tang ma va vi~c Cung te t?i dinh.
Nhu m<?t tat yeu cua lich sli' va cua dieu ki~n dia ly, Nam B9 n6i chung va Dong Nai n6i rieng tro thanh nO'i h9i tl;l cua nhieu dong chay van hoa. d bu6i dau, dong chay van hoa d6 la vung Ngu Quang, v6i nguon goc sau xa la van hoa Lc;i.c Vi~t; tiep ngay sau d6 la stj giao luu v6'i van hoa Hoa, Cham, KhO' Me ... M~t khac, nO'i day la m<?t giao diem df)ng, lu6n tiep xuc v6'i cai m6'i; ban tinh con ngub'i (J vung dat nay la nang dQng, sang t?O, nhanh ch6ng tiep thu cai m6i. Vi v?y nh0c le v6i vai tro la mf)t d?ng thuc van hoa, m<?t hinh thuc ngh~ thu~t, m<)t nhu cau, thi hieu van hoa, kh6ng ton t?i nguyen d?ng trong m(>t thO'i gian nhat dinh. Nhc;i.c l~ luon vua cung co cai cu, vua tiep thu cai m6i de tc;i.o nen m<?t dc;i.ng thuc m6i dap ling nhu cau, thi hieu cua tung thai dc;ii.
iJ
I
Nghi thiic va nhg,c l~ trong cung dinh ...
""" ,, ' ' ,,,. .) ? A 2. Sd LUdC VE CAC THOI KY PHAT TRIEN CUA NH~C LE
DONG NAI:
• Tu giua the ky XVI den nam 1802: Cung v6'i qua trinh khai pha vung dat m6'i phia Nam, nh?C 18 dan dan xuat hi~n nh~m Pl:iYC vy nhu cau cua nguai dan trong cac dip hoan, hon, tang, ti. Nhung trong thO'i ky nay, kinh te va cac ho?t d()ng tinh than cua nhung ngu'O'i di Cu' chu'a thy'C Sy' Oil dinh nen vai tro Va vi tri Cua nh?C Ie chua ro r~t.
• TU' nam 1802 den nam 1885: Nh?c 18 da c6 nhieu bu6'c phat trien. Nam 1852, vua Ty- DU'c ban hanh huO'ng uac scip xep l?i bq may hanh chinh, ccit clt huO'ng chU'c thanh hai nh6m: m9t nh6m lo vi~c hanh chinh, quan tri; mqt nh6m lo vi~c 18 hqi dinh dam. Nhieu dinh· c6 hu0ng nh?c trong coi vi~c hanh 18. Nh?c 18 cung duqc phat trien de hanh 18 trong cac sinh ho? t dO'i song xa hqi.
o Tu nam 1885 den nam 1945: Nh0c 18 duqc d§'.y m?nh trong dan gian. Nam 1885 duqc coi la nam quan nh?c cua trieu dinh Hue. Ngh~ nhan Nguyen Quang D?i vao vung dat phia Nam. Vai sy' c6 m~'t cua ong, cac bai ban nh?C Ie duqc t~p hqp, h~ thong l?i va mang them nhung net mai cua nh?C ie cung dinh trieu Nguyen .
• TU' nam 1945 den nam 1975: Nh?C ie van duqc Slt dyng trong dai song cua nguai dan. Tuy nhien, do anh huong cua tinh hinh xa hqi, nh?c 18 khong duqc chu y nhieu.
• Tu nam 1975 den nay: Nh?c 18 duqc phyc h6i va phat trien trong dieu ki~n mai. Nhieu ban nh?c 18 mai duqc hinh thanh. Ben C?nh nhung nhu cau, thi hieu Cua ngu'Oi dan, nh[;lC Ie con la doi tuqng
quan tam cua nhieu nha nghien cU'u. 0 0 0 7 0 il 11 o o '6 /f? c/ \!l- ' 0 ':t
~ "" ol- _, ,.( ' ' ,,,. 3. NHAC LE DONG NAI TRONG SU KE THUA VA PHAT . .
,< ~ " "'/, ~ 'A
TRIEN NH~C LE DAN GIAN MIEN BAC, MIEN TRUNG
Nh(";lc hieu da c6 m~t tu rat lau trong tang ma cua nguai Vi~t. CJ mi§n Bile, dan nh?c trong tang 18 sli' dl;lng phuong bat am. St! phan lo?i nay can ct.1' vao chat li~u, nguyen li~u duqc st1 dl;lng de lam ra nh?C khi.
r ----·"-.. -~---·-· ·---: ~ ~ -:;. :~ '";< -:--: -~ .""' .-;: .~.;,~:;-.: ·"· .~'
• Bao: Nh?c khi lam tu qua bau, :fihu v0:·'ir8Jsi1i4i1 lroang. '
i TL~!1_.0 (:J N·1,.i_ . ..f~j !
N, hi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
• Th6: Nh<;lC khf lam bang dat, nhu coi dat nung.
• Cach: Nh?c khf lam tu da (da trong) .
• MC?c: Nh<;lC khf bang go, nhu mo va senh.
• Th?ch: Nh?c khf lam bang da (khanh).
• Kim: Nh?c khf lam bang kim lo?i, gom c6 chuong, chieng, nao
b t va. thanh la.
• Ty (to): Nh?c khf c6 day to, gom c6 dan cfim, dan nguy~t, dan
t ba, h6 va nh!.
• True (tre nua): Nh<;lc khf lam bang ong true, c6 sao th6i ngang
v tieu th6i doc.
Sau nay, nguai ta chi dung tam nh<;lC khf, khong du tam mau am l.1 ke tren, nhling van g<;>i la phuang bat am (sao, dan nhi, dan tam,
'n ty ba, dan nguy~t, sinh tien, trong b9c, dan tranh).
Cung tu phuang bat am mien B~c, nh<;lc l~ (J mien Trung da uat hi~n hai phe: nh?C van va nh<;lC VO. Ke thu~ va phat trien tu hai ien B~c va Trung, nh?c ie Nam B9 n6i chung, Bong Nai n6i rieng
Lt dl;lng dan nh<;lC ngu am chu khong phai bat am (nhli theo hi~n qng bat quai thai xua: bon phuong tam huang) va cung c6 hai phe:
hac van va nhac VO. . . - Phe nh<;lc van gom c6: hai dan co, hai dan gao, m9t sao, m9t
ong lang, m9t trong nho.
- Phe nh<;lc vo gom: m(>t doi trong (m(>t dye, m(>t cai), m(>t ken m(>t thanh la nh6, m(>t chum cho~, m9t cai bong, trong com,
NHAC LE DONG NAI TRONG su KE THUA vA PHAT . . ~ ~ '
TRIEN NHAC LE CUNG DINH . Theo cac nha nghien cuu, nh<;lc 18 Nam B9 n6i chung, nh::;tc le
Bong Nai n6i rieng b§.t nguon tu nh<;ic 18 cung dinh, chu yeu la nh::;tc le cung dinh trieu Nguyen. Van hoa cung dinh trieu Nguyen t::;ti Hue, trong d6 c6 am nh<;ic la sy tiep noi nhung truyen thong van hoa cung dinh Vi~t Nam n6i chung va am nh::;tc n6i rieng tu cac trieu. d::;ti phong kien d9c l~p ty chu: Ly, Tran, Le. Am nh::;tc cung dinh Vi~t Nam xuat
Nghi thitc va nh<;Lc l~ trong cung dinh ...
hi~n tu the ky thu X (Dinh Tien Hoang), the nhung, mai den cac th0i d?i: Ly, Tran, nh~c cung dinh m0i b(>c 19 kha ro net. Den trieu Le (tu
. nien hi~u H6ng Due - Le Thanh Tong, the ky XV), thi am nh?c cung dinh da d~t duqc nhung thanh tlfu rat cao trong vi~c xay dlfng thiet che, 6n dinh t6 chuc va phong each am nh~c trong trieu c1u0ng. Qua m(>t th0i gian suy thoai do hoan canh lich sU' (the ky XVI - XVIII), den dau the ky XIX, trieu Nguyen dong do t~i Hue, am nh~c cung dinh du'CJC ph\}C h6i va phat trien.
Am nh~c cung dinh Hue chi chung cac lo~i nh~c ph1:1c v1:1 trong trieu dinh, ph1:1c v1:1 cho le nghi, khanh tiet, yen ti~c ... Am nh~c cung dinh Hue la lo~i hinh am nh~c chinh thong duqc quy dinh sU' d\}ng trong cac nghi le va sinh ho~t van hoa, bao g6m: D~i nh~c va Tieu nh?C. Tinh chat anh hung, manh li~t cua ngh~ thu~t san khau tu6ng phu hqp v0i D~i nh?c; tinh chat tru tinh, sau thiim, mem m?i cua ca nh?c Hue phu hqp v0i Tieu nh~c. D~c bi~t, Nha nh?c la m(>t b(> ph~n cua am nh?C trieu Nguyen. Nha nh?C d6ng nghia v0i ie nh?C, lo?i nh~c chinh thong cua trieu dinh. Nha nh?C hay ie nh~c la lo?i nh?C duqc trieu dinh qui dinh m(>t each ch~t che, mang tinh chat nghi le la chu yeu, chu khong bao g6m cac lo?i nh?c du hi giai tri trong cung dinh nhu': hat b(>i, mua hoa dang, mua tam tinh chuc th9 ...
Nh?c cung dinh da lan toa vao vung dat phuang Nam va trc1 thanh h~ t nhan, thanh nguyen mau cho Slf xuat hi~n Va pha t trien nh?C ie va nh?C tai tU' Nam B(>.
Ngu0i dan Nam B9. van xem ngh~ nhan Nguyen Quang Dc;ti (khong r6 nam sinh, nam mat) la ngu0i g6p cong khai sang va hoan chinh nh?c le, nhc;tc tai tU'. Ong Nguyen Quang Dc;ti la m(>t quan nhc;tc cua trieu Nguyen. Cuoi the ky XIX, vi ong tham gia phong trao chong thlfc dan Phap nen phai chc;ty tron vao Nam B(>. Nhieu ngu0i cung th0i cho r~ng 6ng c6 m~t a Nam B9 vao nam 1885. Tc;ti day, 6ng da t~p hqp nhung ngtt0i tre tu6i yeu am nhc;tc va dc;ty he;> von am nhc;tc cung dinh Hue.
St! ke thua va phat trien nh~c cung dinh cua nh?c le Nam Bq thg hi en ra't ro a dan nhac. So sanh dan nhac cua nhac rn Nam· Bo va . . . . . cua nh?C cung dinh trieu Nguyen, cac nh?C Cl;! dung trong nh?C ie Nam B9 c6 nhieu net tuang dong v0i cac nh?C Cl;! trong D?i nh?C.
!F.·:.:;ei" ____ ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;::========~~ ...... --------------~r-----.
N hi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
Ben C9-nh d6, c6 nhieu diem giong nhau ve bai ban cua nh?C cu g dinh va nh?c le Nam BQ. Dan chung thu nhat la bai mo dau cua h i the 109-i nh?c nay. d nh?c cung dinh la bai Tmn luan ciJ:u chuy~n cQ g nhu 0 nh?c le Nam BQ la Ba h6i chin ch(j.p, deu c6 ba lop, moi 16' deu duqc dien tau gom 3 dosin nh?C l~p lsii. Mo dau cua moi bai d u do doi trong nh?C dien tau, ken cat Ien tiep sau. Moi drn~n nh?C d u duqc ket thuc bling m9t hoi trong d6. Trang va ken ket hqp hai h a: ken giu vai tro chu yeu ve duO'ng net giai di~u, nguqc lsii, trong
. ng vai tro chfnh ve tiet tau. Ban Nghinh thien ti~p gia la nhsic nh cho vua va hoang cung, dong thO'i cung thay xuat hi~n trong
n ?C ie Nam BQ - m9t anh huong r5 rang cua nh?C cung dinh doi v6'i
n ?Cle Nam BQ.
Danh myc cac bai nh?C cua nh?C ie Nam BC), c6 nhieu bai trung v i nh?c cung dinh trieu Nguyen. Cy the, so sanh cac bai nh?c t uO'ng sti dyng trong cac dip te le cung dinh trieu Nguyen va trong
n ?C ie Dong Nai:
I Nh~c cung dinh tri~u Nguy~n
N gu doi thuqng
Ngu doi h?
Long dang
Long ngam
Tieu khuc
Luu thuy, Kim tien
Bang dan
Phu luc ie
Xang xe
Phan hoa
Thai binh
Bua linh (dung trong tang 18)
Nam ai
Nh~c I~ D6ng Nai
N gu doi thuqng
Ngu. doi h?
Long dang
Long ngam
V?n gia
Tieu khuc
Xang xe
Nam xuan
Nam dao
Nam ai (dung trong tangi~)
t
i
Chien chien
Bai ken thoat
Bai ken bop
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
(Danh myc nay duqc trfch theo tu li~u cua Nguyen Thi My Liem dQc t(";li "H(>i thao nh0c le tinh Bong Nai nam 2002").
C6 the n6i, nh0c le Nam BC) la stf ket tinh nhung tinh hoa co truyen Va tai nang, OC sang t(";lO cua ngu'Oi dan tren vung dat m6'i. Bong thO'i, nh0c le Nam BC) chtu tac d(>ng cua vi~c giao luu van hoa giua cac dan t(>c ban dia va trong khu VlfC. Nh0c ie Nam BQ la the nh0c danh cho nghi le nhung 10i pho bien trong dan gian, mang day du cac d~c diem cua am nh0c dan gian. Theo Pluic thdo chan dung van hoa Vi?t Nam (1), cac d~c diem d6 la:
• Cac bai ban trong nh0c le luon la vo danh, khong c6 ten tac gia, khong c6 ban pho goc;
• Duqc luu truyen theo phuO'ng thuc truyen ng6n dan, khong duqc dao t9-o c6 h$ thong quy trlnh, quy ph0m kieu nha truong;
• C6 tinh di ban;
• Nguoi bieu dien nh0c ie hoan toan mang tfnh chat nghi~p du;
• Doi tuqng thu6ng thuc nh0c le la quan chung r(>ng rai.
V6'i vai tro la m9t the 100i am nh0c dan gian, qua nhieu thoi gian bien d6i va phat trien, nh0c le da giu m(>t vai tro quan tr9ng trong doi song tinh than cua nguoi dan Bong Nai.
(1) Phac thao chan dung van h6a Vi~t Nam, nhieu tac gia, Nxb Chfnh tr!
Qu6c gia, 2000.
N hi thitc va nh{l-C l~ trong cung dinh ...
Chu'dng II
NGHI THUC vA. NHAC LE TRONG •
,, .... ? .... " ? """
CUNG DINH CUA NGUOI VIET 0 DONG NAI . .
' ', ~A ? '- ? ~ DINH VA CAC LE HQI CUA DINH d DONG NAI
Tu the ky XVI, XVII, nguai Vi~t b:it dau vao khai pha vung dat hia Nam. Trong qua trinh l~p nghi~p, h<;> da tung bu6'c kh&ng dinh inh tren vung dat nay. Ben c0nh vi~c lao d9ng t0o ra cua cai v~t
· hat, h<;> cling t0o l~p cac c0 s0 tin nguBng sinh ho0t c9ng dong de
ap U'ng dai song tinh than cua h<;>.
Dinh lang la m9t dau an de xac dinh Sy' hinh thanh cua CQng ong xa tQc Vi~t. Moi thon ap deu c6 mQt ngoi dinh, to0 10c 0 khu rung tam, dau lang, n0i go dat cao rao, phong canh d~p, c6 long
m0ch quy toa xuat di cac hu6'ng. D$.c bi$t cac ngoi dinh 0 Dong Nai chu yeu duqc hinh thanh tren C0 so cac ngoi mieu, den nhu': dinh An Hoa, den tho Nguyen Huu Canh, den tho Nguyen Tri Phuong. Theo so li$u thong ke cua Bao tang EJ6ng Nai vao nam 2002, tren toan tinh c6 141 ngoi dlnh, hau het la tho Thanh hoang Bon canh, c6 nhung dinh c6 sac phong ho~c khong. Trong tam linh cua nguai clan
n0i day, dinh la noi thieng lieng va gan gui v6'i dO'i song thuang ngay
cua ho.
Do d$.c diem hinh thanh c(>ng dong cu dan nguai Vi~t (J Dong N ai, ngoi dinh 0 vung dat nay ra d0i mu(>n hon va cling khong giau than tich nhu nhung ngoi dinh (J Bae B(> va Trung B9. Dinh lang 0
Nghi thitc va nh(l.C l~ trong cung dinh ...
Bong N ai ban dau duqc xay dtfng v6'i quy mo nho, chu yeu lam bftng cay va la. Do anh hu&ng cua thO'i gian, moi truO'ng, cac ngoi dinh b! xuong cap, vi v~y phai trai qua rat nhieu lan slia chua, lam mai l?i. Ngoi dinh ngay cang du'Q'C lam khang trang han cung vai Slf m& mang thinh vuqng cua c{)ng dong dan cu', c6 nhieu yeu to h9i nh~p va bien d6i trong qua trinh phat trien. Tu the ky XIX, dinh a Bong Nai duqc trung tu, ma r()ng. Song, m(>t so ngoi dinh ngay nay van con giu duqc kien true co xu'a, vai ky thu~t ehq.m khcie go tinh xao, tra thanh nhung gia tr! tieu bieu eho kien true ngh~ thu~t a vung dat nay.
~ ~ ' ~ 2 1. MOT SO DINH TIEU BIEU . 1.1. Ellnh Blnh Kfnh (xa Hi~p Hoa, thanh pho Bien Hoa)
Dinh Binh Kinh goc la dinh than Binh Hoanh a Cu Lao Pho, khong ro duqc xay dtfng tu thO'i diem nao. Khoang euoi the ky XIX, dinh tieh hqp lq.i vai den Le Cong thO' Nguyen Huu Canh (con d9c la Kinh) thanh dinh Binh Kinh. Ten than Binh Hoanh eung duqe d6i thanh than Binh Kinh va Nguyen Huu Canh cung duqe ton la Thanh hoang eua lang. Thanh pho Bien Hoa c6 han 34 ngoi dinh nhling chi e6 m9t vai ngoi dinh con giu duqe scic phong do trieu dinh Hue ban. Cac sfic than deu ghi chung la Thanh. hoang B6n canh. Chi rieng dinh Binh Kinh scic phong ghi ro ten Thanh hoang Nguyen Huu Canh v6'i day du chuc tuac.
Nguyen Huu Canh (con g9i la Kinh) sinh nam 1650 tq.i Quang Tri. Nam 1698, chua Nguyen Phuc Chau sai Thong suat Chuang ca Le thanh hau Nguyen Huu Canh di kinh luge: l~p xu Bong Nai lam huy~n Phuac Long, dt!ng dinh Tran Bien, l~p xu Sai Gon lam huy~n Tan Binh, dtfng dinh Phien Tran. Cu9e kinh luqe cua Nguyen Huu Canh tuy ngcin ngui, song c6 y nghia 16'n doi v6'i cu(lc kh§'.n hoang mien Nam, xay dy'ng nen hanh ehinh bu6'c dau, bien Cu'O'ng dat nuac
i duqc ma r()ng.
Thang 4 nam Canh Thin (1700), Nguyen Huu Canh lam b~nh, tren duO'ng tr6 ve que thi mat vao ngay 16 thang 5 am l!ch tq.i Sam Giang (R?ch Garn, nay la tinh Tien Giang), th9 50 tuoi. Khi dua thi hai ong ve Quang Binh, quan tai ong da t?m dung tq.i Cu Lao Ph~, nai tru6'c day ong dzH ban doanh va nguO'i dan Bien Hoa da l?p den tho ong t0i nai day g9i la den Le Cong.
ghi thuc va nh<;LC [~ trong cung dinh ...
Nam Ttf Bue thu 4 (1851), den Le Cong duqc cap tien tai thiet, O'i ve dia diem ngay nay va g9i la dinh Binh Kinh. Dinh duqc trung u nhieu l<in vao nhung nam 1923, 1960. Ngay 16 thang 5 am lich la
I gay gio ong va cCing la ngay 18 16'n cua dinh. Le Ky yen duqc t6 chuc
I ao ngay 11 thang 11 am lich hang nam. i
.2. Dinh Tan Lan (phu'ong Hoa Blnh, thanh pho Bien Hoa)
Dinh Tan Lan hay con g9i la den thO' Tran Thuqng Xuyen, tru6'c l ~ ia thu9c thon Tan Lan, huy~n Phuac Chinh, dinh Tran Bien. Tuang I ruyen, tru6'c kia la m9t ngoi mieu nh6 do dan lang dtfng tu thO'i vua ·
inh M0ng (khoang nam 1820 den nam 1840) de tha Tran Thuqng uyen, nguai c6 cong 16'n trong vi~c khai pha dat dai, m& mang
huang m0i vung Cu Lao Pho, B6ng Nai, Gia Dinh va giup vua binh
ri vung dat m6'i.
Trcin Thuqng Xuyen la nguai Quang Bong, Trung Quoc, giu chuc 6ng binh cai quan ba chau Cao - Loi - Liem du6'i trieu Minh. Nam
. 679, sau khi phong trao "phan Thanh ph1:1c Minh" that b0i, Trcin I huqng Xuyen cung T6ng binh cac d!a phuang 0 Long Mon - Quang
ong la Duang Ng0n Dich dem gia quyen va binh linh than thUQC ren ba nghin nguai vao cll'a bien Ba Nang xin hang ph1:1c chua guyen. Chua Nguyen chua'.n y cho hQ chuc t116'c, cho vao phia Nam hai pha dat hoang. Duang Ng0n Bich vao don tru 0 My Tho, Trcin huqng Xuyen vao Can Gia, Bong Nai khai pha dat hoang, l~p pho hq thuang m0i, giao thu{)ng v6'i nguO'i Nh~t Ban, Bo Ba ... chq pho
dan dan hinh thanh, cac thu'O'ng thuyen ty t~p mua ban ngay cang
tap n~p t0i vung Cu Lao Pho nay.
Tran Thuqng Xuyen mat ngay 23 thang 10 am lich nam 1720,
d~ ghi nh6' cong due cua ong, chua Nguyen ban danh hi~u Nguy~n Vi Vuong, Trdn Vi Tu6·ng, dq,i dc;ii cong thdn bdt tuyf.t. Cac vua Minh M0ng, Thi~u Tri deu phong ong lam Thuqng dil.ng than, nhan dan trong vung l~p den th0 de to long ngu'O'ng mQ ong, ngu'O'i da CO Cong khai pha, mO' mang thuang m0i, dat dai vung Bong Nai - Gia E>tnh.
Hang ni'un, d0i 18 Ky yen du0c t6 chuc vao cac ngay 23, 24
tbang 10 an1 lich.
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
1.3. E>lnh My Khanh (phuong Buu Hoa, thanh ph6 Bien Hoa)
Dinh My Khanh con g9i la den thO' Nguyen Tri Phu0ng. Tru6'c day la ngoi mieu do dan lang dy-ng len t<:ti lang My Khanh, dinh Tran Bien. Bau the ky XIX, ngoi mieu duqc nhan dan so t0i xay cat thanh ngoi dinh thO' Thanh hoang B6n canh. Vao nam 1860, khi d0i don Chi Hoa that thu, Nguyen Duy - em rue>t Nguyen Tri Phuong - trung d0n d0i bac cua Phap, hy sinh ngay t~i don, thi hai ong du0c dua ve an tang (J phia dong thanh Bien Hoa (sau nay m6'i cai tang mang ve que). Nguoi dan Bien Hoa va dan lang My Khanh thu0ng tiec 6ng va thO' 6ng CJ dinh.
Khi thanh Ha N9i bi that thu, Nguyen Tri Phu0ng bi thu0ng va tuan tiet vao thang 11 nam 1873, dan lang My Khanh thu0ng tiec dem ong ve tho chung voi nguoi em cua minh la Nguyen Duy t~i dinh. HBinh lang My Khanh duqc cai d6i thanh Ben tho Nguyen Tri Phuung la m9t qua trinh ma digm xuat phat la thi hai Tan ly Nguyen Duy duqc an tang t~m CJ xu Bien Hoa. TU' d6, den vi~c tho Nguyen Tri Phu0ng CJ dinh la dieu hau nhu tat yeu. 86 la Sy' bay to long th.u0ng tiec vi anh hung c6 cong voi xu so. Tye truyen, b9 ao mao vua ban cho Nguyen Tri Phuang khi di kinh luge Nam ky van con duqc luu giu t~i den; i0i c6 truyen thuyet: M9t vi. b6 lao t~i day dem n~m m(>ng thay ong hi~n ve v6'i ao mu va khi gioi lam li~t; sang ngu d~y ong ta ch<~'tt cay mit tru<S'c nha Va t0C tuqng 6ng nhu hinh trong mQng"<ll_
Vao cac ngay 18, nhan dan tU' cac vung lan c~n ve ty h9P dang huong rat dong. Le Ky yen duqc to chuc vao cac ngay 16, 17 thang 10 am lich hang nam, dien ra trong ba ngay v6'i day du cac nghi thuc.
1.4. E>lnh An Hoa (xa Hoa Hung, huy~n Long Thanh)
Xa Hoa Hung, con g9i la lang Ben Go, thu(>c huy~n Long ~hanh, Bong Nai, each trung tam thanh pho Bien Hoa khoang 7km theo duong chim bay. Dinh An Hoa van xuat phat tU' mieu An Hoa, hang chu bting my-c Tau tren xa keo nha vo ca ghi 10i nam 1792 dyng mieu, duqc trung tu ba ian vao nhung nam 1944, 1953, 1994. Dinh c6 kie'n true hinh chu Cong, hliu he't cac b9 ph~n khung kie'n true nhu
( <' I) So tay hanh hu'ong dat phLJo'ng Nam, s<ich da dan, tr.194-195.
ghi thiic va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
a, keo, d)t deu duqc ch~m kh::ic, tren cac vi keo con kh::ic nien d0i ua ngoi dinh. Trong dinh con luu giu s::ic phong cua vua Tu Bue va hieu hoanh phi, cau doi tu thai vua Gia Long, Minh M0ng, r:i\t Bue.
Dinh An Hoa tha Thanh hoang B6n canh, vi than bao trq cho ang va nhung nguai c6 cong khai pha, ma mang lang xa. Nai day la rung tam sinh ho~t cqng d6ng cua cu dan xa Hoa Hung - lang Ben o (nhu hqi h9P, chia cong dien, cong th6, giai quyet tranh chap, thu
hue, ph~t v~, an khao ... cua lang).
Blnh An Hoa duqc xem la tieu bieu cho nen ngh~ thu~t ch0m h::ic, trang tri kien true c6 cua vung dat B6ng Nai. Toan bq cac tr\},
i keo, xa ngang khu chanh di~n duqc ch0m khiic tinh xao v6'i nhieu e tai mang tinh chat truyen thong ket hqp v6'i phong each dan gian am BQ nhu cac de tai: luang long tranh chau, cue lien chi, dai ngq
ani man, ca hoa long, 1nay song nuac ua cac loq,i cay co hoa trai b6n mua ciia mi~n Nani ... Nhung bq ph~n. kien true dugc ch0m khiic tinh te va nhuan nhuyen nay da lam tang them tinh chat trang nghiem nai tha hf. Dinh An Hoa la nai bao t6n kha tr9n v~n cua kien true c6 a Dong Nai, la mqt cong trinh dieu khiic c6 gia tri ngh~ thu~t hiem
thay a Nam BQ.
Hang nam, vao ngay r§.m thang 8 am lich, dinh An Hoa t6 chuc ie rude than rat hoanh trang va trang nghiem, day ci1ng la dip de nhan dan trong vung c6 CO' hQi g~p ga, lam quen. Ngoai phan le, nhan dan trong vung con tham gia h9i dua thuyen, XO gian thi thyc
va cac tro chai dan gian khae.
N goai nhung ngoi dlnh ke tren, (J Dong N ai con nhieu ngoi dlnh e6 nien d~i euoi the ky XVIII dau the ky XIX. Cung nhu cae dlnh khac 6 Nam BQ, dinh (J Dong Nai thO' rat nhieu vi than nhu Thanh hoang B6n eanh, Phuc than va nhung danh nhiin da c6 cong khai pha, l~p lang nhu dlnh Blnh Truck, dinh Cam Vinh - thanh pho Bien Hoa. "Cac anh hung dan t9c: Tran Hung B~o, Nguyen Tri Phuang; cae danh nhan e6 eong v6'i vung dat Dong Nai: Nguy~n Huu Canh, Tran Thuqng Xuyen ... va nhung nghia sI ehong Phap: Truong Dinh, Nguyen Due Ung, Doan Van Cy ... eung duqe phyng tha nhu Thanh hoang eua lang. T\le tha Bae Ho 0 dlnh cung la bieu hi~n dang ehu y. Tuqng anh Bae thuang duqc thO' 0 ban H9i dong hay vi tri eua Tien SU a h~u di~n, ho~e l~p ban tho Bae 0 ehinh di$n moi khi. tien hanh
Nghi thitc va nht;tc l~ trong cung dinh ...
cung Ky yen. Dinh Phu My (xa Phu My, huy~n Nhan Tr~ch) da ngam tha Bae bang ba buc hoanh phi (chu Han) qua mat duqc ke dich"m.
,, ~ I\. ? .....
2. CAC LE HOI CUA DINH . ' Lich sli hinh thanh vung dat Dong Nai nam trong qua trinh
hinh thanh va phat trien chung cua Nam BC), do v~y cac nghi thuc cling te va cac ie he)i cua dinh (J D6ng Nai ve C<1 ban cung giong nhu' dinh a Nam BC). Hang nam, moi dinh a Dong Nai deu c6 nhieu ngay ie h()i. Cac ngay ie hang thang mang tinh chat dan gian theo tung lang xa rieng dugc gQi la tsip te. Day la cac le nho vao cac ngay le tiet, ngay via thanh than trong nam. Nhung ngay nay chi Cung chu khong te, khong ma h()i, thubng chi do cac hu'<1ng chuc, h9i te ho~c ban te ty' dang cling ie v~t dan gian va cling ngan gQn, khong nhat thiet phai bai ban, nghi thuc ru'am ra nhu' le ruck ong ba, ie Khai san, tet Doan ng9, via Th6 than, cac ngay le mang tinh chat ton giao nhu cling ram Thugng nguyen (thang 3), Trung nguyen (thang 7), Hsi nguyen (thang 10). Cac ngay le quan tr9ng c6 quy mo 16'n mang tinh chat c()ng dong, gan v6'i chu ky canh tac nong nghi~p la le Thugng dien, Hsi dien va d?c bi~t la dsii le Ky yen.
Le Hsi dien la le te than vao dau mua mua. Con le Thugng dien thi duqc cli hanh vao cuoi mua mua. D6 la hai le chu yeu c6 quy mo 16'n cua da so cac ngoi dlnh a Dong Nai. Theo t~p quan tmn nirn dao l~, cu ba nam thi nguai dan lsii chqn m()t ngay le Thuqng dien, ho?c Hsi dien de tien hanh lam le Ky yen. Neu ch9n ngay Hsi dien thi gQi la Hsi dien cau bong hay le Cau bong, cau cho mua mang duqc b()i thu; con ngay Thuqng dien duqc ch9n thl gQi la Thuqng dien ch~p mieu, la le t~ an than. MC)t so ngoi dinh trong nam du ca ba ngay le Thuqng dien, Hsi dien, Ky yen. Ngay nay, do dieu ki~n kinh te phat trien, ca cau kinh te thay d6i tu nong nghi~p chuyen sang cong nghi~p, m9t so ngoi dlnh Ci Dong Nai khong con cling le Thuqng dien, H~ dien nua, chi cling le Ky yen hang nam nhu dinh Tan Lan, dlnh Blnh Tru6c, dinh Binh Kinh, dinh My Khanh ...
(1
) Ban sac dan t¢c va van hoa 86ng Nai, Huynh Van Toi, Nxb 8ong Nai, i998, tr.i64-i65.
7ghi thuc VU nh<;LC [~ trong Cung dinh ...
Tren thyc. te, le Ky yen la cau an, cau Quoc thai dan an, mua u?n gi6 hoa dem 10i sy an vui, thinh vuqng, h?nh phuc cho m<;>i gia
inh. Cau cho duqc Thien thO'i, Bia lqi, Nhan hoa: Thien la trO'i (cha), ia la dat (m~), Nhan la ngu'O'i (con ngu'O'i). Ba d?O nay ma hoa hqp I di nhau theo qui lu?t ty nhien cu.a can khan vu try thi con ngu'O'i m6'i I
.ien hoa va ton t9-i duqc. Muon hoa trO'i, hoa dat, hoa nguO'i thi tru6'c j
. et con nguO'i can phai tu slia tam tinh, phai higu duqc quyen lqi, hi$m vy cua minh trong gia dinh, lang x6m va xa h<)i. •
Cau an la cau cho tron d?o trO'i, vuong d~w dat va sang d?o guO'i. Con nguai c6 sang duqc d?o lam nguO'i thi m6'i c6 th§ hi§'u duqc guyen ly c9i nguon, moi biet duqc quan h$ giua con nguO'i voi am u'O'ng (trO'i, dat, thien nhien, con ngu'O'i va m6i tru'Cing song), m6'i ang du'CJC Slf can thiet gan b6 trong CQng dong, trong gia dinh, lang 6m va xa h9i.
Le Ky yen cua dinh (J Bong Nai thuang dien ra trong ba ngay, ao gom c6 ba 18 chinh: le Tue yet tuc nghenh chao va ra mat than inh; Boan ca (hay Ban ca) con g<;>i la 18 Chanh te, c6 nghia la 18 t? n than Thanh hoang; 18 Tien hien - H?u hien la nghi 18 t? on cac vi ien nhan da c6 cong l?p lang.
Nghi 18 cung th~ hi$n -phan hon cua dinh. Le chinh cua dinh la e Ky yen v6'i myc dich chinh la cau an (Quoc thai dan an, Phong ieu vu thu?n). Ngay cung drn dinh khong giong nhau, tuy theo tyc 1$ ua lang; pho bien la ba thang dau nam ho~c ba thang cuoi nam am ich. Theo quan ni$m cua nguO'i dan, cung than dau nam la: Thu ghia xuan ky (rnua xuan larn ie cau than cho duqc mua sap t6'i); cung han trong ba thang mua dong c6 nghia la: Thu nghia tr9n narn thanh cong, dap t? 10i than). Nhin chung, tuy theo nh?n dinh cua an lang ma dinh ngay cung khac nhau, c6 nO'i ket hqp v6'i ngay gio ua Thanh hoang. Ngoai ra, con cac 18 nghi khac nhu cung Thuqng ien, H0 dien, ru6'c sac than, nghinh xuan, tong phong, gio cac anh
ung lich Slt ...
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
II. NGHI THUC VA NHAC LE TRONG CUNG DINH
1. LE VAT . Le v~t dang cling 0 ban tho than gom cac lo?i hoa, trai, nhang,
den, cac m6n cling m~n (thit lu(>c, mam, muoi va cac m6n kho, xao). B?c bi~t, khi te than luon phai c6 m6n xoi va thit song.
- Xoi te than la xoi trang duqc nau tU' lo?i g?O ngon, deo. Khi mang xoi ra cling, tuy~t doi khong duqc dg anh nang m~t troi chieu vao, mam xoi phai d(>i len dau ho~c khieng chu khong duqc ganh ho~c bung ngang hong, dudi nach vi nhu v~y xoi se bi 0 ue, that le vdi than. Xua kia, nha nao ding chuan bi m()t mam xoi den dinh d§ te than, bay to long tri an ve vi~c than da gilip hQ duqc mua, gia dinh, cha m~, con cai m?nh khoe, hoa thu~n. Nguoi dia phuC1ng tin rang mam xoi cua minh cang ngon, dC1m cang kheo duqc than ch9n thi chu nhan se g~p nhieu may man. Mam xoi duqc d~t 0 cac ban tho quan tr9ng cua dinh theo dia vi cua gia dinh d6 (J trong lang.
- Thit song: Theo quan ni~m cua nguoi dan, cling thit song la d@ than hu0ng Sy' tinh khiet, nguyen chat. Thong thuong, heo te phai d§ nguyen con. Xua kia, nhung lang ngheo c6 th§ cling thit song khong du b(>, thu gQn l?i con dau, m6ng, duoi gQi la thu vi. Heo duqc lam S?Ch d~t (J ban La li~t (ban d§ bay ie v~t truac ban tho than) theo tu the quy' hudng dau ve phia ban tho than, nguoi dia phuC1ng gQi la heo chong. Trude kia, nguoi ta ch9n heo den tuyen vi day la con v~t thuan chung. M9t so lang c6 dieu ki~n thi cling them bo va de. Theo ong Le Tan Thu la Chanh ni~m huC1ng cua dinh Binh Trude, phuong Thong Nhat, thanh pho Bien Hoa: Cac dinh 0 Bong Nai thuang ky cling heo lang. TuC1ng truyen, xua kia c6 nguoi den dinh khan than va hua se cling than m(>t con heo lang d@ than phu h9 cho duqc tide nguy~n cua minh .. Khi udc nguy~n thanh hi~n thy'c, nguoi kia den cling than m9t con heo bang khoai lang (heo lang vU'a c6 nghia la heo dam den trang, va c(:ing c6 nghia la heo bang khoai lang). Vl v~y, than n6i gi~n trtl'ng ph~.t ca lang. Nam d6 h?n han, mat mua d6i kem va c6 lyt 16'n. TU' d6 ve sau, heo cling than phai duqc ch9n mua can th$_n, cham s6c ky luang, duqc tr6i, khieng vao trudc ban tho than. Truoc khi lam thit phai lam cho heo keu th~t to, nham myc dich bao cho than biet la dan lang cling than con heo th~t,
-,-
ghi thuc va nh<;z,c l~ trong cung dinh ...
'n song va khoe m?nh, khong c6 b~nh t?t. Theo nguO'i dan nO'i day, eo keu to thi than mai vui, heo keu nho ho?c quen khong lam cho eo keu la c6 diem go cho lang.
NGHI THUC TE THAN
Nhung qui d!nh ve nhan SI! trong Ban Te ti! Ban Te ttf trong le Ky yen la nhung nguO'i d?i di~n nguy~n v9ng
tam long cua ca dan lang truac than linh. Vl v?y, tieu chuan ltfa c <;>n nhung nguO'i vao Ban Te tt! cGng phai xem xet rat ky luang.
guO'i duqc ltfa ch9n vao Ban Te tt! phai la nguO'i c6 d?o dU'c, duqc d" n lang yeu men, kinh tr9ng, tuoi tu ban muO'i tr& Ien ... Gia dinh n uO'i duqc llfa ch9n phai c6 du cac thanh vien (vq, con trai, con gai),
ong c6 tang. Quan ni~m truyen thong cho rllng neu trong Ban Te ma llfa ch9n ng~O'i khong du nhung tieu chuan tren se gay ra dieu
x 'u cho dan lang.
Thanh phan Ban Te tt! gom:
• Chanh ni~m huO'ng: Day la vai danh dlf nhat, thuO'ng do c anh h(>i dinh ho?c h(>i truang h(>i Quy te dam trach.
• Chanh te: nguO'i chu te .
• Boi te: gom hai nguO'i thu le a hai ban C(;lnh Chanh te.
• Dong hien va Tay hien: gom c6 hai nguO'i thu le truac ban tha T? ban, Huu ban .
• Chap Slf vien: gom ban nguO'i c6 nhi~m vy danh trong l~nh, t ong Ian, chieng, mo (co linh, minh chinh, d?i co).
• Thi l?p: gom ban nguai, hai vi dU'ng hai hen ban thc1 ta, huu v hai hen ban thc1 chanh di~n .
• Thay ie: la nguO'i dieu khien chuO'ng trinh CUQC ie theo dung n hi thU'c va doc van te.
• H9c tro le: con g<;>i la Le sanh, gom c6 ba c?p: · m9t c?p bung d n, m(>t c?p bung dai huO'ng, m9t c?p cuc cung xuang le gom Dong . x ang va Tay xuang (d9c) cac myc nghi le.
30
r
Nghi thiic va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
• Dao thai: g6m tu hai den ban c~p di sau h<;>c tro le de qu~t va hat chuc tl;lng khi tien hanh nghi thuc hien twin huang, dang tra ru'O'U.
• Ban Le nh0-c: do dinh thue mu6'n. Tru6'c day, nh~c cong thuong c6 muoi m9t nguoi, sU' dyng cac lo~i nh~c cy: m9t c~p ph~t. hai dan gao, hai dan co, m9t trum, m9t b~c, m9t trong cO'm, ba trong con, m(>t ken thau, m9t d6ng lo. Ngay nay, so luqng nh~c cong trong ban nh~c le thu'ong chi CO ban ngu'O'i, moi ngu'oi CO the Slt dyng duqc tu hai den ba lo~i nh0-c cy. Cac lo~i nh~c cy tuqng trung cho Ngu hanh nhu: lo, b0-c, dau thu()c Kim; ken m(>c, trong, trong cam thu9c M9c; ken nu6'c thu(>c Thuy; dan co thu9c Hoa; trong bbng thu(>c Th6.
• Linh hau: gbm ban kep hat b9i tre, m~c ao n~p, d9i n6n dau, dau chit khan, dung a ban g6c van son tru6'c ban tho chau hau cho thcin .
• Ong Thu tu: tuc tn/c tru6'c ban tho than suot thO'i gian lam ie de go chuong cho khach le bai trong luc te va c6 nhi~m vy nh~n le v~t do h<;>c tro .ie dang de xep vao ban tho than.
2.2. Cac nghi thuc va am nh~c trong te le Cac lo~i hinh di~n xu6'ng trong nghi le cung dinh a Dbng Nai la
to hqp cac tiet · myc· c~· tjnh hinh thuc dan gian, mang d~m phong each hat b9i mEi chuc nang thy-c hanh nghi ie cua n6 la nhiim bieu hi~n nhung nh~n thuc ve the gi6'i va xa h9i cua che d9 phong kien va anh huang cua Nho giao.
Cac nghi thuc thO' phyng trong hau het cac dinh than a Dbng Nai thuO'ng theo nhung nghi thuc tho phyng chung cua hau het cac dinh a Nam B9, tuy c6 bai ban giong nhu bao dinh khac nhung khong go b6 theo m(>t khuon mau ma c6 nhung each the hi~n khac nhau, bieu hi~n a mau sac quan ao, ca, 19ng ... Truc1c day trieu dinh nha Nguyen da ban hanh nhieu quy dinh nhiim khuon phep hoa vi~c cung te a dinh nhung it c6 quy dinh nao duqc chap hanh m9t each day du. Do v~y moi dinh ngoai nhung bai ban san c6 thi deu c6 nhung net rieng khac nhau, each tien hanh khac nhau.
ghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
. 2.1. L~ Tinh sanh
ThuO'ng duqc thyc hi~n vao luc 0 giO' dem cua 18 Tue yet nh~m ye dich trinh tau voi than con heo cung con tinh nguyen, khoe <;lnh. Heo duqc c(>t bon chan d~t tren m(>t chiec ghe dai truoc ban O' huong an ngo<;ii, dau quay vao trong. Le Tinh sanh duqc Clt hanh
1 ng tr9ng gom cac nghi thuc sau:
Le sanh xuong:
- Kh6i thai binh, kh6i minh chinh, kh6i d<;ii c6: ba vi chap sy anh trong, mo, chieng ba hoi l<;ii chin dui.
- Nh<;ic sinh kh6i nh<;ic: Ban nh<;ic troi nh<;ic cho 18. '
- Ni~m huong tyu vi: Chanh ni~m huong dung truoc huong an
gO<;l-1.
- Ngh~ quan t§'.y s6, quan tciy, thue can, chinh y quan: Chanh i~m huong buc5'c ra nO'i thau nu6'c, rva m~t, lau m~t, lau tay va chinh
va quan ao cho te chinh roi vao vi tri.
- Giai quY.: Chanh ni~m huong quy xuong.
- Phan huong: Dot nhang.
- C§'.n ni~m ch on huong: N guy~n vai than chung giam.
- Thuqng huong: Bon Le sanh tu tu dung d~y theo l~nh cua h<?-C cong, tiep huong cua Chanh ni~m huong, lui ba buoc va theo
h<;ic len quy dang huong.
- Phan hien huong: Di dot hu0ng cac ban thO' con l<;ii.
- Phu phyc hung binh than: Chanh ni~m huong dung d~y.
- Hung bai (bon Ian): L<?-Y bon l<?-Y·
- Thi~u thoi: Chanh ni~m huong lui ra ngoai.
- Chanh te, Boi te tyu vi: Chanh te, Boi te buoc vao chau.
- Ngh~ quan tily so, quan tily, thue can, chinh y quan: Chanh ni~m huong buoc ra nO'i thau nuoc, rva m~t, lau m~t, lau tay va chinh sva quan ao cho te chinh roi vao vi tri. Nh<?-C Clt bai Hg, (xem phan
phy life).
- Giai quY.: Chanh te, Boi te quy xuong. ·
Nghi _thuc va nh<;tC l~ trong cung dinh ...
- Chuoc tl:tu: Le sanh dem ba chung ruqu len, Chanh te r6t ruqu vao chung roi dua cho Le sanh dang len ban tho.
- Phu phyc hung binh than: Chanh te, Boi te dung len.
- Hung bai Chon lan): Chanh te, Boi te 10y bon 10y.
- Thieu thoi: Chanh te, Boi te lui ra ngoai.
- Te nhan ttfu vt: Nguai do te buoc vao truoc huang an ngo0i.
- Giai quy: Nguai do te quy xuong.
- Phu phyc hung bai (bon lan): L0Y hon 10y .
. - Hung binh than: Nguai do te dung d~y.
- Tuong hy sanh 18 vu tien: Dua con v~t den truoc huang an, heo c(>t bon chan d$.t tren m(>t chiec ghe go, dau quay vao trong.
- Ngh~ tinh sanh so: M(>t nguai cam dao yem cung hai nguai phy vi~c chuan bt heo.
- Tinh sanh: M(>t nguai lay dao th9c vao yet hau con heo, Chanh te cam m(>t cai chen hung nhung gi9t huyet dau tien, nguai kia c00 m9t chut long gay cua con v~t bo vao chen huyet.
- Diem tra: Le sanh r6t ba chung tra d$.t cling tren huang an.
- Le thanh: Chanh te, Bai te budc vao 10y bon 10y. Nh0c Clt trong, mo, chieng cung gi6ng len ba hoi cham dut 18 Tinh sanh.
2.2.2. L~ Tue ye't
G9i tcit la 18 Yet, la dtp cac huang chuc ty h9P 10i de ra m&t than linh va trinh cao ve vi~c to chuc 18 t0i dinh. Thong thuang 18 Ky yen cua cac dinh 6 Dong Nai to chuc trong ba ngay: ngay dau la le Tue yet, ngay thu hai la 18 Doan ca va ngay thu ba la le Tien hien, H~u hien. Le Tue yet di8n ra vao ban dem, thuang vao gia Ty. Theo quan ni~m cua nguai dan, thai gian nay la bcit dau cho m9t ngay moi, day la gia linh va tat ca cac vt than se ty h9P dong du de chung giam cho Sy' thanh kinh cua h9. Dieu nay c6 the b&t nguon tu dtch ly: luc 0 gia am da lao va duang khai, tuc m9i dieu tot nay sinh. Buoi chieu ngay 18 Tue yet, tat ca dan lang phai nh6m h9P t0i dinh.
Den gia hanh le:
ghi thuc va nh<;ic l~ trong cung di.nh ...
Keng d6 h6i m(>t: Cac thanh vien cua Ban Te ttf thay y phyc ?c ao thyng xanh, khan dong, mang giay dung slip hang hai ben
ha VO ca cung v6'i ban nh~c ie. Vien chuc, h(>i vien dung thanh bon I ang theo thu tv tu trong ra ngoai, ca.c cy ong, cy .ba. dung hai hang , rong.
Keng d6 h6i hai: Cac nghi thuc chung, len den.·
Keng d5 h6i ba: Nh~c x5 Bat cau ru6'c h9i Huang, Le sanh, hap sy- di~u hanh 18. Cac nghi thuc tuan ty' nhu sau:
• Nghi thuc cu soat I~ v~t:
Le sanh xu6'ng:
- Bong hien ty'u vi, Tay hien ty'u vi, Chanh te ty-u vi, B6i te ty-u
vi: M9i nguoi bu6'c vao vi tri tru6'c huang an.
- B6ng ngh~ quan tay sc1, thue can, ch!nh y quan, d6ng · phyc vi: M9i nguoi tien hanh nia m?t, lau tay, ch!nh y quan va cung vao vi
:tri.
- Cu soat le v~t: Chanh te, B6i te va Le sanh cam nen di cac ban tho kiem soat le v~t xem c6 day du, tinh khiet' khong. Hai Le sanh dang mai Chanh te vao tru6'c huang an n<?i xa ba xa, qua HU'u
ban xa ba xa, qua Ta ban xa ba xa r6i v~ cho.
'· - E mao huyet: Chanh te cling hai Le sanh den ban tha than, Chanh te lay chen huyet c6 nhum lOng dua cho hai Le sanh dem chon t~i ffiQt goc cay 16'n nhat gan dlnh, mong cho Slf sinh soi cua dat.
- Le nhuqng (thi~u thoi): Ket thuc nghi le; Chanh te, B6i te xa
r6i lui ra hai ben.
•·Nghi thuc tufin hudng.
- Truy~n xich hau: Bon linh h~u m~c y phyc xua, cam kich,
dling hai ben nghi tho than.
- ChaJ? slf vien ty'u vi: Cac vi c6 nhi~m vy danh mo, chieng,
trong vao vi tri.
- Bong ngh~ quan tay s&, thue can, chinh y quan, dong hoi vi: -Le sanh mai Chap slf vien d(n cho thau nu6c n:Ia m?t tuqng trung
tru6'c khi te.
1
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
- Phyc vi: Chap Sy' vien tien den tru'dc hu'O'ng an.
- Chap Sy' vien chap kich: Chap Sy' vien nh~n dui tr6ng, mo, chieng.
- Chap Sy' gia cac tu ky Sy': NhU'ng nguoi c6 nhi~m vy danh mo, chieng, trong vao vi tri da dinh san.
- Kich phat tam thong: Kh0i c6 linh (danh tr6ng linh ba hoi, l~i chin dui); Kh0i thai binh (danh mo ba hoi, l?i chin dui); Kh&i minh chinh (danh chieng ba hoi, l~i chin dui). Trude day con c6: c6 sa nghiem, co tai nghiem, c6 tam nghiem (c6 linh danh chinh them ba lan) ngay nay hau het cac nO'i deu bo.
- Thai binh chung c6 te minh (ho?c xudng: Thai binh, minh chinh, d~i c6 te minh). Moi thu co linh, mo, chieng trong ldn danh ba tieng, danh xen ke nhau ba lan.
- Nh~c sinh ty'u vi: Ban nh?c le vao trudc huO'ng an.
- Nh~c sinh kh&i nh~c (ho?c xudng: Hoa tau cliu chu&ng nghinh thien tiep gia): Ban nh~c le tau ban Nghinh thien tiefp gia troi theo di~u ba hoi chin ch?p.
- Nh~c cong hoi vi (ho?c xu'dng: Nh~c cong hoan Cy'U sa): Ban nh~c lui khoi vi tri, chuygn ve ben phai hu'O'ng an nO'i c6 bQ van dg nh~c cong ngoi danh nh~c.
- Ni~m huang ty'u vi: Chanh ni~m huang budc vao trudc huang an.
- N gh~ quan tay s0, quan tay, thue can, chinh y quan: Chanh ni~m huang rlia m~t, slia quan ao cho te chinh. Ban nh~c bAt dau dan bai Ha.
- Phyc vi: Chanh ni~m huang budc tdi trudc huang an.
- Kh0i tram huang, Ngh~ huang an tien, Ngh~ than vi tien: Chanh ni~m huang budc t6'i tru6'c ban huang an ngo~i, dong thoi hai H9c tro le d?t dai huang len huang an·ngo~i.
- Giai quy: tat ca m9i nguai cung quy thcing nguoi theo di$u trong c6 bai ban.
ghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
- Phan huang: Chanh n1~m huang dot ba cay nhang dua len gang truck tran. Ban nhc:i.c danh trong Thet.
- Ni$m huang: Chanh ni$m huang b~t dau khan nguy$n.
- Thuqng huang: Chanh ni$m huang dua ba nen nhang cho Le sanh, bo tram huang vao dai huang. Le sanh dung len khi trong linh danh, lui ba bu6'c theo nhip trong va cung Dao thai len dang huang tc:i.i ban tho than.
- Phu phy.c hung binh than: Chanh ni$m huang dung d~y.
- Le nghinh than CUC cung bai (Le sanh xu'O'ng tu "bai" 4 Ian): Chanh ni$m huang theo loi xu6'ng, lc:i.y than bon lc:i.y. Trong cU' Bc:i.c lop Tu.
- Xao thoi: Ket thuc nghi 18 dang huang, Chanh ni$m huang lui
ra ngoai.
- Ky lao bon phuO'ng dong lai bai: Cac vi khach quy dc:ti di$n cho cac h9i dinh giao huu vao lam 18. Cac vi cao tu6i lc:i.y tru6'c, sau d6 Chanh te, B6i te, Dong hien, Tay hien dang huang.
- Chanh te ty.'u vi: Chanh te bu6'c vao tru6'c huO'ng an.
- Boi te ty.'u vi: Boi te bu6'c vao tru6'c huang an.
- Dong hien, Tay hien ty.'u vi: Bong hien va Tay hien bu6'c vao.
- Ngh$ quan tay s&: Chanh te, Boi te, Dong hien, Tay hien den
cho thau nu6'c, chuan bi rU'a m? t. Nhc:i.c cU' bai Hq_
- Quan tay, thue can, chinh y quan: Rua m?t, lau m?t, chinh
sU"a quan ao.
- Phy.c vi: M9i nguoi tr& ve tru6'c huang an.
- Dong hien, Tay hien gia cac tu ~ y ph~n: Dong va Tay hien
den quy tru6'c huang an cua Ta ban va HUu ban.
- Ngh~ ht.tong <ln tien: Chanh u;, B6i te tien den truac ban
huang an ngoc:i.i, dong thoi H9c tro 18 l t1ng dai huang di vao.
- Giai quy,: 1n9i nguoi cung quy
- Phan huang, ni~m huang: c16L huang va khan nguy$n.
:.,
Nghi thitc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
- Thuqng huang: Chanh te dua ba nen huang cho Le sanh. Chanh te, Boi te l(;ly than m9t l(;ly. Le sanh dem huang xuong tru6'c ban tha than. Cac co dao hat nhu trong tuan huang cua Chanh ni~m hu0ng.
- Phu phyc hung binh than: mQi nguai dung len.
- Hung bai (ba lan): Chanh te, Boi te 10y ba 10y.
- Hung binh than: Chanh te, Boi te dung d?y.
- Le nhuqng: Chanh te, Boi te lui ra, ket thuc nghi le tuan hu0ng.
Ban nh0c le xay bai Hg trong tuan hu0ng. CU' nh0c Bya khi Le sanh dang huO'ng, le v?t. Khi dang thi nhip thuang, khi ve thi nhip nhanh.
• Nghi thuc tuftn ru'.Q'u thu nha't
- Hanh SO' hien 18 (Le dang ruqu lan thu nhat): Ban nh(;lc danh trong Thet roi d6 trong.
- Ngh~ tU'u ton s0: Le sanh bung dai ruqu vao tru6'c huang an. Chanh te, Boi te tiep lay nh(;lO ruqu, xa m9t xa, r6t ruqu vao ba ly, moi ly khoang phan nU'a roi dua cho Le sanh.
- Ngh~ than vi tien: Le sanh (m9t c<rtp Dang va m9t c<rtp Dai) di tru6'c, theo sau la Chanh te, Bai te den tru6'c ban huang an ngo~i.
- Giai quY,: Tat ca mQi nguai Cung quy. (Ban nh0c do trong va danh trong Thet).
- Tan tu6'c: Chal).h te, Bai te dang nh00 ruqu ngang tran khan nguy~n.
- Cham tli'u: Chanh te rot ruqu day ba ly.
- Hien tu6'c: Le sanh dung d?y; Chanh te, Boi te van quy; Le sanh lui 10i sau va cling Bao thai tien den ban tho than. Cac co dao vua tien den ban tho vua hat m9t so cau nhu: "Tan tu6'c ie dang SO'
hien; Hien tuan SO' la hien tuan sO'". Khi lui xuong cac c6 hat: "Hien tuan sa la hien twin s0; Tam chi thanh chi, kfnh chi phu6'c ky; Thuc nhu c0 nhu, the t(;li xuan phong; Nh0n giai hoa khf, 10c nghi~p an cu''. Nh(;lc xay BC;lc l6'p Tu.
ghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dirih ...
- Phan hien: Le sanh r6t n.tqu vao chung & cac ban tha khac.
- Phu phyc hung binh than: Chanh te, B6i te dung d?y.
- Hung bai (ba Ian): Chanh te, B6i te l~y ba l~y.
- Ph1:1c v!: Le sanh dua Chanh te, B6i te v~ tru6'c huang an.
- HU'ang chuc h(>i vien d6ng lai bai: Huang chuc lang, h(>i vien t ong h(>i den tru6'c huang an l~y than bon l~y. Ban nh~c danh trong
?p ban.
Xong phan nghi thuc nay, Ban Te tlf' nghi trong muai phut tru6'c hi chuygn sang nghi thuc tiep theo.
• Nghi thuc d9c van te'
- Chanh te, B6i te, Dong hien, Tay hien tlf'u v!: Cac v! tr& v~ v! ri cu.
- Ngh~ than vi ti~n: Le sanh dua Chanh te, B6i te tien den ru6'c ban huang an ngo~i.
- Ngh~ d(>c chuc so: Le sanh bung van te vao.
- Giai quY.: MQi nguai quy xuong.
- D(>c chuc: Thay le dQc van te. Khi dQc van te, den ten moi ~i han thi ngung m(>t lat, Chap Slf vien danh ba tieng co linh (mo, hieng, trong). Khi van te dQc xong den c1;1m tu "D6ng lai phoi huci'ng" hi mo, chieng, trong gi6rig len. Thay le d~t van te tren ban huang
n ngo0-L
• Nghi thuc tudn ruqu thu hai
- Hanh a hien le: Ban nh0-c danh trong Thet roi do trong. Sau 6 each thuc tien hanh cCing giong nhu ie dang ruqu lan thu nhat.
i Chanh te r6t day ba ly ruqu, Le sanh lui l~i cling .E'.>ao thai di len hi thai: "A hien ie, ie dang trung hien; Hien tuan chung la hien tuan
• N ghi thuc tudn ruqu thu ba
- Hanh chung hien le: Cac thu tyc va nh0-C 18 tiep theo ding giong nhu Ie dang ruqu Ian thu nhat, thu hai, chi khac la khi Chanh. te r6t day ba ly ruqu xong, Le sanh lui 10-i cung Bao. tha~ di len thi
Ngni rnuc va nn~c ie irurig cu1ig u"'""'···
thai cau: "Chung hien 18, le dang chung pi en; Hien twin chung la hien tuan chung".
• Nghi thuc hie'n qua ph'm
Bay la nghi thuc dang trai cay len ban tha than. Khi Le sanh xu0ng "Hien qua pham" thi hai c~p Le sanh con l~i vai Bao thai dem trai cay len ban tha than t~i chanh di~n. Trong luc dang le v~t, nh~c Clt nhtp Bl;la, khi dang len thi nhip thuang ho~c ch~m, khi lui ve thi nhip nhanh.
• Nghi thuc di~m tra
Con g<;>i la hi en binh, la nghi thuc dang · tra cho than, khi Le sanh xuong "Diem tra", Le sanh dang tra th~ng len ban tha than, nh~c Clt bai N gii di~1n, ho~c dan ban Tau. Trang ie nay neu dinh nao c6 si:ic than thi Le sanh xuang n~p si:ic (de si:ic than vao horn); Chanh te, Boi te xuat vi; Le sanh l~y bon l~y.
• Nghi thuc 'm phuoc
Sau khi dang le v~t, tra, ruqu len than va xong cac nghi thuc de than dl:f hu&ng, cac ong Chanh te, Boi te, Bong hien, Tay hien duqc phep uong ruqu, tra da dang than (day la m9t dieu hanh di~n cho he;>), nghi thuc duqc tien hanh nhu sau:
,:>
- Am phuc1c tl;fu vi: Chanh te, Boi te, Dong hien, Tay hien quy chung m9t chieu truc1c ban h9i dong ngo~i.
- Tu Phuc1c Th9: Le sanh vao ban tha than truc1c chanh di~n tiep lay ruqu, tra dem xuong ban h9i dong ngo~i.
- N:gh~ am phuc1c sc1: Le sanh d~t cac thu vua lay len ban h9i dong ngo~i. Ban nh~c le cl't theo di~u nh~c Bl;la, khi di len thi nhip ch~m, khi ve thi nhip nhanh. .
- Giai quy: M<;>i ngucri cung quy.
- Am phuc1c: Mai ngucri bung lay ly ruqu uong, trong khi d6 cac N
co Dao thai dung sau vua qu~t vua thai: "Am phuc1c th9, th9 an du th~n thanh; Am phuc1c ray khoe m~nh duai tren; Ray da chung CUQC
te den; Kinh dang bon cha Minh, Minh, Th9, Truong."
- Phu phl;IC hung binh than: M<;>i ngucri dung d~y.
hi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
- Nghinh than cue cung bai: L0Y than m()t 10y. Ban nh0c danh t ong 1_0i.
- Hung bai (ba Ian): L0Y ba 10y.
- Hung binh than: ·M9i nguO'i dung d~y.
• Nghi thuc do't van te'
- N gh~ phan chuc sO': Le sanh den huang an ngo0i. lay van te x 'p d9c chu ra ngoai.
- Phan chuc: Bot van te chung vai giay b0c d0i.
- Le nghinh ton than cue cung bai: MQi nguO'i cung 10y bon 10y.
- Le thanh: Ket thuc le. Chanh te, Boi te xa than m()t xa roi lui x ong truck, Le sanh lui xuong sau. Nh0c ell' m()t hoi mo, m()t hoi c ieng, m()t hoi trong cham dut le Tue yet.
Trang khi cling than ban nh0c phai luu y nhu sau:
• Tu ban 18 len tai ban huang an: Ban nh0c dan bai Hg,.
• Tu ban huang an len ban thO' than: Ban nh0c dan IJdo Bdc.
• Le sanh di len, di xuong: dan Blf,a Lang.
• Huang chU'c 10y: trong danh R~p ban .
. 2.3. L~ Dan ca
CJ 18 Tue yet c6 ml;IC dich nghenh than thi (J le Ban ca la de te an. Bay la le chinh cua d0i 18 Ky yen, qua ngay le thu hai dung 0
iO' mai ell' hanh le Ban ca. Ngay nay, tuy theo cac dia phuang ma le an Ca CO the dien ra vao buoi sang hoc';ic nU'a dem. Khu V\jC thanh ho Bien Hoa thi khong nhat thiet VRO l{1f' 0 giO', tuy theo thb'i diem u~n lqi, le thub'ng dien ra vao buoi sang. Cung c6 dinh to chU'c le
ay vao luc con nuac dang len den dinh diem.
Ben giO' hanh ie mQi nguoi te chinh y theo trang phl;lc da m~c rong 18 Tue yet, dU'ng xep hang 0 hai ben nha VO ca. Nh0c khai ba oi mo, chieng, trong. Le sanh bat dau xuang cac nghi thU'c tuan ty iong nhu 18 ·Tue yet, c6 m9t so chi tiet khac d6 la:
• CJ le Tue yet xuang: "Nghi than cue cung bai" thi a 18 Ban ca
uang: "Tsi than cue cung bai";
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
• CJ 18 Tue yet xu6'ng: "Le thanh" thi 6 18 Ban ca xu6'ng: "Le tat".
Cung c6 dinh thi trong le Tue yet chi dang m9t tuan ruqu, g9i la kh0i tuan ruqu hay scJ tuan (Le sanh xu6'ng: hanh scJ hien le), con trong 18 Ban ca thi dang tiep hai tuan ruqu nua gQi la tuan ruqu nhi (Le sanh xu6'ng: hanh a hien 18) va tuan ruqu ba (Le sanh xu6'ng: hanh chung hien 18 ). Con 10i cac nghi thuc va nh0c 18 trong cac tuan ruqu deu tuan tt! giong nhau.
2.2.4. L~ Ti~n hi~n, H:'.[tu hi~n
Bay la nghi 18 te cac vi tien nhan da c6 cong khai khan, m6 mang lang x6m, dat dai. Thong thu0ng duqc to chuc sang ngay thu ba cua d0i 18 Ky yen nhung cling c6 dinh to chuc vao ngay sau 18 Ban ca. C6 dieu khac bi~t v6'i nghi 18 Tue yet va Ban ca d6 la: Khi Le sanh mang 18 v~t dang len than, ban nh0c ell' theo di~u nh0c Bya, khi di len thi nhip ch~m, khi ve thi nhip nhanh nhung hoan toan mang hcJi Ai khac v6'i hoi Xuan trong 18 Tue yet va Ban ca.
- Khai minh chinh: danh ba h6i chieng.
- Khoi d~i co: danh ba hoi trong.
- Chinh co hoa minh: danh ba h6i chieng, ba h6i trong.
- Nhac sinh kh6i nhac. . .
Cac hinh thuc 18 cling giong nhu nghi thuc tuan hu0ng cua 18 Tue yet. Tuy nhien trong le Tue yet la dang hucJng len ban th0 than thi 18 nay dang hu0ng len ban th0 Tien hien va H~u hien. Sau d6 ba con, trai gai trong lang vao 10y.
Trong 18 nay c6 hinh thuc dQC van te do Thay le tht!C hi~n sau khi mQi ngu0i trong lang da 10y xong. Sau d6 den cac nghi thuc nhu hien qua pham, hien binh, diem tra nhung kh6ng cau ky nhu' hai 18 tru6'c ma 6 day sau khi nghe xu6'ng, Le sanh chi dang len hai ban th0 (each thuc dang theo di~u nh0c nhu hai 18 tru6'c). Cuoi cung la nghi thuc dot van te do Le sanh thy-c hi~n, sau d6 m9i ngu0i 10y ban th0 Tien hien, H~u hien m(>t l~y; chieng, trong, mo dong gi6ng len ket thuc 18.
M hi thitc va nh<;ic l~ trong cung d'inh ...
2 2.5. L€ Xay ch:1 u
Le nay thuang dien ra sau le Dan ca, cGng c6 dinh thlfc hi~n s u le Tue yet. Le nay khong dien ra thuc1ng xuyen hang nam, thong t' uang cu ba nam se tien hanh ie Xay chau. Trong ie Xay chau t uong c6 tiet myc hat b9i. Day la hinh thuc sinh ho~t van ngh~ giai t i voi chuong trinh hat tuong mang tinh chat hQi, ket hqp v6'i cac
hi thuc nghiem tuc v6'i cac tiet myc Xay chau, D~i b9i, Ton vuong, oi chau.
Le Xay c4au (con gQi la 18 Khai trang) c6 the thtjc hi~n theo 9t trong ba hinh thuc: Xay chau van, Xay chau VO va Xay chau ban
an ban VO. Xay chau ban van ban VO va Xay chau van gan giong nhu' hau ve each thuc thlfc hi~n. Tuy nhien khi tien hanh le thi cac cau u (J Xay chau van se duqc dQc tham, con trong Xay chau ban van
an VO cac cau chu se duqc dQC 16'n. Xay chau VO khac hai hinh thuc en, khi thlfc hi~n thi each an mi;ic, di dung, loi dc;>c chu bi~u 19 m9t
ach m~nh me dut khoat theo kieu con nha vo.
Tuy cac hinh thuc Xay chau c6 hoi khac nhau song deu chung 9t y nghla c6 lien quan den cac nguyen ly am duong trong kinh
ich nham khai thong Thai clfc. C!ic nghi thuc khan nguy~n voi nQi ung lien quan den Tam tai (thien, dia, nhan) de thu~n d~o trai, an ~o dat va hoa d~o nguai. Cac nghi le duqc thlfc hi~n trong le- Xay hau nham giai thich mQt each hinh tuqng cho tung giai do~n trong I! sinh thanh cua vu try trong thuyet Dich l~· nhu': tu Thai ClfC sinh uang nghi, r6i Tam tai, Tu tuqng, NgG hanh, Bat quai ... Nguai dan uan ni~m am duong hoa hqp thi m6'i c6 mua thu~n gi6 hoa, mua ang tuoi tot, dan khang v~t thinh.
Chinh vi v~y nen le Xay chau phai duqc chwfn bi het sue chu dao:
• Nguai chap Slf trong ie Xay chau phai tren 45 tu6i, la nguc1i c6 dsi.o due, nhan nghla~ duqc mc;>i nguoi trong lang kinh tr9ng, ngu'Bng ;i
mQ. Gia dinh phai c6 du con trai, con gai, song h~nh phuc va khong trong thai gian de tang.
• Phai an chay tu ba ngay truoc, khong gan phy nu, tinh than thoai mai vi nhung lai nguy~n cau cua ngu'O'i nay la d~i di~n cho ca lang, cau Quoc thai dan an, Phong dieu vu thu~n, dong bao an Cu' ls=i.c
l r
I
I I
Nghi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
nghi~p, hoa hqp, doan ket. Ngay nay m9t so dinh cung khong khat khe nhieu den vi~c chay tinh tn16'c khi cam chau.
. .
• Trang chau phai duqc chucfn bi ky luang, phai san trong l~i tru6'c khi den le; san l~i m<:tt Thai eve 0 giua m<:tt trong, kigm tra m<:tt trong xem c6 bi hu hay khong, tang trong c6 bi moi m9t, dui c6 con tot khong .. Trong khi danh neu roi chau bi gay, da trong bt thung, tang trong bt hong thi d6 la diem g6' cho ca lang xa.
• Trang chau phai duqc d?t nai hu6'ng d~i lqi cua nam, khong danh roi chau vao ban tha than, ban to hat b<)i. Xem hu6'ng d~i lqi c6 san trong ltch Tam tong mieu, ngu·ui dan quan ni~m ding lang xa muon tich tl;l duqc nhieu phu6'c thi phai ch9n dung hu6'ng d~i lqi ma d<:tt trong chau .
• Khi d<:tt trong roi thi tuy~t doi khong duqc doi trong di cha khac, lay khan do d~y m?t trong roi thi khong duqc mc1 khan ra vi nguai ta cho r§.ng khan che m(l t trong la d~y Thai cy'c, tru6'c khi c6 Thai eve thi vu trl:l chi toan m(>t mau den toi.
• N{>i dung I~ Xay chftu
Le Xay chau duqc thvc hi~n tru6'c ban nghi nai c6 ban tho h<)i dong ngo~i. Le sanh dieu hanh cac nghi thuc, xu6'ng:
- Chap Sy' gia tvu vt: Chap Sy' vao chieu le.
- Phan huang, nguy~n huang, nhat nguy~n d~o huang: Chap sv n6i ten tu6i, d~i di~n ban quan trt h9i Huang roi khan: "Hom nay ngay ... thang ... nam ... , d~i le Ky yen xuan te, cau Quoc thai dan an, mua thu~n gi6 hoa, dong bao am no h~nh phuc, nganh nghe phat trign". Nguy~n xong trao huang cho h<)i tntc1ng dem dang len ban tha than.
- Phu phl;!C hung than cue cung bai: Chap Sy' vien xa than bon xa.
* Hanh S<1 hien ie (le dang ruqu lan thu nhat): Chap S\f vien thlfc hi~n ie dang ruqu lan thu nhat. Ban nh~c ell' trong Thet.
- Giai quY.: Chap S\f vien quy xuong.
- Chu6'c tl'tu: Chap slf vien r6t ruqu vao hai chung.
- Tien tu6'c: Chap Slf vien khan roi dang ruqu len cling than ..
ghi thitc va n~c;ic l~ trong cung dinh ...
- Hung bai (hai lan): L9-Y hai 10y.
- Hung binh than: Chap Sy' vien dung len.
* Hanh a hien ie (le dang ruqu lan thu hai): Chap Sy' vien lam eo lai HQc tro le xu6'ng. Nh0c tiep tyc ell' trong Thet.
- Giai quy: Chap Sy' vien qui xuong.
- Chu6'c tli'u: Chap Sy' vien cham them ruO'u vao cho day hai
hung ruqu cung than.
- Hien tu6'c: Chap Sy' vien khan r6i dang ruqu len cung than.
- Phan hien tu6'c: Chap Sy' vien di r6t ruqu cac ban tha con 10i.
- Hung bai (hai lan): L0Y hai 10y.
- Hung binh than: Chap sy vien dung len.
* Hanh chung hien ie (le· dang ruqu Ian thu ba):
- Giai quy, diem tra, tien tra, phan hien tra: duac thyc hi~n
uang ty le dang ruqu lan thu hai.
- Phu phyc hung bai (bon lan): L0Y bon 10y.
- Phu phyc hung binh than: MQi nguai dung d~y.
- Thai vi: Lui ve cho cu.
- Chap Sy' gia chap tien co: H(>i tru'O'ng trao dui trong cho Chap
Su' vien.
- Chap Sy' gia cac tu ky sy: Chap Sy' vien theo Le sanh den nO'i d<'[it trong chau. Chap Sy' buck len san khau theo kieu chu dinh, bu6'c bay buac, c6 nO'i bu6'c chin bu6'c theo nhtp cua trong ltnh.
Chap sy vien theo loi HQc tro le, thinh nguy~n Thien hoang, Bta hoang, Nhan hoang r6i khan: "Hom nay ngay ... , thang ... , nam ... , chung toi la ... d0i di~n thi hanh le Xay chau se lam kinh thien d(>ng
dia, tam hoang chung d(>".
Tien den ben trong xep khan do d?y miftt trong, xep tu tren xuong, lau m<'[lt trong, xong quan khan vao nO'i tay cam dui.
Nghi thitc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
Xa ba xa xong lui m9t bu6c, tay cam m()t dau dui trong giong kieu cam but, tay con 10i nang tay ao r()ng cua tay cam dui, nin th& roi viet kh0i tren m?t dat chu "Sat quy".
Bu6c len m()t bu6c, chan phai d0P len chu vua viet, tay trai ven tay ao r9ng viet len m?t trong chu "TU' tung" Cg0ch bon net ngang), viet tiep chu "Ngu hanh" (g0ch nam net dQc) thanh nguyen chu "TU' tung N gu hanh".
Chan trai bu6c len t0o v6'i chan phai dU'ng sau thanh chu nhan. BU'ng th§.ng nguai va bat dau diem m?t trong. Tru6'c het, Chap Sy' vien dung roi diem len m?t trong (J vi tri Bong va n6i 16'n: "Bong phu'cJng Giap At M9c"; diem len m?t trong (J vi tri Tay, ho: "Tay phu0ng Canh Tan Kim"; diem len m?t trong (J vi tri Nam va xu6'ng: "Nam phu0ng Binh Dinh Hoa"; diem len m~t trong Ci vi tri Biic ho: "Bae phu0ng Nham Quy Thuy". Cuoi cung die'm giua m~t trong va ho to: "Trung u'O'ng M?u Ky Th6, Thi chi ngu hanh, tu0ng U'ng tu0ng sanh, huan sanh v0n d0o hao quang".
Xong nam phan diem tr6ng, Chap Sy' vien dung roi chau ve len m?t trong chu "an" va bat dau thy'c hi~n nghi thU'c thli' trong gQi la hich c6' hay con g9i la d¢ nlu1t cap.
Banh roi chau vao m~t trong ba tieng nho, mQ.t tieng 16'n va n6i: "An trung thien Quan de Thien than, ca toe giang cap ~hu' lu~t l~nh". Chap Sy' vien danh tiep ba tieng nh~, m(>t tieng m0nh va ho "Nhat da c6 thien h0 thai binh"; danh m(>t hoi chau thU' nhat 10i ba tieng nho m(>t tieng 16'n va ho: "Nhi da c6 xa tac khu0ng ninh"; danh hoi chau thU' hai cung 10i ba tieng nho m9t tieng 16'n va ho: "Tam da c6 le dan hoan 10c, ba gia th9 phu6c"; danh tiep hoi chau thU' ba, khong 10i dui (c6 ncJi danh nh~ moi lan ba tieng, cung c6 ncJi danh m0nh m9t tieng roi tiep theo la danh nh~ ba tieng, nhu'ng danh nhu' tren la ph6 bien. Cung c6 n0i xu6'ng "Nhat diem: Thien linh giang phu6'c; Nhi diem: Bia sat tru u0ng; Tam diem: Thanh than an to0 vf' ho~c "Nhat diem: S0n ha xa tac, thien h0 thai binh; Nhi diem: Phong hoa vo thu?n; Tam diem: Le thU' thai binh").
Xong nghi thU'c kich co den nghi thU'c diem co hay con gQi la d~ nhi cap. Trong nghi thU'c nay, Chap Sy' vien cung thljc hi~n ba bu6'c nhu' sau:
hi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
- Nhat digm lOi oanh Thien than cam ung: Danh nh~ ba tieng.
- Nhi digm d(>ng dia V~n thanh giang linh: Danh nh~ ba tieng.
- Tam digm b6n than Phu th9 khuang ninh: Danh nh~ ba tieng.
Luu y moi lan digm m~t trong xong thl. quay vao ban tha than , m(>t xa.
Xong ho bai nhu sau:
Thanh Long 1nanh tuang tg,i ngo td
Huy~n vo chdp binh tuy ngo huu
Chau tuac dang tien tg,i ngo ti~n
Bg,ch hd tuang binh tung ngo hQ,u
Ky an bdo hf? hi~n thanh binh
r I
r
I I
I I
Sau khi ho xong thl. danh ba h6i trong, danh m~nh va lan vao am diem hl.nh thai Cy'C giua m~t trong, danh sao cho dQ m~nh cua ay cang ngay cang cao. Vi~c danh m~nh vao tam diem thai Cy'C (J day ang y nghia la khai thong thai cy'c, truac m~nh it, sau m~nh nhieu ang y nghia la ti~n b&n hQ,u phu, cau cho dan cu ngay cang giau anh. ~
Nghi thuc tam da c6: Sau khi digm c6, Chap sy' vien thy'c hi~n ghi thuc tam da c6. Sau khi xu6'ng: "Tam da c6", Chap sy' vien guy~n: "Trung quan nhan gia:n, nhan hoa vinh phuac, d6ng bao an cu ~c nghi~p, ba tanh bl.nh an v6 sy'". Sau d6 danh m(>t h6i dai sau muai a tieng. Danh xong l~i chin dui chia lam ba lan, moi lan ba tieng.
Xuang: "Tien khO'i man, huu kh6'i chung, chuc hoa hi~p thuy hung, hung bang hy l~c, doan ca co phan ban dien vien nam thanh
nu tu, thanh siic lu6'ng toan" (h~u truong "d~" th~t lan).
Le sanh xuang: "Nh~c sanh tiep gia". Nh~c danh Nghinh thien ti~p gia cho den khi trong chau khieng xuong phia truac san khau, d~t phia phai san khau. Khi trong 6n dinh vi tri, ong Chap Sy' danh ba tieng Ian, d9i trong chien diem l~i hai tieng "ry.c, ry.c"; l~i danh ba tieng 16'n, trong chien diem lc;ii hai tieng "ry.c1 ry.c"; Chap Sy' l~i danh tiep ba tieng cho du chin tieng, trong chien diem l~i hai tieng gc;>i la Cuu thinh llfc diem. Trong chien khai trang, tien hanh 18 l)~i bQi.
Nghi thitc va nh<;1-c l~ trong cung dinh ...
Cung c6 dinh danh nh6i chin tieng, ha Ian, trong chien nh!p I~i "rl;JC, rl;JC, lung, tung, xa". Chap Sy' thy'c hi~n hai Ian Cuu thinh llf,C
diim xong roi trong chien m6'i khai trang, thy'c hi~n ie E>~i bt)i.
• N gh~ thu~ t cdm. chd u
Chap Sy' cam chau c6 ng9n roi dieu luy~n, nguyen tiic danh theo nam thuc:
0
!
B~nh sa: Tieng trong chau vang len r6i dut va ngan dai nhu tieng gi6 sa m~c.
Lq,c nhq,n: Tieng trong chau vang len roi dut tung tieng m{)t nhu tieng Chim l~c dan, keu Su'C1ng bay vut len roi Sa xuong.
Tr&1n ngu: Tieng trong vang len r6i Iiing xuong nhu ca I?n xuong sau va nha tren m?t nu6'c vai b9t tam.
Thuqng 1nii: Tieng trong vang len nhu thuc g1l;}c, d6n da nhu nguO'i cam CUC1ng tren lung ngy'a dang phi.
Hq, ma: Tieng trong vang len m~nh me nhu khi thAng tr<%n tr& ve ung dung xuong ngy'a.
Sau khi Chap Sy' vien danh khai trang, trong chien hat bt)i tiep theo. Dan nh~c danh tiep luon, khi nh~c san khau ngung thi Chap sy' vien danh tiep hai nh?t- mt)t khoan (ba tieng). Nh~c troi tiep, <lien vien bu6'c ra san khau thi danh chau chao. Sau d6 tuy tinh huong cua vO' <lien, nguO'i cam chau se ch9n each danh chau thich hqp. C6 cac Io~i chau sau:
1. Chau chao: Chap Sy' danh mt)t tieng "thung" chao cho moi <lien vien lan dau bu6'c ra san khau. Neu <lien vien la nguyen soai hay vua thi Chap Slf phai cha nh~c san khau troi dut ba hoi trong linh, khi <lien vien bu6'c ra roi m6'i danl:i chau chao.
Luu y: Doi v6'i vai quan nho, thuO'ng dan thi danh chau chao hai tieng; nguyen soai, vua thi danh chau ba tieng; doi v6'i nhan v<%t Tan Thuy Hoang, Trl;J vue1ng thJ. danh chciu ban tieng. Khi danh phai deu va ch<%m, neu danh nhanh thanh chau thuO'ng.
r
2. Chau khai kha'.u:
ghi thuc va nh<;1-c l~ trong cung dinh ...
Khi chao dien vien xong, Chap sl;( vien danh chau khai kha".u de . c o dien vien hat. Chau khai khclu 16'n tieng h0n chau chao, khi dien
ien hat xong thi danh l?i m9t tieng "thung" m?nh.
3. Chau cham cau:
Ngh~ SI hat dut mQt cau dai, Chap Stf danh mQt tieng, y nghia ? a Stf danh chau nay la lam b6't Stf te nh~t cua va dien. Chap SU
hai thUQC tuong, biet tung cau hat cua dien vien.
4. Chau thuc:
Neu va tuong c6 do~n dien vien dien nh~t nheo ho~c khong JOi uon mQi nguoi, gay Stf nham chan thi Chap Sy' danh m9t hoi chau
UC, danh gan tang trong, nh:ic dien vien dien dung quy each va neu hong the duqc thi mau cham dut nhung tuy~t doi khong duqc bo v& ien. Trang mQt VCJ tuong, chau thuc toi da la ba Ian.
5. Chau 10i:
Neu dien vien muon cho het vai tro cua minh, dien nhanh cho au het, Chap Sy' phai danh chau lO'i canh cao, danh nh<? sau tieng
ilia m~t trong deu nhau du de cho dien vien nghe thay va biet phai
ien ch?m l~i.
6. Chau thuang:
Myc dich khuyen khich, khen ngqi dien v1en dien xuat s:ic. ach thuc thu0ng the nao la do kinh nghi~m tham dinh cua Chap Sy'
ien cam chau sao cho ngu·oi nghe hieu va cam nh?n duqc.
(1) Thuong chau doi: Danh hai tieng (danh 10i h0n chau 18),
ung de thu0ng cho m<)t cau hat hay, m<)t di$u mua kheo.
(2) Thuang chau ba: Danh hai nh~t m<)t khoan, thuang cho dien
ien dien xuat kha d?.c sac.
(3) Thu0ng chau tu: Banh ban tieng chia lam hai hi$p nhu chau 16i, dung de thu0ng cho dien vien dien hay hO'n thu0ng chau ba.
( 4) Thuang ch au sau: Danh sau tieng chia lam hai hi$p, dung de thL(Ong khi dien vien dien xuat sac, thanh am hay, hoa trang d<?p; hoac khi dien vien hat duO'c mot cau ma Chap SU cho la kh6 hat; ngh$ sI hat kh6ng tr$_t, kh6ng ;6't, tieng am, hO'i dai, clung v6'i van
di~u, tinh huong cua vai dien luc d6.
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
(5) Thu0ng chau chin: Banh chin tieng, chia lam ba hi~p, moi hi~p ba tieng nhu chau ba. TruO'ng hqp nay rat hiem thay, chi khi nao <lien vien qua xuat s<ic, toan di~n, d9c dao. Rat it nguO'i cam chau cho thu0ng kieu nay, vi h9 e sq m9i nguO'i cho la thien vi <lien vien hon la tai nang thy'c cua <lien vien.
+Chu y: Banh chau thu0ng la do ngau hung cua nguai cam chau, ngh~
thu?t nay do luu truyen tu cha sarig con, nguO'i sang nguai, khong c6 m(>t quy chua'.n Cl;l the vi v~y tuy moi nai Se CO each danh Va ly giai khac nhau. Song nguai cam chau phai theo nguyen t<ic thu0ng dy'a tren cac yeu to nhu sau:
- N(>i dung cau hat hay.
- Gi9ng hat trong treo, cao, dai hai.
- Vu di~u <lien xuat hay, guang m~t bien d6i theo tinh huong tot, xau. Phong each lay roi, len ngy'a, d(>ng tac mem m~i, dut khoat.
N goai vi~c thu0ng b§.ng tieng trong cua nguai cam chau, di en vien con duqc khan gia thu0ng b§.ng each bu(>c tien vao qu~t va nem len san khau.
7. Chau ph~t :
C6 ban loai:
(1) Ph~t danh m9t tieng gan tang trong, am nghe "bich", ham y che cau hat bi gay, di~u bQ <lien Vien Vl;lng ve.
(2) Ph~t du6i: du6i <lien vien vao khong cho hat nua, ban hat phai thay nguai khac. Khi danh ph~t kieu nay, ngu'O'i cam chau dqi cho <lien vien vua b<it dau hat thi danh ngay VO m~t trong (con gQi theo dan gian la danh ngay vao mi~ng) m9t tieng d6 la canh cao. Neu <lien vien van tiep t1:1c m<ic loi, muon ph?t duoi thi danh tiep m9t lan nua.
(3) Nh<ic nh0 (go dam): la go vao vanh trong, ph~t <lien vien c6 di~u b9 lo Hing, lai n6i tho t1;1c, khiem nha. Xua kia khi doan hat nao bi go dam thi ca doan phai dung l~i, ra het san khau va dung hang ngang xin lOi vi Chap Sy' Cung khan gia.
hi thuc. va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
(4) Quang roi chau: la h1nh ph~t n~ng nhat. Sau khi Chap sv d 'nh ph~t so 3 (go dam) ma dien vien khong chinh slta, van con tai den thi Chap St/ cham dut biing each quang roi chau. Xua kia doan h 't nao ma ph~m vao h1nh ph~t nay th1 thuang bi ra dam. Nguyen
'. an ~a Vl bau ganh thieu nguai, gom g6p nhung nguai khong CO h9C h' nh c'an ban.
, 8. Chau dua:
Khi dien vien dien xong vai tu6ng va vao h~u truang, Chap St/ d 'nh chau dua hai, ba ho~c sau tieng. Tuy theo mile d9 tai nang ma d 'nh theo ba thuc tren.
9. Chau van hat:
Khi hat tu6ng 'xong, Chap sv danh m9t h6i trong l~i chin dui a, ba, ba) th1 khan gia biet ngay mai se con tiep t\IC tdnh dien, neu Qt h6i dut luon khong l~i dui th1 khan gia biet d6 la lan hat cuoi
2.6. L~ D~i bc}i
Neu le Xay chau c6 y nghia khai thong Thai eve, th1 le D~i b9i tht!c hi~n san khau hoa qua tdnh tu Thai eve sinh Luong nghi, r6i
am tai, Tu tuqng, Ngli hanh, Bat quai theo cac trinh thuc cua le nhu
*Thai eve:
Me>t dien vien nam d6ng vai Ban C6 duqc hoa trang m~t xanh c6 &n den tr&ng, rau den qu~p, nh1n nhu m~t chim (c6 nhO'n h1nh tq u) tay cam me>t b6 nhang (thlJ'ang g9i la diem huang) bu6'c ra. Khi ua vu di~u nhanh, m~nh, ma ra hon hu6'ng, tan len tren, ep xuong
uoi dg phan ra trai dat, am duang. Mua xong dang b6 huang cho uang chuc mang len cung than. Dien vien xu6'ng "Can khon giao oa, vu tr\! chuygn khai, Luong nghi, Tam tai, Tu tuqng, Ngu hanh, 1
*Luong nghi (m?t trang va m?t trai):
Me>t nam dien vien (tuqng trung cho m?t trai) m?c khoi giap do, ay cam chen b9c vai do trong dg IDQt d6ng XU.
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Mqt nu <lien vien (tuqng trling cho m~t trang) m~c khoi giap trAng, tay cam m<?t chen b9c vai trAng ben trong c6 m9t d6ng XU.
Dien vien nam ra truac hat theo di~u (xuang, vtnh, b?ch): "Thien khai nhtjt anh chieu huy hoang; Dia Iich hanh phong vG d9 doan; Hon d<?n sa khai chan khi tuqng; Can khon giao thai the giang quan"; hat xong dung nep m<?t ben. Dien vien nu ra va hat cGng theo di~u cua <lien vien nam "Nguy~t phach trinh quang thong .the giai; Am duang tuang khAc ttj binh bang; Nam Biic tuang phan chan bach Iy; Dbng Tay phoi hqp tu th~p giang". Hai <lien vien mua vG di~u c6 muO'i thuc theo cung dinh Hue, c6 ba Ian doi di~n nhau va ba Ian cyng chen tuqng trling cho mi;it trbi mi;it trang dyng nhau dg "tuang sanh", xong di vao.
* Tam tai (Phuac, L<?c, Th9 ):
- Vai ong Phuac: M~t trAng, rau nam chom dai, d9i mao dfing can, ao vien bao, xiem tru'O'ng quan giap, chan di hai, tay b6ng hai nhi, tay cam QU?t.
- Vai 6ng L9c: Mi;it trAng, rau nam chom den, mil vua, ao da bao, chan di hai, tay Cam binh hoa, tay kia Cam QU? t.
-:- Vai ong Th9: T6c b?C, rau nam chom b?C, ao tien tay r(>ng, mi;ic xiem quan do, tay Cam QU?t, tay chong g~y CO deo h6 16 ru'CJU.
Ca ba ong cling ra san khau m<?t Iugt, dung dan hang ngang, khong mua, khong Xu'cJng, chi n6i Ioi hat khach chuc phu'CfC, IQC, th9 "Nhan gian vinh phuac tang hue xu; The thuqng thuy nhan chieu man dubng, th9 ty Nam san, Phuac L9c Th9 tam tinh, trling chi tan bU'u; nhan sanh hoa que truO'ng Iuu th?nh, m~u t~p giai ti@n", hat khach xong di vao.
*Tu tugng:
Do bon kep tre cao Ian bftng nhau, m~t d~m va m~c giap theo bon mau (do, trAng, vang, h6ng). Thfit Iling do, ngtJc gai hoa theo mau cua giap, tung vi lan lugt ra san khau, khi di ra thi mua, mua xong dung vao vi tri. Khi ra du ca bon vi thi bfit dau mua cling nhau, tru6'c ch~m, sau nhanh, vG di~u c6 muO'i tam khuc tuqng tru'ng cho Tu tuqng bien ra Bat quai. Khi mua, x6 bon tam lien ra, mua xong thi quy
Ng i thuc va nh<;ic. l~ trong cung dinh ...
XU. ng va dang cho bon huang chuc nh~n bon tam lien d6. Moi dinh c6 ' Qt bai dang lien khac nhau, thong thub'ng bai dang lien nhu sau:
, "Thanh th<;> vo cuang, th<;> ty Nam san, Qu6c thai dan an, phuac I
nh Dong hai. V~n th<;> vo cuang, phu huu tu hai, phong di~u vu th ~n, Quoc thai dan an. Cong cac nguy nga linh hi@n chan, cu manh . . . h~ dang phuac lai sanh, phong hoa vu thu~n ham an tr~ch, Quoc
I
th i dan an h u&ng thai binh".
* Ngu hanh:
Thub'ng g<;>i la Ie Chuc tluinh th&n; Chuc th9 hay Ie Dung c<ii
Cai: m<?t dien vien nam khoang 50 tuoi, m<)t triing, cam bao va g, mao Thien cliu long (mu hoang de). Cai la Tho duang a giua di~ hoa M9c, Hoa, Kim, Thuy va b6n mua Xuan, H~, Thu, Dong; bon mu tu huu J\1ai, Lan, Cuc, True hoa hqp cung nhau cho v~n v~t sinh soi nay n& va phat tri~n.
Con: h<;> Ma ten Trung Vien (Giua vub'n hoa h<;> Ma).
- Ma Xuan Mai m~c ao xanh tuqng trung cho mua Xuan (MQc).
- Ma H~ Lan m<)c ao do tuqng trung cho mua H~ (Hoa).
- Ma Thu Cuc m~c ao triing tuqng trung cho mua Thu (Kim).
- Ma Dong True m~c ao tfm den. tilqng trung cho mua Dong (T uy).
Bon con xiem y nfc ra buac ra dung hang ngang va thai cac cau ha chuc, hat xong con l~)~ than roi vao tru'ac, cai l~y than roi vao
sa
2. . 7. M()t s6 l~ ph\J. khac
1. L~ Gia quan fain hide: Con g<;>i la le Gia quan ph6 tuac va gian gQi la tro "Ong Dta dang lien". Le .khong chfnh thuc thu<?c
ve e Xay chau, D~i b9i ma la 18 phy. Nguoi dong vai nay duqc g<;>i la Li h quan tuc ong quan ma loi le chuc tyng cua ong rat linh ung. Gi i binh dan thuong gQi ong nay la ong Dta va duqc giai hat b9i coi la ng to cua vai h~.
.1
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Vai L1nh quan m~c ao cam bao, deo m~t n~ ong Dia, phuac due chinh t_a han (d9i mu c6 hai canh chuon), tay cam qu~t di~n mqt man kich cam: Trai giay, mai mtfc, thll' but, mtfc & dau but !Ong blin vao mat, dyi melt roi suy tu tim y' tim cha, dung d8,.y, di qua, di l~i ra ve suy nghi lung Him, roi ngoi xuong cam but viet len cau lien, xoe qu~t cho kho my'c, cam lien d<;>c l~i sam soi ra chi~u dac y; xong xuoi dau day thi dung len dang cau lien c6 hon chu "Gia quan tan tuac" cho khan gia xem. H9i dinh CV n·guoi len nh8,.n lien, dem ve d~t CJ ban tho h(>i dong ngo~i. Ong Dia cui chao rat hai hu6'c, roi di vao, dyng dau vao khung cll'a (tu'Cing tuqng) phai dl!ng l~i xoa dau roi gict cling chan' th8,.t cao buac qua ng~ch cl'ta (tuCing tuqng) di vao trong.
N6i chung tiet myc le phy nay la m(>t tro <lien c6 tinh chat hai huac khac vai tinh chat trang nghiem cua cac tiet myc c6 chuc nang thy'c hanh nghi 18 tren, t~o cho nguoi xem m9t cam giac thoai mai, vui tuai.
2. L~ Ton vudng va I~ H6i chdu
Thong thuong khi den tuong thu ba thi nguoi ta lam le Ton vuang. Le nay bieu hi~n y nghia la phan thling luon nghieng ve chinh nghia, va hau het cac ganh hat khi den ie nay thi hat tuong San Hgu. Vo tuong nay duqc xay dy'ng theo cong thuc truyen thong d6 la: Vua bang, ninh tiem, ba thu len chua, chem ntnh, dinh do, ton vuong, tuc vi. Khi tuong sap cham dut, bau ganh nh8,.n nhi~m vy huctng chuc giao de khai 18, chuan bi h(>i Hue1ng, dt.'tng hai hang tl! san khau den chanh di~n de khai ie. Khi tuong hat den do~n trao Quoc an cho hoang tv thi ngung hat, tat ca dien vien vao ha,.u truong thay doi xiem y m6'i, d~p. M9t vi cam 19ng dung tru6'c san khau che an kiem dang duqc hoang tv bung tren tay buac den ban tho than, ba quan cung theo di len, den gan nghi tha than, hoang tU' trao khay an kiem cho Chanh bai, Boi bai dung d~ng sau cam hai cay hong l~p. M9t dien vien (thuang la nguai d~o dien cua ganh hat) ho: "Phan tien vi h8,.u", tat ca dien vien quay m$,t huang xuong san khau, hai ong Chanh bai, Boi bai di gi8,.t lui tien den ban tha than, d~t khay an kiem len nghi tha. Di~u nay c6 y nghia khong muon cho ai thay phut giay trinh tr9ng nhat cua Slj dang kiem nay. Khi da d~t an kiem len nghi tha xong xu6i, d~o <lien l~i ho "Phan h8,.u vi tien" thi luc nay tat ca m9i nguai mai quay m~t l~i nghi tha than, y nghia la chiem bai
i thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
vu . Dong bao xem hat dung nghiem nhin len ban tho than, cac quan do g hat d?c ngu tung ho: "Ton Vu'Ong tuc vi; Noi doi tien hoang; C uc th9 ty Nam san; Phuac nhu Dong hai; V~n tue, v~n tue, v~n v~ tue." Tung ho xong hoang tll' l~y bon 10y, cac dien vien 10y nam l~ xong quay ra san khau tiep tyc hat tiep le tuc vi (hoang tl:t Ien ng i, dan lang va ba quan van VO ton Vu'Ong).
Ke df{n la le Roi chau. Le nay dien ra nhiim trinh bao vai T anh hoang la ba phien hat chau da ket thuc, dan lang xin phep dUi. c hoi ch au.
Trong chau dugc khieng ra san khau, Le sanh xu'ang "Chap St/ vi n hoi co". Luc nay Chap St/ vien belt dau khan nguy~n: "Tcfy tru ti~ nguy~n; Thau den hoang thien, ·Hat xuang da yen; Phong dieu vu th ~n; Quoc thai dan an". Khan xong, Chap sv vien danh trong chau ha Ian, mCli Ian muO'i hai tieng trong th~t Ian, sau d6 danh m9t h6i tr ng truoc Ian, sau nho dan r6i dut khong 10i dui. Danh xong, Chap sv quay m?t vao chanh di~n, hai tay nang roi chau cao ngang tran, xa 3 a roi quay 10i nem roi chau Ien san khau, dien vien nh~t roi va t? g 10i cho dan lang. Ngay xua d~i di~n cho h9i Huong cua dinh va da lang thu'O'ng li xi cho dien vien. (LUiu y: khi Chap St/ vien danh m t hoi trong nho dan roi dut khong 10i dui, dieu nay c6 nghia la ga h hat se khong con tiep tyc dien nua. C6 dinh muon cho dan lang xe tiep cac VO dien ngoai nghi ie thi Chap St/ vien khi danh xong m t hoi trong thi l~i chin dui (ba, ba, ba) dg bao cho dan lang biet la n ,' y mai t~i noi day se dien tuong tiep cho dan lang xem).
Nhin chung hat b<?i t~i cac dinh than a D6ng Nai bigu 19 hinh th c nghi 18 nhung n6 cling nh{im myc dich sau xa d6 la thoa man n u cau sinh ho~t tinh than cua ngub'i dan a d!a phuong. ·Be ngoai m ng y nghia hat cho than nghe, nhu'ng thvc chat la huong thy, cu<?c ie hat b<?i c6 thg dien ra dai ngay hon, ngay ca khi da het ie r6i n u'ng hat b(>i van con keo dai them vai ngay sau nua.
' I
Nghi thitc va nh<;z.c l~ trong cung dinh ...
Chu'dng III
NGHI THUC VA NHAC LE TRONG TANG MA •
? .... " ? "' CUA NGU'(JI VIET 0 DONG NAI •
I. .A " ..... ? ::.
QUAN Nll;:M VA VAi TRO CUA TANG LE TRONG
DOI SONG CQNG DONG
Tu xua, nhan dan ta da chtu anh ht.tang le nghi cua nguO'i Trung Hoa. Tang le cua ngucri Vi~t a B6ng N ai cGng duqc ell' hanh theo khuon kho cac nghi le cua Trung Hoa. MQi Slf te ie cua ngucri Vi~t, can cu theo cuon Thq Mai gia W cua H6 Sy Tan (Tien sI nam 1721, c6 hi~u la Th9 Mai). Cuon s~ch nay ghi nhung the thuc quy dtnh trong vi~c hoan, hon, tang, ti trong gia dinh. Ong c6 phong theo nghi thuc gia le cua Chu Van Cong, tile Chu Hy dcri Nam Tong va c6 sli'a d6i it nhieu cho phu hqp; va sau d6 tic phftm rat duqc ph6 bien. NguO'i dan Vi~t Nam da tuan theo Ie thuc cua cuon sach nay tuy theo hoan ~iinh gia dinh. Nhung nha khong c6 sach van theo nhu vi~c le bai cuoi xin va dg tang. Trang cac nghi le nay, tru m{>t so diem ngay nay kh6ng thich hqp nhung n6i chung cac ie thuc d~u rat chu dao va c6 y nghia ..
Ngay nay, nhieu nghi le da duqc gian.ti~n va c6 thay d6i, them, bot cho phu hqp voi tung hoan canh, dieu ki~·n cua tung gia dinh, tung vung, nhat la a vung thanh thi. Tuy nhien, m{>t so le chinh van· tuan thu theo Thq Mai gia rn vi tinh th§.n tuan theo d~o ly truyen
hi thitc va nh<;tc l~ trong cung d'inh ...
ong lu6n la van de thiet yeu trong doi song con nguoi Vi$t Nam. 0 du (J bat ky nO'i dau, van de bao hieu van phai duqc d~t len hang
d 'u. Khi gia dinh c6 nguoi chet, ai ai cling muon lo Icing cho du 18 va t 9n v~n v6'i nguoi da khuat. Khong chi la cha m~ .ma nhung nguai t, an thu9c khi tu tran cling duqc than nhan lo lang chu toan.
: Cac tu tucing ct.la triet gia A Bong da n6i den b6n ph~n cua con n uoi trong vi$c tang ma m9t each chu dao. Sanh, lao, b~nh, tll' la b 'n dieu tat yeu c6 trong m9t dai nguoi, khong ai tranh khoi. Tin n u'ang va phong tyc cua ta da lam cho con nguoi khi ve gia than n ien xem cai chet nhu la m(>t quy luc~t va con sll'a so<?-n cho ngay t~n t e cua minh. Chinh vi v~y, tang le khong chi the hi~n cung each fen dua ngu'ai chet ma n6 con the hi$n the gi6'i quan cua tung dan f c, tung Vt1ng, mien. Ngan tu cua nguai Vi$t dung de chi cai chet t t.tang rat nh~ nhang: "khuat", "mat", "di xa". Sau khi con nguai da s 'ng qua tuoi bay muoi thi cai chet duqc xem nhtt m9t chuyen du n o~n noi coi tien, con gc;>i la vi~n du tien canh.
Tang 18 doi v6'i nguai Vi$t rat quan tr9ng, ngay tu gio hap hoi c a m9t nguoi sap phai xa nguoi than vinh vien, khong khi trong gia d nh tram lang, cac con chau a xa deu quay quan· ve dong du. Ngoai
ling nghi thuc va thu tyc, trong tang 18 thuang c6 am nh<?-C. N guO'i i$t c6 cau: S6ng d<iu den, ch~t hen tr6ng. Va 0 dau cling v~y, khi gia nh CO nguai tu tran, gia dinh luon m0i cac phuong nh<?-C le den de 'nh nh<?-C tien dua nguoi da khuat. Tuy tung khu Vy'C, vung, mien;
c 'c nghi le trong tang ma. ngoai nhetng nghi le chinh, deu c6 sy' thay oi. Am nh<?-C trong tang 18 cung tuy tung vung, tung dia phuang se c6
c, ch trinh dien va ly giai khac nhau.
Tru6'c kia tai Cu Lao Pho - thanh pho Bien Hoa, khi gia dinh c6 guoi mat thi con chau phai m?c ao rach, d()i n6n rach, bung khay
t au ruqu den dinh lang xin thinh trong. Vi$c thinh trong nay c6 y ghia khai tll' v6'i dan lang va xin duqc cac b~c cha chu, tien boi a
1 ng den giup dB, hu6'ng dan vi$c tong tang. Theo ong Huynh Van Sy, Qt ngh$ nhan nh9-c 18 a xa Hi$p Hoa, thanh pho Bien Hoa thi nguO'i 6ng Nai to chuc tang 18 theo hai each .. Cach thu nhat, theo nghi UC truyen thong la c6 HQC tro 18 xu6'ng cac nghi thuc tuan ty' va
ach thu hai la theo nghi thuc Ph~t giao - moi tang ma deu c6 nha SU
am trach cac thu tyc 18 nghi. Tuy nhien, ca hai each van tuan thu
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
theo cac le nghi tU' Nh~p m(;lch, Thanh phyc, Phat tang den Trieu di$n, Tich di$n. Nhieu gia d1nh muon hon nguoi than duqc sieu thoat, thinh cac vi ch an. tu ve tyng kinh sieu d9. B$.c bi$t con c6 hat du:a linh. M9t so nha giau c6 con to chuc trai dan c6 Te Thien danh d(>ng.
' ? ~
II. VAi TRO CUA NH~C LE TRONG TANG MA
NhC;lC ie duqc dung trong dam ma rat quan tn;>ng va can thiet vi chinh nh0c da g6p phan dieu khien ie nghi. Khi ken trong n6i len trong luc te 18 cung v6'i nh(;lc 18 th6i cac bai Xuan nil, Nmn ai nhu thay loi nguoi song tiec thuong va tien dua nguoi da khuat ve coi v1nh h§.ng. Bong thoi nh(;lC ie cGng dieu hoa m9i d(>ng tac cua tang chu va ca Chap Sy'.
Moi khi c6 nguoi t6'i phung vieng, ken trong lC;li n6i len bao hi~u cho gia dinh lang x6m biet va cCing mang y nghia bao cho linh hon nguoi chet biet c6 b(;ln be nguoi than den tham vieng.
Ngay xua ban nh0c 18 thuong m~c ao the den, khan xep ngoi . gan nO'i ao quan de moi khi khach t6'i vieng la thay ngay de choi nh0c. Ngay nay it c6 ban nh(;lc m~c dciy du dong phyc ao the, khan xep nua ma m~c do ty' do. Theo cac ban nh0c hi~n nay thi thoi tiet n6ng buc va phai tuc try'c suot ba ngay lien t'?-i dam ma, dong thoi cac thanh vien trong ban nhi?-C. khong t~p trung m(>t cho ma moi nguoi moi vi$c, khi nha nao c6 dam m6'i moi ve choi, h<;> thuong khong c6 sy' chuan bi du trang phyc tU' tru6'c.
Hau het dam tang a Bong Nai deu c6 sli' dyng nhi?-c 18, ngo'?-i trU' m(>t so gia dinh c6 chu truong giu gin slf im 1$.ng tuy$t doi trong thoi ky tang che ho~c c6 loi tran troi cua nguoi da khuat, nhung day cung chi la thieu so. Ngay nay, nh(;lc le thuong do cac nha mai tang cung Ling, cac ban nhi?-c 18 cung hqp tac v6'i nha mai tang. Ngoai ra cung c6 m9t so ban nh?c ban chuyen nghi$p, chi choi nh?c khi duqc moi va do quen biet gi6'i thi~u.
Ngoai nhung ban nh(;lc le sli' dyng cac nh0c khi co truyen, nguoi ta con c6 xu hu6'ng moi nhung ban nh0c ken dong, tan nh0c, dan ca co nh0c den trinh <lien phy luc linh cuu con quang (J nha, luc s:ip chuyen cuu, khi d(>ng quan hay tien linh cuu. Nhung ban nh?c ken dong nay thuong rat on ao, soi noi va sli' dyng nhieu bai nhi?-C m6'i du
Nghi thuc va nh<;LC l~ trong cung dinh ...
ca Tay; Tau. C6 the' d6 cCing la do m9t so nguai quan ni~m rfing day la luc mung vong hon nguai chet duqc sieu thoat ho~c mung nguai chet da duqc thoat khoi trcin gian, v~ coi vinh hfing.
Ill. NGHI THO'C VA NHAC LE TRONG TANG MA
Gia dinh nao c6 cha m~ gia yeu trong chung da den luc gcin dat xa trai, chu§'.n bi v~ v6'i tien t5 thi con chau chu§'.n bj s:in vi~c tang ma. Vi~c dfiu tien la khi thay nguai than kh6 be qua khoi thi chu§'.n bj m9t chiec giuang ke a giua nha, gian giua. Ngay xua, nha cua nguai Vi~t thuang c6 ba gian thi giuang ke a gian giua. Vl:f.c nguai than ra nAm a giuang ke giua nha, gC;ln hoi nhung dieu tran troi cua nguai sap mat. Khi da tat th&' nguai nha kie'm tra lC;li bfing each d~t m9t manh bong nho len tru'6'c mui nguai d6 ma khong thay lay d()ng, c6 nO'i dung chiec gu'O'ng nho d~t trt16'c mui neu gu'O'ng khong ma di thi coi nhu da tat th&. Luc bay gia than nhan phai giu cho duqc binh tinh.
Truac tien lay m()t chiec chieu trai xuong dat, dua nguai chet ~m xuong chieu m9t lat roi dua tr& len giuang. Tye l~ nay ham y hy 9ng rAng sinh 'khf a du6'i dat co the' lam hoi sinh, tuy nhien theo uan ni~m cua nguai xua, chet la v~ v6'i dat (nhan sinh u th6, di~t oan u' th6), cung c6 y nghia giai thich la de' lay qu khi am du'O'ng cho guai chet. Theo tyc l~, luc nay con chau (c6 the' nguO'i ngoai) phai lau Va CO' the' cho nguO'i chet b~ng con (ho~c ruqu). Xua kia nhung nha
. iau c6 thi lau b~ng nt16'c trcim huang. Khi lau rva xong xuoi thi thay ucin ao m6'i cho nguai chet, d~t ngu'O'i chet len giuO'ng, lay m9t ta iay trang d~y m?t nguai chet ham y de' khoi nhin thay con chau uon kho, cCing c6 y kien giai thich la con chau khong nhin thay m~t guO'i da khuat de' d6' dau long han. Gia dinh cung phai c6 nguO'i xem iO' coi ngu'O'i nha ra di vao giO' tot hay xau, neu khong biet thi cung
. hi lC;li roi hoi thciy cung, sau d6 tien hanh le Nh~p quan.
LE NHi).P QUAN
Tn.t6'c khi nh~p quan phai qua thu tyc li~m xac, g9i la kham i~m. Cong vi~c nay can phai tien hanh s6'm, khong nen de' xac n~m au (J ngoai se mau hong va boc mui. Vi v~y nguO'i nha ciin phai toan
I I I
Nghi thitc va nh~c l~ trong cung dinh ...
li~u gap rut. Thuong thi gia dinh phai nho nguoi coi gia de lam 18, vi~c coi gia nay hi~n nay nhieu gia dinh van con chu tr9ng. Xua kia nhung nha giau dung ta l'-;!a, nha ngheo thi dung vai tr&ng de khain li~m. Ngay nay, vi~c khan1 li~m thuang do cac c<1 sa mai tang thl;l'c hi~n, cung cap vai so (vai mung) va d6 tang le cho gia quyen. C6 le quy dinh vi~c kham li~m, nh~p quan nhu sau:
1.1. Tieu li~m, dfili li~m
- Tieu li~m: g6m m<)t manh vai dc;>c dai muoi bon thuac ta (bfing 40cm); ba do?n vai ngang, moi do?n sau thu'ac ta d~t thiing g6c vai mieng vai chinh (nha giau thi c6 the dung ll;la tr&ng) hi~n nay hau het dung vai so, xep cac manh vai ngang cho ngay ng&n, d~t tam viii r<)ng len tren r6i de thay len chinh giua r6i quan l?i cho ch~t.
- E>?i li~m: vai d9c c6 chieu dai tu<1ng tl;l' nhu Tieu li~m, nam mien·g vai ngang, cac do?n nay phai siip cho vua vai than ngu'oi de bu9c l?i khi li~m thanh manh thu nhat ngang dau va lan luqt t6'i manh cuoi cling ngang ban chan r6i quan l?i, g6i ghem nhu Tieu li~m.
1.2. Tfil quan
Truac khi d~t thay vao quan tai phai chu§'.n bi day du g6i dau, d~m lot hai ben tai cho dau duqc thiing, m9t tam d~m dau, hai tam d~m chan, hai tam d~m dui. Nhung thu nay c6 the lam bfing bong, giay b6i trong c6 nhoi bac.
1.3. Li~m xac
La 18 bc;>c thi hai truac khi bc;>c vao ao quan. Khi li~m xac tang chu phai quy xuong, H9c tro le cGng quy xu6ng va khan xin duqc li~m xac, tang chu Sl;lp l?Y va dung len. Cai bo day bu9c ham, chit dau, phu m~t thay bfing vai c6 dai bu9c ra sau gay, mang bao tay, va, giay cho thay. Trai do Tieu, E>?i li~m ngang dc;>c cho chinh t~ (khau dinh vao nhau cho khoi xe dich) trai vai kham' len tren, khieng thay d~t nfim ngay ng&n, xep do b6 khuyet, g6i vai kham, bu<)c vao cho ch~t. Lu:u y: Khong duqc de nude milt nho vao thi hai, sq rhng con chau.
j ngay sau se kh6 lam an.
Nghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dznh ...
1.4. L~ Nh~p quan
Tru6'c khi lam le Nh?p quan, du6'i quan tai phai rai m9t 16'p tra ho?c bong g?O v6'i illlJC dich de hut nu'OC tu C(J the rl ra Va cting de khv mui. Le nh~p quan duqc tien hanh ngay sau khi li~m xac. D?t thay da kham li~m vao quan tai, dau quay ra phia ngoai, chen xung quanh cho ch?t sao cho thay khong xe dich. f)~y ncip quan tai l?i, dong cho ch?t, roi tret son ta ho?c dau chai cho th~t kin. Linh cU'u tuy theo ngu'ai mat ma d?t ngay chinh giU'a nha ho~c l~ch sang ben trai. Ngay xua nha thuang c6 ba gian, theo quan ni~m cua nguai Dong Nai, trong truang hqp nguai chet ma trong nha c6 nguai cao nien hon con song thi quan tai se duqc d?t sang gian ben trai dg to y khiem nhuang. Nha nao khong c6 ba gian thi d?t quan tai hai l~ch sang ben trai, tranh d?t ngay giU'a nha. Quan tai bao gia cCing son mau do' xlia nguai ta con de san day thung va don khieng de phong g~p bat trcic ma kip di chuyen. Ngay nay'con it gia dinh theo l~ nay, vi thong thuang do ca s& mai tang lo li~u. Hom duqc ch9n theo h?ng nhat, nhi, ba tuy theo chat luqng go. Tot nhat la horn lam bklng go trai rat n?ng ho?c go huang thorn. Ncip horn lam b~ng m9t ntia than cay d?c ru9t, m~t hinh ban nguy~t vua khit v6'i than horn (ghep bklng ,1
ba manh van dai, hai manh van ngcin). Theo quan ni~m cua nguai dan lam quan tai nhu' V~y la hai hoa v6'i Slf Vuong tron cua trai, dat.
Sau khi d?t linh cU'u dung vi tri, than nhan d?t m9t chen cam long ch?t va m9t qua trung lu9c, doi dua c6 m<?t dau gQt sa bong, ccim thing dung hai ben qua trung. Ngay nay, m<?t so nai dua khong gQt
bong, moi ben m9t chiec. Theo quan ni~m cua nguai dan d6 la cam mO'i tv than den rl16'c linh hon nguai chet ve am phu, vi c6 m<?t chen cam, m<?t qua trung tron va hai chiec dua de rieng, tv than se kh6 dung va an ch?m hon, khong hoi thuc linh hon nguai chet ve am phu s6'm duqc.
T1;1c d?t quan tai dau quay ra ngoai c6 y nghia la nguai t8i 1
phung dieu se lam ie l~y a phia dAu chu khong phai le l~y phia chan, neu nhung nguai den phung vieng ngang hang v6'i b?c cha chu thl khong phai le l?Y· Nguai xua quan ni~m r~ng chet roi thi thanh than (ttl' gia vi than). Trang luc dua dam, nguoi ta cung khieng quan tai theo each dau di tru6'c. Ngay nay c6 xe rong chO' linh cuu, nguai ta
cling d?t dau Ve phfa tru'OC d6° ngu·aj ngu<~i Xf'm CO the biet c1uqc ngay.
Nghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
Cung nhu trong nha, l~ thuang nguai song bao gia ngu cung nam dau Ci phia trong, chan hu6'ng ra ngoai. Nguai ta rat kieng k.Y. khong bao gia nam ngli d~t chan hu6'ng vao phia trong nhu' la d~t thay nguai chet.
Ngay nay, nhung gia dinh theo Ph~t giao va tho cung ong ba thu'Ong mai nha Su' Va m(>t SO tang ni den tyng kinh, m(>t SO gia dinh theo di;w Cong giao mai linh myc den lam phep n1a t<)i va hQ hang than nhan cling d9c kinh cho nguai da qua dai, c6 khi vi~c dQc kinh keo dai" vai ngay tru'6'c khi an tang.
Le Nh~p quan duqc cU' hanh theo nhung thu t\1c nhu sau: Khi con chau t~ ttfu dong du xung quanh nguai mat, nguai Chap S\f (ho~c thay tu) xu6'ng "Tlf l~p", cac con ch au dung gan sat vao nhau. Tiep theo xu'0ng "CU' ai" con chau quy xuong va kh6c 16c. Chap S\f cung quy theo va khan: "Nay duqc gia lanh xin rude nh~p quan, c<ln cao".
2. LE THANH PHUC . La 18 m~c do tang ct.la cac thanh vien trong gia dinh. Le Thanh
phyc duqc xem la le chinh thC1c cua vi~c tang, tang chu thuang thinh nha su v~ hanh le. Tru6c nam 1945 con c6 thay phap cung tham gia cau cung le tang. Trang le Thanh phyc, nguai than quy tru6'c quan tai nghe thay cung dQc kinh va phat khan tang. Vi~c d~ tang rat khuon phep, do tang may san bang vai trang, khong nhat thiet phai bang vai so gai nhu tru6'c kia nhung phai phu hqp v6'i doi tuqng. Con truang nam m~c ao tram thoi may l(H1 mi ra ngoai, lung ao c6 mieng vai them gQi la phy phien v6'i y nghia Cong them S\f dau x6t, lung that hai vong day rO'm ho~c day chu6i, mu vanh bang b~ chuoi, di dep r0m. Nhung nguai con khac m~c cl.o \'R i trang r<)ng c6 thich vai (lam hai mieng vai dinh a hai vai), bit khc":tn trang bo moi ra sau 6t. Con gai thi d<?i mu nh9n bang vai tho thong xuong che m~t. Con r~ va cac chau trai m~c ao trang, d<)i mu man. Nhung nguai than khac thi quan khan trang. Neu nguO'i m~ mat thl do tang duqc may ven lai het. G~y tang c6 de) dai ngang trai tim, c6 y nghla la nham nang da trai tim dau, dau g~y tren dE?' tron, dau g~y du6'i gQt vuong cho tu'O'ng ung v6'i Slf vuong tron cua trai dat. G~y tang cha lam bang tre mangy nghia
· Cu'O'ng tr\jc, g~y tang m~ lam bang go vong de khac Sau an due.
Trang le Thanh phyc, do nha SU (ho?c H9c tro le) th\jc hi~n cac · thu tyc cho tang le. Trang luc nay ban nh0c thuang theo nha su ho<ftc
Nghi thitc va nhr,ic l~ trong cung dinh ...
H<?c tro le xuang ma thlfc hi~n cac bai ban trong nh?c le. Nghi le Thanh phl;lc doi vai nguO'i D6ng Nai rat quan tr9ng, duqc thtfc hi~n long tr9ng. Nha su sau khi khan xong, mam tang 18 phai duqc chuan bi truac, bao nhieu con chau thi phai chuan bi bay nhieu khan tang. Khan tang phai de truac quan tai khi ong thay khan.
Khi khan xong, nha Su' gAp cho moi nguO'i m()t cai khan, Ian truac, nho sau, khi gAp khan cho moi nguai ong dung keo cat nha tren dau moi nguoi m9t Ian, gQi la cat tuqng trung. Theo ong Huynh Van Son (tr?i horn Mai Phung Xuan, thanh pho Bien Hoa) thi ngay xua, khi gia dinh c6 cha illfi mat, con cai khong duqc quyen cat t6c, gQi dau trong th(Ji gian th9 tang. VJ. v~y mai c~y nh(J nha Su' khan va xin phep cat nha de tuqng trung, cho con chau duqc quyen cat t6c, g()i dau trong thO'i gian th9 tang. Khi nha su di phat khan tang cho m9i nguO'i, nh?c cU' bai Xuan nil.
NguO'i chai nh?c a lap mai ai (di~u nay nhan va rung a chu XZ! -Xang va qua lap 1nai nhan va rung m?nh chu C¢ng, di~u nh?C rat bu6n, ti te, nU'c na).
MQi nguoi trong dam tang chi nghe nh?c c~ng cam d()ng, nh6' nhung, tiec thuang nguoi da khuat. Khi nha su dua khan thi m9i nguai tt! bu(>c Ien dau. Sau khi lam 18 Thanh phvc xong thi lam ie Phat tang.
Truac khi phat tang chu nha thuO'ng phai lam m9t ie nua g<;>i la 18 Dtfng gia ho~c 18 Thinh to, nghia la mO'i ngu phuong ngu to qua m(>t ben, xong r6i mai phat tang. Truac khi phat tang, tang chu phai cung tu duO'ng, to tien de xin phep. Ban nh?c danh trong Dlfng gia.
Trong ie vao dam thi ken mQC thoi lap xd, khi dU't lap XO m6'i den nh?c danh lap dan d<?i (bao g6m b9 go cac lo?i nhu c~p trong chien, dau, b?C nho, ch~p choa).
3. LE CUNG COM
Thong thuong phat tang trong ba ngay vi con cha con chau a xa v~ kip cho d<iy du. Nguoi Dong Nai c6 quan ni~m: "Tam nhat bat cam" c6 nghia la trong ba ngay phat tang thi c6 the chon vao ngay nao cling duqc, nhung neu sau ba ngay ma chua chon thi phai xern ngay gio chon, c6 dam keo dai tai nam ngay ho~c sau ngay. Theo
,';1
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
quan ni~m cua nguai xua, nguai da mat nhung con quang a trong nha thi van phai duqc coi nhu con song, nghia la con chau phai c6 bon ph~n cung phyng nhu hie con song.
Moi ngay cung ba tuan cam: Sang (Chieu thai), trua (Pho thO'i), chieu (Tich thai). Ngoai ra, moi ngay cung c6 ba tuan n.tqu, ba tuan tra. Ngay xua, vao bu6i sang con chau bung ch?u nude, khan m~t, luqc, gLtang va cai trau vao cho linh sang kh6c ba tieng roi rude anh ra cho Linh t<;>a cung cam, dang ruqu tra. Buoi chieu, sau khi cung cam, dang ruqu, tra xong, con chau l~i rude hinh anh vao linh sang, buong man. Ngay nay, thong thuang nguO'i ta tho anh ngay trudc linh cuu, thu tyc cung cam cling dien ra t~i day. Thu tyc cung cam nay thtjc hi~n deu d~n cho tai ngay an tang. Nh~c khi cung cac tuan cam, twin ruqu, tuan tra keo dai khoang 30 phut. Cung tuy theo dam, neu thay cung va ban nh~c hqp va higu y nhau thi moi tuan keo dai khoang han m9t giO', con khong hqp thi ket thuc nhanh. Trang tuan cam, ruqu, tra khi dang thi trong se bao m9t tieng, ban nh0c danh lap Thet (chu yeu sU' dyng cac nh0c cy thu9c b9 go).
Khi dang le (cam, ruqu, tra) ban nh~c tr& l~i dan, sU' d1:1ng cac 100i nh0c c1:1 nhu dan co, dan gao, ghi ta phim lorn, dan nguy~t, chai bai Nwn ai va bai Xuan nu.
NguO'i chai nh~c phai th~ hi~n nhu la thay lai nguO'i song kh6c tiec thuang nguai da khuat. Ong thay cung luc nay khong tyng kinh ma giong nhu hat k~ vai n9i dung ca ngqi cong due cua nguai da khuat va cau cho vong hon duqc sieu thoat.
Phung vieng: Dam tang nao cung c6 nguO'i den phung vieng. B0n be, than thu¢c cua nguO'i mat, con chau xa gan, gia dinh thong gia va ngay ca nhung nguO'i giao dich thuang ngay quen biet vai con chau, khi nghe hung tin thi ke tiep nhau den chia buon cling gia dinh. Nhung dam tang lan cua nhung nguai c6 danh gia, dia vi trong xa h9i thuO'ng c6 ban nghi ie rieng chuyen trach vi~c siip xep gia giac, ie nghi, tranh Sy' l{)n XQn. Khach den Cung theo ca quan, doan th~ thi phai bao vc1i ban nghi ie truac dg ban nghi ie thong bao chung trong khi phung vieng.
Ngay xua, ie v~t phung thuang la trau cau, tra, rugu; c6 nguai vieng nhung cau doi, vong hoa. Ngay nay, nguai ta thuO'ng phung b~ng tien m~t, nhang den ... Cac vong hoa phung vieng thuang duqc
ghi thitc va nh<;1-c l~ trong cun.g dinh ...
reo ngay xung quanh vach tuO'ng nai di[lt quan tai. Vi~c phung vieng ang tien m~t cung mang y nghia rat thiet thtjc, giup cha gia dinh rang vi~c thu xep tang ma. MQi m6n tien phung thuang duqc gia chu hi l<;ii bang cuon s6 de ve sau tang chu con theo d6 ma t<;i an. Bay la [[le diem cua tuang than tuang trq lan nhau ma nguO'i Vi~t da y thuc u'<JC tu lau trong dO'i song CQng dong.
Khach den phung vieng le tru6'c linh cuu hai l?Y neu linh cuu on quang t?i nha. Vi ly do nao d6 ma khach khong den phung vieng u'<JC trong khi con quang quan tai t?i nha thi sau nay phai le ban le ru6'c ban thO'. Khi khach le thi tang chu hoi[lc con chau dung doi di~n ai khach ma dap le, chi phai dap l<;ii m9t nlta so ie nghia la khach ie ai l?Y thi tra l?i m<)t, ban l<;iY thi tra l?i hai. Cung c6 nhung dam ap tra l?i ie bang vai ie cua khach, ie hai ho~c ha l?y, nam tra ie ua nam, nu tra ie doi vai nu.
Khi khach den phung vieng thi trong hi~u baa m9t tieng, khach a quen biet binh thu'O'ng thi th6i ken lllQC, ken thau. Khach la thong ia, hang x6m thi phai danh ngu am cha th?t r9n rang (trong bong, h?p choa, ken tieu, ken trung, b?C, trong chien). CJ th6n que, ngu'O'i a CO the nghe tieng nh?C de biet duqc nha nao CO dam ma va dam ay hieu hay it ngu'O'i den phung vieng.
Ngoai gia cling cam, ruqu, tra va khach den phung vieng, ban h~c thuO'ng van chai nh~c, c6 khi chai ca dem, ngoai nhung bai Nam, i, Xuan nu, Ngu d6i lu;t, ban nh~c con chai nhung bai khac c6 y ghia buon de ke c6ng due cua cha m~ nhu bai Long mf! cua Y Van,
(nh?C hai ngo?i), On nghla sinh thanh cua Duang Thi~u
LE DONG QUAN . Vi~c d9ng quan do d?o ty dam nhi~m. B?o ty la nhung thanh
ien trai trang trong lang hoi[lc cua dO'n vi mai tang, mi[lc dong phyc, H
hao tac theo l~nh cua nguai chi huy (Nhun quan). Khieng quan tai UC d9ng quan la ca m9t ngh~ thu?t. Gia chu thuang de tren quan tai
Qt ly ruqu d§.y, hen tren d?t ta giay b;;=tc vai d~ng y la khieng cho hang bang thi se duqc thuang. Thu thu?t cua nhung Nhun quan c6 inh nghi~m la lot du<Ji ly ru'Q'U m<)t ta giay vang b?C de tham ru'Q'U ran ly ho?c nhanh tay nho vao ly ruqu m<;>t gi9t sap den c§.y. G?p
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
nhung quan tai bilng go n?.ng, d?.t sat nen g~ch de thli thach d~o ty thi d<?-O ty kheo leo chem vao day quan tai nhung dong b<?-C tr~ng chong len la du de lon ng6n tay vao nhac quan tai len. Quan tai vua chuyen d(>ng, nguO'i nha d~p tan m<?t cai nieu bilng dat de gay tieng d<)ng 16'n danh thuc va xua ma quy. N gu'O'i Hoa thi xua ma quy biing vi~c dot phao thay vi d~p nieu.
Tru6'c giO' d('>ng quan, (J vung Bien Hoa con c6 m()t tyc l~ la hat du:a Zinh. Day la ten g9i thong tl,lC cua hinh thuc dien xu6'ng t6ng hqp bao gom ca ca, mua, nh~c va dien tro. NC)i dung hat dua Zinh nhiim the hi~n m<?t sl,l' tich vi~c chang Lia (nhan v~t c6 tich (J Binh Dinh) ve lang cl16'p quan tai cua ill<? len an tang t<?-i SC1n tr<?-i Truong May de bao hieu. T<?-i m('>t so nai (J Dong Nai, ngay nay van con tyc cu6'p quan tai g~n v6'i hat dzLa Zinh va tyc niim duO'ng tra hieu.
Hat du:a Zinh gom cac nghi le tuan tl,l' nhu sau:
- Nhun quan: NguO'i dung dau dieu khien cac d~o ty· trong vi~c d(>ng quan va di quan (dong vai nguO'i con trai ca cua gia dinh) vao truac ban vong bit khan tang nhiim the hi~n nghi thuc xin nh~n lam truang tli, hieu tli thay cho tang chu thl,l'c hi~n vi~c an tang cho nguO'i qua co.
- Khan quan: la tiet myc xem xet quan tai hay di anh de xac d!nh nguO'i qua co c6 dung la cha ho?.c m<? cua than nhan. Vua mua, Nhun quan vua hat m()t bai c6 loi Nam ai, cGng c6 dam hat loi v9ng
,:? co:
Nhu: ta day, nhut tu truang nam
M u:ai mdy nam Zuu Zinh Zang tit
Lia bo song than, chiim Za1n san lam n<Ji cu: nglf
E>em ham nay thdn ta bao m<?ng
Phf.!, than (than mdu) da cai hg,c quy tien,
Nen ta h9p d? huynh xuo'ng gia du:ang cho to tuang minh bg,ch
Ta vlia v~ din day, nhin Zen tu dnh di sa thi hai oi phi;, than (than mdu) ta da· hoa ra nguai thien cc/.
Ngcry nao con cha g6t do nhzt son,
' I!!:
ghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dtnh ...
Ngay nao con mf! nhai titng miing cam, Zita tung miing ca
Gia day, than xac phlf than (than mdu) ta sdp vui sau duai ba tfic dfit;
Thi, m(Jt lg,y nay, dua con bfit hiiu xin d~n dap cong an sinh hanh duang dlfc.
Va lg,y thu hai nay con xin phep ,dzta phlf than (mdu than) v~ am san 1nau ngo h&u an tang.
Kia hoang hon dii khufit bong,
Oi ta tra lg,i ch6n gia dang.
Thgp nht d~ lo b~ an tang than phlf (than mdu) d6 nghe.
(cac d~o ty dap: "D~!")
Nay thgp nht d~ d~u tay th9 tang phlf than (than mdu)
Cac em sdp dCJ,t ti~n hg,u cha trang nghiem d6 nghe
Thg,p nht d~ nhfim tuu r6i dua linh cilu phlf than (mdu than) ta v~ lam san cho kip gia an tang ph&n m(J d6 nghe.
(cac d~o ty dap: "D~!")
- PhuO'ng tu6'ng: Hai tu6'ng oai phong nhu kep vo, thy'c hi~n tiet myc danh pha quang ho~c mua quyen. Xua kia c6 quan ni~m khi quan tai con quang tSli nha lau thi bi ma quy am nen phai c6 hai tu6'ng
, - ? mua vo xua ma quy.
- Mua dang ruqu: La tiet myc nghi ie tuqng tru'ng cho vi~c tru'Ong tlt mai ru'<JU cac d~O ty dg to lai nh(J hQ du'a quan tai Cua than nhan minh den nO'i an tang cuoi cung. Nhun quan m<?t tay bu'ng khay n.rqu, tren khay c6 m9t nh~o ruqu va ba chung ruqu va mua m<?t bai quyen thuang la bai Phlfng lwang ho~c Tu mon, thinh thoang dttng lSli dua khay ruqu mai cac d~o ty. Cac d~o ty·tr!nh tr9ng bu'ng ly ruqu tren khay u.ong c~n va d~t l~i ly ruqu vao k.hay. Xong tiet myc nay, Nhun quan bat dau go nh!p ra hi~u cho cac d~o ty t~p hqp chuan bi lam le B<?ng quan.
Hat du:a linh Ia hinh thtic dien xu'ong tang ie ma a d6 c6 Sy' ket hqp giua 'nghi thtic gia ie nho giao voi hinh thtic trinh dien dan gian Nam B9, ch!u anh huang cua ngh~ thu~t tuong va ca k!ch cai luO'ng.
Nghi thitc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
N goai hat dua linh, a vung Cu Lao Pho con c6 hinh thuc dien xu6'ng nghi le quy mo g9i la danh d(Jng. Day la mqt tro <lien theo phong each hat bqi ma cac tang sI Ph~t giao dua vao khoa nghi cua mon ling phu. Danh d(Jng n~m trong h~ thong tuong tich cua <lien xu6'ng g9i la hat Ph~t. Danh d(Jng la phan b(Ji cua hinh thuc trong chay ngoai b(Ji (trong nha lam chay dan, ben ngoai c6 hat bqi). Tro <lien nay con duqc g9i la T~ Thien danh d(Jng, c6 nguon goc tu tuong tich Tam T?ng thinh kinh trong Tay du ky. Tro <lien nay tai hi~n vi~c di thinh kinh cua thay tro Tam T?ng tu nha cho den noi an tang. Tren doc:;tn duang nay, nguai ta lam nhieu cai d9ng" cac <lien vien dong vai cac yeu tinh nhay ra ch?n duang thay tro ·Tam T~ng dang dan vong di tru6'c dam tang. Cu moi noi g?p yeu tinh thi Tru Bat Gi6'i, Sa Tang, Ton Ngq Khong lan luqt nhay ra danh va di~t chung d€ ma duang cho dam tang tiep tyc di. Tuy theo tung tang chu ma CUQC danh nhau c6 it hay nhieu dqng. Cac nha Su' ling phu cung cac <lien vien hat bqi thlfc hi~n tro <lien ngoai trai va Duong Tang cuai con nglfa th~t Cung cac d6 d~ ma duang dua dam tang di. Ngay nay, do di~u ki~n kinh te xa h9i da thay d6i, hat dzia linh va danh d(Jng da thay d6i nhi~u va don gian hoa thanh cac hinh thuc hat bqi khac, it thay cac dam ma thl;fc hi~n theo dung cac thu tyc nghi le nhu hai ie nay.
Trong gia d9ng quan, cac con chau va. than nhan k€ ca nhung nguai di du'a dam deu thiip nhang khan nguy~n, bai l~y lan cuoi r6i tu bi~t. Xua kia linh cuu thuang do bon nguai khieng, khi biit dau nhac linh cuu len thi ban nh?c danh trong Dang d(>i, danh theo nh!p chan di.
Theo ong Le Tan Thu a phuang Thong Nhat, thanh pho Bien Hoa: "Trong dam ru6'c c6 m()t ong thay tyng kinh phat dan, di tntac mQi nguai va ban nh~c danh theo bu6'c chan di cua ong ta, m&i lan bu'OC la trong danh don d~p. Ki@'u danh nay ben nh';!C g9i la danh Chieu. Tren duang di dua dam ma, ban nh?c hay choi bai Nam ai v6'i cac losii nh?c cy nhu dan co, ken ti@'u me>c, trong cam. Khi dua ra den huy~t thi khong danh nh?C nua, khi thinh Vong Ve thi ban nh?C m6'i danh l?i bai N gu do'i hg,."
Theo 6ng Huynh Van Sl;l a xa Hi~p Hoa, thanh pho Bien Hoa: "Ngoai nhung bai ban nhu vua k€ tren thi ban nh?c con phyc vy theo
Ng i thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
ye 1
1
cau cua tr~i ham. Theo thi hieu cua lap tre bay gia ban nh~c con ph i chucln bi them nhieu bai khac nua, neu chi Slt dyng nhung bai ng1 y xlia thi den dam sau tr~i horn khong thich moi ban nh~c nay di n -~ ' phai lam theo yeu cau cua tr~i horn thi mai duqc gc;>i di nhieu. N. oai ra, thanh nien bay gia nghe cac bai Nam ai, Nga d6i hg,, thi h. kh6ng higu, nhung nghe nhung bai Long mf!, Nhung d6i hoa si1n, t he;> de hieu va nh~c c6ng bay gia cling de chai cac lo~i bai hat nay h n la chai nh~c theo bai ban xua. C6 nhieu ban nh~c hinh thanh tl/ p at, cling slt dyng' cac lo~i nh~c cy dan tqc nhu'ng he;> kh6ng the chai t eo bai ban xua, nhung bai hat bay gia thi h9 de chai han. Hi~n nay & t~i thanh pho Bien Hoa, ban nh~c c6 the chai bai ban ci:ing chi con 1. i khoang vai ba ban".
-5 " " LE HAHUYET . .
Khi quan tai den cha h~ huy~t, thuong c6 mqt tr~m dung de di~t 1 nh cuu tru6'c khi h~ huy~t. Theo C6 le, tru6'c khi h~ huy~t ngu'oi ta
ai lam Ie cung Th6 than de xin phep duqc an tang t~i nai day, Ie ~t cung tJ:iuang c6 trau, ruqu,' x6i, ga, ... Huang an thuang duqc d~t ao hu6'ng thu~n lqi tuy theo gia dinh nha thay xem h9.
Cung Th6 than xong, linh cuu mai duqc h~ huy~t. Huy~t da duqc ao tntac, t6'i gia hoang d~o ngu'ai ta m6'i d:~t linh cuu xuong gc;>i la h~ uy~t. Thong thuong c6 thay dia ly coi hu6'ng sao cho dung va tot cho ia chu. Trong Ie H~ huy~t nguai ·ta con d9c dieu van tru6'c khi lap at. De to long thanh kinh than nhan, bang huu, moi nguai cung hau nem xuong huy~t mt)t niim dat. Trong khi h~ huy~t thi ban h~c dan bai Nam ai, vo trong cam ho?c do trong, chieng lien hoi.
Sau khi lap huy~t xong, con chau lam ie Thanh phan (hoan thanh vi~c lap mq). Nhung nguai di dua dam cung vai t~ bon l~y de tu bi~t nguai qua co. CJ Dong N ai, trong luc h~ huy~t m<)t so nai c6 hat tuong v6'i so nguai h~n che tu nam nguai den bay nguai.
Dam dua ma ve, theo l~ ngay xua khi di dua dam m9t duong thi khi ve phai di duong khac, ngay nay it nguoi theo l~ nay. Ve den nha, con chau lam le An vi, sau d6 vi~c dua dam coi nhu da hoan tat.
Nghi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
6. cAc TUC LE SAU KHI DUA DAM . . 6.1. Cung ba ngay
Theo l~ xua thi day la ba lan te le rat quan tr<;>ng nhfim cau cho .. vong hon duqc yen vui a the giai ben kia gQi la te tam ngu (sa ngu,
tai ngu va tmn ngu; ngu nghia la yen vui). Tl;lC l~ nay van con mai cho den ngay nay. Le v~t cling gom c6 mam cam canh, banh trai, tra, ru'O'u ...
~ ? ? ? 6.2. Le Md cua ma
Duqc thl;(c hi~n trong bu6i sang ngay thu ba tinh tu ngay an tang. Con chau m~c tang phyc, mang ie v~t den bay cung nO'i m(). C6 thg khong can dong du nhung thuang con trai truang ho~c chau dich ton phai c6 m~t. Day la ie cung m(> ngu'ai chet, vua mangy nghia t~o di@u ki~n giup gia dinh da:p sll'a l~i ng6i m() lan cuoi vi c6 tyc sau khi man tang hai nam mai xay m(). NC)i dung le khai m9 c6 nguon goc tu D~o giao nhung a nai day vi~c lam nay la do nha SU dam trach. Le v~t gom ba ong tre dl;(ng g~o, nuac, muoi. Moi ong duqc bit m9t dau bfing vai tr&ng, ciim truck m(). Day la thuc an, m6n uong cua ngu'ai chet. D~t truac m9 mQt cai thang lam bfing tau chuoi (nam 7 nae, nu 9 nae) de vong linh nguai chet c6 the leo len trai. M9t con ga con duqc CQt chan vao ng9n cay mia, khi hanh le thay Cung cam mo di dau vua di vua tyng kinh, m()t ngu'ai trong nha cam cay mia keo con ga di theo thay cung ba vong quanh mQ. Tl;lC nay chua tim duqc lO'i giai thich thoa dang.
6.3. Cl)ng cdm
Trang vong m9t tram ngay sau khi mat, tang chu phai lam CO'm canh cling, it nhat la moi ngay hai bua, ngl;l y van phl;lng duong vong linh cua cha mE2 nhu luc con song. Khi cung con chau van kh6c va ke le tinh yeu thuang tiec nuoi nguai than. Sau m(>t tram ngay la tuan Tot khoc, nghia la ngung kh6c va kh6ng cling cO'm nua. Tl;lc l~ nay ngay nay van con duqc ap dyng.
6.4. Cung That that lai tuan
Tye l~ nay la cling 49 ngay, l~ xua cu moi tuan 7 ngay sau khi . nguai than qua dai thi tang gia len chua cung cau sieu cho vong linh,
i thitc va nhr;ic l~ trong cung d'inh ...
g du bay twin (7 x 7 = 49 ngay). Khi du 7 twin r6i thl cling 16'n dg cau sieu nen gc;>i. la cung That that lai tuan.
Gio dau
. M<?t nam sau ngay nguO'i than qua dO'i thl gia quyen lam gio dau h y cung giap nam (con g<;>i la Tigu tuO'ng), bo mu ao so gai nhung v~n m~c trang ph1:1c tr~ng, chit khan tr~ng.
Gia het
Hai nam sau ngay nguO'i than qua dO'i thl gia quyen lam gio het h y le Xa tang (Con gc;>i la D1;li tl.tO'ng). Le nay c6 y nghia la thO'i h1;ln d tang da het (nhung thuO'ng thl con chau phai cha lam le Tru 'Ph1:1c s u gio het tu hai den ba thang). Vao ngay nay, cac gia dlnh c6 di~u ~k·~n thuO'ng t6 chuc lam co mO'i ba con x6m gi~ng den d1:f. Trong le X tang (D1;li tuO'ng), d6 tang duqc dem dot, c6 khi dot v6'i d6 vang
-
- . Sau le D1;li tuang, coi nhu trong nha xong vi~c tang. Tu d6, nguai n a cung gio hang nam.
T1;li D6ng Nai tu xua den nay khong c6 t1:1c cai tang nhu a mi~n B, c. Gan day, do di~u ki~·n dat dai kh6 khan, nhi~u bien d¢ng, m9t s do di~u ki~n lam an xa, nhi~u ngu'ai ung h9 t6 chuc hoa tang, boc
Q, cho di cot vao ho. sanh d~y n~p kin gai (J chua vc1i tam ni~m ding v ng linh nguai chet se duqc nu0ng nha ctia Ph~t, duqc 6n dinh va n ang kh6i ngay dem.
Nghi thitc va nh<;ic le trong cung dinh ...
Chtidng IV
NHAC LE DONG NAI TRONG QUA TRINH •
? 'A ? ..., ,,, " "
BAO TON DI SAN VAN HOA DAN TOC -•
DINH HUONG VA PllAT TRI~N •
Nh~c le trong cung dinh va tang ma cua nguO'i Vi~t a D6ng Nai la sinh ho~t van. hoa dan gian khong thg thieu doi v6'i cu dan tren vung dat nay . .Am nh~c trong hoan, hon, tang, ti va cac phong t9c da tung la m6n an tinh than cho nguai D6ng N ai trong qua trinh ma mang ba coi, trong dau tranh bao v~ t6 quoc. Nhq.c le cua Nam B9 khong .chi thg hi~n net chung duqc thua huang tu nh~c cung dinh, nh~c dan gian a mien Bile, mien Trung, ma tl'ong n6 con phat trign m~nh me tu' tuang triet ly c6 truyen dan t(>c, tu' tu&ng triet h<;>c ve am, duong, ngu hanh ... t~o ra nhung net rieng cua nh~c le Nam B9 n6i chung va D6ng Nai n6i rieng.
Cac lo~i rih~c khi ph9c V1:1 te ie cling anh huang tu am nh~c cung dinh va tu tuang triet ly c6 truyen dan t(>c. Trong dan nh~c Ie Nam B9 'chu yeu bao g6m nh~c khi go va nh~c khi nghi le: c6 linh, d~i c6, thai binh, trong com, trong b6ng, ch~p choa, b~c, trum, lo, d~u duang ... Quan ni~m ve nh~c khi trong, do thu(>c nen van hoa nong nghi~p lua nu6'c, nguai Vi~t xem cai trong la hi~n than cua than sam, vi thcin dieu khi~n in,ua, la ngu6n goc cung cap nu'6'c cho cay tr6ng. Theo quan ni~m cua nguai dan noi day, vi than trong con la vi than Cua sinh soi nay na, cua Sl;( song Va cua nhan dan trong Slf nghi~p _dl;(ng nu'6'c va giu nu'6'c.
hi thitc va nhg,c l~ trong cung drnh ...
Trong va cac nh0c khi go khac la nhung nh0c khi chinh trong . n di;li nh0c cung dinh thai Le, thai Nguyen. Dan di;li nh0c chi dien 1,
t u trong nhung di;li le. Trang cung dinh cua Dong Nai n6i rieng va am B(> n6i chung, 4 1o0i nh0c khi ma dau cho ie Ky yen thi c6 den 3
11
0i nh0c khi la trong (c6 ljnh, di;li c6, va thai binh). Thai binh tuc la t ong go (mo) theo phuang phap phan loi;li nhi;lC C\} dan tQC h9C tren t e gi6'i. Nhung hoi trong mc1 dau cho ie cung ti;lO m9t khong gian t ang nghiem, long ngVai dugc thanh than han va ttf tin han truck
an linh v~ chung giam cho long thanh clia dan lang.
Khac v6'i dan nh0c bat am cua Biic BC), dan nh0c le Nam B9 la an nh0c ngG am v6'i cac 100i nh0c khi tuqng trung cho ngG. hanh
( ·m, M(>c, Thuy, Hoa, Th6). Tieng s&c, am thanh cao cua dau, ch~p hoa tugng trling cho hanh Kim; trong nh0c tieng vang ro rang, nin oi tuqng trung cho hanh M(>c; ken M()c, ken Thau v6'i am thanh troi hay, trong suot tugng trung cho hanh Thuy; tieng dan co, dan gao oi n6i, reo r&t la hinh tugng cua hanh Hoa; trong cam, trong bong ham tram tuqng trling cho hanh Th6 .
. , Trang quan ni~m cua nguai Trung Hoa, each nhin am, duang
huan tuy trong phep nhan d6i trong Kinh Djch vi d\l: thai ctfc sinh uang nghi, lu·ang nghi sinh tu tuqng, tu tugng sinh bat quai ... Va c6 he n6i trong quan ni~m cua nguai Trung Hoa thi so chan la so tot ~p, may m&n. Nguqc 10i, trong quan ni~m cua nguai Vi~t, moi quan ~ bi~n chung giua cac yeu to hinh thanh va v~n d9ng trong vu tr\}
d6 la tam tai (Thien - Dja - Nhan), ngu hanh (Kim, M()c, Thuy, Hoa, Th6). Ngeai ra nhung con so 1, 3, 5, 7, 9 la nhung so duang can ban cua triet h9c phuang Dong. Trang te le Ky yen cua cac dinh Nam B(>, ma dau la bai Nghinh thien ti~p gia theo di~u "ba hoi, chin ch~p" d6 10i la con so le 3 va so 9, va c6 the n6i d6 la nhung con so trong triet ly cua nguai Vi~t.
Cung v6'i Slf ma mang ba coi cua nguai Vi~t khi vao vung dat m6'i, stf giao luu vc1i van hoa ban dja (Cham, Kha Me), giao · 1w van hoa vc1i nguai Hoa ket hqp v6'i tinh each ph6ng khoang, 6c sang ti;lO cua dan gian Nam B9 ti;lO ra m(>t phong each dien tau, ung tac rieng. D~c bi~t la rat ngfiu hung trong qua trinh bieu dien. D6 chinh la tinh ke thua truyen thong ket hqp vai nhung d~c die_m rieng bi0t cua nhung dan t9c cung song tren m()t vung dat. Nh0c le la 100i nh0c chi
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
danh rieng cho nghi 18 nhung l<;ii rat pho bien trong dan gian. Bay la the nh<;!C quan l<;ii xuat xU' tu tri~u dinh Hue, nhu'ng nguai sU' d~ng va tham gia sang t<;!O l<;ii chinh la quan Chung nhan dan, du'<JC trinh tau boi cac ngh~ sI dan gian pha t trien dan len theo nhu cau cua quan chung lao d<?ng binh thuang. Tuy la the nh?c phat sinh ttl' cung dinh nhung da tiep thu nhung yeu to trong phong each dien tau cua ca nh?C thinh phong va phong each ph6ng tung trong sang t?O am nh?C dan gian t?O ra nhung net rieng va dQC dao.
Qua trinh hinh thanh va phat trien cua nh?c 18 Dong Nai n~m trong qua trinh phat trien chung cua nh?c le Nam BQ, trong qua trinh phat trien, da c6 Sy' dung n?p nhi~u yeu to khac, di~u nay khong the coi la Sy' lai t?p ma la mQt Slf hoa hqp, tiep nh~n trong qua trinh phat trien. DU'ng o m<?t g6c nhin khac thi d6 la tinh each coi mo ph6ng khoang d~c trung tieu bieu cua van hoa Nam BQ, la m<?t giao diem luon mo clia d6n nh~n cac lan song tU' phuang ke tu buoi dau khai pha den nay. Nhu m<?t tat yeu cua l!ch sU', vung dat nay tro thanh nai h<?i t~ cua nhi~u dong chay van hoa, neu bu6i dau dong chay d6 chinh la van hoa vung Thu~n - Quang, thi sau d6 khong mu<?n han la bao c6 Slf giao lu'u voi van hoa Kha Me, van hoa Hoa va van hoa Tay Au.
M<?t yeu· to khac, nai day la m<?t giao diem d<?ng, luon tiep xuc voi cai moi nen hau nhu' khong m<?t d?ng thU'c van hoa, m<?t hinh thU'c ngh~ thu~t, m<?t nhu cau va ca th! hieu van hoa nao ton t?i nguyen d?ng trong m<?t thai gian .nhat d!nh. Chung luon luon va nhanh ch6ng d6i moi de t?O nen mQt d?ng thU'c moi dap U'ng nhu cau va ca th! hieu cua tung thai d?i.
Nhsi.c ie la m<?t d?ng thuc van hoa, vi v~y n6 khong ton t?i nguyen VE1n ma thay d6i theo thai gian, theo tung vung Va tung d!a phuang tu d6 t?O ra net d~c si:ic rieng. Dong N ai la vung dat duqc khai pha som (J phia nam Cung voi Stf CQng Cu' cua cac dan t(>c Vi~t, Hoa, Kha Me, v.v .. Ngu'ai Vi~t khai pha vung dat moi phia nam chu yeu la dan vung Ngu Quang. H<;> d~u mang trong minh nhung tin ngu'O'ng, van hoa rieng, ngay cang khong ngung sang t<?-O, phat trien cho phu hqp vai dieu ki~n ·kinh te xa h(>i. Nh?C ie da luon luon nhanh ch6ng va d6i mai de tsi.o nen m<?t dsi.ng thU'c moi dap U'ng nhu cau, th! hieu cua tung thai dsi.i. .
ghi thitc va nhr;ic l~ trong cu.ng dinh ...
Tu nh?C ie den ca nh?C tai tU', tu hat b9i den ca kich cai luang 1la nhung vi d1:1 c1:1 the. N6i them, ngay ca hat bong roi, m9t ·hinh thuc <lien xu6'ng t6ng hgp cua nghi le thb Ba van c6 phong each va lan
. di~u on dtnh, so:r,tg khi hat b9i con thbi thugng, hat bong roi da ket hgp v6'i hat b9i de san sinh ra ch~p bong tu6ng D?a nang va r6i sau d6 tiep thu Ca hb quang, ca nh?C cai lu'<Jng, ca tan nh?C Va nh?C ngo?i quoc de cho ra dbi lo?i D?a ruing hini thoi. Tuang ttj nhu v~y, nh?c ie thu nh~n mQt each de dang giai di~u bai Long mf! cua nh?c sI Y Van de <lien tau trong le sinh tu cung dinh ding nhu trong cac dam ma. Nh?C ie slt dl;lng cac giai di~u cua cac ca khuc tru tinh hi~n d?i trong va ngoai nu6'c. C6 le di~u nay cGng n~m trong d~c diem ca ban cua huc1ng v~n d()ng cua van hoa Nam B9 tu xua den nay.
Cac nghi thuc va nh?c le (J D6ng N ai trai qua qua trinh sang t?O, be) sung va phat trien khong ngung CUa cha Ong ta trong Cong cu<?c dtjng nu6'c va giu nu6'c da mang tinh nhan ban sau siic. Vi v~y lo?i hinh sinh ho~t van hoa nay khong the xa l? doi v6'i dubng loi chu truang cua Dang va chinh sach cua Nha nu6'c, n6 la m(?t phan quan tr9ng trong dbi song van hoa tinh than cua con ngubi Dong Nai, can dti<JC bao t6n Va phat huy mQt each dung muc Va khoa h9C.
Van de bao ton va phat huy cac gia tri van hoa da dugc Nghi quyet TW 5 kh6a VIII cua Dang (thang 7 nam 1998) nhan m?nh " ... Di san van hoa la tai san VO gia, g§.n ket CQng dong dan t()c, la COt loi cua ban siic dan tQC, CcJ SO de sang t?O nhung gia tri mc1i va giao luu van hoa. Het sue coi tr9ng bao ton, ke thua, phat huy nhung gia tri van hoa truyen thong (bac hQC va dan gian), van hoa each m~ng, bao gom ca van h6a v~t the va phi v~t the.
Nghien cuu va giao dye sau r<?ng nhung d?O ly dan tQC tot d~p do cha ong de l?i" (1).
Trude het chung ta phai thua nh~n stJ t6n t?i mang tinh lich sU' cy the va vai tro y nghia cua tin ngu0ng dan gian trong doi song xa h()i. "N6i nhu Giao su, Tien sI To Ng9c Thanh, niem tin mang tin ngu0ng dan gian c6 tinh hqp ly cua n6, (J cho no chung minh cha slf
( 1) M¢t so van ki$n cua 8ang ve c6ng tac tu' tu'ong - van hoa, t?p 2, Ban Tu tuong - Va.n hoa Trung uong, Nxb Chfnh tr! Qu6c gia, 2000, tr.449-450.
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
t6n tg,i cua mf)t dai s6ng ta1n linh nhzt la 1nf)t cziu canh, nif)t ch6 dlja tinh th&n, mf)t hg,t nhan c6 kit xa hf)i cua cha ong"0 >. Tin nguang dan gian la hi~n tuqng xa h9i, chung ta khong the chi giai thich bAng nhung cong thuc khoa h9c va kieu tu' duy duy ly, con phai bAng Slf trai nghi~m thtfc te va trai tim nhan van. Cac tin ngu'O'ng, nh~c le trong nghi thuc cung dinh va tang le cua nguO'i dan Bong Nai d6 la van hoa dan gian, da an sau trong ti~m thuc cua moi ngu'O'i, moi c<)ng d6ng. Chung ta muon dinh huong cho n6 phat trien dung diin, phu hqp trong dieu ki~n phat trien chung cua xa h()i thi can phai tim hieu thau dao, nghien cuu day du, khach quan va bi~n chung, di nhien khong the nAm ngoai ph~m vi dieu chinh cua phap lu?t va huong phat trien cua van hoa Vi~t Nam.
Theo Tien sI Huynh Van Toi - nguO'i nghien cuu van hoa dan gian thi: "Hinh nhu, chi c6 Nha nuoc ta la chua c6 "chiin luqc" Cl;J the doi v6'i tin nguang dan gian. Bang le Nha nu6'c c6 nhi~u uu the nhat trong vi~c tac d<)ng, cai bien, huong dan sinh ho~t van hoa - tin ngu6'ng dan gian di den ml;Jc tieu nhan van, van hoa"<2>. Chinh vi v?y, de nhung sinh ho~t tin ngu'O'ng dan gian c6 the bao ton, phat huy tot d~p; m()t m~t can phai c6 chien luqc phat trien chung ve van hoa dan gian, nhat thiet phai c6 phap lu?t bao v~ nhung di san van hoa quy gia cua dan t<)c; dong thO'i t~o dieu ki~n thu?n lqi nhat de moi c<)ng d6ng dan t()c Vi~t Nam duy tri, phat huy duqc ban siic cua minh trong qua trinh phat trien xa h<)i.
Vi~c tang ma, d6 la cot loi cua Slf hieu thao, mang y nghia nhan van can bao ton. Nhung cac t1;1c cung bai lang phi, ruO'm ra va on ao trong dieu ki~n van minh do th! la khong phu hqp, anh huang den dO'i song chung cua c()ng dong.
Ve ca sa dinh, mieu (J Bong Nai: Trong khi (J nong thon, ca so van hoa thong tin chu'a day du, hoan thi~n ma n<)i dung sinh ho~t cua dinh thi ngheo nan, can c6 sinh khi moi, neu c6 chu'ang trinh thich hqp thi dinh, mieu c6 the tr& thanh ca so sinh ho~t van hoa xa h<)i a nong thon.
(1l Ban sac dan tQC va van hoa 8ong Nai, sach da dan, tr.157.
(2l Ban sac dan t¢c va van hoa E>ong Nai, sach da dan, tr.160.
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Ve nhSlc le: Thtfc trSlng hi~n nay cac ban nhSlc ty' phat ra dO'i, ty' hinh thanh va bieu dien theo yeu cau cua cac dinh, cac gia dinh tang
1 ma, cac trSli horn. Ban nhSlc nao sang tac duqc nhieu bai m6'i, chai cac bai nhSlc duqc nhieu nguO'i thich thi ban nhSlc d6 duqc cac trSli horn thuO'ng xuyen mO'i di, dau rling m9t so ban nhSlc khong the chai hoan ch1nh duqc cac bai Nam, ai, Xuan nu ... Theo 6ng Le Tan Thu (phuO'ng Thong Nhat, thanh pho Bien Hoa) thi ban nh?c chai duqc m9t each c6 bai ban thi (J thanh pho nay ci1ng con chi vai ba ban va moi ban ct;'lng chi CO IDQt vai nguO'i chuyen ve mqt SO nh?C Cl,l, rat hiem ngu(Ji CO the chC1i duqc cac lo?i nh?C Cl;l khac nhau vi dl,l nhli: ve dan va ken thi CO 6ng Huynh Van sv a Cu Lao Pho, 6ng Nguyen Ngu Phuang a phuO'ng Thong Nhat; ve b9 go thi c6 ong Thanh (J chua BL'tu San.
Ong Huynh Van sv cung cho biet nhung ban goc trong. nh?c ie tat hay. Trang dam ma, tieng nh?C nhu thay tam h6n nguO'i con song kh6c tiec thuang nguO'i da khuat, can phai bao ton nhung ban goc vi n6 rat phu hqp v6'i lo?i nh?C Cl,l va phong tl;IC. Nhting ngay nay, nguO'i ta ch?y theo nhu cfiu, tu nhu cau d6 hinh thanh nhieu nh6m nh?C ti! phat. Khong cfin biet gi Ve nh?C le, CU danh cac bai hat c6 nh?C CO, tan nh?C CO, th~m chi ca nh?C ngo0i quoc Va chi vai ba thang thi h9 l?i thay d6i cac ban khac. Trang ban nh?C cua 6ng sv, 6ng Cung dao t?o nhung it nguO'i theo h9c, c6 nguO'i theo 6ng h9c han 10 nam nhung 6ng van chlia hai long, yeu cclu CC1 ban d6 la phai muO'i nang khieu. Hau het cac thanh vien trong ban nh0c (tu ban den nam nguO'i) deu khong t?p trung m9t cho theo d?ng chuyen nghi~p, ngay thuO'ng moi nguO'i moi vi~c rieng, den khi c6 dam thi m6'i t~p hqp l?i va chai nhSlC. Chi. trong cung dinh thi ban nh0c m6'i m~c dong pht,IC ao dai khan xep, con trong dam ma thi trang pht,IC tl;l' do.
Trang tinh hinh cac ban nh?'c ie cua B6ng Nai chua c6 St! dinh hudng phat trien) quan ly cua to chuc va chat luqng ngh~ thu?t nhu' hi~n nay, nen chang cac ca quan van hoa ccin t6 chuc nhung cu9c thi mang tinh chat chuyen mon ve nh0c ie de d!nh ra duqc nhung ban ' nh0c c6 bai ban. va cung la de nguO'i dan hieu duqc the nao la nh~c 18. Tu d6 cac Trung tam Van hoa - Thong tin nghien cuu va to chuc nhung lap h9c nh?c 18 sao cho c6 bai ban. DI nhien trong van hoa dan gian thi khong c6 quy chuan nao, nhung ngu0i chai nh0c phai nam duqc cai goc, cai "hon" cua am nh0c trong nghi ie truyen thong de tu d6 m6'i phat tan ra duqc.
Nghi thuc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
Ben C?nh vi~c dao t?O, ma ra cac cau l?C bQ, cac lop hQC nh?C 18, ca quan quan ly van hoa c1 d!a phuang nen c6 each quan ly rieng doi VOi cac ban nh?C hinh thanh tlf phat, CO the t~p hqp l?i va dao t?O cho bai ban, sau khi dao t?O xong thi cap giay chung nh~n. Sau khi c6 giay chung nh~n r6i moi duqc trinh die'~ giong nhu giay phep hanh nghe cua m9t so ca sI, dien vien hi~n nay.
Quan ly va d!nh huong tot trong quan ly van hoa tsi.i ca sc1 moi c6 the gin giu va phat huy tot duqc nhung gia tr! van hoa truyen thong, nghi thuc va nhsi.c le cua nguO'i dan D6ng Nai n6i rieng, ca nu6'c n6i chung. C6 nhu the thi cac gia tr! van hoa moi khong bi mai m9t di trong nen kinh te th! truO'ng day bien d9ng va va d~p van hoa the gi6'i da chieu nhu hi~n nay.
D6ng Nai la m9t vung dat phat trien s6'm v6'i nen kinh te hang hoa va s6'm tiep c~n v6'i loi song hi~n dsi.i. TU' lau, Cu Lao Pho, lang Ben Go, vung ven do va quoc 19 da hinh thanh CUQC song d6 th!, cac khu cu dan cong nghi~p phat trie'n msi.nh. Nhu cau hu&ng thy ve tinh than cua nguO'i dan noi day ngay cang cao va da dsi.ng. Ben csi.nh St/ phat trie'n ve kinh te, nhung phong tyc t~p quan, trinh dien dan gian ngay cang mai m9t di nhieu, van de gin giu, bao t6n va phat huy ban s&c van hoa dang dvqc quan tam, dau tu m9t each dung muc. Tu6i tre do th! ngay nay bcit dau nh~n thay ve df?p cua nhung t~p tyc nghi ie, am nhsi.c truyen thong. St! each bi~t giua cac the h~ da khong con la tra ngsi.i doi v6'i Slf ke thua cac gia tr! van hoa dan gian Va dan tQC. Tat ca dieu nay doi hoi m9t ch:lnh S~Ch' van hoa dung dcin, phu hgp kem theo cac ca che van hoa th:lch ung de' dinh hu6'ng va khai dong cho St/ gia nh~p cac gia tri van hoa dan gian vao dO'i song van hoa hi~n dsi.i ma van gin giu, phat huy duqc truyen thong va phu hqp voi thai dsi.i. Nhung gin giu nhung cai gi va gin giu chung nhu the nao la ca m9t qua trinh lau dai, gian kh6, n6 doi hoi khong nhung phai c6 tr:l tu~ ma con phai biet kien nhan va cha dqi nua.
Nghi thuc va nhg,c li! trong cung dinh ...
Phu luc I • •
QUAN NIEM vE cAc NGHI THUC LAY vA. • •
MOT so BAI VAN TE •
I. QUAN NIEM vE cAc NGHI THUC . 1. Nghi thuc ltilY
Bai hi~n tien nhat bai: 10y nguoi song m<?t 10y.
Bai vong nhi bai: 10y nguoi chet n~m trong quan tai hai 10y
Bai ph~t tam bai: 10y Ph~t ba 10y.
C6 Tam the Ph~t: Ph~t qua khu (Di da); Ph~t hi~n t0i (Thich
Ca); Ph~t vi lai (Di l~c).
Bai cll'u huyen that t6 tu bai: 10y than thanh, 6ng ba, t6 tien.
Bai vuang ngu bai: 10y vua nam 10y (tuqng trung cho ngu hanh)
2. Xa tru'oc va sau khi ltilY
* Xa ban tho ba xa: xa tam tai (Thien; Dia, Nhan).
- Xa thu nhat la xa troi (Thien hoang tuqng trung cho cha).
- Xa thu hai la xa dat (Dia hoang tuqng trung cho m~).
- Xa thu ba la xa nguoi duqc thO' tren ban tho (Nhan hoang tuqng trung cho nguO'i da khuat) nhu: t6 tien, 6ng ba, cha m~.
* Xa nguai song ba xa: tam da, tam ttnh (da phu6'c, da l(>c, da
th9).
- Xa thu nhat: Cau chuc cho c6 nhieu phu6'c, con ngoan, chau
tha.o, h9c hanh do d0t, vinh quang t9c h9.
- Xa thu hai: Chuc duqc 19c nhieu, an nen lam ra; trong dua dugc dua, trong d<}u dugc d<}u.
Nghi thuc vii nh(lc l~ trong cung dinh ...
- Xa thu ba: C§.u duqc song lau, m?nh khoe' song c6 ich cho ban than va xa h9i.
II. MQT so BAI VAN TE
1. Van Tien Yet dlnh Blnh Truoc (nam 1999)
Duy: Tue thu Ky Mao nien, kien th<%p nhat nguy~t, Giap Ty canh, Ty s6c, vi~t th<%p ll;lc Ky D<%u nht;i't luO'ng thai. Dong Nai tinh, Bien Hoa thanh pho, Thong Nhat phuang, Lan Thanh ap, ban dan pho 5, kh6m 4, Binh Trt16'c mieu.
Chanh te: Tr§.n Van Than.
Boi te: Dinh Hoang Gia.
Hi~p b6n phuang ban quy te, nam phl:l lao au, d?i ti~u dilng ca'.n di: Can l?p, tu th?nh, huO'ng dang, hoa qua, thanh chu6'c thu pha'.m, dAng v<%t chi nghi.
Ca'.n chieu, cao vy.
Sile B6n canh Thanh hoang gia t~ng bao an chanh tnfc, Hvu thi~n don nguO'n ton th§.n, Ta ban li~t vi chu th§.n, Huu ban li~t vi chu th§.n, N gu tV chi ton th§.n, Th6 dia ton th§.n, Thanh mau nuO'ng nu'O'ng chi vi, B?ch ma thai giam chi vi, Tien su chi vi, Tien nong chi vi, Ngu hanh chi vi, Th6 th§.n chi vi, B?ch h6 sO'n quan chi vi, C<%p chien sI tr~n vong chi vi, nhut thiet thuO'ng vong b9 h?. Dong lai phoi huc1ng.
Vi tien viet: Thuy nhi nhung, nhung nhi nhyc thuy, ti ly vi ho, th§.n h9 nhO'n nhO'n huc1ng th§.n, tat cao le da. Thich tu tiet gi6'i tn;>ng dong, thanh tam tuc h?. Le tu&ng ell' vu lai trieu yet tien thanh vu thi da. Nguy~n the hoa phu thu. NhO'n nhuqng hung, vu quoc vu gia. My tuong ling vu than vu xa. Th§.p chi each tu. Nguy~n ky giam da nguang lay ton th§.n, pho tri chi gia hu~ da. Phyc duy thuqng hu&ng.
2. Van te E>an ca dlnh Blnh Tru'oc (nam 1999)
Duy: Tue thu Ky Mao nien, kien th?p nhat nguy~t, Giap Ty canh, Ty s6c, vi~t th~p lye Ky D~u nhyt lu'O'ng thoi. Dong Nai tinh, Bien Hoa thanh pho, Thong Nhat phuong, Lan Thanh ap, ban dan pho 5, kh6m 4, Binh Truac mieu.
ghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Chanh te: Tnin Van Than.
B6i te: Dinh Hoang Gia.
Hi~p b6n phuang ba? quy te, nam phy lao au, dq.i ti~u diing can I: Can lq.p, tu thq.nh, huong dang, hoa qua, thanh chuac thu phclm, ~ng v~ t chi nghi.
Can chieu, cao vy.
SAc b6n canh Thanh hoang gia t~ng bao an chanh tnfc, Ht!u hi~n don nguO'n ton thcin, Ta ban li~t vi chu thcin, Hau ban li~t vi hu thcin, N gG ti! chi ton than, Th6 d!a ton thcin, Thanh mau nuO'ng uO'ng chi vi, Bq.ch ma thai giam chi vi, Tien su chi vi, Tien nong chi L NgG hanh chi vt·, Th6 than chi vi, Bq.ch h6 son quan chi vi, C~p hie·n sI tr~n vong chi vi, nhut thiet thuO'ng vong b9 hq.. D6ng lai phoi u&ng.
Vt tien viet: Kham vi di~u gia, Than d~i gia hoa. Hau cam tu hong, Thi phat kien, Thinh phat van, Giam thll' duO'ng duO'ng tq.i huqng, Myc trAc cO' ham, Nguyen ky trq.c trq.c phiet linh, D6ng ti! ao hQ, Ty quoc dien truang, Thu CO' d6 vinh co, Hy hy nhi vu thu~n hong dieu, Te the nhi nhO'n khuang v~t thy. Tuac gia long tri tao b('>, uan l<)c vi du tam thai, Si gia nhq.n dap tien dang. Luu phuO'ng danh vsin cc>. Nang gia phong vinh hoa coc. Tri~t vo trung thll' chi uu.
Cong gia ky ngh~ tinh thong, xao dq.t dieu hue chi thu, thuO'ng iii thuqng tranh t~p, lqi v~t hoa nguyen, th6n trung lao au an cu, oang dang lq.c th6. Nguang l~y ton thcin pho tri chi gia hu~ da. Phyc
duy thuqng hu&ng.
Blnh Blnh Trude
Blnh Tan Lan
i
Dan nh?c l~
("i;~::>·.
i>'.~,'
Ban nhac 1::::: . e
r'~ t ..:' . r r'1ri:r ,..• ·..:' L ier
Tr6ng cai
l I !
Tr6ng Ken m9c Ken thau
Dan nhi Dan se'n
Chieng
Mo Thanh la
Mo
Nghi thitc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
Phu luc II • •
cAc LOAI HINH NHAC cu DUdC DUNG • • • •
TRONG TE LE vA cAcu ruuc sunuNG •
1. KHANH LINH . Lam bilng d6ng thau, dung de danh bao hi~u chu§'.n bi xuat
quan. Bay la nh~c khi lo~i ty' than vang cua nguai Vi~t. Khanh linh c6 duang kinh tu 35cm den 40cm, treo tren gia, khi danh am thanh keu to, nghe hO'i ch6i tai.
~
2. CO LINH . La lo~i trang con dung de danh khi xuat quan ra tr~n. Trang c6
m<)t tay cam, duang kinh khoang 20cm den 25cm, trang bit da trau hai m~t.
3. TRONG CHIEN
La nh~e khf mang rung thUQC chi go cua dan tQC Vi~t, trang chien con g9i la trang tr~n dung de cham cau n6i lai ho~c ma dau nhung cau hat Khach, hat Nmn hay danh nhung di~u dam bang xuat tr~n trong hat b9i. Trang chien ra dai cung vai Sy' xuat hi~n cua ngh~ thu~t hat tu6ng (hat b(>i).
Trang chien thuang dugc di theo c?p, ngliai ta con g9i la trang am duO'ng, m~t trang bit bilng da trau ho?c da bo, duang kfnh 35cm den 40cm, tang trang bilng go cao khoang 30cm. Trang chien danh r9n rang, khoe, vang xa.
Nguai ta danh trang bilng hai dui go, day la nh~c cl:l trl;l c9t trong dan nh~c san khau tu6ng, danh cham cau, ma cau, thoi thuc nhip di~u, t~o tiet tau mua, hat. Nguai danh trang c6 the danh dugc nhi~u am khac nhau a nhi~u diem khac nhau cua trang.
Nghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
Vi du:
Tung: khi danh vao giua m~t trong.
Rlfp: khi danh hai dui & m~t trong. ·
Ccic: khi danh vao tang trong.
Tang: khi danh vao ria m~t trong.
Ket hqp v6'i cac ky thu?t <lien tau phong phu, trong chien c6 the . bieu hi~n duqc nhieu tr~ng thai tinh cam phu hqp v6'i <lien xuat cua cac nhan v~t tren san khau. Trong chien duqc sU' dyng ph6 bien trong dan nh~c 18 Nam B(>, hoa tau cung nhieu nh~c khi khac.
3.MO
Con g9i la tluii binh, dai khoang lm den 1,5m, lam bilng go, dye rang ru(>t. Khi danh, treo ~6 tren gia da, danh bilng m(>t dui go, danh vao giua mo, am thanh to va vang rat xa. Day la nh~c cy dung rieng cho te -18, ngay xua trong chien tr?n khong c6 lo~i nh~c cy nay, lo~i nh~c nay bieu tuqng cho slf thai binh, thinh vuqng.
~
4. CHINH CO
. Lam bilng d6ng thau, dung de d~nh ra l~nh thu quan, la nh~c khi tt! than vang. Chieng c6 dub'ng kinh 40cm den 45cm, nh~c cy nay duqc dung ph6 bi en trong cac dinh Nam B9.
5. TRONG CHAU
Trang chau con duqc g9i la dg,i co?, la nh~c khi mang rung, chi
O:,·'
go khong dinh am cua dan t(>c Vi~t. Tieng trong khi troi d?y thuc. giyc chien sI hang say chien dau trong chien tr~n. Lo~i nh~c c9 nay rat thong dyng trong thong tin c(>ng d6ng, trong sinh .ho~t tin nguang, trong bieu <lien ngh~ thu~t. Trang chau duqc sU' dyng de m& , man m9t suat hat trong di~u khai trang cua hat b9i. Trong con duqc sU' dyng de thu&ng, ph~t, thuc giyc nhung cau hat, phong each <lien cua arn·n vien.
M~t trong chliu duqc lam bilng da trau bit hai m~t, duang kinh khoang 50cm den 60cm. Tang trong b~ng go, cao khoang 70cm den 80cm. Tieng trong chau danh keu rat to, tram va vang xa.
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Nguai ta danh trang chau b§.ng m9t dui go to. C6 nhieu each danh (J nhieu vi tri cua trang, vi dy nhu':
Tung: Danh vao giua m~t trang, am thanh keu to, tram va ngan dai.
Cdc: Danh vao tang trang, am thanh chiic nich.
Danh trang chau theo h6i thi thuang danh truac to, sau nho va ch~m, dan dan d6 hoi thi danh nho va nhanh. Trang chau dong vai tro quan tr9ng trong cac dan nhSlC san khau tu6ng, cheo.
6. TRONG CAI
Trang cai la nhSlc khi mang rung, chi go cua dan t<)c Vi~t. Day la losii nh9-c cy khong d!nh .am, duqc nguai Vi~t sli' dyng each day hang ngan nam, ph6 bien trong cac dinh lang cua nguc1i Vi~t trong ca nuac. M~t trang cai lam bklng da trau c6 duc1ng kinh 16'n tu 50cm den 60cm, bit hai m~t. Tang trang b§.ng go, cao khoang 80cm den lOOcm, c6 hai d.ai va m6c treo. N guai ta danh trang b§.ng m<?t dui go, khi danh phai treo len gia. Trang cai thuang duqc sl'.t dyng trong dai song hang ngay vai nhi~m vy thong bao nhu trang ngil lien. Trang cai kh6ng th€ thieu trong cac le hQi cung dinh, nhung dam ru'ac, mua Su' tli', h9i he dinh dam. Ngoai ra trang cai con duqc st.1 dyng thay the trang chau trong khi dien tu6ng, cbeo.
Tieng trang cai to, tram va vang xa, tuy nhien tieng khong tram b~ng dg,i cf/ (trang chau). Trang cai v6'i tiet tau ch~m rai d@ . minh hQa cho nhung d<?ng tac dinh d9-c, v6'i nh!p nhanh th€ hi~n tinh soi n6i, d6n d~p va neu danh msinh gay cao trao manh li~t. Cach danh cling giang nhu' trang chau: danh vao giua m~t trang am thanh keu to, tram va ngan dai (Tung ... ); danh vao ria m?t trang am thanh keu chac n!ch (Cac!). Trang h6i thuc1ng danh truac to va.ch~m, sau dan dan d6 h6i thi nho va nhanh.
Trang cai la nh9-C cy kh6ng th€ thieu trong dan nh9-C le, tham gia vao cac dan nh9-C dung, be tram, danh di€m gay kh6ng khi, t9-0 cao trao. N goai ra trong con duqc sli dyng trong dan n-h9-c dan t(>c tong hqp, nh9-C San khau cheo, bai choi ...
ghi thitc Va nh<;LC l~ trong Cung dinh ...
. TRONG BONG
La loe:ii nhe:ic khi mang rung, chi vo. Day la lo~i trong ·chi duqc it m(>t m~t bilng da tran, tang trong bilng go dai khoang 40cm den Ocm, that eo (J giua. Cang da trong bilng day xg,, khong dung dinh 6ng vao tang.
Trong b6ng dugc VO bilng tay, am thanh nghe em tai 'v6'i am ram. Day la loe:ii nhe:ic cy duqc Slt dyng ph6 bien trong dan nhe:ic ie am BQ, con gc;>i la nh~c NgG am. Trong ding duqc Slt dyng trong dan he:ic cung dinh Hue .
. KEN BAU
Ken bau la loe:ii nh~c khi hai dam kep ph6 bien te:ii Vi~t Nam, on gc;>i la ken loa, ken m(>c, ken bat ... Ken c6 nhieu kich ca khac hau, chia lam ba loai:
,.
• Loe:ii am cao: ken ti~u, ken vat, ken cun .
.-Loe:ii am trung: ken trung pha, ken trung dye, ken nam. Cac lo~i en nay duqc Slt dyng phB bien.
• Lo~i am tram: ken de:ii, ken qua kh6, ken d~i truang.
Cau t~o cua ken:
* Dam ken: la loe:ii dam kep, lam bilng ong s~y mem, ho~c ilng m(>t so v~t li~u khac, m(>t dau bop d~t, cuoi dam tron de cam ao dau- m9t cai thang. Thang la m9t ong bilng kim khi noi lien giua
dam ken v6'i than ken. Dam ken la b9 ph<%n quan tr9ng nhat cua ken, neu dam ct.Ing qua thi kh6 th6i nhung am tram, dam ken mem qua kh6 len am cao, dam khong tot se anh hu&ng mau am.
* Than ken: con gc;>i la dc;>c. ken, hinh ong, m9t dau nho, m9t dau to d<in lam bilng go ct.Ing, ken c6 7 10 barn hinh tron nfim dc;>c ~ 1
tren than va m<?t 10 du6'i than do ng6n cai dam nhi~m, cac· 10 bftm cua ken duqc khoet v6'i khoang each deu nhau de c6 the phat ra cac am theo thang am 7 cung chia deu.
* Loa ken: lam bilng vo b<iu kho (nen gc;>i la ken bciu), c6 nhieu nO'i lam bflng go, bilng tre, nua ho~c bilng d6ng. Mi~ng loa ken c6 loe:ii cyp v~o am thanh nghe nho, loc;i.i loe ra am thanh 16'n han.
,1 ,f
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Mau am, tam am
Am thanh ken bau khoe, vang, h<Ji ch6i tai khi Ci am cao, thich hqp nh?c di~u m?nh, chan thyc, dong thO'i c6 kha nang the hi~n tinh cam, doi khi am d<?.m va c6 mau bi tham. Muon thay doi mau am c6 th@ dung b9 ph~n ham tieng, am thanh se giam di nhu'ng c6 phan ma due.
Tam am ken loa (Fa) r(>ng hai quang tam: tu Fa 1 den Fa 3 (f 1 den f 3)
Khoang am duoi: am thanh hai re, <lien ta tinh cam bi thiet.
Khoang am giua: am thanh vang, trong sang, hung m<?.nh.
Khoang am cao: am thanh sfte nh9n, eh6i ehang.
Ky thu~t di~n tau
Ken bau c6 cac ky thu~t th6i: tung hai, luyen hai, danh. luai, vuot hai, duqc phoi hqp voi cac ky thu~t barn (ng6n lay, ng6n vuot ... ).
MQt so each th6i hdi
- Luyen hai: la ky thu~t d(>c dao, b~ng phuang phap giu h<Ji, ngu'Q'i ehO'i nh<?.C el:l nay CO the th6i ken ngan dai va luyen duqe nhieu am.
- Rung h<Ji: la each dung hai th6i vao dam ken tung dqt m~nh, nh~, nhieu, it de t~o ra tieng rung nhu Ian song, thuang it khi rung nhanh. Cang rung eh~m tieng ken eang c6 hi~u qua de <lien ta tinh canh buon nao ne' thong thiet.
- Vuot hai: la each th6i sao cho am cao dan Ien ho~c thap dan xuong tu m(>t nl!a cung den m(>t cung, ho~c e6 th@ th6i cho am len eao roi xuong ngay, ho~c am xuong roi len cao ngay.
- Chuyen hai: eac ng6n barn (ng6n lay) c6 the sli d9ng lay d<Jn, lay kep, lay ren.
- Banh luai: e6 phu<Jng phap danh luai dan, danh luai kep.
- Rung vo: la ky thu~t t<?.o nen nhung am rung d~c bi~t nhu ng6n rung eua dan day.
Nghi thuc va nh~c l~ trong cung dinh ...
- Ng6n vuot: la lam cho am ~hanh luyen dan len hay luyen dan xuong m<)t each mem m~i gan nhu' tieng n6i.
Ken bau duqc sl! dyng trong cac dan nh~c cung dlnh, dan d~i nh~c, dan nh~c rn (dam ma), dan nh~c tu6ng ...
9. THANH LA
La lo~i nh~c khi ty' than vang go cua dan t<)c Vi~t. Thanh la a mien Trung g9i la tang, trong Nam g9i la ddu. La lo~i hqp kim lam bAng d6ng thiec c6 pha chi. Thanh la hlnh tron giong nhu chiec chieng khong c6 num, m~t hai ph6ng, c6 thanh c~nh xung quanh cao khoang 3cm va khong dtnh am. Dub'ng kinh tli' 20cm den 25cm, dui go lam bling go ho~c bAng tre, chuot tron dai khoang 25cm. Ngub'i ta khoet a thanh cua thanh la hai 10 d~ treo m9t sqi day quai. Am thanh cua thanh la cao, vui, trong treo va vang, danh m~nh nghe ch6i tai.
Ky thu~t di~n tau
Khi danh thanh la, nguai ta dung tay cam quai gia len, m<)t tay cam dui go vao m~.t thau. Thanh la c6 hai thu tieng: ti~ng vang (ngh~ nhan chi cam sqi day cua thanh la va d~ thanh la duqc tv do rung), ti~ng nCJ.,ng ( n.gh~ nhan dung cac ng6n tay niim giu lay c~nh thanh la khien sue rung cua thanh la giam bat). Tieng thanh la thub'ng di kem vai tieng trong de, tieng chum cho~ t~o ra am thanh rieng bi~t, d()c dao. Thanh la duqc Slt dyng trong cac dan . d~i nh~c cua cung dinh, dan nh~c le mien Nam, ban nh~c cheo mien Bile ...
10. CHAP CHOA . Ch~p choa (con g9i la nao bg,t ho?c chum cho<f ): la lo~i nh~c khi
ty' than vang cua ngub'i Vi~t va m9t so dan t()c a Tay Nguyen. Ch~p choa duqc lam bling hqp kim d6ng va thiec, gain hai chiec giong nhau, hinh tron nhu chiec dia, a c-iua c6 num d~ cam. Ch~p choa c6 nhieu lo~i to nho khac nhau: ch~p bc_it, tigu bc_it, duang kinh tu 15cm . den 30cm.
Am thanh ch~p choa vang to, nghe hai ch6i tai. Khi danh, ngub'i Slt d9ng dung hai tay cam hai num, d~p hai m?t vao nhau, CO luc dc_ip cheo xuong, cheo len, nguai Slt dl;Jng nh~c Cl;l nay vli'a danh, VUa mua.
Nghi thuc va nh<;ic le trong cung dinh ...
Ch~p choa duqc Slt dl;lng trong dan nh~c cua cung dinh, trong dan nh~c le mien Nam, ngoai ra con duqc sll' dyng trong dan nh~c san khau tu6ng, cai luang, trong be) trong NgG 16i, trong dan nh~c dan t<)c t6ng hqp hoa tau.
11. DAN GAO
La lo~i nh~c khi day keo, cung vI, phat trign tu dan nhi, to va dai han dan nhi. Ban gao giong nhu dan h6 cua mien Bile 'duqc khilc tren b~ da chan CQt chua Ph~t Tich. Theo giao SU To VG, "dan gao'' va "dan co" la sang -t~o ngon ngu c6 tinh each dan gian Nam BC) d€ chi cay nhf va cay h6 cua mien Trung va mien Bile. Ban gao cua mien Nam la nguO'i ta lay nll'a cai gao dua to, bit m~t go lam bau dan nen g9i la dan gao. Bay la m9t cai bien cua dan t<)c ta tu lo~i dan nhi h6 cua Trung Quoc.
Hinh thuc cau t~o
- Bau c<)ng huc1ng: lam bAng gao dua, tuy theo kich thuac cua gao dua, khoang 14cm den 16cm, vong ngoai bau c{>ng huc1ng c6 b<;>c bAng da tran ho~c da trau, bo.
- D9c dan (hay con g<;>i la can dan): lam bAng go cling dg c6 sue chiu h/c ·~ot, than can tron ho~c vuong thAng, dai khoang 80cm. Phia duai can dan xuyen qua bau CQng huc1ng each khoang 3cm ve phia m~t b9C da, dau can dan hai cong t~o dang thon tha.
- Try.c dan: g5m hai try.c, dung d€ len day cho cang g<;>i Ia try.c day, ca hai try.c deu cilm xuyen qua dau can dan, cac try.c each nhau khoang Bern. Moi try.c dai 'khoang 18cm duqc g<;>t deo thanh nhung mui hinh ly.c lang, try.c c6 thg lam bAng go, bilng xuang ho~c nga.
- Ngy.-a dan: lam bAng tre, go ho~c xuang hinh chu nh~t (l,5cm x 1,3cm x lcm). Ngy.'a dan d~t tren khoang giua m~t da cua bau c()ng huO'ng.
Day dan: c6 hai day, truac day thuang lam bAng sqi ta xe, ngay nay ngu'ai ta lam bAng day cuac ho~c day thep. Theo ong Vo Thanh Tung - Giang vien Nh~c vi~n TP. H6 Chi Minh - thi lam bAng day thep la tot nhat, tieng dan chu§'.n nhung tieng khong duqc mem m~i bAng day ta.
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
- Khuyet dan: con gc;>i la na dan ho?c cil dan, la m9t sqi day ta
xe neo hai day dan vao gan can dan a do~n phia du6'i cac tryc day. C6' khi khuy~t dan lam b{ing nut ao, XO hai day dan vao hai IO khuy r6i bu9c khuy vao gan sat can dan. Tac dyng cua b9 ph?n nay la de dieu ch1nh am thanh cao tha'p. Khi du'a hhuy~t dan xuong thi lam ngiin quang day phat am do d6 day dan c6 am thanh cao. Khi hhuy~t dan da'.y Ien lam dai quang pha t am, do d6 day dan c6 am thanh tram.
- Cung vI: lam bftng tre ho?c b{ing go, noi hai dau cung bftng lOng duoi ngt/a, uon hinh canh cung, tuang xung v6i dQ dai cua can dan. Day duoi ngya nftm giua hai day dan nen khong the tach cung ra khoi dan duqc. Khi sU' dyng lo~i nh~c Cl;l nay nguai chai c9 xat cung vI vao day dan va keo, da'.y de phat ra am thanh.
Mau am, tam am
Dan gao c6 mau am tram hon dan co, day d?n, r9ng rai va chiic chiin han. Mau am cua dan gao a'm, hai tram phu hqp v6'i tinh cam sau liing cua bai nh~c. Dan gao c6 the chai duqc cac di~u nhgc mang hai bdc, hai qudng, hai xuan, hai nmn (ai), hai oan.
Ky thu~t di~n tau
C6 the ng6i ho?c dung de chai lo~i dan nay.
Cac ng6n ky thu?t dien tau n6i chung deu rat it dung cung ngiit ma dung cung vI rai, cung vI lien. Nhung ng6n ch~y nhanh, hStn che nhay xa. Nhung ng6n barn nen tranh la ng6n lay ren, ng6n vuot xa, d?c bi~t cac ng6n b?t day c6 tac dyng tot. NhStC cy nay chu yeu de d~m tiet ta_'u, dan be tram hoa am trong dan nhStC.
- Ng6n rung: lam tieng dan ngan vang ma khong kh6 cling. Ng6n rung la ng6n tay barn, nhan nh~ lien tiep a m(>t am nao d6 khien am thanh phat ra nhu Ian s6ng nho. Ng6n rung duqc sU' dyng hau het cac am c6 d9 ngan dai. Nguai ta c6 the rung ca day a buong b~ng caoh dung ng6n tay cai nhan nhE? lien tiep vao cai hhuy~t, c<in chu y khong de cai hhuy~t tyt xuong se anh huang den di? cao cua day dan.
- Ng6n vuot: la each di chuyen ng6n tren day dan tu du6'i len tren hay tu tren xuong duai. Am vuot lam tieng dan them mem mSti,
QQ.
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
uyen chuyen, gan giong·gi9ng hat, gi9ng n6i dan t(>c. C6 hai loi vuot: Vuot len de chuyen the tay, loi vuot nay nen tien hanh nhanh va chi nen ch0m ng6n rat nh~ tren day, tranh am thanh phat ra nghe nhao, vuot de chuyen the tay kh6ng can ghi ky hi~u ma chi can nha the tay Va ng6n barn; VUOt XUOng lam am thanh diu ng9t, mem ID?i, ky hi~u ng6n vuot nhu g?ch noi giua ·cac not nh0c, d?t tru6'c ho?c sau m<?t not nh?c tuy theo tung truO'ng hqp.
- Ng6n luyen: la each dung moi duO'ng cung vl--keo hay dciy de tau nhieu am. Sl:t dyng cung vi lien, am thanh phat ra luyen v6'i nhau, do d6 g9i la cung luye~. Ngay nay, cac ngh~ nhan da sl:t dyng cung vi lien vai so am nhieu han trong m(>t cung vI. Ky hi~u de ghi cung vi lien la dau luyen d?t tren cac not nh?C. Khi tau het cac not nh?C d~t trong dau luyen, duO'ng cung vi d6i hu6'ng. Cung vi rO'i bieu hi~n nhung am thanh khoe, dut khoat, nh~ nhang, tinh cam chan chua, trien mien, c6 khi bay b6ng phai ph6'i.
- Ng6n lay ren: day la lay nhung lay nhanh han de am chinh va am cao lien b~c (hay each b~c) phat ra nhu lan song ren.
- Ng6n ve: cCing la m()t thu cung vi rO'i nho tien hanh vai toe d() rat nhanh tren m<?t am nao d6. NguO'i chai nh0c cy nay dung c6 tay dieu khien cung vi (thuO'ng la dau cung) keo, qcly lien tyc th~t nhanh de phat ra nhieu lan m()t am nao d6, cung vi rung nghe nhu tieng ve CJ cac dan gay day, thl;(c hi~n Cung Vi rung CJ cac not nh?C keo dai ho~C CJ cac not :rfh?C ngan ngftn, CJ cac not nh?C khcln truang, cao trao hay lam nen trong hoa tau deu dtiQ'C Vl n6 dien ta nhieu tinh cam, nhieu hinh tuqng khac nhau.
- Ng6n gi~t (cung vi ngat rO'i): la loi danh ngat tung am, moi am do m<?t duO'ng cung vi hay keo ngan ggn, vi kh6ng nhac khoi day dan. C6 the dung phcin dciu, phcin giua ho?c phcin cuoi cung vi de danh ngat rO'i, tuy nhien nguO'i ta thuang dung phcin dciu de danh han. Am thanh cung vi ngat rai phat ra dut khoat, g9n, nhanh. Thl;!c te ~ac thai cua nhung am thanh nay 10i diu, nhf? han, thuO'ng dung trong cac nhip di~u nhanh va vua tr0 len.
Dan gao c6 vi tri quan tr9ng trong dan nh0c tai tl:t Nam B9, trong dan nh0c san khau c6 truyen, cai luang va d~c bi~t la khong the thieu trong dan ph?c le Nam Be>.
89
hi thuc va nh{Lc l~ trong cung dinh ...
... ,.. . DAN NGUYET
•
La nh~c Cl.J h9 day, chi g§'.y cua nguai Vi~t, dan con c6 ten g9i ac la dan klm, v9ng nguy~t cam ho~c quan tli' cam. M~t dan hlnh
t on duang kinh 30cm lam bilng go xop, nh~. Tren m~t dan c6 giin 9t b9 ph~n d~ miic day vao g9i la thu. Thanh dan mong, lam bilng
g cling cao khoang 6cm, day bit go, khong c6 10 thoat am.
Can dan dai khoang lOOcm, day 3cm, tren dan c6 giin 10 phim t eo thang 5 am (7 phim g&n a can dan, 3 phim gftn a m~t dan). Thu d n miic 4 trl;lc len day, nhting chi m&c 2 day, day dan ngay xua duqc s b~ng ta, ngay nay nguai ta dung bilng day cu6'c ho~c day ni 16ng.
Hai day dan nguy~t len each nhau m9t quang 5 dung Fa - Dol; S n - Rel ho~c quang 4 dung G - C; Dl - Gl. Ngay xua nh?c cong g y dan b~ng m6ng tay, ngay nay nguai ta thay bang m(>t mieng g§'.y b ng d6i m6i, sung ho~c nhy'a.
N guai chai ca .. 1 ·~6 th~ ng6i ho~c dung theo m9.t so tu the nhu
- Ng6i thap: Nguai gay dan ngoi xep chan len chieu.
- Ngoi th~ng: NgL!<1i gay dan ngoi tren ghe, dan d~t ngang tam y, can nghieng khoang 60 d9 so v6'i than nguai.
- Dung: Dan duqc treo vao vai, nguai chai dan nay dung, can n cung d~t giong nhu tu the ng6i th~ng.
y thu~t dit§n tau
* Ky thu~ t tay phai:
- Gay dan: Ngay xua, nguai chai lo~i nh~c Cl;l nay thuang d~ 6ng tay dai dg d~ gay dan nhu da trlnh bay a tren. D(>ng tac ca ban
c a tay phai la gay xuong va hat len, trong bai nh~~ ci:ing c6 ky hi~u r' Ang. Tuy nhien thvc te trong cac ban nh~c, d()ng tac gay va hat k ong nhat thiet phai c6 ky hi~u ma do ngh~ sy di~n tau tv ung bien V Xlt ly.
- Ng6n phi: la loi danh c6 truy~n, ngh~ nhan khong dung ieng gay ma slt d~ng cac ng6n tay cua ban tay m~t, hi~u qua cua
n 6n phi gan nhu ng6n ve, c6 hai loi phi:
Q')
l ~ . 1 I
I ~
1
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
•Phi xuong: la loi phi c6 truyen thuang danh tren mqt day ho~c hai day. Phi xuong la gay nhanh cac ng6n tay, bat dau tu ng6n. ut ho~c ng6n tro r6i lan luqt cac ng6n ke tiep.
• Phi len: thuang danh tren mqt day, bat dau tu ng6n tay ut r6i lan luqt len cac ng6n ke tiep hat vao day dan. Thong thuang, luc phi Slt dyng 4 ng6n tay cua ban tay m~t, ng6n tay cai khong Slt dyng. Neu .ngh~ nhan sli dyng ng6n gay bang ngari cai va ng6n tro, thi trong ky thu~t phi chi sli dyng 3 ng6n tay corn lc;ti. Trong truang hqp not nhc;tc CJ cao trao, de thay dBi sac thai am thanh CO the Slt dyng ng6n phi.
- Ng6n ve: la ky thu~t gay xuong, hat len lien tiep tren day dan, c6 the ve bang ng6n tay ho~c bang mieng gay va ve tren mqt day ho~c hai day. Ng6n ve the hi~n tinh chat d6n d~p, soi n6i va c6 the ve tren mqt not ngan dai ho(lc ngan. Ky hi~u ng6n ve: hai ho~c ba gc;tch cheo tren ho~c du6'i not nhc;tc.
- Ng6n go: Slt dyng cac ng6n tay phai, go vao m~t dan, thuO'ng slt dyng trong luc tat ca ca.c nhc;tc khi deu nghi (dau li[ing) ho~c bao hi~u cho hat, cho hoa tau ho~c diem giua cac cau nhc;tc hay doc;tn nhc;tc. Ky hi~u ng6n go duqc vc;tch cheo nhu dau nhan tren not nhc;tc.
- Ng6n bit: lam cho am thanh vua vang len lien tat dqt ngqt tc;to sv thay d6i mau am, ng6n bit dien ta sv u bu6n, ngh~n ngao hoi[ic de cham dut mqt doc;tn nhc;tc. Neu slt dyng lien tiep cac ng6n bit thi lc;ti tc;to hi~u qua khac, bieu 19 sv cling ran, dut khoat.
C6 hai each the hi~n:
• Sli dyng ban tay ho~c ng6n tay vua gay ch~n ngay day dan.
• SU' dyng ban tay & ngang than ng6n U.t ch~n ngang ngva dan tc;to ra mqt am toi, dye giong nhu' de ham tieng.
Ky hi~u ng6n bit duqc ghi m(>t cham nho ngay tren not nhc;tc de chi am bit.
*Ky thu~t tay trai
Dan nguy~t c6 tam the barn, cac ng6n duqc ky hi~u nhu sau: Ng6n tro so 1; ng6n giua so 2, ng6n ap ut so 3; ng6n ut so 4. Trong moi the barn c6 the dung ba ng6n tay (1,2,3) de barn va ca ng6n so 4 nua. Moi not c6 the barn bang mqt ng6n, tuy nhien khoang each giua
ghi thuc va nhg,c l~ trong citng dinh ...
oi phim dan nguy~t hO'i r<)ng a dau dan nen c6 the slt d~ng ca hai . g6n barn tren m9t phim khi the hi~n cac ky thu~t nhan, nhan
1 yen. Khi barn dan, ng6n tay trai luon th~ng g6c v6'i day dan, barn g6n tay va khong gay ng6n.
- Ng6n rung: la ng6n t~o dQ ngan dai cua tieng dan va lam t eng dan mem di a nhung am cao, am thanh d6' kho khan, tinh cam
an. Day buong ding rung duqc bilng each nhan nhE? a do~n day- sat 6'i tr~c day. Ng6n rung c6 the duqc ghi tren not nh1:;1.c ho~c khong,
t y theo Slf dien tau Cua ngt1<1i chO'i.
- N g6n nhan: la barn va nhan m1:;1.nh tren day dan lam cho t eng dan cao len, c6 nhieu each thtfc hi~n ng6n nhan:
Cac am khong c6 trong h~ thong cung phim cua dan nguy~t, uon c6 am d6 ngh~ nhan phai mu'qn cung phim c6 am thap han am
d nh danh, nhan m1:;1.nh ng6n tay vao cung phim d6 lam day dan ding 1 n m<?t d9 nhat dinh va gay tay phai vao am muon c6 d6. Cung phim
con g9i la cung muqn.
Cac am c6 san trong h~ thong cung phim, de phat huy c6 hi~u q a dien tau, ngt1{1i chcti nhSiC C1:J nay khong barn vao Cung phfm chfnh
a barn vao cung phim thap hO'n, nhan len roi m6'i gay.
- Ng6n nhan luyen: la ng6n d<)c dao cua dan nguy~t nen duqc s d1:Jng nhieu, dan nguy~t v6'i phim dan cao, cac phim each nhau xa,
y dan b{ing ni lOng mem ffil:;li ~a chung nen de dang Slt d1:Jng ng6n n an luyen. Ng6n nhan luyen tSlO cho hai am noi lien nhau, luyen v6'i n au nghe mem IDSli nhu' tieng n6i v6'i nhieu thanh di~u, tinh cam.
i danh ng6n nhan luyen, tay phai chi gay m<?t Ian, ky hi~u ng6n n an luyen la mui ten di vong len hay vong xuong d?t tu not nhan d 'n not duqc nhan t6'i, c6 hai each nhan luyen:
• Nhan luyen len: Nguai chai barn m9t cung phim nao d6, tay ai gay day lam tieng dan ngan len, ng6n tay trai dang barn cung
p fm d6 19-i nhan xuong cho day dan ding len nhieu hay it con tuy t UQC vao y muon cua ngt10i chO'i. Ng6n nhan luyen len c6 th~ trong v ng tu quang 2 den quang 4, doi v6'i nhung am a dt16'i d9c can dan, x dau dan, quang am nhan luyen cang hE?P han.
• Nhan luyen xuong: Nguai chai barn va nhan day a m9t phim n o d6 roi m6'i gay. Vua gay, ng6n tay n6'i dan ra nhung khong nhac
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
khoi cung phim dg sau khi nghe am thu nhat, con nghe duqc am thu hai thap hO'n. Am thu hai nay khong phai do gay ma do barn luyen nhan xuong.
Doi vc1i am luyen len va am luyen xuong kh6ng nen sli dyng lien t1:1c v6'i nhau vi rat kh6 danh chu§'.n xac.
- N g6n nhun: day la each nhan lien t1:1c tren m(>t cung phim nao d6, nhan nhieu hay it, nhanh hay ch~m tuy theo tinh chat tinh cam cua do?n nh?C. Nhan dai hay ng~n tuy theo truc1ng dQ cua not nh?C. Not nhan lay lam am thanh cao len khong qua m9t cung lien b~c (di~u thuc Nga cung) roi trc1 l?i cao d(> cu nghe nhu lan song. Ky hi~u not nhun la chu "M" tren chum vong cung d~t tren not nh?c. Ng6n nhun la ky thu~t thuang duqc sli d1:1ng Ci dan nguy~t, ng6n nhun lam cho am thanh mem hO'n, tlnh cam hO'n. CJ nhung am cao, tieng nh?C cy nay nghe hO'i danh, kh6 nen clin sli dyng ky thu~t ng6n nhun c}J.o nhung not c6 tru'O'ng d9 vua phai. Khong nen ngan dai, chi nen tu mQt den hai phach vc1i toe d9 vua phai.
- Ng6n vo: thuang dung ng6n 1 tay trai barn cung phim, tay phai gay dan, khi am thanh vua phat len, slt dl;lng ng6n 2 ho~c ca hai ng6n 2 va 3 VO vao day tren cung m(>t cung phim lien bc%c ngay (J duc1i can dan, am mai nay se cao hO'n am chirih m9t cung lien b~c. Am thanh ng6n VO nghe gan nhu' tieng nae, dien ta tinh cam xao xuyen. Ky hi~u ng6n VO chu "M" d~t tren not nh?C.
- Ng6n chyp: ng6n 1 tay trai barn vao m<?t cung phim, tay phai gay day, khi am thanh VUa phat ra, ng6n 2 ho~C 3 barn ID?nh VaO cung phim khac (thuO'ng la lien b~c cao) am thanh tu cung phim nay vang len ma khong phai gay dan. Am luyen nghe duqc do m9t phan cua day dan con chan d(>ng, m(>t phan do ng6n tay m6 vao cung phim t?O them chan d(>ng. Am luyen nghe yeu nhung mem ID?i, (J nhung the barn cao am luyen nghe kem vang nen it duqc sli dy.ng.
- Ng6n gi~t: la each nhan tren day nhu ng6n nhan luyen nhung tinh chat am thanh khac. Am duqc nhan tai vua vang ien lien bi t~t ngay m<?t each d(>t ng(>t, am thanh tieng gic%t nghe nhu' tieng nae, dien ta tinh cam day dut, thuO'ng nhc1. C6 hai each:
ghi thuc va nh<;ic l~ trong citng dinh ...
• Ng6n tay trai barn len m9t cung phim, tay phai gay day, sau i phat ra m9t am, ng6n barn tay trai nhan m?nh dqt ng9t lam am
hanh cao len m9t dq nao d6.
• Lam giong nhu tren, nhu'ng sau khi ng6n tay trai barn r6i l~i 6'i ra ngay lam cho am thanh tra l~i nhu cu.
- N g6n vuot: la dung ng6n _tay trai vuot di len hay di xuong heo chi~u dQc cua day trong khi tay phai chi gay m9t Ian ho<Itc ket gp v6'i ng6n ve hay ng6n phi.
• Vuot len: la vuot tu am thap len am cao
• Vuot xuong: la vuot tu am cao xuong mt}t am thap
• Vuot ttj do c6 hai each: dau tien vuot tu m9t am chi d!nh Ien at ell' am nao (thuang khong c6 quang 5); thtl' hai vuot tu m9t am chi inh xuong bat ell' mQt am nao (thu'ang chi nen vuot xuong quang 4). uot len am thanh nghe ro hO'n vuot xuong, vuot nhanh am .thanh ghe ro hO'n vuot ch?m.
- Ng6n b?t day: ng6n tro hay ng6n giua tay trai barn vao mt}t c ng phim nao d6, ke tiep dung tay kia gay vao day a ngay du6'i ng6n t y dang barn d§ pha t ra am thanh.
- B~t day buong: stt dyng bat ell' ng6n tay trai nao b~t m9t t ong hai day buong, hay ca hai day cung mt}t luc, ng6n b~t day chi
en Slt dyng trong tru'ang hqp dQC tau, k.hong nen du'a vao bai nh?C c toe d9 nhanh ho<Itc not nh~c a phach m~nh.
- Am boi: co th§ danh tren tat ca cac day, nhu'ng chi nen danh t ong khoang am giua, am du6'i. va nen danh nhung am b6i quang t m. Cach danh la stt d1:1ng ng6n tay trai ch<Itn vao do~n day thich h. p k§ tu dau dan trong khi tay phai gay day d6.
. DAN co Dan co con g9i la dan nhi, la nh?C khi day keo cung vI, xuat
h ~n a Vi~t Nam khoang nga~ nam nay, la nhsic khi pho bien cua n uoi Vi~t a Nam B9 n6i rieng va cua Vi~t Nam n6i chung.
I ..
I
1
i j
l t
! i
Nghi thitc va nht;ic l~ trong cung dinh ...
Hinh thuc cau t~o
- Bau CQng huc1ng: la bau vang hinh loa rang long, lam b§.ng go cung, dai khoang 13cm, m()t dau bit b§.ng da tran ho?.c da ky da. Duong kinh vong ngoai khoang 6cm, cha uon cong cua bau c6 chu vi khoang 13cm.
- D9c nhi: con g<;>i la can dan, lam b§.ng go cung dg c6 sue chiu khi len day, can dan than tron ho?.c vu6ng (1,5cm x 1,5cm) dai khoang 7 5cm, phan dau can giong hinh c6 co' phia duoi can dan xuyen thung bau c()ng huc1ng khoang 2cm v~ phia m~t da.
- Tn~lC dan: dung dg len day, con g<;>i la trl;lC day. Ca hai trl;lC d§u cam xuyen qua dau can dan, n§.m theo huong Cua bau CQng huc1ng. Tr\lc dan dai khoang 14cm, hinh tron, m9t dau lon m9t dau nho, lam b§.ng go, trl;lC duqc g<;>t thanh nhung mui hinh 11:1c lang d~ len day. Nhi~u nguai lam trl;lC dan b§.ng Xu'O'ng ho~c xa cu.
ghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
Phu luc III • •
" ,,,.:' .... ,,,.:' ?
MOT SO BAI TRONG SU DUNG TRONG • • -CUNG DINH VA. TANG LE l TRONG KHAI TRANG
Ca rue ca rue c&c than . . Than than than c&c tang
Than than (ken vo)
Ca ran c&c than, ran c&c than, ran c&c than.
Tan c&c tang
Ran c&c than, ran c&c than, ran c&c than tang c&c tang
Than than than c&c tang
Ran c&c than, ran c&c than, ran c&c than
Tang c&c tang
Rye rye cac than, rye rye ciic than
Thanthanthanciictang
Carangtangtangtangtontang
Ca rang tang tang tang ca rye
Rycryccacthan, rycryccacthan
Than than than c&c tang
Ca rang tang tang tang ton tang
Ca rang tang tang tang tang.
2. TRONG LAY . - Ca rac ca rac ton tang ton ton ton ton tan cac cac ca rye, tan
to tan ca rang tang tang ton tang. Ton ton ton tan ton tan cac ca ro ton.
1
Nghi thitc va nhc,ic l~ trong cung dinh ...
- Ton ton ton ca rye ton ton ton tan ccic ccic ca rye, tan cac ton tan ton tan ca ron ton ton ton tan cac ca ron ton.
- Ton ton ca rye, tan t~t t~t t~t tan t~t, t~t ca r~t t~t t~t. Ton ton ton tan cac ca ron ton.
- Ton ton ton ca rye. Ru ru, ton ton tan ccic ca ron ton.
- Ton ton ton ca rye, ran tan tan ran tan tan. Ton ton ton tan ccic ca ron ton.
- Ton ton ca rye. Ro ro, ron ton tan ton tan cac ca ron ton.
? ~ ,
3·. BAY ROI TRONG BONG
- Tung cac cac
- Tung tung tung tung ccic
- Tan tan tan cac
- Ca rye tung tung tung tang ccic
- Tung tung ccic, tung tung ccic ccic
- Tan tan tan tan cac
- Rye tung tung tung tung cac.
4. TRONG DANG DOI •
Tan cac ro rye, ccic cac ton (ba l~n)
Ton ton ccic ton cac, ton ton ton cac ton ron ton ca rye.
Tan ton tan cac ton ron ton tan ton tan, rang tan ca rye
Tan s~m s~m s~m s~m, tan s~m s~m, cac ccic ca rye
Tan cac ton, tan ton tan, ton ton tan
Ton ton tan ton tan cac ca ron ton.
5. TRONG DUNG GIA . Ca rye ca rye ca rye
Tang ccic ca ron ca ron ca ron
Ca ron ton ton ton ton ca rye
Ton tang ton tang ton tang
Cac ca ron ca ron ca ron
ghi thitc va nht;ic l~ trong cung dinh ...
Ton ton ton ca rye
Rae rac rac ca ron (ken VO) ton ton ton ton
Ca ron ton ton ton ca ron ton ca rue
. TRONG THET
Ton ton ton cac ton ton ton ton cac tang (xay)
Tang ton tang ton ron ton tang ton tang (xay)
Tang ton tang ton tang ton ron ton ci'ic rye cac rye cfic rye (xay)
Ton tang ton tang ton ton ton (xay) tang .
. TRONG THE DUT
Tang ton ton ton cac tang
Tang ton tang tit tit cac ci'ic
. TRONG TIEN BAN HAU PHU •
Ryt tang ton tang, rye tang ton tang
Rye rye tang ton tang ton ton ton ton tit ton cac cac (coc)
Tich tich tich xay tich tich tich xay tich tich tich tich xay tich ay tich xay, tich xay tich xay tich xay
(Len mo thet) ca ran than (do) tang tang tang
T~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tt~tcaccac .
. TRONG TANG DI~U Ran than do ca ran cac than, than cac than cac
Cac ton cac ton cac ton, ca rye cac ton ca ron ton ton
Tang ton tang ton ton die tang.
10. TRONG TANG THiCH
Ca rang cac than, tang cac than, ca ran than than cac s~m
Tang tQn ron ton tang cac
Ca rac cac cac cac s?m s?m s?m s?m, tang ton ron ton ton tang.
l I
I l
Nghi thitc va nh{l-C l~ trong cung dinh ...
11. TRONG RAP BAN . B6 m9t h6i:
Ran ran ran ca rye ciic ran -, c&c c&c c&c ca rye ca rye c&c ran, ca rye c&c ran - ran ran rye c&c tang
C&c c&c c&c ca rang tang tang c&c tang-, c&c ca rang tang tang c&c tang, c&c ca rang tang tang ca rye ran ran - c&c c&c ca rye ca rye ran ran, rye ran rye c&c tang.
C&c c&c c&c ca rang tang tang c&c tang-, c&c ca rang tang tang cAc tang, cAc ca rang tang tang ca rye ran ran - cAc cAc ca rye ca ,rye ran ran, rye ran rye c&c tang.
. Ran ran rye c&c tang, ca rang tang tang tang tang c&c ca rye.
12. B~C LOP TU .
Ton ton tang ca r&c ca r&c tich xay
Tich xay tich xay xay tich tich tich ~ay.
Tich xay tich xay tich xay
Tich tich tich tich tich xay
Tich tich tich tich tich xay
Ti ch xay xay tich xay xay tich xay.
13. BAC LAI (BONG TU) . . Ky xay ky ky xay ky xay xay ky ky xay
Ky xay ky xay ky ky xay
Ky ky xay ky xay ky ky xay xay.
N hi thitc vu nhg.c l~ trong cung dinh ...
Phu luc IV • •
" ,(' ' ?
MOT SO BAI NHAC SU DUNG TRONG • • • -
CUNG DINH VA TANG LE 1. NHAC BUA (BUA LANG) . . .
xv xv ho u
Ho u xang u liu u
Xu xu ho u
Ho u xang u liu u
C6ng liu u xang u liu u
Xang xe c6ng liu u
U u u liu xu Xe xang ho liu c6ng xang cong
Ho cong liu cong xe xang
Cong xe xang xe Cong xang cong
Xang xe xang c6ng liu u.
? ~
2. DAO BAC
s '1
Ho cong ho Xlf xang xe liu Cong
Ho cong liu cong xe xang
Xe cong XU xe xang
Xe cong XU xang xe XU xang
Cong xe xang cong xe xang xe
Cong xe xlj XU
r '
So2
So3
So 4
Ho xe cong xe xang XU
Xang XU xang XU cong
Nghi thitc va nh<;ic ll! trong cung dinh ...
Cong ho ho cong liu cong xe xang
Xe cong XU xe xang
Xe co ng XU xang xe XU xang
Cong xe xan cong xe xang xe
Cong xe cong cong.
Xang xe cong xe xang cong
Xang cong liu ho u
Xang u xang u liu ·cong xe xang
Xe cong XU xe xang
Xe cong XU xang xe XU xang
Cong xe xan cong xe xang xe
Cong xe Xlf ho.
Xang xe cong xe xang XU
Xang XU xang ho cong
Cong ho ho cong liu cong xe xang
Xe xang liu cong.
3. BAI XUAN NU
Lap 1: Xe - xe • u - cong •Cong - liu cong •Liu - u.
Lap 2: U - u •Cong - liu cong •Liu - cong •Cong - xe.
Lap 3: Liu - liu cong •Liu - xang •Cong - cong •Cong - xe.
Lap 4: Cong - liu cong • Liu Cong - x€ • Cong - cong • Cong -liu cong.
Lap 5: Liu cong - liu cong • Liu cong - xang • Cong - cong • Cong - liu cong.
N, hi thitc Va nh{LC l~ trong cung dinh ...
Lap 6: Liu cong - xe • Cong - u • Xang - cong J Cong - u.
Lap 7: U - liu cong •Liu cong - u • U - liu cong •Cong - u.
Lap 8: U - liu cong • Liu cong - cong • Cong - u • Cong - xe.
' 4 BAI NAM AI (3 lap 1/2; 28 cau)
L 'p 1
Liu cong xe x€ xe xang xu, u liu cong XU xang cong xe
Xang XU liu cong xang XU-, cong u cong cong xe
Liu cong XU cong xang xu, cong cong xe u xe cong u
Xang liu cong xang xe, cong xang xe cong u
Cong XU xang xe XU cong-, cong liu cong XU xang cong xe
Xang liu cong xang xu-, u liu cong cong xe
Liu cong XU cong xang XU, cong cong xe u xe cong u
Cong liu cong u xe, XU xang xe cong xe.
L 'p 2
Xu cong xe xe x€-, XU u c(>ng cong xe
Xang liu cong xang XU-, u liu cong cong xe
Liu cong XU cong xang XU, cong cong xe u xe c(>ng u
Xang liu cong xang xe, CQng xang xe c(>ng u
Cong XU xang xe XU cong-, xe cong xe xang XU
C<;>ng xang - cong xe-, xang u xe cong u
u xang cong XU xang cong xe' xang u c(>ng xang c(>ng cong xe
Xu XU xang xe, XU cong xe xang cong xe.
op 3
Xu cong xe xe x~-, XU u CQng cong xe
Xang liu cong u cong-, cong c(>ng xang u liu
u xang cong xang c(>ng c&ng u, u xang u xang xe xang u
Xang u c(>ng xang c(>ng c&ng xe, c(>ng xang xe c(>ng u
Xang liu cong xang xe cong xe, xe u xang c(>ng
Xang c(>ng c6ng x~-, XU xang xe cong xe
,.
Nghi thitc va nh{lC M trong cung dinh ...
Liu cong XU cong xang xu, cong cong xe U''Xe c(>ng u
Xang u CQng cong xe, xang cong xe c(>ng u.
Lop 4
Xe xang XU xe xang xu, ho u c()ng cong xang
Xe cong xg xe-, xe u CQng Cong xang
Xu xang xe cong xe xang xu, liu ho u c9ng
C<;>ng u xang xe, u xang xe u CQng cong xang.
' " 5. BAI NAM XUAN (3 lap 112; 28 cau)
Lop .1
Xang cong xe xang xu, u xang xe u CQng cong xang
Xe cong - xe xg-, xe u c<;>ng cong xang
Xu xang xe cong xe xang xu, u xa!lg xe u u liu c()ng
C<;>ng u - xang xe-, u xang c()ng cong xang
Cong xe xang xe xg-, xe u xang c()ng
c9ng u - xang xe-, u xang c(>ng cong xang
Xu xang xe cong xe u c<)ng, CQng u xe c<)ng xe xang u
Xe xang xe u c<)ng cong u, xe xe xang xg xang u.
Lop 2
Xang XU xang xe cong, xang cong xe xang liu
Liu u - xang xe, xang cong xe xang XU
Ho XU XU xang xg, xe cong XU xang cong xe xang
Xu cong xang, xe xang XU cong xang
Xang XU cong c<)ng, xe Hu c<)ng xe XU xang
Xe cong - xe xg-, xe u c<)ng cong xang
Xu xang xe cong xe u cqng, cqng u xe cqng xe xang u
Xe xang xe u c<)ng cong u, xe xang xg xang u.
Lop 3
Xu xe xang xang xg, XU u c<)ng cong xang
Xe cong - xe xg -, xe_ u c<)ng cong xang
ghi thitc va nh(l.c l~ trong cung di.nh ...
Xu xang xe cong xe u c6ng, CQng u xe cong xe xang u
Xe xang xe u CQng c6ng u, xe xang x~ xang u
Xu xe xang xe cong -, xang cong xe xang liu
Liu u - xang xe -, xang cong xe xang XU
Ho XU XU xang x~, xe xang XU xang cong xe xang
Xe CQng c6ng xang, xe xang XU c6ng xang.
op 4
u xang xe xang xe -, xang cong xe c6ng c6ng xang u liu
Liu u -·xang c6ng -, XU xang xe cong xe
Xang Hu cong XU cong xang xu, c6ng cong xe u xe CQng u
Xang Hu cong xang xe, CQng xang xe CQng u.
* Cach szt dl;lng ng6n dan Ht;t, Ai, Xuan nit
Xu u: Tha het day ngoai
Xang:
Xe :
Cong:
Liu:
Xe ho:
C9ng c6ng:
Liu:
. LOP MAI (2 lap 15 cau)
op 1
M9t ng6n day ngoai
2 ng6n day ngoai
3 ng6n day ngoai
4 ng6n day ngoai
Tha het day trong
1 ng6n day trong
2 ng6n day trong
U xang CQng Xe CQng, Xe U xang CQng
U CQng Cong xe (-), cong CQng xang U liu
U xang Xe CQng xe xang U, Xang Cong Xe xang Cong liu U
Xang u c(>ng u c(>ng c6ng xe, c(>ng u liu cong u
Xu cong xe XU xang (-), xe u xang c(>ng
U CQng Cong Xe (-), U Xang Xe Cong U
U Xang xe liu U Xang CQng, U liu CQng xang CQng Cong Xe
Xu ho XU xang xe (-), cong xe xang cong xe xang xe.
I Nghi thuc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
Lop 2
xang.
Xang u liu liu (-), u xang u liu
Liu u xang c6ng, c6ng liu xang u liu
u xang c6ng xang c6ng liu u, xang cong xe xang c6ng liu u
Xang u c(?ng xang c(?ng c6ng xe, c6ng u liu c(?ng u
Xang cong xe xang xe (-), xe u xang c(?ng
u c(?ng c6ng xe (-), c(?ng xang xe c(>ng u
u xang xe ho u xang c(>ng, u liu c(>ng xang xe cong liu c(>ng
7. LOP MAI AI Xang la (xang) liu liu (x~) liu (-) x~ liu (xang)
u liu (oan) oan (-) xe xang (u) liu oan (-)
Liu xe (xe) xang xang xang (liu) Xtj (-) xe xtj xang (liu)
u liu (c(>ng) c(>ng xe (xang) xe liu (xang) __ xe liu (-)
T6n la (liu) la xang (-) liu xang (-) xang liu xang (x~)
Liu x~ (-) liu xang (-) xe liu (xang) xe liu (-)
T6n la (liu) xang u liu (c(>ng) liu c(>ng xe (xang)
La (xe) xang liu (-) xe liu xang xe xang (liu)
U liu ( oan) oan ( -) u xang u liu ( oan)
Liu u (-) liu xe (-) xe xang (u) liu oan (-)
Liu Xtj (xe) Xtj xang xang (liu) xtj ( -) xe Xtj xang liu
u liu (c(>ng) c(>ng xe (xang) xe liu (xang) xe liu (-)
T6n la (liu) la xang (-) liu xang (-) xang liu xang xe
Liu x~ (-) liu xang (-) xe liu (xang) xe liu (-)
T6n la (liu) xang u liu (c(>ng) liu (-) cqng xe xang.
Chu thich: Muon dan lu6n qua Nam diio ngii cung thi dan them cau 16 (giong nhu cau 8) r6i phai dan them 36 cau Nam c6 ai c6 xuan thi m6'i qua diio duqc. Con muon dan tlit thi kh6ng dan 36 cau Nam n6i tren, ma phai dan cau 16 cua lap Mai ai phdn xuan.
ghi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
' ? -. BAI DAO NGU CUNG
op 1 Xe xe xang xang xe - xe xe = xe xang t6n liu
Liu liu t6n xe o xe xang t6n xe =
T6n xe xe xg x€ xe xe = xe xe xang XU=
u u liu phsin u liu phsin phsin xe (u)
T6n xe xe x~ xe xe xe 0 xe xe xang XU
u u liu phsin u liu phsin phsin xe (=) (u)
T6n xe xg xe xang xe xang xang xe phsin u xe
Phsin phsin u xe - phsin phsin = t6n liu =.
op 2
Xang liu xe xang - liu liu = phsin u xe
Xang xang - xang xe - phsin phsin xe phsin u =
Xe xe xang xe xe phsin u t6n xe xang u liu phsin
T6n u liu phsin - u liu phan phan liu =
T6n xang xang xang xg xe xang xang xe phsin u liu
Phan phsin - u xe - phsin phsin t6n liu =
Xang liu xe xang - liu liu = phsin u xe
Xang xang xang xe - phsin phsin xe phsin liu =.
op 3
Xe xang u xe xang - liu liu = phsin u xe
Xang xang xang xe - phsin ph?n xe phsin u =
Xe xang xe xe ph?n u t6n xe xang u liu phsin (xang)
T6n u liu phan - u liu phsin phan xe (u).
T6n xe xg xe xang xe xe xe = xang u u u - liu ph?n - u liu P~?n phan xe =
T6n xe x~ xe xang xe xe xe = xe xe xang u u u - liu ph~n - u liu ph~n phan xe =.
Nghi thitc vd nhr;ic l~ trong citng dinh ...
Lop 4
Ton xe xg xe xang xe xe xe = xe xe xang u u u .,... liu phan - (J. liu ph?n ,phan xe =
Ton xang xang xg xe xang xang =XU xe xang
Ton xe - xang XU:__ xe xang XU xe xang =
Ton xang xang xg xe xang xang =XU xe xang
Ton xe - xang XU - xe xang XU xe xang =
Ton liu xe xang - liu liu = ph?n u xe
Xang xang - xang xe - ph?n ph?n xe ph?n liu.
Lop 5
Xe xang u xe xang - liu liu = ph?n u xe
Xang xang - xang xe - ph?n ph?n xe ph?n u =
Xe xang xe xe ph?n u xe xang = u liu ph?n
Ton u - liu ph?n - u liu ph?n ph?n u =
Ton u u u ,_ u u = u liu u
Xang xang - xang xe - ph?n ph?n xe ph?n u =
Xe xang xe xe ph?n u - xe xang = u liu ph?n
Ton u - liu ph?n - u liu ph?n ph?n u.
Lop 6
Ton liu xe xang - liu liu = ph?n u xe
Xang xe - xang xe - ph?n J;Jh?n xe ph?n u =
Xe xang xe xe ph?n u xe xang = u liu ph?n
Ton u liu ph?n - u liu ph?n ph?n liu =
Ton xang xang xg xe xe xang xe ph?n u liu
Ph?n ph?n = u xe - ph?n ph?n xang liu = Ton liu xe xang - liu liu = ph?n u xe
Xang xang - xang xe - ph?n ph?n xe ph?n liu
112 l&p cu6i Dao ngu cung r6i qua Song cu:&c
Xe xang u xe xang - liu liu = ph?n u xe
Xang xang - xang xe - ph?n ph?n xe ph?n u =
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
Xang xang xe xe ph~n u t6n liu u liu xang xe
xv xv - xv xang - xe xe xang xe liu =.
9. BAI SONG CUOC Xang xang liu x~ - x~ u = xang xang liu
Liu liu x~ xe xang - liu liu xe xang liu =
Liu liu xe liu xang xe liu xe xe xe xe xang
Liu liu xe xe xang - liu liu xe xang liu =
Xang liu xe xang - liu liu = liu xang xang
Liu x~ - xe xang - liu liu xe xang liu =
Xang xang liu x~ - liu liu = x~ xang liu
Liu x~ xe xang - xang xe = xe xang.
' - ,,,:' 10. BAI NGU DOI HA (38 cau) . (-) T6n (liu) u xang (-) cong liu (u)
Ho (xang) c6ng xe xang (liu) xe xang (u) liu xe c9ng (u)
Xe xang (-) cong liu (u)
u liu (ph~n) liu ph~n (u)
La (xU') x~ng xe liu (xe)
Xe xe xang (xV) la ho xang (xV)
La (ho) la ho xU' (xang)
Xe xang (xU') xe (xang)
Cong liu (xe) xang xU' xe (xang)
Xe xang (-)c6ng u (liu)
u liu (cong) liu (cong) (-)
Liu liu (-) xe xang (cong)
T6n (c6ng) liu liu (xe)
C9ng (-) t6n la t6n (liu)
u liu (ph~n) liu u (liu)
u liu (ph~ri) liu ph~n (u)
La (xU') xang cong liu (xe)
Xe xe xang (cong) liu cong xe (xang)
' 1 I
Ta la (ho) xe. (xang)
Cong liu (-) xe xang (xU')
Nghi thiic va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Ho (xsi.ng) cong xe xang liu
Xe xang (-) u xang (liu)
u xang (liu) u phan (-)
Xe xang (-) xe xang (cong)
Ton (liu) xang u liu (c9ng)
Xe cong (xe) la ho xang (xtf)
Xang xang (xU') xang cong (-)
Ton (liu) u liu ct)ng (x~)
Ton (u) xang u liu (ct)ng)
Xe cong (xe) la ho xang (xtf)
Xang liu (xU') xang xe ho (xe)
XU' xang (-) cong liu (xe)
Ho (cong) liu cong xe (xang)
Cong cong (xe) x~ xang (xe)
XU' xang (xe) liu cong xe (cong)
XU' xang (-) c6ng liu (xe)
Ho (cong) liu cong xe (xang)
Cong c6ng (xe) c9ng ton (liu)
u liu (phsi.n) liu u xang (liu)
u liu (phsi.n) liu phsi.n (u)
La (xU') xsi.ng cong liu (xe)
Xe xe xang (xlf) la ho xang (xlf)
Xang liu (xU') xsi.ng xe (-)
Xe xang ( -) Xlr xe (xang)
Cong (xe) xang Xlr xe (xang)
Xe xang (-) cong u (liu)
u xang liu u phan (-)
Xe xang (-) Xlr xe (xang)
Ho (xe) c6ng xe xang (xU')
ghi thuc va nh<;1-c l~ trong cung dinh ...
Xang liu (liu) xu (xang)
Xang (xu) xang xu liu (c6ng)
T6n (liu) Hu liu c9ng (x@)
T6n (u) xang u liu (c9ng)
Xe c6ng (xe) la ho xang (xt!)
Xang liu (xu) xang xe ho (xe)
Xu xang (-) c6ng Hu (xe)
Ho (c6ng) liu c6ng xe (xang)
Cong c6ng (xe) c9ng t6n (liu)
u liu (ph~n) liu u (liu)
u liu (ph~n) liu ph~n (u)
Ho (x~ng) c6ng xe xang (liu)
xg xang (u) xang (liu) (-)
u liu (cong) liu cong (-)
u liu (-) x@ liu (cong)
T6n (c6ng) liu c6ng xe (xang)
Cong liu (-) xe xang (xu)
Xang (liu) Hu xu (xang)
Cong liu (-) xe xang (xu)
Ho (x~ng) c6ng xe xang (liu)
Xe xang (u) liu cong u (liu)
Xe (xang) t6n liu u liu (u)
Xe xang (-) liu xang (u)
T6n tang (ttch) t6n u (-)
Xang c6ng (xe) xang t6n (liu).
l Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Phu luc V • •
,, -DIEU BAC LE - DIEU NAM
• •
, -1. Di~u Bae le
Ngh~ nhan Nguyen Quang B?i (Ba Bqi) - m9t trong nhung nh?c su tien phong, khong nhung d?Y nh?c tai tit ma con b6 sung, chan chinh b9 man nh?C ie. Ong da dem bay bai nh?C ie con gQi la bay bai co (hay bay bai day nh?C), truyen d?y cho cac mon d~. Bay bai nay cung h~ thong di~u B&c nhung dung chu xe-u lam am tryc va nhat la duqc Ien theo day nh?c le nen nghe ra thay hO'i l~ khac v6'i hO'i B&c, cai hay la (J cho d6.
Bay bai nh?C ie dung cac buoi te ie' tfnh chat trang nghiem, g6m:
1. Xang xe
2. Ngu doi thuqng
3. Ngu doi hq.
4. Long dang
5. Long ngam
6. Vq.n gia
7. Ti~u khuc
H(jI BAC LE 1. Bai Xang xe
(64 cau nhip tu - song lang d6i '3 - 4')
Lop 1
1.
Xe xang
(-)
(XlJ) Xang xe lfu
Xe (xang)
(cong)
ghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
Ton (u) Ut,J u liu (c()ng)
Ho 1a (XlJ) Xang cong lfu (xe)
(-) Ton (cong)
Uu (-) Cong xe Xang
Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Xe xang (u) Liu cong 0 (liu)
Ton (u) UtJ u liu (c()ng)
Cong liu (u) Xang u liu (u)
Ton (xe) Xang Xlj xe (xang)
Xe xang (-) U liu (c()ng)
Ton (u) UtJ u liu (xe)
xe ton (-) Congo (liu)
Ton (0) Ut,J u liu (c()ng)
UtJ liu (-) CC)ng liu (xe)
(-) La (xu)
Xe xang (XlJ) Xang xe liu (cong)
0. Cong xe xang (XlJ) Xang xe liu (cong)
Xe xang (XlJ) Xang cong liu (xe)
1. Liu (-) Ton ( cong)
(-) Cong xe (xang)
2. Ton (xe) Xe xe xang (XlJ)
Ut,J liu (c()ng) Xe c()ng liu (u)
3. Lfu (xtj) Xang cong llu (xe)
Xe xang (xlJ) Xang cong lfu (xe)
4. Xe xang (Xtj) Xang xe liu (cong)
Ho 1a (xtj) Xang cong lfu (xe)
5. (-) Ton (xe)
Uu cong (xe) Xang xe liu (xtJ)
Nghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
16. Xl,f xang (xe) Xang xe lfu (XL/)
Xe xang (XIJ) Xang cong lfu (xe)
17. (-) Ton (cong )
Uu (-) Cong xe (xang)
18. Ton (cong) Lfu cong lfu (xe)
Cong ho (xe) Cong xe xang (XlJ) 4 19. (-) Ton (xe) I Xe xang (xtj) Xang cong xe (xang) l j I
(xe) j 20. Xang (xe) Xe xe xang
I Xe xang (-) Congo (liu) 1
Lop 2 (lop ho)
21. (-) La (ho) Ho la (xl,f) Xe xang (ho)
22. Ton (u) Ul,f LI liu (cong) I I
Cong liu (u) Liu cong sang (liu) I
' l 23. (-) La (ho) Ho 1a (xtj) Xe xang (ho)
24. Ho (xtj) Xang ho xv (xang)
Ho (cong) Xe xang cong (xe)
25. (-) Ton (cong)
Lfu (-) Cong xe (xang)
26. Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Cong ho (xe) Cong xe xang (Xtj)
27. (-) Ton (xe)
Xe xang (xtj) Xang cong xe (xang)
28. Xang (xe) x~ xe xang (xe)
Congo (-) Liu cong xang (liu)
; ghi thuc Va nh{LC l~ trong cung dznh ...
Ton (0) UtJ u liu (cong) Cong liu (0) Liu cong liu (0)
Ton (xe) Xang XlJ xe (xang) Xe xang (0) UtJ u liu (cong)
Cong (-) UtJ liu (xe)
Congo (-) Liu cong xang (liu)
La (ho) La ho xv (xang) Cong ho (xe) Cong xe xang (XlJ)
(-) Ton (xe) Cong liu (xe) x~ xe xang (XlJ)
Ton xang (xe) X~ xe xang . (XlJ)
Xe xang (u) UtJ u liu (cong)
Cong cong (-) U!J liu (xe)
Congo (,.) Liu cong xang (liu)
Ton (0) UtJ u liu (cong)
Ho la (XlJ) Xang cong lfu (xe)(-)
op 3 - (lop x~)
(-) Liu ph~n - (xe)
Xe xe (-) Cong Hu liu (xe)
8. Xe cong (-) Cong xe (-)
Xe (cong) Uu liu liu (xe)
9. (-) _Liu phan (xe)
Xe x~ (-) Cong liu liu (xe)
0. Xe cong (-) Liu xe (-)
Xe xang (u) Liu ph~n xang (liu)
1. Ton (u) UtJ 0 liu (cong).
xe ton (-) Cong liu (u)
.. .
. hi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
(-) Ton (cong)
Uu (-) Cong xe (xang)
Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Cong ho (xe) Cong xe xang (xlf)
5 . (-) Ton (xe)
Xang xe (-) Cong xe xang (XlJ)
Ton (xe) Cong xe xang (XlJ)
Ho 1a (XlJ) Xang cong lfu (xe)
5 (-) Ton (cong)
Uu (-) Cong xe (xang)
6 Cong ho (xe) Cong xe xang (XlJ)
Ul,f liu (cong) Xe cong liu (u)
6 . La ho (XlJ) Xang cong lfu (xe)
Cong xe xang (xlJ) Xang cong lfu (xe)
Ho 1a (XlJ) Xang xe lfu (cong) !•
La ho (XlJ) Xang cong lfu (xe)
(-) Ton (cong)
Uu (-) Cong xe (xang)
Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Xe xang (u) Liu c()ng xang (liu)
. NgG doi thu'qng (61 cau nhtp tu - song lang d6i '3 - 4')
1 Ton (u) Ul,f u liu (c(>ng)
Liu xe (-) Cong ton (liu)
2 Xe xang (-) Xe xang (u)
Ul,f liu (-) Cong liu (u)
3. (-) Ton (xang)
Xang xe (-) Xe xe ton (liu)
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
4. Ton (xang) Xe xang xang (u)
UV liu (c(mg) Liu 0 xang (liu)
5. Ton (u) UV LI liu (u)
UV u (u) Ton o (-)
6. Ton (u) Ul,f LI liu (cong)
UV liu (cong) Ton c()ng liu (u)
7. (-) Uu (xu)
Xang (-) Cong liu (xe)
8. (-) Ton (xe)
Xang xe (-) Xang cong liu (xe)
9. Ton (cong) Lfu cong xe (xang)
Xe xang (ho) Ton ho xv (xang)
10. Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Cong ho (xe) Cong xe xang (xl,f)
11. (-) Ton (xang)
Xang xe (-) Xe xe ton (liu)
12. Ton (xang) Xe xang xang (u)
Ul,f liu (cong) Liu 0 xang (liu)
13. Ton (u) Ul,f LI liu (cong)
UV liu (cong Lfu xl,f xang (cong)
14. Ton (liu) Xang u liu (xe)
Cong xe (xang) Xang xe liu (cong)
15. (-) Ton (liu)
Xe xang (-) UIJ llu _ (xe)
16. Ton xang (tjch) Ton o (-)
Xe xang (LI) Liu phc;in xang (liu)
N. hi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Ul,! liu (u) .
Liu liu Cong(--)
Cong (-) Xe cong (liu)
Ton cong ho (cong) Xe xang cong (xe)
(xe) Cong xe xang ( Xl,/)
1 . (-) Ton (xang)
Xang xe (-) Xe xe ton (liu)
2 . Ton (xang) Xe xang xang (u)
Ul,! liu (-) Cong u (liu)
2 . Ton (u) Ul,! u liu (cong)
Uu lfu (cong) · Uu xv xang (cong)
Ton (u) Xang u . Ton (cong)
Xe xang (-) Ut,J liu Xe (--)
(-) Ton (cong)
Uu (-) Cong xe (xang) t,;.
2 . Xang xe (cong) Xe xang cong (xe) I Cong ho (xe) Cong xe xang (xl,!) l !
(-) La (ho)
La 1a (ho) La ho xv (xang)
Xang xe (-) Uu xv (-)
Xang lfu (-) Cong xe (xang)
2 Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Xang xe (cong) Uu cong xe (xang)
UlJ liu (c(>ng) Xe cong liu (u)
Xe xting (-) cong o (liu)
Ton (u) Ul,! u liu (cong)
Liu liu (cong) Uu xu xang (cong)
1 Nghi thitc va nh{l-C l~ trong cung dinh ... 1
I '
I 30. Ton tu) Ul,f u liu (xe) l I Xe xang (xv) Xang xe llu (cong) l
I l 31. (-) Ton (liu) j l l Liu liu (liu) Liu cong liu (xe) I !
Ton tang Ton u I 32. (tjch) (-)
I UlJ liu (cong) Liu xang (u)
! j Lop 4 ' l 33. (-) Ton (u) j
I l l Xe xang (-) UlJ liu (u) i \
34. Ton tang (ti ch) Ton u (-)
Xe xang (-) Phq.n xang Liu
35. (-) Ton (cong)
Liu liu (cong) Cong liu (u)
36. Ton tang (ti ch) Ton u (-)
Xe xang (-) Ul,f liu (cong)
37. (-) Ton (c(lng)
Liu liu (cong) Liu xang (u)
38. Ton tang (tjch) Ton u (-)
Xe xang (-) Ul,f I iu (cong)
39. (-) Ton (u)
Xe xang (u) Ul,f u liu (cong)
40. UlJ liu (xe) Xang xe cong (liu)
Liu nu (liu) Liu c(>ng liu (xe)
41. (-) Xe (xang)
Xang xe (-) Xe lfu (xl,f)
42. Xe xang (Xlf) Xang xe (-)
Xe xe (xang) Xang xe lfu (cong)
..... hi thitc va nh<;ic l~ trong citng dinh ... N,
i
4 . (-) La (xu)
Xang xe (-) Xe lfu (cong)
4 . Xe xang (xl,1) Xang xe (-)
Ul,1 liu (c(>ng) Xang cong lfu (xe)
Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Xe xang (ho) Ton ho xv (xang)
Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Cong ho (xe) CC)ng xe xang (XIJ)
4 . (-) Ton (u)
Xe xang (-) U liu (u)
4 . Ton tang (-) Xang liu (-)
Ul/ liu (cong) Ton cong liu (u)
(-) La (ho)
La 1a (ho) La Xl,i (xang)
Xang xe (-) Uu xl,1 (-)
Xang liu (-) Cong xe (xang)
Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Xang xe (cong) Uu cong xe (xang)
Ul,l liu (cong) Liu xe (u)
Xe xang (u) Liu phc;i.n xang (liu)
Ton (u) UlJ u liu (c(lng)
Liu liu (c(rng) Uu xv xang (cong)
Ton (u) Xe xang li liu (cong)
Liu liu (c{)ng) Liu c(lng liu Xe (-)
(-) Ton (cong)
· Uu (-) Cong xe (xang)
Nghi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
56. Ton (cong) Xe xang cong (xe)
Cong ho (xe) Cong xe xang (XlJ)
57. (-) La (ho)
La 1a (ho) La ho 11; (xang)
58. Ton (cong) Ul,l If u (xe)
I Cong ho (xe) Cong xe xang (XlJ)
1 59 Ton (xang) Xang xang xang (ho)
Xe xang (u) Liu xe cong (liu) I
j
I 60. Ul,l liu (cong) Liu 0 (-) i
Ul,l liu (cong) Liu xang (u)
61. Ton tang (tjch) Ton u (-)
Xe xang (u) Liu cong xang (liu)
3. Ngu doi h~ (38 cau nhip tu - song loan doi '3-4')
i Lop 1 • Ton \ 1. (-) (liu)
UlJ liu (-) Cong liu (u)
2. Ton (x~ng) Xang xang xang (ho)
UlJ liu (c(lng) Liu xe cong (liu)
3. ULJ liu (c(lng) Liu u (-)
Xe xang (c(lng) Ton c()ng liu (u)
4. Ho (Xlf) Xang cong lfu (xe)
Cong xe xang (XIJ) Xang ho xang (XIJ)
5. Xe xang (ho) La ho xlf (xang)
Xang xe (-) Xang Xl,l xe (xang)
6. Cong lfu (xe) Xang Xlf xe (xang)
Xe xang (u) Liu c(lng xang (liu)
7. Ul,l liu (c(lng) Liu cong (-)
Liu liu (xe) Xang xe lfu (cong)
Nghi thilc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
8. Ton (u) uy u liu (xe)
Ul,l liu (-) Xe cong liu (liu).
9. Ul,l liu (cong) Xang liu (-)
Ul,l liu (cong) Ton c()ng liu (u)
Ldp 2
10. Ho (Xlj) .Xang cong lfu (xe)
Xang xe (cong) Uu cong xe (xang)
11. Xe xang (ho) La ho xv (xang)
(xe) Cong xe xang (xl,l)
12. Ton (xq.ng) Xang xe xang (ho)
Ul,l liu (cong) Liu xe cong (liu)
.13. Ul,l xang (liu) Ul,l xang (-)
Xang xang (xu) Xang xe lfu (cong)
14. Ton (u) Ul,l u liu (c()ng)
Cong xe (-) Xang xe lfu (xl,l)
Ldp 3
15. Xe xang (xl,l) Xang cong (-)
Ton (u) Ul,l u liu (xe)
16. Ton (u) Ul,l u liu (cong)
Cong ho (xe) Cong xe xang (xl,l)
17. Ho 1a (xl,l) Xang xe (-)
Xl)' xang (cong) Xe cong lfu (xe)
18. Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Cong liu (-) Xe xang (xe)
19. La (xu) Xang xe lfu (cong)
Ho la (Xlf) Xang cong lfu (xe)
20. Ton (cong) Uu cong xe (xang)
. Xe xang (u) Liu cong xang (liu)
Nghi thuc va nht;ic l~ trong cung dtnh ...
21. Ut,t liu (c()ng) Xang liu (-)
Ut,t liu (c()ng) Liu xang (u)
Lop 4
22. La (xu) Xang cong lfu (xe)
Cong xe xang (xu) Xang ho xang ( Xl,l)
23. Xe xang (ho) La ho xv (xang)
Xang xe (-) Xang XI! xe (xang.)
24. Cong. lfu (xe) Xang XI! xe (xang)
Xe xang (u) Liu c()ng xang (liu)
25. Ut,t 0 (liu) Ut! xang (-)
Xe xang (-) Xt! xe (xang)
26. Ton (xe) Cong xe xang (XI!)
Ho 1a (ho) La ho xt,t (xang)
27. Xe xang (xt,t) Xang cong (-) j
Ton (0) Uy LI liu (xe) + ' , 1
Lop 5
28. Ton (u) LJY LI liu (c()ng)
Cong ho (xe) Cong xe xang (XI!)
29. Xe xang ( Xl,f) Xang xe (-)
Ho 1a (xl,l) Xang cong liu (xe)
30. Ton (c()ng) Uu cong xe (xang)
Xe xang (u) Liu c()ng xang (liu)
31. Lil,( liu (c()ng) Xang liu (-)
Ut,t liu (c()ng) Ton c()ng liu (0)
32. Ton (xq.ng) Xang xe xang (ho) Xe xang (c(lng) Liu xe c(lng (liu)
33. Ulf liu (cong) Liu c(lng (-)
Ton (u) Ulf LI liu (xe)
ghi thuc va nhg,c l& trong cung dinh ...
Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Cong lfu (xe) Cong xe xang (xl,I)
ta (ho) La ho xv (xang)
Cong lfu (xe) Cong xe xang (xl,I)
Ton (XQ.ng) Xang xe xang (ho)
Xe xang (u) Liu cong xang (liu)
UlJ liu (c(>ng) Ton u (-)
UlJ liu (cong) Liu ton xang (u)
Ton tang (tjch) Ton u (-)
Xe xang (u) Liu cong xang (liu)
. Long dang (40 cau nhip tu-song lang d6i'3-4')
op 1
Ton (u) Uy u liu (cong)
Liu xe (-) Xang ho xang (XlJ)
Xang lfu (XlJ) Xang xe (-)
La (xu) Xang cong liu (xe)
3. Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Xe xang (-) Cong liu (u)
4. UlJ liu (phQ.n) Liu u (u)
Xe xang (-) Lil)' xang (liu)
5. Ton (u) uy u liu (c(>ng)
Liu xe (-) Xang ho xang (XlJ)
6. Xang lfu (xlf) Xang xe (-)
La (xu) Xang cong lfu (xe)
7. Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Cong lfu (-) Xe xang (xe)
8. (-) Xe (xang)
Xe (-) Cong xe (xang)
Nghi thitc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
9. Ton (x~ng) Xang xe xang (ho)
Xe xang (cQng) Liu xe ph~n (liu)
10. UlJ liu (CQng) Ton o (-)
Xe xang (-) Liu xang (u)
11. Ton (xe) Xe xe xang (XlJ)
Ho 1a (xlJ) Xang cong lfu (xe)
12. (-) Xe (xang)
Xe (-) Cong xe (xang)
13. Ton (xq.ng) Xang xang xang (ho)
Xe xang (u) Liu xe ph?n (liu)
14. Ul,f liu (cQng) Ton o (-)
Xe xang (-) Liu xang (u)
15. Ton liu (cQng) Ton o (-)
UlJ liu (cQng) Ton c9ng liu (u)
16. UlJ liu (cQng) Ton o (-)
Xe xang (u) Xang xe phan (liu)
Lop 2
17. Ton (u) Uy u liu (cQng)
UlJ liu (cQng) Liu xe (-)
18. CQng liu (xe) CQng liu (-)
UlJ liu (phq.n) Liu xang (u)
19. Ton (xe) Xang Xl,l xe (xang)
Xe xang (-) CQng u (liu)
20. Ut,1 liu (CQng) Liu c(>ng (-)
Liu liu (-) Xang xe liu (cong)
21. (-) Ton (liu)
Xe xang (-) Ut,1 liu (xe)
ghi thitc va nht;tc l~ trong cung dinh ...
Ton (cong) Liu cong xe (xang) Cong xe xang (xu) Xang xe lfu (cong)
Ton (u) uy u liu (c()ng)
UV liu (c()ng) Uu xe (-)
Ton (cong) Xe xang (-)
Xu xang (xe) Uu cong xe (xang)
25. Xang (xe) Cong xe ton (liu)
UV liu (-) Xe ph?n (liu)
26. uv (J (liu) uv xang (-)
X~ xang (xe) Xang cong xe (xang)
27. Cong lfu (xe) Xang xu xe (xang)
Xe xang (-) Cong liu (u)
28. UV liu (phan) Liu u (-)
Xe xang (u) Liu ph?n xang (liu)
Lop 3
29. Ton (u) ua u liu (c()ng)
Uu xe (-) Xang ho xang ( Xl,l)
30. Xang lfu (Xl,l) Xang xe (-)
Xu xang (-) Cong lfu (xe)
31. Ton (cong) Lfu cong xe (xang)
Cong liu · (-) Xe xang (xe)
32. (-) Xe (xang)
Xang (-) Cong xe (xang)
33. Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Xe xang (u) Liu xe ph~n (liu)
34. Ut,1 liu (phan) Liu xe (J (-)
Xe xang (-) Ul,l liu (u)
1 6
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
35. Ton (xe) Cong xe xang (xl,l)
Xe xang (xu) Xang cong lfu (x.e)
36. (-) Xe (xang)
Xe (-) Cong xe (xang)
37. Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Ut,1 liu (c()ng) Liu xe c()ng (liu)
38. Liu (c()ng) Liu u (-)
Xe xang (-) Cong liu (u)
39. Ton liu (c()ng) Ton u (-)
Xe xang (-) Cong liu (u)
40. Ton liu (CQng ) Ton u (-)
Xe xang (u) Liu c()ng xang (liu)
5. Long- ngam (33 cau nhjp tu - song lang doi '3-4')
' l Lop 1 l I
1. (-) Lf u ( Xt,l) • l Xang (-) Xe liu (cong) I
j
! l 2. Ton (u) Ul,l u liu (c()ng )
Lfu xe (-) Xang ho xang ( Xl,l)
3. Xang lfu (xl,l) Xang xe (-)
Xu xang (-) Cong lfu (xe)
4. Ton (cong) Liu cong xe (xang)
Lfu xe (-) Xang lfu (xt,1)
5. (-) Lfu ( Xt,l)
Xang (-) Xe ;ru (cong)
6. Ton (u) UlJ u liu (c()ng)
Lfu xe (-) Xang ha xang (Xl.f)
7. Xang lfu (xi,!} ·Xang xe (-)
Xu xang (-) Cong lfu (xe)
ghi thitc va nh<;ic l~ trong cung di.nh ...
Ton (cong) Uu cong xe (xang)
Cong lfu (-) Xe xang (xe)
op 2
(-) Xe (xang)
Xang (-) Cong xe (xang)
Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Ul,l liu (-) Xe phc:rn (liu)
11. Ul,l liu (cong) Ton o (-)
Ul,l liu (ph~n) Liu xang (u)
12. Ton tang (ti ch) Ton o (-)
Xe xang (xu) Xang cong liu (xe)
13. (-) Xe (xang)
Xang xe (-) Xe xang xe (xu)
14. Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Xe xang· (0) Ul,l u liu (cong) to
15. Liu liu (-) Xe cong (liu) I Xe xang (u) Liu cong 0 (liu)
16. Xang o (liu) Ul,l xang (-)
Cong 11u· (-) Xe xang (xu)
17. Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Xe xang (0) Liu xe c(lng (liu)
18. Xang o (liu) UtJ xang (-)
Xu xang (xe) Xang cong xe (xang)
19. Xe xang (xu) Uu cong Uu cong
Cong xe xang (xe) Xang xl,f lfu Xang xl,f If u
Lop 3
20. (-) Ton (u)
Xe xang (-) U liu (cong)
T Nghi thitc viz nh<;ic l'i! trong citng dinh ... l ' ' j •
I 21. Liu liu (-) Xe cong (liu)
Liu xang (u) Liu (J xang (liu)
I 22. Ton ( (J) Ul,f u liu (cong)
I Ul,f liu (cong) Liu xe (-)
I 23. C(rng liu (xe ) Cong liu (xang)
I Ul,f liu (phq.n) Liu ton xang (-) I ! 1 24. Ton (xe) Xang XI,[ xe (xang) l l Xe xang (u) Xang u (-) l
25. Xe xang (u) Ton liu (u)
Liu liu (u) Xang ton (liu)
26. (-) Ton (liu)
Xe xang (-) Ul,f liu (u)
27. (-) Ton (xang)
Xe x~ (-) Xe xang (XlJ)
! 28. Ton (Xgng) Xang xe xang (ho) ~
Xe xang (u) Liu xe c(lng (liu) 1
29. Ul,l liu (c(lng) Liu c(lng (-)
Cong xe (xang) Xu xang xe (cong)
30. (-) Ton (liu)
Xe xang (-) Ul,l liu (xe)
31. Xe xang (XlJ) Xang cong (-)
Cong xe (xang) Xu xang xe (cong)
32. Ton (u) Ul,l u liu (cong)
(cong)cong xe (xang) Cong xe (-)
33. Xe xang (cong) Xe xang (-)
Xu xang (xe) Xang cong xe (xang)
--------1 ghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
. V~n gia (47 cau nhtp tu - song lang doi '3-4')
op I
1. (-) Ton (liu)
Xe xang (-) UtJ liu . (xe)
Xe c()ng (-) Liu xe (-)
Xe xang (XlJ) Xang ho (-)
XtJ xang (ho) XtJ xang (-)
XtJ xang (xe) Xang c()ng xe (xang)
Xang xe (-) Xe xang. (-)
Xe xang (XlJ) Xang xe liu (cong)
(-) Ton (liu)
Xe xang (-) UlJ liu (xe)
Xe c()ng (-) Liu xe (-)
Xe xang (Xl,f) Xang ho (-)
XtJ xang (ho) Xl,f xang (-)
1 XtJ xang (xe) Xang cong xe (xang)
Xang xe (-) Uu cong (-) l !
Xu xang (xe) Xang xe lfu (c()ng)
op 2
(-) Ton (0)
Xe xang (-) UtJ liu (c()ng)
0. UtJ liu (xe) Ton xe c()ng (liu)
Liu xang (u) Liu u xang (liu)
1. Ton (u) UtJ u liu (cong )
UlJ liu (c(lng) Liu xe (-)
2. C(lng liu (xe ) C(lng liu (-)
ULJ liu (c()ng) Ton c()ng liu (u) '1
1 Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ... 1 i ' 1 I 13. Ton (xe) Xang XI,[ xe (xang)
I Xe xang (u) Xang u (-)
14. Xe xang (-) Ton liu (-) l Xe xang (u) Liu c(lng xang (liu) ! 1 . l Lop 3 l I ' Ton J
15. (-) (liu)
I Xe xang (-) XtJ liu (xe)
! 16. (-) Ton (xe)
Xe (-) Xang cOng Hu (xe)
17. Xe xang (cong) Uu xe (-)
Xang xe (-) Xang cong xe (xang)
18. Ton (x~ng) Xang xe xang (h6)
Xe xang (u) Liu xe x~ng (liu)
19. UtJ liu (c(lng) Liu c(>ng (-)
' UtJ liu (-) Xe xe Hu (cong) j
.c 20. (-) Ton (xe)
Xe (-) Cong lfu (xe )·
21. Xe xang (cong) Uu xe (-)
Cong xe (xe) Xang xe Hu (XIJ)
22. Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Liu xang (u) Liu xe c(lng (liu)
23. Xe xang (c(lng) Liu LI (-)
UtJ liu (c(>ng) X~ c(lng liu (u)
24. Ton tang (tich) Ton u (-)
Xe xang (XIJ) Xang cong If u (xe)
Lop4
25. (-) Xe (xang)
Xang xe (-) Xe xang xe (xlJ)
.......
J.. /hi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
2 . Ton (x~ng) Xang xe xang (ho)
Xe xang (u) Lit.I u liu (c¢ng)
2 . Liu liu (-) Xe c¢ng (liu)
Xe xang (u) Liu CQng Xang (liu)
2 . Lit.I xang (liu) Ut.1 xang (-)
Cong liu (-) Xe xang ( Xt./)
2 . Ton (xang) Xang xe xang (ho)
Xe xang (u) Liu xe c¢ng (liu)
3 . u xang (liu) u xang (-)
Xu xang (xe) Xang cong xe (xang)
3 . Xang xe (-) Uu c6ng (-)
Xu xang (xe) Xang xe lfu (c6ng)
(-) Ton (u)
Xe xang (-) U liu (c¢ng)
Liu liu (-) Xe c¢ng ton (c¢ng)
Xe xang (u) Liu c¢ng xang (liu)
Ton (u) Lit.I u liu (c¢ng)
Ul,f liu (c¢ng) Liu xe (-)
Cong iiu (xe) C¢ng liu (-)
Ul,i liu (cong) Liu xang (u)
Ton u (xe) Xang Xt./ xe (xang)
Xe xang (u) Xang u (-)
Xe xang (-) Ton liu (-)
Liu liu (u) Liu u xang (liu)
Ton u (-) Xang liu (-)
Xe xang (u) UtJ u liu (cong)
.. , c
Nghi thuc va nht;ic l~ trong cung dinh ...
LO'p 5
39. (-) Ton (cong)
Liu liu (-) Cong liu (u)
40. Ton (u) Xang u (-)
Ul,t liu (cong) Liu xe (-)
41. C(>ng liu (xe) Cong liu (-)
Cong liu (u) Xang ton llu (liu)
42. Ton (u) Xang liu (-)
Xe xang (LI) Ul,t u liu (cong)
43. (-) Ton (cong)
Liu liu (-) Cong liu (u)
44. Ton (u) Xang u (-)
Ul,f liu (cong) Liu xe (-)
45. Cong liu (xe) Cong liu (-)
Cong liu (u) Xang ton (liu)
46. (u) Xang liu Ton (-)
(cong) Ton cong liu UIJ liu (u)
47. (-) Ton (u) Xe xang (u) Liu ph~n xang (liu)
7. Ti~u khuc (29 cau nhip tu - song lang doi '3-4')
LO'p 1
1 Ton (u) ui; u liu (cong)
ui; liu (cong) Ton c(lng liu (u)
2. (-) Xe (xang)
Xang xe (-) Xe xe xang (ho)
3. (-) ui; xang (liu)
Liu (-) Xe ph~n (liu)
N, . hi thuc va nh<;z,c l~ trong cung dinh ...
4. Ton (u) Ul,f u liu (c(>ng)
Xe xang (-) Xe lfu (cong)
5 Ton (0) Ul,f u liu (cong)
Uu xe (-) Xang xe (-)
6 Cong lfu (cong) Xe xang (-)
Xu xang (xe) Uu cong xe (xang)
7 Xe xang (cong) Xe xang (-)
Xe xang (xv) Xang xe lfu (cong)
8 Ton (0) Ut,J u liu (cong)
Cong lfu (xe) Xang xe lfu (XlJ)
9 Xang lfu (XlJ) Xang xe (-)
Ul,f liu (xe) Xang xe cong (liu)
Cong (liu) Liu cong xang (u)
Xe xang (u Xang xe ph~n (liu)
Ton (u) Ul,f u liu (cong)
Ul,f kiu (c(lng) Liu xe (-)
12. Xe xang (xv) Xang cong (-)
Cong lfu (xe) Cong xe xang (XlJ)
3. Xang (xe) Xang Xl,f xe (xang)
Xe xang (0) Liu c(lng xang (liu)
4. Liu 0 (-) Xang liu (-)
Xe xang (0) Liu xang (u)
5. Ton (xe) Cong xe xang (XlJ)
Xe xang (XlJ) Xang cong lfu (xe)
6. Xe xang (XlJ) Xang cong (-)
Cong lfu (xe) Xang xe lfu (XlJ)
Nghi thitc va nhg,c l~ trong cung dinh ...
17. Xang (xe) Xang Xlf xe (xang)
Xe xang (0) Liu c(lng xang (liu)
Lop 3
18. Liu u (-) Xang liu (-)
Liu liu (-) Ulf xang (liu)
19. Liu 0 (-) Xang liu (-)
Lilf liu (c(lng) Liu c(lng (-)
20. Ton (u) Ulf u liu (c(lng)
Cong lfu (xe) Xang ho lfu (Xlf)
21. Xang lfu (Xlf) Xang xe (-)
Ulf If u (-) Xe c(lng (liu)
22. Cong (liu) C(lng liu xang (-)
Xe xang (-) u xang (liu)
23. Ton (u) Lilf u liu (c(lng) I
Ulf liu (-) C(lng xe (-) f
24. Xe liu (xu) Xang cong (-)
Cong lfu (xe) Xang xe liu (Xlf)
25. Xe (xang) Xang XU xe (xang)
Xe xang (u) Liu c(lng xang (liu)
Lop 4
26. Liu 0 (-) Xang liu (-)
Xe xang (u) Liu xang (u)
27. Ton (xe) Cong xe xang (Xlf)
Xe xang (xlJ) Xang c6ng lfu (xe)
28. Xe xang (xlf) Xang cong (-)
Cong lfu (xe) Xang xe lfu (XlJ)
29. Xang (xe) Xang Xlj xe (xang)
Xe xang (u) Liu c(lng xang (liu)
ghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
I'. Di~u nam
Di~u nay c6 ba ban, g6m Nam xuan - Nam ai - Nam dao (Dao gu cung) mang ba am di~u khac nhau:
1. Nam xuan: tinh chat thu thai nhE? nhang, chi nhan va rung hE? d chu XU - xang - xe. Am trl;IC cua hai xuan la xang - xang.
2. Nam ai: nhan va rung d chu Xt! - xang va qua lap mai nhan a rung m~nh chu c9ng, nen nghe di~u nh~c bu6n, ti te, nuc n& vi c6 hung nhip dao phach trong long cau.
3. Nam dao (dao ngu cung): cau t~o b&i hai hai xuan va bdc, ung hC1i dl;fng nam dao hinh thanh nen trang am: ho - Xl;f - Xang - Xe
- cong sang Ian voi di~p khuc x~ - u - liu - phan nghe nhu c6 st! dab ung tu hai day nay sang hai day khac. Tu Nam ai chuygn sang Dao gu cung thi dong nh~c bien d6i, kh§'.n truang.
Dan di~u Nam phai dan lien hoan Nam xuan, Nam ai va Nam ao g6m 239 cau - vi c6 nhieu lop trung li;'lp nen hi~n nay chi chai ling ban m{>t, bo lop trung. Lop tr6ng xuan duqc cac ong Sau Thoan, hin Chieu (Long An) chuygn tu hai xuan qua ai, tiep theo ban Nam ao va chuygn cung tu ho 4, ho 1 va g<;>i la hai lap song cliac.
01 NAM
. Nam xuan (nh!p tu - song lang doi '3 - 4')
dp 1
Xe (xang) Xang (--)
Ho (--) Ton xe (xang)
Xang xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
Xang (liu) Liu xang (xang)
Liu liu (--) Liu ton liu (xe)
Xe liu (--) Xang xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
Nghi thitc vii nhg,c l~ trong cung dinh ...
5. Xe (xang) Xang (--)
Xang (--) Liu liu (xe)
6. Xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
7. Xe xang (xang) Xang u liu (phq.n)
Ph?n (xe) xe ph?n (liu)
8. Ph?n liu (llu) Uu u liu (Ph?n)
Liu liu (tich) Xang liu (--)
Lop 2
9. Xe (xang) Xang xe (--)
Xang . (--) Xe xang (ho)
10. Ho (--) Ton xang (--)
Xang xe (xe) Ton ho (--)
11. Ton (ho) Ho ho ton (xang)
• Xe (xang) Xe xang (xang)
12. Ton (ho) Ho ton (xang)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
13. Xang (xe) Xe (--)
Xe (--) Xe ton xang (xe)
14. Xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
15. Xe xe (xang) Xang xang ton (Hu)
Liu ton (liu) Xang liu xe (tfch)(lfu)
16. (Hu) Liu xang (xang)
Liu xang (xe) Phc;tn liu (--)
Lop 3
17. Xe (xang) Xang (--)
Ho (--) Ton xe (xang)
ghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Xang xe (--) Xe xang (--) Liu liu (ton) Xe xang (--)
9. Xe xang (xang) Xang o liu (phQn ) PhQn (xe) xe phQn (liu)
0. PhQn liu (llu) Liu u liu (phQn) Liu liu (ti ch) Xang liu (--)
1. Xe (xang) Xang xe (--) Xang (--) Xe xang (ho)
Ho (--) Ton xang (--) Xang xe (xe) Ton ho (--)
Ton (ho) Ho ho ton (xang) Xe (xang) Xe xang (xang)
Ton (ho) Ton (xang) Liu liu (xanng2) Xe xang (--)
Xe (xang) Xang (--) Ho (--) Ton xe (xang)
Xang xe (--) Xe xang (--) Liu liu (ton) Xe xang (--)
Xang (liu) Liu xang (xang) Liu liu (--) Liu ton liu (x~)
Xe liu (--) Xang xang (--) Liu liu (xang) Xe xang (--)
Xe (xang) Xang (--) Xang (--) Liu liu (x~)
Xe (--) Xe xang (--) Liu liu (xang) Xe xang (--)
....
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
31. Xe xang (xang) Xang o liu (ph~n)
Ph~n (xe) Xe ph~n (liu)
32. Phq.n liu ( llu) Uu u liu (phq.n)
Liu liu T\ch Xang liu (--)
Lop 5 (lop Trang xuan 1)
33. Xang (xang) x~ (--)
Liu (--) Xang ton (liu)
34. Xang . (--) Xang (--)
Xang xang (ton) Liu (--)
35. La (liu) Xe Hu (ho)
La 1a (ho) La (ho)
36. Xl,f (xang) Xang (--)
Xu (--) Xu liu (--)
37. La 1a (liu) Liu (--)
f Liu liu (--) Liu t\ch la (ho)
38. Xe (--) xe ho (--)
Xe xe (xu) Liu (--)
39. Xang (xang) Liu liu (x~)
Xang (--) x~ xe (liu)
40. Ton (xang) Xang (xang)
Xang (xang) Xang xang (--)
,Lop 6 (lop Trang xuan 2)
41. Xang (xang) x~ (--)
Liu (--) Xang ton (liu)
42. Xang (--) Xang (--)
Xang xang (ton) Liu (--)
43. La (liu) Xe llu (ho)
La 1a Ho La (ho)
ghi thitc va nh<;1-c l~ trong cung dinh ...
(xang) XIJ Xang (--)
(--) Xu Xu lfu (--)
(liu) La 1a Liu (--)
(--) Liu Liu tich la (ho)
Xe (--) xe ho (--)
Xe xe (xu) Liu (--)
Xang (xang) Liu liu (xe ) Lfu (--) Xang Hu Xang)
(xang) Xang (xang) Xang (xang) Xang xang (--) I
I op 7 I
I Xe (xang) Xang (--) ' l
l j
Ho (--) Ton xe (xang) ! I
Xang xe (--) Xe xang (--) l Liu liu (ton) Xe xang (--)
j I'" I
Xang (liu) Liu xang (xang) I
Liu liu (--) Liu ton liu (xe)
X$ liu (--) Xang xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
Xe (xang) Xang (--)
Xang (--) Liu liu (xe)
X$ (--) Xe xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--) i
Xe xang (xang) Xang u liu (ph~n) I 1
Ph?n (x~) Xe ph?n !
(liu) I 6. Phq.n liu (liu) - Uu u liu (ph~n)
Liu liu (ti ch) Xang liu (--)
Nghi thuc va nhr;ic l~ trong cung dinh ...
Lop 8
57. Xe (xang) Xang xe (--)
Xang (--) Xe xang (ho)
58. Ho (--) Ton xang (--)
Xang xe (xe) Ton ho (--)
59. Ton (ho) Ho ho ton (xang)
Xe (xang) Xe xang (xang)
60. Ton (ho) Ho ton (xang)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
61. Xang (xe) Xe (--)
Xe (--) Xe ton xang (xe)
62. Xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (xang) Xe xang (--)
63. Xe xe (xang) Xang xang ton (liu)
Liu ton (liu) . Xang liu xe (tfch) lfu
64. (liu) Liu xang (xang)
Liu xang (xe) Phq.n liu (--)
Lop 9
65. Xe (xang) Xang (--)
Ho (--) Ton xe (xang)
66. Xang xe (--) . Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
67. Xe xang (xang) Xang u liu (phq.n)
Phq.n (xe) Xe phQ.n (liu)
68. PhQ.n liu (liu) Uu u liu (phq.n)
Liu liu (ti ch) Xang liu (--)
ghi thitc Vcl nh{I-C l~ trong cung dinh ...
. Phan xuan qua ai
Xe (xang) Xang xe (--)
Xang (--) Xe ton (ho)
0. Ho (--) Ton xang (--)
Xang xe (xe) Ton ho (--)
1. Ton (ho) Ho ho ron (xang) Xe (xang) Xe xang (xang)
2. Liu (--) Ph<;rn xang) (--)
Liu phc;i.n (xang) Xe xang (--)
. Nam ai
op 10
3. Xe (xang) Phc;i.n xang (--)
Ho (--) Xe xang (--)
4. Xang xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
5. Xe (xang) Xang xe ton (liu)
Xang (xe) Ton xang xang (ho)
6. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu (xang) Xe liu (--)
7. Xe (xang) Xang (--)
Xang (--) Xang xang (xe)
8. Xang xe (--) Xe xang (--)
Xang (ton) Xe xang (--)
9. Xe (xang) Xang xe ton (liu)
XtJ xang (xe) Ton xang xang (ho)
0. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
AO
Nghi thuc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
LCip 11
81. Xe xang (ho) Ton ho xe (xang)
Xang xe (xang) Xang xe (xang)
82. Xang xe (--) Liu xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
83. Xe (xang) Xang xe ton (liu)
Xu xang (xe) Ton xang xang (liu)
84. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (xe) Ton liu (--)
85. Xe (xang) Xang xe (--) ,,
Xang (--) xe ton (ho)
86. Ho (--) Ton xang (--)
Xang xe (xe) Ton ho (--)
87. Ton (ho) Ho ho ton (xang)
Xe (xang) Xe xang (xang) ., ! 88. (--) Phan xang Liu (--)
(xang) Xe xang Liu ph~n (--)
LCip 12
89. Xe (xang) Xang (--)
Xang xe (--) Xe xe xang (ho)
90. Xe u (--) Liu ph~n (--)
Xe xang (u) Liu ph~n (--)
91. Liu xang (xe ) Xe ph~n (liu)
Liu (llu) Xang xang (liu)
92. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) xe liu (--)
93. Xang (liu) Liu xang (--)
Liu liu (--) Xang liu (xang)
hi thuc va nhr,ic l~ trong cung dinh ...
9 . Xang xe (--) Liu xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
Xe (xang) Xang ton xu (liu)
Xu xang (xe) Ton xang xang (ho)
Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) xe liu (--)
9 . Xang (Xll) Xll (--)
Xll Xll (--) Xe xang (xll)
Liu nu (--) Xang xe (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
Xe xe (xang) Xang xe ton (ho)
Liu Hu (xll) Xang xang Xll (ho)
Liu (x~) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) xe liu (--) 'I'
101. Xe (xang) Xang (--) I !
Xang (--) Xang xang (x~)
02. Xang xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
03. Xe xe (xang) Xe xe ton (ho)
Xu xu (liu) Liu phan ph?n (liu)
04. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
op 14 i • ~
05. Xe xang (ho) Ton ho xe (xang) ~
l
Xang xe (xang) Xang xe (xang)
06. Xang xe (--) Liu xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
Nghi thitc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
107. Xe (xang) Xang xe ton (liu)
Xu xang (xe) . Ton xang xang (ho)
108. Liu (X$) Xe xe ·(xang)
Liu liu (xang) xe liu (--)
109. Xe (xang) Xang xe (--)
Xang (--) xe ton (ho)
110. Ho (--) Ton xang (--)
Xang xe (xe) Ton . (--)
111. Ton (tlo) Ho ho ton (xang)
Xe (xang) Xe xang (xang)
112. Liu (--) Phan xang (--)
Liu ph~n (xang) Xe xang (--)
Lop 15
113 Xe (xang) Xang (--)
j Xang xe (--) Xe xe xang (ho) .. 114. Xe 0 (--) Liu ph<;i.n (--)
Xe xang (u) Liu ph<;i.n (--)
115. Liu xang (xe) Xe ph<;i.n (liu)
Liu (!Tu) Xang xang (liu)
116. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu Ton Xe liu (--)
117. Xang (liu) Liu xang (--)
Liu liu (--) Xang liu (xang)
118·. Xang xe (--) Liu xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
119. Liu (xang) Xang ton xu (liu)
Xu xang (xe) Ton xang xang (ho)
ghi thitc va nhc;ic l~ trong cung dinh ...
Liu (xe) Xe xe (xang) Liu liu (ton) Xe liu (--)
op 16 (Tr6ng ai 1 thuong g9i Mai ai 1)
Xang (xang) Liu liu (xe) Xe (xang) Xe xe (xang)
Liu liu (--) Xang xe (--)
Xe xang (u) Liu phc.rn (--)
Liu xang (xe) Xe ph?n (liu)
Liu 0 (ITu) · Liu xu (liu)
Liu (xe) Xe xe (xang)
La la (ho) La liu (--)
Xang xang (liu) Liu xamg (--)
Uu liu (--) Liu xang liu (xang)
126. Xe xe (--) Xe xang (--)
La 1a (ho) La liu (--)
127. Xang (xang) Liu liu (xe)
Xe xe (xang) Xang xe (xang)
128. La xe (--) La ho (--)
Xe lfu (xe) Xe xang (--)
Lop 17 (Tr6ng ai 2 thuong g9i Mai ai 2)
129. Xang u liu (Ph?n) Ph?n (--)
Liu ph?n (--) Xang u liu (Ph?n)
130. Ph?n liu (--) Xang xe (--)
Xe xang (u) Liu ph?n (--)
131. Liu xang (xe) Xe ph?n (liu)
Liu LI (ITu) Liu xu (liu)
132. Liu liu (xe) Xe xe (xang)
La 1a (ho) La liu (--)
Nghi thitc viz nh<;ic l~ trong cung dinh ...
133. Xang xang (liu) Liu xang (--)
Liu liu (--) Xang liu (xang)
134. Xang x~ (--) Xe xe (--)
La 1a (ho) La liu (--0
135. Xang (xang) Liu liu (xe)
j Xe xe • (xang) x~ xe (xang)
1
136. La xe (--) La ho (--)
Xe lfu (xe) Xe xang (--)
L6'p 18
137. Xe (xang) Xang (--)
Ho (--) Ton ho xe (xang)
138. Xang xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
139. Xe (xang) Xang xe ton (liu) i
Xu xang (xe) Ton xang xang (ho) ~.I
\
140. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu (xang) Xe liu (--)
141. Xe (xang) Xang (--)
Xang (--) Xang xang (xe)
142. Xang xe (--) Xe xang (--)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
143. Xe (xang) Xang xe ton (liu)
Xu xu xang (xe) Ton xang xang (ho)
• 144. Liu (xe) Xe xe (xang)
Liu liu (ton) Xe xang (--)
Lop 19
145. Xe xang (ho) Ton ho xe (xang)
Xang xe (xang) Xang xe (xang)
Ng i thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Xang xe
Liu liu
Xe
XV xang
1 . Liu
Liu liu
Xe
Xang
Ho
Xang xe
Ton
Xe
Liu
Liu phq.n
(--)
(ton)
(xang)
(xe)
(x~)
(xe)
(xang)
(--)
(--)
(xe)
(ho)
(xang)
(--)
(xang)
Liu xang (--)
Xe xang (--)
Xang xe ton (liu)
Ton xang xang (ho)
Xe xe
Ton liu
Xang xe
Xe ton
Ton xang
Ton ho
Ho ho ton
Xe xang
Phan xang
Xe xang
(xang)
(--)
(--)
(ho)
(--)
(--)
(xang)
(xang)
(--)
(--)
(dan tn1 l~i 20 cau Nam xuan d§.u (1-20) duqc tinh la tu cau 153
1 72 d~ qua Bao ngG cung tuc la lap 20, 21 + 1/2 lap)
. Phan xuan qua dao
73. Xe
Xang
74. Xt,t Xang xang
75. Xang
Xe
176. Xt,t Ul,l liu
(xang)
(--)
(--)
(ton)
(xe)
(--) .
(--)
(phq.n)
Xang xe
Xe xe xang
Ton xe
Xe
Xang xe
Xe xe xang
Ut,t liu phan
Phan xe
(--)
(liu)
(--)
(--)
(xe)
(liu)
(--)
(--)
Nghi thuc va nhr;ic ll! trong cung dinh ...
5. Elao ngu cung
Lop 23
177. Xang (xe )_ Xang xe (xe)
Xang xe (--) Xe xe xang (liu)
178. XLJ (--) ULJ liu phan (--)
• ULJ liu Phan Phan xe (--)
179. Xang (xe) Xang xe (xe)
Xang o (liu) Phan liu phQn (xe)
180. Phan liu (--) Xang xe (--)
Phan phan (xe) Xang liu (--)
181 Ton (liu) Liu liu 0 (liu)
Liu liu (--) Liu phQn (xe)
182. Phan liu (--) Phan xe (--)
Liu phan (xe) Phan 0 (--)
c:. 183. ULJ xang (xe) xe phQn (u) \
Xe xang (0) ULJ liu (phan)
184. Liu xang (0) Liu phan (--)
ULJ liu (phQn) Xang liu (--)
Lop 24
185. Ton (xang) Xe xe (xang)
Liu liu (xe) Xang xe phQn (liu)
186. Xang o liu (liu) PhQn xe (--)
Liu liu (xe) PhQn liu (--)
• 187. Ton (liu) Xe xang (Ii~)
Liu (--) Liu phan (xe)
188. Phan xang (xang) Phan xe (--)
Liu liu (xe) PhQn liu (--)
N, hi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
Ton (liu) Xe xang (liu)
Liu (--) Liu phan (xe)
Phc,rn xang (xang) Phan xe (--)
Liu liu (xe ) Phan 0 (--)
Ut,J xang (xe) Xe xang (0)
Xe xang (0) Lil.I liu (phan)
Liu xang (u) Liu phan (--)
UlJ liu (phan) Phan xe (--)
Xang (xe) Xe xe (xe)
Xe (--) Xe xang (xe)
Xe xe (--) Xe (--)
Ut,J Hu (ph?n) Ph?n xang (--)
195. Xang xang (xe) Xang xe (xe)
Xe xe (--) Xe xang (liu)
96. Liu 0 (--) Liu phan (--)
UlJ liu (phan) Phan xe (--)
97. Xang xang (xe) Xang xe (xe)
Xe xang (--) Xe xang (liu)
98. Liu O (--) ' Liu phan (--)
Ut,J liu (phan) Phan xe (--)
99. Xang (xe) Xe xe (xe)
Xe xang (xli) Xang xang (xu)
Xang xe (--) Xang xu (--)
Xe xang (xu) Xe xang (--)
op 2s
Xang (xe) xe xe (xe)
Xe xang (xli) Xang xang (xu)
Nghi thitc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
202. Xu xe (--) Xang xu (--)
Xang xang (XV) Xe xang (--)
203. Ton (liu) Xe xang (liu)
Liu (--) Liu phan (xe)
204. Ph?n xang (xang) Phan xe (--)
Liu liu (xe) Ph?n liu (--) ' • Ton 205. (liu) Xe xang (liu)
Liu (--) Liu phan (xe)
206. Ph?n xang (xang) Phan xe (--)
Liu liu (xe) Ph;;tn 0 (--)
207. UIJ xang· (xe) Xe xang (u)
Xe xang (0) UtJ liu (Ph?n)
208. Liu xang (u) Liu phan (--)
U!J liu (phan) Liu 0 (--)
... ~ Lop 27
209. Xang (u) Ul,f u (0)
UtJ liu (phan) Phan liu (0)
210. Phc,rn xang (xang) Phan xe (--)
Liu liu (xe) Phan 0 (--)
211. Ton (liu) Liu liu 0 (liu)
Liu liu (--) Liu phan (xe)
212. Ph?n xang (xang) Xang xe (--)
Liu liu (xe) Ph?n 0 (--)
213. Ton (liu) Liu liu 0 (liu)
Liu liu (--) Liu liu phq.n (xe)
214. Ph9n xang (xang) Xang xe (--)
Liu liu (xe) Ph1;1n 0 (--)
ghi thitc va nh{LC l~ trong cung dinh ...
215. UV xang (xe) Xe xang (LI)
Xe phQ.n (LI) xe LI liu (phQ.n)
216. Lui xang (LI) Liu phQ.n (--)
Liu liu (xe) PhQ.n liu (--)
Lop 28
217. Ton (xang) Xe xe (xang)
Liu liu (xe) Xarig xe phQ.n (liu)
218. UV xang (liu) PhQ.n xe (--)
' Liu liu (xe)a PhQ.n liu (--)
219. Ton (liu) Xe xang (liu)
Liu (--) Liu phQ.n (xe)
220. PhQ.n xang (xang) PhQ.n xe (--)
Liu liu (xe) PhQ.n liu (--)
221. Ton (liu) Xe xang (liu)
Liu (--) Liu phQ.n (xe)
222. PhQ.n xang (xang) PhQ.n xe (--)
Liu liu (xe) PhQ.n LI (--)
223. Ul,J' xang (xe) X$ xang (LI)
Xe xang (LI) Xe LI liu (phQ.n)
(chuy~n hai ai oan, tu day chuy~n tu ho tu sang ho nhat d~ qua
song cudc)
224. Xang xang xe (cong) Liu cong xe xang (--)
Liu phQ.n (xe) Xang liu (--)
s. Song cu'oc (phat tri~n tu trong xuan)
Lop 29
225. Xang {xang) Liu X$ (--)
Uu (--) Xang XU (liu)
Nghi thuc va nh<;ic l~ trong cung dinh ...
226. Liu xang (--) Liu xang (--)
Liu xang (xe) Xu liu (--)
227. Ho (liu) Xe lfu (ho)
Ho lfu (--) Xe liu (xang)
228. Liu xang (--) Liu xang (--)
Xu liu (xe) Xu liu (--)
229. Ho (liu) Xe lfu (ho)
Ho liu (--) xe liu (xang)
230. Liu xang (--j Liu xang (--)
Xu liu (xe) Xu liu (--)
231. Xang (xang) Uu liu _(xe)
Xang xang (--) Liu xe (liu)
232. Xe xe (--) Xe xang (--)
Xang xe (xe) Xe xang (--)
.... · Lop 30
233. Xang (xang) Liu xe (--)
Liu (--) Xang XU (liu)
234. Liu xang (xang) Liu xang (--)
Liu xang (xe) XU liu (--)
235. Ho (liu) Xe lfu (ho)
Ho liu (--) Liu xang (--)
236. Liu xang (--) Liu xang (--)
Liu xang (xe) Xu liu (--)
.- 237. Ho ( liu) Xe liu (ho)
Ho liu (--) Xe liu (xang)
238. Liu xang (--) Liu xang (--)
Liu xang (x~) Xu liu (--)
i thitc Va nh<;LC l~ trong cung dinh ...
Xang
Phq.n liu
(xang)
(--)
Liu liu
Liu X$ Xe
(x$)
(xang)
Cai bien tu Trong xuan qua Song cuac do hai ngh~ nhan Chin C ieu & Sau Thoan (Can Bu6'c, Long An).
• ach dan mc~>t so bai Nam cua nh~c tai tu hi~n nay:
- Nam xuan (20 cau - 2 16'p)
- Trong xuan
- Nam ai
- Mai ai (con g9i la trong ai)
- I>iio ngu cung •
- Song cu'6'c
(15 cau)
(52 cau - 6 16'p)
(15 cau)
(52 cau - 2 16'p)
(15 cau)
