eleqtronuli demokratiis politikis efeqturobis amaRleba da ... module.pdf · • swori orientireba karieraze; • mrewvelobis am dargis warmomadgenelTa saubrebi bavSvebTan; • saubrebi

eleqtronuli demokratiis

politikis efeqturobis amaRleba

da sainformacio-sakomunikacio

teqnologiebis gamoyeneba

damxmar

e saxelmZR

vanelo

Tbil

isi, 2011

2

gamocemis xelmZRvaneli:

elene rusecki

avtorebi:

elene rusecki

aleqsandra delemenCuki

Tamar gogolaZe

redaqtori:

Tamar gogolaZe

dizaini:

Tiko xarSilaZe

dizaini da dakabadoneba

giorgi davTiani

foto:

qalTa sainformacio centri

megi bibiluri

viqtor maxaTaZe

nata kereseliZe

gaweuli konsultaciisa da SeniSvnebisaTvis avtorebi madlobas

uxdian samarTlebriv konsultants anano cincabaZes

ISBN - 978 - 9941 - 0 - 3381 - 0

publikacia momzadda qalTa sainformacio centris mier fond Kvinna till Kvinna-s finansuri mxardaWeriT.

qalTa sainformacio centris gamomcemlobamisamarTi: Tbilisi, 0102, winamZRvriSvilis q. N40;telefoni: (995 32) 2 95 29 34;faqsi: (995 32) 2 94 26 99el-fosta: [email protected]

gamocemis eleqtronuli versia SegiZliaT ixiloT veb-gverdebze: www.ginsc.net, www.wicge.org

3

winasityvaoba

Sesavali

saxelmZRvanelos miznebi da amocanebiZiriTadi miznebi da amocanebiinformaciis xelmisawvdomobaspecialuri amocanebi

rogor gamoviyenoT saxelmZRvanelo

sakiTxebi, romelic ganixileba yvela modulSisazogadoebrivi da zogadsaganmanaTleblo urTierTkavSiri

moduli Isainformacio sazogadoebis koncefcia da problemebiICT-is sagani da saboloo miznebiinformaciuli sazogadoebis modelis ganviTarebaraSi mdgomareobs informaciuli sazogadoebis arsi?,,meore da mesame buneba”TemasTan dakavSirebuli terminebimsoflio samiti informaciul sazogadoebazecifruli revolucia,,cifruli dayofa”msoflio samiti: globaluri diskusiis aucileblobainformaciul sazogadoebaze msoflio samitis istoria da warmoSobapekinidan msoflio samitamde informaciul sazogadoebaze

moduli IIsaerTaSoriso organizaciebi da iniciativebiSinaarsi da ZiriTadi amocanebiinformaciuli sazogadoebis monawilenixelisuflebakerZo seqtorisamoqalaqo sazogadoebagaerosxva saerTaSoriso organizaciebieqspertTa specialuri jgufi cifrul SesaZleblobebzecifruli da genderuli dayofasituacia centralur da aRmosavleT evropaSigenderuli Tanasworobaaqtualuria Tu ara isev cifruli dayofa?rogor ,,ganvsazRvroT” xelmisawvdomoba

moduli IIIeleqtronuli demokratiaeleqtronuli demokratia (el-demokratia)el-demokratiis formebi da saSualebael-demokratiis praqtikuli sakiTxebimoqalaqeTa roli el-demokratiaSiinterneti, rogorc politikuri Suamavaliadgilobriv demokratiul gaerTianebaTa eleqtronuli mxardaWeraRirebuleba da nakliRirebuleba

sa

rC

evi

/ C

ONTE

NTS 5

58

1011

15

25

35

4

nakliRia eleqtronuli demokratiuli sazogadoebael-mTavrobis funqcionirebis modeliel-mTavroba, romelic ar aris dakavSirebuli internetTanel-mTavrobis potenciuri Rirseba da riskiriskebigansakuTrebuli meTvalyureobadanakargebixelmiuwvdomlobagamWvirvalobisa da angariSvaldebulebis mcdari grZnobaupiratesobademokratizaciasargebeli garemosaTvissiCqare, efeqturoba da moxerxebulobasazogadoebrivi mxardaWerael-mTavrobis specifikuri teqnologiebiel-mTavrobis portalebi da platformebigaeros mier SemuSavebuli el-mTavrobaze gadasvlis mzaobis maCvenebeli

moduli IVerovnuli strategia da samoqmedo gegma sainformacio-sakomunikacio teqnologiebzeSinaarsi da amocanebiamJamad arsebuli ICT-is infrastruqturainternetis ganviTarebaICT gamoyenebis tendenciaICT gavrcelebis maCvenebeliadre arsebuli da amJamindeli ICT strategia da codnis gadacemis SesaZleblobebi

moduli Vsainformacio-sakomunikacio teqnologiebis gamoyenebaprogramuli uzrunvelyofacifruli solidarobaportalisamoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebisainformacio Sesvlaeleqtronuli biuletenimimRebTa siasamoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebimomxmarebelTa sazogadoebis SeqmnamomxmarebelTan urTierTobaTanamSromelTa personificirebaonalain diskusiebieleqtronuli biuletenimimRebTa siasazogadoebis wvlili Cvens saqmianobaSi

abreviatura

gamoyenebuli literatura

47

57

6465

5

pa tiv ce mu lo mkiTx ve lo,

dRes, Ta na med ro ve sam ya ro Si, kom pi u te ri, in ter ne ti, mo bi lu ri sa te le fo no kav Si ri, te le da vi deo ko mu ni ka cia Zal zed aq tu a-lu ria. Tumca, sa zo ga do e bis mxolod mcire nawilma icis, rom am yo ve li ves sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi hqvia.

es swo red is sfe roa, ro mel sac qa lis T vis “ara sa sur velad” miiCneven da fiq ro ben, rom qa li ise ver da e uf le ba mas, ro gorc ma ma ka ci. amav d ro u lad, Tu ki sa kiTxs Cav uR r mav de biT, na Te lia, rom Ta na med ro ve cxov re ba Se uZ le be lia am teq no lo gi e bis ga mo-ye ne bis ga re Se. qa li am sam ya ros na wi lia da Tu mas mi e ce ma sa Su-a le ba, uda voa, is ise ve war ma te biT ga mo i ye nebs am teq no lo gi ebs, ro gorc ma ma ka ci.

Ta na med ro ve kvle ve bi da sta tis ti ka gviC ve nebs ram de nad da ba-lia sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan qa le bi sa da go go ne bis xel mi saw v do mo ba. ri Tia es gan pi ro be bu li? amas sxva-das x va mi ze zi da ax s na aqvs.

erTi ki cxadia, prob le ma ar se bobs da saWiroa am problemis mosagvareblad garkveuli zomebis miReba, ra Ta amaR l des sa in-for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan qa le bi sa da gogo ne-bi saT vis xel mi saw v do mo ba.

ele ne ru sec ki

wi na sity va o ba

6

Se sa va li

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi (ICT) – es aris teq no lo gi e bi, rom lis dax ma re bi Tac

xor ci el de ba in for ma ci is da mu Sa ve ba, gag zav na da kav Si ri eleq t ro nu li gziT. ICT gu lis x mobs

Zve li da axa li teq no lo gi e bis mTel speqtrs, ro go ri caa: ra dio, te le vi zia, kom pi u te ri da

in ter ne ti, sta ci o na lu ri da mo bi lu ri te le fo ni, faq si, prin te ri, ska ne ri, ase ve, ma sob ri vi in-

for ma ci is beW du ri sa Su a le be bi. ICT aris sa Su a le ba, rom lis dax ma re bi Tac xel mok led mcxov reb

qa leb sa da ma ma ka cebs Se saZ leb lo ba aqvT mo na wi le o ba mi i Ron qvey nis eko no mi kur da sa mo qa la qo

cxov re ba Si da Ta vi da aR wi on si Ra ri bes. ICT flobs udi des po ten ci als da sof lad mcxov reb ada-

mi a nebs Se saZ leb lo bas aZlevs mi i Ron ga naT le ba, mo i Zi on sam sa xu ri, hqon deT xel mi saw v do mo ba

ba zar Tan, ase ve mi i Ron eko no mi ku ri saq mi a no bi sa da po li ti kur pro ce seb Si mo na wi le o bi saT vis

auci le be li in for ma cia. Tum ca, xSi rad, sa zo ga do e bis Ra ri bi fe na, ume te sad ki qa le bi, ver sar-

geb lo ben sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e biT, gan sa kuT re biT yo vel dRi ur cxov re ba Si.

Zi ri Ta dad es xde ba sof lad nak leb gan vi Ta re bu li in f ras t ruq tu ri sa da sa in for ma cio-sa ko mu-

ni ka cio teq no lo gi e bis pun q t Ta arar se bo bis ga mo.

ar se bobs er Ti faq to ri, ro me lic gan mar tavs ICT–is xel mi saw v do mo bis SezRud vas – es aris

in f ra an in fo struq tu ra. ne bis mi er gan vi Ta re bad qve ya na Si ,,in f ra” an ,,in fo” struq tu re bi kon-

cen t ri re bu lia xe li suf le bi saT vis stra te gi u lad mniS v ne lo va ni saq mi a ni cen t re bis ax los, sam-

rew ve lo ra i o neb sa da po li ti ku ri Stab-bi neb Si.

am g var si tu a ci eb Si auci le be lia ga tar des ise Ti po li ti ka, ro me lic qal Ta sa in for ma cio-sa-

ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan xel mi saw v do mo bis da mab r ko le bel mniS v ne lo van xar vezs ga mo as wo-

rebs. ICT-Tan Ta na ba ri xel mi saw v do mo bi sa da ga mo ye ne bi saT vis re ko men di re bu lia mra val m x ri vi

mid go ma. sa qar T ve los ko mu ni ka ci e bis erov nul ma ko mi si am da sxva sa xel m wi fo struq tu reb ma

gan vi Ta re bis prog ra mis Se mu Sa ve bi sas un da ga iT va lis wi non Sem de gi:

1. gen de ru li sa Wi ro e be bi ICT-is po li ti ki sa da prog ra me bis Se mu Sa ve bi sa da re a li ze bi sas;

2. eris gan vi Ta re bi saT vis ICT-is sa Wi ro e ba da mis mi marT cno bi e re bis amaR le bis xel Sewyo ba:

da in te re se bul ma mxa re eb ma or ga ni ze ba un da ga u wi on se mi na reb sa da sa mu Sao Sex ved rebs, ro-

me lic xels Se uwyobs mo sax le o bas ukeT ga ac no bi e ros gan vi Ta re bi saT vis ICT-is sa Wi ro e ba;

3. sof li sa da cen t ri dan da So re bu li ra i o ne bis gan vi Ta re bi saT vis axa li pro eq te bis mxar da-

We ra; ICT - is in f ras t ruq tu ris swra fad gan vi Ta re bi saT vis sa te le ko mu ni ka cio or ga ni za ci-

eb Tan Ta nam S rom lo ba, bi u rok ra ti u li pro ce du re bis ga mar ti ve ba;

4. ICT-is po li ti ka sa da prog ra meb Si Se fa se bi sa da mo ni to rin gis sis te mis da ner g va gen de ru-

li da sa mar T leb ri vi prin ci piT;

5. mo sax le o bis sa Wi ro e be bis dak ma yo fi le bis xel Se sawyo bad be ne fi ci a re bi sa da mom sa xu re bis

zus ti gan sazR v ra;

6. qvey nis sa te le ko mu ni ka cio in f ras t ruq tu ris de cen t ra li za ci is xel Sewyo ba.

Tum ca, yve la ze moT Ca moT v li li ar Ses rul de ba, Tu qa lebs ar eq ne baT Se saZ leb lo ba mi i Ron

auci le be li cod na da unar-Cve ve bi ICT-is ga mo sa ye neb lad. uk ve eqvs wel ze me tia qal Ta sa in for ma-

cio cen t ri mu Sa obs, ra Ta qa lebs uf ro far Tod mi uw v de bo deT xe li sainformacio-sakomunikacio

teqnologiebze (ICT) ata rebs kvle vebs, or ga ni ze bas uwevs tre nin gebs, ewe va konsultaciebs.

am sa xel m ZR va ne lo Si Tav moy ri lia sxva das x va wleb Si tre nin ge bis Se de gad dag ro vi li ga moc-

di le ba, rac mom x ma re bels Se saZ leb lo bas aZ levs mi mar Tos swav le bis sxva das x va me Tods, ra Ta

ga a far To vos qa le bis in for ma ci as Tan xel mi saw v do mo ba, e.i. xe li Se uwyos maT gan vi Ta re bas.

7

8

sa xel m ZR va ne los miz ne bi da amo ca ne bi

Zi ri Ta di miz ne bi da amo ca ne bi

sainformacio - sakomunikacio teqnologiebi (ICT) iZ le va gan cal ke ve bu li baz ris Seq m nis Se-

saZ leb lo bas, ro me lic ar mo iTxovs did ka pi tal da ban de bas da qa lebs Se uZ li aT da mo u ki deb lad

Seq m nan an Ca er Ton biz nes Si. ICT-is sfe ro Si qa lebs Se uZ li aT sxva das x va pro fe si o na lu ri do nis

mom sa xu re bis Se Ta va ze ba.

in for ma ci is xel mi saw v do mo ba

sainformacio - sakomunikacio teqnologiebis (ICT) dax ma re biT qa lebs aqvT swav le bis, in for-

ma ci is mi Re bi sa da, ase ve, sxva das x va ser vis Tan xel mi saw v do mo bis uf ro far To Se saZ leb lo ba.

ma ga li Tad, maT Se iZ le ba mi i Ron in for ma cia mo sav lis sa baz ro fa se bis, pro fe si u li zrdis Se saZ-

leb lo bis, sa ku Ta ri da oja xis wev r Ta jan m r Te lo bis dac vis Se sa xeb. ase ve mi i Ron auci le be li

in for ma cia cxov re bis ga um jo be se bis miz niT.

sxva prog re sul pro ce seb Tan er Tad ICT aZ levs qa lebs Se saZ leb lo bas ga mo xa ton saku Ta ri

az ri TavianTi viw ro ga re moc vis miR ma, urTierToba daamyaron sxva qvey nis qa leb Tan da uf ro

efeq turad ga mo vid nen mTav ro ba Ta pa su xis m geb lo bi sa da gam W vir va lo bis amaR le bi saT vis, uf ro

far To eko no mi ku ri Se saZ leb lo be bis, Ta nas wo ro bis, ka no ni e ri in te re se bi sa da uf le be bis dac-

vi sa da aRi a re bi saT vis.

Tu ga viT va lis wi nebT ICT-is gan vi Ta re bis yve la ze mo T aR niS nul gen de rul mem k vid re o bas, na-

Te li gax de ba, rom mas Se uZ li aT mniS v ne lov nad ga zar dos yve la asa kis qal Ta mo na wi le o bis Se-

saZ leb lo ba gan vi Ta re bis pro ces Si.

ICT-is uax les ma miR we veb ma Se saZ loa ga a far To vos tra di ci u li da ise Ti teq no lo gi e bis ga mo-

ye ne ba, ro me lic ar mo iTxovs spe ci a lur cod nas, ma ga li Tad, ra dio da te le vi zia, ro me lic jer

ki dev Zi ri Ta di sa ko mu ni ka cio ar xia far To audi to ri i saT vis. Se iZ le ba es mox des pod kas te bis1

meS ve o biT, ro me lic gaZ levT sa Su a le bas ga mo i ye noT in for ma cia xe lax la, an da uk ve ToT is sa Wi-

ro e bis Sem Tx ve va Si vi de o ma sa li Ta da kom paqt-dis ke biT.

gar da ami sa, ICT-im gan vi Ta re bis pro ce seb Si Se saZ loa ga a far To vos am pro ce se bis Se saZ leb lo-

be bi da mo i ta nos da ma te bi Ti sar ge be li.

dis tan ci u ri swav le bi sa da tre nin gi saT vis ICT Se saZ loa ga mo ad geT qa lebs, rom leb sac usaf r-

Txo e bis an sa o ja xo saq mi a no bis ga mo ar Se uZ li aT me ca di ne o beb ze, sa Ra mos, an sak vi rao kur seb ze

si a ru li.

*1 podkasti aris cifruli faili (audio an video), an failebis wyeba, romlis gavrcelebac xdeba internetiT, syn-dication feeds-is meSveobiT, portatul mediasakravze da personalur kompiuterze dasakravad. ese igi, internetis momxmarebels SeuZlia, nebismier dros mousminos an uyuros programas, romelic avtomaturad CamoitvirTa internetidan. termini “podkasti” ori nawilisgan Sedgeba (POD da CAST) da aris IPOD-is (“eplis” kompiuteris portatuli sakravis) da broadcast-is (mauwyeblobis) kombinacia.

9

spe ci a lu ri amo ca ne bi:

y ICT-is ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis swav le ba, mi si ga mo ye ne ba qal Ta or ga ni za ci e bi sa da jgu fe-

bis aq ti u ri mo na wi le o bi saT vis eleq t ro nu li de mok ra ti is gan vi Ta re ba Si;

y axal gaz r da, me war me da sof lad mcxov reb qal TaT vis ICT-is ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis in di-

vi du a lu ri swav le ba gan vi Ta re bi sa da sa zo ga do eb riv saq me Si aq ti u ri mo na wi le o bi saT vis;

y qal Ta or ga ni za ci ebs So ris ,,eleq t ro nu li so li da ro bis” struq tu ris or ga ni ze bis wi na-

pi ro bis Seq m na; y qal Ta dac vis, kvle ve bis Ca ta re bis, fon de bis mo zid vi sa da ko leq ti u ri saq mi a ni ur Ti er-

To be bi saT vis qal Ta or ga ni za ci eb sa da jgu febs So ris ICT-is ga mo ye ne bi saT vis wi na pi ro bis

Seq m na.

10

ro gor ga mo vi ye noT

sa xel m ZR va ne lowi nam de ba re sa xel m ZR va ne lo ar aris Cve u leb ri vi sas wav lo sa xel m ZR va ne lo. is uf ro in s t ruq-ciaa ICT-is sam ya ro Si qal Ta Ca sar Ta vad da Sed ge ba xu Ti mo du lis aR we ri sa gan:

• mo du li I: sa in for ma cio sa zo ga do e bis kon cef cia da prob le me bi; • mo du li II: sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bi da ini ci a ti ve bi; • mo du li III: eleq t ro nu li de mok ra tia (glo ba lu ri qse lis mar T va: ka no ne bi da or ga ni za-

ci e bi);• mo du li IV: erov nu li stra te gia da sa moq me do geg me bi sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no-

lo gi eb ze;• mo du li V: sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba.

am xu Ti mo du li dan ne bis mi e ri Se iZ le ba ga mo vi ye noT da mo u ki deb lad, Se saZ le be lia er Ti an ram de ni me mo du lis er Tob li vad ga mo ye ne bac, ga aC nia, ro go ria audi to ri is mza o ba da da sa xu li amo ca ne bi. yo ve li mo du lis aR we ri Ti na wi li mo i cavs Te ma tu ri ma sa lis mi wo de bis geg mas, wya-ro ebs, ase ve, Te zi sebs Ti To e u li mo na wi li saT vis da rCe vebs tre ne re bis T vis. mi u xe da vad ami sa, sa xel m ZR va ne lo Si ar aris ama Tu im ma sa lis war sad ge nad kon k re tu li sa var ji So e bis an saq mi a no-bis for me bis amom wu ra vi sia, rad gan, Cve u leb riv, yve la tre ne ri sar geb lobs sa ku Ta ri me To di Ta da kre a ti u lobiT. sa xel m ZR va ne lo mxo lod da ma te bi Ti ma sa laa tre ne ris T vis, ro me lic msme nels aw v dis sxva das x va wya ro dan aRe bul auci le bel in for ma ci as da ara yve las T vis kar gad cno bil sa var ji So Ta kre buls.

sa xel m ZR va ne lo Si Tqven ver ipo viT in for ma ci as mo na wi le eb Tan pir ve li gac no bis Se sa xeb, an jgu feb Tan mu Sa o bis Se ma ja me be li Se fa se bis pro ce du ras. ase Ti sa xis in for ma cia Se iZ le ba ux vad mo i po voT bevr sxva sa xel m ZR va ne lo sa da pub li ka ci a Si.

ami tom, Cven kon cen t ra ci as vax denT ICT-is sa kiTxeb ze da mis Te ma ti ka sa da Si na ar s Tan da kav-Si re bul zo gi erT rCe va ze, ro me lic gav le nas ax dens sas wav lo pro ces ze. Cven, ase ve, da ma te biT Se ve xe biT sa kiTxebs, ro me lic, sa va ra u dod, Se iZ le ba gaC n des tre nin gis das ru le bis Sem d gom. sa-xel m ZR va ne lo iT va lis wi nebs tre nings, ro gorc mud mi vi pro ce sis na wils, ro me lic mo i cavs swav-le bas, una re bis ga mo mu Sa ve ba sa da kon k re tul qme de bebs. Tum ca, Ti To e u li mo du lis far g leb Si ga mo ye ne bu lia ma sa lis ga dmocemis am g va ri Ta nmim dev ro ba:

• ICT-is ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis da uf le ba (da mo ki de bu lia Se Ta va ze bul mo dul sa da mis kom bi na ci a ze);

• mi Re bu li cod nis TviT Se fa se ba an jgu fu ri Se fa se ba (da mo ki de bu lia jgu fis pro fil ze);• sas wav lo ma sa le bi (da mo ki de bu lia Se Ta va ze bul mo dul sa da mis kom bi na ci a ze).

yve la Se Ta va ze bu li ma sa lis gamoyeneba SesaZlebelia sa ku Ta ri sa in for ma cio an sas wav lo ma sa-lis Se saq m ne lad da iolad kom bi nir de ba mo ce mul Te ma ze ar se bul sa xel m ZR va ne lo eb Tan.

11

sa kiTxe bi, ro me lic

ga ni xi le ba yve la mo dul Si: sa zo ga do eb ri vi da zo gad sa gan ma naT leb lo ur Ti er T kav Si ri

cxri li 1.

socialuri problemebi, romlis gaTvaliswineba aucilebelia

problema gadawyvetileba

sazogadoebas miaCnia, rom ICT-is gamoyeneba qalis saqme ar aris

• masmediam popularizacia unda gauwios ICT-is sferoSi qalis uflebebsa da maTi dacvis, karieruli zrdis, aseve, informaciis mimocvlis anonimurobasTan dakavSirebul informacias;

• masmediam farTod unda gaaSuqos magaliTebi ICT-is sferoSi qalis rolis Sesaxeb;

• ojaxSi unda gaigon, rom kompiuteri SeiZleba gamoiyenos orive sqesis bavSvma (da ara mxolod mamebma da vaJebma).

ICT-is sferoSi momuSave qalebisTvis SedarebiT mcire anazRaureba

• qalis xelfasi unda gauTanabrdes mamakacis xelfass.

arsebuli azri imis Sesaxeb, rom qali unda iyos ojaxis mfarveli da ar izrunos karieraze

• mSobelTa cnobierebis amaRleba; • masmedia (televizia da a.S.).

monawileebi unda waaxalisoT ICT-is sferoSi karieris Sesaqmnelad

• swori orientireba karieraze;• mrewvelobis am dargis warmomadgenelTa saubrebi bavSvebTan;• saubrebi qalebTan, romelTac gaikeTes kariera;• saubrebi bavSvebTan da axalgazrdebTan;• warmatebuli karieris mqone qalebis Sesaxeb filmebis

popularizacia.

warmatebuli karieris Sesaxeb magaliTebis simcire

• masmediam ufro xSirad unda gaaSuqos warmatebuli karieris magaliTebi;

• weros ICT-is sferoSi momuSave qalebze; • moawyos satelevizio programebi.

vaJebisa da gogonebis daniSnulebaze gansxvavebuli warmodgenebi, anu gogonebi unda isxdnen saxlSi da uvlidnen ojaxs

• ICT-is xelmisawvdomobis gazrda.

sakuTar SesaZleblobebSi mcire TviTdajereba

• warmatebuli magaliTebi;• swavleba;• TviTganviTareba;• saswavlo programebi.

SiSi, rom qalebisTvis unar-Cvevebis ganviTareba saxifaToa ojaxuri TvalsazrisiT (anu qali ,,miatovebs” saojaxo saqmianobas)

stipendia qalebisaTvis.

wignierebis done saganmanaTleblo programebi qalebisa da mamakacebisaTvis.

teqnologiebze SezRuduli xelmisawvdomoba

• axali miRwevebis danergva servisis dabali donis mqone raionebSi;• daxmarebisa da swavlebis uzrunvelyofa menejmentis efeqturobis

asamaRleblad; • sainformacio sazogadoebrivi centrebis popularizacia iq, sadac

arsebobs Sesabamisi infrastruqtura;• am kuTxiT provaiderebisa da saxelmwifo struqturebis

TanamSromloba.

12

cxri li 2

problemebira unda SeviZinoT aucileblad saerTaSoriso gamocdilebidan?gadawyvetileba

warmatebuli magaliTebi

• rogor SeZles sxva qveynebSi ICT-is xelmisawvdomobis amaRleba, umaRles saswavleblebsa da teqnikur kolejebSi msurvelebis mozidva da ra sargebeli moutana aman sazogadoebas;

• sxva qveynebis warmatebuli da warumatebeli gamocdileba; ar aris saWiro xelaxla velosipedis gamogoneba;

• fineTis, irlandiis, aSS-sa da sxva qveynebis gamocdileba, sadac gatarda qalebze orientirebuli politika da strategia;

• sxva regionebisa da ganviTarebadi qveynebis gamocdilebis Seswavla;• saerTaSoriso gamocdilebis gamoyeneba adgilobriv konteqstSi.

socialuri sakiTxebi

• Tanasworoba ojaxSi da cvlileba sqesTa urTierTobebSi;• qalTa da mamakacTa aRzrda Tanasworobis suliskveTebiT;• codnisa da gamocdilebis gaziareba;• ganaTlebis kultura da ara konkurencia;• kulturuli tradiciebis gaTvaliswinebiT samsaxurSi qalebis miRebisas

pozitiuri diskriminacia;• bavSvebisaTvis (gansakuTrebiT gogonebisaTvis) swavleba, rom ar

SeeSindeT riskis.

damxmare stuqturebi da gaerTianebebi

• qalTa da gogonaTa swavlebisaTvis saxsrebis gamoyofa da programis SemuSaveba teqnologiur sferoSi maTi samuSao adgilis Sesaqmnelad; • pensiaze gasuli mamakacebisa da qalebis dabruneba ekonomikaSi

maswavleblebad.

saxelmZRvanelo karieris Sesaqmnelad/dadebiTi magaliTebi

• rogor movizidoT gogonebi karieris arCevisas ICT sferoSi?• ra roli aqvs masmedias (televizia da a.S) sxva qveynebSi qalis karieris

popularizaciaSi?

treningi genderuli cnobierebis asamaRleblad

• programebi mamakacebisaTvis imis Sesaxeb, Tu rogor imuSaon qal kolegebTan da ar ibatonon maTze;

• programebi qalebisTvis, romelic stimuls miscems gamoTqvan sakuTari azri saqmianobis dros koleqtivSi, sadac mamakacebi dominireben; rogor miaRwion imas, rom kacebma qalebi aRiqvan seriozulad.

cxrili 3.

saWiroebebi da xarvezebi ra inovaciebia ganaTlebis sferoSi?

gansazRvreba

ICT-is gansazRvreba •komunikaciis srulyofa;

•karieris arCevis SesaZlebloba.

aucilebelia ICT-is misce ufro sruli

gansazRvreba

•prezentacia da misi Sinaarsi unda iyos warmtaci; (multimediuri

teqnologiis, animaciisa da grafikuli dizainis gamoyenebiT).

infrastruqtura

codnasa da infrastruqturasTan

xelmisawvdomoba

•eqsperimentebisTvis aucilebeli teqnologiuri saSualebebis

uzrunvelyofa (aqcenti keTdeba kreatiulobaze).

nimuSebi (modelebi)

swavleba • onlain swavleba;

• TanatolTa swavleba (magaliTad, kavSiri sxva qveynebTan, kavSiri

sxva Tanatol gogonebTan);

• sxvadasxva qveynis gogonebs Soris gacvliTi vizitebi.

13

warmatebuli magaliTebis

arasakmarisi Seswavla

• mravaldisciplinaruli meTodebis gansazRvra, rogorc

TanamSromlebs Soris barieris aRmofxvris efeqturi saSualeba

teqnologiebis sferoSi.

maswavlebeli

treningebis araefeqturi meTodika • maswavleblebisaTvis treningebis organizeba.

saswavlo masalebis ukmarisoba ICT-Tvis • aucilebelia masalebis SemuSaveba saswavlo gegmisaTvis.

ICT-is sagnis swavleba mosawyeni da

arakreatiulia

• maswavleblebs unda eZleodeT enTuziazmi ICT-is SesaZleblobebisgan.

ICT - es aris saSualeba, da ara

saboloo wertili

• maswavleblebi unda iyvnen momzadebulni swavlebis procesSi ICT-is gamosayeneblad;

• moswavleebs unda hqondeT SesaZlebloba eqsperimentebisTvis.

ICT - swrafad viTardeba, xolo

maswavleblebi CamorCebian process

• aucilebelia gadamzadebis kursebi.

maswavleblebi floben arasakmaris

codnas ICT-is sferoSi arsebul yvela

SesaZleblobaze

• skolaSi unda moviwvioT adamianebi, romlebic muSaoben

mrewvelobis am dargSi, raTa maT gauziaron informacia karierul

mimarTulebebze.

SemdegSi

zrdasrulTa swavleba da ICT-is treningi

• sustad momzadebul an moumzadebel zrdasrulTa mozidva (maT

Soris soflis macxovrebelTa CaTvliT) TemisTvis proeqtis

Seqmnis mizniT.

ufskruli biznesis saWiroebebisa da

ganaTlebis dones Soris

• biznessa da saganmanaTleblo dawesebulebas Soris partnioroba.

saswavlo gegmebi

ICT ar Sedis saswavlo gegmebSi • ICT unda CaerTos saswavlo gegmebSi yvela doneze da yvela saganSi.

saswavlo gegmebi orientirebuli unda

iyos biznessa da ICT-ze• mxatvrul skolaTa msgavsi miznobrivi ICT skolebi.

mniSvnelovania konteqstis

gaTvaliswineba

• aucilebelia bunebrivi midrekilebebis gamoyeneba, raTa gaakeTo

raime kreatiulad da Taviseburad; • jgufuri saqmianobis urTierTkavSiri.

adgilobrivi da inglisuri ena,

rogorc saqmiani

• saswavlo masalebis adaptacia adgilobriv pirobebTan.

14

15

mo du li I sa in for ma cio sa zo ga do e bis kon cef cia da prob le me bi

ICT-is sa ga ni da sa bo loo miz ne bi pir vel mo dul Si mo ce mu lia sa er Ta So ri so do ku men teb sa da re zo lu ci eb Si in ter net Tan da

sa in for ma cio teq no lo gi eb Tan da kav Si re bu li Zi ri Ta di kon cef ci e bi sa da ter mi ne bis mi mo xil-

va. mo dul Si gan xi lu lia ise Ti cne be bi, ro go ri caa: ,,in for ma ci u li sa zo ga do e ba”, ,,glo ba lu ri

qse li”, ,,sa in for ma cio struq tu ra”, ,,cif ru li gan yo fi le ba”, ase ve, sa in for ma cio teq no lo gi eb Tan

da kav Si re bu li spe ci fi ku ri sa kiTxe bi da ICT sfe ro Si sa er Ta So ri so do ne ze mim di na re Zi ri Ta di

dis ku si e bi.

mo du lSi Se su lia oTxi ti pis saq mi a no ba, maT So ris, in for ma ci ul sa zo ga do e bas Tan da kav Si-

re bu li Zi ri Ta di cne be bi da in for ma ci u li sa zo ga do e bis Se sa xeb msof lio sa mit ze gan xi lu li

sa kiTxe bi. mo dul Si gan xi lu lia ise Ti Te me bi, ro go ri caa: ,,mo na ce me bi”, ,,in for ma cia”, ,,cod na

da teq no lo gi e bi” da gan sazR v ru lia ras niS navs ,,in for ma ci u li sa zo ga do e ba” da in te re se bu li

sa zo ga do e bi saT vis. sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi (ICT) war mod ge ni lia ro gorc

in s t ru men ti ada mi a nis gan vi Ta re bi saT vis, xo lo in for ma ci u li sa zo ga do e ba da na xu lia ro gorc

am gan vi Ta re bis sa Su a le ba.

mo du lis me o re na wil Si mo ce mu lia in for ma ci u li sa zo ga do e bis gan mar te ba, ro me lic gan s x vav-

de ba tra di ci u li, eko no mi kur prin ci pe ze da fuZ ne bu li da so cio-po li ti ku ri moR va we e bis mi er

pro pa gan di re bu li gan mar te bisa gan.

is efuZ ne ba in for ma ci u li sa zo ga do e bis uf ro far To cne bas da gu lis x mobs so ci a lur sa-

kiTxebs, rom lis ga dawy ve ta aici le be lia sa in for ma cio moTxov ne bis da sak ma yo fi leb lad nak leb

gan vi Ta re bul qvey neb Si.

sa mu Sao sa a Te bis ra o de no ba: 4 sa a Ti

ga mo ye ne bu li ma sa la:

in for ma ci u li sa zo ga do e ba es aris sa zo ga do e ba, ro mel Sic Seq m na, ga na wi le ba, gav r ce le ba, da-

ner g va da mi mar T va in for ma ci as Tan war mo ad gens mniS v ne lo van na wils eko no mi kur, po li ti kur da

kul tu rul cxov re ba Si.

ase Ti sa zo ga do e bis Ta vi se bu re ba mdgo ma re obs ima Si, rom sa in for ma cio teq no lo gi ebs uka via

cen t ra lu ri ad gi li war mo e bis sfe ro Si, eko no mi ka sa da mTli a nad sa zo ga do e ba Si. in for ma ci u li

sa zo ga do e ba da na xu lia, ro gorc in dus t ri u li sa zo ga do e bis2 mim Re bi. pos tin dus t ri u li sa zo ga-

do e ba3 (daniel beli)4 ,,pos t for diz mi”, pos t mo der nu li5 da ,,cod nis sa zo ga do e ba”, ise ve, ro gorc

,,te le ma ti ku ri”6 sa zo ga do e ba, sa in for ma cio re vo lu cia da ,,qse lu ri” sa zo ga do e ba (ma nu el kas-

tel si) 7 war mo ad gens mWid rod da kav Si re bul cne bebs.

in for ma ci u li sa zo ga do e bis mo de lis gan vi Ta re ba

erT-er Ti pir ve li, vinc Se i mu Sa va in for ma ci u li sa zo ga do e bis kon cef cia, iyo eko no mis ti

fric max lu pi (Fritz Machlup). 1933 wels man da iwyo kvle veb ze pa ten t Ta gav le nis Ses wav la. mu Sa-

o bis Se de gad man 1962 wels ga mo aq vey na re vo lu ci u ri Sro ma ,,cod nis war mo e ba da ga na wi le ba

*2 ix: gv.18, TemasTan dakavSirebuli terminebi *3 ix: gv.18; TemasTan dakavSirebuli terminebi; *4 daniel beli (Daniel Bell) – sociologi, harvardis universitetis sapatio profesori;*5 ix: gv.19; TemasTan dakavSirebuli terminebi. *6 ix: gv.19; TemasTan dakavSirebuli terminebi;*7 manuel kastelsi ( Manuel Castells) – sociologi, mkvlevari informaciuli sazogadoebisa da kavSiris sferoSi;

16

ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si”. wig ni far Tod gav r cel da da iTar g m na ru sul da iapo nur ena ze.

iapo ni a Si, ase ve, iq na Ses wav li li in for ma ci u li sa zo ga do e ba ioho ka Sa kai (Jo ho ka Sha kai) ume sa os

mi er, - sa zo ga do eb ri vi evo lu ci is umaR le si sa fe xu ri bi o lo gi u ri evo lu ci is ana lo gi u rad. es kon cef cia far Tod ga ni xi le bo da ga su li sa u ku nis 50-ian 60-ian wleb Si.

ra Si mdgo ma re obs in for ma ci u li sa zo ga do e bis ar si?

ar ar se bobs ter mi nis - ,,in for ma ci u li sa zo ga do e ba” - sa yo vel Ta od mi Re bu li gan mar te ba.

Te o re ti kos Ta um rav le so ba Tan x m de ba ima ze, rom ad gi li aqvs mci re tran s for ma ci as, ro me lic

ga su li sa u ku nis 70-ian wleb Si da iwyo, dRem de grZel de ba da ro mel mac sa fuZ vel Si ve Sec va la

sa zo ga do e bis fun q ci o ni re ba. sa in for ma cio teq no lo gi e bi - es ar aris mxo lod in ter ne ti. mim di-

na re obs dis ku sa imis Se sa xeb, ram de nad di dia ma sob ri vi in for ma ci is cal ke u li sa Su a le be bis an

war mo e bis cal ke u li for me bis ro li.

zo gi er Ti mkvle va ri, ker Zod, an to nio neg ri8 da ni ut jin g ri Ci9 mi iC nevs, rom in for ma ci ul

sa zo ga do e ba Si ada mi a ne bi da ka ve bul ni ari an ara niv Ti e ri, ara ma te ri a lu ri Sro miT. maT mxed-

ve lo ba Si aqvT cod nis war mo e ba an kul tu ru li ar ti faq te bi. am g va ri mo de lis prob le ma mas Si

ma te ri a lu ri da sa zo ga do e bis in dus t ri u li sa fuZ v lis ar sis ig no ri re baa. mi u xe da vad ami sa, am

mo del Si Se dis prob le me bi Cve u leb riv ada mi a neb Tan da kav Si re biT da ba debs kiTx vas Se moq me di

ada mi a ne bis ra ra o de no ba esa Wi ro e ba sa zo ga do e bas nor ma lu ri fun q ci o ni re bi saT vis? ma ga li Tad,

Tqven ge sa Wi ro e baT mxo lod ram de ni me cno bi li, da ara uam ra vi uc no bi msa xi o bi, vi na i dan, Tqven

Se giZ li aT ga a na wi loT yve la ro li cno bil msa xi ob Ta So ris, da nar Cen ni ki dar Ce bi an rolis

gareSe. dRes ga mom cem le bi, Cve u leb riv, po pu la ri za ci as uwe ven mxo lod ise Ti wig nebs, ro mle bic

kar gad iyi de ba, xo lo im av to rebs, ro mel Ta wig neb zec sta bi lu rad aris moTxov na, eri de bi an

rom da beW don.

axa li fil mis po pu la ro ba ir k ve va Cve ne bis pir ve li ve kvi ras mo ge bis da ara sity vi e ri STa beW-

di le be bis ga da ce mis sa fuZ vel ze.

in for ma ci ul sa zo ga do e bas Tan da kav Si re bul sxva prob le ma Ta So ris am ter mi nis er Ti a ni gan-

sazR v re bis mo Zeb nac igu lis x me ba. in for ma ci u li sa zo ga do e ba Se iZ le ba Se i cav des ara mxo lod

xe lov ne bas, teq s tob riv da ko pi re bul ma sa leb sa da sa mec ni e ro Te o ri ebs, ara med, mcdar in for-

ma ci as, fex bur Tis mat Cis Se de gebs, Sem Tx ve viT we ri lebs, Sec do mebs da a.S. in for ma cia yo vel T vis

pro duq ti u li da sa sar geb lo ar aris, is Se iZ le ba sa zi a noc iyos.

imis gaT va lis wi ne biT, rom sa in for ma cio me ta fo re bi da teq no lo gi e bi sul uf ro me tad xde-

bi an ur Ti er T da mo ki de bul ni, Cven Seg viZ lia zo gi er Ti, gan sa kuT re biT, iapo nu ri sa zo ga do e ba,

gan vi xi loT ro gorc in for ma ci u li, vi na i dan ase Tad mig vaC nia.

,,me o re da me sa me bu ne ba”

ro gorc uk ve aR v niS neT, in for ma ci u li sa zo ga do e ba war mo ad gens er Ti ad gi li dan me o re ze in-

for ma ci is ga da ce mis sa Su a le bas (Jay ne Wark)10. vi na i dan sul uf ro srul yo fi li xde ba Ta na med ro ve

teq no lo gi e bi, ix ve we ba ada mi a nebs So ris in for ma ci is gac v lis sa Su a le be bic.

,,me o re bu ne bas” ukav Sir de ba kul tu ru li saq mi a no bis sxva das x va sa Su a le be bi. mo po ve bu li ga-

moc di le ba tran s for mir de ba, eZ le va axa li mniS v ne lo ba da sa zo ga do e bis T vis bu neb ri vi xde ba.

gar k ve u li kul tu ru li ni mu Se bis kval dak val ada mi a ne bi swav lo ben rac Se iZ le ba gan s x va ve bu lad

ga mo i ye non da ga das cen in for ma cia, isa ub ron er T ma neT Tan sxva das x va dro is zo na Si myo feb ma

(onla in), an gac va lon Setyo bi ne be bi sxva das x va qve ya ne bi dan. yo ve li ve es iq ca Cve u leb riv praq-

ti kad, ro mel sac sa zo ga do e ba aRiq vams ro gorc auci le bels..Tum ca, in for ma ci is gac v lis pro ces Si veq to ris meS ve o biT Cven gveZ le va Se saZ leb lo ba ki dev

uf ro Sors ga vav r ce loT in for ma cia. veq to ris sa Su a le biT in for ma cia Se iZ le ba airi os, xo lo

8 antonio negri (Antonio Negri) – italieli marqsistuli sociologi da politikuri filosofosi; 9 niut jingriCi (Newt Gingrich) – aSS kongresis warmomadgenlobiTi palatis yofili spikeri;10 uorq makenzi, avstralieli mwerali da swavluli; 1997, gv. 22

17

Sem deg ga mo e yos imas, ra mac Ta vi dan ga mo iw via mi si are va. aq Cnde ba ra Rac ise Ti, ra sac ,,me sa me

bu ne bas” uwo de ben. me sa me bu ne ba, ro me lic me o ris gag r Ze le baa, mar Tavs mas. is afar To vebs me o re

bu ne bis SezRu dul mxa re ebs. mas Se uZ lia sxvag va rad da ax le bu rad in for ma ci is for mi re ba, daC-

qa re ba, gam rav le ba, da yo fa, vi de oC ve ne bis Sec v la da ga moS ve ba Cven Tan sxva wya ro dan. mi si mi za nia aRad gi nos dro sa da siv r ces So ris wo nas wo ro ba (ix. ,,me o re bu ne ba”). ma ga li Tis T vis Se iZ le ba

mo viy va noT te leg ra fi, ro me lic pir ve li war ma te bu li teq no lo gi iyo da Se eZ lo in for ma cia

ga da e ca da mi e Ro uf ro mci re dro Si, vid re ada mi ans ra i me sag nis er Ti ad gi li dan me o re ze ga da-

sa ad gi leb lad sWir de ba. am g va rad, me o re da me sa me bu ne bis ga mo ye ne bi sas sa zo ga do e bam Se iZ le ba ga mo i ye nos da ga mo i Zi-

os Se saZ leb lo be bis axa li veq to ri, sa dac in for ma cia Se iZ le ba Ca mo ya lib des ur Ti er T q me de ba Ta

axa li for me bis Seq m nis miz niT.

Te mas Tan da kav Si re bu li ter mi ne bi

dRes dRe o biT, ga mo ye ne bul ter min Ta um rav le so ba asa xavs msof lio eko no mi ku ri wes ri gis na-

Te sa ur, mag ram gan s x va ve bul as peq tebs. ,,in for ma ci u li sa zo ga do e ba” uf ro yov lis mom c ve li xde-

ba iq, sa dac eko no mi ka am g va ri sa zo ga do e bis na wi lia.

in for ma ci u li sa zo ga do e ba es aris sa zo ga do e ba, ro mel Sic Seq m na, ga na wi le ba, gav r ce le ba, da-

ner g va da mi mar T va in for ma ci as Tan war mo ad gens mniS v ne lo van na wils eko no mi kur, po li ti kur da

kul tu rul cxov re ba Si.

in dus t ri u li sa zo ga do e ba - ter mi ni ga mo i ye ne ba eko no mi ku ri or ga ni za ci i sa da so ci a lu ri wes-

ri gis gan sa kuT re bu li for mis aR sa we rad. in dus t ri u li sa zo ga do e bis ma xa si a Teb le bia: war mo e-

bis pro ce sis av to ma ti za cia da ko mer ci a li za cia; ag ra rul seq to r Si da saq me bu li mo sax le o bis

wi lis swra fi Sem ci re ba; Si na me ur ne o bis ga mo yo fa war mo e bi sa gan; er Ti an ba zar sa da mo ne ta rul

sis te ma ze da fuZ ne bu li erov nul-li be ra lu ri sa xel m wi fo e bis war mo So ba; ur ba ni za cia; stra ti-

fi ka ci is tra di ci u li sqe me bis rRve va da swra fi so ci a lu ri mo bi lu ro ba; kla sob ri vi kon f liq-

te bis in s ti tu ci o na li za cia; mox ma re bi sa da so ci a lu ri ke Til dRe o bis zrda;11 pos tin dus t ri u li sa zo ga do e ba gu lis x mobs war mo e bis uf ro mo der ni ze bul re Jim ze ga das v las,

ra sac mo aqvs cvli le be bi sa zo ga do e bis so ci a lur struq tu ra Si. pos tin dus t ri u li sa zo ga do-

e bi saT vis da ma xa si a Te be lia: sa in for ma cio teq no lo gi e bis do mi nan tu ri ro li; mox ma re bi s, da

ara war mo e bis, pri o ri te ti; tran s na ci o na lu ri kor po ra ci e bis swra fi zrda; fi nan su ri baz ris

glo ba li za cia; so ci a lu ri frag men ta cia da axa li, mra val gan zo mi le bi a ni so ci a lu ri iden to bis

Ca mo ya li be ba, eko no mi ku ri ka pi ta lis Ca nac v le ba e.w. ada mi a nu ri ka pi ta liT, anu eko no mi ku ri

eli taruli klasis Ca nac v le ba in te leq tu a le bi sa da me ne je re bis axa li kla siT da a.S.12

pos t for diz mi war mo e bis or ga ni za ci is me To di gan vi Ta re bul in dus t ri ul sa zo ga do e beb Si,

ro me lic hen ri for dis sa xels ukav Sir de ba. mi u xe da vad imi sa, rom fordizmi da postfordizmi

um Tav re sad war mo e bis pro cess ukav Sir de ba, isi ni xSi rad ga mo i ye ne bian maT Tan da kav Si re bul

so ci a lur da po li ti kur Se de geb Tan mi mar Te ba Si.13 igi vea, rac ne o for diz mi. da kav Si re bu lia

kom pi u te re bi sa da ro bo to teq ni kis war mo e bis sfe ro Si ga mo ye ne ba sa da ase ve ma Ti meS ve o biT

in for ma ci i sa da sa qon lis gac v lis axal Se saZ leb lo beb Tan. for diz mis sa pi ris pi rod, pos t for-

dis tu li epo qis ni Sans war mo ad gens mo cu lo biT Se da re biT mci re sa war mo e bi da war mo e bis moq-

ni lo ba (war mo e bis pro fi lis ad vi li Sec v la).*14

pos t mo der niz mis cne ba so ci a lur mec ni e re beb Si Se mo vi da ar qi teq tu ri dan, igi Se mo i ta na ame-

ri kel ma ar qi teq tu ris Te o re ti kos ma, jen q s ma, 1976 wels; mim di na re o ba so ci o lo gi a Si, ase ve

sxva mec ni e re beb Si. postmodernizmis Ta nax mad, Ta na med ro ve sa zo ga do e ba Si gar k ve u lo bis yve la

ele men ti dar R ve u lia da sa eW vo daa miC ne u li, mas Si ada mi a ne bis cxov re bis pi ro be bi glo ba lu ri

*11 ix: socialur da politikur terminTa leqsikoni–cnobari / [sared.: jgufi: eduard kodua da sxv; gamomc.: laSa beraia] - Tb.: logos presi, 2004 - 351gv.; www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=4425

*12 iqve: gv. 351; *13 iqve: gv. 351;*14 iqve: gv. 351;

18

da frag men tu li sa zo ga do e bis xa si aTs iRebs da ar ar se bobs Se fa se bis ab so lu tu ri we se bi da

kri te ri u me bi.15

kav Sir gab mu lo bis da te le ma ti ku ri mom sa xu re ba (sa te le fo no mom sa xu re ba, mo na ce me bis ga da ce-

ma, sxva in for ma ci is mi Re ba teq s tis sa xiT (we ri lo bi Ti-fos tiT), te leg ra miT, te leq siT, faq siT

da sxva;16

,,sa in for ma cio pe ri o di” es aris dro is SezRu du li mo nak ve Ti, rad ga nac, is da kav Si re bu lia

kom pi u te re bis far Tod ga mo ye ne bi sa da amis Se de gad mi Re bul cod na ze da fuZ ne bu li eko no mi kis

aR mo ce ne bis oc da aT w li a ni dro is Su a led Tan.

sa in for ma cio Su a ma va li (pro va i de ri)17 - ro me lic ka no nis, nor ma ti u li aq tis an xel Sek ru le bis

sa fuZ vel ze axor ci e lebs me sa me pi ris sa in for ma cio teq no lo gi as Tan daS ve bas, ag reT ve in for ma-

ci is gav r ce le ba s, da mu Sa ve bas Tan da kav Si re bul mom sa xu re o bas.

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio in f ras t ruq tu ra – te ri to ri u lad ga na wi le bul sa xel m wi fo da

ker Zo sa in for ma cio sis te me bis, sa te le ko mu ni ka cio qse le bis, maT So ris kav Sir gab mu lo bis xa ze-

bis, mo na cem Ta ga da ce mis qse le bi sa da ar xe bis, sa in for ma cio na ka de bis ko mu ta ci i sa18 da mar T vis

sa Su a le be bis, ag reT ve or ga ni za ci u li struq tu re bisa da sa mar T leb riv-nor ma ti u li ad mi nis t ra-

ci u li me qa niz me bis fi zi ku ri kav Si ri, ro me lic uz run vel yofs sa in for ma cio pro duq te bi sa da

mom sa xu re o bis war mo e ba sa da bo lo mom x ma reb lam de mi wo de bas.

kom pi u te ru li re vo lu cia es aris me-20 sa u ku nis me o re na xev ris sa mec ni e ro-teq ni ku ri re vo lu-

ci is erT-er Ti Zi ri Ta di kom po nen ti, ro mel mac di di gav le na mo ax di na sa zo ga do eb ri vi cxov re bis

yve la sfe ro ze: eko no mi kis, mec ni e re bis, teq ni kis, ga naT le bis, kul tu ris gan vi Ta re ba ze. kom pi u-

te re bi Se ad ge nen sam rew ve lo-sa in for ma cio sis te mebs, rom le bic axa li teq no lo gi e bis efeq tu-

rad ga mo ye ne bis sa fuZ vels iZ le va.

am Sem Tx ve va Si sa in for ma cio eko no mi ka da cod nis eko no mi ka ukav Sir de ba in te leq tu a lu ri sa-

kuT re bis Si na arss, ro me lic, Se sa ba mi sad, iyi de ba in for ma ci ul da cod nis ba zar ze.

sa in for ma cio eko no mi ka (post-sam rew ve lo sa zo ga do e ba Si mar T vis we se bi) aris mec ni e re ba, ro-

me lic ik v levs ada mi a nis sa me ur neo saq mi a no bas, ro me lic iT va lis wi nebs sa zo ga do eb ri vi war mo-

e bis, ga na wi le bi sa da sa zo ga do e bis mox ma re bis T vis eleq t ro nu li teq no lo gi e bis far To ga mo-

ye ne bas.

eleq t ro nu li vaW ro ba da eleq t ro nu li biz ne si da kav Si re bu lia ga ri ge bis (tran zaq ci is) war-

mo e bas Tan in ter ne tis meS ve o biT. cif ru li eko no mi ka kon cen t ri re bu lia ki ber ne ti ku li siv r cis

bi te bis ga yid va ze da ara fi zi ku ri siv r cis ato meb ze.

qse lur eko no mi ka Si upi ra te so ba eni We ba qse lis meS ve o biT biz ne sis ko leq ti ur saq mi a no bas,

ro de sac is saq mi a ni eko sis te mis na wils war mo ad ge ns da ara cal ke ul da mo u ki de bel er Te uls.

so ci a lu ri ga er Ti a ne ba qsel Si gu lis x mobs Ta nam S rom lo bis pro cess glo ba lu ri mas S ta biT.

in ter ne tu li eko no mi ka efuZ ne ba in ter ne tiT amoq me de bul ba zars. cod nis mi wo de bis sam sa xu-

re bi srul yo fen eko no mi kur kon teqsts. cod nis mi wo de bis sam sa xu re bi aer Ti a ne ben or ga ni za ci is

Sig niT cod nis me nej ments, rom le bic am cod nis mim wo deb le bi da cod niT mo vaW re e bi ari an.

mi u xe da vad imi sa, rom er Ti Se xed viT yve la ter mi ni si no ni me bad mo Cans, yo ve li maT ga ni asa xavs

er Ti da ima ve sa kiTxis an sag nis ar se biT ni u anss, an od nav gan s x va ve bul xed vas. Ti To e u li ter-

mi ni war mo ad gens eko no mi ku ri saq mi a no bis sa va ra u do xa si a Tis erT ni Sans mo ma val post-in dus t-

ri ul sa zo ga do e ba Si. al ter na ti vis sa xiT axa li eko no mi ku ri wes ri gi ga a er Ti a nebs yve la ze moT

Ca moT v lils, ase ve, yve la im at ri buts, ro me lic es-esaa Cnde ba.

*15 iqve: gv. 351; www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=589816 www.gncc.ge/index.php?sec_id=50500&letter=%E1%83%A217 ix: saqarTvelos kanoni informatizaciis Sesaxeb; Tavi I. zogadi debulebani muxli 1 (16)18 komutacia – eleqtrodenis mimarTulebis Secvla. cvladi denis gardaqmna mudmiv denad specialuri aparatis saSualebiT.

19

msof lio sa mi ti in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze

ga e ros ge ne ra lu ri asam b le is 2001 wlis 21 de kem b ris #56/18319 re zo lu ci iT dam t kic da, rom

in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi ti gaimarTeboda or eta pad. pir ve li eta pi Sed ga 2003

wlis 10 -12 de kem bers, Je ne va Si20, xo lo me o re - 2005 wlis 16 -18 de kem bers, tu nis Si21.

mTa va ri amo ca na pir vel etap ze iyo po li ti ku ri ne bis mka fio ga mo xat va da kon k re tu li na bi je-

bis ga dad g ma, ra Ta sa fuZ ve li Cay ro da in for ma ci ul sa zo ga do e bas, ro me lic aer Ti a nebda yve las

da asa xavda ar se biT in te re sebs.

sa mits Je ne va Si es w re bo da 50-mde sa xel m wi fos pre zi den ti da vi ce-pre zi den ti, 82 mi nis t ri,

26 mi nis t ris mo ad gi le 175 qvey ni dan, ase ve sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bis, ker Zo seq to rias da

sa mo qa la qo sa zo ga do e bis ma Ral Ci no sa ni war mo mad gen le bi. yve la maT gan ma ga mo xa ta po li ti ku ri

mxar da We ra Je ne vis dek la ra ci is22 prin ci pe bi sa da Je ne vis sa moq me do plat for mis23 mi marT, ro-

me lic dam t kic da 2003 wlis 12 de kem bers. mTli a no ba Si, 175 qvey ni dan 11 000 war mo mad ge nel ze

met ma mi i Ro mo na wi le o ba sa mi tis mu Sa o ba sa da mas Tan da kav Si re bul sxva Ro nis Zi e beb Si.

me o re etap ze mTa va ri amo ca na iyo Je ne vis sa moq me do geg mis gan xor ci e le ba, ase ve ga dawy ve ti le-

be bis mi Re ba da Se Tan x me bis miR we va in ter net-mar T vi sa da fi nan su r sfe ro Si Je ne vi sa da tu ni sis

do ku men te bis mo ma va li qme de be bis gan sazR v ri saT vis.

sa mi tis me o re etaps tu nis Si es w re bo da 50-mde sa xel m wi fos pre zi den ti da vi ce-pre zi den ti,

197 mi nis t ri, mi nis t ris mo ad gi le 174 qvey ni dan, ase ve, sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bis, ker Zo seq-

to ri sa da sa mo qa la qo sa zo ga do e bis ma Ral Ci nos ne bi. maT mxari dauWires tu ni sis val de bu le-

be bs, ro me lic mi Re bul iq na 2005 wlis 18 no em bers. 174 qvey ni dan 19 000 wa mo mad ge nel ze met ma

mi i Ro mo na wi le o ba sa mi tis mu Sa o ba sa da mas Tan da kav Si re bul Ro nis Zi e beb Si.

cif ru li re vo lu cia

cif rul ma re vo lu ci am, rom elsac sa fuZ v lad da e do sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no-

lo gi e bis miR we ve bi, fun da men tu rad Sec va la az rov ne bis xa si a Ti, qce va, ur Ti er To ba, ada mi an Ta

saq mi a no ba da fu lis ga mo mu Sa ve bis xer xi. man sa xe uc va la eko no mi ki sa da biz ne sis, sa xel m wi fo sa

da po li ti ku ri pro ce se bis mar T vas. da aC qa ra hu ma ni ta ru li da sa me di ci no dax ma re bis ga we va, ase-

ve, Se saZ leb lo ba mog v ca ax le bu rad Seg ve xe da ga re mos dac vi Ti prob le me bi saT vis. mi si wya lo biT

gaC n da gar To bi sa da Ta vi su fa li dro is ga sa ta reb lad axa li ad gi le bi. in for ma ci i sa da cod nis

xel mi saw v do mo ba wi na pi ro baa axa li aTas w le u lis amo ca na Ta ga da saW re lad; is sa Su a le bas gvaZ-

levs ga um jo bes des cxov re bis do ne mi li o no biT ada mi a ni saT vis mTel msof li o Si. uf ro me tic,

ada mi a nebs So ris ur Ti er To be bis sa Su a le ba Ta srul yo fa ex ma re ba kon f liq te bis ga daW ras da

xels uwyobs msof li o Si mSvi do bis miR we vas.

,,cif ru li da yo fa”

mi u xe da vad imi sa, rom cif rul ma re vo lu ci am ga a far To va ,,msof lio xis” sazR v re bi, msof li os

di di na wi li jer ki dev ar aris Car Tu li am pro ces Si. cod na sa da ar cod nas So ris mzard uf s k-

rul Tan er Tad iz r de ba qve ya na Si mdid reb sa da Ra ri bebs So ris gan vi Ta re bis uf s k ru lic, ise ve,

ro gorc mdi dar da Ra rib qvey nebs So ris uf s k ru li. ami tom, msof lio sa zo ga do e bis wi na Se dgas

amo ca na aR mo ifx v ras es ,,cif ru li da yo fa” da ICT-is swra fi gan vi Ta re bis gziT ga a far To vos uax-

le si teq no lo gi e bis cod na.

19 gaeros generaluri asambleis rezolucia #56/183,,umaRlesi donis msoflio Sexvedra informaciul sakiTxe-bze”; eleqtronuli versia ixileT veb gverdze: www.itu.int/wsis/docs/background/resolutions/56_183_unga_2002-ru.pdf

20 informaciul sazogadoebaze msoflio samitis pirveli, Jenevis etapi; www.un.org/russian/conferen/wsis/geneva.htm21 informaciul sazogadoebaze msoflio samitis meore, tunisis etapi: www.un.org/russian/conferen/wsis/index.htm22 Jenevis deklaracia; www.un.org/russian/conferen/wsis/dec.pdf23 Jenevis samoqmedo gegma; www.un.org/russian/conferen/wsis/plan.pdf

20

msof lio sa mi ti: glo ba lu ri dis ku si is auci leb lo ba

mas Sem deg, rac sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sir ma ga ac no bi e ra, rom axa li di na mi u ri

pro ce se bi iTxovs glo ba lur gan xil vas, ga e ros Ses Ta va za msof lio sa mi tis or ga ni ze ba in for-

ma ci ul sa zo ga do e ba ze da am sa kiTxis Se ta na dRis wes rig Si. es ga dawy ve ti le ba mi Re bul iq na

tu ni sis mTav ro bis mxar da We riT sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Si ris sru luf le bi an kon-

fe ren ci a ze, ro me lic 1998 wels ga i mar Ta q. mi ne a po lis Si (re zo lu cia #73).24

2001 wels sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sir ma ga dawy vi ta sa mi tis Ca ta re ba or eta pad:

pir ve li - 2003 wlis 10 -12 de kem bers Je ne va Si, xo lo me o re - 2005 wlis 16 -18 no em bers, tu nis Si.

ga dawy ve ti le ba dam t kic da ga e ros ge ne ra lu ri asam b le a ze (re zo lu cia 56/183). am ga dawy ve ti le-

bis Ta nax mad wam y va ni or ga ni za ci is ro li sxva da in te re se bul or ga ni za ci eb Tan da par t ni o reb Tan

Ta nam S rom lo biT mi e ni Wa sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sirs. mza de ba sa mi tis gan sa xor ci-

e leb lad dro i sa da pi ro be bis Se uzRu da vad Se Ta va ze bul iq na sa uwye ba Ta So ri so mo sam za de be li

ko mi te tis T vis, ro mel sac un da mo em za de bi na sa mi tis Ro nis Zi e be bis prog ra ma, ga ne xi la sxva da-

in te re se bu li mxa re e bis mo na wi le o bis pi ro be bi da mi e ca sa bo loo for ma dek la ra ci is wi nas war

mom za de bu li teq s ti sa da wi nas wa ri sa moq me do geg mi saT vis.

in for ma ci u l sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis is to ria da war mo So basa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Si ris #73 re zo lu ci iT (mi ne a po li si, 1998 w.) mi Re bul

iq na ga dawy ve ti le ba ge ne ra lur mdi vans ga e ros ad mi nis t ra ci u li sab Wos T vis ko or di na ci is sa-

kiTxeb Si (am Ja mad ga e ros mTa va ri aR mas ru le be li sab Wo) Se e Ta va ze bi na in for ma ci ul sa zo ga do e-

ba ze msof lio sa mi tis mow ve vis sa kiTxis dRis wes rig Si Se ta na da Se de ge bis mox se ne ba sab Wos T vis, sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Si ris mmar T ve li or ga nos T vis. am sa kiTx Tan da kav Si re biT

1999 wels sab Wos se si a ze ge ne ra lur ma mdi van ma an ga riS Si aR niS na, rom ga e ros ad mi nis t ra ci u li

sab Wo ko or di na ci is sa kiTxeb Si da de bi Tad ga mo ex ma u ra am wi na da de bas da sxva or ga ni za ci e bi ca

da sa a gen to e bic da in te res d nen sa mi tis Ca ta re biT. mi Re bul iq na ga dawy ve ti le ba, rom sa mi ti Ca-

tar de bo da ga e ros ge ne ra lu ri mdiv nis pat ro na JiT da mis mom za de ba Si wam y va ni ro li da e kis re-

bo da sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sirs.

ga e ros ge ne ra lur ma asam b le am #56/183 re zo lu ci iT da am t ki ca sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka-

ci is kav Si ris mi er Se Ta va ze bu li sa mi tis Ca ta re bis Car Co e bi, ase ve sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka-

ci is kav Si ris wam y va ni ro li sa mi tis Ca ta re ba sa da mom za de ba Si sxva da in te re se bul or ga ni za ci-

eb Tan da par t ni o reb Tan Ta nam S rom lo biT.

Sem d gom, #56/183 re zo lu ci iT, ga e ros ge ne ra lu ri asam b le is mi er re ko men di re bul iq na sa-

mi tis mom za de ba yo vel g va ri dro i sa da pi ro be bis SezRud vis ga re Se da e va le bi naT sa uwye ba Ta-

So ri so mo sam za de be li ko mi te ti saT vis, ro me lic gan sazR v rav da sxva da in te re se bu li mxa re e bis

mo na wi le o bis pi ro bebs da mis cem da sa bo loo sa xesdek la ra ci is prin ci pe bis wi nas war mom za de-

bul teq s t sa da sa moq me do geg mas. asam b le am Ses Ta va za sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sirs

Ta vis Tav ze aeRo mmar T ve li ro li sa mi tis aR mas ru le bel sam div no Si da mo ew via sxva das x va qvey-

nis mTav ro ba, ra Ta aq ti u rad Car Tu liy v nen sa mi tis mom za de bis pro ces Si da rac Se iZ le ba ma Ral

do ne ze mi e RoT mo na wi le o ba sa mi tis mu Sa o ba Si.

ga e ros ge ne ra lu ri asam b lea #56/183 re zo lu ci a Si, ase ve, mi e sal ma sa mi tis mom za de bi sa da

mim di na re o bis pro ces Si ga e ros yve la Se sa ba mi si struq tu ri sa da sxva sa uwye ba Ta So ri so or ga ni-

za ci e bis, maT So ris, sa er Ta So ri so, re gi o na lu ri da ara sam Tav ro bo or ga ni za ci e bis, sa mo qa la qo

sa zo ga do e bi sa da ker Zo seq to ris mo na wi le o bas.

24 informacia xelmisawvdomia eleqtronul misamarTze: www.itu.int/wsis/docs/background/resolutions/73.html

21

po li ti kis axa li sa xe e bi

pe ki ni dan msof lio sa mi tam de in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze

sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci is sab Wos, ro gorc sa zo ga do e-

bis gan vi Ta re bi sa da tran s for ma ci is in s t ru men tis ro li, mud mi vi in te re-

sis sa ga nia sa er Ta So ri so are na ze, gan sa kuT re biT, ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si.

1995 wels, pe kin Si, qal Ta me oTxe msof lio kon fe ren ci a ze, ga dawy da gar dam tex etapad CaT-

v li li yo sa in for ma cio teq no lo gi e bis aRi a re ba, ro gorc mZlav ri sa Su a le ba qa le bis mi er

ma Ti ga aq ti u re bis, in for ma ci is gac v li sa da sa ku Ta ri gav le nis gaZ li e re bi saT vis. vir tu a-

lur ma sa zo ga do e bam, ro me lic kon fe ren ci is Se de gad war mo iS va pe kin Si, da sa ba mi da u do qal-

Ta or ga ni za ci e bis sa er Ta So ri so eleq t ro nul qsels. es qse li ar se bobs dRe sac da mud mi vad

far Tov de ba. pe ki nis kon fe ren cia iyo pir ve li sa er Ta So ri so kon fe ren cia, ro mel zec gan xi-

lul iq na qa leb Tan da kav Si re bu li re a lu ri prob le me bi. kon fe ren ci a ze, ase ve, iq na gan xi lu-

li sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi, Tum ca kon fe ren ci is prog ra mis Zi ri Tad sa-

kiTxeb Tan gan ye ne bu lad. 2000 wlis sa moq me do geg mis Ses ru le bis Se sa xeb mi mo xil va Si aR niS-

nu lia Se saZ leb lo be bis zrda, ro me lic sa Su a le bas aZ levs qa lebs ICT ga mo i ye non cod nis ga-

zi a re bis, kon taq te bis dam ya re bi sa da eleq to nu li vaW ro bisa T vis. mag ram mi mo xil va Si, ase ve,

aR niS nu lia, rom si Ra ri be, sa te le ko mu ni ka cio in f ras t ruq tu ra ze xel mi saw v do mo bis SezRud va,

enob ri vi ba ri e ri, kom pi u te ris ga mo ye ne bis Se uZ leb lo ba, ase ve, ga naT le bis da ba li do ne, ab-

r ko lebs qa lebs ga mo i ye non sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi, maT So ris in ter ne ti.

pe ki nis kon fe ren ci is mu Sa o ba Si mniS v ne lo va ni wvli li Se i ta na, ase ve, mec ni e re bi sa da teq no lo-

gi e bis gan vi Ta re bis sa kiTxeb Si ga e ros ko mi si am. man yo vel m x riv Se is wav la gen de rul kuT v ni le ba-

sa da gan vi Ta re bas, mec ni e re ba sa da teq no lo gi ebs So ris ur Ti er T kav Si ri. es mu Sa o ba da ma je reb-

lad am t ki ceb da, rom se ri o zu li gen de ru li gan s x va ve ba ar se bob da teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba sa da

mis xel mi saw v do mo bas Tan da kav Si re biT. ker Zod, mec ni e re bi sa da teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis sa-

kiTxeb ze ga e ros ko mi si is mi mo xil va Si (UNCSTD) ga ke Te bu lia das k v na, rom sa in for ma cio re vo lu ci am

gver di auara qa lebs da in for ma ci u li sa zo ga do e bis Se sa xeb li te ra tu ra Si ara fe ria naT q va mi gen-

de rul prob le meb ze, ase ve, in for ma ci ul sa zo ga do e bas Tan da kav Si re bul kvle veb sa da praq ti kul

pro eq teb Si ar aris gaT va lis wi ne bu li is gan sa kuT re bu li vi Ta re ba, ro mel Sic im yo fe bi an qa le bi.

uka nas k nel do ku men teb Si, ro me lic exe ba teq no lo gi e bis sfe ro Si sa er Ta So ri so po li ti kas, aRi a-

re bu lia sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba Si gen de ru li mo na wi le o bis ro li, xo lo qa le bis

cod ni sa da unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba sa in for ma cio teq no lo gi e bis xel mi saw vo mo bi sa da ga mo ye ne bi-

saT vis gan sazR v ru lia, ro gorc Zi ri Ta di amo ca na, ro me lic dgas in for ma ci u li sa zo ga do e bis wi na Se.

pe ki nis kon fe ren ci is Ca ta re bis Sem deg msof li o Si mniS v ne lov nad gaZ li er da qal Ta prob-

le me bis ga ge ba. 1995 wlis Sem deg qa le bi sa ku Ta ri prob le me biT pir da pir mi di an xe li-

suf le bas Tan da te le ko mu ni ka ci is struq tu reb Tan. qal Ta mo na wi le o bam pe ki nis Sex ved-

ris mza de ba Si ro gorc re gi o na lur, ase ve msof lio do ne ze, xe li Se uwyo qal Ta ga er Ti-

a ne bis Seq m nas, sa dac fiq ro ben gen de rul sa kiTxeb sa da qa le bis ad gil ze ICT po li ti ka Si.

pir ve li mniS v ne lo va ni sa er Ta So ri so kon fe ren cia, ro mel zec ga ni xi les sa in for ma cio teq-

no lo gi e bis Se saZ leb lo be bi da ma Ti ro li gan vi Ta re bad qvey neb Si, iyo qal Ta ko mi te tis mi-

er 1997 wels Ca ta re bu li kon fe ren cia - ,,glo ba lu ri cod na” (GK97). spe ci a lu rad Se iq m na kon-

fe ren ci is - ,,glo ba lu ri cod na” – Ca sa ta reb lad, sxva das x va or ga ni za ci i sa da eleq t ro nu li

fos tis meS ve o biT in ten si u ri lo bi re bis Se de gad kon fe ren ci a ze mra va li mo na wi le Se ik ri ba,

rac mniS v ne lo va ni na bi ji gax da geg ma Si - ,,gan vi Ta re ba cod nis Se de gad” – qa le bis Ca sar Ta-

vad. kon fe ren ci is mo na wi le e bi aq ti u rad iy v nen Car Tul ni gen de ru li Ta nas wo ro bis, par t ni-

o ro bi sa da sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis sa kiTx ze ka no nis mi Re ba-

Si, ro mel Sic aR niS nu lia sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis zo gi er Ti

prin ci pi da xaz gas mu lia ma ma kac Ta da qal Ta Ta nas wo ri mo na wi le o ba ICT-is ga mo ye ne bi saT vis.

22

ma le war mo iS va axa li ten den ci e bic. re zo lu ci is sa fuZ vel ze, ro me lic mi Re bul iq-

na 1998 wels, te le ko mu ni ka ci is gan vi Ta re bis sa kiTxeb ze organizebul msof lio kon-

fe ren ci a ze, Se iq m na sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Si ris gan vi Ta re bis seq tor-

Tan ar se bu li spe ci a lis te bis spe ci a lu ri jgu fi (Task Force). mis amo ca neb Si Se di o-

da gan vi Ta re bad qvey neb Si qa le bi sa da ma ma ka ce bis Ta nas wo ro bi sa da sa mar T li a no-

bis uz run vel yo fa te le ko mu ni ka ci i sa da in for ma ci u li sa zo ga do e bis ga mo ye ne bi saT vis.

2000 wels, me o re msof lio kon fe ren ciis - ,,glo ba lu ri cod na” (GK97) mimdinareobisas, gen-

de rul sa kiTxeb Tan, cod na sa da in for ma ci as Tan da kav Si re bu li aq ti vo be bis do ne im de nad ma-

Ra li iyo, rom kon fe ren ci is far g leb Si ga i mar Ta qal Ta fo ru mi, ro mel zec Se Ta va ze bul iq na

mTe li ri gi re ko men da ci e bi. pe ki nis dek la ra ci i sa da sa moq me do geg mis mi mo xil vi sa da Se fa-

se bi sas (pe ki ni +5, iv ni si, 2000 w.) ICT-is efeq tu ri ga mo ye ne ba Zi ri Tad amo ca nad iq na war mod-

ge ni li sa mo mav lod qal Ta gan vi Ta re bi sa da da wi na u re bis T vis. 2000 wlis iv lis Si sa er Ta So-

ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Sir ma, ga e ros gan vi Ta re bis prog ra mam (UNDP) da ga e ros qal Ta

fon d ma (UNIFEM) xe li mo a we ra ur Ti er T Se Tan x me bi sa da Ta nam S rom lo bis me mo ran dums, ro-

me lic exe bo da gen de ru l Tanasworobas te le ko mu ni ka ci i sa da ICT po li ti kis gan vi Ta re ba Si.

2001 wels ga e ros ge ne ra lur ma mdi van ma da a fuZ na sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis

ma Ral k va li fi ci ur eq s per t Ta spe ci a lu ri jgu fi, ro mel mac Se ad gi na 2001 wlis no em ber Si dam t ki ce bu-

li sa moq me do geg ma, sa dac mka fi od iyo war mod ge ni li gen de ru li ana li zi da gen de ru li per s peq ti ve bi.

eq s per t Ta spe ci a lu ri jgu fis amo ca nas war mo ad gen da ,,ga e ros wam y va ni ro lis uz run vel yo fa

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bi saT vis stra te gi is Se sa mu Sa veb lad da am

teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba yve la da in te re se bu li mo na wi li sa da ga e ros wev ri qvey ne bis kon sul ta-

ci is sa fuZ vel ze, ase ve stra te gi u li par t ni o ro bis Seq m na ga e ros sa a gen to ebs, ker Zo me war me ebs,

fi nan sur tres tebs, da we se bu le beb sa da do no rebs So ris, rom le bic mo na wi le o ben qvey ne bis prog-

ra meb sa da sxva mniS v ne lo van da in te re se bul mxa re ebs So ris, ga e ros re zo lu ci e bis Se sa ba mi sad”.

te le ko mu ni ka ci is gan vi Ta re bis msof lio kon fe ren ci a ze, ro me lic ga i mar Ta 2002 wels, mar tis

Tve Si, ga dawy da Seq m ni li yo te le ko mu ni ka ci is gan vi Ta re bis seq tor Si gen de ru li qve gan yo fi le ba

(ITU-D), am or ga ni za ci is mu Sa o ba Si upi ra te so ba mi e ni We bi naT gen de ru li sa kiTxe bis T vis da eq s per t Ta

spe ci a lu ri jgu fi gen de rul sa kiTxeb Si gar da eq m naT te le ko mu ni ka ci e bis gan vi Ta re bis seq tor Tan

ar se bul mud miv moq med sa mu Sao jgu fad. kon fe ren ci a ze, ase ve, ga dawy da xe li Sewyo bo da in for ma ci-

ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis mu Sa o ba s da mis Te ma ti ka Si gen de ru li per s peq ti ve bis Car T vas.

2002 wlis no em ber Si, se ul Si, qal Ta da wi na u re bis sa kiTxeb Si ga e ros qve gan yo fi le bam (DAW)

Ca a ta ra sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis eq s per t Ta jgu fis (EGM) Sex ved ra.

Sex ved ris mo na wi le eb ma mo iy va nes uam ra vi ma ga li Ti imis Se sa xeb, Tu ro gor iye nebs zo gi er-

Ti qa li sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi ebs sa ku Ta ri Ta vis da wi na u re bi saT vis. amas-

Ta na ve, aR niS nes, rom ase Ti ma ga li Te bi er Te u lia da iS vi a Tad gvxvde ba. um Tav re si prob le-

ma ICT po li ti ka Si gen de ru li ana li zi sa da Se sa ba mi si prog ra me bis arar se bo baa. uf ro me tic,

mra va li qa lis T vis, ar se bu li Si da ba ri e re bis gar da, ro go ri caa: teq no lo gi e bis wi na Se Si Si,

nak le bi TviT dajerebuloba da a.S. ro me lic xels uS lis ga mo i ye non sa in for ma cio-sa ko mu ni-

ka cio teq no lo gi e bi, ar se bobs spe ci fi ku ri struq tu ru li gen de ru li ba ri e re bi, ro me lic sa-

Su a le bas ar aZ levs qa lebs, ise ve, aq ti u rad isar geb lon sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq-

no lo gi e biT, ro gorc ma ma ka ceb ma. ase Ti ba ri e ria ma ma ka ceb sa da qa lebs So ris uTa nas wo ro ba

ga dawy ve ti le bis mi Re bis do ne ze, rac xels uS lis qa lebs ga ni xi lon sa in for ma cio-sa ko mu ni ka-

cio teq no lo gi e bi gan vi Ta re bis sa Su a le bad. sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ga-

mo ye ne bi sa gan qa le bis izo la cia mi a niS nebs ima sac, rom maT mci re Se saZ leb lo ba eq ne baT mi i-

Ron ga naT le ba an mo ewy on sam sa xur Si, ar eq ne baT xel mi saw v do mo ba jan dac vis sis te ma sa da sxva

so ci a lur sam sa xu reb Tan, rac ki dev uf ro ga aZ li e rebs ar se bul gen de rul uTa nas wo ro bas.

iunes kos erT-erT sak van Zo prog ra mas war mo ad gen da prog ra ma ,,qa le bi da mas me dia”, rom lis

far g leb Si moq me deb da ori spe ci a lu ri pro eq ti -,,qsel Si mo mu Sa ve qa le bi” da ,,qa le bi esa ub-

re bi an er T ma neTs” (ra dio sof lad mcxov reb le bis T vis yve la ze nak leb gan vi Ta re bul qvey neb-

Si, 1996 w). prog ra mis - ,,qa le bi da mas me dia” - meS ve o biT or ga ni za cia cdi lob da dax ma re bo-

23

da wevr qvey nebs ga ne vi Ta re bi naT ko mu ni ka ci is, in for ma ci i sa da in for ma ci u li Se saZ leb lo-

be bi praq ti kul da po li ti kur sfe ro eb Si. prog ra me bi mo i cav da ko mu ni ka ci i sa da in for ma ci is

gac v lis yve la for mas, dawye bu li sof lis ub ra lo ra di op rog ra me biT, dam Tav re bu li yve la ze

axa li ma sob ri vi in for ma ci is eleq t ro nu li sa Su a le be biT. iunes kos erT-erT amo ca nas war mo-

ad gen da yve la Se saZ lo sa Su a le bis ga mo ye ne ba in for ma ci is xel mi saw v do mo bis ga sa far To veb-

lad. prog ra ma re a lu rad dax ma re bo da qalebs da xe li Se ewyo ma Ti aq ti u ri mo na wi le o bis T-

vis sa zo ga do eb riv cxov re ba Si. qa leb ma ga i a res tre nin ge bi axa li am be bis ga Su qe bis, me nej men tis,

sof li sa da sa Te mo or ga ni za ci eb Si ga dawy ve ti le bis mi Re bis sa kiTxeb ze. gar da ami sa, or ga ni-

za cia aq ti u rad akvirdeboda sqes Ta uTa nas wo ro bis sta tis ti kur mo na ce meb sa da maC ve neb leb s.

sa zo ga do e bis gan vi Ta re bi sa da tran s for ma ci i saT vis sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no-

lo gi e bis ro lis gaT va lis wi ne bi sas ,,cif ru li da yo fis’’ prob le ma iZens gan sa kuT re bul mniS-

v ne lo bas. auci le be lia, rom ICT-is miR we ve bi qa le bi saT vis iyos xel mi saw v do mi da iq ces Zi ri-

Tad sa Su a le bad sqes Ta Ta nas wo ro bis gan vi Ta re bi sa da uf le ba mo si le bis ga far To e bi saT vis.

ami tom, iunes ko informaciul sazogadoebaze msoflio samitis farglebSi di a lo gi s, genderul

sakiTxebze msjelobisaTvis iw vevs yve la mniS v ne lo van mxa res, maT So ris xe li suf le bis, pro-

fe si u li ga er Ti a ne be bi sa da sa mo qa la qo sa zo ga do e bis war mo mad gen lebs, or m x riv da mra val m-

x riv par t ni o reb sa da ker Zo seq to ris war mo mad gen lebs uf ro far To kon teq s tiT sa mar T li-

a no bi sa da Ta nas wo ro bis prin cip ze da fuZ ne bu li sa in for ma cio sa zo ga do e bis Se saq m ne lad.

sa va ra u do kiTx ve bi jgu feb Si gan sa xil ve lad (ix. cxri li 1 da 2)

1. ar se bobs Tu ara in for ma ci u li sa zo ga do e bis cne ba Tqvens cxov re ba Si?

2. ra Si ga mo i xa te ba es?

3. ra nak li aqvs?

4. ra Si mdgo ma re obs cif ru li da yo fis ne ga ti u ri mxa re e bi?

5. ro gor Se iZ le ba in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis pe ki nis plat for mis Se de ge bis

gamoyeneba qal Ta sru luf le bi a no bi saT vis?

me To di kis va ri an te bi (ixi leT na wi li ,,ro gor ga mo vi ye noT mo ce mu li sa xel m ZR va ne lo” Zi ri Tad Se mo Ta va-

ze bul me To di kas Tan Se sa da reb lad).

1. in te raq ti u li leq cia

2. jgu fu ri gan xil ve bi da ga mos v le bi

3. cal ke u li ma ga li Te bis gan xil va

4. ,,tvi nis Stur mi”

24

25

mo du li II sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bi da ini ci a ti ve bi

y Si na ar si da Zi ri Ta di amo ca ne bi me o re mo dul Si sa u ba ria sa er Ta So ri so mo na wi le eb sa da ma Ti ini ci a ti ve bis Se sa xeb. uka nas k nel

wleb Si far Tod gav r cel da qse leb sa da sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan, ker Zod,

,,cif ru li da yo fis” aR mofx v ri saT vis mi mar Tu li sa er Ta So ri so ini ci a ti ve bi. ama ve dros, iq m ne ba

sul uf ro da uf ro me ti sa er Ta So ri so sa mu Sao jgu fi, ro go ri caa ga e ros eq s per t Ta spe ci a lu-

ri jgu fi sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan da kav Si re biT da eq s per t Ta spe ci a lu ri

jgu fi, ro me lic da fuZ n da di di rvi a nis sa mit ze cif rul Se saZ leb lo beb Tan da kav Si re biT. mo-

dul Si war mod ge ni lia or m x riv da mra val m x riv do ne ze Zi ri Ta di sa er Ta So ri so mo na wi le ni da

ma Ti ini ci a ti ve bi.

pir ve li na wi li: ICT-is ro li gan vi Ta re ba Si

am na wil Si ga ni xi le ba sa er Ta So ri so kon teq s ti, ro mel Sic mim di na re obs ICT-is po li ti ka da

mi si kav Si ri sa er Ta So ri so gan vi Ta re bis pro ce seb Tan.

gan sa kuT re bi Taa xaz gas mu li is amo ca ne bi, ro me lic gan vi Ta re bis seq tor sa da erov nul sa in-

for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis wi na Se ga dawy ve ti le bis mim Reb sa er Ta So ri so sa zo ga-

do e bis do ne ze dgas, ase ve, Suq de ba da in te re se bul mxa re Ta axa li mid go me bi da in for ma ci ul

sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis mza de bis pro ce si.

me o re na wi li: ICT da gen de ru li sa kiTxe bi

mo du lis me o re na wil Si gan xi lu lia Se saZ leb lo be bi, amo ca ne bi da ris ke bi, ro me lic ukav-

Sir de ba ICT-is gav r ce le ba sa da ICT-is seq to ris zrdas gen de ru li per s peq ti ve bis Tval saz ri siT.

,,cif ru li da yo fis” msgav sad, saWiroa ,,gen de ru li da yo fis” gaT va lis wi ne ba. sa er Ta So ri so da

erov nul sa moq me do geg me bis Sed ge ni sas ICT po li ti kis gan vi Ta re bi saT vis. moy va ni lia ,,gen de ru-

li da yo fis” xa si a Te bi da ICT po li ti kis di fe ren ci re bu li so ci a lu ri da eko no mi ku ri gav le na

ma ma kac Ta da qal Ta cxov re ba ze; Se Ta va ze bu lia ICT-Tan qal Ta xel mi saw v do mo bis ga far To e bis

gze bi Se sa ba mis pi ro beb Si. ga ni xi le ba Se sa ba mi si ga re mos Seq m nis ele men te bi, ro me lic xels Se-

uwyob da sqes Ta Ta nas wo ro bas da aR mofx v ri da dis k ri mi na ci as.

sa a Te bis ra o de no ba: 4-6 sa a Ti (da mo ki de bu lia mo du lis pir vel na wil Si gan xi lul ICT-Tan da-

kav Si re bul ini ci a ti ve bis ra o de no ba ze).

dam x ma re ma sa la:

y in for ma ci u li sa zo ga do e bis mo na wi le ni xe li suf le ba

erov nu li Se mo sav le bis do ni sa da in f ras t ruq tu ris mi u xe da vad yve la xe li suf le ba un da iyos

da in te re se bu li, ra Ta maT qve ya na Si gan vi Tar des in for ma ci u li sa zo ga do e ba. maT un da iTa ma Son

Zi ri Ta di ro li, ra Ta uz run vel yon in for ma ci u li sa zo ga do e bis upi ra te so biT sar geb lo ba yve-

la mo qa la qi saT vis, ase ve, ga na vi Ta ron erov nu li da glo ba lu ri po li ti ka da struq tu ra, ro-

me lic in for ma ci u li sa zo ga do e bis amo ca nebs wyvets. imi saT vis, rom mo sax le o ba dainteresdes

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e biT, mTav ro beb ma un da aamaR lon mo sax le o bis in for mi-

re bu lo ba, ga a far To on in for ma ci is xel mi saw v do mo ba, ase ve, sa fuZ ve li Ca u ya ron mo sax le o bis mi-

er sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis miR we va Ta ga mo ye ne bas, rac sa Su a le bas mis cems

maT ga i um jo be son cxov re ba, so ci a lu ri mom sa xu re ba da uz run vel yon eko no mi ku ri zrda.

26

msof lio sa mi tis glo ba lu ri xed vis po li ti ku ri mxar da We ra in for ma ci u li sa zo ga do e bis Seq m na ze mTe-

li sicxa diT ga mov lin da 2003 wlis 10-12 de kem bers, Je ne va Si, ro de sac mTe li msof li os xel m ZR va ne leb ma,

maT So ris, sa xel m wi fo Ta da mTav ro ba Ta 40-ma pre zi den t ma da vi ce-pre zi den t ma, 175 qvey nis ma Ra li wo de-

bis de le gat ma mo na wi le o ba mi i Ro sa in for ma cio sa zo ga do eb ze Ca ta re bul msof lio sa mi tis pir vel etap ze.

in for ma ci u li sa zo ga do e bis Se sa xeb Ca ta re bul msof lio sa mi tis me o re etap ze, ro me lic 2005 wlis 16-18

no em bers ga i mar Ta, tu nis Si, ase ve, mo na wi le o ba mi i Ro sa xel m wi fo Ta da mTav ro ba Ta 40-ze met ma pre zi den t ma

da vi ce-pre zi den t ma, ra Ta da em t ki ce bi naT Je ne vis sa mi tis Se de ge bi da mi Re bul ga dawy ve ti le ba Ta re a li-

ze bis Sem d go mi auci leb lo ba.

ker Zo seq to ri

mTav ro beb sa da sa mo qa la qo sa zo ga do e bas Tan er Tad ker Zo seq to ri aq ti ur rols Ta ma Sobs in for-

ma ci ul sa zo ga do e ba Si. is sTa va zobs mTels msoflioSi ganviTarebis amocanaTa gadaWris ekonomikurad

sicocxlisunarian models. ker Zo seq to ri xels uwyobs ma te ri a lu ri pi ro be bis Seq m nas, ro me lic uz run-

vel yofs glo ba lur xel mi saw v do mo bas in for ma ci a sa da sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ser vis-

Tan. ker Zo seq to ris mo na wi le o ba sa mit Si xels uwyobs eko no mi kur zrdas da par t ni o ru li ur Ti er To be bis

dam ya re bas, is ex ma re ba teq no lo gi e bis gav r ce le ba sa da axal teq no lo gi eb Tan da kav Si re biT sa zo ga do e bis

in for mi re bu lo bis amaR le bas, ase ve kva li fi ci u ri sa mu Sao ad gi le bis Seq m nas ad gil ze da gan vi Ta re bis sti-

mu li re bas.

ker Zo seq to ri mo na wi le ob da sa er Ta So ri so sa vaW ro pa la tas Tan (ICC) ar se buli biz nes par t ni o ro bis sa-

ko or di na cio ko mi te tis (CCBI) ini ci a ti viT.

sa mo qa la qo sa zo ga do e ba

sa mo qa la qo sa zo ga do e ba aq ti ur rols Ta ma Sobs Ta na med ro ve ten den ci e bis so ci a lur da kul tu ru li

Se de ge bis gan sazR v ra Si, pa su xis m ge be lia mi i Ros de mok ra ti ul prin ci peb ze da fuZ ne bu li stra te gi u li ga-

dawy ve ti le ba yve la do ne ze. sa mo qa la qo sa zo ga do e bis mra val fe rov ne bi sa da sxva das x va sa kiTxe bi sad mi

mis T vis da ma xa si a Te be li praq ti ku li mid go mis wya lo biT, is mniS v ne lo van rols Ta ma Sobs sa er Ta So ri so

par t ni o ro bis pro ce seb Si, ris ke nac mo u wo debs ga e ros ge ne ra lu ri mdi va ni.

mo sam za de be li ko mi te tis me o re mo sam za de bel sxdo ma ze (PrepCom-2 in for ma ci ul sa zo ga do e baze msof lio

sa mi tis Je ne vis etap i) Se iq m na ,,sa mo qa la qo sa zo ga do e bis sa kiTx Ta bi u ro”. mas un da Se e mu Sa ve bi na di a lo gis

war mo e bis me qa niz me bi mTav ro beb Tan da uz run vel yo in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis ga dawy-

ve ti le be bis mim Reb Zi ri Tad struq tu reb Si sa mo qa la qo sa zo ga do e bis pro duq ti u li mo na wi le o ba. sa mo qa-

la qo sa zo ga do e bis sa kiTx Ta bi u ros Se mad gen lo ba Si Se vid nen sa mo qa la qo sa zo ga do e bis msxvi li ga er Ti a ne-

be bi, ro go ri caa: sxva das x va kav Si ri, mas me dia, kul tu ris mu Sa ke bi, qa la qe bi sa da ra i o ne bis xel m ZR va ne le bi,

ara sam Tav ro bo or ga ni za ci e bi, eq s per te bi gen de rul sa kiTxeb Si, SezRu du li Se saZ leb lo be bis mqo ne pi re bi,

ub ra lo ada mi a ne bi da a.S. mas Si Se vid nen, ase ve, sxva das x va mrCev le bi (ma ga li Tad, ada mi a nis uf le ba Ta da in-

ter ne tis mar T vis sa kiTxeb Si da a.S.) da kon k re tu li war mo mad gen le bi, ra Ta uz run vel yon kav Si ri qvey neb sa

da kon ti nen tebs So ris.

sa mo qa la qo da biz nes seq to ris war mo mad gen leb ma mi i Res mo na wi le o ba sa mi tis ori ve eta pis gax s na Si, Je-

ne va sa da tu nis Si.

in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mi tis, pir ve li, Je ne vis eta pis uka nas k nel ple na rul sxdo ma ze,

sa mi tis pre zi dents, mis aR ma te bu le ba ba ton pas kal kuS pens (Pascal Co uc he pin), wa red gi na sa mo qa la qo sa zo ga-

do e ba ze Je ne vis dek la ra cia ,,in for ma ci u li sa zo ga do e bis for mi re ba ka cob ri o bis sa Wi ro e be bi saT vis”. ana-

lo gi u rad, tu ni sis ple na rul sxdo ma ze bi u ros war mo mad ge nel ma sa mo qa la qo sa kiTxeb Si, g. ada ma sa ma se kum

(Adama Sa massékou) da am t ki ca sa mo qa la qo sa zo ga do e ba ze tu ni sis dek la ra cia.

ga e ro

msof lio Ta na me gob ro bis sa mit ze Se Ta va ze bul iq na uni ka lu ri Se saZ leb lo ba ga e a na li ze bi naT, em s je laT

da mo ex di naT sa er To mo mav lis for mu li re ba, vi na i dan dRes, ro gorc aras d ros, isea yve la qve ya na da eri

er T ma neT Tan da kav Si re bu li. ga e ros Ta na me gob ro ba, ro me lic sa er To miz ne bis mi saR we vad aer Ti a nebs sxva-

27

das x va qveynis mTavrobas, ker Zo seq tors, sa mo qa la qo sa zo ga do e ba sa da sa er Ta So ri so sa zo ga do e bas, war-

mo ad gens cvli le ba Ta ka ta li za tors. ga e ros mTe li sis te ma da mi si spe ci a li zi re bu li sa a gen to aq ti u rad

mo na wi le ob da sa mi tis or ga ni ze bi sa da Ca ta re bis pro ces Si da ag r Ze lebs mo na wi le o bas mi Re bul ga dawy ve-

ti le ba Ta cxov re ba Si gan sa xor ci e leb lad.

sxva sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bi

sa mit Si mo na wi le o bis mi sa Re bad mow ve ul iq na yve la da in te re se bu li sa er Ta So ri so da re gi o na lu ri or-

ga ni za cia, rom elic ar Se di s ga e ros Se mad gen lo ba Si. zo gi er Ti maT ga ni gan sa kuT re biT da in te res da sa mi tiT,

ma ga li Tad, ev ro pis sab Wo (2004 wels Za la Si Se vi da kon ven cia ki ber-da na Sa u lis Se sa xeb) da fran ko fo no-

ara bu li li ga. sa mit Si mo na wi le sa er Ta So ri so da re gi o na lu ri or ga ni za ci e bis sru li nus xa Se saZ le be lia

mo vi Zi oT Je ne vi sa da tu ni sis sa mi tis mo na wi le Ta si a Si.

sa er Ta So ri so sa te le ko mu ni ka cio kav Si ri (ITU) war mo ad gens ga e ros mTa var sa a gen tos sa in for ma cio da

sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis sa kiTxeb Si. is aris sa ko or di na cio cen t ri mTav ro be bi sa da ker Zo seq to ri-

saT vis ko mu ni ka ci i sa da Se sa ba mi si mom sa xu re bis gan vi Ta re bis sa kiTxeb Si. uk ve 145 we lia sa er Ta So ri so sa-

te le ko mu ni ka cio kav Si ri ko or di ni re bas uwevs ra di o six Si re e bis er Tob liv ga mo ye ne bas, xels uwyobs sa er-

Ta So ri so Ta nam S rom lo bas sa te li tu ri or bi te bis mo po ve ba Si, mu Sa obs te le ko mu ni ka ci is in f ras t ruq tu ris

ga um jo be se bi saT vis gan vi Ta re bad qvey neb Si, awe sebs msof lio stan dar tebs sa i me do ur Ti er T kav Si re bi saT vis

gan s x va ve bul sa ko mu ni ka cio sis te mebs So ris da xels uwyobs Ta na med ro ve o bis glo ba lu ri prob le me bis -

glo ba lu ri daT bo bi sa da kom pi u te ru li teq no lo gi e bis ga mo ye ne bi sas usaf r Txo e bis amaR le bis - er Tob liv

ga dawy ve tas.

sa er Ta So ri so sa te le ko mu ni ka cio kav Si ri or ga ni ze bas uwevs, ase ve, msof lio da re gi o na lur ga mo fe neb sa

da fo ru mebs, ma ga li Tad ITUTELECOMWORLD, sa dac iw ve ven mTav ro bi sa da sa te le ko mu ni ka cio da sa in for-

ma cio-sa ko mu ni ka cio in dus t ri is gav le ni an war mo mad gen lebs ide e bis, cod ni sa da teq no lo gi e bis ga sac v le-

lad msof lio Ta na me gob ro bis sa ke Til dRe od gan vi Ta re ba di qvey ne bi saT vis.

sa er Ta So ri so sa te le ko mu ni ka cio kav Si ri (ITU) mu Sa obs Ta na med ro ve msof li os yve la sa xe o bis kav Sir ze,

in ter ne tis far To zo lo va ni ar xi dan dawye bu li dam Tav re bu li uka nas k ne li Ta o bis uka be lo teq no lo gi e-

biT, kos mo su ri da sazR vao na vi ga ci i dan - ra di o as t ro no mi a sa da Ta nam g zav rul me te o ro lo gi am de, fiq si re-

bu li da mo bi lu ri te le fo ne bis kon ver gen ci is25, mi saw v do mo bis, mo na cem Ta ga da ce mis, xmo va ni kav Si ri sa da

in ter ne tiT te le-tran s la ci i dan - mo ma va li Ta o bis kav Si ris sis te me bam de.

sa er Ta So ri so sa te le ko mu ni ka cio kav Si ris (ITU) sa Tao cen t ri mde ba re obs Sve i ca ri a Si, Je ne va Si. kavSirSi

191 sa xel m wi fo, 700-ze me ti seq to ris wev ri da aso ci re bu li wev ria.

eq s per t Ta spe ci a lu ri jgu fi cif rul Se saZ leb lo beb ze

eq s per t Ta spe ci a lu ri jgu fi cif rul Se saZ leb lo beb ze (dot for ce) Se iq m na msof lio in for ma ci u li sa zo ga-

do e bis Se sa xeb oki na vas qar ti is sa fuZ vel ze, ro me lic mi Re bul iq na ki u Su-oki na vas sa mit ze (Kyushu-Okinawa

Sum mit). es jgu fi mu Sa ob da sa er Ta So ri so cif ru li da yo fis aR mofx v ri sa da 2001 wels ita li is qa laq ge-

nu a Si da geg mil di di rvi a nis sa mi tis an ga ri Sis mom za de bi saT vis kon k re tu li na bi je bis Se sas wav lad.

eq s per t Ta spe ci a lu ri jgu fis sa i na gu ra cio sxdo ma (dot for ce) Sed ga 27-28 no em bers, to ki o Si. mas Si mo na-

wi le ob d nen mTav ro be bis, ker Zo seq to ris, di di rvi a nis hu ma ni ta ru li or ga ni za ci e bis, ase ve, gan vi Ta re ba di

qvey ne bi sa da sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bis war mo mad gen le bi. sxdo ma mim di na re ob da sa ga reo saq me Ta mi nis-

t ris, ba ton ioSi ji no ga mis (Yoshiji Nogami) Tav m j do ma re o biT. Zi ri Ta di dis ku sia sxdo ma ze ga i mar Ta Sem deg

sa kiTxeb ze:

1) sa er Ta So ri so cif rul da yo fas Tan da kav Si re bu li ar se bu li viTarebis gan xil va;

25 konvergencia - sxvadasxva socialuri da politikuri sistemis, maTi struqturebis TandaTanobiTi daaxloeba urTierTkavSiris, TanamSromlobisa da urTierTgagebis safuZvelze, arsebiTi winaaRmdegobebis gadalaxva da serTo maxasiaTeblebis SeZena, rac gansakuTrebiT aqtiurdeba samecniero-teqnikuri ganviTarebis, internacio-nalizaciisa da globalizaciis procesebis viTarebaSi. ix: socialur da politikur terminTa leqsikoni; 2004; gv 135; am SemTxvevaSi satelekomunikacio qselebis konvergencia niSnavs ramdenime, adre dayofil momsaxurebis erT momsaxurebad gaerTianebas. magaliTad Triple Play - telefonis, internetis, televiziis erT sakabelo internet-CarTvad gaerTianeba.

28

2) spe ci a lu ri jgu fis Sem d go mi mu Sa o bis gra fi kis Sed ge na.

am uka nas k nel Tan da kav Si re biT mi Re bul iq na ga dawy ve ti le ba, rom an ga ri Sis mo sam za deb lad sa Wi ro iyo

2001 wlis Te ber val Si, an mar tis da sawyis Si, erT-erT gan vi Ta re bad qve ya na Si me o re sxdo mis or ga ni ze ba,

xo lo me sa me se si is Ca ta re ba sa Wi ro iyo da geg mi li yo 2001 wlis ma i sis bo los ita li a Si.

y cif ru li da gen de ru li da yo fa

mdgomareoba cen t ra lur da aR mo sav leT ev ro pa Si

is to ri u lad ise mo ewyo, rom cen t ra lur da aR mo sav leT ev ro pis qvey neb Si qa le bis ga naT le-

bis do ne ise Ti ve ma Ra li iyo, ro gorc ma ma ka ce bis. gar da ami sa, ar se bob da Zve li tra di cia, rom

qa le bi mu Sa ob d nen sax lis ga reT da Se ad gen d nen teq ni kur mom sa xu re Ta, nas wav l Ta da in Ji ner Ta

did um rav le so bas (1998 wlis mo na ce me biT 13% qa le bi da 10% ma ma ka ce bi). qal Ta ga naT le bis sa-

er To ma Ra li maC ve ne be li am qvey neb Si qmnis po ten ci als sa in for ma cio teq no lo gi e bis seq tor Si

qal Ta win s v lis T vis.

90-ian wleb Si am qvey ne bis eko no mi ka da za ral da sa fi nan so struq tu reb Si ga uT va lis wi ne be li

li be ra li za ci is Se de gad, rac ase ve uar yo fi Tad aisa xa qal Ta da saq me ba ze. dRes qal Ta da saq me-

bis maC ve ne be li mniS v ne lov nad Ca mor Ce ba ma ma kac Ta da saq me bis maC ve ne bels. sqes Ta uTa nas wo ro bis

axa li do ne e bi gar k ve u li xa ris xiT war mo iS va imis Se de gad, rom aR mo sav leT ev ro pis so ci a lis-

tu ri wyo bis sa xel m wi fo eb Si da cu li iyo qal Ta uf le be bi, Tum ca es uf le be bi mka fi od aras d ros

ar yo fi la gan sazR v ru li. qa le bi da ma ma ka ce bi am qvey neb Si ar iy v nen aq ti u rad Car Tul ni sqes Ta

Ta nas wo ro bis prin ci pe bis gan xil va Si, xo lo Zli e ri sa xel m wi fo xe li suf le ba di di xnis gan mav-

lo ba Si niR bav da kul tu ris kon ser va ti u lo bas, ro me lic efuZ ne bo da ma ma kac Ta do mi ni re bas. im

dros, ro de sac am qvey ne bis po li ti ka mi mar Tu li iyo qal Ta cxov re bis pi ro be bis ga um jo be se-

bi sa ken (msof li os sxva qvey neb Si ar se bul qal Ta mdgo ma re o bas Tan Se da re biT) is miT uf ro ar

aye neb da qa lebs ma ma ka ceb Tan Ta nas wor pi ro beb Si. dRes qa le bi grZno ben cvli le bebs uke Te so-

bi sa ken, mag ram jer ki dev aqvT ma Ti ga moc di le bi sa da ga naT le bis Se sa ba mis sam sa xur Si mowyo bis

prob le me bi, ga nic di an dis k ri mi na ci as sam sa xu reb Si, iRe ben ma ma ka ce bis sa Su a lo do nis xel fas ze

nak lebs, ase ve im ma ma ka ce bis xel fas ze nak lebs, rom le bic ima ve sfe ro Si maT Tan er Tad ari an

da saq me bul ni. ev ro kav Sir Si Se ma va li qvey ne bi saT vis bev ri ram keT de ba, ra Ta am qvey neb Si gan vi-

Tar des sqes Ta Ta nas wo ro ba da ga tar des po li ti ka qal Ta mi marT dis k ri mi na ci is yve la for mis

aR mofx v ris ko mi te ti sa da ga e ros prin ci pe bis Se sa ba mi sad.

qal Ta mdgo ma re o bis ga u a re se ba 90-ian wleb Si eko no mi ku ri si tu a ci i dan ga mom di na re aisa xa

maT T vis ICT xel mi saw v do mo ba zec. qa lebs Se e xoT Sem ci re be bis Zi ri Ta di dar ty ma, isi ni mox v d nen

sa baz ro eko no mi kis fsker ze da mo u wi aT oja xis bi u jet sa da so ci a lur dax ma re beb Tan da kav Si-

re bu li prob le me bis ga daW ra, yo ve li ve es sa zo ga do e ba Si qa lis ro lis mkac rad ga ba to ne bu li

tra di ci u li Se xe du le be bis fon ze. am faq to reb ma ga mo iw via am qvey neb Si qa le bis Se mo sa va lis

Sewy ve ta, maT aRar dar CaT dro sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis unar-Cve ve bis ga mo-

sa mu Sa veb lad. mTli a no ba Si aR moC n da ara sa sur ve li mdgo ma re o ba ICT Se saZ leb lo be bis ga mo sav-

le nad. ma ga li Tad, po lo neT Si in ter ne tis xel mi saw v do mo ba da mi siT sar geb lo bis Se saZ leb lo ba

qa le bi sa da go go ne bi saT vis uf ro da ba lia, vid re cen t ra lu ri da aR mo sav le Ti ev ro pis sxva

qvey neb Si. in ter ne tis mom x ma reb lebs So ris po lo neT Si qa li sul 18,7%-ia. Ce xe Tis res pub li ka Si

34%, ungreTSi 47% da da sav leT ev ro pa Si 41%.

ro gorc yvel gan, sqe si, ge og ra fi u li mde ba re o ba (qa la qi an so fe li) oja xu ri mdgo ma re o ba

(mar to xe la de da) da asa ki (40-46 wlis asa kis ze moT qa le bi saT vis xel mi saw v do mo bis dab r ko le ba)

uqmnis ba ri ers qa le bs ICT- is ga mo ye ne bisaTvis xel mi saw v do mo bis T vis. es faq to re bi Rrmav de ba

sxva mi ze ze bi Tac:

•mci re Se mo sav le bis mqo ne mo sax le o bi saT vis iaf fa si a ni in ter ne tis xel mi uw v dom lo ba;

•re gi o neb Si in ter net-pun q te bis mci re ra o de no ba da axa li unar-Cve ve bis Se sa Ze nad SezRuduli

Se saZ leb lo ba (in for ma ci i sa da ICT sfe ro Si tre nin ge bis Se Ta va ze bis sim ci re), ase ve, sa ko mu ni ka-

29

cio qse lis nak le bi gan vi Ta re ba da ga ba to ne bu li az ri, rom ICT ma ma ka ce bis sfe ros war mo ad gens.

ev ro kav Si ris ume tes qvey neb Si mi i Res (an mom za de bis pro ces Sia) erov nu li sa moq me do geg ma sa-

in for ma cio po li ti kis Se sa xeb. am geg mis sa fuZ vel ze re gi o na lu ri xe li suf le ba sa zo ga do e bis yve la sfe ro Si da ner gavs ICT- is (kor po ra ti ul, ker Zo, sa zo ga do eb riv da sa gan ma naT leb lo sfe-

ro Si, is iq ne ba gaT va lis wi ne bu li ad mi nis t ra ci ul da te le ko mu ni ka ci is, zo gi erT Sem Tx ve va Si

ucxo u ri in ves ti ci e bis T vi sac). es geg me bi qvey neb isaTvis, rom le bic api re ben ev ro kav Sir Si Ses v-

las, Zi ri Ta dad Sed ge ba ,,eleq t ro nu li ev ro pis” mi er Se mu Sa ve bu li sa moq me do geg mis sa fuZ vel-

ze. am do ku men teb Si cal ke ar aris sa u ba ri sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan da kav-

Si re bul saq mi a no ba Si qal Ta mo na wi le o ba ze. sam wu xa rod, am qvey neb Si or ga ni za ci e bi, rom le bic

xels uwyo ben qa lebs, ar ic no ben in for ma ci u li sa zo ga do e bis gar Se mo war mo e bul po li ti ka sa da

dis ku si ebs. ar aqvT mniS v ne lo va ni kav Si ri gen de rul da ICT sfe ro Si mo mu Sa ve in for ma ci u li sa-

zo ga do e bis Seq m nis pro ces Si mo na wi le sis te mas Tan, ro me lic glo ba lu ri xa si a Ti saa da gan sa kuT-

re biT aq ti u ria azi i sa da af ri kis zo gi erT qve ya na Si. in for ma ci as Tan SezRu du li xel mi saw v do-

mo ba ase ve mi a niS nebs, rom cen t ra lu r da aR mo sav leT ev ro pa Si mcxov re bi qa le bi nak le bad ari an

Car Tul ni in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze msof lio sa mit Tan da kav Si re bul erov nul pro ce seb Si.

ICT po li ti ka Si gen de ru li mi mar Tu le bi sa da in f ras t ruq tu ris gan vi Ta re ba ase ve gar Tu le-

bu lia sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Si qal Ta mo na wi le o ba ze sak ma ri si mo na ce me bis

ar qo nis ga moc mi ze zi isaa, rom am g va ri mo na ce me bi CEE/CIS (dsT-sa da ev ro pu li eko no mi ku ri

ko mi si is) am re gi on Si Zne lad mosapovebelia, yo vel T vis san do ar aris da ar Se i cavs in for ma ci-

as sqes Ta Ta nas wo ro bis xa ris x ze. sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis Se sa xeb an ga ri Si,

sxva das x va sa a gen to s mi er mom za de bu li gan s x va vdeba Ta vi si xa ris xi Ta da san do o biT. mo na ce me bi,

na wi lob riv, aRe bu lia me o ra di da da u sa bu Te be li wya ro e bi dan da savaraudo xa si a Ti saa. am g var-

ma me Tod ma Se saZ le be lia sa bo loo jam Si mog v ces ICT - is ga mo ye ne bisas qal Ta mo na wi le o bas Tan

da kav Si re biT (an in for ma ci ul sa zo ga do e ba Si) sa eW vo da sa pi ris pi ro su ra Ti.

da sas rul, Cven miv di varT im das k v nam de, rom qal Ta ICT - is ga mo ye ne bis xel mi saw v do mo bas

damabrkolebeli faq to re bi scil de ba teq no lo gi ur in f ras t ruq tu ra sa da so ci a lur-eko no mi-

kur ga re mo e bas Tan da kav Si re bul Car Co ebs.

gen de ru li Ta nas wo ro ba

mZlav ri sa in for ma cio sis te ma, in ter ne ti msof li os dah pir da de mok ra ti ul da Ta nas wor sa-

zo ga do e bas, sa dac ar ar se bobs gen de ru li dis k ri mi na cia. Tum ca re a lu ri su ra Ti sul sxvag va ria.

saq me ima Sia, rom sqes Ta uTa nas wo ro ba kom pi u te rul siv r ce Si, ise ve, far Tod aris gav r ce le bu-

li, ro gorc re a lur cxov re ba Si. Zi ri Ta dad, es xde ba imi tom, rom kom pi u te ru li siv r ce aris

sfe ro, sa dac do mi ni re ben ma ma ka ce bi. am faqts se ri o zu li Se de gi aqvs qa le bis T vis, ker Zod, qa-

lebs axlos ar uS ve ben axal sa in for ma cio teq no lo gi eb Tan, da Tu ma inc uS ve ben, maT Tavs aty-

de baT sqes Ta dis k ri mi na ci is, Se u racx yo fi sa da por nog ra fi is gri ga li. (Dale Spen der)26.ga e ros kvle vis Ta nax mad, eleq t ro nul mTav ro bas di di dax ma re bis ga we va Se uZ lia qa le bis T-

vis, mag ram ami saT vis auci le be lia qa le bis Car Tu lo ba da maT T vis teq no lo gi e bis me ti xel mi-

saw v do mo ba. wi na aR m deg Sem Tx ve va Si isi ni ver mi i Re ben in for ma ci as sam Tav ro bo saq mi a no bi sa da

im pro eq te bis Se sa xeb, ro me lic iT va lis wi ne bs maT dax ma re bas jan dac va sa da sxva sfe ro eb Si. es

yo ve li ve ki ma Ti ve ke Til dRe o bis T vi saa ga miz nu li.

ga mo kiTx veb ma aC ve na, rom qve ya na Si in ter ne tis xel mi saw v do mo bis maC ve ne be li Zne lad gan sazR-

v ravs in ter ne tis mom x ma re bel qal Ta ricxvs. in ter ne tis mom x ma reb le bi gan vi Ta re bad qvey neb Si

ari an 35 wels qve moT ma ma ka ce bi, rom leb mac ici an in g li su ri, aqvT kar gi ga naT le ba da kar gi

Se mo savali. sam wu xa rod, mci rea sa Su a le bebi ar se bobs “gen de ru li uTa nas wo ro bis” ricx veb Si ga-

mo sa xa tad, rac das tur de ba, ga e ros 2005 wlis kvle ve biT.

26 deil spenderi (Dale Spender), - avstralieli feministi, swavluli, pedagogi, mwerali da konsultanti; ,,Nattering on the net : women, power and cyberspace” 1995; gv.190;

30

er Tis mxriv, in ter ne tis meS ve o biT xde ba sxva das x va pro eq te bis pro pa gan da, rac ,uda vod, sa-

sar geb loa qa le bi sa da go go ne bis T vis, mag ram amas Ta na ve, in ter nets far Tod ga mo i ye ne ben qa leb-

ze Za la do bi sa da por nog ra fi is ga sav r ce leb lad. 2006 wlis ma is Si, ga er Ti a ne bu l sa me fo Si Daily Mail-is27 mi er Ca ta re bu li ga mo kiTx vi dan, cxa di gax da, rom 9 mi li on ma ma kac ze me ti (zrdas ru li

ma ma ka ce bis TiT q mis 40 %), ise ve, ro gorc 1.4 mi li o ni qal ba to ni, da re gis t ri re bu li iyo por no-

sa it ze. ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si, “Se cu re Com pu ting Cor po ra ti on“-ma28 da a fiq si ra 420 mi li o ni

in di vi du a lu ri por no-sa i ti 2005 wels.29

eko no mi ki sa da so ci a lu ri prog re sis ma Ra li do ne ga na pi ro bebs eleq t ro nu li mTav ro bis gan-

vi Ta re bas da gen de rul win s v las. mag ram es on la in sa ja ro ser vi se bi, ver Se am ci rebs uTa nas wo-

ro bas qa leb sa da ma ma ka cebs So ris.

kom pi u te ru li siv r ce, gen de ru li do mi ni re bis Tval saz ri siT, uda vod, ma ma kac Ta te ri to riaa.

am faqts mra val m x ri vi ax s na aqvs: yve la ze Tval sa Ci noa is, rom ma ma ka cebis saqme ufro metad aris

da kav Si re bu li kom pi u ter Tan da uf ro met dros ata re ben mas Tan, vid re qa le bi30. va ra u do ben,

rom ma ma ka ce bis in te re si kom pi u te ri sad mi mom di na re obs iqidan, rom maT bav S vo ba Si kom pi u te ru-

li unar-Cve ve bis gan vi Ta re bis me ti Se saZ leb lo ba hqondaT. did bri ta neT Si Ca ta re bu li kvle vis

Se de gad dad gin da, rom bi Webs eq v s jer uf ro xSi rad yi du lo ben kom pi u ters, vid re go go nebs.31 ase Ti ve ten den cia nar Cun de ba zrdas rul asak Sic. 3700 - ma ada mi an ma mi i Ro mo na wi le o ba msof-

lio qse lis WWW (World-Wi de Web) kiTx var Si, ro me lic Ca a ta ra je ims pit kov ma da mi mi re ker ma32

jor ji is Sta tis teq no lo gi e bis in s ti tu tis pro fe so reb ma (Ja mes Pitkow and Mimi Rec ker of Georgia Institute of Tec h no logy). maT un da epa su xaT kiTx va ze, Tu ro gor iye ne ben in ter nets. mom x ma re bel Ta

56% iyo 21-dan 30 wlis asa kam de, maT So ris 94% iyo ma ma ka ci.33 ase Ti maC ve neb le biT ga sak vi ri

ar aris, rom kom pi u te rul siv r ces uwo de ben ma ma ka cis te ri to ri as. Zi ri Ta d mi ze zad, ris ga moc

qa le bi nak le bad ari an war mod ge nil ni kom pi u te rul siv r ce Si, Se iZ le ba da sa xel des is, rom maT

xSi rad uwevT sxva das x va se ri o zu li ba ri e ris ga da lax va. ase Ti ba ri e ria axal sa in for ma cio teq-

no lo gi eb Tan qa le bis ,,ar miS ve ba”, ase ve, kom pi u te ris Se Ze nis, swav le bi sa da in ter ne tiT sar geb-

lo bis ZviradRirebuleba. sa Su a lod, qa lebs, uf ro nak le bi fu li aqvT, vid re ma ma ka cebs. Tu ki

qa le bi ma inc ga da la xa ven pir vel ba ri ers da Se aR we ven kom pi u te rul siv r ce Si, maT eq m ne baT dab-

r ko le ba eleq t ro nul qse leb sa da sxva teq no lo gi ur saq mi a no beb Si muSaobisas. es xde ba qa le bis

ara sak ma ri si mom za de bi sa da ma Ti dasaqmebis SezRu dvis ga mo. kab re ra-ba le zam, ro me lic ara sam-

Tav ro bo or ga ni za cia Isis International-Si mu Sa obs sa ko mu ni ka cio pro ce seb Si qal Ta mo na wi le o bis

sa kiTxeb ze, da ad gi na, rom mi u xe da vad imi sa, rom qa le bi xSi rad mu Sa o ben mo na cem Ta Seg ro ve bi sa

da teq s te bis da mu Sa ve bis sfe ro Si, Za li an iS vi a Tad Se uZ li aT apa ra tu li uz run vel yo fis Seq m-

nas Tan da kav Si re bu li sam sa xu ris Sov na. am mom ge bi an in dus t ri a Si isi ni yve la ze da bal sa fe xur ze

arian, vi na i dan dam saq meb lebs mi aC ni aT, rom qa le bi Ta vi an Ti oja xu ri mo va le o be bis ga mo xan g r-

Z lad ver imu Sa ve ben.34

ise ve, ro gorc Cve u leb riv cxov re ba Si, qa le bi sqe sob ri vi niS niT dis k ri mi ni re bul ni ari an

kom pi u te rul siv r ce Sic. es prob le ma, far To ga ge biT, da kav Si re bu lia seq su a lur ze wo la sa da

por nog ra fi as Tan. xSi rad, qa le bi, awy de bi an maT T vis sru li ad mi u Re bel seq su a lu ri xa si a Tis

leq seb sa da xum ro bebs, mtrul Se niS v neb sa da por nog ra fi is mra val ricxo van for mebs. es prob-

le me bi Trgu navs qa lebs da moq me debs maT ma ma ka ceb Tan ur Ti er To bi sa sac. de il spen de ris35 mtki-

27 Daily Mail – erT-erTi pirveli britanuli gazeTi. dRes erTaderTi yoveldRiuri gazeTia, romlis mkiTxvelTa 50% qalia;

28 Secure Computing Corporation (SCC) – msoflioSi lideri kompania, romelic muSaobs erovnuli usafrTxoebis riskebis marTvis sferoSi. www.securecomputing.com/

29 gaeros kvleva ,,eleqtronuli mmarTvelobis berketebi ekonomikis krizisis dros”; 2010 weli; http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan038851.pdf

30 ix: deil spenderi (Dale Spender), 1995, gv.11631 Anne Cole; Tom Conlona; Sylvia Jacksona; Dorothy Welch; Gender and Education: Information Technology and Gender. Problems and

Proposals; http://wiki.media-culture.org.au/index.php/Digital_Divide_-_Gender32 ix. http://portal.acm.org/citation.cfm?id=19568833 ix. http://wiki.media-culture.org.au/index.php/Digital_Divide_-_Gender34 ix. IPS Correspondents, 2003, gv.2.35 deil spenderi; gv. 203

31

ce biT, xSi rad, seq su a lur ze wo las iye ne ben ro gorc sa Su a le bas, da a ka von qa le bi kom pi u te ru li

siv r cis, ro gorc ma ma kac Ta te ri to ri is, sazR v rebs miR ma.

kom pi u te rul siv r ce Si gen de ru li uTa nas wo ro bis kuTxiT ar se bu li Zal ze bev ri prob le ma

sa Wi ro ebs ga daW ras. is faq ti, rom qa le bi flo ben ise Ti ve in te leq tu a lur Se saZ leb lo bebs da

aqvT ise Ti ve ini ci a ti ve bi, ro gorc ma ma ka cebs, axal sa in for ma cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re ba Si

Ta na ba ri mo na wi le o bis mi sa Re bad, aR mo Ce na ar aris, Tum ca, sa nam maT eq m ne baT prob le me bi sa-

in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis xel mi saw v do mo bis SezRud vas Tan da kav Si re biT, sa nam

isi ni awy de bi an seq su a lur dis k ri mi na ci as da ar se bobs por nog ra fia, gen de ru li Ta nas wo ro bis

per seq ti ve bi ara sa nu ge Soa.

aq tu a lu ria Tu ara isev cif ru li da yo fa?

SeS fo Te bas iw vevs cif ru li da yo fa, ker Zod, mom x ma re bel Ta da yo fa sxva das x va so ci a lur jgu-

fad da qvey nad ICT-is ga mo ye ne bis mi xed viT. es afer xebs Se iq m nas Ta na ba ruf le bi a ni in for ma ci u li

sa zo ga do e ba. swo red ami tom, mi Re bul iq na so ci a lur po li ti kas Tan da kav Si re bu li mTe li ri gi

zo me bi. ma ga li Tad, gan vi Ta re bul qvey neb Si Se mu Sav da we se bi or ga ni za ci is in f ras t ruq tu ri sa da

sa zo ga do eb ri vi sub si di e bis Se sa xeb, ase ve Se Ta va ze bul iq na af ri ki sa da sxva qvey ne bi saT vis (sa-

dac mi si ga mo ye ne bis da ba li do nea) Tan xis ga mo yo fa ICT-is gav r ce le bis mxar da sa We rad. am g va ri

Ca re vis po li ti kis mo wi na aR m de ge ni mi u Ti Te ben, rom yo ve li axa li teq no lo gi is da ner g va Tav-

da pir ve lad mdi dar qvey neb Si xde bo da da mi siT sar geb lob d nen uf ro SeZ le bu li mo qa la qe e bi.

dro Ta gan mav lo ba Si uf ro far Tod vrcel de ba ICT teq no lo gi e bi da mcir de ba sxva o ba mi si ga-

mo ye ne bi sas.36 Tu am g va ri mtki ce ba ni swo ria in ter net Tan mi mar Te ba Si, ma Sin Ca re va im prob le mis

ga da saW re lad, ro me lic Ta vis Ta vad ga dawy de ba, sa zo ga do eb ri vi sax s re bis tyu i li xar j va iq ne-

bo da. gar da ami sa, am g va ri Ca re va da a ma xin jeb da sa baz ro ur Ti er To bebs sa qon lis mwar mo eb leb sa

da me war me ebs So ris mom sa xu re bis sfe ro Si. mniS v ne lo ba ar aqvs imas, rom am g va ri ar gu men ta cia

efuZ ne ba (zog jer da u sa bu Teb lad) va ra uds, rom axa li teq no lo gi e bis gav r ce le bis Se yov ne ba arc

ise ga ar Tu lebs ara mom ge bi an mdgo ma re o ba Si myof so ci a lur jguf Ta mdgo ma re o bas.

ise Ti ar gu men te bi, ro me lic Ta vi dan mxo lod ri to ri ku li iyo, axa li mo na ce me bis Se de gad sul

uf ro Se u va li xde ba. Tan da Ta no biT qre ba cif ru li da yo fa, ro me lic jer ki dev xu Ti wlis win

iw vev da gan gaSs. mag ram maT So ris gen de ru li cif ru li da yo fa ma inc yve la ze Se sam C ne via. 2002

wlis aSS-s mo na ce me bi mow mobs in ter ne tis mom x ma re bel Ta So ris gen de ru li gan s x va ve bis Sem ci re-

bas (NTIA 2002). Ci neT Si, qve ya na Si, sa dac Se da re biT gvi an da iwyes in ter ne tis mox ma re ba, Se saZ le be-

lia da vak vir deT Tu ra swra fad ic v le ba si tu a cia. 5 wlis gan mav lo ba Si, 1997 wel Tan Se da re biT,

mom x ma re bel qal Ta pro cen ti ga i zar da 12-dan 39%-mde (CNNIC 2002).al ter na ti u li ar gu men tiT Tu ki, sa va ra u dod, gaq re ba yve la ze uf ro cxa di da yo fa, kerZod,

mom x ma re bel Ta cif ru li da yo fa de mog ra fi u li prin ci piT, iq ne ba nak le bad Se sam C ne vi. es exe ba

ICT-is xel mi saw v do mo bis xa risxs, efeq tu ri unar-Cve ve bis flo bas, ase ve, Tu ro gor aiolebs xel-

mi saw v do mo bas sa qo nel Tan da mom sa xu re bas Tan in ter ne tis mox ma re ba. es gan s x va ve be bi da kav Si re-

bu lia so ci a lur jguf Ta pri vi le gi re bul da arap ri vi le gi re bul kuT v ni le bas Tan.

zo gi er Ti ada mi a ni sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Si xe davs ga mo sa vals, fiq robs,

rom is aris samsaxuris moZiebis saSualeba, mi si ar qo na ki aR r ma vebs prob le mebs. ama ve dros,

bevrs epa re ba eW vi, rom ne bis mi er teq no lo gi as Se uZ lia si Ra ri bis do nis an uTa nas wo ro bis sxva

as peq te bis Sem ci re ba. mi u xe da vad ami sa, mi aC ni aT, rom ma Ti aR mo Ce na Se i tans po zi ti ur wvlils

eko no mi kur-so ci a lur aRor Zi ne ba Si.

ro gor ,,gan v sazR v roT” xel mi saw v do mo ba

xel mi saw v do mo ba so ci a lu ri mov le naa. iqam de, sa nam es mox de ba, auci le be lia, sul mci re, ga vi-

goT imis Se sa xeb, Tu ras war mo ad gens in ter ne ti, ri Tia is sa in te re so, ro gor un da mi si mox ma re ba

da ri si miR we va Se iZ le ba mi si dax ma re biT. ada mi an Ta um rav le so ba amas igebs sam sa xur Si ko le geb-

Tan, me gob reb Tan da oja xis wev reb Tan ur Ti er To bis pro ces Si, ase ve wig ne bis kiTx vis, te le ga da-

36 Thierer 2000; Compaine 2001; Fink and Kenny; 2003

32

ce me bis yu re bis, ra di os mos me ni sa da swav lis Se de gad. in ter net Tan xel mi saw v do mo ba so ci a lu ri

mov le naa, rad gan man un da mo i ta nos sar ge be li yo vel dRi ur cxov re ba Si, iq ne ba es ma ta reb le bis

gan ri gis Se sa xeb in for ma ci is mo po ve ba, da sas ve ne be li sag zu ris mi Re ba, me gob reb Tan ur Ti er To ba,

sa mu Sa os Ses ru le ba, ub ra lod, Ta vi su fa li dro is ga ta re ba.

am g va ri ga ge biT teq ni ku ri xel mi saw v do mo ba (in ter net Si Car Tul kom pi u ter Tan si ax lo ve, mo-

bi lu ri te le fo ne bi, te le vi zo ri da sxva ICT mowyo bi lo be bi) auci le be li, mag ram arasak ma ri si pi-

ro baa xel mi saw v do mo bi saT vis. Tum ca, is mniS v ne lo van rols Ta ma Sobs xel mi saw v do mo bis xa ris xis

gan sazR v ri sas. ma ga li Tad, far To zo li a ni ar xi sa Su a le bas iZ le va ram de ni me mo na wi les Tan gqon-

des ,,re a lu ri” vi de o ur Ti er To ba, ma Sin, ro de sac mo bi lu ri te le fo ni, ro me lic aR Wur vi lia

mo na cem Ta ga da ce mis uka be lo pro to ko liT (Wi re less Application Protocol (WAP)) sTa va zobs efeq tur

xel mi saw v do mo bas veb-gver de bis mxo lod gan sazR v rul ra o de no bas. mniS v ne lo va nia ro gor so ci-

a lur pi ro beb Si xor ci el de ba ase Ti xel mi saw v do mo ba. es xde ba bib li o Te ka Si, ro me lic mu Sa obs

gan sazR v rul sa mu Sao sa a Teb Si, Tu sa ku Tar sax l Si? SezRu du lia Tu ara in ter ne tis mox ma re bis

dro msur vel Ta mra val ricxov ne bis ga mo da mi sa Re bia Tu ara mox ma re bis fa si? ar se bobs Tu ara

SezRud va xel mi saw v do mo bis mi zan ze, ma ga li Tad, in ter ne tiT aR Wur vi li obi eq te bi da sa zo ga-

do eb ri vi mox ma re bis ko mu ni ka ci e bi an mu Sa o bis re le van tu ro bis Se mow me ba sa mu Sao ad gil ze?

am g va ri mo saz re biT qmni an ara mxo lod cif rul da yo fas in ter ne tis ar qo nis an ar se bo bis Tval-

saz ri siT, ara med uf ro ,,kav Si ris kon ti nu ums”37 (‘con ti nu um of con nec ti vity’ (Mark War s c ha u er 2003).38

xel mi saw v do mo bis Se saZ leb lo ba ze ax dens gav le nas, ase ve, mTe li ri gi faq to re bi. mxed ve lo ba-

Si gvaqvs gar k ve u li unar-Cve ve bis auci le be li flo ba. mag ram aq un da gan vas x va voT auci le be li

we se bi (ma ga li Tad sad gan va Tav soT mi sa mar Ti eleq t ro nul fos ta Si) da unar-Cve ve bi, ro gorc

so ci a lu ri praq ti kis for ma, rac mo ce mul Sem Tx ve va Si ur Ti er To bis axa li sa Su a le be bis Ses wav-

las gu lis x mobs. es uka nas k ne li ki gulisxmobs unar-Cve ve bis flo bas sul uf ro me ti ada mi a nis

mo na wi le o biT ,,sa zo ga do eb riv praq ti ka Si”, sa dac teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba da mi si sa Wi ro e ba

saq mi a no ba Ta zo gi erT sa xe o beb Si xels uwyobs mTel sa zo ga do e ba Si Se sa ba mi si cod nis flo bas

(Je an Lave39 and Etienne Wen ger)40.teq no lo gi eb Tan xel mi saw v do mo ba da, sa bo loo jam Si, xel mi saw v do mo bis ti pi, da mo ki de bu-

lia sar geb lo bis unar ze far To xel mi saw v do mo bis sis te mis ar se bo bi dan gar k ve u li ra o de no bis

mom x ma re bel Ta ar se bo bam de. is, ase ve, da mo ki de bu lia unar-Cve veb ze, rom lis gan vi Ta re bac auci-

le be lia. sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis Sem Tx ve veb Si sa u ba ria prog ra mu li in ter-

fe i sis xa si aT ze (Jan van Dijk)41. uda vod, sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb Tan xel mi saw v do mo ba jer ki dev ar niS navs

imas, rom ada mi a ni mar T lac SeZ lebs mi siT sar geb lo bas, da Tun dac ase iyos, is ar se biT gav le nas

ver mo ax dens mis cxov re ba ze. xel mi saw v do mo ba zog jer dro e bi Tia, vi na i dan gar k ve u li periodis

Sem deg ada mi an ma Se saZ le be lia da kar gos mi siT sar geb lo bis Se saZ leb lo ba an CaT va los, rom ar

hyof nis cod na maT mo sax ma rad. Se iZ le ba mox des isec, rom sa bo loo jam Si, ada mi an ma ga a ke Tos

das k v na, rom mis T vis in ter ne ti ar war mo ad gens gan sa kuT re bul Ri re bu le bas. ar se bobs ga dawy ve-

ti le bis mi Re bis uam ra vi va ri an ti ada mi a ne bis T vis, ro mel nic in ter ne tis mud mi vi mom x ma re bel ni

xde bi an, maT So ris, in ten si vo ba da mox ma re bis sxva das x vag va ro ba. mas ze da mo ki de bu le biT ic v le-

ba xel mi saw v do mo bis mniS v ne lo bac. aqe dan ga mom di na re ic v le ba xel mi saw v do mo bis mniS v ne lo bac.

37 kontinuumi – movlenebis procesebis uwyvetoba; (aq: uwyveti kavSiri); ix: ucxo sityvaTa leqsikoni; www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=20579

38 mark varSaveri (Mark Warschauer ) - ganaTlebisa da informatikis departamentis profesori kaliforniis uni-versitetSi. UCI cifruli laboratoriis damfuZnebeli da direqtori. misi kvlevebi exeba sainformacio-sako-munikacio teqnologiebis integracias skolebsa da saTemo centrebSi. ,,Technology and Social Inclusion: Rethinking the Digital Divide”; 2003;

39 Jan lave (Jean Lave) – socialuri anTropologi;

40 eTen vengeri (Etienne Wenger) – wamyvani eqsperti komunikaciebSi. is iyo pioneri ,,komunikaciebis praqtikis” kvl- ,,komunikaciebis praqtikis” kvl-evaSi da didi aRiareba aqvs mopovebuli am sferoSi; mecnierebaTa doqtori xelovnuri inteleqtis sferoSi;. 1991;

41 Jan van Dijk; sociologiisa da komunikaciebis mecnierebaTa profesori. ikvlevs sainformacio sazogadoebis socialur aspeqtebs axal mediaSi;The Network Society: Social Aspects of New Media; 1999, 2nd edition 2005

33

zo gis T vis is ar se bi Tad Sec v lis mis saq mi a no bas, sxveb ze imoq me debs mxo lod cxov re bis gar k ve ul

as peq t Si. cal ke ul pi rov ne ba sa Tu sa zo ga do e bis T vis es gav le na eko no mi ku ri xa si a Ti saa, ma Sin,

ro de sac sxve bis T vis Se iZ le ba mxo lod so ci a lu ri izo la ci i sa gan Ta vis daR we vis sa Su a le ba iyos.

imis T vis, rom uf ro Rrmad Cav w v deT am sa kiTxebs, auci le be lia siR r mi se u li da Tvi sebri vi

kvle vis Ca ta re ba. mi u xe da vad ami sa, ax lac Se iZ le ba ga va Su qoT zo gi er Ti as peq ti, Tu ki ga mo vi ye-

nebT xel mi saw v do mo bis xa ris xis Se fa se bis im sa Su a le bas, ro me lic vax se neT ze moT da ro mel sac

Cven uf ro gan zo ga de bu lad war mo vad genT qve moT, mo du lis Sem d gom na wil Si.

in ter ne tis xel mi saw v do mo bis Zi ri Ta di pa ra met re bi, rom le bic gav le nas ax de nen gen de rul

da yo fa ze:

• teq ni ku ri xel mi saw v do mo ba: xel mi saw v do mo ba, rom lis dro sac ma ma ka ce bi da qa le bi sar-

geb lo ben in ter net Si Car Tu li mowyo bi lo biT, mniS v ne lo ba aqvs mowyo bi lo bis tip sa da

kav Si ris xa risxs;

• xel mi saw v do mo biT sar geb lo bis Se saZ leb lo ba: nac no be bi, ro mel nic Tvi Ton sar geb lo ben

in ter ne tiT da Se uZ li aT auci leb lo bis Sem Tx ve va Si dax ma re bis ga we va; sa ku Ta ri unar-

Cve ve bis TviT Se fa se ba; kom for tis an dis kom for tis grZno ba sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio

teq no lo gi e bis sis te mis ga mo ye ne bi sas; gan ga Si sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e-

bis ga mo ye ne bis sa va ra u do ne ga ti ur Se de geb Tan da kav Si re biT (ma ga li Tad, TaR li To ba an

vi ru se bi);

• xel mi saw v do mo biT sar geb lo ba: ari an Tu ara ma ma ka ce bi da qa le bi in ter ne tis mom x ma reb-

le bi; in ter ne tiT sar geb lo bis in ten si vo ba da xan g r Z li vo ba; mi zan Ta sxva das x va o ba, rom-

lis T vi sac ga mo i ye ne ba xel mi saw v do mo ba;

• xel mi saw v do mo bis ga mo ye ne bis Se de ge bi: zo gi erT Sem Tx ve va Si in ter ne tiT sar geb lo bam Sec-

va la mom x ma reb lis saq mi a no bis xa si a Ti; xel mi saw v do mo bis sa Wi ro e bis Se fa se ba mi si ga-

mo ye ne bis in ten si vo bis Tval saz ri siT axa li miz ne bis mi saR we vad da gen de ru li qce vis

ste re o ti pe bis ga saZ li e reb lad.

gansaxilveli sakiTxebi:

1. ro gor aisa xe ba Cven ze cif ru li da yo fa?

2. ra dab r ko le be bi ar se bobs sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis da sa ner gad Cvens

ga re mo Si?

3. ra qme de be bi un da iq nas mi Re bu li, ra Ta ga da iW ras es prob le ma?

4. vin Se iZ le ba iq nas Car Tu li am g var qme de beb Si?

5. ro gor vaZ li e rebT Cven Tvi Ton cif rul da yo fas?

me To di ka

•interaqtiulileqciebi

•,,tvinisSturmi”

•gegmisSedgena

•konkretulisituaciebisganxilva

•saerTosituaciebisganxilva

•saerTodajgufuridiskusiebi

34

35

mo du li III

eleq t ro nu li de mok ra tia

Si na ar si da amo ca ne bi

mo dul Si ga ni xi le ba or ga ni za ci e bi, romlebic saq mi a no ben in ter netis sferoSi, wyve ten ko or-

di na ci ul amo ca nebsa da sa er Ta So ri so nor me bis Se mu Sa ve biT ari an da ka ve bul ni.

sa mu Sao sa a Te bis ra o de no ba: 3 sa a Ti


y eleq t ro nu li de mok ra tia (el-de mok ra tia)

el-de mok ra tia aris ter mi ni, ro me lic war mo ad gens sity ve bis -,,eleq t ro nu li” da ,,de mok ra-

tia” - kom bi na ci as. igi gu lis x mobs ise Ti eleq t ro nul sa ko mu ni ka cio ter mi no lo gi is ga mo ye ne bas,

ro go ri caa in ter ne ti, de mok ra ti ul qvey neb Si de mok ra ti u li pro ce se bis, rep re zen ta ci u li de-

mok ra ti is an de mok ra ti is sxva ro me li me mo de lis gan vi Ta re bi saT vis. es aris po li ti ku ri gan-

vi Ta re bis pro ce si, ro me lic jer ki dev ad re ul sta di a Sia da aq ti u ri gan xil vis sa ga nia yve la

mTav ro ba sa da sa zo ga do e ba Si.

es ter mi ni er T d ro u lad aris aR we ri Tic da mi Ti Te bi Tic. ro gorc we si, el-de mok ra ti is mom-

x re e bi is w raf vi an pro ce si ga xa don Ria da ga a far To von mo qa la qe Ta xel mi saw v do mo ba so ci a lur

sfe ro sa da ga dawy ve ti le bis mi Re bis pro ces Si, rac sa Su a le bas mis cems uf ro di di ze gav le na

iqo ni os rac Se iZ le ba met in di vid ze po li ti ku ri pro ce se bis mim di na re o bi sas, ase ve, ga aZ li e ros

gam W vir va lo ba da mTav ro bis an ga riS val de bu le ba, xo lo ma Ti si ax lo ve xal xis sa Wi ro e beb Tan

aamaR lebs maT po li ti kur le gi ti mu ro bas. el-de mok ra tia gu lis x mobs eleq t ro nul xmis mi ce mas,

mag ram es ar aris de mok ra ti u li pro ce sis gan vi Ta re bis er Ta der Ti as peq ti.

el-de mok ra tia – es aris ki dev ra Rac, rac da kav Si re bu lia kom pi u ter Tan an cif rul de mok-

ra ti as Tan. el-de mok ra ti is gan vi Ta re bis mi xed viT war mo i So ba sa mi mi mar Tu le ba, ker Zod: ser vi-

se biT hi per-lo ka li ze bu li mom sa xu re o be bi, mo bi lu ro ba, sa zo ga do eb riv-yo fi Ti ga re mos ur Ti-

er T q me de ba da efeq tu ro ba. el-de mok ra ti is mom x re e bi in ter net-teq no lo gi is ga mo ye ne bis, mi si

mom sa xu re bis xa ris xi sa da ra o de no bis gaz r dis mom x re ni ari an. sa zo ga do eb ri vi veb-gver de bi an

sam Tav ro bo veb-por ta le bi amar ti vebs mo na cem Ta xel mi saw v do mo bas da xels uwyobs mo qa la qe eb-

sa da mTav ro bebs So ris kav Sirs yve la do ne ze. kav Si ris dam ya re ba Se saZ le be li gax da msof lio

qse lis meS ve o bi Ta da mi si mud mi vi srul yo fiT, rac, sa bo lo od, mo qa la qe Ta da maT mTav ro ba Ta

kav Si ris tran s for ma ci am de mi vi da. es sa zo ga do eb ri vi por ta le bi ga mo i yu re bi an ro gorc ka ta-

li za to re bi er Ti a ni kom pi u te ru li ga re mos Ta vi se bur war mo e bad gar da saq m ne lad, ro mel Sic

in teg ri re bu lia so ci a lu ri sam sa xu ri mo qa la qe Ta mo na wi le o biT da am gav rad am ya reb s de mok ra-

ti u l pro ce se bs.

y el-de mok ra ti is for me bi da sa Su a le ba

uka nas k ne li oTxi wlis gan mav lo ba Si Se im C ne o da el-de mok ra ti is for me bi sa da sa Su a le be bis

mniS v ne lo va ni zrda, xo lo ma Ti da ner g vis maC ve neb leb ma mra val ka te go ri a Si mi aR wia ma Ral do-

nes. am mo na ce me bis gac no ba Se saZ le be lia veb-gver d ze NicResources.ker Zo seq to ris por ta le bi

da plat for me bi mo qa la qe ebs sTa va zo ben xel mi saw v do mo bas maT T vis auci le bel gam W vir va le in-

for ma ci a ze.

sa zo ga do eb ri vi por ta le biT (an plat for me biT) mTav ro bebs Se uZ li aT ga na vi Ta ron da mar Ton

qve ya na an mo i zi don re sur se bi ga re dan, an ga a for mon kon t raq te bi TviT da fi nan se bis sa fuZ vel-

36

ze. mo de li gu lis x mobs por tal Ta Seq m nas, rom lis TviT da fi nan se ba xde ba sar fi a ni ga da sa xa dis

xar j ze el-de mok ra ti is gan sazR v ru li ope ra ci i saT vis. pir ve li mo na wi le e bi am sfe ro Si iy v nen

govOne So li ti ons, First Data Government So lu ti ons da NIC kom pa ni e bi, rom le bic TviT da fi nan se bis mo de lis

sa fuZ vel ze Se iq m na.

sa zo ga do eb ri vi qse li – es aris el-de mok ra ti is ax la xan ga Ce ni li sfe ro. qsel Si Se ma va li wer-

ti le bi mde ba re obs So ri ax los mo qa la qe e bis gan da isi ni sazR v ra ven qsel Si mo na wi le o bis pi ro-

bebs. el-mTav ro bis mom x re ebs mi aC ni aT, rom mTav ro bis mi er ga mo ye ne bu li sa zo ga do eb ri vi qse lu-

ri ga er Ti a ne be bi Se ma kav Si re be li rgo lia, ro me lic ex ma re ba mTav ro bas imoq me dos mo qa la qe e bi-

viT, ma ga li Te bi Se iZ le ba ixi loT veb-gver d ze ,,The Official Com mon we alth of Virginia Homepage,, sa dac

mo qa la qe ebs Se uZ li aT ipo von Google-is in s t ru men ta lia da gax s nan sa zo ga do eb ri vi fo ru me bi.

mTav ro beb sa da maT war mo mad gen lebs Se saZ leb lo ba aqvT, ase ve, da ak ma yo fi lon ram de ni me

mo qa la qe mom sa xu re biT. List Servs42-is dax ma re biT, RSS fe eds-is43 Cat vir T viT, mo bi lu ri kav Si ris

meS ve o biT, Setyo bi ne bis gag zav niT, mTav ro bis blo ge bi Ta da mik ro-blo gin gis sam sa xu riT maT

war mo mad gen lebs Se uZ li aT mo qa la qe ebs mi a wo don sa Wi ro in for ma cia. mTavrobam da iwyo, ase-

ve, fi nan su ri in for ma ci is war d ge na. me xa zi ne frenk t. kap rio rod ailen di dan yo vel dRi u rad

iuwye ba Sta tis fu la di di ne bis Se sa xeb da da in te re se bul mo qa la qe ebs Se uZ li aT xe li mo a we ron

am cno bebs. sa xel m wi fo sa a gen to e bis sru li sia, rom le bic am g var cno bebs iZ le va Se giZ li aT ixi-

loT veb-gver d ze Re al Life. Live do cu ment.

y el-de mok ra ti is praq ti ku li sa kiTxe bi

el-de mok ra ti is war ma te bas Zi ri Ta dad ab r ko lebs mo qa la qe Ta iden ti fi ci re bis prob le ma. ar-

Cev ne bis da cu lo bi s da mTav ro ba sa da mo qa la qe Ta So ris sxva ur Ti er T kav Si ris uz run vel sa yo-

fad, mo qa la qe ebs un da hqon deT iden ti fi ci re bis ra Rac for me bi, ro me lic uz run vel yofs sa i-

dum lo e bas da da ex ma re ba maT isar geb lon in ter net-fo ru me biT. ano ni mu ri mi wer-mo we ris uz run-

vel yo fis auci leb lo bis prob le ma, ro me lic, ama ve dros, mo na wi le ebs aZ levs da ma te biT sta tuss,

Se saZ le be lia ga dawy des gan sazR v ru li krip tog ra fi u li me To diT.

ki dev er Ti dab r ko le ba mdgo ma re obs ima Si, rom ar se bobs bevri ka no ni e ri in te re sebi, rom li-

Tac Se saZ le be lia za ra lis mi ye ne ba uf ro sruli de mok ra ti is pi ro beb Si. sa u ba ria po li ti kis,

me dia-mag na te bis, di di biz ne si sa da prof kav Sir Ta sxva war mo mad gen leb ze. ar se bobs va ra u di, rom

es or ga ni za ci e bi Se iZ le ba el-de mok ra ti is kon cef ci is aq ti u ri ga mo ye ne bis wi na aR m deg ni iy v nen.

ro ber t sis44 ,,wes ri gis we seb Si” (Ro bert’s Ru les of Order) aR niS nu lia, rom sa TaT bi ro asam b lea un-

da tar de bo des er T d ro ul audio-ur Ti er To be bis vi Ta re ba Si, wi na aR m deg Sem Tx ve va Si ,,Se iZ le ba

war mo iS vas sa par la men to ka non m deb lo ba Si up re cen den to si tu a cia”, te le-kon fe ren ci is an vi-

deo-kon fe ren ci is Ca ta re bis dro sac ki auci le be lia imis gan sazR v ra, Tu ro gor un da mox des

mo na wi le Ta war d ge na da maT T vis sity vis mi ce ma. Cve u leb riv, sa par la men to ka non m deb lo bas jer

ki dev ar aqvs Se mu Sa ve bu li eleq t ro nu lad saq mis war mo e bis stan dar tu li pro ce du ra.

y mo qa la qe Ta ro li el-de mok ra ti a Si

de mok ra ti is pro ces Si Se i niS ne ba sa mo qa la qo seq to ris mo na wi le o bis mzar di in te re si, sa zo-

ga do e bis aq ti u ri na wi li elo de ba mTav ro bi sa gan met gam W vir va lo bas. in ter net Si ar se bu li

in for ma ci is mo cu lo ba mo qa la qe ebs aZ levs sa Su a le bas iy v nen ukeT in for mi re bul ni xe li suf le-

bis moq me de be bi sa da po li ti ku ri pro ce se bis Se sa xeb, in te raq ti u li ga re mo saSualebas iZleva

hqondeT ur Ti er To bis axa li for ma ofi ci a lur pi reb Tan, ro mel Tac mo qa la qe eb ma mis ces Ta vi si

42 pirveli eleqtronuli programa, romlis saSualebiTac SesaZlebeli iyo erTi el-fostis gagzavna erTdrou- pirveli eleqtronuli programa, romlis saSualebiTac SesaZlebeli iyo erTi el-fostis gagzavna erTdrou-lad ramdenime adamianisaTvis. amgvar programas iyenebdnen 1986 wlidan. http://en.wikipedia.org/wiki/LISTSERV

43 specialuri programa, romelic saSualebas iZleva veb-gverdebze ganTavsebuli axali informacia gamoviweroT da miviRiT Cveni eleqtronuli fostiT; http://en.wikipedia.org/wiki/RSS

37

xma. sa kon taq to in for ma ci is, sa ka non m deb lo saq mi a no bis, po li ti ku ri stra te gi i sa da Ro nis Zi e-

ba Ta geg me bis da ma das tu re be li in for ma cia xels uwyobs xe li suf le bis gam W vir va lo bas da, na wi-

lo biv, Se saZ le bels xdis mis mo na wi le o bas ro gorc av to no mi ur, ase ve ara av to no mi ur (on la in)

re Jim Si. uf ro daw v ri le bi Ti in for ma cia Se iZ le ba mi vi RoT sa i ti dan tran s pa rent-gov. cif ru li

de mok ra ti is mom x re e bi ama Si xe da ven mar T vis stra te gi as, ro me lic mi mar Tu lia mo qa la qe Ta sa-

Wi ro e be bis dak ma yo fi le ba sa da gansxvavebul mom sa xu re baze, rac amaR lebs xe li suf le bis re a gi-

re ba sa da gam W vir va lo bas.

on la in mom sa xu re bi sa da el-de mok ra ti is por ta lis pro va i de re bi ex ma re bi an mTav ro bebs da-

am ya ron kon taq ti far To sa zo ga do e bas Tan.

y in ter ne ti, ro gorc po li ti ku ri Su a ma va li

in ter ne ti ga ni xi le ba, ro gorc plat for ma da sa Su a le ba, ro me lic aR mofx v ris dis tan ci ur

prob le mebs Ria de mok ra ti ul sa zo ga do e ba Si. mo sa lod ne lia, rom el-de mok ra ti is dros teq ni-

ku ri sa Su a le ba ni da u kav Sir des mo bi lur teq no lo gi ebs. ni San dob li vi gan s x va ve ba ar se bobs ad re ga mo ye ne bul sa ko mu ni ka cio sa Su a le beb sa da in ter-

nets, ro gorc po li ti kur pro ce seb Si Su a ma vals So ris. in ter ne tis mTa va ri Ta vi se bu re ba mdgo-

ma re obs ,,mravali mravalTan” ur Ti er To bis sa Su a le ba Si, ma Sin, ro de sac ma sob ri vi ko mu ni ka ci-

is ise Ti sa Su a le ba, ro go ri caa ra dio da te le vi zia, war mo ad gens ko mu ni ka ci is tips - ,,erTi

mravalTan”, xo lo te le fo ni - ,,erTi erTTan”. gar da ami sa, in ter ne ti flobs ga ci le biT far To

kom pi u te rul Se saZ leb lo bebs, ro go ri caa, ma ga li Tad, mo na cem Ta ba ze bis mar T va da ga Sif v ra,

rac Za li an mniS v ne lo va nia in for ma ci a ze far To xel mi saw v do mo bi saTvis da, ase ve, ar Cev ne bis

Ca ta re bis dros TaR li To bis asa ci leb lad. gar da ami sa, in ter ne ti sa Su a le bas aZ levs ada mi a nebs

iTa nam S rom lon sin q ro nul re Jim Si, anu, raime saq mi a no bis gan xorcielebisTvis maT sru le biT ar

esa Wi ro e baT fi zi ku rad gar k ve u li dro iT sadRac yof na.

in ter ne ti saarCevno kam pa ni is Ca sa ta reb lad (tra di ci u li qce vis gan gan s x va ve biT, ro de sac

agi ta to re bi da di od nen amom r Cev leb Tan sax l Si an ure kav d nen te le fon ze) uf ro iafi da mo xer-

xe bu li al ter na ti vaa mra va li po li ti ko si saT vis. dRes mra val ma kan di dat ma da iwyo sa zo ga do eb-

ri vi sa i te bis ga mo ye ne ba axal gaz r deb Tan urTierTobisaTvis da am g va rad po u lo ben po ten ci ur

mom x re ebs. kam pa ni is Ca ta re bi sas ara av to no mi ur re Jim Si (on la in), aq ti u rad ga mo i ye ne ba, ase ve,

eleq t ro nu li fos ti sa da po li ti ku ri blo gis sis te ma. amom r Cev lebs Se uZ li aT ko men ta re bis ga-

ke Te ba, sa ku Ta ri az ris ga mo xat va po li ti kur blo geb sa da veb-gver deb ze. fos ti sa da te le vi zi is

meS ve o biT wi na sa ar Cev no agi ta ci is tra di ci ul me Tod ze gav le na mo ax di na gan cxa de bis on la in

re Jim Si gan Tav se bis in te raq ti ul ma me Tod mac.

in ter net Si in for ma ci is gan Tav se bis/ga nax le bis mom sa xu re bis da bal ma Ri re bu le bam, ase ve, am

in for ma ci is efeq tu ro bis po ten ci u rad ma Ral ma xa ris x ma in ter ne ti gaxada mim zid veli da in te-

re se bul sa zo ga do eb riv jgu feb sa da Se da re biT da bal bi u je ti an po li ti kur par ti ebs So ris,

po li ti ku ri in for ma ci is ga sav r ce leblad.

ma ga li Tad, sa zo ga do eb ri vi jgu fe bi saT vis, ro mel nic so ci a lu ri an ga re mos dac vis sa kiTxe biT

ari an da ka ve bul ni, in ter ne ti Se sa ba mi si in for ma ci is ga sav r ce leb lad ga ci le biT mar ti vi sa Su a-

le baa, vid re tra di ci u li te le vi zia an ga ze Ti, ro me lic mo iTxovs did fi nan sur xar jebs. yve la

am faq to ris dax ma re biT internetma po li ti ku ri kam pa ni is Catarebisas SesaZlebelia Caanacvlos

tradiciuli sa Su a le be bi, ro go ri caa te le fo ni, ga ze Ti da ra dio.

ki dev erT ma ga li Tad Se iZ le ba mo viy va noT sa i ti open fo rum.com.au, av s t ra li u ri ara ko mer ci-

u li el-de mok ra ti u li pro eq ti, ro me lic iw vevs po li ti ko sebs, ma Ral Ci nos nebs, aka de mi ko sebs,

biz ne sis war mo mad gen lebs da a.S. po li ti kur de ba teb Si mo na wi le o bis mi sa Re bad.

axa li xer xe bi sa Su a le bas aZ levs blo ge rebs, veb-mas te reb sa da in for ma ci is sa Su a le ba Ta

sxva mflo be lebs, in ter ne ti sa zo ga do e bis or ga ni ze bis sa Su a le bad ga mo iyenon da ara mxolod

38

informaciuli TvalsazrisiT, am g var axal kon cef ci ebs So ris Se iZ le ba da va sa xe loT, ma ga li Tad,

,,saq mi a no bis ini ci a ci is” kon cef cia, ro me lic sa Su a le bas aZ levs veb-mas te rebs mo bi li ze ba mo ax-

di non Ta vi an Ti mom x ma reb le bis ra i me saq mi a no bis T vis xel m ZR va ne lo bis ga re Se.

y ad gi lob riv de mok ra ti ul ga er Ti a ne ba Ta eleq t ro nu li mxar da We ra

sa mo qa la qo ga er Ti a ne be bi mniS v ne lo van rols Ta ma So ben de mok ra ti ul pro ce seb Si. isi ni aZ le-

ven Se saZ leb lo bas cal ke ul mo qa la qe ebs me ti ga i gon po li ti ku ri mov le ne bis Se sa xeb da zo gi-

er Ti Te o re ti ko sis, ma ga li Tad, aleq sis de to ke vi lis45(Alexis de Toc qu e vil le) az riT, war mo ad ge nen

wya ros ara sa xel m wi fo eb riv xe li suf le ba Si. sa zo ga do eb ri vi po li ti kis mkvle va ri jor ji is Sta-

tis teq no lo gi u ri in s ti tu ti dan, hans kle i ni, aR niS navs, rom sa zo ga do eb riv fo ru meb Si mo na-

wi le o bis T vis mTe li ri gi dab r ko le be bi ar se bobs, ise Ti, ro go ri caa Sek re ba konkretul dros

konkretul ad gil ze. Ta vis naS rom Si, ro me lic Crdi lo eT ame ri kis Sta teb Si sa mo qa la qo aso ci a-

ci ebs eZR v ne ba. kle in ma, ase ve, aR niS na, rom ko mu ni ka ci is eleq t ro nu li sa Su a le be bis ga mo ye ne ba

mniS v ne lov nad afar To ebs Ta vi si mi si is Se sas ru leb lad ase Ti or ga ni za ci e bis Se saZ leb lo bebs.

y Ri re bu le ba da nak li

sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi Ta vis Ta vad arc de mok ra ti u lia da arc ara-

de mok ra ti u li, da ar ata re ben nor ma ti ul xa si aTs. isi ni gar k ve u li miz nis miR we vis sa Su a le bas

war mo ad ge nen (zogjer arapozitiursac ki, ma ga li Tad, cif rul teq no lo gi ebs Se uZ li aT wa a xa li-

son iZu le bi Ti kon t ro li an mo na wi le o ba), Tum ca, gar k ve ul in s ti tu ci ur struq tu rebs Se uZ li-

aT xe li Se uwyon an da ab r ko lon eleq t ro nu li sa Su a le be bis ga mo ye ne ba de mok ra ti u li pro ce se-

bis sa si ke Tod.

Se sa ba mi sad, kom pi u te ri za ci is ris ke bi da Se saZ leb lo be bi de mok ra ti ul pro ce seb Si bev rad

aris da mo ki de bu li de mok ra ti u li mo de liT ar Ce ul kon k re tul in s ti tu ci o na lur struq tu reb-

ze (Cve u leb riv, kon s ti tu ci iT ga ni sazR v re ba da mo i cavs so ci a lu r kon taq te bs, sa ka non m deb lo

sa mar T lis speci fi kur as peq tebs, rep re zen ti re bul an pir da pir de mok ra ti as da a.S.).

Ri re bu le ba

Ta na med ro ve teq no lo gi e bi, ise Ti ro gorc eleq t ro nu li mi mo we ra, Ta na to le bis ur Ti er To-

ba eleq t ro nu li qse lis sa Su a le biT, kol la bo ra to ri u li prog ra mu li uz run vel yo fa, wi kis46, in ter net-fo ru me bi da blo ge bi - war mo ad gens el-de mok ra ti is zo gi er Ti sa kiTxis po ten ci u ri

ga dawy ve tis sa Su a le bas. mra va li ara sam Tav ro bo or ga ni za ci is sa i ti ori en ti re bu lia iuri di u li

sa kiTxe biT da in te re se bul mom x ma re bel ze, mo i po ve ben in for ma ci as aTa so biT sam Tav ro bo or ga ni-

za ci i sa da mravali pro va i de risagan, da aer Ti a ne ben mo na cem Ta ba za Si.am g va ri sa i te bis mox ma re ba mo sa xer xe be lia biz ne si saT vis, isi ni far To sa zo ga do e bas aZ le ven

Se saZ leb lo bas ad vi lad da ufa sod mi uw v de bo deT xe li uka nas k nel sa in for ma cio si ax le eb ze.

erT-er Ti ase Ti ma ga li Ti Se saZ le be lia iyos sa i ti Tran s pa rent-Gov.com, ro m lis meSveobiTac mo-

qa la qe ebs Se uZ li aT ufa sod miiRon informacia qvey nis re gi o neb Si Ca ta re bu li sxva das x va sam-

Tav ro bo ini ci a ti ve bis Se sa xeb.

el-de mok ra tia mo qa la qe ebs Se saZ leb lo bas aZ levs iolad da wi na aR m de go be bis ga re Se mo i po-

von mTav ro bas Tan da kav Si re bu li in for ma cia. ma ga li Tad, in di a nas Sta tis sat ran s por to bi u rom

(the Indiana Bureau of Motor Vehicles) ga a mar ti va mZRo le bis ser ti fi ci re bis do ku men te bis ga da ce mis

pro ce du ra sa ol qo sa sa mar T lo Si. in di a na gax da pir ve li Sta ti, sa dac eleq t ro nu li Stam pe lis

(Electronic Postmark) teq no lo gi is ga mo ye ne biT xde ba sam Tav ro bo do ku men te bis xel mo we ra, ofi ci-

45 aleqsi de tokevili (Alexis de Toc qu e vil le) – me-19 saukunis frangi istorikosi da politologi; 46 iseTi serveri, romelic momxmarebels saSualebas aZlevs Tavisuflad gaakeTos veb-gverdis redaqtireba nebi- iseTi serveri, romelic momxmarebels saSualebas aZlevs Tavisuflad gaakeTos veb-gverdis redaqtireba nebi-smieri veb-brauzeris saSualebiT; www.wiki.org/wiki.cgi?WhatIsWiki

39

a lu ri ser Ti fi ci re ba da mim Re bi sT vis mi wo de ba. ala ba mas Sta tis bu neb ri vi re sur se bi sa da

ga re mos dac vis de par ta men t ma, ma Ra zi a Ta qsel ma Wal-Mart da NIC Seq m nes na di ro bi sa da Tev z We-

ris li cen zi e bis ga yid vis eleq t ro nu li sis te ma. pir ve li na di ro bis se zo nis dros Wal-Mart -is ma Ra zi eb Si gaiyida 140 aTas ze me ti li cen zia. sa a gen to am sam sa xu ri dan yo vel dRi u rad 200 000

do la ris ode no bis eko no mi as iReb da.

eleq t ro nu li de mok ra ti is ki dev er T Ri re bu le bas warmoadgens is, rom sa Su a le bas iZ leva

axal gaz r do ba uf ro aq ti u rad Car Tos ar Cev neb Si. el-de mok ra ti a sa da xmis mi ce mis eleq t ro nul

sis te mas Se uZ lia, ase ve, ga mo as wo ros bo lo dros Sem C ne u li ten den cia amomrCevelTa Sem ci re ba.

ar Cev neb Si mo na wi le axal gaz r da ada mi an Ta ricx vi mkveT rad Sem cir da in dus t ri u lad gan vi Ta-

re bul qvey neb Si, ma ga li Tad, ro go ri caa ka na da, ame ri kis Se er Te bu li Sta te bi da di di bri ta ne-

Ti. po li ti kur pro ce seb Si eleq t ro nu l mo na wi le o bas Se uZ lia mi i zi dos mra va li axal gaz r da

ada mi a ni, rome lic sxva Sem Tx ve va Si tra di ci uli me Todi ga ci le biT xel say re li da mim zid ve li

mi aCndaT. eleq t ro nul de mok ra ti as Se uZ lia de mok ra ti ul pro ce seb Si aamaR los mo na wi le Ta aq-

ti u ro ba, ga naT le bis do ne, Se am ci ros amom r Ce vel Ta apa Tia da gax des po li ti ku ri dis ku si e bis

sa Wi ro na wi li.

nak li

pozitiur SedegebTan er Tad, zo gi erT te ri to ri ul zo na Si, am teq no lo gi as Se uZ lia ga mo iw vi-

os gar k ve u li prob le me bi, ma ga li Tad, mas ar Ses wevs una ri mxa ri da u Wi ros axal ini ci a ti vebs, an

da ic vas ,,pi rov nu li Zar c vi sa gan”, ase ve prob le me bi, ro me lic ukav Sir de ba in for ma ci ul ga dat-

vir T vas da van da lizms.

yve la ze xSi ri uTan x mo e ba Ria eleq to ro nu li de mok ra ti is wi na aR m deg ukav Sir de ba mmar T ve li

wre e bis po pu liz m sa da de ma go gi i sa ken swraf vis saf r Txes. ar se bobs uf ro re a lu ri uTan x mo e bac,

ma ga li Tad cif ru li da yo fa maT So ris, vi sac xe li mi uw v de ba el-de mok ra ti a ze da maT So ri sac,

vi sac is ar aqvs (ma ga li Tad, in ter ne ti, mo bi lu ri te le fo ni), ase ve al ter na ti ul Ri re bu le bas-

Tan eleq t ro nu li de mok ra ti is unar-Cve ve bis da ner g vi sas.

y Ria eleq t ro nu li de mok ra ti u li sa zo ga do e ba

Ria eleq t ro nu li de mok ra tia es aris Ria de mok ra ti is for ma, ro de sac in ter ne ti da sxva

eleq t ro nu li sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi ga mo i ye ne ba re fe ren dum Tan da kav Si re bu li bi u rok-

ra ti u li pro ce se bis srul yo fi saT vis. mi si mom x re e bi ama te ben aq sa TaT bi ro pro ce se bis teq no-

lo gi ur srul yo fi le ba sac. Ria eleq t ro nu li de mok ra tia aRi niS ne ba ab re vi a tu riT EDD, mag ram

ga mo i ye ne ba sxva ab re vi a tu re bic, rom le bic, ar se bi Tad er Ti da ima ve cne bas war mo ad ge nen.

Ria eleq t ro nu li de mok ra tia gu lis x mobs xmis mi ce mi sa da re gis t ra ci is sxva for mebs eleq t-

ro nu li teq no lo gi e bis meS ve o biT. ro gorc sxva ne bis mi er Ria de mok ra ti ul sa zo ga do e ba Si, Ria

eleq t ro nul de mok ra ti a Si (EDD) sa zo ga do e ba flobs uf le bas xma mis ces ka non p ro eq tis sa sar-

geb lod an sa wi na aR m de god, Se ad gi nos ka non p ro eq te bi da da iTxo vos Ta vi si war mo mad gen le bi.

Ria eleq t ro nu li de mok ra ti is (EDD) mxar da We ris teq no lo gia Se mu Sa ve bul iq na flo ri dis

teq no lo gi ur in s ti tut Si. es teq no lo gia uk ve ga mo i ye ne ba or ga ni za ci is Ta nam S rom leb Si. yve-

la ze mniS v ne lo va ni mim di na re pro eq tebs So ris aris pro eq ti ,,me tam Tav ro ba” (Metagovernment).Ria eleq t ro nu li de mok ra tia (EDD) ro gorc sis te ma, mTli a no ba Si jer ki dev ar aris mi Re-

bu li ar sad msof li o Si, mag ram zo gi er Ti mas Tan da kav Si re bu li ini ci a ti ve bi uk ve for mi re bis

sta di a Sia. aSS-s pre zi den tis sa ar Cev no kam pa ni is dros pos t ze 1992 da 1996 wleb Si, ros pe ro

em x ro bo da Ria eleq t ro nul de mok ra ti as (EDD) da ga mo vi da ,,eleq t ro nu li me ri is” Seq m nis wi na-

da de biT. am sfe ro Si gar k ve u li war ma te be bia Sve i ca ri a Sic, sa dac na wi lob riv uk ve ar se bobs Ria

de mok ra tia. av s t ra li ur ma po li ti kur ma par ti am Se na tor OnLine, ro me lic 2007 wlis fe de ra lu-

ri ar Cev ne bis dros ib r Zo da se na to ro bi saT vis, Ses Ta va za Ria eleq t ro nu li de mok ra ti is (EDD)

40

sis te mis da fuZ ne ba, ra Ta av s t ra li e lebs Tvi Ton ga da ewy vi taT se na to rebs ro gor mi e caT xma ama

Tu im ka non p ro eq ti saT vis.

gam W vir va le an Ria de mok ra tia, ro me lic gu lis x mobs uf le ba mo si le bis de le gi re bas, mo qa la-

qe ebs mis cems sa Su a le bas air Ci on ndo biT aR Wur vi li pi ri, ro me lic xmas mis cems ma Ti sa xe liT,

amas Ta na ve Se i nar Cu nebs sa ku Ta ri xmis mi ce mis uf le bas. ndo biT aR Wur vil pir Ta ar Cev ne bi da

da niS v na Se iZ le ba mox des eleq t ro nu li sa Su a le biT. ndo biT aR Wur vil pi rebs Se uZ li aT ase ve

ndo biT aR Wur vil pir Ta jaW vis for mi re ba, ro mel Sic Tu ,,a” ir Cevs ,,b”-s, xo lo ,,b” ir Cevs ,,g”-s,

da arc ,,a”-m da arc ,,b”-m ar air Cia Se mo Ta va ze bu li ka non p ro eq ti, xo lo ,,g”-m xma mis ca, ma Sin ,,g”-s

xma Ca iT v le ba sa mi ves ma giv rad. mo qa la qe ebs, ase ve, Se uZ li aT ga mo i ye non Ta vi an Ti ndo biT aR Wur-

vi li pi re bi upi ra te so bis mi xed viT, ase rom, Tu pi ri, ro me lic pir ve lia am si a Si ver SeZ lebs

xmis mi ce mas, ma Sin mi si xma Se iZ le ba gadaeces si a Si ndo biT aR Wur vil mom dev no pi r s. am g va ri sis-

te mis to po lo gia asa xavs TviT in ter ne tis struq tu ras, ro mel Sic mar S ru ti za tors aqvs sawyi si

da al ter na ti u li ser ve ri, sa i da nac Se iZ le ba in for ma ci is ga moTxo va.

el-mTav ro ba (Se mok le ba, mi Re bu li eleq t ro nu li mTav ro bis aR sa niS nad, ase ve cno bi lia, ro-

gorc e-gov, cif ru li, on la in an tran s for ma ci u li mTav ro ba) – es aris gav r ce le bu li ne o lo-

giz mi, da kav Si re bu li sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ga mo ye ne bas Tan sam Tav ro bo

sam sa xu re bis srul yo fi sa da uz run vel yo fis, ope ra ci e bi sa da ur Ti er T kav Si ri saT vis mo qa la qe-

eb Tan, biz ne seb Tan da a.S.

y el-mTav ro bis fun q ci o ni re bis mo de li

el-mTav ro bis fun q ci o na lu ri kav Si re bis Zi ri Ta di mo de le bi Se saZ loa da yo fil iq nas am g va-

rad:

mTav ro ba – mo qa la qe an, mTav ro ba – dam k ve Ti (G2C)mTav ro ba – biz ne si (G2B)mTav ro ba – mTav ro ba (G2G)mTav ro ba – mom sa xu re e bi (G2E)yve la am sfe ro Si xde ba oTxi sa xis moq me de ba: [1] [2] in for ma ci is ga da ce ma in ter ne tis meS ve-

o biT, ma ga li Tis T vis, ma re gu li re bel sam sa xur Tan, sadRe sas wa u lo dRe eb Tan, sa ja ro mos me nis

gra fik Tan, sxva das x va Setyo bi ne basTan, cno beb Tan da a.S. da kav Si re biT.

- or m x ri vi kav Si ri mTav ro ba sa da mo qa la qe ebs So ris, biz nes sa da sxva sam Tav ro bo struq tu-

rebs So ris. am mo de liT mom x ma reb lebs Se uZ li aT Ca er Ton sxva das x va or ga ni za ci asTan di a log Si

da Se atyo bi non Ta vi an Ti prob le me bis Se sa xeb, ga a ke Ton ko men ta ri, mi mar Ton Txov niT an moTxov-

niT.

- ope ra ci is Ca ta re ba, ma ga li Tad, sa ga da sa xa do de kal ra ci is gan Tav se ba, gan cxa de be biT mi mar T-

va, an gran ti da a.S.

- mar T va, ma ga li Tad, on la in-ga mo kiTx va, xmis mi ce ma an kam pa ni is Ca ta re ba.

41

y el-mTav ro ba, ro me lic ar aris da kav Si re bu li in ter net Tan

mi u xe da vad imi sa, rom el-mTav ro bas yve la ze xSi rad aR viq vamT, ro gorc ,,on la in” an ,,in ter net-

ze da fuZ ne buls”, am kon teq s t Si Se saZ le be lia Ca er Tos ,,eleq t ro nu li mTav ro bis” sxva teq no lo-

gi e bic, ro me lic in ter net Tan ar aris da kav Si re bu li. maT So ris: te le fo ni, faq si, PDA, SMS, MMS, uka be lo qse le bi da ser vi se bi, blu Tu si, CCTV, saT val T va lo sis te me bi, RFID, bi o met ri u li iden-

ti fi ka cia, sag zao moZ ra o bis mar T va, sa i den ti fi ka cio ba ra Te bi, smart-ba ra Te bi da ko mu ni ka ci is

ga mo ye ne bis sxva mo sazR v re sfe ro e bi, ase ve teq no lo gi e biT aR Wur vi li sa ar Cev no ub ne bi (sa dac

tar de ba eleq t ro nu li xmis mi ce ma ara on la in), sam Tav ro bo sam sa xu re bis mu Sa o ba te le vi zi i sa da

ra di os meS ve o biT, eleq t ro nu li fos ta, ko mu na lu ri on la in sam sa xu re bi, mi sa mar Te bis eleq t ro-

nu li wig ni, on la in Ca Ti da ko res po den ci is swra fi mi wo de bis teq no lo gi e bi.

y el-mTav ro bis po ten ci u ri Rir se ba da ris ki

ris ki

bevrs sa ub ro ben el-de mok ra ti is Seq m ni sa da da ner g vis po ten ci ur Se de geb ze. mas ve mi e kuT v ne-

ba mo qa la qe eb sa da mTav ro bas So ris Su a le du ri rgo lis arar se bo bis sa kiTxe bi, ase ve dar R ve-

ve bi sta tus quo47 am sfe ro eb Si.

gan sa kuT re bu li meT val yu re o ba

mTav ro ba sa da mo qa la qe ebs So ris kon taq te bis ga far To e ba ata rebs or m x riv xa si aTs. mi u xe-

da vad el-mTav ro bis gan vi Ta re bi sa da srul yo fi sa mo qa la qe ebs mo u wevT maT Tan eleq t ro nu li

sa Su a le biT Ta nam S rom lo ba, ra mac po ten ci u rad Se iZ le ba Se la xos mo qa la qe Ta uf le be bi pi rad

cxov re ba Si, vinaidan mTav ro ba s ga uC n de ba sul uf ro me ti mtki ce bu le ba Ta vis mo qa la qe eb ze.

uares Sem Tx ve va Si, ro de sac eleq t ro nu li gziT ga dis in for ma cia mTav ro ba sa da mo qa la qe ebs So-

ris, qve ya na Si Se iZ le ba gan vi Tar des sis te ma, msgav si to ta li ta riz mis. ro de sac mTav ro ba flobs

uam rav in for ma ci as Ta visi mo qa la qe e bis Se sa xeb, ikar ge ba pi ra di cxov re bis cneba.

da na kar ge bi

mi u xe da vad imi sa, rom el-mTav ro bis gan vi Ta re bi sa da re a li za ci i saT vis da xar jul iq na auare-

be li Tan xa, zo gi er T i adamianis az riT, Se de gi arc ise sa xar bi e lo iyo. in ter ne tis ba za ze el-

mTav ro bis Seq m nis mcde lo bis Se de gi an ara da mak ma yo fi le be lia, an rTu lia mi si ga zom va.

xel mi uw v dom lo ba

el-mTav ro bis veb-gver di, ro me lic uz run vel yofs qse lur xel mi saw v do mo ba sa da mxar da We ras,

xSi rad ar iZ le va mom x ma re bel Tan da kav Si re bis Se saZ leb lo bas, maT So ris maT Tan, vinc So re ul

ra i o neb Si cxov robs, ar Se uZ li aT sax li dan gas v la, cu dad flo ben in g li sur enas, im yo fe bi an

si Ra ri bis zRvar ze, itan je bi an qro ni ku li da a va de be biT da ari an mar to xe la de de bi an xan daz-

mu le bi.

gam W vir va lo bi sa da an ga riS val de bu le bis mcda ri grZno ba

el-mTav ro bis mo wi na aR m de gebs miaCniaT, rom el-mTav ro bis gam W vir va lo ba Zal ze sa eW voa, vi-

na i dan mas mxars uWers Ta vad mTav ro ba. in for ma cia Se iZ le ba TviT ne bu rad gan Tav s des an amo var-

des in ter ne ti dan une bar T vod, an sa zo ga do e bis ne bar T viT. ma ga li Tad, 2001 wlis 11 no em bers,

niu-or k Si msof lio sa vaW ro cen t r ze te ro ris te bis Tav das x mis Sem deg aSS-s fe de ra lur ma xe li-

47 status-kvo [laT. status quo] - saerTaSoriso samarTalSi: raime garkveul momentSi (winaT an amJamad) arsebuli

mdgomareoba.

42

suf le bam amo i Ro di di ra o de no biT sam Tav ro bo in for ma cia Ta vi si veb-gver de bi dan erov nu li

usaf r Txo e bis dac vis miz niT. am faq t ma aSS-is mo qa la qe e bis Se um C nev lad Ca i a ra. dRes dRe o biT

mxo lod zo gi er Ti or ga ni za cia awarmoebs gam W vir va lo bis kon t rols am mo di fi ka ci iT. xSi rad

ese ni ara ko mer ci u li, mo xa li se ob ri vi or ga ni za ci e bi ari an, ro go ri caa United Sta tes’ OMBWatch da Government Accountability Project (mTav ro bis an ga riS val de bu le bis pro eq ti). TviT xe li suf le bac ki

ar adev nebs yo vel T vis Tval yurs in for ma ci as, ro mel sac isi ni aTav se ben an iRe ben in ter net Si.

upi ra te so ba

upi ra te so ba mdgo ma re obs ima Si, rom el-mTav ro ba mo xer xe bu li da ren ta be lu ria biz ne si saT-

vis, xo lo sa zo ga do e bas xe li mi uw v de ba uax les in for ma ci a ze dro is, ener gi i sa da fu lis da na-

kar gis ga re Se.

el-mTav ro ba xels uwyobs pro ce se bis ga mar ti ve bas, mo qa la qe e bi sa da sa zo ga do eb ri vi or ga-

ni za ci e bis xel mi saw v do mo bas sa ja ro in for ma ci as Tan. ma ga li Tad, in di a nas Sta tis sa pas por to

bi u rom ga a mar ti va sa ol qo sa sa mar T lo Si mZRol Ta ser ti fi ci re bis do ku men te bis ga da ce mis pro-

ce du ra. in di a na pir ve li Sta tia, sa dac Electronic Postmark teq no lo gi e bis ga mo ye ne biT xde ba sam-

Tav ro bo do ku men te bis xel mo we ra, ofi ci a lu ri ser Ti fi cir de ba da ad re sa tis T vis mi wo de ba.

el-de mok ra ti is ser vi se bi ewe vi an sax s re bis eko no mi as. ala ba mas Sta tis bu neb ri vi re sur se bi sa

da ga re mos dac vis de par ta men t ma, Wal-Mart-isa da NIC-is ma Ra zi e bis qsel ma ar se bul kom pi u te rul

ba za Si Seq m na na di ro bi sa da Tev z We ris li cen zi e bis ga yid vis eleq t ro nu li sis te ma. pir vel sa mo-

na di reo se zon ze Wal-Mart-is ma Ra zi eb Si ga i yi da 140 aTas ze me ti li cen zia da sa a gen to va ra u dob-

da am sam sa xu ri dan yo vel dRi u rad 200 aTa si do la ris eko no mi is mi Re bas.el-mTav ro bis sar ge be li mdgo ma re obs mis efeq tu ro ba Si, sam sa xu re bis sa mu Sa os ga um jo be se ba-

Si, sa zo ga do eb riv sam sa xur Ta uf ro far To xel mi saw v do mo ba Si, gam W vir va lo ba sa da mTav ro bis

an ga riS val de bu le ba Si.

de mok ra ti za cia

el-mTav ro bis erT-er Ti mi za ni qvey nis de da qa laq Si mim di na re pro ce seb Si mo qa la qe Ta uf ro

far To mo na wi le o ba gax de ba. in ter ne tis dax ma re biT mo qa la qe e bi qvey nis yve la kuTxi dan SeZ-

le ben ze moq me de ba iqo ni on po li ti ko seb ze da mi aw v di non xma. blo gin ge bi da in te raq ti u li mi-

mo xil ve bi da ex ma re baT po li ti ko sebs Se ityon ada mi an Ta az ri ne bis mi er kon k re tul sa kiTx ze.

spe ci a lur Ca Teb Si mo qa la qe ebs Se uZ li aT re a lur dro Si da u kav Sir d nen ar Ce ul ofi ci a lur

pi rebs, maT ofi sebs da uSu a lo ze moq me de ba iqo ni on xe li suf le ba ze. am g va ri teq no lo gi e bi xels

Se uwyobs xe li suf le bis gam W vir va lo bas da sa Su a le bas mis cems amom r Cev lebs da u yo neb liv Se-

ityon ma Ti war mo mad gen le bi da da qa laq Si ro gor da ra tom aZ le ven xmas swo red ase, da ara

sxvag va rad. es da ex ma re ba amom r Cev lebs ukeT gan sazR v ron vis mis cen xma mo ma val Si. Te o ri u lad,

el-mTav ro bis Se saZ leb lo be bis ga mo ye ne biT, mTav ro bas Se uZ lia mi u ax lov des WeS ma rit de mok ra-

ti as. xe li suf le bis gam W vir va lo ba sa Su a le bas mis cems sa zo ga do e bas ukeT ga i gos ro gor xde ba

ga dawy ve ti le be bis mi Re ba da maT mi er ar Ce ul mo xe le ebs aiZu lebs Ta vi anT qme de beb ze an ga riS-

val de bu le bas. ra Rac do nem de sa zo ga do e bas Se uZ lia ar se bi Tad da uSu a lod imoq me dos sa ka non-

m deb lo xe li suf le ba ze.

sar ge be li ga re mo saT vis

el-de mok ra ti is mom x re ebs mi aC ni aT, rom on la in mTav ro bis dros Sem cir de ba beW dur for ma-

ze moTxov na. ga re mos dam c ve le bis, ma sob ri vi in for ma ci is sa Su a le be bi sa da sa zo ga do e bis ze wo-

liT zo gi er T ma mTav ro bam da or ga ni za ci am upi ra te so ba mi a ni Wa in ter nets, ra Ta Sem ci re bu li yo

moTxov na qa Ral d ze. ma ga li Tad, aSS-s mTav ro ba iye nebs veb-gverds Si da sa xe li suf le bo for me bis

ga da sa ce mad fe de ra lu ri Ta nam S rom le bi saT vis da am g va rad mniS v ne lov nad am ci rebs qa Ral dis

ga mo ye ne bas.

43

siC qa re, efeq tu ro ba da mo xer xe bu lo ba

el-mTav ro bis mmar T ve lo bis dros mo qa la qe e bi kom pi u te re bis meS ve o biT wyve ten Ta vi anT amo-

ca nebs ne bis mi er ad gil ze, ne bis mi er dros, Se sa ba mi sad, mcir de ba sa ja ro mo xe le e bis nax vis auci-

leb lo ba sam sa xu reb sa da ka bi ne teb Si. kom pi u te ri za cia sa Su a le bas iZ le va amaR l des an ga riS-

val de bu le ba da re gis t ra cia, ga ad vil des in for ma ci i sa da sxva das x va an ke tis xel mi saw v do mo ba,

da i zo gos dro. Te ma tu ri in for ma ci i sa da fa i le bis Zeb na dRes rTu li ar aris, vi na i dan isi ni

ina xe ba mo na cem Ta ba za Si da ara da beW di li for miT, gan Tav se bu li sxva das x va ad gi las. avad m yo-

fe bi da SezRu du li Se saZ leb lo be bis mqo ne pi re bi auci le be li ar aris iy v nen mo bi lu re bi, ra Ta

mo na wi le o ba mi i Ron mTav ro bis mu Sa o ba Si, maT Se uZ li aT dar C nen sa ku Ta ri sax lis kom for t ul

garemoSi.

sa zo ga do eb ri vi mxar da We ra

el-mTav ro bis Seq m nis mcde lo bam sa zo ga do e bis mxri dan mo i po va mxar da We ra da mo wo ne ba. mo-

qa la qe eb ma mo ux Si res po li ti kur sa kiTxeb ze on la in-dis ku si a Si mo na wi le o bas, xo lo axal gaz r-

do ba, ro mel sac, Cve u leb riv, nak le bad ain te re sebs sa xel m wi fo eb ri vi saq me e bi, sul uf ro me tad

er T ve ba eleq t ro nu li ar Cev ne bis pro ce du reb Si.

sam Tav ro bo prog ra mebs in ter net-siv r ce Si ak ri ti ke ben mo qa la qe Ta pi ra di cxov re bis ara sak-

ma ri sad dac vis ga mo. kvle vam aC ve na, rom ada mi a ne bi saT vis uf ro mniS v ne lo va nia ara ma Ti pi ra di

cxov re bis kon fi den ci a lo ba, ara med is, rom dam na Sa ve eb ma aiRon pa su xis m geb lo ba sa ku Tar da na-

Sa ul ze. aSS-s zrdas ru li mo sax le o bis 90% mxars uWers dam na Sa ve Ta Zeb nis T vis in te re net-sis te-

me bis ga mo ye ne bas, xo lo 57% Ta nax maa daT mon ano ni mu ro ba, Tu ki es da ex ma re ba te ro ris te bi sa da

dam na Sa ve e bis da We ra sa da pa su xis ge bas.

el-mTav ro bis spe ci fi ku ri teq no lo gi e bi

el-mTav ro bis qve ka te go riaSi ar se bobs ise Ti spe ci fi ku ri teq no lo gi e bi, ro go ri caa: em-mTav-

ro ba (mo bi lu ri mTav ro ba), U-mTav ro ba (U-go ver n ment - yvel gan ar se bu li mTav ro ba) da G-mTav ro ba

(va ri an te bi GIS/GPS el-mTav ro ba).

el-mTav ro bis por ta le bi da plat for me bi.

el-mTav ro bis in for ma ci is mi wo de bis Zi ri Ta di mo de le bi efuZ ne ba sargeblianobis princips.

sa zo ga do eb ri vi Tu ker Zo seq to ris por ta le bi sa da plat for me bis Se mu Sa ve bi sas iq m ne ba sis te ma,

ro me lic sa Wi roa ori ve seq to ri saT vis. mo qa la qe ebs, ro mel Tac esa Wi ro e baT sa ku Ta ri av to mo bi-

lis re gis t ra ci is aR d ge na, Se uZ li aT iolad aRadginon.

biz ne si ari s sxva das x va ser vi sis mom wo debe li, rac tra di ci u lad mxo lod mTav ro bis pre ro-

ga ti va iyo da moq me de ben ro gorc am sa xel m wi fos par t ni o re bi. biz ness Se uZ lia mi i Ros Se mo sa-

va li am mom sa xu re bi dan da mo i zi dos axa li kli en te bi. sam Tav ro bo sa a gen to e bi Ta vi suf l de bi an

da na kar ge bi sa da zed me ti prob le me bi sa gan, ro me lic am g va ri ope ra ci e bis Ca ta re bas ukav Sir de ba. mTav ro bas Se uZ lia ga na vi Ta ros sa zo ga do eb ri vi por ta le bi (an plat for me bi) da mar Tos mi siT

qvey nis Sig niT, an mo i zi dos re sur se bi ga re dan, an ga a for mos kon t raq te bi TviT da fi nan se bis sa-

fuZ vel ze. TviT da fi nan se bis mo de li gu lis x mobs por ta le bis Seq m nas, rom le bic TviT fi nan s de ba

el-mTav ro bis gan sazR v ru li ope ra ci e bis xel say re li sa fa su ris xar j ze. am sis te ma Si pir ve le bi

iy v nen govOne So li ti ons, First Data Government So lu ti ons da NIC kom pa ni e bi, rom le bic Se iq m na TviT da fi-

nan se bis mo de lis sa fuZ vel ze.

sa zo ga do eb ri vi qse li - es aris el-mTav ro bis mxo lod ax la xan ga Ce ni li sfe ro. qsel Si Se ma va-

li wer ti le bi mde ba re o ben uSu a lod mo qa la qe eb Tan ax los da isi ni Tvi Ton sazR v ra ven qsel Si

ma Ti mo na wi le o bis pi ro bebs. el-mTav ro bis mom x re ebs mi aC ni aT, rom mTav ro bis mi er sa zo ga do eb-

44

ri vi qse lu ri ga er Ti a ne be bis ga mo ye ne ba war mo ad gens da ma kav Si re bel rgols, ro me lic ex ma re ba

mTav ro bas imoq me dos ise, ro gorc imoq me deb d nen TviT mo qa la qe ni, ro mel Tac is em sa xu re ba. ma-

ga li Te bi Se iZ le ba vi po voT veb-gver deb ze The Official Com mon we alth of Virginia Homepage, sa dac mo qa-

la qe ebs Se uZ li aT ipo von Google-is in s t ru men ta ria da gax s nan sa zo ga do eb ri vi fo ru me bi.

ga e ros mi er Se mu Sa ve bu li el-mTav ro ba ze ga das v lis mza o bis maC ve ne be li

ar se bobs el-mTav ro bis ram de ni me sa er Ta So ri so gra da cia. uf ro xSi rad asa xe le ben The Eurostat Ran kings, Economist, Brown University, da UN e-Government Re a di ness Index. ga e ro yo vel w li u rad am za debs

mi mo xil vas el-mTav ro bis Se sa xeb, ro mel Sic Se dis er Ti Ta vi sa xel wo de biT ,,el-mTav ro ba ze ga-

das v lis mza o ba”. mas Si moy va ni lia msof li os qvey ne bis Se da re bi Ti gra da cia ori Zi ri Ta di maC ve-

neb liT: (1) el-mTav ro ba ze ga das v lis mza o ba, da (2) ,,eleq t ro nu li mo na wi le o bis” xa ris xi. cif-

ru li mom sa xu re bis Se fa se bis mo de lis Seq m nis miz niT mi mo xil va Si mo ce mu lia ga e ros 191 wev ri

sa xel m wi fos el-mTav ro bis mza o bis ra o de nob ri vi Se mad gen lo bis in deq sis Se fa se ba, ro me lic

efuZ ne ba veb-gver de bis, te le sa ko mu ni ka cio in f ras t ruq tu ri sa da ada mi a nu ri re sur se bis Se fa-

se bas.

kiTx ve bi msje lo bi saT vis:

1. ri Tia el-de mok ra tia sa sar geb lo qa le bi saT vis?

2. Se saZ le be lia Tu ara el-de mok ra ti is miR we va Cvens kon k re tul pi ro beb Si?

3. ra aris sa Wi ro el-de mok ra ti is mi saR we vad?

4. ra tom un da gan vi xi loT el-mTav ro bis Te ma?

me To di ka:

• in te raq ti u li leq ci e bi

• dis ku sia

• imi ta cia

45

46

47

mo du li IV

erov nu li stra te gia da sa moq me do geg ma sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi eb ze

y Si na ar si da amo ca ne bi

mra va li qveya na cdi lobs Se i mu Sa vos erov nu li stra te gia da sa moq me do geg ma imi saT vis, rom mo em za don in for ma ci ul sa zo ga do e ba Si Se sas v le lad. in dus t ri u lad gan vi Ta re bu li qvey ne bi Se-vid nen am pro ce sis me o re fa za Si da ga mo i ye ne ba xel mi saw v do mo bis far To zo lo va ni sa Su a le be bi. mra val ma gan vi Ta re bad ma qve ya nam, maT So ris, yve la ze nak leb gan vi Ta re bul mac (Least Developed Co-un t ri es (LDCs) mo ax di na Ta vi an Ti stra te gi i sa da sa moq me do geg mis for mu li re ba, Tum ca, zo gi er Ti maT ga ni gar k ve ul sir Tu lis wi na Se aR moC n da re a li za ci is Tval saz ri siT.

stra te gia da sa moq me do geg ma iq m ne ba mTav ro ba sa da sa mo qa la qo sa zo ga do e bas So ris far To di a lo gis far g leb Si. am g va ri di a lo giT Se saZ le be lia erov nu li kon se su sis miR we va sa zo ga do-e bis wi na Se mdga ri sa Wi ro e beb sa da amo ca neb Tan da kav Si re biT, ase ve, Sem d gom qme de beb Tan da kav-Si re bu li mTe li ri gi pri o ri te te bis gan sazR v ra. stra te gi isa da erov nu li geg mis Se mu Sa ve ba Ta vi dan ag va ci lebs wi na aR m de gob riv ini ci a ti vebs da ga a aq ti u rebs mo na wi l e ebs, rom le bic dag-vex ma re bi an uke Te sad gan v sazR v roT amo ca ne bi da mo vax di noT sa zo ga do e bis mo bi li ze ba. sa qar T ve lo 1992 wels gaxda sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ciis kavSiris wevri (ITU). es or ga ni-za cia Seq m ni lia sa er Ta So ri so do ne ze stan dar ti za ci is, ra dio-ko or di na ci is, gan vi Ta re bi s sxva sa te le ko mu ni ka cio sa kiTxe bis gan sa xil ve lad da sa er To ga dawy ve ti le be bis mi sa Re bad. igi war-mo ad gens ga e ros sis te mis wevr or ga ni za ci as da koordinacias uwevs ro gorc sa xel m wi fo, ase ve ker Zo seq to ris sa te le ko mu ni ka cio qse le bi sa glo ba lur mom sa xu re bas. am Ja mad, or ga ni za ci a Si sa qar T ve los xe li suf le bas war mo ad gens sa qar T ve los eko no mi ku ri gan vi Ta re bis sa mi nis t ro.48

2004-2009 wle bi saT vis sa qar T ve los eko no mi kis erT-erT pri o ri te tul seq to rad te le ko-mu ni ka ci e bi iq na aRi a re bu li. aqe dan ga mom di na re dad ga imis auci leb lo ba, rom Se mu Sa ve bu li yo sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis erov nu li stra te gia.49

pir ve li na bi ji, ro me lic am mi mar Tu le biT ga da id ga, iyo sa qar T ve los mTav ro bi sa da msof lio ban kis dak ve TiT Seq m ni li ,,sa qar T ve lo Si sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re-bis Car Co-prog ra ma”50, ro me lic ko mu ni ka ci e bis erov nu li ko mi si is, in for ma ti za ci is sa xel m wi fo de par ta men ti sa da ga e ros gan vi Ta re bis prog ra mis (UNDP) sa qar T ve los war mo mad gen lo be bis mi-er mom zad da. am do ku men tis mi za ni iyo Seq m ni li yo kon cef cia, ro me lic da ex ma re bo da mTav ro bas ga ne sazR v ra qve ya na Si sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis stra te gia da taq ti ka.

sa ka non m deb lo ba zis for mi re bis sa kiTxi erT-er Ti mniS v ne lo va ni eta pia da war mo ud ge ne lia qve ya na Si ICT- is gan vi Ta re ba mya ri sa ka non m deb lo ba zis ga re Se.

sa qar T ve lo Si sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis Car Co-prog ra ma Si war mod ge ni lia ICT-is gan vi Ta re bis msof lio xed va da sa mo mav lo ten den ci e bi. te le ko mu ni ka ci-e bis seq to ri aris qvey nis eko no mi kis erT-er Ti Zi ri Ta di seg men ti, ro me lic pir da pir gav le nas ax dens mak ro e ko no mi kur gan vi Ta re bis per s peq ti va ze.

me oTxe mo dul Si ga ni xi le ba ICT- is sa moq me do geg mi sa da stra te gi is ti pu ri kom po nen te bi, sa-

moq me do geg mis stra te gi i sa da re a li za ci is for mu ri le bi s Sefaseba.

sa mu Sao dro is ra o de no ba: 2 sa a Ti


48 saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisiis wliuri angariSi 2009 weli. www.gncc.ge/files/3100_2949_381102_Annual%20report%202009.pdf

49 http://un.mfa.gov.ge50 saqarvelos sainformacio da sakomunikacio teqnologiebis ganviTarebis CarCo - programa. /dokumenti moamzada da gamosca gaeros ganviTarebis programis proqtma UNDP/GEO/00031399 - “saqarTveloSi sainfor-macio da sakomunikacio teqnologiebis ganviTarebis CarCo-programis SemuSaveba”/-/k. demetraSvili[da sxva],–Tb.,2004

48

y am Ja mad ar se bu li in f ras t ruq tu ra

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio in f ras t ruq tu ra aris te ri to ri u lad ga na wi le buli sa xel m wi fo da ker Zo sa in for ma cio sis te me bis, sa te le ko mu ni ka cio qse le bis, maT So ris, kav Sir gab mu lo bis xa ze bis, mo na cem Ta ga da ce mis qse le bi sa da ar xe bis, sa in for ma cio na ka de bis ko mu ta ci i sa51 da mar-T vis sa Su a le be bis, ag reT ve, or ga ni za ci u li struq tu re bisa da sa mar T leb riv-nor ma ti u li ad mi-nis t ra ci u li me qa niz me bis er Tob li o ba, ro me lic uz run vel yofs sa in for ma cio pro duq te bi sa da mom sa xu re bis in dus t ri as da efeq tur ga mo ye ne bas.52

sa qar T ve lo Si ar se bobs kar gad gan vi Ta re bu li ra dio da sa te le vi zio qse li. qve ya na Si mok-le tal Ro va ni ra di o sad gu re bis ricx vi 145-ze53 me tia da mo i cavs mTe li qvey nis te ri to ri as. amas Tan, ri gi kom pa ni e bi ma uwyeb lo bas axor ci e le ben ori da sa mi prog ra miT. ma ga li Tad, Tbi lis-Si, ba Tum Si, qu Ta is Si sxva das x va prog ra ma ze fun q ci o ni rebs er Ti da i ma ve kom pa ni is ram de ni me ra di o sad gu ri. sa qar T ve lo Si 39 ra dio da 35 te le vi ziaa54. aqe dan Tbi lis Si 1 sa xel m wi fo sa zo-ga do eb ri vi te le vi zia da 8 ker Zo te le kom pa niaa; sa xel m wi fo sa kuT re ba Sia sa zo ga do eb ri vi ma-uwyeb lis 2 qse li; fun q ci o ni rebs aTo biT sa ka be lo te le vi zia da ram de ni me msxvi li ko mer ci u li sa te le vi zio sad gu ri; sa xel m wi fo sa kuT re ba Sia 2 sa zo ga do eb ri vi ra dio; ase ve fun q ci o ni rebs ram de ni me aTe u li ker Zo sa ma uwyeb lo sad gu ric.55

wle bis gan mav lo ba Si sa qar T ve los ko mu ni ka ci e bis erov nu li ko mi sia mu Sa ob da ram de ni me mniS-v ne lo van da stra te gi ul sa kiTx ze, erT-er Ti maT ga ni cif ru li ma uwyeb lo baa.

2005 wels ITU-s wi nas wa ri ga na wi le bis Se de gad, sa qar T ve los er go sul 72 cif ru li ar xi. 2007 wels me zo bel qvey neb Tan war mo e bu li mo la pa ra ke be bi sa da Se sa ba mi si xel Sek ru le be bis xel mo we-ris Se de gad, mox da aR niS nu li ar xe bis 72–dan 175–mde gaz r da da 2006 wlis no em b ris Tve Si ma Ti sa bo loo dam t ki ce ba. 2006 wels ase ve ITU-s mi er, ra di o kav Si ris re gi o na lur kon fe ren ci a ze (RRC 06) Se mu Sa ve bul iq na pir ve li da me sa me re gi o ne bi saT vis 174–230 mghc da 470–862 mghc six Si rul di a pa zo neb Si mi wis ze da cif ru li ma uwyeb lo bis geg ma Geneva 06, ro me lic miz nad isa xav da ra di o-six Si ru li speq t ris efeq tur ga mo ye ne bas, ro gorc na ci o na lur, ase ve sa er Ta So ri so do ne ze. ama ve geg mis mi xed viT sa qar T ve los T vis da geg ma rda 175 cif ru li ar xi, rom le bic ga na wil da qvey nis te ri to ri a ze 10 sa ma uwyeb lo zo na Si. 56

y in ter ne tis gan vi Ta re ba

in ter ne tis gan vi Ta re bis pir ve li eta pi sa qar T ve lo Si 90-iani wle bis da sawyis Si da iwyo. sa a bo-

nen to ga da sa xa di Tve Si 300 aSS do lars, xo lo in ter ne tis er Ti sa a TiT mox ma re bis sa fa su ri - 3

do lars Se ad gen da. mog vi a ne biT, ,,sa ne ti sa” da ,,kav ka sus neT vor qis” Se mos v li sa da kon ku ren ci is

Se de gad fa seb ma ik lo. sa a bo nen to ga da sa xa di 20 aSS do la ri, sar geb lo ba ki sa aT Si - 2 do la ri

gax da. pro va i de re bi Ta nam g zav rul da sa ka be lo SeR we vas iye neb d nen. ga da ce mis siC qa re pir da pir

ar x Si Se ad gen da 64 kbt/wm far g leb Si, rac dRe van de li ga da sa xe di dan mwi ri maC ve ne be lia.

Sem deg etap ze qve ya na Si op ti kur-boW ko va ni sa ka be lo ma gis t ra le bis qse li gaC n da: 2003 wlis

ag vis to dan Tbi lis Si abo nen te bi saT vis da iwyo ADSL teq no lo gi e bis Car T va. am etap ze mom x ma-

reb lebs am teq no lo gi as 10-ze me ti in ter net-pro va i de ri sTa va zobs: www.on li ne.ge, www.te le net.ge, www.sa net.ge, www.ca u ca sus.net, www.ge o net.ge, www.ser vi ce net.ge, www.eg ri si.ge da sxva. in ter ne tis

mom sa xu re bis fa se bi Sem cir da, siC qa re ki Se da re biT ga i zar da. im dros pro va i de re bis57 80% ma inc

51 komutacia - eleqtrodenis mimarTulebis Secvla, cvladi denis gardaqmna mudmiv denad specialuri aparatis saSualebiT. www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=20145

52 saqarTvelos informatizaciis saxelmwifo koncefcia.www.cegstar.ge/files/46_15_372943_informatizaciiskoncefci.pdf

53 saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisia; ,,saqarTvelos radio cifrebsa da faqtebSi”; www.gncc.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=50350&info_id=6062

54 ix. www.media.ge55 ix. www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html56 saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisiis wliuri angariSi 2009 weli.

www.gncc.ge/files/3100_2949_381102_Annual%20report%202009.pdf57 provaideri (organizacia, romelic uwevs momsaxurebas internetTan da internetTan dakavSirebul sxva momsa- provaideri (organizacia, romelic uwevs momsaxurebas internetTan da internetTan dakavSirebul sxva momsa-(organizacia, romelic uwevs momsaxurebas internetTan da internetTan dakavSirebul sxva momsa-xurebas)

49

Ta nam g zav rul ar xebs iye neb da.

2007 wels sa qar T ve lo Si in ter ne tiT mo sax le o bis 17,7% sar geb lob da da mom x ma reb le bi Zi ri-

Ta dad iy v nen 25-34 wlam de asa kis ada mi a ne bi. 45-54 wlis asa kob riv jguf Si in ter nets mxo lod

11,4% mo ix mar da, 55-64 wlis jguf Si ki 6,4%.58 ko mu ni ka ci e bis erov nu li ko mi si is mo na ce me biT59,

2008 wlis bo los sa qar T ve lo Si in ter net-mom x ma reb le bis ra o de no ba da ax lo e biT 115 aTass Se-

ad gen da. rac Se e xe ba in ter net-pro va i de re bis wils: ”kav ka sus-on la ins” 57% eka va, ,,ga er Ti a ne bul

te le koms”-33%, ”axa li qse le bi sa” da ”ax te lis” er Tob li vi wi li 6,5%-s iyo, ”ser vis ne tis”-0,5%-,

sxva da nar Ce ni ope ra to re bis ki - 3%-i”60.

in ter net wor l d s tats.com-is61 mi er ga moq vey ne bu li sta ti si kis mi xed viT sa qar T ve lo Si in ter ne tis

mom x ma re bel Ta ricx vi bo lo wleb Si sag r Z nob lad iz r de ba. maT aqvT Se da re bu li 2000 wli sa da

2010 wlis mo na ce me bi62, ro mel Ta Se de ge bic ase Tia:

saqarTveloSi internetis momxmarebelTa ricxvi

weli momxmarebeli mosaxleoba %

2000 20,000 4,389,004 0,5%

2006 332,000 4,389,004 7,6%

2009 1,034,000 4,615,807 22,2%

2010 1,300,000 4,600,825 28,3%

sam wu xa rod dRe i saT vis zus ti mo na ce me bi imi sa Tu ram de ni mom x ma re be li hyavs qar Tul in ter-

nets ar ar se bobs. es faq ti gan pi ro be bu lia imi Tac, rom abo nen ti, ro mel sac in ter ne ti ga yavs,

xde ba am in ter ne tis gam na wi le be li. anu xSi rad re gis t rir de ba er Ti abo nen ti, si nam d vi le Si ki

mom x ma re be li ram de ni me pi ria.

qve moT moy va ni l cxril Si Se da re bu lia sa qar T ve los, azer ba i ja ni sa da som xe Tis in ter net-mom-

xma re bel Ta ra o de no bis zrdis ten den cia: (cxri li efuZ ne ba Internetworldstats-s mo na ce mebs).

momxmarebelTa raodenobis zrdis tendencia:

amierkavkasiis qveynebSi internetis momxmarebelTazrdis maCvenebeli

qveyana2009 weli

internetis momxmareblebi (2000 weli)

internetis momxmareblebi (2009 weli)

internetiT sargeblobs

mTeli mosaxleobis

2000-2009 wlebis zrdis % maCvenebeli

saqarTvelo 4,615,807 20,000 1,024,000 22.2 % 5,020.0 %

somxeTi 2,967,004 30,000 191,000 6.4 % 536.7 %

azerbaijani 8,238,672 12,000 1,485,100 18.0 % 12,275.8 %

58 gamokiTxva Caatara „biznes konsaltingis jgufma“, gazeTi „basta“, 24-30 dekembri „saqarTveloSi yoveli me-6 internetis momxmarebelia“

59 ix. saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisia; wliuri angariSi; 2009 weli; gv. 33 www.gncc.ge/files/3100_2949_381102_Annual%20report%202009.pdf

60 naTia axalaSvili, ,,internet–omi”; 13 ianvari, 2010 eleqtronuli versia ix: www.liberali.ge/node/1083?page=2

61 www.internetworldstats.com/asia/ge.htm62 www.internetworldstats.com/asia/ge.htm

50

y ICT-is ga mo ye ne bis ten den cia

sa qar T ve lo Si in ter ne tis ga mo ye ne ba da ba lia. in ter ne ti xel mi saw v do mia zo gi erT bib li o Te ka-

sa da in ter net-ka fe Si. in ter net-ka fe Si mi sa Re bi fa se bia, mag ram isi ni, Zi ri Ta dad did qa la qeb Si

mde ba re o ben da mxo lod ram de ni me ak ma yo fi lebs mo sax le o bis moTxov ni le bas. in ter net-ka fe e bis

ume te so bad sa mi dan aTam de kom pi u te ri aqvs da msur ve lebs xSi rad uwevT rig Si lo di ni. bevri

res to ra ni, ka fe, ba ri, ko no, Te at ri da Tav Sey ris sxva ad gi li mom x ma re bels uka be lo in ter nets

sTa va zobs, mag ram lep to pi an mo bi lu ri te le fo ni yve las ar aqvs. mo bi lu ri kav Sir gab mu lo bis

kom pa ni e bi Ta vi anT mom x ma reb lebs in ter ne tis av to ma tu ri ser vi siT ar uz run vel yo fen. am fun q-

ci is ga sa aq ti u reb lad da ma te bi Ti Tan xis ga dax daa sa Wi ro.

mo sax le o bis ume te so bi sa da mci re biz ne si saT vis in ter ne ti xel mi saw v do mi ar aris fi nan su-

ri Tval saz ri siT. Cve u leb riv, saq mi a ni kon taq te bis dam ya re ba da Se nar Cu ne ba xde ba pi rov nul

do ne ze, xo lo eleq t ro nu li fos ta ga mo i ye ne ba ucxo el par t ni o reb Tan da sa kav Si reb lad, ram de-

na dac sa er Ta So ri so sa te le fo no sa ub re bis T vis ta ri fe bi ma Ra lia. sam Tav ro bo struq tu reb sa

da biz nes struq tu reb Si sa bu Ral t ro ope ra ci e bis 90% xor ci el de ba kom pi u te re bis meS ve o biT,

na wi lob riv imi tom, rom ,,fi nan se bi” er Ta der Ti sap rog ra mo pa ke tia qar Tul ena ze. sam Tav ro bo

sam sa xu re bis ume te so ba da msxvi li biz ne si aR Wur vi lia kom pi u te re biT. uni ver si te teb Si kom pi u-

te reb Tan sru lad xel mi saw v do mo ba, Cve u leb riv, ne ba dar Tu lia mxo lod per so na li saT vis, xo lo

kom pi u te ru li swav le ba da tre nin ge bis Ca ta re ba mxo lod ax la xan da iwyo. ami tom mas wav le bel-

Ta kompiuteruli programebis cod na sawyis do ne zea. sa qar T ve los sa xel m wi fo uni ver si tet Si

da Tbi li sis teq ni kur uni ver si tet Si tar de ba kom pi u te ru li prog ra mi re bi sa da sa in for ma cio

teq no lo gi e bis kur se bi. ram de ni me ker Zo sko la Si do no re bi sa da ko mer ci u li or ga ni za ci e bis

mxar da We riT, ase ve, mim di na re obs kom pi u te ru li swav le ba da tre nin ge bi. ar se bobs or ga ni za ci e-

bi, ro mel Ta um rav le so ba gan Tav se bu lia qvey nis de da qa laq Si, Tbi lis Si, rom le bic spe ci a li zi-

re bu lia kom pi u te ru li mom sa xu re bis, swav le bi sa da tre nin ge bis mi wo de ba ze.

2009 wels, fri dom ha us ma63 17 qve ya na Si ar se bu li vi Ta re ba Se is wav la da in ter ne ti sa da cif-

ru li me di is xel mi saw v do mo bis da mab r ko le be li ga re mo e be bi ga mo av li na. am ga re mo e bebs So ris

pir vel rig Si, in ter ne ti sa da mo bi lu ri te le fo nis mom x ma re bel TaT vis ser vi sis ma Ra li fa si,

da mi wis ze da sa te le fo no in f ras t ruq tu ra da a sa xe la, ro me lic gan sa kuT re biT da mab r ko le be li

sof lis mo sax le o bi sa da nak le bad SeZ le bu li oja xe bis T vi saa. mo bi lu ri sa te le fo no ser vi si,

sof le bis CaT v liT, mTe li qvey nis mas S ta biT xel mi saw v do mia. izrdeba im mom x ma re bel Ta ra o de-

no bac, rom le bic mo bi lurs in ter net Tan da sa kav Si reb lad iye ne ben, Tum ca es maC ve ne be li ma Ra li

ta ri fe bis ga mo li mi ti re bu lia. 2007 wlis ian var Si mo bi lu ri in ter ne tis mom x ma re bel Ta ra o-

de no ba 5500 aR wev da. isi ni er Ti da imave ser vis pro va i de ris mom sa xu re biT sar geb lob d nen. 2008

wlis oq to m ber Si mo bi lu ri in ter ne tis mom x ma re bel Ta ra o de no ba 56000-mde ga i zar da, in ter-

net-pro va i der Ta ki – oram de.

msof lio ban kis mo na ce me biT 2000 wels in ter ne tis mom x ma re bel Ta

ra o de no ba qvey nis mas S ta biT 0.5% ar aRe ma te bo da.

63 „fridom hausis“ angariSi „Tavisufleba qselSi: internetisa da cifruli mediis globaluri Sefaseba“

60%

40%

20%

0%

internetis moxmarebis maCvenebeli

2008 weli 2009 weli 2010 weli

38% 40% 52%

51

2010 wlis de kem b ris mo na ce me biT, Tbi lis Si, qu Ta is sa da ba Tum Si uk ve mo sax le o bis 50%-ze me-

ti iye nebs in ter nets. Se da re biT mci rea mom x ma re bel Ta ra o de no ba sa qar T ve los sxva qa la qeb Si.

in ter ne tis mox ma re ba qa la qe bis mi xed viT

sa in te re soa, rom in ter ne tis mom x ma re bel Ta ricx v Tan er Tad ga i zar da mox ma re bis six Si rec.

sa va ra u dod, amis mi ze zi gax da is, rom kom pi u te ris gar da, in ter ne tis mox ma re ba da iwyes te le fo-

niT, iPad-iT, xolo uka be lo in ter ne tiT sar geb lo ba uk ve sa zo ga do eb ri vi Tav Sey ris ad gi leb sa

da ka fe eb Si gax da Se saZ le be li.

ra six Si riT sar geb lobT in ter ne tiT?64

y ICT-is gavrcelebis maC ve ne be li

ga e ros kvle vis - `eleq t ro nu li mmar T ve lo bis ber ke te bi eko no mi kis kri zi sis dros” - Zi ri-

Ta di ja mu ri qu le bis mi xed viT, sa qar T ve los mi ni We bu li aqvs sak ma od da ba li (1.00 maq si ma lu ri

qu li dan), 0.42, som xeTs - 0.40, azer ba i jans - 0.45 qu la65.

Se sa ba mi sad, sa qar T ve lo 184 qvey ni dan ar c Tu ise sa xar bi e lo me-100 ad gil zea, azer ba i ja ni –

83-e, som xe Ti – 110-e. mo wi na ve 35 qvey nis, uda vo, li de re bi ari an aSS, ka na da, ko rea, ga er Ti a ne bu li

sa me fo da skan di na vi is qvey ne bi.

ga e ros eko no mi kur da so ci a lur saq me Ta de par ta men tis mi er eleq t ro nu li mTav ro bis gan vi-

Ta re bis do nis gan sa sazR v rad, kvle va 2005 da 2008 wleb Sic Ca tar da. 2005 wels sa qar T ve lo 83-e

ad gil ze iyo, 2008 wels 90-ze. 2010 wels ki aTi sa fe xu riT ukan da i wia.

sa qar T ve lo Si ar se bu li mZi me so ci al-eko no mi ku ri vi Ta re ba uSu a lo ze gav le nas ax dens in-

f ras t ruq tu ris SezRud va ze. yo vel 100 ada mi an ze in ter ne tis mom x ma re bel Ta ra o de no biT sa-

qar T ve lo, ise, ro gorc azer ba i ja ni da som xe Ti, im yo fe ba Zal ze Ca mor Ce nil qve ya na Ta So ris.

sa qar T ve lo Si yo vel 100 ada mi an ze mo dis mxo lod 8.26 in ter net mom x ma re be li, som xeT Si - 5.63,

azer ba i jan Si – 10.74; ho lan di a Si yo vel 100 ada mi an ze 86 in ter net-mom x ma re be lia, da ni a Si 84,

64 statistikuri informacia aRebulia yovelkvireuli el-gamocemidan (#89) ACT – marketinguli kvlevebisa da konsultaciis mowinave kompania; rubrika: media da komunikaciebi; ,,internetiT sargebloba”; /www.act.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=296&info_id=535

65 gaeros kvleva ,,eleqtronuli mmarTvelobis berketebi ekonomikis krizisis dros”; 2010 weli; http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan038851.pdf

10%20%30%40%50%60%

0%

55% 51% 53% 40%

Tbilisi baTumi quTaisi sxva qalaqebi

TveSi erTxel an ufro iSviaTad

TveSi 2-3-jer

kviraSi erTxel

kviraSi 2-3-jer

yoveldRe

2%

5%

6%

14%

74%

52

Sve i ca ri a Si 79, nor ve gi a Si – 84. ar se bu li dis pa ri te ti66 praq ti ku lad, xa ris xob ri vad igi vea rac

per so na lu ri kom pi u te re bis, Zi ri Ta di sa te le fo no xa ze bis, mo bi lu ri te le fo ne bis mom x ma re-

bel Ta ra o de no bis Se fa se bi sas.

qve ya na Si ar se bu li ada mi a nu ri re sur sis po ten ci a lis in deq sis mi xed viT sa qar T ve los, azer ba-

i ja ni sa da som xe Tis maC ve ne be li Se ad gens 0.91 qu las. ama ve dros, eleq t ro nul mmar T ve lo ba Si

sa qar T ve los mo qa la qe e bis mo na wi le o bis mxriv, Zal ze sazogadoebas sus ti po zi ci e bi aqvs . 157

ad gi li dan sa qar T ve lo 127 ad gil zea, som xe Ti 135-e, azer ba i ja ni ki 68-e ad gil ze.

66 dispariteti – finansur, ekonomikur urTierTobebSi Tanabari sargeblis, eqvivalentobis principis darRveva, uTanasworoba. samsaxurSi warmatebis misaRwevad Sida konkurenciis procesSi araTanabari sastarto poziciebi.

eleqtronuli mTavrobis ganviTareba dasavleT aziaSi

qveyana

eleqtronuli mTavrobis ganviTarebis indeqsi

msoflioSi eleqtronuli mTavrobis ganviTarebis indeqsi

2010 2008 2010 2008

bahreini 0.7363 0.5723 13 42

israeli 0.6552 0.7393 26 17

kipri 0.5705 0.6019 42 35

arabeTis gaerTianebuli saamiro

0,5349 0,6301 49 32

quveiti 0.5290 0.5202 50 57

iordania 0.5278 0.5480 51 50

saudis arabeTi 0.5142 0.4935 58 70

katari 0.4928 0.5314 62 53

TurqeTi 0.4780 0.4834 69 76

omani 0.4576 0.4691 82 84

azerbaijani 0.4571 0.4609 83 89

libani 0.4388 0.4840 93 74

saqarTvelo 0.4248 0.4598 100 90

somxeTi 0.4025 0.4182 110 103

siria 0.3103 0.3614 133 119

erayi 0.2996 0.2690 136 151

iemeni 0.2154 0.2142 164 164

regionTaSorisi saSualo maCvenebeli

0.4732 0.4857

msoflio maCvenebeli 0.4406 0.4514

53

,,das k v nis sa xiT Se iZ le ba iT q vas, rom sa qar T ve lo, in for ma ti za ci i sa da eleq t ro nu li mmar-

T ve lo bis mxriv, im yo fe ba gan vi Ta re bis da bal sa fe xur ze. Cvens qve ya nas Zli e ri po zi ci e bi ga aC-

nia ada mi a nu ri re sur sis mxriv, mag ram se ri o zu li xar ve ze bis wi na Se dgas uax le si teq no lo gi e-

bis da ner g vis, ga mo ye ne bis, mo qa la qe Ta mom sa xu re bi sa da ma Ti mmar T ve lo bi Ti pro ces Si Car T vis

mxriv”.67

67 qeTevan rostiaSvili: ,,eleqtronuli mmarTveloba saqarTveloSi: msoflio tendenciebi”; http://www.idfi.ge/?cat=researches&topic=35&lang=ka

onlain momsaxureba da misi Semadgeneli komponentebi

reitingi qveyanaSefasebis indeqsi

sainformacio momsaxurebis

ganviTarebis qula

sainformacio momsaxurebis zrdis

qula

100 saqarTvelo 0.476 45 17

121 somxeTi 0.1746 38 10

69 azerbaijani 0.3238 47 36

onlain momsaxureba da misi Semadgeneli komponentebi


onlain momsaxurebis komponenti

satelekomunikacio infrastruqturis

komponenti

adamianuri kapitalis komponenti

100 saqarTvelo 0.4248 0.0842 0.0384 0.3022

110 somxeTi 0.4025 0.0594 0.0422 0.3009

83 azerbaijani 0.4571 0.1101 0.0439 0.3031

monawileobis indeqsi


127 saqarTvelo 0.0571

135 somxeTi 0.0429

68 azerbaijani 0.1714

adamianuri kapitalis indeqsi


52 saqarTvelo 0.9156

57 somxeTi 0.9117

50 azerbaijani 0.9185

mTavrobis ganviTarebis indeqsi


onlain momsaxurebis komponenti

satelekomunikacio infrastruqturis

komponenti

adamianuri kapitalis komponenti

100 saqarTvelo 0.4248 0.0842 0.0384 0.3022

110 somxeTi 0.4025 0.0594 0.0422 0.3009

83 azerbaijani 0.4571 0.1101 0.0439 0.3031

54

y ad re ar se bu li da am Ja min de li ICT stra te gia da cod nis ga da ce mis Se saZ leb lo be bi

ar se bobs ori Zi ri Ta di Se niS v na aR niS nul sa kiTx Tan da kav Si re biT:pir vel rig Si, qal Ta or ga ni za ci e bi sa da stra te gi ul sa kiTxeb ze mo mu Sa ve or ga ni za ci e bis mi er

Sed ge ni li mi mo xil ve bi mow mo ben, rom ar se bobs uam ra vi dab r ko le ba yve la sfe ro Si, sa xel dobr: erov nu li qse li sa da Si da or ga ni za ci u li Ta nam S rom lo bis arar se bo ba ICT- is in f ras t ruq tu ris Se saq m ne lad, per so na lis mi er ucxo ena Ta sus tad flo ba, kom pi u te re bis sim ci re, moZ ve le bu li sa te le ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi da po li ti ku ri ne bis arar se bo ba.

me o re rig Si, yve la or ga ni za ci is az riT, erov nu li qse lis arar se bo ba, ad gi lob riv da sa er Ta-So ri so or ga ni za ci e bis Ta nam S rom lo ba aris Zi ri Ta di prob le ma, ro me lic sas w ra fo ga dawy ve tas iTxovs. is, rom es prob le me bi pir vel plan zea wa mo we u li, Se iZ le ba aR viq vaT, ro gorc in for ma-ci is er Tob li vi mox ma re bis kul tu ris gan vi Ta re bis sur vi li. prob le ma ze am g va ri Tval saz ri si auci le be lia eq s per t Ta sis te mis (qse lis) gan vi Ta re bi saT vis. am Ja mad TiT q mis ar xde ba in for ma-ci is gac v la sxva das x va or ga ni za ci as So ris. mi ze zi mdgo ma re obs ima Si, rom ar aris mis w ra fe ba, ar aris kva li fi ci u ri kad ri da Su a ma va li or ga ni za cia, ro me lic xels Se uwyob da or ga ni za ci ebs So ris kav Si ris gaZ li e re bas. am prob le me bis ga daW ra ga a aq ti u reb da ro gorc ad gi lob riv, ase ve, sa er Ta So ri so da ara sam Tav ro bo or ga ni za ci e bis mo na wi le o ba sa da mxar da We ras.

mi u xe da vad xe li suf le bis gan cxa de bi sa po li ti kur do ne ze ICT stra te gi as Tan da kav Si re biT, da-fi nan se ba jer ki dev ar aris ga mo yo fi li, rac imis ma niS ne be lia, rom am mimarTulebiT prog re si ar aris. imi saT vis, rom stra te gia nam d vi lad gan xor ci el des cxov re ba Si, auci le be lia seq to ru-li sa moq me do geg me bi re a lu rad amoq med des, sxvag va rad, do no reb ma da sa er Ta So ri so or ga ni-za ci eb ma Se saZ le be lia uari Tqvan ICT pro eq te bis da fi nan se ba ze, xo lo ker Zo seq tor ma – in ves-ti ci eb ze. si Ra ri bis do nis Sem ci re bis miz niT auci le be lia par t ni o ro bi sa da Tana m S rom lo bis gan vi Ta re ba sa zo ga do eb riv or ga ni za ci ebs, ker Zo fir mebs, ara sam Tav ro bo or ga ni za ci ebs, mom x ma-re bels, fer me reb sa da ucxo ur hu ma ni ta rul or ga ni za ci ebs So ris.

sa zo ga do eb riv da ker Zo seq tors So ris Ta nam S rom lo ba mi mar Tu li un da iyos kva li fi ci u ri sa mu Sao Za lis Seq m na ze, rac xels Se uwyobs sa zo ga do e bis ori ve na wi lis gan vi Ta re bas. am g va ri Ta nam S rom lo bis ele men te bi ga mov lin da ker Zo kom pa ni e bis mxar da We riT or ga ni za ci e bi sa da per-so nal saT vis in for ma ci ul teq no lo gi eb ze umaR le si kur se bi sa da tre nin ge bis sa xiT. xe li suf-le bas Se eZ lo da eC qa re bi na kva li fi ci u ri kad re bis mom za de ba, mi e ca eko no mi ku ri Se Ra va Te bi, ma-ga li Tad ICT swav le bas Tan da kav Si re biT ga e Ta vi suf le bi na ga da sa xa de bis gan, rac xels Se uwyob da ker Zo in ves ti ci e bis sti mu li re bas.

sa Wi roa ga um jo bes des, ase ve, ga dawy ve ti le bis mi Re bis stra te gia da efeq tu ro ba ax lad Seq m nil sam Tav ro bo qve ga na yo feb Si, sa dac mka fi od iq ne ba ga ge bu li stra te gi u li ber ke te bis ur Ti er T-da mo ki de bu le ba.

ma ga li Tad, in te leq tu a lu ri sa kuT re bis efeq tu rad moq med ma dac vis sis te mam Se iZ le ba mo-i zi dos in ves ti ci e bi ICT sfe ro Si im pi ro biT, Tu mTav ro bis dad ge ni le ba vaW ro ba ze ar iq ne ba am k r Za la vi xa si a Tis.

kiTx ve bi msje lo bi saT vis:1. ra Si mdgo ma re obs sa qar T ve lo Si in for ma ci u li sa zo ga do e bis Se saq m ne lad ar se bu li po li ti-

kis Rir se ba da nak li? 2. ro gor Se iZ le ba mi si srul yo fa?3. erov nu li stra te gi is da ba de ba?

me To di ka: • in te raq ti u li leq cia• cal ke u li ma ga li Te bis gan xil va• jgu fu ri mu Sa o ba

55

56

57

mo du li V

sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis ga mo ye ne ba

aR niS nul mo dul Si ga ni xi le ba sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis in teg ra ci is xer xe-bi prog ra mi re bi sa da gan vi Ta re bis stra te gi a Si.

mo du li Sed ge ni lia in te raq ti u li mox se ne bis sa fuZ vel ze, sadac momxmareblis yu radRe ba gamaxvilebulia Sem degi gan sa xil veli Te mebis mimarT:

1) ICT teq no lo gi e bis in teg ra cia re gi o nis ad gi lob ri vi Ta vi se bu re be bi sa da gan vi Ta re bis pro ces Si is to ri is gaT va lis wi ne biT;

2) in for ma ci u li sa zo ga do e bis sa kiTxeb ze mo mu Sa ve sxva das x va or ga ni za ci is mi er gan xor ci e-le bu li prog ra me bi sa da pro eq te bis mi mo xil va.

y prog ra mu li uz run vel yo fa

BaseBox – es aris mci re da sa Su a lo ara sam Tav ro bo or ga ni za ci e bi saT vis yo vel dRi u rad ga mo-sa ye ne be li in s t ru men ta ri is kre bu li. Wo men’sNet-Tan Ta nam S rom le biT fir ma Tac ti cal Tech-s mi er Se mu Sa ve bu li dam x ma re prog ra ma sa Su a le bas iZ le va ad vi lad Se iq m nas mo na cem Ta ba za, mo i Zeb nos prog ra mu li uz run vel yo fa da mox des Ses wav la mis ga mo sa ye neb lad.

BaseBox Zi ri Ta dad gan kuT v ni lia ara sam Tav ro bo da uf le ba dam c ve li or ga ni za ci e bi saT vis gan-vi Ta re bad qvey neb Si. is mo i cavs war sul re cen zi re bul ufa so da Ria prog ra mul uz run vel yo fas (Open So ur ce Sof t wa re to ols), ase ve Se sa ba mis sas wav lo ma sa leb sa da sa xel m ZR va ne lo ebs.

mas Si Se dis Sem de gi in s t ru men ta ri e bi: • sa o fi se pa ke ti da teq s te bis eleq t ro nu li da mu Sa ve ba;• fi nan su ri ope ra cia da ,,fan d ra i zin gi”;• Ta nam S rom lo ba da pro eq te bis mar T va;• kad re bi sa da mo xa li se e bis mar T va;• veb-bra u ze ri da el-fos ta;• Setyo bi ne ba Ta swra fi gzav ni li da te le fo ni re ba; • mi mo xil va;• an ti-vi ru si.

am ma sa le bis mo po ve ba Se saZ le be lia in ter net Si, mag ram misi ori gi na luri ver si a aris kom-paqt-dis ke bis pa ke ti, ro mel Ta dax ma re bi Tac Se iZ le ba mi i Ro sxvadasxva prog ra ma in ter ne ti dan gadmoweris ga re Se.

BaseBox ex ma re ba or ga ni za ci ebs swo rad air Ci on maT T vis sa Wi ro teq no lo gia praq ti ka Si ga moc-di li prog ra me bis Se da re bis gziT, Tan dar Tu li instruqciis gamoyenebiT.

in s t ru men ta li aTa pa ke tis Sig Tav si Ser Ce ul iq na sa ga mom cem lo jgu fis wam y va ni sa er Ta So ri so spe ci a lis te bis mi er, rom le bic mu Sa o ben ara ko mer ci u li, sa zo ga do eb ri vi uf le ba dam ca vi or ga-ni za ci e bis teq ni ku ri dax ma re bis aR mo Ce na-gan vi Ta re bisaTvis ufa so da Ria ko dis prog ra mu li uz run vel yo fis (Free and Open So ur ce Sof t wa re) gav r ce le ba Si. jguf Si Se di an sam x reT af ri kis res-pub li kis, fi li pi ne bis, bul ga re Tis, in do e Tis, av s t ra li i sa da aSS-s war mo mad gen le bi, rom leb mac er Tob li vad air Ci es da ga mos ca des sa u ke Te so prog ra me bi da ma sa le bi.

y cif ru li so li da ro ba

sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bis war ma te bis Zi ri Tad faq tors mTels msof li o Si war mo ad gens ma Ti Za lis x me vis efeq tu ro ba, ro me lic saSualebas aZlevs efeqturad moipovon uaxlesi in for ma ci a da, ase ve, efeqturad daamyaron urTierToba par t ni o reb Tan. yve la es sa-kiTxi Se iZ le ba ga dawy des in ter net-por ta lis dax ma re biT, ro me lic, Cve u leb riv, uf ro me tad

58

ren ta be lu ria. dRes, por ta li uk ve ar war mo ad gens cal sa xa sa in for ma cio arxs, ro me lic gan kuT-v ni lia mxo lod pa si u ri mkiTxvelisaTvis. ax la isi ni in te raq ti u li ur Ti er To be bi s, sa zo ga do-eb riv saq mi a no ba Si Car T vis efeq tur in s t ru men te bad da, ase ve, Ta nam S rom lo bis gan vi Ta re bi saT-vis uni ka lur plat for mad iq c nen.

is mis kiTx va, ro gor SesZ lebs sa zo ga do eb ri vi or ga ni za cia, ro me lic xSi rad mu Sa obs mkac rad gan sazR v ru li bi u je tis far g leb Si ganaxorcielos pro eq ti por ta lis meS ve o biT? ra mox de ba Tu Ta nam S rom le bi ar flo ben in for ma ci is ga mo ye ne bi sa da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis (ICT) unar-Cve vebs. po ten ci u ri mim Re bi, vis T vi sac gan kuT v ni lia in for ma cia, - es aris xal xi, rom lis T vi sac in ter net Tan xel mi saw v do mo ba war mo ad gens prob le mas; ro gor un da ga mo i yu re bo des TiToeuli or ga ni za ci is por ta li, ra Ta da ak ma yo fi los sa mo qa la qo sa zo ga do e bis spe ci fi ku ri sa kiTxe bi.

y por ta li Cve u leb riv, veb-por ta le bi ari an Ta vi se bu ri ,,su per sa i te bi” in ter net Si, ro mel Ta Sem q m ne-

le bi cdi lo ben maq si ma lu rad da ak ma yo fi lon mom x ma re bel Ta moTxov ne bi. am g va ri por ta le bi momxmarebels sTavazobs sxva das x va ser vi ss, ro go ri caa: Zi e ba, Si na ar si, si ax le e bi, el-fos ta, on-la in-Ca Ti, sxva sa i teb Tan kav Si ri da a.S. (www.dar win mag.com)

y sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bi

sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bis por ta lze sxva mra vali por ta li sa gan gan s x va ve-biT nak lebi dro uT mo ba gar To ba sa da ko mer ci as. Zi ri Ta dad, kon cen t ri re bul ni ari an sa mo qa-la qo sa zo ga do e bis gan vi Ta re ba sa da sa mo qa la qo sa zo ga do e bas Tan da kav Si re bul iseT sa kiTxeb ze, ro go ri caa ada mi a nis uf le be bi da ga re mos dac va. Se sa ba mi sad, isi ni sTa va zo ben am prob le meb Tan da kav Si re bu l spe ci fi kur mom sa xu re bas, iseT in for ma ci as, ro me lic ar ukav Sir de ba sa zo ga do eb-ri vi or ga ni za ci e bis por ta ls (ma ga li Tad sa bir Jo kur si, amin dis prog no zi da a.S.)

y eleq t ro nu li bi u le te ni eleq t ro nu li sa xiT gag zav ni li bi u le te ni, Cve u leb riv, Se i cavs in for ma ci as ra i me kon k re-

tuli sa kiTx is Sesaxeb da war mo ad gens por ta lis erT-erT mom sa xu re bas.

y mim Reb Ta sia mim Reb Ta si is meS ve o biT Se saZ le be lia jgu fu ri dis ku si is or ga ni ze ba, eleq t ro nu li Setyo-

bi ne bis gag zav na da gav r ce le ba. yo vel T vis, ro de sac dis ku si a Si mo na wi le ag zav nis Setyo bi ne bas, xvde ba mim Re bis eleq t ro nul sa fos to yuT Si. mTe li es pro ce si mim di na re obs av to ma tu rad da imar Te ba mim Reb Ta si is prog ra mis me ne je ris mi er (gan mar te ba Learn the Net - www.le ar n t he net.com).

ka no ni e ri gziT as lis ga da Re bis stra te gia (li cen zi iT ne ba dar Tu li), on la in-pub li ka ci a Ta kon teq s t Si - es aris ufa so gav r ce le bi sa da on la in kon ten te bis (Si na ar sis) gan me o re bi Ti ga mo ce-mis stra te gia. ka no ni e ri gziT as lis ga da Re bis li cen zi re bis kla si kur ma ga liTs war mo ad gens GNU Free Documentation License, ro me lic aris licenzia Tavisufali programuli uzrunvelyofisaTvis.

y sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bi ,,sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za cia” mi e kuT v ne ba im or ga ni za ci a Ta ricxvs, rom le bic mu-

Sa o ben gan vi Ta re ba ze, mag ram ar ari an mTav ro bis an biz nes seq to ris war mo mad gen le bi. cal ke ul qvey ana Si sxva das x va sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci a sxva das x vag va rad iwodeba: ,,saq vel-moq me do”, ,,ker Zo saq vel moq me do or ga ni za ci a”, ,,saq vel moq me do or ga ni za ci a”, mag ram yve la ze xSi-rad mo ix se ni e bi an, ro gorc ara sam Tav ro bo or ga ni za ci e bi (gan mar te ba UNDP - www.undp.org).

59

y mom x ma re bel Ta sa zo ga do e bis Seq m na

sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi por ta le bi ar moq me de ben kom pa nia-kli en tis ur Ti er T da mo ki de bu-le bis prin ci piT. mom x ma reb le bi in te res de bi an sa kiTxe biT, ro me lic scde ba wmin da ma te ri a lu ri Ri re bu le be bis far g lebs, da uCndebaT por tal Tan da kav Si re bis sur vi li. Tu Cveni saqmianoba iqneba sasargeblo da maT gauCndebaT mo ti va ci a aq ti u robisaTvis, es niSnavs, rom Cven war ma te-biT mi vi wevT win por ta lis gar Se mo ga er Ti a ne bu li sa zo ga do e bis Se qmnisken. on la in sa zo ga do e ba – es aris Cvens xelT ar se bu li yve la ze Zli e ri re sur si, rac war ma te bis sa win da ria sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi por ta li saT vis. Cven Seg viZ lia am g va ri sa zo ga do e bis for mi re ba Tu da var w mu-nebT Cvens mom x ma reb lebs ima Si, rom maT aqvT gar k ve u li ro li, ase ve, miv cemT Se saZ leb lo bas daamyaron urTierToba Cven Tan, er T ma neT Tan da mo na wi le o ba mi i Ron por ta lis gan vi Ta re ba Si. rac uf ro Zli e ri da aq ti u ri iq ne ba am g va ri sa zo ga do e ba, miT uke Te sia.

y mom x ma re bel Tan ur Ti er To ba

Zal ze mniS v ne lo va nia imis gan mar te ba, rom por ta li ar aris cal m x ri vi kav Si ris ar xi. sa Wi roa mom x ma re bels miv ceT Se saZ leb lo ba mog v we ros ne bis mi er sa kiTx ze. es iq ne ba wi na da de ba cvli le-be bis Se sa xeb, mo wo ne ba Tu kri ti ka. Cven un da gvqon des swra fi re a gi re ba yve la wi na da de ba ze. Tum ca, Se saZ loa, mox des isec, rom Cve ni por ta lis war ma te bidan da mom x ma re bel Ta aq ti u ro bidan gamomdinare, di di mo cu lo biT mosulma ko res pon den ci am ar mog v ces Se saZ leb lo ba, re a gi re ba vi qo ni oT Ti To e ul maT gan ze. mi u xe da vad ami sa, ar un da vqvaT uari el-fos tis Se de gad kon taq t-is damyarebaze, ram de na dac a) es mom x ma reb lebs ag r Z no bi ne bs, rom Cven T vis mniS v ne lo va nia ma Ti az ri, da b) am g va rad Sev Z lebT mi vi RoT Cve ni saq mi a no bisaTvis Ri re bu li wi na da de be bi.

,,ram de ni me wlis win Cve ni por ta li iyo pri mi ti u li, mo sawye ni da ar hyavda bevri momxmarebeli. Cven davsxediT da vifiqreT Tu ras SeiZleba gamoewvia Cveni miznobrivi auditoriis interesi. da vus viT maT Se kiTx ve bi da prog re si sa xe zea: Cven Se vi Zi neT axa li audi to ri a – stu den te bi da umu Sev re bi” (Danijela Babic - ZaMirNet)

mom x ma re bel Ta re aq cia mniS v ne lo va ni in s t ru men tia saqmianobis Se sa fa seb lad. am reaqciis safuZvelze gavigebT ro go ria Cveni momxmarebeli, da ra sa kiTxe biTaa dainteresebuli. Tu am-g va ri in for ma cia ar gvaqvs, un da mo vax di noT audi to ri is re a gi re bis sti mu li re ba, ro gorc es ga a ke Ta da ni e la ba bi Cim ,,ZaMirNet”-dan.

y Ta nam S ro mel Ta per so ni fi ci re ba

por ta lis gar Se mo sa zo ga do e bis war ma te biT for mi re bi saT vis administraciulma jgufma vi zu-a lu rad ise un da war mo ad gi nos Ta vi, ro gorc sazogadoebis na wi li. jgu fi ar un da iyos ,,usa xo”, teq no lo gi ebs miR ma dar Ce ni li. sa sar geb lo iq ne ba ra i me pub li ka ci is ga moq vey ne ba Jur na lis teb-sa da re daq to rze, rom le bic sa zo ga do e bis in for mi re bas uz run vel yo fen. ram de ni me stri qo nis ga moq vey ne bam Cven Se sa xeb, an ub ra lod, Cven ma fo to mac ki, Se saZ loa por ta li da ur Ti er To bis pro ce si uf ro uSualo ga xa dos.

y on la in dis ku si a

sa dis ku sio fo ru me bis or ga ni ze biT sa Su a le bas vaZ levT mom x ma re bels ga moT q vas az ri gan sa-xil vel sa kiTx ze. am g va rad Se saZ le be lia mom x ma re bel Ta sti mu li re ba Cven mi er Se Ta va ze bul sa kiTxeb Tan da kav Si re biT az ris ga mo sa xa tad. aq ti u ri sa dis ku sio fo ru me bis war ma te ba bev ra daa da mo ki de bu li gan sa xil vel Te ma ze, mag ram, ama ve dros, is da mo ki de bu lia kul tu rul Ta vi se bu re-beb ze. zo gi erT kul tu raSi ada mi a ne bi miC ve ul ni ari an sa ja rod ga moT q van sa ku Ta ri az ri, xo lo zo gi er T Si – ara. gar da ami sa, ar se bobs gan sa kuT re bu li sa kiTxe bi, rom le bic, ro gorc we si, sxva ro me li me sa kiTx ze me tad iw vevs aq ti ur diskusias (ma ga li Tad fe mi niz mi an po li ti ka).

Ca Tis or ga ni ze ba aZ levs sti mu li re bas dis ku si as. bra zi li u ri por ta lis ,,Rits” ga moc di le bam,

60

ro mel zec ur Ti er T sa wi na aR m de go mo saz re be bis mqo ne ada mi a nebs So ris mim di na re obs dis ku sia sa davo sa kiTxeb ze, da am t ki ca dis ku si a Si ada mi an Ta mo na wi le o bis mo sa zi dad am g va ri me To dis qme di Tunarianoba.

1) mo mar T vis Sem Tx ve va Si, Tu Cve ni Se saZ leb lo be bi ara sak ma ri sia dro u li re a gi re bi saT vis, un da vi fiq roT imis Se sa xeb, rom av to ma tu rad ganvumartoT mom x ma re bels, ra tom ar Seg viZ lia amis ga ke Te ba. ma ga li Tad, ko res po den ci is si War bis Sem Tx ve va Si Friends of the Earth-is bri ta nu li gan yo fi le bis por tal ze, ser ve ri av to ma tu rad ag zav nis Sem deg pa suxs: ,,yo vel k vi re u lad Cven vi RebT aso biT eleq t ro nul we rils da vpa su xobT maT mkac rad da cu li ri gi To biT. Cven ga-va ke TebT yve la fers, ra Ta gag ceT pa su xi xu Ti sa mu Sao dRis gan mav lo ba Si. Tu Tqve ni we ri li gan kuT v ni lia sxva jgu fis an sxva Ta nam Sor m li sad mi Cve ni gan yo fi le bi dan, Cven da u yov neb liv ga dav cemT mas da niS nu le bi sa mebr”.

,,bra zi li ur ma por tal ma ,,Rits” stum ris sta tu siT mi iw via mwe ra li da sa zo ga do eb ri vi mec ni-e re bis sfe ro s spe ci a lis ti, ro me lic icav da sa ka ma To Se xe du le bas konkretul ga re mo Si Za la-do bis prob le mis Se sa xeb, ker Zod, is Tvli da, rom mo Sim Si le ebs aqvT Za la do bis uf le ba. es iyo pir ve li am g va ri ga moc di le ba da ga vav r ce leT mo saw ve ve bi dis ku si a Si mo na wi le o bi saT vis bi u-le te nis ,,mo qa la qe o ba” (Ci ti zen s hip) xel mom we rebs So ris. in for ma cia gan va Tav seT, ase ve, por ta lis CaT ze. er Ti sa a Tis gan mav lo ba Si da ax lo e biT 15 ada mi a ni Ca er To dis ku si a Si Cvens stu mar Tan da da us va kiTx ve bi”. (Graciela Sa le i men - Rits)

y eleq t ro nu li bi u le te ni

erT-er Ti gan mar te bis Ta nax mad ne bis mi e ri por ta lis mom x ma reb le bi ari an ada mi a ne bi, rom-le bic, sul mci re, ne bas gvrTa ven da vi viwyoT Cve ni sa fos to yu Te bi eleq t ro nu li bi u le te ne-biT, ro mel Ta xel mom we re bic ari an. ne bis mi er Sem Tx ve va Si, ma sa le bis re gu la ru li gav r ce le ba xelmomwerebTan gvex ma re ba gav zar doT im ada mi a ne bis ricx vi, rom le bic Tval -yurs adev ne ben Cvens saq mi a no bas da, vi me dov nebT, rom ma Ral Se fa se bas aZ le ven mas.

,,eleq t ro nu li bi u le te ne bis Rir se ba mdgo ma re obs ima Si, rom isi ni qmni an karg sa fuZ vels moq-me de bi sa da pro pa gan dis tu li kam pa ni is Ca ta re bi saT vis. ro de sac Tqven ad genT el-bi u le te nis xel mom wer Ta si as, Tqven amas Ta na ve qmniT sa zo ga do e bis wev rebis did jgufs, ro mel Tac ain te-re sebT Tqve ni saq mi a no ba. es aris ada mi a ne bis ide a lu ri jgu fi, ro mel Ta mo zid vac Se saZ le be lia pro pa gan dis tul kam pa ni a Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. isini da giT mo ben dros da Se mog Ta va ze ben axal mi sa mar Tebs Tqve ni sa i ti saT vis, an uSu am d gom le ben Se mo wi ru lo bas in ter ne tis meS ve o biT”. (Mark Sur man - Rab b le)

y mim Reb Ta sia

mim Reb Ta sia, es aris qme di Ti sa Su a le ba Tqve ni por ta lis gar Se mo sa zo ga do e bis for mi re bi-saT vis. ada mi a nebs Se saZ leb lo ba mi e ce maT mo na wi le o ba mi i Ron Te ma tur kon fe ren ci eb Si, Cven ara mar to vaZ levT maT Se saZ leb lo bas ga i gon si ax leebi sxva mo na wi le e bi sa gan, ara med, vaZ levT Se saZ leb lo bas, ga u zi a ron er T ma neTs cod na gan sa xil vel Te mas Tan da kav Si re biT. mi sa mar Te bis si is meS ve o biT dis ku si is Se de gad Cven Seg viZ lia mi vi RoT mTe li ri gi ma sa la Cve ni sta ti i saT vis. am g va ri kon fe ren ci e bis Ca ta re bis, xel Sewyo biT Se saZ leb lo ba gvaqvs ava moq me doT Cve ni por ta-li dis ku sias Tan ur Ti er T q me de biT da sti mul ire ba miv ceT sa zo ga do e bis gan vi Ta re bas, ro me lic aRiq vams Cvens por tals, ro gorc ma kon t ro le bel punqts. ro de sac Cven vaq vey nebT sta ti as kon-fe ren ci is Te ma ze, Cven vag zav niT mim Reb Ta mi sa mar Teb ze Setyo bi ne bas Tan dar Tu li ,,bmu liT”, rom li Tac ga dav len por tal ze. kon fe ren ci is dax ma re biT Cven ara pir da piri gziT vaZ levT mo ti-vacias mo na wi le ebs Se i ta non wvli li por ta lis mu Sa o ba Si.

y sa zo ga do e bis wvli li Cvens saq mi a no ba Si

,,me aR viq vam ada mi a nebs, rom le bic ro gorc sa si a mov no da ma te ba, ise uec rad Cnde bi an Ta vis-Ta vad, mag ram me ar maqvs ma Ti ime di, da ar ve li, rom maT aqvT Ce mi ime di. me mxa ri da vu Wi re

61

or ga ni za ci ebs imis da mi xed viT, Tu ro gor mi veC vie in for ma ci is gav r ce le bas qse lis (ve bis) meS-ve o biT. teq ni ku rad iolia in for ma ci is gav r ce le ba di na mi u ri veb-gver de bi dan da lis t servs-dan, es aris ko mu ni ka ci is sa Su a le ba, ro me lic saSualebas gvaZlevs vi moq me doT uf ro far To mas S ta biT. Cven un da gvqon des uke Te si ur Ti er T kav Si ri rac Se iZ le ba me ti ada mi a ni sa da sis te mis meS ve o-biT”. (Nicole Nepton - Cyber so li da i res)

por ta lis gar Se mo sa zo ga do e bis for mi re bis erT-erT mniS v ne lo van as peqts war mo ad gens mom-x ma reb le bis T vis sa Su a le bis mi ce ma Ta vad Se i ta nos wvli li Cvens mu Sa o ba Si. am g va ri wvli lis efeq tu ro bis xa ris xi da mo ki de bu lia por ta lis mu Sa o bis mTa var amo ca na ze. mi u xe da vad ami sa, yo vel T vis aris imis al ba To ba, rom zo gi erT mom x ma re bels Se uZ lia mog va wo dos in for ma cia, ro me lic sa sar geb loa Cve ni saq mi a no bi saT vis, xo lo zo gi er Ti Se mo Ta va ze bu li ma sa la Se saZ loa iq nas ga moq vey ne bu li mov le ne bis ka len dar Si, bmu le bis cno bar Si, gan cxa de beb Si va kan si is Se sa xeb da a.S. Tu mom x ma re be li gva wo debs am g var ma sa las, Cven un da ga mov xa toT mis mi marT mad li e re ba, ga vug zav noT madlobis we ri li el-fos tiT, an mo vix se ni oT is veb-gver d ze. Tu uars vam bobT Se-mo Ta va ze bul wi na da de ba ze, auci leb lad un da Se vatyo bi noT mom x ma re bels mi ze zi, rom lis ga moc mog vi wia amis ga ke Te ba. Cven Seg viZ lia, ase ve, miv ceT in s t ruq cia mTa var Te mas Tan da kav Si re biT an Se mo Ta va ze bu li ma sa lis for mat ze, gan sa kuT re biT ma Sin, ro de sac ro me li me kon k re tu li mom x-ma reb lis re gu la ru li Ta nam S rom lo bis per s peq ti vaa. am sa xis mi mo we ras di di dro mi aqvs, mag ram misi dayvana Se iZ le ba mi ni mu mam de, Tu win da win mo vam za debT weri lis uni ver sa lur va ri an tebs.

yve la ze xSi rad fa se u li ma sa la xvde ba sxva sa mo qa la qo sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bi dan da ara cal ke u li mom x ma reb le bis gan. Se vuwyoT xe li or ga ni za ci ebs So ris Ta nam S rom lo bis gan vi Ta-re bas. ro gorc praq ti kam gviC ve na karg Se degs iZ le va im or ga ni za ci eb Si, ro mel Ta saq mi a no ba sac va Su qebT msgav si Setyo bi ne bis dag zav na: ,,gvsurs gac no boT, rom ga mo vaq vey neT in for ma cia Tqvens buk let ze...”, am g va rad isi ni Se ityo ben Cve ni ar se bo bis Se sa xeb. Tu Cven vi moq me debT Ta na mim dev-ru lad, ma Sin gaC n de ba re a lu ri San si, rom mo ma val Si Tvi Ton ga mog vig zav non Setyo bi ne ba Ta vis axa li saq mi a no bis Se sa xeb. am g va rad da zo ga ven Cven dros, ro me lic un da dag ve xar ja in for ma ci is Ta vad mo Zi e bi sas.

ro de sac Cven gvyavs mTe li ri gi or ga ni za ci e bi, rom le bic, Cve ni az riT, Cve ni por ta lis sa-zo ga do e bis na wils war mo ad ge nen, um jo be sia Se vityoT, Tu ra or ga ni za ciaa, ram de nad Se iZ le ba mi si ndo ba da, ra akav Si rebT Cvens por tal Tan. sa bo lo od, gag vi ad vil de ba da ma te bi Ti na bi je bis ga dad g ma, ro me lic ki dev uf ro ga am ya rebs maT kav Sirs Cvens por tal Tan. es Se iZ le ba da de bi Tad aisa xos Cvens in for mi re ba ze, ma ga li Tad, sag ran to mo na cem Ta ba zeb Tan xel mi saw v domobis, ,,el-fos-tis” Te ma tur kon fe ren ci eb ze an er Tob liv in ter net-pro eq teb Si mo na wi le o bis TvalsazrisiT.

sa zo ga do e bis gan vi Ta re ba da for mi re ba mo iTxovs did dro sa da Za lis x me vas, mag ram es amad Rirs. sa zoga do e bis for mi re bas aqvs Tov lis gun dis me To di: rac uf ro di di da Zli e ria sa zo ga-do e ba, miT uf ro sa sar geb loa is por ta li saT vis da miT uf ro ma Ra lia por ta lis Se saZ leb lo-be bi ada mi an Ta Se mok re bi sa da mo ti vi re bi saT vis.

kiTx ve bi msje lo bi saT vis

1) ro gor Seg viZ lia ICT - is ga mo ye ne ba Cvens yo vel dRi ur saq mi a no ba Si?2) ki dev ra Si mdgo ma re obs ICT - is ga mo ye ne bis mniS v ne lo ba? 3) ra Se saZ leb lo bebs gvix s nis ICT?

me To di ka

• in te raq ti u li mox se ne be bi• in te raq ti u li leq ci e bi• dis ku si e bi

• praq ti ku li sa var ji So e bi

62

In today’s world, computer, Internet, mobile com-munication, TV and video communication is very im-portant, however, the term “Information Communica-tion Technologies” (ICT), which combines all this, is not so popular in society and a very small part knows about it.

People do believe that ICT sphere is not “preferable” for women and she cannot be as professional as men. At the same time, if we plunge into the issue, it would be clear that modern life is impossible without the usage of these technologies. Woman is a part of this world and if she will be given the chance to use ICT it is no doubt, she will use it as successfully as men.

Modern researches and statistics show how low wom-en and girls access to information communication tech-nologies is. What caused this? It has different reasons and explanations, but as the problem exists, there is a need to work in this direction in order to upgrade ICT ac-cess on women and girls.

This guide is not an ordinary training manual. It is more instruction in the ICT sphere to enabled women be part of it and consists of five modules description. De-scriptive part of the module includes a thematic material supply plan, sources, as well as abstract for each partici-pant and advices for trainers. Guideline is additional ma-terial for the trainer, which provides audience the neces-sary information taken from various sources and not all well-known collection of activities.

In the Guidelines main attention is focused on the ICT issues, topics and some of the content-related ad-vice, which affects the learning process. Also there are discussed issues that may be expected to appear after the completion of the training. The manual provides training as a permanent part of the process, which in-cludes education, ability to learn some skills and con-crete actions. However, each module within the pro-gram uses materials in this sequence:

• AcquisitionofICTskillsusage(isdependingon proposed modules and its combination)

• Self-assessmentofacquiredknowledge(isdepending on the group profile)

• Trainingmaterials(isdependingonpro-posed module and its combination)

In the first module “The concept and problems of Information society” there is given international docu-ments and resolutions regarding the Internet and IT re-lated to basic consept and terminology review. In the module there is discussed such notions as: “Information Society”, “Global Network”, “Information Structure”, “Digi-

tal Section”; as well as information technology-related specific issues and main discussions in the field of ICT at the international level.

Module has the definition of information society, which differs from the traditional, economic principles-based and socio - political figures promoted terms. It is based on broader concept of the Information Society and includes social issues which need a solution to be satis-fied in less developed countries.

In the second module – “International Organiza-tions and Initiatives”, “is considered international con-text in which is going the ICT-policy and its relation with international development processes.

Especially there is highlighted the objectives which stands between the development sector and nation-al information society-communication technologies fac-ing the international community decision-making lev-el. As well as there is coverage of the new approaches of the stakeholders and the Information about World Sum-mit preparatory process.

Also there is considered the possibilities, objec-tives and risks related to ICT propagation and the growth of ICT sector in terms of gender perspectives. There is given “gender division” characteristics of ICT pol-icy and differentiated social and economic impact of men’s and women’s lives. Also it is offered with the ICT ways of expanding women’s access in appropriate con-ditions. It will be considered appropriate environmental elements, which contributes gender equality and elimi-nation of discrimination.

The thirdmodule–“ElectronicDemocra-cy:

GlobalNetworkManagement:LawsandOrganiza-tions” are considering organizations whose work is ded-icated to the Internet, including those who decide coor-dinated objectives and are engaged in developing inter-national norms.

There is considered an open form of democracy, the risks and opportunities, as well as the role of citizens in the process.

In the fourthmodule there is discussed “Nation-alStrategyandActionPlan” on information - commu-nication technologies. Current information -communica-tion infrastructure and the usage of the trend.

In the fifth module – “Usage of ICT” is considered inte-gration tools for programming and new developments in the strategy. The focus is on the integration of ICT tech-nologies in the region of local peculiarities and history of developments process; also there is reviewed projects carried out by the different organizations working on “In-formation Society”.

Abstract

63

ab re vi a tu ra

CCUN – ga e ros sab Wo ko or di na ci is sa kiTxeb Si

CCCUN-ga e ros ko mu ni ka ci is sa ko or di na cio sab Wo

CBI-biz ne sis sa ko or di na cio ko mi te ti

CNM - axa li aTas w le u lis ga mow ve ve bi

DAW - qal Ta da wi na u re bis sa kiTxeb Si ga e ros qve gan yo fi le ba

EDD-Ria eleq t ro nu li de mok ra tia

EGM - sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis eq s per t Ta jgu fi

GK97-,,glo ba lu ri cod na” Ca tar da 1997 wels

ICC –sa er Ta So ri so sa vaW ro pa la ta

ICT – sa in for ma cio-sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bi

ITU-sa er Ta So ri so te le ko mu ni ka ci e bis kav Si ri

ITU-D - te le ko mu ni ka ci is gan vi Ta re bis seq tor Si gen de ru li qve gan yo fi le ba

IS- in for ma ci u li sa zo ga do e ba

PC- mo sam za de be li ko mi te ti

UNCSTD- ga e ros ko mi sia mec ni e re bi sa da teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis sa kiTxeb ze

UNDP–ga e ros gan vi Ta re bis prog ra ma

UNIFEM - ga e ros gan vi Ta re bis fon di qal TaT vis

WSIS - msof lio sa mi ti in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze

64

ga mo ye ne bu li li te ra tu ra

sa qar T ve los ka no ni in for ma ti za ci is Se sa xeb; Ta vi I. zo ga di de bu le ba ni mux li 1

ga e ros ge ne ra lu ri asam b le is re zo lu cia #56/183; ,,umaR le si do nis msof lio Sex ved ra in-for ma ci ul sa kiTxeb ze”; www.itu.int/wsis/docs/bac k g ro und/re so lu ti ons/56_183_un ga_2002-ru.pdf

ga e ros ge ne ra lu ri asam b le is re zo lu cia #73; www.itu.int/wsis/docs/bac k g ro und/re so lu ti ons/73.html

Je ne vis dek la ra cia; www.un.org/rus si an/con fe ren/wsis/dec.pdf

Je ne vis sa moq me do geg ma; www.un.org/rus si an/con fe ren/wsis/plan.pdf

tu ni sis val de bu le be bi sa da in for ma ci ul sa zo ga do e ba ze tu ni sis sa moq me do geg mis Ro nis Zi-e ba Ta sru li teq s ti: www.un.org/rus si an/con fe ren/wsis/wsis_com mit ment.htm

de il spen de ri (Dale Spen der) -,,Nattering on the net : wo men, po wer and cyber s pa ce” gv.190, 1995.

IPS Cor res pon dents, 2003, gv.2.

sa qar T ve los ko mu ni ka ci e bis erov nu li ko mi si is wli u ri an ga ri Si 2009 we li. www.gncc.ge/fi les/3100_2949_381102_Annual%20report%202009.pdf

sa qar ve los sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis Car Co prog-ra ma. /do ku men ti mo am za da da ga mos ca ga e ros gan vi Ta re bis prog ra mis proeq t ma UNDP/GEO/00031399 - “sa qar T ve lo Si sa in for ma cio da sa ko mu ni ka cio teq no lo gi e bis gan vi Ta re bis Car Co-prog ra mis Se mu Sa ve ba”/-/k. de met raS vi li[da sxva],–Tb.,2004

sa qar T ve los in for ma ti za ci is sa xel m wi fo kon cef cia.www.ceg s tar.ge/fi les/46_15_372943_in for ma ti za ci is kon cef ci.pdf

ga ze Ti „bas ta“, 24-30 de kem be ri, „sa qar T ve lo Si yo ve li me-6 in ter ne tis mom x ma re be lia”

fri dom ha u si; an ga ri Si „Ta vi suf le ba qsel Si: in ter ne ti sa da cif ru li me di is glo ba lu ri Se fa se ba”

sa qar T ve los ko mu ni ka ci e bis erov nu li ko mi sia; ,,sa qar T ve los ra dio cif reb sa da faq teb Si”; www.gncc.ge/in dex.php?lang_id=GEO&sec_id=50350&in fo_id=6062

sta tis ti ku ri in for ma cia aRe bu lia yo vel k vi re u li el-ga mo ce mi dan (#89) ACT – mar ke tin gu-li kvle ve bi sa da kon sul ta ci is mo wi na ve kom pa nia; rub ri ka: me dia da ko mu ni ka ci e bi; ,,in-ter ne tiT sar geb lo ba”; /www.act.ge/in dex.php?lang_id=GEO&sec_id=296&in fo_id=535

ga e ros kvle va ,,eleq t ro nu li mmar T ve lo bis ber ke te bi eko no mi kis kri zi sis dros”; 2010; http://un pan1.un.org/in t ra doc/gro ups/pub lic/do cu ments/un/un pan038851.pdf

qe Te van ros ti aS vi li - ,,eleq t ro nu li mmar T ve lo ba sa qar T ve lo Si: msof lio ten den ci e bi”; http://www.id fi.ge/?cat=re se ar c hes&to pic=35&lang=ka

Documents

eleqtronuli demokratiis politikis efeqturobis amaRleba da ... module.pdf · • swori orientireba karieraze; • mrewvelobis am dargis warmomadgenelTa saubrebi bavSvebTan; • saubrebi