elaborat pirnar

ELABORAT O UTICAJU NA OKOLIŠ za "PIRNAR" d.o.o. Bosanski Petrovac

Tuzla, novembar 2010. godine

ELABORAT O UTICAJU NA OKOLIŠ za "PIRNAR" d.o.o. Bosanski Petrovac

D i r e k t o r :

Dr. sc. Alija Mujkanović, dipl.ing.rud.

PREDMET: Elaborat o uticaju na okoliš INVESTITOR: “PIRNAR“ d.o.o. Boasanski Petrovac IZVRŠILAC: Institut za zaštitu, ekologiju i obrazovanje Tuzla BROJ IZVJEŠTAJA: 314 - II/10 NA ZADATKU RADILI: ………………………...........................……….......…

(Olga Banović, dipl.ing.tehn.)

………………………...........................……….......…

(Adnan Zoletić, dipl.ing.sig. i pom.)

S A D R Ţ A J

OPĆI PRILOZI

- Rješenje Federalnog ministarstva okoliša i turizma - Rješenje o djelatnosti - Certifikat ISO 9001 : 2008 - Certifikat ISO 14001 : 2004

ELABORAT O UTICAJU NA OKOLIŠ strana

UVOD 1

1. IME I ADRESA INVESTITORA 3

2. LOKACIJA POGONA I POSTROJENJA 2.1. Opis lokacije 2.2. Morfološke, hidrološke i klimatske karakteristike

podruĉja 2.3. Karakteristike flore i faune

4 4 4

5

3. OPIS AKTIVNOSTI 3.1 Saobraćajno rješenje 3.2 Vodovodna mreţa i kanalizacija 3.3 Opis objekata 3.4 Tehniĉki opis rada u proizvodnoj hali 3.5 Tehniĉki opis rada lakirnice 3.6 Osnovne i pomoćne sirovine i energenti 3.6.1 Karakteristike sirovina opasnih po okoliš 3.7 Izvori i priroda emisija iz pogona 3.7.1 Emisija u zrak 3.7.2 Emisija u tlo, podzemne i površinske vode 3.7.3 Emitovanje buke 3.8 Mjere i aktivnosti za sprjeĉavanje ili smanjenje emisija 3.9 Mjere planirane za monitoring emisija 3.10 Opis mjera nakon zatvaranje postrojenja

6 6 6 7 7 7 9 9

10 10 11 12 13 15 15

4. ALTERNATIVNA RJEŠENJA 16

5. NETEHNIĈKI REZIME 17

6. PLAN UPRAVLJANJA OTPADOM 6.1 Dokumentacija o otpadu koji proizvodi preduzeće

(porijeklo, vrste otpada u skladu sa listom otpada, sastav i koliĉina)

6.2 Mjere koje se trebaju preduzeti radi sprjeĉavanja proizvodnje otpada, posebno kada se radi o opasnom otpadu

6.3 Odvajanje otpada, posebno opasnog otpada od druge vrste otpada i od otpada koji će se ponovno koristiti

6.4 Odlaganje otpada na deponiji 6.5 Metode tretmana ili odlaganja

18

18

20

21 21 22

7. IZVORI PODATAKA 23

8. PRILOZI (1 - 9) 24

OPĆI PRILOZI

ELABORAT O UTICAJU NA OKOLIŠ

1

UVOD

Zaštita i unapreĊenje ĉovjekovog ţivotnog i radnog okoliša realna je društvena potreba, koja na temelju dosadašnjih rezultata i iskustava treba podstaći procese i aktivnosti novog kvaliteta u ovoj oblasti. Ovo tim prije što je od strane Ujedinjenih naroda već usvojena deklaracija o globalnom odrţivom razvoju i okolinskoj sigurnosti (Samit o Zemlji, Rio de Janeiro, Brazil, 1992. godine – Agenda 21, Svjetski samit o odrţivom razvoju, Johanesburg, Juţnoafriĉka Republika, 2002. godine – Rio + 10), koja obavezuje sve subjekte na društveno odgovoran razvoj uz istovremenu zaštitu prirodne osnove i okoliša za dobrobit sadašnjih i budućih generacija.

Priroda je milenijima omogućavala raznovrstan ţivot na zemlji i ugodan ţivot

ĉovjeka, industrijskom revolucijom otvorile su se nove strane ljudske povijesti. Do tada je odnos ĉovjeka prema prirodi imao odrţiva obiljeţja, biosfera je bila u stanju da neutrališe posljedice svih aktivnosti ĉovjeka. MeĊutim, zbog jednostranog i ubrzanog tehnološkog razvoja, velikog iscrpljivanja prirodnih resursa i porasta stanovništva, u prirodu se emituje velika koliĉina zagaĊujućih materija, što ima za posljedicu nepovoljan utucaj, ĉime su ozbiljno ugroţeni ekološki temelji ţivog svijeta, narušena ekološka ravnoteţa i poremećeni odnosi u mnogim ţivotnim zajednicama, što moţe imati, za sada, nesagledive posljedice.

Neracionalno ponašanje prema prirodi, radi obezbjeĊenja boljih uslova ţivota

ĉovjeka, dovelo je dotle da se ĉesto zanemaruju tri osnovne postavke koje odrţavaju realnost svijeta u kome ţivimo: ograniĉenost prirodnih resursa, ograniĉenost kapaciteta ekosistema i potrebe budućih generacija.

Ţivotna okolina, se u novije vrijeme tako intenzivno zagaĊuje da se smatra da je ovo, uz brzi porast stanovništva i nedostatak hrane, jedan od tri glavna problema sa kojima je ĉovjeĉanstvo suoĉeno. Neracionalan odnos prema prirodi duţi niz godina prouzroĉio je slijedeće:

- promjena klime (efekt staklenika tj. zagrijavanje zbog povišenja

koncentracije stakleniĉkih plinova prije svega CO2); - deforestacija i desertifikacija i povećanej erozije, odnosno smanjenje

šumskih površina, povećanje pustinjskih predjela i degradacija obradivog zemljišta;

- smanjivanje koncentracije ozona u atmosferi (zbog povećanja CFC i metana);

- smanjenje biodiverziteta zbog izumiranja vrsta; - oneĉišćenje i zagaĊivanje tla, podzemnih voda, površinskih voda, mora i

zraka; - odlaganje i zbrinjavanje sve veće koliĉine teško razgradljivog otpada. Brojni su zakonski i podzakonski propisi koji reguliraju pitanja iz domena

zaštite ĉovjekovog okoliša i sigurnosti na radu. Shodno tome, zaštita radnog i ţivotnog okoliša mora se tretirati i kao dio tehnološkog procesa, a efikasnost zaštite ovisi od pravilno odabrane tehniĉko – tehnološke opreme i njezine uĉinkovitosti.

2

Rješenja se mogu naći jedino u struĉnom, pravilnom i sveobuhvatnom tretiranju zaštite radnog i ţivotnog okoliša pri izradi predinvesticionih i investicionih programa kao i projektne dokumentacije, jer ono što je propušteno u pripremnoj fazi ne moţe se uspješno nadoknaditi u fazi eksploatacije ĉak ni uz povećane materijalne troškove. Posljedice zagaĊenja od riziĉnih tehnologija traţe dosta dug period saniranja, a najĉešće i nije moguće ponovo uspostaviti narušenu prirodnu ravnoteţu u ekosistemu.

Dakle, zaštita ţivotnog i radnog okoliša zaista se mora tretirati kao vaţan segment svakog tehnološkog procesa, a efikasnost te zaštite ovisi od pravilnog izbora radnih operacija, procesa i opreme, kao i njezine montaţe u skladu sa glavnim projektom odnosno projektom montaţe, a zatim od uvjeta lokacije i struĉne osposobljenosti zaposlenog osoblja.

Sprjeĉavanje zagaĊivanja mora poĉeti od mjesta njegovog nastanka a cilj je minimiziranje njegove emisije, odnosno, neprekoraĉivanje samopreĉišćavajućih kapaciteta atmosfere ili vodotoka u prihvatu emitiranih zagaĊujućih materija.

Ovaj Elaborat obuhvata globalnu analizu lokacije i tehnološkog procesa obrade, montaţe i lakiranja aluminijskih vrata u firmi “PIRNAR“ d.o.o. Bosanski Petrovac uzimajući u obzir sve elemente kao i poboljšanje uvjeta rada i ţivotnog okoliša.

Za izradu ovog Elaborata izvršen je:

- pregled projektne dokumentacije - pregled lokacije zahvata, kao i - pregled zakonskih propisa i struĉne literature iz ove oblasti.

U Zahtjevu će biti detaljno razraĊeni i analizirani svi uvjeti vezani za siguran

rad i zaštitu okoliša od zagaĊivanja.

3

1. IME I ADRESA INVESTITORA

1 Naziv investitora “PIRNAR“ d.o.o. Bosanski Petrovac

2 Pravni oblik Društvo sa ograniĉenom odgovornošću

4 Adresa Kolunić b.b.

77250 Bosanski Petrovac

Bosna i Hercegovina

5 Fax 037/886 - 454

6 Web page/e-mail adresa -

7 Sluţbena kontakt osoba

GSM

Sandi Terzić

061/105-695

8 PDV broj 263509720008

9 Broj i datum rješenja kojim je izvršen upis u sudski registar kompanije

017-0-Reg-09-000457

od 24.08.2009. godine

10 Sud kod koga je kompanija registrovana

Općinski sud Bihać

4

2. LOKACIJA POGONA I POSTROJENJA

Lokacija preduzeća “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac je pored magistralnog puta Drvar-Bosanski Petrovac na parceli oznaĉenoj kao k.ĉ. 22/227; K.O. Kolunić, naselje Kolunić, općina Bosanski Petrovac. U Prilogu 1 je prikazana kopija katastarskog plana. Ukupna površina parcele je 4540,00 m2. Općina Bosanski Petrovac nema uraĊen Regulacioni plan za dio grada na kome se nalaze parcele preduzeća “Pirnar“ d.o.o., te iz tog razloga nije bilo moguće pribaviti Izvod iz Regulacionog plana o namjeni podruĉja.

2.1. Opis lokacije

Objekati su udaljeni oko 60 m od lokalne saobraćajnice i 8 m od najbliţe

susjedne parcele. Projekat vanjskog ureĊenja prikazan je na naĉin ureĊenja okolnog zemljišta sa pratećom opremom, ureĊenja saobraćajnica i prateće opreme istih sa prikljuĉkom na lokalnu asfaltnu saobraćajnicu. Zatim odvodnje oborinskih voda sa parcele te rješenje prikljuĉka na vodovodnu i elektro-energetsku mreţu i rješenje tretmana zagaĊenih voda od sanitarno-fekalne kanalizacije objekta. U Prilogu 2 je prikazana Situacija predmetnog preduzeća. 2.2 Morfološke, hidrološke i klimatske karakteristike podruĉja

Šire podruĉje općine Bosanski Petrovac ima obiljeţja kontinentalne klime koju karakteriziraju topla ljeta, hladne i oštre zime. U višim podruĉjima preovladava planinska klima.

Prosjeĉna godišnja temperatura je 10,8ºC. Najviša mjeseĉna temperatura je u

julu, a najniţa u januaru. Padavine su dobro rasporeĊene i njihov godišnji prosjek iznosi oko 1750 mm. Srednja godišnja oblaĉnost ovog podruĉja je 5,5 pokrivenosti neba. Najveću oblaĉnost ima januar 6,9 a najmanju august 4,0.

Tijekom zimskih mjeseci u prosjeku je 26 dana sa jakim mrazom, godišnje ima

113 dana u kojima je minimalna temperatura u roku 24 sata niţa od 0 ºC. Karakteristiĉni vjetrovi za ovo podruĉje su bura i jugo. Zemljište na ovom podruĉju je humidno, sa tendencijom stvaranja crnice i

smeĊih zemljišta. Površina općine Bosanski Petrovac je 716,52 km2 poljoprivredno zemljište ĉini

26.074 ha ili 36,39% teritorije, dok šume obuhvataju 45.570 ha ili 63,61%. Šume općine Bosanski Petrovac ĉine 25% ukupnog šumskog bogastva Unsko

Sanskog kantona. Od ukupne poljoprivredne površine 0.778 ha je obradivo zemljište, 7.764 ha su

oranice, 8.532 ha je neobraĊeno zemljište, a na voćnjake otpada oko 287 ha.

Obzirom na nadmorsku visinu, ĉistoću zraka i ĉistu okolinu, postoje idealni uslovi za uzgoj ljekovitog bilja i lana.

5

2.3 Karakteristike flore i faune

Ovo podruĉje kao i ostatak Bosne i Hercegovine je karakteristiĉno po svom biološkom diverzitetu. Pošto se podruĉje Bosanskog Petrovca nalazi na nadmorskoj visini od oko 700 m, na ovom podruĉju egzistiraju biljne i ţivotinjske vrste koje su karakteristiĉne za te nadmorske visine.

U ovom podruĉju od šumskih vrsta najzastupljenije su: Jela (Abies alba), Bor

(Pinus sp.), Bukva (Fagus silvatica). Od ţivotinjskih vrsta mogu se sresti: Medvijed (Ursus arctos), Vuk (Canis

lupus), Lisica (Vulpes vulpes), Divlja svinja (Sus scrofa) i Srna (Capreolus capreolus), Na planini Klekovaĉi nalazi se Orao (Aquila chrysaetos) i Tetrijeb (Tetrao

urogallus), kojeg ima i u dijelovima Osjeĉenice.

6

3. OPIS POGONA I POSTRIOJENJA I AKTIVNOSTI 3.1 Saobraćajno rješenje

U sklopu ovog dijela riješen je pristup na parcelu, ulaz je projektovan bez

zaustavne trake jer je ulaz sa lokalnog puta manjeg znaĉaja i sa radijusom ulazne krivine od 6 m. Interna saobraćajnica ujedno ima i funkciju protiv poţarnog puta.

3.2 Vodovodna mreţa i kanalizacija

Ukupna duţina vanjske vodovodne mreţe iznosi 121 m sa padom cjevovoda

koji prati pad terena. Dimenzioniranje vodovodne mreţe uraĊeno je prema trenutnim potrebama odnosno sumi jedinica potrošnje pri ĉemu je predviĊena i koliĉina vode za gašenje poţara od 10 l/s prema propisima. PredviĊena su i tri nadzemna protiv poţarna hidranta.

Dovod vode u objekat je predviĊen sa glavnog voda vodovodne mreţe preko

vodomjernog šahta. U sklopu fekalne kanalizacije izgraĊen je odvodni kanal od PVC cijevi preĉnika

D=110 mm, koji je spojen u septiĉku jamu, a zatim dalje u glavni kolektor kanalizacije sa PVC cijevima preĉnika D=110 mm potrebne duţine ovisno o poloţaju glavnog kolektora odnosno recipijenta.

Septiĉka jama je izgraĊena prema EBS – ekvivalentnom broju stanovnika i

dimenzija je 3x2x2,7 m. IzgraĊena je sa tri komore i radnom zapreminom 1,8 m3. Treća komora sluţi za dezinfekciju efluenta i u njoj se vrši doziranje hlornih preparata za potpuno uništenje patogenih bakterija.

Kišna kanalizacija izgraĊena je tako da prikupi sve atmosferske i vode sa platoa hale i krova objekta.

Za prikupljanje ovih voda izgraĊeno je sljedeće: - Poduţni i popreĉni pad platoa oko 2,0 % koji sluţi za prikupljanje kišnice sa

platoa i odvoĊenje do najbliţeg slivnika, - Odvodni betonski rigol ukupne duţine 32 m za prihvatanje i odvodnju vode sa

pristupne saobraćajnice, - Slivnici sa ĉeliĉnom rešetkom 50x50 cm za prihvat oborinskih voda sa platoa i

odvodnju putem cijevne mreţe. - Cijevna mreţa od betonskih cijevi preĉnika D=200mm, D=150mm, sluţi za

odvodnju oborinskih voda najkraćim putem do recipijenta.

U Prilogu 3 je prikazana kopija Ugovora o snabdijevanju vodom i rješenje kanalizacije, potpisanog sa “Komunalno“ d.o.o. Bosanski petrovac

7

3.3 Opis objekata Na lokaciji je izgraĊen objekat proizvodne hale dimenzija 19,00 x 42,45 m

(proizvodnja aluminijskih vrata), dok je izgradnja lakirnice dimenzija 42,00 x 12,00 m u toku. Lakirnica se gradi uz postojeći objekat.

Za objekat proizvodne hale vlasnik posjeduje odreĊena rješenja i saglasnosti

izdata od strane nadleţnih organa: - Rješenje o urbanistiĉkoj saglasnosti (Prilog 4), - Rješenje o upotrebi (Prilog 5), - Elektroenergetska saglasnost (Prilog 6), - Rješenje o odobrenju promjene namjene objekta (Prilog 7) - Rješenje o ispunjavanju uslova za obavljanje djelatnosti proizvodnje

aluminijskih vrata (Prilog 8)

Najbliţi stambeni objekat udaljen je oko 50 m od kruga preduzeća. Sa zapadne strane nalazi se firma “Profil“ d.o.o. Bosanski Petrovac, dok je sa ajeverne strane magistralni put Drvar-Bosanski Petrovac. Istoĉno i juţno su njive i oranice.

Preduzeće “Pirnar“ d.o.o Bosanski Petrovac bavi se proizvodnjom aluminijskih vrata odnosno proizvodnja metalne graĊevinske stolarije (šifra djelatnosti 28.120). Opis ostalih djelatnosti su prikazane u Rješenju o registraciji, Prilog 9.

3.4 Tehniĉki opis rada u proizvodnoj hali

Proizvodnja aluminijskih vrata poĉinje dopremom materijala u proizvodnu halu. Dopremaju se gotovi aluminijski profili i ploĉe i vrši mehaniĉka obrada te sklapanje i pakovanje. Proizvodnja se vrši po narudţbi, tako da su dimenzije vrata razliĉite te se u prvom redu vrši sjeĉenje po dimenzijama. Obrada profila se vrši CNC (Computer Numerical Control) mašinom. Nakon mehaniĉke obrade profila, prelazi se na sklapanje, kontrolu i pakovanje. Gotovi proizvodi se ĉeonim viljuškarom odlaţu na skladište gotovih proizvoda.

Obzirom da se kao sirovina za postojeću proizvodnju aluminijskih vrata

dobijaju lakirani elementi, za 2011.god. planiran je završetak izgradnje lakirnice, kako bi se lakiranje aluminijskih profila vršilo na licu mjesta u objektima preduzeća “Pirnar“ d.o.o.

3.5 Tehniĉki opis rada lakirnice

Oprema koja će biti ugraĊena u lakirnici spada u najsavremeniju tehnologiju i upotrebu materijala koja postoje u Evropi i koja zadovoljava sve Evropske norme vezano za proizvodnju, zaštitu na radu, zaštitu od poţara i zaštitu okoliša. Rijeĉ je o praškastom lakiranju pri kojem se koriste hemikalije i drugi materijali koji u današnjim mogućnostima najmanje ugroţavaju okoliš. Tehnološki proces lakiranja aluminijskih dijelova je prikazan na slici 1.

8

1 odmašćivanje u otopini sredstva za odmašćivanje,

2 pranje obiĉnom vodom,

3 drugo pranja obiĉnom vodom,

4 pranje sa DEMI vodom

5 bezkromatna obrada – 25 °C

6 sušenje

7 transport trakom

9 nanošenje praškastog nanosa u pomiĉnoj kabini

10 peĉenje u peći za peĉenje boje

11 nanošenje dijelova za lakiranje

12 skidanje lakiranih dijelova

13 priruĉni regal za skladištenje boja

14 prohodna vrata

15,16,17 odlagalište

P prostor za dodatne ureĊaje

18 ĉisti prostor

19 kabina za otprašivanje

Hemijska priprema Alu materijala

· K1

- odmašćivanje

- štedno ispiranje

- pranje obiĉnom vodom

- štedno ispiranje

· K2

- pranje obiĉnom vodom

- štedno ispiranje obraĊenih dijelova u komori

- pranje DEMI vodom

- štedno pranje ĉistom demi vodom

· K3

- bezkromatna obrada

9

3.6 Osnovne i pomoćne sirovine i energenti

Osnovne sirovine koje se koriste u postupku proizvodnje aluminijskih vrata su: aluminijski profili i ploĉe. Od sirovina koje se koriste u lakirnici su: Nabutan 900 A/E, Intens A i Nabudur STI/125 (S).

3.6.1 Karakteristike sirovina opasnih po okoliš

Fizičko hemijska svojstva Nabutan 900 A/E:

Agregatno stanje Teĉno Miris Bez mirisa Zapreminska masa kod 20 °C 1,05 g/cm3

Taĉka kljuĉanja 100 °C Taĉka topljenja Nema poznatih podataka Taĉka paljenja - Taĉka samozapaljenja Nije samozapaljiv Rastvorljivost u vodi kod 20 °C Rastvorljiv Toksiĉnost Nije poznato Ponašanje u prirodi Nema poznatih podataka Mobilnost i akumulacioni potencijal Nema poznatih podataka ZagaĊenje vodotoka Klasa 1

Prije ispuštanja u kanalizaciju tehniĉki obraditi

Fizičko hemijska svojstva Intens A:

Agregatno stanje Teĉno Miris Karakteristiĉan Zapreminska masa kod 20 °C 1,00 g/cm3

Taĉka kljuĉanja 100 °C Taĉka topljenja Nema poznatih podataka Taĉka paljenja Nema poznatih podataka Taĉka samozapaljenja Nije samozapaljiv Eksplozivnost Nije eksplozivan Rastvorljivost u vodi kod 20 °C Rastvorljiv Toksiĉnost Djeluje nadraţujuće Ponašanje u prirodi Nema poznatih podataka Mobilnost i akumulacioni potencijal Nema poznatih podataka ZagaĊenje vodotoka Klasa 2

Djeluje otrovno na vodene organizme, moţe u vodama dugotrajno izazvati oštećenja

10

Fizičko hemijska svojstva Nabudur STI/125 (S):

Agregatno stanje Teĉno Miris Gotovo pa bez mirisa Zapreminska masa kod 20 °C 1,30 g/cm3

Taĉka kljuĉanja >100 °C Taĉka topljenja < 0 °C Taĉka paljenja Nema poznatih podataka Taĉka samozapaljenja Nije samozapaljiv Eksplozivnost Nije eksplozivan Rastvorljivost u vodi kod 20 °C Rastvorljiv

Akutna toksiĉnost LD50 - 2140 mg/kg (oralno) LD50 - 510 mg/m3/2h (inhalaciono)

Ponašanje u prirodi Nema poznatih podataka Mobilnost i akumulacioni potencijal Nema poznatih podataka ZagaĊenje vodotoka Klasa 2

Djeluje otrovno na vodene organizme

3.7 Izvori i priroda emisija iz pogona

U procesu rada preduzeća za proizvodnju aluminijskih vrata i lakiranja aluminija nastaju i razni otpadni materijali i to kruti, tekući i plinoviti. 3.7.1 Emisija u zrak Emisiju u zrak ĉine sve toksiĉne i netoksiĉne primjese nastale kao posljedica djelatnosti ĉovjeka. Primjese dospijevaju u zrak u obliku plinova, para ili heterogenih disperznih sistema – prašine, dima, magle i sl. Emisija u zrak se oĉekuje iz kotla koji sluţi za zagrijavanje prostorija i kao posljedica prometa ljudi i roba na datoj lokaciji. U kotlovnici je ugraĊen kotao na pelet koji predstavlja ekološki prihvatljivo gorivo. Manipulativne površine u krugu preduzeća su asfaltirane tako da se oĉekuje veoma mala koliĉina ukupnih lebdećih ĉestica. OdreĊena koliĉina emisije organskih jedinjenja će biti emitovana iz lakirnice koja je u izgradnji. Obzirom da se radi o savremenoj tehnologiji i zatvorenom sistemu, emisija organskih jedinjenja će biti veoma mala. Kao jedan od vrlo rijetkih ali mogućih uzroka izvora emisije u zrak je i akcident (poţar, zemljotres, poplava...).

Iz objekata predmetnog preduzeća u zrak se ispuštaju polutanti prikazani u tabeli 1.

11

Tabela 1 – Vrste i mjesto nastanka emisije plinovitih polutanata

Polutanti

Izvor oneĉišćenja Koliĉina

- Ugljik(IV)oksid(CO2) - Ugljik(II)oksid(CO), - Ĉvrste ĉestice - Sumpor(IV)oksid (SO2), - Azotni oksidi(NOx) - Volatilni organski spojevi

· Kotao na drveni pelet U tragu

- Ukupne lebdeće ĉestice, ULĈ · Manipulativni platoi U tragu

- Emisija organskih jedinjenja · Objekat lakirnice U tragu

3.7.2 Emisija u tlo, podzemne i površinske vode

Jedan od najvaţnijih elemenata okoliša je tlo. Uĉinak razliĉitih negativnih utjecaja (razliĉitih po vremenu trajanja utjecaja, vremenu trajanja negativnih posljedica utjecaja, aktivnosti koja je uzrokovala negativan utjecaj i sl.) moţe se podijeliti na:

- oneĉišćenje tla, - degradaciju tla, i - devastaciju tla.

Oneĉišćenje tla razliĉitim organskim i anorganskim tvarima koje dospijevaju u

tlo na prirodni naĉin (atmosferske padavine, aerosedimentacija) ili kao posljedica djelovanja antropogenih ĉinilaca (deponiranje razliĉitih vrsta otpada) neizbjeţno dovodi do promjene tla koji dalje utjeĉe na floru, faunu i samog ĉovjeka.

U krugu preduzeća se ne odlaţu materijali koji bi imali negativan uticaj na tlo.

Komunalni otpad se odlaţe u metalni kontejner zapremine 7 m3. Kontejner se odvozi od strane komunalnog preduzeća “KOMUNALNO“ d.o.o. Bosanski Petrovac. U Prilogu 3 je prikazana kopija ugovora sa komunalnim preduzećem. Kontejner za komunalni otpad je rijetko napunjen, pa se procjenjuje da mjeseĉno nastaje od 15-20 m3/mjes. komunalnog otpada. Mjeseĉno nastaje i oko 10 kg otpada od obrade aluminija (špena, metalni opiljci), koji se prodaje trećim licima.

12

Degradacijom dolazi do promjena prirodnih karakteristika zemljišta (geoloških, reljefnih, pejzaţnih, kao i biljnog i ţivotinjskog svijeta) u procesu korištenja tla za razliĉite namjene – poljoprivredno, graĊevinsko zemljište. Promjene su uglavnom trajnog karaktera: narušavanje prirodnog eko-sistema, pejzaţnih karakteristika, klimatskim promjenama.

Preduzeće “Pirnar“ d.o.o. je smješteno na lokaciji na kojoj je nekada bila

izgraĊena pilana, te je samo izvršena prenamjena objekta, te iz tog razloga nije izvršena degradacija zemljišta. U Prilogu 7 je prikazano Rješenje o odobrenju za prenamjenu objekta.

Devastacija zemljišta, kao krajnji oblik njegove degradacije, uzrokovan je

veoma intenzivnim industrijskim i drugim aktivnostima (rudnici, deponije otpada, erozija zemljišta uzrokovana neplanskom sjeĉom šuma i dr.). Primjenom savremenih tehniĉkih i tehnoloških rješenja ovaj problem se djelomiĉno uklanja.

Otpadne vode koje nastaju na lokaciji su:

- tehnološke otpadne vode, - sanitarno-fekalne otpadne vode i - površinske-oborinske otpadne vode u vrijeme padavina (nezagaĊene-sa

manipulativnog platoa, krovova i zelenih površina). U tehnološkom procesu lakiranja nastajat će otpadne tehnološke vode koje će

se prikupljati u posebnom bazenu, nakon ĉega će ići u ureĊaj za preĉišćavanje otpadnih voda. Nakon preĉišćavanja, a prema kompjuterskoj analizi, ova voda se moţe ispuštati u gradski kolektor. Mulj koji će nastajat preĉišćavanjem otpadnih voda potrebno je, nakon izgradnje i puštanja u rad akirnice, povjeriti ovlaštenoj instituciji za zbrinjavanje ove vrste otpada.

Sanitarno-fekalne otpadne vode po svom kvalitetu odgovaraju otpadnim

vodama iz domaćinstvanešto manjeg opterećenja. Prema procjeni maksimalna koliĉina ovih otpadnih voda, raĉunajući sa korištenjem voda kroz 8 sati rada, iznosi oko 0,48 m3/dan. Za prikupljanje ovih otpadnih voda izgraĊena je trokomorna vodonepropusna septiĉka jama. Treća komora sluţi za dezinfekciju efluenta i u njoj je predviĊeno doziranje hlornih preparata za potpuno uništenje patogenih bakterija.

Površinske-oborinske vode sa manipulativnih platoa,krovova i zelenih površina

se mogu smatrati nezagaĊenim. Koiĉina ovih voda direktno zavisi od intenziteta padavina. Ove otpadne vode se mogu ispuštati bez predhodnog tretmana u otvorene odvodne kanale. U procesu proizvodnje, kao pomoćni materijal, koriste se krpe za brisanje ruku uposlenika, koje se nakon istrošenosti odlaţu zajedno sa komunalnim otpadom. 3.7.3 Emitovanje buke Obzirom da su svi objekti zatvorenog tipa, buka koja se emituje od ureĊaja koji se koriste u tehnološkom procesu proizvodnje aluminijskih vrata i lakiranju je svedena na minimum

13

3.8 Mjere i aktivnosti za sprjeĉavanje ili smanjenje emisija

Na temelju procijenjenog utjecaja zahvata na okoliš, (uzimajući u obzir lokaciju objekta, njegovu namjenu, fiziĉko-kemijske osobine materijala koji se koristi tijekom odvijanja procesa proizvodnje vrata, lakiranja i dr.), te mogućnosti nastanka akcidentnih situacija planirane su slijedeće mjere zaštite okoliša: U cilju smanjenja emisija obavit će se slijedeće: - potpisati ugovor sa ovlaštenom firmom za zbrinjavanje mulja nastalog

preĉišćavanjem tehnoloških otpadnih voda, - izgradit će se sistem za prikupljanje oborinskih voda koje će se koristiti kao

tehnološke vode.

Kao kontrolu emisija potrebno je vršiti slijedeća mjerenja: - mjerenje emisije štetnih polutanata iz kotla, - evidencija utroška vode, elektriĉne energije, - mjerenje intenziteta vanjske buke.

Osim toga, potrebno je voditi evidenciju o slijedećim aktivnostima: - sakupljanje i odvoz komunalnog i ostalog otpada, - praţnjenje i odrţavanje septiĉke jame,

Smanjenje emisija se omogućava i pravilnim odrţavanjem sredstava rada, tehnološkom disciplinom i urednim manipuliranjem sa ĉvrstim, tekućim i plinovitim otpadom. Najbolje raspoložive tehnike

BAT (Best Available Techniques) su referentni dokumenti koji preporuĉuju primjenu najuĉinkovitijih tehnika raspoloţivih u pojedinoj industrijskoj oblasti sa ciljem postizanja visokog stepena zaštite okoliša. Ovi dokumenti sadrţe tehniĉke, okolišne i ekonomske informacije za sektore koje pokriva direktiva integralnog pristupa prevenciji i kontroli oneĉišćenja (IPPC - Integrated Pollution Prevention and Control).

Za izradu ove dokumentacije dijelom su korišteni podaci iz:

- Energy Effiiciency, February 2009

- Reference Document on the General Principles of Monitoring, July 2003

Preporuĉene mjere za pojedine aktivnosti navedene BAT dokumentom, a u

svrhu zaštite okoliša, prikazane su u tabeli 2.

14

Tabela 2 – Mjere zaštite okoliša

aktivnost

preporuka BAT

smanjenje utroška energije - koristiti najpovoljnije izvore energije (ekološki i ekonomski prihvatljive) - koristiti rekuperatore i izmjenjivaĉe topline

kontrola sirovina - kontrola dobavljaĉa, sirovine, ambalaţe, skladišta i uvjeta skladištenja

kontrola ureĊaja i opreme - redovito odrţavanje i servisiranje ureĊaja

ureĊenje manipulativnih površina

- izvedba sa ĉvrstom kolovoznom strukturom, sa slivnicima, drenaţom, iviĉnjacima

zaštita voda i tla -ugradnja slivnika sa rešetkama, taloţnicima, odvajaĉima za obradu voda prije ispuštanja

opće preporuke -koristiti pri utovaru i istovaru opremu koja smanjuje nastajanje prašine i plinovitih polutanata

Ostale mjere zaštite okoliša

U ove mjere ubraja se:

- primjena mjera zaštite na radu i zaštite od poţara

Ovim mjerama definira se odrţavanje, rukovanje i kontrola opreme i instalacija, pravilno skladištenje, odrţavanje ĉistoće u objektu i izvan njega, kontrola rada i obuĉenost uposlenika i td.

15

3.9 Mjere planirane za monitoring emisija

Monitoringom okoliša moraju biti obuhvaćena mjerenja emisija u zrak, tlo kao i monitoring intenziteta vanjske buke na rubnim dijelovima lokacije.

Operator je duţan da vrši monitoring na naĉin prikazan u tabeli 3.

Tabela 3 – Prijedlog okolišnog monitoringa

Medij

Parametar

Mjesto mjerenja

Uĉestalost mjerenja

Zrak

Ugljik(IV)oksid(CO2) Ugljik(II)oksid(CO), Ĉvrste ĉestice Sumpor(IV)oksid (SO2), Azotni oksidi(NOx), Volatilni organski spojevi

- dimnjak kotlovnice

Jednom godišnje

Tlo (kruti otpad)

Koliĉina nastalog komunalnog otpada

- mjesta odlaganja krutog otpada

Voditi mjeseĉne izvještaje koji su osnova godišnjeg izvještaja

Koliĉina mulja iz preĉišćavanja otpadnih voda

Mjesto nastanka mulja

Buka Nivo buke (dB) - granice proizvodnog kruga

Jednom u tri godine

Monitoring vrši institucija ovlaštena za tu djelatnost, osim za praćenje koliĉina

otpda koje vrši firma.

Obaveza Investitora je da Izvještaje o obavljenim mjerenjima dostavlja Kantonalnom ministarstvu u roku od 30 dana od izvršenih mjerenja. Operator je duţan bez odlaganja prijaviti svaku vanrednu situaciju koja znaĉajno utiĉe na okoliš. 3.10 Opis mjera nakon zatvaranje postrojenja

Na temelju podataka o ugraĊenim materijalima u same objekte kao i tehnološkom procesu proizvodnje nije potrebno davati posebne mjere za sprjeĉavanje negativnog uticaja u sluĉaju eventualnog zatvaranja postrojenja.

16

4. ALTERNATIVNA RJEŠENJA Sagledavši sve aspekte proizvodnog procesa, lokaciju objekta, koliĉinu i sastav otpadnih tokova, moţe se zakljuĉiti da alternativna rješenja postojećem tehnološkom procesu i sirovinama ne postoji.

17

5. NETEHNIČKI REZIME

· Lokacija na kojoj su izgraĊeni objekti preduzeća “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac, nalazi se na parceli oznaĉenoj kao k.ĉ. broj 22/227; K.O. Kolunić, naselje Kolunić, općina Bosanski Petrovac

· Preduzeće je smješteno na lokaciji na kojoj je bila izgraĊena pilana stim da je izvršena prenamjena objekta hale za proizvodnju.

· Na predmetnoj lokaciji u izgradnji je objekat lakirnice (sistem praškastog lakiranja)

· Na podruĉju predmetne lokacije ne postoje nikakva staništa biljnih i ţivotinjskih zajednica koje bi trebalo razmatrati u cilju njihove posebne zaštite, negativni utjecaji na zaštićena prirodna dobra bezpredmetno je razmatrati jer su ista isuviše udaljena da bi postrojenje imalo bilo kakav negativan utjecaj.

· Preduzeće “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac se bavi proizvodnjom aluminijske stolarije.

· U procesu rada preduzeća nastaju i razni otpadni materijali i to kruti, tekući i plinoviti. Od krutih otpadnih materijala nastaje komunalni otpad, otpad od obrade aluminija (špena, opiljci). Od tekućeg otpada nastaju fekalne i sanitarne otpadne vode koje se prikupljaju u trokomornoj septiĉkoj jami. Tehnološke otpadne vode se prikupljaju u posebnom bazenu, te se tehniĉki obraĊuje i nakon toga ispušta u gradsku kanalizaciju. Plinoviti otpad nastaje na izlazu iz dimnjaka kotla za zagrijavanje. Procjenjeno je da su sadrţaji opasnih mateija u ovim dimnim plinovima mali. Procjenjeno je da je emitovanje buke iz predmetnog pogona takoĊe u dozvoljenim granicama.

· U cilju smanjenja emisije otpadnih tokova investitor će obaviti sljedeće: - potpisati ugovor sa ovlaštenom firmom za zbrinjavanje mulja koji će nastajati

nastalog preĉišćavanjem tehnoloških otpadnih voda, - izgradit će se sistem za prikupljanje oborinskih voda koje će se koristiti kao

tehnološke vode.

· Kako bi izvršio kontrolu emitovanja otpadnih tokova investitor je duţan izvršiti sljedeća mjerenja:

- mjerenje emisije štetnih polutanata iz kotlovnice, - evidencija utroška vode, elektriĉne energije, - mjerenje intenziteta vanjske buke.

18

6. PLAN UPRAVLJANJA OTPADOM

Cilj upravljanja otpadom je osiguranje uvjeta za spreĉavanje nastajanja otpada, prerade otpada za njegovu ponovnu upotrebu, izdvajanje korisnih materijala i njihovo korištenje za proizvodnju energije i sigurno odlaganje otpada. Upravljanje otpadom treba osigurati:

- minimalno nastajanje otpada odnosno smanjenje / uklanjanje njegovih opasnih karakteristika,

- smanjenje nastanka otpada po koliĉini, - selektivno prikupljanje otpada, - poduzimanje svih neophodnih mjera koje osiguravaju privremeno i

konaĉno odlaganje otpada bez ugroţavanja zdravlja ljudi i bez stvaranja štete ili uzrokovanja znaĉajnijeg rizika po okoliš.

6.1 Dokumentacija o otpadu koji proizvodi preduzeće (porijeklo, vrste otpada u

skladu sa listom otpada, sastav i koliĉina)

U sastavu poslovno-proizvodnog pogona preduzeća “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac, na lokaciji je izgraĊena hala za proizvodnju aluminijskih vrata, a u toku je izgradnja lakirnice.

U tabeli 6 dat je pregled mjesta nastanka i vrste otpada u skladu sa listom otpada prema Pravilniku o kategorijama otpada sa listama (“Sluţbene novine F BiH“, br. 9/05.).

19

Tabela 6 - Vrste otpada u skladu sa listom otpada, sastav i koliĉina

Mjesto nastanka Vrsta otpada u skladu sa listom otpada Sastav Koliĉina

Objekat proizvodne hale

10 OTPAD IZ TERMIĈKIH PROCESA 10 01 otpad iz termoelektrana i ostalih ureĊaja za spaljivanje (osim 19) 10 01 01 šljaka sa rešetki loţišta, šljaka i prašina iz kotlova (osim prašine iz kotlova

navedene pod 10 01 04) 10 01 02 leteći pepeo od izgaranja uglja

Pepeo od izgaranja peleta

Koliĉine su zanemarive

Objekat proizvodne hale i objekat lakirnice

20 KOMUNALNI OTPAD (OTPAD IZ DOMAĆINSTAVA I SLIĈNI OTPAD IZ INDUSTRIJSKIH I ZANATSKIH POGONA I IZ USTANOVA UKLJUĈUJUĆI ODVOJENO PRIKUPLJENE SASTOJKE)

20 01 01 papir i karton 20 01 39 plastika 20 03 ostali komunalni otpad 20 03 01 miješani komunalni otpad 20 03 04 muljevi iz septiĉkih jama 20 03 99 komunalni otpad koji nije specificiran na drugi naĉin

Papirna i plastiĉna ambalaţa od objedovanja, kancelarijski papirni otpad, miješani komunalni otpad i muljevi iz septiĉke jame

Koliĉine komunalnog otpada se kreću od 15-20 m

3/mjes. Za zbrinjavanje

ove vrste otpada, potpisan je ugovor sa komunalnim preduzećem. Koliĉine mulja koje nastaju u septiĉkoj jami nisu poznate. Za crpanje mulja iz septiĉke jame potrebno je potpisati ugovor sa ovlaštenom firmom za obavljanje ove vrste poslova.

Objekat proizvodne hale

12 OTPAD OD MEHANIĈKOG OBLIKOVANJA I FIZIĈKE I MEHANIĈKE POVRŠINSKE OBRADE METALA I PLASTIKE 12 01 otpad od oblikovanja fiziĉke i mehaniĉke obrade metala i plastike 12 01 01 strugotine i opiljci koji sadrţe ţeljezo 12 01 13 otpad od zavarivanja

Špena i metalni opiljci

Mjeseĉno se skupi oko 10kg. Prodaje se trećim licima kao sekundarna sirovina

Objekat lakirnice

08 OTPAD OD PROIZVODNJE, FORMULACIJE, PRODAJE I PRIMJENE PREMAZA (BOJE, LAKOVI, STAKLASTI EMAJLI), LJEPILA,

SREDSTAVA ZA BRTVLJENJE I TISKARSKIH BOJA 08 01 otpad od proizvodnje, formulacije, prodaje, primjene i uklanjanja boja i lakova 08 01 13 muljevi od boja i lakova koji sadrţe organska otapala ili druge opasne tvari 08 01 15 vodeni muljevi koji sadrţe boje ili lakove koji sadrţe organska otapala ili

druge opasne tvari

Otpadni mulj nastao preĉišćavanjem tehnoloških otpadnih voda

Koliĉine nisu poznate obzirom da pogon lakirnice još nije poĉeo sa radom te nije poznata dinamika rada.

20

6.2 Mjere koje se trebaju preduzeti radi sprjeĉavanja proizvodnje otpada, posebno kada se radi o opasnom otpadu

Od postojećih mjera za sprjeĉavanje nastanka otpada, provodi se slijedeće: - vrši se prikupljanje fekalnih otpadnih voda u trokomornu septiĉku jamu - redovno se vrši prikupljanje i odlaganje krutog otpada u namjensku kantu

(organski otpad, karton, papir, PVC ambalaţa i dr.).

Mjere koje se u predmetnoj firmi trebaju poduzeti u cilju spreĉavanja nastanka otpada: - Vršiti selektivno prikupljanja otpada kako bi se vršilo odvajanje

sekundarnih sirovina a time i smanjile koliĉine otpada. - Kontrolisati i odrţavati ureĊaj za preĉišćavanje tehnoloških otpadnih voda - Prije poĉetka rada pogona lakirnice potpisati ugovor sa ovlaštenom

firmom za zbrinjavanje otpadnih muljeva nastalih preĉišćavanjem tehnološke otpadne vode.

21

6.3 Odvajanje otpada, posebno opasnog otpada od druge vrste otpada i od otpada koji će se ponovno koristiti

Na osnovu odredbe ĉlana 20. Zakona o upravljanju otpadom (“Sl.novine FBiH“, br: 33/03) preduzeće “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac imenovalo je odgovorno lice Sandija Terzića, za poslove upravljanja otpadom, aţuriranja i provoĊenja Plana upravljanja otpadom. Imenovano lice je duţno da:

- Provede Plan upravljanja otpadom; - Svake tri godine aţurira Plan upravljanja otpadom; - Predloţi mjere i uspostavi pismene procedure za praćenje, nastajanje,

odvajanje, privremeno odlaganje i konaĉno zbrinjavanje otpada.

Mjere koje je potrebno preduzeti pri postupanju sa otpadom zavise od same prirode otpada, i razlikuju se za razliĉite vrste otpada. Opšte mjere koje se propisuju na ĉitavoj lokaciji pogona su: - zabranjuje se nekontrolisano i neadekvatno odlaganje otpada; - nalaţe se razdvajanje otpada po njihovim karakteristikama ( papir, plastika,

staklo, i td); - kartonski i papirni otpad presovati i balirati, te takav deponovati u

kontejnere i odvlaĉiti na reciklaţu; - odvoz i praţnjenje sadrţaja kontejnera uskladiti sa dinamikom punjenja; - odvajati zauljene krpe od komunalnog otpada,

6.4 Odlaganje otpada na deponiji Zbrinjavanje komunalnog otpada sa predmetne lokacije potrebno je povjeriti komunalno preduzeću, koje će taj otpad odlagati na gradskoj deponiji ili na deponiju na koju je predviĊeno zbrinjavanje pojedine vrste otpada.

22

6.5 Metode tretmana ili odlaganja

Metoda tretmana koje postoje u preduzeću “Pirnar“ d.o.o. Bosanski Petrovac: Tretman vode u septičkoj jami

Fekalne otpadne vode se putem kanala i sistemima cjevovoda odvode u septiĉku jamu.

Septiĉke jame se koriste za prirodno preĉišćavanje fekalnih otpadnih voda do 25 m3/d ili do 250 ES u podruĉjima gdje nema ureĊenog kanalizacionog sistema niti postrojenja za preĉišćavanje otpadnih voda. Rade na principu taloţenja i biorazgradnje nastalog mulja, predviĊeni su za duţe zadrţavanja vode 1-3 dana a za proces biorazgradnje taloga 6-12 mjeseci.

Kretanje vode unutar septika je sporo, što rezultira taloţenjem ĉestica na dno

septika u visinu od 0,6-1 m, gdje se talog podvrgava anaerobnoj stabilizaciji, plivajuće ĉestice formiraju koru na površini. Nakon zapunjavanja, crpljenje vrši firma ovlaštena za tu vrstu poslova.

Tretman tehnološke otpadne vode u lakirnici Sve otpadne vode iz lakirnice će se skupljati u bazen za otpadne vode te će

se nakon preĉišćavanja ispuštati u okolinu. Ĉvrste ĉestice i mulj će se pomoću lamelne prese izvlaĉiti iz vode te kao takvi pakovati u posebnu ambalaţu i davati ovlaštenim firmama za zbrinjavanje ove vrste otpada. Odlaganje komunalnog otpada

Komunalni otpad se odlaţe u namjenski metalni kontejner zapremine 7 m3. Za odvoz ove vrste otpada potpisan je ugovor sa gradskim komunalnim preduzećem.

Manje koliĉine otpadnog aluminija (oko 10 kg) se odlaţe u kartonske kutije i prodaje trećim licima kao sekundarna sirovina.

23

7. IZVORI PODATAKA

1. Zakon o vodama (''Sluţbene novine FBiH'', br. 70/06) 2. Zakon o upravljanju otpadom (''Sluţbene novine FBiH'', br. 33/03; 72/09) 3. Zakon o zaštiti zraka (''Sluţbene novine FBiH'', br. 33/03) 4. Zakon o zaštiti okoliša (''Sluţbene novine FBiH'', br. 33/03; 38/09) 5. Pravilnik o monitoringu emisija zagaĊujućih materija u zrak

("Sluţbene novine FBiH", br. 12/05) 6. Pravilnik o emisiji isparljivih organskih jedinjenja

(''Sluţbene novine FBiH'', br. 12/05) 7. Pravilnik o kategorijama otpada sa listama("Sluţbene novine FBiH", br. 09/05) 8. Uredba o selektivnom prikupljanju, pakovanju i oznaĉavanju otpada

("Sluţbene novine FBiH", br. 38/06) 9. Pravilnik o donošenju najboljih raspoloţivih tehnika kojima se postiţu

standardi kvalitete okoliša (''Sluţbene novine FBiH'', br. 92/07) 10. Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC)

Reference Document on Best Available Techniques 11. Priloţena dokumentacija investitora

24

8. PRILOZI (1 - 9)

25

PRILOG 1: “Pirnar“d.o.o. Bosanski Petrovac

- Kopija katastaskog plana -

26


- Situacija -

27


- Kopija Ugovora o odvozu komunalnog otpada, snabdijevanju vodom i

rješenje kanalizacije -

28

PRILOG 4:

“Pirnar“d.o.o. Bosanski Petrovac

- Kopija Rjašenja o urbanističkoj saglasnosti -

29


- Kopija Rješenja o upotrebi-

30

PRILOG 6:


- Kopija Kopija elektro-energetske saglasnosti -

31


- Kopija Rješenja o odobrenju promjene namjene objekta -

32

PRILOG 8:


- Kopija Rješenja o ispunjavanju uslova za obavljanje djelatnosti proizvodnje aluminijskih vrata -

33


- Kopija Rješenja o registraciji -

34

Documents

elaborat pirnar