Hulwaran at Organisayon ng

Tekstong Ekspositori

April M. Bagon-Faeldan

Ang Tekstong Ekspositori ay anumang teksto na nagpapaliwanag o naglalahad ng mga kaalaman hinggil sa anumang paksang saklaw ng kaalaman ng tao. Sa tekstong ekspositori, nililinaw ang mga katanungan sapagkat tinutugunan nito ang pangangailangan ng mambabasa na malaman ang mga kaugnay na ideya o isyu.

Ang manunulat ng isang tekstong ekspositori ay kailangang marunong magsuri o mag-analisa at kailangan niyang maging kritikal sa kanyang lipunan upang ang kanyang teksto ay magtaglay ng sumusunod na katangian:

Obhektibong pagtalakay sa paksa; Sapat na kaalaman sa inilalahad sa

teksto; Malinaw na pagkakahanay ng mga

kaisipan o ideya; Analitik na pagsusuri ng mga kaisipan.

DepinisyonKung nais bigyang-kahulugan ang isang di-pamilyar na termino o mga salitang bago sa pandinig at susulat ng isang sanaysay o ano pa man, karaniwang ginagamit ang istilong depinisyon o pagbibigay ng kahulugan.

Ang isang depinisyon ay karaniwang nagtataglay ng tatlong bahagi:

Ang termino o salitang binibigyang-kahulugan;

Ang uri, o class o specie kung saan nabibilang o nauuri ang terminong binibigyang-kahulugan;

Ang mga natatanging katangian nito (distinguishing characteristics) o kung paano ito naiiba sa mga katulad na uri.

Salita: Hele Kaurian: Katutubong Awit Kaibahan: Awit sa pagpapatulog sa

bata

Subukang bigyang-kahulugan ang sumusunod na mga termino:

Laptop Martilyo Singsing Mata Kusina

Sa pagbiibigay-kahulugan, may tatlong paraan na maaaring gamitin ang isang manunulat:

Paggamit ng mga sinonim o mga salitang katulad ang kahulugan o kaisipan

Intensib na pagbibigay ng kahulugan. Tinatalakay ang tatlong bahaging nabangggit (termino,uri,natatanging katangian)

Ekstensib na pagbibigay ng kahulugan. Pinalalawak ang kahulugang ibinigay o tinatalakay sa intensib na pagbibigay ng kahulugan. Maaaring gamitin dito ang iba’t ibang metodo sa pagdevelop ng talata tulad ng pag-uuri, analohiya, paghahambing, pagkokontrast, pagbibigay-halimbawa, paglalarawan, pagpapaliwanag, pagbabanggit ng hanguan at iba pa.

Maaari ring mapansin sa isang tekstong depinisyon ang dimensyong denotasyon (karaniwang kahulugan o kahulugang hango sa diksyunaryo) at ang dimensyong konotasyon (di-tuwirang kahulugan o matalinhagang kahulugan).

Paano nagkaiba ang denotasyon at konotasyon sa pagbibigay ng kahulugan?

Ibigay ang denotasyon at konotasyon ng mga sumusunod na salita:

1.Berde2.Ahas3.Putik4.Kalapati5.Pagong

Pag-iisa-isa o Enumerasyon2 Uri: Simpleng Pag-iisa-isa ay pagtalakay

sa mga pangunahing paksa at pagbanggit ng mga kaugnay at mahahalagang salita.

Ang Komplikadong Pag-iisa-isa ay pagtalakay sa pamamaraang patalata ng pangunahing paksa at may kaugnay na kaisipan na naglilinaw sa paksa. Tinatalakay nang sunud-sunod o nang magkakahiwa-hiwalay at magkakaugnay na talata ang mga bagay na iniisa-isa.

Pagkakasunud-sunod o Order

Ang paraang ito ay madaling maunawaan sapagkat sunud-sunod ang paglalahad ng mga kaisipan o ideya na siyang nagpapalinaw sa bumabasa.

Uri: Sikwensyal-Kronolohikal.

Sikwensyal ang isang tekstoo kung ito ay kinappapalooban ng serye ng pangyayaring magkakaugnay sa isa’t isa na humahantong sa isang pangyayari na siyang pinapaksa ng teksto. Madalas ang batayan ng order ng ganitong mga teksto ay ang panahon o ang pagkakasunud-sunod sa pagkakaganap ng mga pangyayari.

Karaniwang nakaayos ang ganitong teksto mula sa unang pangyayari hanggang sa huli. Gamitin ang ganitong organisasyon sa mga akdang naratib tulad ng kuwento, talambuhay, balita, historikal na teksto at iba pa.

Samantala, kronolohikal naman ang teksto kung ang paksa nito ay mga tao o kung ano pa mang bagay na inilalahad sa isang paraang batay sa tiyak na baryabol tulad ng edad, distansya, tindi, halaga, lokasyon, posisyon, bilang, dami at iba pa.

Prosidyural. Ito ay isang uri ng teksto tungkol sa serye ng mga Gawain upang matamo ang inaasahang hangganan o resulta.

Paghahambing at Pagkokontrast Ito ay isang tekstong nagbibigay-diin

sa pagkakaiba at pagkakatulad ng dalawa o higit pang tao, bagay, kaisipan o ideya at maging pangyayri. May dalawang paraan ang hulwarang ito:

Halinhinan (Alternating) ang pagtalakay sa katangian

Isahan (Block) na ang ibig sabihin ay magkasunod na pagtataya sa katangian ng dalawang paksang pinaghahhambing at pinagkokontrast.

Problema at SolusyonPagtalakay naman sa isa o ilang

suliranin at paglalapat ng kalutasan ang pokus ng hulwarang ito. Karaniwang inuunang talakayin ang problema bago ang solusyon sa hulwarang ito bagama’t minsan ay ang kabalikan nito. Ang problema ay maaaring panlipunan o pang-agham na nangangailangan ng solusyon. Sa mga sulating teknikal at sayantipik ay napakagamitin ng hulwarang ito.

Sanhi at Bunga

Sa hulwarang ito, tinatalakay ang kadahilanan ng isang bagay o pangyayari at ang epekto nito.

Pagsasanay:Bigyang depinisyon ang pag-ibig.

Gamitin ang tatlong paraang ginagamit ng mga manunulat sa pagbibigay kahulugan.

Maglahad ng pangunahing problemang kinakaharap ng mag-aaral sa kolehiyo. Ilahad din ang mga sanhi at bunga nito at ang mga posibleng solusyon.