leri Gr& katklaryla

2015 / 2

NESNELERN GELECENE DAR BE TREND Sayfa 6

www.turkcell.com.tr/ilerigorus

NESNELERN GELECE

CM

Y

CM

MY

CY

CMY

K

ILERI_GORUS_210x275.pdf 1 11/03/15 13:22

3 NESNELERIN GELECEIGelecekte bitkilerden gzlklere,

kyafetlerden paraya kadar her ey birbiriyle konuacak.

18AKILLI, BALANTILI NESNELERMichael Porterdan akll, balantl nesnelerin ABCsi ve rekabetteki etkisine dair derinlemesine bir bak.

42MOBIL ILETMELER ZERINETurkcell Kurumsal Pazarlama ve Sat Grubu Genel Mdr Yardmcs Selen Kocaba ile mobil iletmeler zerine sohbet ettik.

44NESNELERIN GELECEI ALITAYLARIleri Gr altaylar nesnelerin internetine, nesnelerin interneti ise gelecee k tutuyor.

52BUNLARA DA GZ ATINGelecee k tutan pek ok kitap ve film var. Bazlar fantastik ama hepsi birbirinden dikkat ekici.

54BUGNDEN GELECEEM2M, yani Makineler Aras letiim zmleri her alanda verimlilik salayarak lke ekonomisine katk salyor.

564G ILE NESNELERIN INTERNETIBalantl bir dnyaya hazr olmak iin 4G art.

NESNELERN GELECE

Yakn geleceimizi ekillendirecek akll, balantl nesnelerin dnyas...

Sayfa 6

IINDEKILER 2015 / 2

Son 50 yllk sre zarfnda rekabet alanndaki deiim ve dnme nayak olan en byk etken biliim teknolojileri oldu. Bu teknolojilerin irketler ve rekabet zerindeki etkilerini dndmzde temel dalga gryoruz. Devrim niteliindeki ilk dalga biliim teknolojilerinin deer zincirine dahil olarak, ncesinde manuel olarak yaplan eylemlerin otomatikletirilmesiyle balad. Raporlar, belgeler ve insan etkileimiyle gerekleen ilemler ortadan kalkt. kinci dalga deer zincirinin entegrasyonuyla beraber gerekleti. Mnferit aktiviteleri otomatik hale getirerek balayan dnm, farkl fonksiyonlardaki, farkl irketlerdeki, hatta farkl lkelerdeki aktivitelerin birbiriyle balant kurabilmesiyle devam etti.

nc dalga ise ok daha ksa sredir, yaklak 4-5 yldr gndemimizde ve dierlerinden olduka farkl bir odaa sahip. Bu dalga biliim teknolojilerinin deer zincirine entegre edilmesi veya irketlerin i yap biimiyle deil, rnn kendisiyle alakal. te bu trend dorultusunda retilen rnlere akll, balantl nesneler diyoruz. Biliim teknolojilerinin temel rol nesnelere akll fonksiyonlar kazandrmak; yani rn kendi ileyiini gzlemleyip optimize edebilir, bazen de kendi kendine alabilir klmaktr. in balantllk ksmnda ise nesnenin eitli yollardan internete balanabilmesi bulunuyor. Bu iki zellikle beraber rnn ilevsellii, optimizasyonu ve geliimiyle ilgili farkl frsatlar ortaya kyor. Buzdolaplarndan otomobillere, klozet ve fayanslardan madencilik ekipmanna kadar tm rnlerde devrim yaanyor. Bir zamanlar sadece mekanik ve elektrikli paralardan oluan rnler, internet zerinden eitli biimlerde balanan, donanm, sensr, elektronik ve yazlm birletiren karmak cihazlara, hatta bazen de platformlara dntler. Bu akll, balantl nesneler yeni fonksiyonlar, geleneksel rn snrlarn aan yetkinliklere katlanarak byyen frsatlar sunuyor.

Biz de leri Grn bu saysnda Nesnelerin nterneti dnyasna dair detayl bir tablo sunuyoruz.

Keyifle okumanz dileiyle...

NESNELERN NTERNETNE DERNLEMESNE BR BAKI

EDTRDEN

2 | 3 leri Gr 2015 / 2

Yiit Kulaba Turkcell Genel Mdr Yardmcs

NESNELERIN GELECEINesnelerin nterneti kavramnda her ne kadar nesneler n planda olsa da gizli bir znemiz var aslnda: nsan. ok byk bir vizyondan bahsediyoruz ve bu fikrin gerekten gl bir ekilde hayata geebilmesi iin insan odakl dnmek gerekiyor.

neler tasarrufu artrma, evreyi koruma, fiziki gvenlik, salk gvenlii, sahada kontrol ve verimlilii artrma gibi birok fayda salaya-rak hem KOBlere hem de lke ekonomisine byk katk salyor. Uygulama alan neredeyse snrsz olan bu teknoloji enerjiden sala, tarmdan lojistie kadar pek ok sektr iin srama tahtas haline gelmi durumda. Yalnzca 2014 ylnda elde edilen tasarruf miktar, lke ekonomisine saladmz katk 2 milyar TLyi at. Dnsenize, byle bir mebla ile yzlerce ilkokul, hastane ya da fabrika yaplabilir.

2020de dnyadaki her be SIM karttan biri M2M SIM kart olacak. 2020 ylnda dn-yada birbiriyle iletiim kurabilen cihaz says kimi aratrmaya gre 50 milyara kimine gre ise 80 milyara ulaacak. Artk Nesnelerin nterneti adn verdiimiz yeni bir dnemden bahsediyoruz.

NESNELERIN INTERNETINesnelerin nterneti ile makineler sadece kendi aralarnda deil insanlarla, doayla, rntler-le, sistemlerle konuuyor. rnein alar saati-niz sabah takviminizdeki ilk toplantnn saatini ve mekann kontrol ediyor nce; diyelim yolda bir kaza var, ya da sis basm ehrin stne, hemen hzl bir muhakeme yaparak trafik berbat olacak, saati 6:30a kurdu ama ben yine de 15 dakika erken uyandraym diyebiliyor bu vesileyle.

Aslnda bu yeni devrimi tetikleyen konu mobil internet ve akll telefonlar. Hep syledi-imiz zere byk icatlar dier byk icatlar tetikler. Bugn akll telefonumuz hayatmzn uzaktan kumandas. Ve her geen gn ynetebil-dii cihaz says artyor. Sensrlerin ucuzlamas,

arayzlerin basitlemesi, felsefenin yaygnla-masyla beraber nmzdeki yllarda

ok nemli dnmler yaanacak. Sradan nesnelerin bile algs

olacak, sosyalleecek, sanal alem ile gerek dnya bir araya gelip artrlm

gereklik devreye girecek. Sadece tasarruf etmek, kontrol

etmek, uzaktan ynetmek gibi ne-denlerle deil; keyif iin, rahatlk iin,

hatta kimi zaman srf zlediimiz iin nesnelerle iletiime gemeye balayacaz. te yandan nesne gzel Trkemizin

esesli kelimelerinden biri. Cmle atsnda yer alan nemli gelerden birine de nesne diyo-ruz. lgintir ki nesnelerin interneti kavramnda her ne kadar nesneler n planda olsa da gizli bir znemiz var aslnda: nsan. ok byk bir viz-

Makineler konuuyor, hem de uzun yllardr... Sadece Turkcell olarak abonelerimizin iki milyona yakn

makinelerden oluuyor. Sayalar konuuyor, arabalar konuuyor, deirmenler, seralar, deniz fenerleri, tansiyon aletleri, alarmlar ve daha niceleri... Bugn zmirden Malatyaya sevki-yat yapan bir kamyon, Akll Filo zmmz sayesinde lojistik firmalarna mesaj atabiliyor: Malatyaya varmak zereyim, bo dnmek istemem, Malatyadan sevkiyat olan firmalara yardmc olabilirim. Ya da bir elektrik alteri Reaktif Enerji zmmz ile fabrika mdr-ne Ksa srede tedbir almazsan reaktif enerji yznden elektrik faturana ykl bir ceza gele-cek diye haber verebiliyor. Dondurma dolab, souk tedarik zincirinin nemli neferi olarak retim tesisi iin alarm retebiliyor Dn gece elektrikler kesildi, bir iki saat enerjisiz kaldm, dondurmalarm eridi sonra tekrar dondu, Bakkal Bey farknda olmadan bozuk rnleri satabilir, devreye girmenizde fayda var!

Bahsi geen teknolojinin ad M2M. ngilizce machine-to-machine teriminin ksaltmas olan M2Mi biz makineler aras iletiim olarak okuyoruz. Trkiye iin ok nemli bir olgudan bahsediyoruz, zira M2M lke ekonomisinin geleceini aydnlatan teknolojilerden biri. Yeni ekonomi, makineler aras iletiimle ekillene-cek. SIM kart taklarak akll hale gelen maki-

2012de 8

+ bilgis

ayar, tablet, mo

dem, yazc, oyun konsolu...

2017de

24

+ akll

televizy

on, depo, saya,

e-okuyucu, araba, spor ayakkab...

2022de

50*

+ ka

mera,

ampul

, spor r

nleri, priz, tart

, salk ekipman, termostat, depo, ev otomasyon sensrleri...

2005teyalnzca

akll telefon

* Drt kiilik bir ailenin ortalama akll, balantl cihaz says

KAYNAK: GSMA, The Impact of the Internet of Things: The Connected Home

AKILLI, BALANTILI NESNELERIN YAYGINLAMASIBalantl diyebileceimiz tek cihazn akll telefonumuzun olduu 2005in zerinden yalnzca 10 yl geti ve artk drt kiilik ortalama bir ailenin en az sekiz balantl cihaz bulunuyor. Bundan sonraki 10 ylda ise bu art ok daha ivmeli olacak.

4 | 5 Ileri Gr 2015 / 2

ledikleri videolar ile standart bir nesneyi konu-an bir nesneye dntrmesi hem kolay hem ekonomik. Ev kaplarndan ay demliklerine, odalarnzdaki termostatlardan enerji yneti-mine kadar her eyi daha etkileimli ve verimli hale getirmek mmkn. boyutlu tasarm yapmak, boyutlu yazclar ile yazdrmak ok kolay. Bu kltrel dnm dnyada Maker hareketi adn alyor ve retimin demokratik-lemesi olarak da adlandrlyor. Evet, Maker hareketi sayesinde bugn ilkokul rencileri bile makineleri konuturabiliyor. Srada Aye Teyzenin, smail Amcann bu yetenekleri kazanmas var. Arayzlerin daha da basitlemesi ile ok yakn bir gelecekte o da olacak ve herkes istedii nesne ile iletiime geebilecek.

Drdnc trendimiz kendini yneten nes-neler. Kendi kendini kullanan arabalar, robotlar, uan insansz hava aralar (dronelar) ve kendi yaptndan renerek, bir sonrakinde daha iyisini yapan sistemler bunun en gzel rnek-lerinden. Kendini yneten nesneler arttka verimlilik kavram fakl bir boyuta geecek.

Nesnelerin internetini gelecee tayan son ama en az ncekiler kadar nemli trendimiz ise nesnelerin gelecein arayzleri haline geliyor olmas. Teknolojinin geliimiyle hayatmza giren ekranlarn yan sra, nesnelere veya mekanlara entegre edilecek sensrlerle birlikte her ey insann doal hareketlerini, mimikle-rini, dokunuunu ve konumasn alglamaya balad. Yani fiziksel nesneler dijital ekranlarn ilevlerini yerine getirerek ok farkl deneyim-ler sunmaya baladlar.

Nesnelerin geleceini programlanabilir dnya erevesinde birlikte ekillendirebilmek iin leri Gr bu sayda temelleri atyor.

yondan bahsediyoruz ve fikrin gerekten gl bir ekilde hayata geebilmesi iin insan odakl dnmek gerekiyor.

NESNELERIN GELECEINI ETKILEYECEK BE TREND Bu vizyonu etkileyecek, tetikleyecek, destek-leyecek pek ok trend bulunuyor. Listenin bir ksmna leri Gr dergilerimizin daha nceki saylarnda yer verdik. Bu sayda ise be yeni trend bulunuyor.

Birinci nemli trendimiz dijital ve fiziksel dnyann birbirine yaknsamas. Bu iki kelimeyi birbirine balayarak bu trendi Fijital olarak ad-landryoruz. Bu trendin geri plannda fiziksel ve dijital dnyalar arasnda kpr grevini yapan cihazlar var. Bugn bu role sahip olan en iddial cihazlar akll telefonlar. Ancak ok yaknda tah-t akll saatlere brakmalar sz konusu olabilir.

kinci trend konuan sistemler. Nesnelerin konuur hale gelmesi aslnda farkl sistemle-rin de konumasn salayabiliyor. Bir iftlii dnelim mesela, iftlik nesnelerin interneti sayesinde allardan meraya, tarladan trakt-re her kalemini kontrol edebiliyor, uzaktan ynetebiliyor. Ancak iftliin bu bilgileri kendi snrlarnda tutmak yerine dier sistemlere de ap konumaya baladn dnn. Mesela ayn blgede olan iftliklerin sistemleri bir araya geldiinde bir salgn riskinin erken tespitinden tutun, mahsuln ortaklaa satlmasna kadar gidebilecek imkanlar bulunuyor.

nc trendimiz makineleri konutur-mak, bir baka deyile makineyi konuur kl-mak. Artk bir rn fikir aamasndan prototip aamasna getirmek hatta retmek hi olmad kadar kolaylat. Amatr kiilerin internetten iz-

DIJITAL VE FIZIKSELIN

YAKINSAMASI

KENDINI YNETEN NESNELER

KONUAN SISTEMLER

GELECEIN ARAYZ: NESNELER

MAKINELERI KONUTURMAK

6 | 7 leri Gr 2015 / 2

NESNELERIN GELECEINE

DAIR BE TREND

DIJITAL VE FIZIKSELIN

YAKINSAMASIDijital devrim, gerek yaamdaki eylemlerin ve fonksiyonlarn

bazlarnn dijital ortama tanmasyla balad. Bugn bu dnmn tam tersi de geerli: Sanal ortamlar fiziksel

ortammza tanyor. Fiziksel ve dijitalin bu yaknsamas ve aradaki izginin bulanklamasna Fijital deniyor ve giderek

daha fazla alana yaylyor.

8 | 9 leri Gr 2015 / 2

Basl dergilerde akll telefonlar araclyla tank olduumuz sanal gereklik uygulamalar, boyutlu tasarmlarn yazclar araclyla elle tutulabilir hale gelmesi, ulammz salayacak otomobilleri uygulamalar araclyla armak, fiziksel dnyadaki hizmeti aldktan sonra yine telefonlarmz zerinden demesini gerekle-tirmek ska rastladmz, hatta gnlk hayatta deneyimlediimiz rnekler. Ksacas bundan son-ra da fiziksel dnyayla dijital dnyann arasnda ska gei yapacaz, ou durumda da bir araya getireceiz.

irketlerin de bu fijital deneyimlerden fayda salayabilecei birka nokta var.

Bir etkinliin veya eylemin etkisini by-tebilir. Coca-Cola srailde beenme makinesi yaparak gerek Coke Kyne Facebookun sanalln getirdi. Kyn misafirleri bileklik-lerinde radyo frekansyla tanmlama (RFID) teknolojisi ile deneyimlerini gerek zamanl olarak sosyal medya sayfalarnda paylaabildi. Bylece marka, kullancyla zaten doal gelen bir eylemle birlikte var olabildi.

e tam tersinden baktmzda da dijital ortamda var olan bir eylemin fiziksel dnyaya tanmas salanabilir. Bunun en gzel rnekle-rinden biri McDonaldsn Stokholmde gerek-letirdii Pick n Play uygulamas. ehrin belirli noktalarna yerletirilen interaktif panolara, akll telefonlarndaki tarayclarla balanan kiiler, telefonlarn kumanda olarak kullanarak panoda oyun oynuyor, kazandnda da telefo-

1nuna gelen kodla en yakndaki McDonaldsa gi-dip hediyesini alyor. Bylelikle ubesi olmayan caddelerden bile mteri toplayabiliyor. Yeni ibirlikleriyle yeni rnler ortaya -kabilir. Polaroidin Socialmatic kamerasn ele alalm. Yllarn en nostaljik markas Polaroid, yeni nesil dijital fotoraf paylam platformu Instagramla ibirliine giderek, annda bask veren makineleri Wi-Fi ve Android arayzle dijital dnyaya balad. Bylece kullanclar ektikleri fotoraflar hem ellerinde tutabili-yor, hem de kendi setikleri sosyal medya say-falarnda paylaabiliyorlar. Wi-Fi olmadnda bile bluetoothla telefonlarna balanarak uygulama zerinden paylam yapabiliyorlar. modelleri de fijital hale getirilebilir. Bundan birka yl nce Google fiziksel dnya-da var olacak deseydik anlalmas zor olabi-lirdi. Ortaya ktndan beri sanal ortamda var olan bir sistemin ne ekilde elle tutulabilir hale geleceini hayal edemezdik. Ama Google Glass ve otonom arala fiziksel dnyaya giren Google geen ay Londrada at ilk fiziksel maazasyla fijital yaklamn irket strateji-sindeki nemini tekrar vurgulad. Pek ok ir-ket iin de byle olacak: Fijital dnyaya ayak uyduramayan, kendine yer aamayan irketler geride kalacak. Fiziksel deneyimleri dijitalle destekleyen i modelleri nem kazanyor.Mteri deneyimiyle balantlar kurun ve bu balantlar pekitirin. Fijital rnler yalnzca mevcut rnleri deitirmekle kalmyor, ayn zamanda yeni i kollar ve gelir modelleri yaratyorlar.CEOyu da kapsayan, fijital uzmanl olan bir ynetim ekibi ina edin. Dijital teknolojilerin temel faaliyet alanna hakim olmas bekleniyorsa tepedekilerin, bunun neden nemli olduunu ve irket faaliyetlerinin nasl dijitalleebileceini iyi anlamalar gerek.

Stratejinizi fiziksel-dijital harman etrafnda ina edin. Bu sizin yeni rekabeti avantajnz olabilir. Fijital devrimin henz banda olduumuzu hesaba katarsanz uurumu daha kolay aabilirsiniz.

Organizasyonel ayrm sadece bir ara basamak olarak dnn. Zira baarl inovatrler genellikle dijital devrimlerini temel faaliyet alanndan ayrarak ie koyulurlar.

novasyona yaklam eklinizi dntrn. Fijital harman elde etmenin ilk basama birbirini tamamlayan uzmanlardan oluan bir ekip kurmaktr. Sonrasnda bu yaklam kurum kltr haline getirebilirsiniz

Fijital Yarta ne GemekPek ok irket bundan sonraki dnemde fiziksel ve dijital operasyonlarn birbiriyle etkileimli ynetecek ve mterine kesintisiz bir deneyim salayacak. Bain & Company ortaklarndan Darrell K. Rigbynin Fiziksel-Dijital Karma adl HBR makalesine gre bu be kural irketlerin fijital yarta ne kmalarna yardmc olabilir.

Akll, balantl rnler tketicilerin hayatna girmeye balad. rnleri sunan irketlerin ise rnn arkasndaki hizmetleri ve

servis ihtiyalarn tasarlamak iin teknoloji dnyas ile yakn ibirlii iinde olmalar gerekiyor. Michael Portern Akll, Balantl rnler

Rekabeti Nasl Dntryor? makalesinde belirttii gibi; akll, balantl rnler pek ok irket iin Hangi sektrdeyim? sorusunun

yeniden cevaplanmasn gerektirecek.

KONUAN SISTEMLER

10 | 11 leri Gr 2015 / 2

2Sadece irketler deil, kompleks operasyonlar btn olarak ele alabileceimiz ehir yne-timlerinde sistemlerin bir ok farkl ynetim verisini sonuca ulatrabilecek altyaplara sahip olmas gerekecek. rnein bir afet durumunda salk birimleri, trafik birimleri, acil yardm ekipleri, evre izleme kameralar, sensrleri ve hava durumu verilerinin tek bir yerde topla-narak ilendii afet koordinasyon merkezleri sistemlerin sistemine doru giden yolda gn-mzn ilk rneklerinden. Gelecekte sistemle-rin sistemi sadece insan mdahalesi olan acil durum kararlarnda deil, olaan operasyonlar-da da sistemlerin otonom olarak kendi aralarn-da konumas ile i banda olacak.

Sistemlerin akll olma zellii onlar veriyle besleyen rnlerin akll ve balantl olma zelli-inden geliyor. Uzaktan kontrol salayan bu zel-likle tm performans verileri takip edilebiliyor. U noktadan merkeze, hatta datk merkezlere kadar akll yazlmlar toplanarak sistemlerin ortak akln oluturuyor. rnler birbirleriyle ve birok farkl sistemle konuarak tek tek faydala-rn ekosistem faydasna dntryor.

Michael Porter bu ekosisteme giden yolu normal bir rnden yola karak, akll rn, akll balantl rn, rn sistemi ve sistemle-rin sistemine erien sistematik bir yaklamla aklyor. Bunu tarm rnei ile betimleyen Por-ter, normal bir traktrden yola karak, komp-leks tarm ynetim sistemini; ekipman sistemi, hava durumu veri sistemi, tohum optimizasyon sistemi ve sulama sistemlerini koordine eden bir sistemler sistemi olarak tanmlyor.

HZMET TABANLI MODELLERGSMA aratrmasna gre PCler, tabletler ve akll telefon haricindeki akll, balantl nes-

Nesnelerin nterneti Ortamnda Rekabet Avantajirketler, sektr ve rn yapsnn deitii bir ortamda srdrlebilir rekabet avantaj iin rn verisinin salad igrlerle neredeyse her alanda dnm geirecek.

Tasarmrnn donanm, elektronik, yazlm, iletim sistemi ve balantllk bileenlerinin entegre edilmesi iin sistem mhendislii ve evik yazlm gelitirme uzmanl gerekecek.

PazarlamaToplanan rn verisinin yardmyla irketler tekliflerini daha iyi konumlandrabiliyor ve rn deerini daha etkili anlatabiliyorlar.

GvenlikVeri trafiinin ve rnn sistemler arasndaki eriiminin korunmas iin gl bir gvenlik ynetimi ihtiyacn ortaya karacak.

Sat Sonras Hizmetrn kullanm verisi, rn tasarmna igr salayarak irketlerin gelecekteki rn hatalarn ve buna karlk gereken servis hizmetlerini azaltmasna yardmc olur.

nsan KaynaklarDonanm mhendislerinin ou yerini yazlm gelitirme, sistem mhendisi, rn bulutu, byk veri ve dier alanlardaki uzmanlara brakacak.

Stratejiirketin tm kararlar, bu yeni ortama uyumlu ve birbirini destekler nitelie getirilerek irketin zgn stratejik konumu tanmlanacak.

nelerin says 2020 ylnda 24 milyara ulaacak. Her evde be ile dokuz arasnda cihazn veya teknolojik sistemin bulunduu gnmzde bile yz binlerce ekilde etkileim kurabilirler. Buna fabrikalar ve i yerlerini dahil ettiimizde say katlanyor. Gnmzde entegre sistemlere ynelik hizmet tabanl i alanlarna ynelen irketlere olan ihtiya ok daha belirgin ve bu ihtiya artmaya devam edecek. Son kullan-clarn servis gereklilikleri, yani aktivasyon, entegrasyon, yedekleme ve gvenlie ynelik destek bundan byle gerektii noktada otoma-tik olarak gerekleecek.

Teknik destek, balantl bir ortamda kesintisiz mteri deneyimi salamaya odaklanacak. Hizmet, artk yalnzca retici, satc, telekomnikasyon operatr veya internet servis salaycnn rn setiyle snrl kalmayacak ve mterinin beklentile-rini karlayp sadakat salamak adna yeni frsatlar doacak. irketlerin bu durumda yapmas gereken, geleneksel hizmet anla-ynn snrlamalarn aarak bu trendin yolunda harekete gemek.

Bu trendin kazananlar akll nesnelerin balantlln mmkn klan ve toplanan byk veriyi ileyebilen irketler olacak. Bunun iin de geleneksel irketler strateji, tasarm, pazarlama ve sat sonras destek gibi alanlarda dnm geirmek zorunda kalacak.

irketler ou zaman farkl sektrlerin uzmanlklarna ihtiya duyacaklar. Teknoloji, sektr uzmanlklarn kendi aralarnda ko-nuturmak iin ortak dil olacak. Artk farkl sistemlerin verisini ii iin faydaya dntre-meyen, farkl sektrlerin uzmanlklaryla doru ibirliklerini yapamayan irketler rekabetin bir adm gerisinde kalacaklar.

insana yaamnda ve ilerinde yardmc grev-ler alacak. Uzak grevleri halleden uan ma-kineler, robotlar hayatn bir paras olacak. Sporda kullanlan akll, balantl nesneler sporcuyu eitecek. Eyalar balantl olduu iin artk kaybolmayacak, yerini bildirecek. Kii, internetten edindii bir kaynakla

Veri toplayan sensrlerin artmas, nesneleri konuturan standartlarn ve platformlarn ge-limesi ile kendi aralarnda konuarak birok ii insanlar farknda olmadan halleden maki-neler ve nesneler olacak. Giyilebilir teknoloji-de gzlkler, lensler, kyafetler, ayakkablar, tene temas eden yapkan sensrl cihazlar

MAKINELERI KONUTURMAK

Makineleri konuturmak

7den 70e herkesin gnlk

rutinin bir paras haline gelecek.

12 | 13 leri Gr 2015 / 2

Son yllarda akll telefonlarn kullanm kolayl ve birok nesnenin artk telefonla ynetilebilir ekilde balantl olarak tasarlanmas, makineleri konuturmay son kullancnn yapabilecei bir i haline getirdi. Bugn 7den 70e herkesin kullanabilecei akll ev teknolojilerinden, giyilebilir

cihazlara, uzaktan ynetilebilen birok nesne piyasaya kyor.

3boyutlu yazc zerinden kolaylkla bir robot retebilir, buna akll, balantl bileenler ek-leyebilir ve akll telefonuyla ynetebilir hale gelecek. Ksacas herkes makinelerini konu-turabilecek. Bu trendin en nemli elerinin banda da sensrler geliyor. Scaklk ve nem-den, trafik ve rzgara, hatta insan duyularna kadar her eyi lp bildirebilen gelimi sen-srler gelecein en deerli emtialar olacak. imdiden uzaktan programlanabilir ve gne enerjisiyle arj edilebilir sensrler retiliyor. Bu kk haberciler, boyutlarnn klmesi ve ucuzlamasyla birlikte yaygnlaacak ve akll nesnelerin hayatmza girmesini hzlan-dracak. Daha birok rnekte oaltlabilecei gibi makinelerin ve nesnelerin konumas insan hayatna deer katacak.

Yeni konuan nesnelerin gelitirilmesi iin ou rnekte teknolojinin gelimesinden ok hayal gc ve yaratclk ile yeni kulla-nm alanlarnn kefedilmesi rol oynayacak. Birok farkl makinenin birbiriyle konuma-sndaki ortak dili salamak, balanty sala-yan teknoloji irketlerinin grevi olacak.

TEKNOLOJ ELMZN ALTINDATeknoloji, artk herkesin akll, balantl nesneleri gelitirebilecei kadar kolay ve eriilebilir oldu.

novasyon ve retim artk yalnzca fabri-kalara zg olmaktan kp bireylerin eline geen eylem haline geldi. Maker hareketi ad verilen retim kltr artk bir rn hayata geirmeyi byk irketlerin teke-linden, bilgiye eriimi snrsz ve biraz ilgi duyan herhangi bir kiinin ellerine brakyor. Bugn yzbinlerce kii maker panayrlarnda, sensrlerle akll telefonlarn konuturarak yaptklar akll, bal nesneleri; boyutlu yazclarla bu nesneleri elle tutulur hale getir-melerini sergiliyorlar. Bunu yksek mhen-disler deil, ortaokul lise andaki genler arlkl olarak yapyor. Ak kaynakl olarak eriebilecekleri snrsz bilgi ile akla gelebile-cek her trl eyi bir topluluk ibirlii iinde retebileceklerini gsteriyorlar. lkemiz-de ise ilk defa 2014te Turkcell Teknoloji Zirvesinde gerekleen Maker Panayr, bu sene Anadoluya yaygnlamaya devam ederek Mart aynda Ankara ve Eskiehirde gerekle-ti. nmzdeki yllarda da benzer etkinlikler ve maker yaam tarzna katlm artmaya devam edecek.

Projelerini prototip olarak retmek iin aslnda bir boyutlu yazcya sahip olmak art da deil. Bugn, ayn sunucu bilgisayar-

larn ilem gcnn buluttan paylalabildii gibi boyutlu yazc kaynaklar da ortak kul-lanma ak. Nesnelerin nterneti vizyonunda boyutlu yazclar da networkte eriilebilir bir kaynak olmaya devam edecek. retimin birey seviyesinde yaygnlamasyla beraber den maliyetler, retilen rnlerde akll, balantl zelliklere yer aacak.

retim ve tasarm aralar geni kitlelere yayldnda, artk herkesin zerine den grev neyin ne ile konuacan hayal ederek insan hayatn kolaylatracak fikirleri bul-mak olacak. Fikir bulunduktan sonra hayata geirmek artk hi olmad kadar kolay.

retim maliyetlerinin dmesiyle birlikte rnlere akll, balantl zellikler katmak kolaylaacak. Bu zelliin en nemli esi ise sensrler.

Yeni Habercilerimiz: Sensrler

Ev gereleri

Hayvanlar

Arabalar

Makineler

Nesneler

Evler

Kameralar

Aydnlatma

KENDINI YNETEN NESNELER

Gelecekte arabalar, dronelar, robotlar, ksacas bir ok makine tpk insanlar gibi her geen gn farkl eyler renecek ve bunun

sonucunda modern zamann gerekliliklerini kendi kendilerine kolaylkla yerine getirebilecekler. Kendini park eden otomobiller gnmzde mevcut, bunun bir sonraki adm olan kendini sren otomobiller de ufukta grnyor ve hayatmza girdiinde insanlarla otomobillerin

etkileimini tamamen dntrecek.

14 | 15 leri Gr 2015 / 2

4HAVA TRAFNN YEN OYUNCULARIHayatmza halihazrda girmi olan bir baka otonom nesne dronelar. Mevcut zellikleriyle uzaktan kumandal helikopterlerden ok da fark bulunmayan bu makineler hzla dn-yor. zerinde tadklar donanm ve yazlmlar geliiyor. Yksek znrlkl kameralar, deer sensrleri ve yerleik GPS teknolojisiyle ok daha geni alanlarda kullanlp etin hava koullarna kar durabiliyorlar. Ayrca kuman-da edilmeye gerek kalmadan hedef noktaya otonom olarak uabiliyorlar. stelik kaybolma riskleri de yok; kontrol merkeziyle balants kesilirse otomatikman evi olarak belirlenen yere dnyor. Boyut olarak klmeleri, ucuzlama-lar ve kullanmlarnn kolaylamasyla birlikte ok daha fazla alanda, hatta bireysel boyutta kullanldklarn yakn gelecekte greceiz. CES 2015te dikkatleri eken Zano Nano Selfie Drone da bunun kant. Sadece Google gibi teknoloji devleri deil, otomotiv sektrnn byk oyuncular aratrma merkezlerinde teknik zmlerin peinde kouyor. Tasarmclar ise konseptler zerine almaya balad. Bunun bir rne-i Cenevre Otomobil Fuarnda ne kan Rinspeed budii concept. Bu otonom elekt-rikli araba, srn evre koullarndan, gemi deneyimden ve yol zerindeki dier aralardan ald bilgilerle belirliyor. BMW i3 modelinin kasas zerine kurulu budii, iten modifiye edilerek srcsz kullanl-masn mmkn hale getirdi. zerindeki 70 santimetre uzunluundaki teleskopik lazer tarayc aracn etrafnn kusursuz boyutlu grntsn sunuyor ve beraberindeki kame-ra yolun ilerisini haritalandryor. Ara sahibi kontrol ele almak istediinde de robotik bir el direksiyonu kendine teslim ediyor. Kendi kendine vale hizmeti verebiliyor, otopark demelerini otomatik yapyor, kendini sizin iin stabiliyor ve akll telefon veya saat zerinden kumanda edilebiliyor. Trkiyede otomobilleri akll, balantl hale getiren ilk rneklerden biri de trafik durum bilgisini kullanarak daha etkin navigasyon imkan veren Turkcell Akll Otomobil Platformu.

SOSYAL ROBOTLARDANNANOBOTLARARobotlar belki de otonom nesnelerin en aina olduumuz formu ama bu alandaki gelimeler de son derece hzl gerekleiyor. Hondann insans robotu ASIMOyla robot fikrine snmaya balamtk, imdi ise labo-ratuvarlardan karak hayatmzda nemli roller almaya baladlar. Bunun nemli bir rneini salk sektrnde gryoruz. Beyne ila tayabilen manyetik nanobotlar. Her biri 100 mikron uzunluunda ve 40 mikron geniliinde kafesleri andran minik robotlar tadklar ilalar beyin ya da gz gibi hassas alanlarn gereken noktalarna ulatryorlar. Daha byk boyutlu robotlar ise gnlk ha-yatmzn ayrlmaz bir paras haline geliyor. Softbankin ubat aynda Japonyada bin 660 dolar gibi makul bir fiyata sata kard Sosyal Robot Pepper yznzdeki ifadeleri ve sesinizdeki duygular tanyabiliyor ve sizinle iletiimini ona gre belirliyor. Yallara kiisel asistan, okul andaki ocuklara retmen ve perakende maazalara sat danman olarak tasarlanan Peppera yklenebilecek uygulamalarla istenen Matrixvari beceriler eklenebilecek.

Sosyal robot Pepper

maazalarda sat danman olarak

greceiz.

Son yllarda zellikle mobil teknolojilerde hzl gelimeler yaand. Klavye ve farenin bulunmasndan 30 yl sonra dokunmak nde gelen veri

aktarm ekli oldu. Gnmzde insann doal hareketlerini, mimiklerini ve konumasn alglayan akll nesneler hayatmza girmeye balad.

Bilgisayarlar insann iletiim yntemlerini alglamaya balad. Bu sebeple tasarm, ekranlarn tesine geti. Nesneler, dijital deneyimleri fiziksel

arayzler olarak kullancya yaatmaya balad.

GELECEIN ARAYZ: NESNELER

16 | 17 leri Gr 2015 / 2

Frog Room-e fiziksel oday ses ve mimiklere cevap veren dijital bir deneyime dntryor. Soldaki sensrle oday bir bilgisayar haline getirmek, sttek kumandayla da ynetmek mmkn.

Foto kaynak: frogdesign.com

5Harry Potter film serisinde byclerin sihirli ubuu bugn bir oyuncak olarak kullancnn beenisine sunuluyor. El hareketini alglayan sensrleri olan ubuk, kullanc hareketlerini renerek hayatn uzaktan kumandas oluyor. Bu tip rnekler artk tasarmda dijitalin tesine geildiinin bir kant. Bu gelimeler, fiziksel ara yz tasarmnn dijitalin tesine geeceinin, teknolojinin nesneler aracl ile doal hayatn bir paras olacann kant.Teknolojinin insanlar artma ve he-yecanlandrma etkisini gzden karmamak gerekiyor. Nesnelerin interneti dnemine gir-diimiz u dnemde fiziksel nesnelerin dijital ekranlarn yapt ileri yapmaya balamas kullanc gznde sihir etkisi yaratyor. Akll telefonlar herkes iin ilk nesnelerin interneti cihaz. Akll telefonu nesnelerin interneti tanmna sokan zellikleri, sensr-lerle veri toplamas, yazlmla akll olmas ve bir networke bal olmas. Akll telefon-lar hareketsiz nesnelere ilem gc katyor. Herhangi bir nesneye sensr takldnda akll telefonlar bu nesneyle konuabilir, hatta onu kontrol edebilir hale geliyor. Ampuller, kap kollar gibi birok sradan nesne akll telefo-nun akln kullanmaya balyor. Byle rnekler nesnelerin internetini daha iyi anlamamz salyor. Artk bebek bezi bile internete balanarak fayda salamaya balad. Huggies firmasnn gelitirdii Tweet Pee isimli uygulamada, bebek bezi zerine yerletirilen sensr bezin slaklk durumunu ebeveynin telefonuna tweet atarak deitirme zamannn geldiini haber veriyor. Teknoloji ve ekranlarn gnmzde dikkat datc ve yaanan an blme etkisi inkar edilemez. Teknoloji gelecekte de yanmzda olacak, fakat ara yzlerin deimesi ile ha-yatmzn erevesi olmaktansa, destekleyici etkisinin artmas beklenebilir. Fiziksel nesnelerin znde aslnda birok bilgi gizli; neden yapld, nerede yapld ve hangi ilemlerden getii, o ana dek nasl kullanld... Bu adan bakldnda dnya byk bir veri kayna. Otomobiller nesneler-deki bilginin toplanmasna en uygun rnek-lerden biri. rnein Automatic isimli cihaz otomobilin veri soketine taklarak onu akll telefonumuzla bal hale getiriyor. Arala ilgili sorunlar veya ngrleri kullancsna ileti-yor. Bu, kullanc davrann gzlemleyen ve veri toplayan pasif arayzlere bir rnek. Frog Designdan Jared Ficklinin room-e isimli akll oda projesinde ise ses ve hareket alglama tek-nolojilerini birletiriyor. u a diyerek ve eliyle iaret ederek verdii komutu insan doasna daha uygun hale getiriyor. Ficklin projesinde, odada dolaarak verdii komut-larn cevaplarnn sadece kendisine en yakn ekrana kt bir deneyim tasarlam. Doal hayatn derinliini yakalayabilmek iin kullanc deneyimi tasarmclarna tekno-loji reticilerinden ok daha fazla i dyor. nk yeni dnemde ierik, yaadmz hayatn bizzat kendisi olacak.Huggiesin Tweet Pee adl uygulamas bebek bezindeki sensrleri cep telefonunuza balayarak deitirilmesi gerektiini haber veriyor.

Michael E. Porter Harvard Business Schoolda bulunan Bishop William Lawrence University Profesrdr. James E. Heppelmann reticilerin rnleri yaratmasna, ynetmesine ve sunmasna destek olan Massachusetts merkezli PTCnin bakan ve CEOsudur.

18 | 19 leri Gr 2015 / 2

AKILLI, BALANTILI RNLER REKABET

NASIL DNTRYOR?Michael E. Porter ve James E. Heppelmann

Akll, balantl rnler ilevsellik adna byyen frsatlar, daha ok gvenilirlik, yksek rn kullanm ve geleneksel rn s-nrlarnn tesine geen yetkinlikler sunuyor. rnlerin deien doas ayn zamanda deer zincirlerini ykma uratyor ve irketlerin, neredeyse her faaliyetini yeniden tasarlayp aralarn yenilemelerini gerektiriyor.

Bu yeni rn trleri sektr yaplarn ve rekabetin doasn deitirerek irketleri yeni rekabet frsatlarna ve tehditlerine maruz brakyor. Mevcut sektr snrlarn yeniden ekillendirmekle kalmyor, tama-men yeni sektrler oluturuyorlar. Akll, balantl rnler pek ok irketin temel bir soruyu cevaplamasn gerektirecek: Hangi sektrdeyim?

Akll, balantl rnler; deerin nasl yaratld ve yakaland, son derece byk boyutlarda retilen yeni (ve hassas) verilerin nasl deerlendirildii ve ynetildii, kanallar gibi geleneksel i ortaklaryla olan ilikilerin nasl yeniden tanmland ve sektr snrlar geniledike irketlerin hangi rolleri st-lenmeleri gerektiiyle alakal yeni stratejik kararlar alnmasn gerektiriyor.

Nesnelerin interneti akll, balantl rnlerin artan saysn yanstmak zere ortaya konan ve temsil edebilecekleri yeni frsatlar vurgulayan bir tabir. Fakat bu ak-lama, hadisenin kendisini ve sonularn anla-mamza yardm etmiyor. ster insanlarn ister nesnelerin olsun, internet en basit anlamyla bilgi aktaran bir mekanizma. Akll, balantl rnleri temelde farkl klan internet deil,

nesnelerin doasnn deimesi. Yeni bir rekabet ana girmemizi salayan ey akll, balantl rnlerin geni yetkinlikleri ve oluturduklar veri. irketler, teknolojilerin tesine geip dnen rekabete odaklanmal. Bu makale ve yaknda HBRda yaynlanacak bir baka metinde, akll, balantl rnlerin

devrimini analiz edecek, stratejik ve operas-yonel sonularn kefedeceiz.

IT Temelli Rekabetin nc DalgasBilgi teknolojisi, rekabet ve stratejinin son 50 ylda iki radikal dnm geirmesine neden olmutu; imdiyse nc bir dn-mn eiindeyiz. Modern bilgi teknoloji-sinin geliiminden nce rnler mekanikti ve deer zincirindeki aktiviteler katlar zerinden elle yaplyor ve szl iletiimle gerekleiyordu. 1960 ve 70lerdeki ilk dalga IT, sipari sreci, fatura deme, bilgisayar destekli tasarm ve retim kaynak planlamas gibi deer zincirindeki mnferit aktiviteleri otomatikletirdi (Temmuz 1985te HBRda yaynlanan How Information Gives You Competitive Advantage adl Michael Porter ve Victor Millar makalesine bakabilirsiniz.) Aktivitelerin verimlilii ciddi bir art gs-terdi; bunun nedenlerinden biri her aktivi-tede byk miktarda verinin elde edilip ana-liz edilebilmesiydi. Bu da irketler arasnda srelerin standartlamasna ve irketlerin, zgn stratejilerini koruyarak ITnin operas-yonel avantajlarn nasl yakalayabilecekle-rini sorgulamasna neden oldu.

nternetin ykselii, ucuz ve her yerde oluuyla 1990 ve 1980lerde IT temelli d-nmn ikinci dalgasna neden oldu (Mart 2001de HBRda yaynlanan Strategy and the Internet adl Michael Porter makalesine bakabilirsiniz.) Bu dnm, dnyann farkl yerlerindeki d tedarikiler, kanallar ve m-terilerin mnferit aktivitelerinin arasnda koordinasyon ve entegrasyonu mmkn kld. rnein irketlerin, dnyann eitli noktala-rndaki tedarik zincirlerini entegre edebilme-sini salad.

lk iki dalga ekonomide byk verimlilik art ve bymeye yol at. Ama, deer zin-ciri dntyse de rnler pek etkilenmedi.

Bilgi teknolojisi, rnlerde devrim yaratyor. Eskiden yalnzca mekanik ve elektrik paralardan oluan rnler; donanm sensrleri, veri depolama birimleri, mikroilemciler, yazlm

ve eitli balantlardan oluan kompleks sistemler haline geldi. G ileme, cihaz minyatrletirme ve yaygn kablosuz balantlarn oluturduu a ortamlarnn imkanlarnn mmkn kld bu akll, balantl rnler rekabette yeni bir a balatt.

20 | 21 leri Gr 2015 / 2

imdi nc dalgayla birlikte IT, r-nn ayrlmaz bir paras olmaya balad. rnlerdeki yerleik sensr, ilemci, yazlm ve balantlar (aslnda rnlere bilgisayar yer-letiriliyor), rn verilerinin depolanp analiz edildii ve baz uygulamalarn iletildii bir rn bulutuyla bir araya getirildiinde, rn ilevselliini ve performansn ciddi oranda gelitiriyor. Bu geliimi salayan, byk mik-tardaki yeni rn kullanm verileri.

Bu yeni ve daha iyi rnler sayesinde eko-nomide bir baka srama daha gerekleecek. Ayrca rn tasarm, pazarlama, retim ve sat sonras hizmetleri deiecek ve rn veri analitikleri ve gvenlik gibi yeni ihtiyalar doacak: Yani bu rnlerin retimleri deer zincirini yeniden ekillendirecek. Bu da bir baka deer zinciri temelli verimlilik geli-imi dalgasna neden olacak. Dolaysyla IT temelli dnmn nc dalgas dier iki-sinden daha ok inovasyonun, kr getirisinin ve ekonomik geliimin yolunu aarak, gelmi gemi en byk dalga olmas muhtemel.

Bazlar nesnelerin internetinin her eyi deitirdiini iddia ediyor ama bunu bu kadar basitletirmek ok tehlikeli. nternetin kendi gibi, akll, balantl rnler de ortaya kan yepyeni teknolojik ihtimalleri yanstyor. Ama rekabet ve rekabet avantajnn kurallar ol-duu gibi duruyor. Akll, balantl rnlerin dnyasnda ayakta kalabilmek irketlerin bu kurallar iselletirmesini gerektiriyor.

Akll, Balantl rn Nedir?Akll, balantl rnlerin temel unsunu bulunuyor: Fiziksel bileenler, akll bile-enler ve balant salayan bileenler. Akll

bileenler, fiziksel bileenlerin yetkinliini ve deerini artrrken; balantllk, akll bileenlerin yetkinliini ve deerini artryor ve bazlarnn fiziksel rnn dnda varola-bilmesini salyor. Sonu: Deer gelitirmeye dair verimli bir dng.

Fiziksel bileenler rnn mekanik ve elektrik aksamndan oluur. rnein bir otomobilde bunlar motor gvdesi, tekerlek ve ak gibi paralardr.

Akll bileenler sensr, mikroilemci, veri deposu, kumanda, yazlm ve genellikle yerleik iletim sistemi ve gelitirilmi kul-lanc arayzleridir. rnein bir otomobilin akll bileenleri motor kontrol nitesi, kilit-lemesiz fren sistemi (ABS), yamur sensrl n cam ve silecekler ile dokunmatik ekran-lardr. Pek ok rnde yazlm, baz donan-mn yerini alyor veya tek bir fiziksel cihazn eitli seviyelerde i grebilmesini salyor.

Balantllk bileenleri portlar, anten ve rnn kablolu yahut kablosuz balantlarn salayan protokollerden oluur. Balantllk biimde bulunur ve bunlar beraber sunulabilir:

Tekilden tekile: Bir rn kullancya, reticiye veya dier bir rne port veya ara-yzle balanr. rnein bir otomobilin, arza tespit sistemine balanmas.

Tekilden oula : Merkezi bir sistem aralkl veya aralksz biimde ve e zamanl olarak pek ok rne balanr. rnein pek ok Tesla otomobil, performans len ve uzaktan hizmet ve iyiletirme salayan tek bir retici sisteme bal.

ouldan oula: Birden fazla rn, birden fazla farkl rn eidine ve

Fikrin zeti

Deien evre Akll, balantl rnler, geleneksel rn snrlarn aan yeni ilevsellik ve kabiliyetler iin srekli genileyen frsatlar sunuyor.rnlerin deien doas deer zincirlerini ykma uratyor ve irketlerin rnleri alglama, tasarlama ve

tedarik etme eklinden bu rnlerin retilme, denetlenme ve sunulma ekline, ve gerekli IT altyapsn gvenli hale getirilme yntemine kadar neredeyse her faaliyeti yeniden tasarlamaya zorluyor.

Yeni Stratejik KararlarAkll, balantl rnler deerin nasl oluturulup yakalanaca, geleneksel ve yeni tedarikilerle nasl allaca ve yeni yetkinlikler sektr snrlarnn eklini deitirdike rekabet avantajnn nasl korunaca konusunda yeni stratejik kararlar

alnmasn gerektiriyor. Akll, balantl rnler pek ok irket iin Hangi sektrdeyim? sorusunun cevaplanmasn gerektirecek.Bu makale akll, balantl bir dnyada strateji gelitirmek ve rekabet avantaj salamak iin bir ereve sunuyor.

genellikle de veri kaynaklarna balanr. Birok tarm ekipman birbirine ve konum belirleme cihazlarna balanarak tarm sisteminin koordine ve optimize edilmesini salyor. rnein otomatik toprak frezeleri belirli aralklarla ve belirli derinliklere nit-rojen temelli gbre enjekte ediyor, ardndan ekim makinesi geliyor ve msr tohumlarn dorudan gbrelenmi topraa yerletiriyor.

Balantllk iki amaca hizmet ediyor. lk olarak; rn ile alt ortam, reticisi,

uygulanabilir olmasn salad. Bunlardan bazlar; sensr ve bataryalarn performans, minyatrletirilmesi ve enerji tasarrufu alanndaki atlmlar; rnlerin iine bilgisa-yar konmasn salayan son derece kompakt ve dk maliyetli bilgi ilem gc ve veri depolama; ucuz balant portlar ve her yerde ayn anda bulunan dk maliyetli kablosuz balantlar; yazlm gelitirilmesini hzlandran aralar; byk veri analitii; ve daha gl gvenlik salayan, cihazlarn baz istasyon geilerini kolaylatran ve cihazla-rn IT destei gerektirmeden otonom olarak adres istemesine izin veren protokolleri olan bireysel cihazlar iin 340 trilyon trilyon trilyon potansiyel yeni internet adresi aacak yeni bir IPv6 internet kayt sistemi.

Akll, balantl rnler irketlerin yepyeni katmanlardan oluan bir teknoloji altyaps oluturmasn gerektiriyor: Buna

teknoloji yn deniyor (Yeni Teknoloji Yn isimli tabloya bakabilirsiniz). Bunlara rnde yerleik bulunan modifiye donanm, yazlm uygulamalar ve bir iletim sistemi; balantll destekleyecek a iletiimleri; rnde yerleik bulunmayan rn-veri veritaban, yazlm uygulamalar oluturmak iin bir platform, kurallar sistemi, analitik platformu ve akll rn uygulamalarndan oluan rn bulutu (retici veya nc parti sunuculardaki yazlm). Tm katmanlardan stn olan ise kimlik ve gvenlik ats, d veriye ulaacak bir geit ve akll, balantl rnlerdeki verileri dier i sistemlerine (rnein ERP ve CRM sistemlerine) balayan aralar.

Bu teknoloji rn uygulamalarnn hzl geliimine ve operasyonuna izin vermekle kalmyor, rnn iinde ve dnda retilen ve ncesinde eriilmesi mmkn olmayan byk miktardaki dikey verinin toplanmas, analiz edilmesini ve paylalmasn mmkn klyor. Akll, balantl rnler iin tekno-loji ynlar oluturup desteklemek ciddi bir yatrm ve genellikle retim irketlerinde bulunmayan yazlm gelitirme, sistem m-hendislii, veri analitii ve online gvenlik uzmanl gibi yeni yetkinlikler gerektiriyor.

Akll, Balantl rnler Neler Yapabilir?Aklllk ve balantllk, rnlere yepyeni ilevler ve yetkinlikler kazandryor. Bunlar drde ayrabiliriz: Gzetim, denetim, opti-mizasyon ve otonomi. Bir rn drdn de

Bazlar nesnelerin internetinin her eyi deitirdiini iddia ediyor ama bunu bu kadar basitletirmek ok tehlikeli. Rekabet kurallar ve rekabet avantaj geerliliini korumaya devam edecek.

kullancs ve dier rn ve sistemler ara-snda bilgi alverii salyor. kinci olarak; balantllk, rn fonksiyonlarndan bazla-rnn rnn dnda, yani rn bulutunda varolabilmesini salyor. rnein Boseun yeni Wi-Fi sisteminde, rn bulutunda ileyen bir akll telefon uygulamas sisteme internetten mzik aktaryor. Yksek seviyede ilevsellik iin balantllk tr de gerekli.

Akll, balantl rnleri artk retim sektrnn her alannda grmek mmkn. Mesela ar i makinelerinde Schindler PORT Technology, asansr talep kalplarn ng-rerek, var yerine olan zaman hesaplayarak ve yolcuyu en hzl tayacak uygun asan-sr belirleyerek asansr bekleme sresini neredeyse yzde 50 azaltt. Enerji sektrnde ABBnin akll ebeke teknolojisi, elektrik idaresinin (hem ABBnin hem de dier markalarn rettii) elektrik retme, iletme ve datma ekipmanndan gelen, trafo ve alt istasyonlardaki scaklk deiimi gibi byk hacimde ve gerek zamanl verilerin analiz edilmesini salyor. Bu da merkezi ar yk-leme durumlarna kar uyarp kesintilerin henz gereklemeden nlenmesini mm-kn klyor. Tketici rnlerinde Big Ass tavan vantilatrleri, kiinin odaya girdiini hissediyor ve otomatik alyor, hzn or-tamn scaklna ve nemine gre seiyor ve bireysel tercihleri tanyarak kendini ayarlyor.

Neden imdi? Teknoloji alanndaki pek ok inovasyon birleerek akll, balan-tl rnlerin teknik ve ekonomik olarak

22 | 23 leri Gr 2015 / 2

kapsayabilir (Akll, Balantl rnlerin Kabiliyetleri adl kutuya bakabilirsiniz). Her kabiliyet kendi iinde deerlidir ve ayn za-manda bir sonraki seviye iin zemin hazrlar. rnein gzetim kabiliyeti; rn denetimi, optimizasyonu ve otonomisinin temelidir. irketler, mterilerine deer sunan kabili-yetleri semeli ve rekabeti konumunu buna gre tanmlamallar.

Gzetim. Akll, balantl rnler, sen-srler ve d veri kaynaklar araclyla bir rnn durumunun, ileyiinin ve d ev-resinin gzetilmesini salyor. Bir rn veri kullanarak kullanclar veya bakalarn durum veya performans deiiklii duru-munda uyarabilir. Gzetim ayn zamanda ir-ketlerin ve mterilerin, bir rnn ileyi zelliklerini ve gemiini takip edebilmesini,

YEN TEKNOLOJ YIINI

Akll, balantl rnler irketlerin yepyeni bir teknolojik altyap kurmasn ve desteklemesini gerektiriyor. Bu tekno-loji yn oklu katmanlardan oluur: Yeni rn donanm, yerleik yazlm, balantllk, uzak sunucularda ileyen ya-zlmlardan oluan rn bulutu, gvenlik aralar, d bilgi kaynaklar iin geitler ve ticari i sistemleriyle entegrasyon.

Kimlik ve GvenlikKullanc kim-lik dorulama ve sistem eriiminin ynetilmesini, ayrca rn, balantllk ve rn bulut katmanlarnn gvenliini salayan aralar

D Bilgi KaynaklarHava du-rumu, trafik, emtia ve enerji fiyat-lar, sosyal medya ve haritalan-drma gibi d kaynaklardan gelen ve rn kabiliyetle-rini bilgilen-diren bilgiler iin bir geit

Ticari Sistemleriyle EntegrasyonAkll, balan-tl rn veri-sini ERP, CRM ve PLM gibi temel ticari i sistemlerine entegre eden aralar

RN BULUTU

BALANTILILIK

RN

A letiimirn ve bulut arasndaki iletiimleri salayan protokoller

rn YazlmYerleik iletim sistemi, btnleik yazlm uygulamalar,

gelimi kullanc arayz ve rn ynetim bileenleri

rn DonanmGeleneksel mekanik ve elektrikli bileenleri destekleyen yerleik sensrler, ilemciler ve balant portu veya anten

Akll rn Uygulamalarrn fonksiyonlarnn denetlenmesi, ynetilmesi, optimize edilmesi ve otonom

ilemesini mmkn klan ve uzak sunucularda ileyen yazlm uygulamalar

Kural/Analitik Motorurnde operasyonunda kullanlan algoritmalar oluturan ve yeni rn igr-

leri sunan kurallar, i mant ve byk veri analitii yetkinlikleri

Uygulama PlatformuVeri eriimi, grntleme ve alma sresini kullanarak akll, balantl i

uygulamalarnn hzla yaratlmasn mmkn klan bir uygulama gelitirme ve hayata geirme ortam

rn Verisi VeritabanGerek zamanl ve gemi rn verisinin toplanmasn, dzenlenmesini ve

ynetilmesine izin veren byk veri veritaban

dolaysyla rnn gerekte nasl kullanld-n daha iyi anlamasn salayabilir. Bu veri-nin tasarm (rnein mhendislik srecinin gereinden fazla uzatlmas), pazar segmen-tasyonu (mteri eitlerine gre kullanm kalplarnn analizi) ve sat sonras hizmet (doru paraya doru teknisyeni gnderip ilk onarm orann gelitirmek) asndan nemli sonular var. Veri gzetimi, garanti uyumluluk sorunlarn da ortaya karabi-lir, yksek kullanm oranlarndan kaynakl ilave rn gereklilii gibi yeni sat frsatla-rn da...

Baz durumlarda, rnein medikal cihazlarda, deer yaratmann z gzetimdir. Medtronicin dijital kan ekeri lm cihaz, deri altna yerletirilen bir sensr araclyla doku svsndaki glikoz seviyesini lyor, kablosuz olarak bir cihaza balanarak eker seviyesi eie gelmeden yaklak 30 dakika ncesinden hastay ve doktorlar uyaryor ve uygun tedavinin dzenlenmesini salyor.

Gzetim kabiliyetleri birbirinden uzak ve sayca ok rn kapsayabilir. Lider ma-dencilik ekipman reticisi Joy Global yerin derinliklerinde bulunan ekipman filosunun alma durumunu, gvenlik parametrelerini ve ngrsel servis gstergelerini gzetim

altnda tutuyor. Ayrca kyaslama amacyla farkl lkelerdeki pek ok madenin alma parametrelerini de gzlemliyor.

Denetim. Akll, balantl rnler, rnde yerleik veya rn bulutunda bulu-nan uzak komut veya algoritmalarla ynetile-bilir. Algoritmalar rnn belirli durum veya evre koullarnda tepki vermesini salayan kurallardr (rnein basn fazla ykselirse vanay kapat veya otoparktaki trafik belirli bir seviyeye ulatnda klar yak ya da sndr).

rne yerleik veya buluttaki yazlmlar araclyla denetim, eskisinden ok daha uygun maliyetlerle ve kolaylkla rn perfor-mansnn kiiselletirilmesini salyor. Ayn teknoloji kullanclara, rnle etkileimlerini yeni yollarla denetleme ve kiiselletirme frsat sunuyor. rnein kullanclar akll telefonlar araclyla renkli Philips Lighting ampullerini ayarlayabiliyor; ap kapatabi-liyor, davetsiz bir misafir tespit edildiinde krmz yanp snmesini veya gece yavaa kslmasn salayabiliyor. Akll, balantl bir kap zili ve kilidi olan Doorbot sayesinde mteriler, akll telefonlarnda grntleye-bildikleri ziyaretilerin eve giri yapmasna uzaktan izni verebiliyor.

Otonomi

Gzetim

AKILLI, BALANTILI RNLERN KABLYETLERAkll, balantl rnlerin kabiliyetleri drde ayrlr:Gzetim, denetim, optimizasyon ve otonomi. Her biri dierini temel alr. rnein denetim zellii iin rnn gzetim zelliinin olmas gerekir.

Sensrler ve d veri kaynaklar rnn durumu evre faktrleri rn ilemesi ve kullanmgibi bilgilerin gzlemlenmesini salyor.Gzetim ayn zamanda deiim durumunda uyar ve bildirim veriyor.

rn veya rn bulutunda bulunan yazlm rn fonksiyonlarnn ynetilebilmesini Kullanc deneyimin

kiiselletirilmesini mmkn klyor.

Gzetim, denetim ve optimizasyonun bir araya getirilmesi Otonom rn faaliyetine Dier rn ve sistemlerle olan faaliyetlerini kendi koordine etmesine Otonom rn gelitirme ve kiiselletirme Kendi kendine tehis etmesine ve onarmasna izin veriyor.

Gzetim ve denetim kabiliyetleri rn performansn

gelitirmek ngrc tehis, servis ve onarma izin vermek adna rn iletimini ve kullanmn optimize eden algoritmalar destekliyor.

Optimizasyon

Denetim

24 | 25 leri Gr 2015 / 2

Akll, balantl rnler ileride tamamen otonom alabilecekler. nsan operatrler, birimleri ayr ayr deil filonun veya sistemin genelini izlemekle kalyor, genel performans gzetiyorlar.

Optimizasyon. Akll, balantl rn-lerden gelen zengin gzetim verisi, rn ileyiini denetleme kabiliyetiyle birleti-inde, irketlerin artk pek ok adan rn performansn optimize edebilmesini salyor. Akll, balantl rnler kendi kullanm iin algoritmalar ve analitikler uygulayabilir veya ktsn, faydasn veya verimliliini artr-mak iin gemi veriyi kullanabilir. rnein rzgar trbinlerindeki yerleik mikrokontrol birimleri, maksimum rzgar enerjisi iin her devirde her bir kanad ayr ayr ayarlayabilir. Her bir trbin de hem kendi performansn gelitirecek, hem de yaknlarndaki dier trbinlerin verimini etkilemeyecek ekilde ayarlanabilir.

rnn durumu ve rn denetim kabili-yeti hakknda gerek zamanl gzetim verisi irketlerin, rnlerin arzaya yakn oldu-unda nleyici bakm gerekletirebilmesini ve onarm uzaktan yapabilmesini mmkn klarak servis hizmetlerini optimize etmesini salyor, dolaysyla rn arza sresini ve onarm personeli gnderme ihtiyacn en aza indiriyor. Bizzat onarm gerektiinde bile neyin bozuk olduu, hangi paralarn gerektii ve onarmn nasl gerekleeceine dair ayrntl bilgi, hizmetin bedelini ve ilk tamir oranlarn azaltyor. rnein Diebold pek ok ATMsini gzeterek erken sorun ia-retleri aryor. Doru ilemeyen bir ATMnin durumunu tespit ettikten sonra, mmknse uzaktan onaryor veya irket sorunu, tavsiye edilen onarm yolunu ve genellikle ihtiya duyulan paralar ayrntl olarak aktard bir teknisyen grevlendiriyor. Birok akll, balantl rn gibi Dieboldun ATMleri de zellikleri gelitirilecei zaman gncellene-biliyor. Bunlar ekseriyetle uzaktan, yazlm araclyla gerekleebiliyor.

Otonomi. Gzetim, denetim ve optimi-zasyon kabiliyetleri birleerek akll, balan-tl rnleri yeni bir otonomi seviyesine ula-tryor. En basit seviyesinde iRobot Roomba gibi otonom rnler var; bu sprge sensr-ler ve yazlm kullanarak farkl yerleimi olan odalarn zeminini tarayp temizliyor. Daha ileri seviyedeki rnler evre koullarn

reniyor, kendi hizmet ihtiyalarn kendi tespit ediyor ve kullanc tercihlerine adapte olabiliyor. Otonomi operatr ihtiyacn azaltmakla kalmyor, tehlikeli koullarda gvenlii artrabiliyor ve rnn uzaktan ilemesine izin veriyor.

Otonom rnler ayn zamanda dier rn ve sistemlerle koordineli hareket edebiliyor. Bu kabiliyetlerin deeri, balantl rnlerin oalmasyla katlanacak. rnein elektrik ebekesinin verimlilii, akll sayalarn oalmasyla igr kazanmas ve kullanm ablonlarna karlk vermesiyle artacaktr.

Nihayetinde rnler, kendi performans-lar ve evreleri konusunda rettikleri veriyi ve sistemdeki dier rnlerin faaliyetlerini ileyebilecekleri algoritmalar kullanarak dier rnlerle iletiim kurmalarn avantaja dntrecek ve tamamen otonom ala-bilecekler. nsan operatrler, birimleri ayr ayr deil filonun veya sistemin genelini izlemekle kalyor, genel performans gze-tiyorlar. rnein Joy Globaln yer altnda otonom alan Longwall Mining System yeryzndeki bir maden denetim merkezin-den izleniyor. Ekipmann performans ve ha-talar srekli gzetiliyor ve insan mdahalesi gereken konular iin yeraltna teknisyenler gnderiliyor.

Sektr Yapsn Yeniden ekillendirmekAkll, balantl rnlerin sektr rekabeti ve krllk zerindeki etkisini anlayabilmek iin sektr yaps zerindeki etkisini incelememiz gerek. Her sektrde rekabeti be etken yn-lendirir: Alclarn pazarlk gc, mevcut ra-kipler arasndaki rekabetin doas ve youn-luu, pazara yeni girenlerin tehdidi, muadil rn ve hizmetlerin tehdidi ve tedarikilerin pazarlk gc. Bu etkenlerin dizgisi ve gc sektrdeki rekabeti ve rakiplerin krllk ortalamasn belirler. Yeni teknoloji, mteri ihtiyalar veya dier faktrler bu be etkeni deitirdii zaman sektr yaps dnr. Akll, balantl rnler, bir nceki dalgada internet eriimli ITnin deitirdii gibi, pek ok sektr derinden etkileyecek.

Alclarn pazarlk gc. Akll, balan-tl rnler, rekabeti yalnzca fiyat etkenin-den uzaklatrarak rn farkllatrma frsat-larn byk lde geniletiyor. Mterilerin rnleri gerekte nasl kullandn bilmek irketin mterileri segmente etme, daha iyi deer yakalamak zere fiyat belirleme ve katma deerli hizmetleri geniletme yetkin-liini artryor. Akll, balantl rnler ayn zamanda irketlerin daha yakn ilikiler kura-bilmesine izin veriyor. Zengin gemi ve rn kullanm verileri topladndan, kullancla-rn yeni bir tedarikiye gei maliyetini art-ryor. Buna ek olarak akll, balantl rnler irketlerin datm veya hizmet ortaklarna bamlln azaltarak, hatta onlar tamamen aradan kartarak daha ok kr yakalamala-rn salyor. Btn bunlar alclarn pazarlk gcn azaltmaya hizmet ediyor.

rnein GE Aviation artk son kullancya daha ok dorudan hizmet sunabiliyor. Bu olanak irketin birincil mterilerine, yani uak gvdesi reticilerine kar elini glen-diriyor. rnein yzlerce motor sensrnden toplad bilgi, beklenen performans ve gerekte olan arasndaki farkl belirleyerek GE ve havayollarnn motor performansn optimize edebilmesine izin veriyor. GEnin yakt kullanm verilerinin analizi sayesinde talyan havayolu Alitalia, kanatlarn alal

srasndaki konumu gibi uu prosedrlerini deitirerek yakt tketimini azaltt. GEnin havayolu irketleriyle olan derin ilikisinin hedefi, onlarla birlikte farkllamak ve uak gvdesi reticileri arasnda nfuz kazanmak.

Ancak akll, balantl rnler alclarn, rn performansn gereki olarak anlama-sn ve bir reticiyi dierine tercih etmesini salarsa alc gc artabilir. Ayrca alclar, reticinin rn kullanm verilerine eriimin olmasnn, tavsiye ve destek konusunda reticiye olan gveni azalttn dnebilir. Son olarak, mlkiyet modelleriyle karla-trldnda hizmet olarak rn i model-leri veya rn paylam hizmetleri (aada anlatlyor), yeni reticiye geme maliyetini drerek alclarn gcn artrabilir.

Rakipler aras rekabet. Akll, balantl rnler rekabeti dntrme potansiyeline sahiptir ve bu da yeni farkllama ve katma deer sunma yollar yaratr. Bu rnler ayn zamanda irketlerin, daha dar segmentlere sunduklar teklifleri ihtiyaca gre ekillendir-mesini, hatta bireysel mteriler iin kiisel-letirmesini salayarak farkllamay ve fiyat realizasyonunu daha da artryor.

Akll, balantl rnler sayesinde irket-ler, beraberinde deerli veri ve geniletilmi hizmet teklifleri sunarak deer nermesini rnn tesine geirme frsat elde eder. rnein 140 yldr tenis raketleri ve yan rnleri reten Babolat, raketin gripine sensr ve balant zellii yerletiren yeni Babolat Play Pure sistemi sayesinde sporcu-lara top hz, dn ve temas noktasn akll telefonlar araclyla ulatryor ve perfor-manslarn gelitirme imkan sunuyor.

Rekabetteki dnm fiyattan uzakla-tran olgu akll, balantl rnlerin maliyet yapsn kaydrarak daha yksek sabit mali-yetlere ve daha dk deiken maliyetlere yaknlamasdr. Bu durum yazlm gelitir-menin daha yksek balang fiyatlar, daha kompleks rn tasarm ve teknoloji yn gelitirmenin (gvenilir balantllk, salam veri depolama, analitik ve gvenlik buna da-hil) yksek sabit maliyetlerinden kaynaklan-yor (yine Yeni Teknoloji Yn adl kutuya bakabilirsiniz). Sabit maliyeti yksek sektr-ler, fiyat basksna kar savunmaszdr nk irketler sabit maliyetlerini yaymak iin daha byk hacimler yakalamak isterler.

Akll, balantl rnlerin kabiliyetleri-nin artmas, irketlerin rakipleriyle zellik ve ilev yarna girmesine ve gelimi rn

SEKTR REKABETN EKLLENDREN BE G

ALICILARIN PAZARLIK

GC

MEVCUT RAKPLERLE

OLAN REKABET

Akll, balantl rnler sektr yaplar zerinde muazzam bir etkiye sahip olacak. Rekabeti dntrecek be g bu deiimlerin nemini anlatan deerli bir ereve sunuyor.

MUADL RN VE

HZMETLERN TEHDD

PAZARA YEN GRENLERN

TEHDD

TEDARKLERN PAZARLIK GC

26 | 27 leri Gr 2015 / 2

performansndan fazla dn vermesine de neden olabilir. Bu da maliyetleri ykselten ve sektr krlln dren bir dinamik.

Son olarak akll, balantl rnler daha geni bir rn yelpazesinin bir paras olduka rakipler aras rekabet artabilir; bu trendi derinlemesine inceleyeceiz. rnein ev klandrma sistemleri, grsel-iitsel e-lence ekipman ve iklimlendirme sistemleri reticileri eskiden rekabet etmezdi. Fakat imdi yaam alanlarndaki eitli rnlere aklllk getiren balantl evlerde kendile-rine yer bulabilmek iin yaryorlar.

Pazara yeni girenlerin tehdidi. Akll, balantl rnlerin dnyasna yeni giren-ler ciddi sorunlarla kar karya kalacak. Bunlarn banda daha kompleks rn tasarm, yerleik teknoloji ve yeni IT altya-psnn oklu katmanlarnn yksek sabit maliyetleri geliyor. rnein Thermo Fishern TruDefender FTi kimyasal analiz sistemi halihazrda akll olan bir cihaza balantlk ekledi ve tehlikeli bir evreden gelen kim-yasal analizin kullanclara ulatrlmasn, dolaysyla makine ve personelin dezenfekte edilmesini beklemeye gerek kalmadan teh-like azaltmann balamasn salyor. Thermo Fishern rn verilerini gvenle yakalamak, analiz etmek ve depolamak iin bir rn bu-lutu oluturmaya ve bu verileri irket iinde ve dardaki mterilere datmaya ihtiyac vard; bu byk bir taahhtt.

rn tanmlarn geniletmek pazara gireceklere kar bariyeri daha da ykseltir. Bir medikal cihaz irketi olan Biotronik ilk kurulduunda bamsz kalp pili, inslin pompas ve benzer cihazlar retiyordu. imdi, doktorlarn uzaktan hastalarn cihazlarn ve tbbi durumlarn gzlemlemelerini salayan bir veri ileme merkezi olan evde salk denetimi sistemleri gibi akll, balantl cihazlar sunuyor.

Pazarda mevcut evik oyuncularn rn verisi toplayp biriktirerek ve bunlar rn ve hizmetleri gelitirmek ve sat sonras hizmeti yeniden yaplandrmak zere kulla-narak ilk hamle avantaj yakalad zaman da giri bariyeri ykselecektir. Akll, balantl rnler ayn zamanda alc sadakatini ve saf deitirme maliyetlerini artrarak bariyeri daha da ykseltebilir.

Ancak akll, balantl rnler mevcut oyuncularn gl ynlerini ve varlklarn aar veya geersiz klarsa giri bariyeri aa iner. Dahas, mevcut oyuncular akll,

balantl rnlerin kabiliyetlerini tam olarak benimsemekte tereddt edebilir; onun yerine donanm temelli kuvvetleriyle krl para ve servis hizmetleri miraslarn korumay tercih edebilir. Bu da yeni rakiple-rin yolunu aar. rnein rnsz OnFarm: Geleneksel tarm ekipman reticileriyle baarl bir ekilde yaran irket, iftilerin daha iyi karar vermesine yardmc olabil-mek iin eitli tarm ekipmanlarndan veri toplayarak sunuyor ve aslnda bir ekipman reticisi olma ihtiyacn tamamen ortadan kaldryor. Ev otomasyonunda, entegrasyon zmleri salaycs Crestron zengin kulla-nc arayzleri olan kompleks ve kiiye zel ev sistemleri sunuyor. rn irketleri ayn zamanda geleneksel olmayan rakiplerle kar karya. rnein Apple balantl evi ynet-meye ynelik daha basit, akll telefon temelli bir yaklam srd piyasaya.

Muadillerin tehdidi. Akll, balantl rnler geleneksel muadillere nazaran daha stn performans, kiiselletirme ve m-teri deeri sunarak, yerine kullanlabilecek rnlerin tehdidini azaltrken sektrn b-ymesini ve krlln artrabilir. Fakat akll, balantl rnler pek ok sektrde yeni bir muadil tehdidi oluturuyor; geleneksel rn-leri kapsayacak daha geni rn kabiliyetleri gibi. rnein hareketlilik seviyesi ve uyku dzeni gibi, salkla alakal verileri toplayan Fitbitin giyilebilir cihaz, kou saatleri ve adm ler gibi geleneksel cihazlarn yerini alyor.

Akll, balantl rnlerin yolunu at yeni i modelleri rn mlkiyetine bir alternatif yaratp, rne olan genel talebi drebilir. rnein hizmet olarak rn i modeli rne tam eriim salayp, yalnzca kullandklar kadarna deme yapmalarna izin veriyor.

Hizmet olarak rn yaklamnn bir eidi ise ortak kullanm modelidir. rnein Zipcar mterilere ihtiya duyduklar zaman ve mekanda aralara gerek zamanl eriim sunuyor. Otomobil mlkiyetinin muadili bu model, geleneksel otomobil reticilerinin ara paylam pazarna girmesine neden oldu. GMden RelayRides, BMWden DriveNow ve Toyotadan Dash buna rnek olarak verilebilir.

Bir baka rnek ise giderek daha ok ehirde ortaya kan ortak bisiklet sistemleri. Bisikletlerin alnp geri braklabilecei istas-yonlarn konumu bir akll telefon uygulama-syla belirtiliyor, kullanclar denetleniyor ve

bisikletleri kullandklar zamana gre cret-lendiriliyorlar. Ortak kullanm uygulamalar sayesinde ehirlilerin bisiklet sahibi olma ihtiyacnn azalaca aikar ama onlar satn alma ve bir yerde saklama dertleri olmayaca-ndan daha ok insan bisiklet kullanacaktr. Kullanl ortak bisikletler yalnzca satn alnan bisikletlerin deil, otomobil ve dier ehir ulam aralarnn da muadili olacak. Akll, balantl kabiliyetler, mlkiyetin bu tr muadillerinin oluturulmasn mmkn klyor.

Tedarikilerin pazarlk gc. Akll, balantl rnler geleneksel tedariki ilikilerini sarsyor ve pazarlk gcnn el deitirmesine yol ayor. rnlerin akll ve balantl bileenleri, fiziksel bileenlere nazaran fazla deer yarattndan fiziksel bileenlerin zamanla yerlerini yazlma b-rakmas mmkn. Zaten yazlm da fiziksel bileenlerin uygun hale getirilmesi ihtiya-cn ortadan kaldryor ve sayca azalmala-rna izin veriyor. Geleneksel tedarikilerin

rnn toplam maliyeti zerindeki nemi dtke pazarlk gleri de beraberinde azalacak.

Fakat akll, balantl rnler retici-lerin daha nce ihtiya duymad yeni ve gl tedarikiler ortaya karyor. Bunlar; sensr, yazlm, balantllk, yerleik iletim sistemleri ve veri depolama, analitik gibi teknoloji yn paralarnn tedarikileri. Bunlarn bazlar Google, Apple ve AT&T gibi, kendi sektrlerinin devleri olabiliyor. Pek ok retim irketinin eskiden ihtiya duymad yetenek ve yetkinlie sahip bu irketler rn farkllatrma ve maliyetlerin vazgeilmezi oluyor. Bu yeni tedarikilerin pazarlk gc fazla olabilir ve toplam rn deerinin byk ksmn kaparak retimcinin krlln drebilir.

Bu yeni tedarikilere iyi bir rnek olarak, Googlen Android iletim sistemini arala-rnda kullanmak zere glerini birletiren General Motors, Honda, Audi ve Hyundainin oluturduu Open Automotive Alliance

SEKTR SINIRLARINI YENDEN EKLLENDRMEK

Akll, balantl rnlerin artan kabiliyetleri yalnzca sektr iindeki rekabeti yeniden ekillendirmekle kalmyor, ayn zamanda sektr snrlarn geniletiyor. Bu durum rekabetin oda mnferit rnlerden, yakn ilikide olan rnlerden oluan rn sistemlerine ve bir dizi rn sistemini bir araya getiren sistemlerin sistemlerine kaydka meydana geliyor. rnein bir traktr irketi kendini daha geni bir tarm otomasyon sektryle rekabet eder halde bulabiliyor.

1. rn

2. Akll rn

3. Akll, balantl rn

28 | 29 leri Gr 2015 / 2

verebiliriz. Otomobil orijinal para retici-lerinin (OEM) hem kullancya kusursuz bir deneyim sunacak, hem de gelitiricilerin uygulama gelitirebilecekleri bir ekosis-teme izin verecek gl bir yerleik iletim sistemi yaratabilecek uzmanlklar yoktu. Oto OEMlerin tedarikilere nazaran geleneksel nfuzlar, Google gibi, yalnzca nemli kay-naklara ve uzmanla sahip olmakla kalma-yp ayn zamanda gl tketici markalar ve saysz uygulamalar olan tedarikiler yznden azalyor (rnein bir mteri akll telefonu, mzikleri ve uygulamalaryla senkronize olan bir ara isteyebilir).

Son kullancyla olan ilikileri ve rn kullanm verilerine olan eriimleri dnl-dnde; teknoloji ynnn akll, balantl rnlerini salayan yeni tedarikilerin elle-rinin daha da glenmesi olas. Tedarikiler son kullancdan rn kullanm verisi topla-dka onlara yeni hizmetler sunma frsat da yakalayabilir; GEnin Alitaliayla yapt da buydu.

Yeni Sektr Snrlar ve Sistemlerin SistemleriAkll, balantl rnlerin gl kabiliyetleri hem sektr iindeki rekabeti ekillendiriyor, hem de o sektrn tanmn geniletebiliyor. Sektrn rekabet snrlar da daha geni bir ihtiyac karlayan rnler btnn kap-samak zere geniler. Bir rnn ilevi, bir baka ilikili rnle optimize edilir. rnein traktrler, toprak frezeleri ve tohum ekme makinesi gibi akll, balantl tarm ekip-manlarn entegre etmek genel ekipman performansn iyiletirebilir.

Bylelikle rekabetin merkezi mnferit rn ilevinden, daha geni bir rn sistemi-nin performansna kayyor. Burada da irket saysz aktrden yalnzca biri. retici artk son ktlar optimize eden balantl ekipman ve ilgili hizmetleri bir paket olarak sunabilir. Tarm rneinde sektrn kendisi, traktr retimden tarm ekipman optimizasyona geniliyor. Madencilikte Joy Global, mnferit madencilik ekipman performansn optimize

SEKTR SINIRLARINI YENDEN EKLLENDRMEK

WEATHER DATA SYSTEM

PLATFORM

TOHUM EKCLER

HASAT MAKNELER

FREZELER

TRAKTR

TARIM EKPMANI SSTEM

TARIM EKPMANI SSTEM

SULAMA UYGULAMASI

SULAMA AI

TARLA SENSRLER

TOHUM OPTMZASYON

SSTEM

SULAMA SSTEM

TOHUM OPTMZASYON UYGULAMASI

TOHUM VERTABANI

TARIM PERFORMANSVERTABANI

HAVA DURUMU VER UYGULAMASI

HAVA DURUMU TAHMNHAVA DURUMU HARTASI

YAMUR, NEM, SICAKLIK SENSRLER

TARIMYNETM SSTEM

HAVA DURUMU VER

SSTEM

4. rn sistemi

5. Sistemlerin Sistemi

Akll, balantl rnlerin sektr yaps zerindeki etkisi sektrden sektre deise de baz eilimler net grlebilir. ncelikle, giri bariyerlerinin ykselmesi ve rn kullanm verilerinin erken toparlanmas ve analiz edilmesinden gelen ilk hamle avantaj, pek ok sektrn konsolide olacana iaret ediyor.

kinci olarak, snrlar genileyen bir sektrde konsolidasyon basks artacak. Byle durumlarda tek rnl reticiler, daha geni sistemler zerinden rnleri optimize edebilen oklu rn reticileriyle rekabet etmekte zorlanacak. nc olarak, nemli yeni rakipler oluacak nk miras rn ta-nmlaryla ve yerleik rekabet yntemleriyle kendini snrlamayan ve korumas gereken bir kr havuzu bulunmayan irketler deer retebilmek iin akll, balantl rnlerin avantajn sonuna kadar kullanacak. Bu stratejilerin bazlar rnsz olacak, yani temel avantaj rnlerin kendi deil, rnleri balayan sistem olacak.

Akll, Balantl rnler ve Rekabet Avantajirketler, sektr yapsnn deitii bir or-tamda nasl srdrlebilir rekabet avantaj yakalayabilir? Stratejinin temel ilkeleri hl geerli. Rekabet avantaj yakalamak iin bir irketin kendini farkllatrabilir ve byle-likle fiyat tas talep edebilir, rakiplerinden daha dk maliyetlerde faaliyet gsterebilir, ya da ikisini birden yapabilir. Bu da sektr

etmekten, madenlere datlm ekipman filo-larn optimize etmeye kayd. Sektr snrlar mnferit madencilik makinelerinden madenci-lik ekipman sistemlerine geniledi.

Fakat sektr snrlarnn rn sistemle-rinin tesine, sistemlerin sistemine ulamas giderek daha yaygnlaan bir durum. Bunlar birbirinden bamsz rnler de olabilir, akll binalar, akll evler veya akll ehirler gibi koordine ve optimize edilebilen ilgili d bilgi btnleri de... rnein John Deere ve AGCO genel tarm performansn optimize edebilmek iin yalnzca tarm makinelerini deil, sulama sistemlerini ve toprak ve besin kaynaklarn hava durumu, ekin fiyatlar ve emtia ilemleriyle besliyor. Iklandrma, HVAC (stma havalandrma ve iklimlen-dirme), elence ve gvenlik gibi saysz rn sistemlerini ieren akll evler bir baka rnek. Toplam performansa en byk etkiyi yapacak rn ve tasarmlara sahip irketler bu srece nclk edecek ve orantsz deer yakalayacak pozisyonda olacaklar.

Baz irketler (John Deere, AGCO ve Joy Global gibi) sektrlerini bilinli olarak geni-letmeye ve yeniden tanmlamaya alyor. Dierleri bu tr bir evreyi tehdit olarak grebilir: Yeni rakipler ortaya kyor, yeni rekabet ortam oluuyor ve tamamen yeni ve daha geni yetkinlikler gerektiriyor. Ayak uyduramayan irketlerin elindeki geleneksel rnler metalatrlabilir veya sistem enteg-ratrlerinin kontrolnde irket kendini OEM tedarikisi seviyesine dm bulabilir.

REKABETTEK ETKY LMEK

1Akll, balantl rnlere gei sektr yapsn ve snrlarn nasl etkiliyor?

2Akll, balantl rnler deer zincirinin dizilimini veya rekabet iin gerekli faaliyetler btnn nasl etkiliyor?

3Akll, balantl rnler irketlerin rekabet avantaj salamak iin, hangi stratejik kararlar almasn gerektirecek?

4Bu yeni trdeki rnleri benimsemek hangi organizasyonel sonular dourur ve uygulama baarsn etkileyen faktrler nedir?

Bu makalede akll, balantl rnlerin sektr yaps ve snrlar zerindeki etkilerini inceliyor ve irketleri bekleyen stratejik kararlar tartyoruz. kinci makalede ise, deer zincirine etki-sini ve organizasyonel sorunlar inceleyeceiz.

(Aklama: PTC, makalede bahsi geenler dahil, dnya apnda 28 binden fazla irketle i ilikileri iindedir.)

Bu yaz, akll, balantl rnlerin pek ok sektrdeki rekabeti nasl deitirdiini inceleyen iki makalelik bir serinin ilk makalesidir. Temelde, irketler kendilerine u drt soruyu sormal:

30 | 31 leri Gr 2015 / 2

ortalamasndan daha yksek krllk ve by-menin yolu aar.

Rekabet avantajnn temeli operasyonel verimliliktir (OV). OV ise gncel rn tek-nolojileri, son teknoloji retim ekipman ve modern sat gc metotlar, IT zm-leri ve tedarik zinciri ynetim yaklamlar gibi deer zincirinin en iyi uygulamalarn benimsemeyi gerektiriyor. Pokerde pot neyse, rekabette OV de odur. Bir irket operasyonel anlamda verimli deilse ve srekli yeni en iyi uygulamalar benimsemiyorsa, maliyet ve kalite olarak rakiplerinin gerisinde kalacaktr. Fakat OV srdrlebilir avantajn kayna de-ildir nk rakipler ayn en iyi uygulamalar benimseyip ayn seviyeye yetiecektir.

OVnin tesine geebilmek iin irketin kendine zg bir stratejik konum belirlemesi gerekiyor. Operasyonel verimlilik yaptnz ii iyi yapmak demek, stratejik konumlanma ise yaptnz ii farkl yapmak demek. Bir ir-ket hizmet etmeyi setii mteri kitlesinde nasl zgn deer sunacan semeli. Strateji dnleimi gerektirir: Yalnzca ne yapacana deil, ayn zamanda ne yapmayacana karar vermeli.

Akll, balantl rnler operasyonel verimlilik iin yeni bir standart belirliyor ve en iyi uygulamalarn tasn nemli lde ykseltiyor. Her rn irketi rnlerine akll, balantl kabiliyetleri dahil etmenin yollarn bulmak zorunda kalacak. Ama bu durumda etkilenen yalnzca rn olmaya-cak. Daha nce de tarttmz zere, akll, balantl rnlere olan katma deer zinciri-nin her halkasnda yeni en iyi uygulamalar yaratyor.

Akll, balantl rnlerin deer zincirin-deki yansmalarn bu serinin ikinci maka-lesinde inceleyeceiz (Rekabetteki Etkiyi lmek adl kutuya bakabilirsiniz). Burada akll, balantl rnlerin rn tasarmn, hizmeti, pazarlamay, insan kaynaklarn ve gvenliin nasl etkilediine eileceiz nk irket iindeki faaliyetleri deitirme-nin genellikle stratejik kararlarla dorudan balants vardr.

Tasarm. Akll, balantl rnler tamamen yeni tasarm prensipleri gerekti-rir. rnein; yazlm temelli zelletirme araclyla donanm standardizasyonu salayan tasarmlar, kiiselletirmeye izin veren tasarmlar, sregelen rn gelitirme-lerini destekleme zellii salayan tasarmlar ve ngrc, gelimi ve mesafeli hizmeti

mmkn klan tasarmlar. Sistem mhen-dislii ve evik yazlm gelitirme uzmanl, rnn donanm, elektronik, yazlm, iletim sistemi ve balantllk bileenlerinin entegre edilmesi iin art. Ama bu uzmanlk pek ok retim irketinde yeterince gelimemitir. rn gelitirme sreci ayn zamanda daha ge dnemde ve satn alma sonrasnda hzl ve etkili tasarm deiikliini gerektiriyor. irketlerin, donanm ve yazlm gelitirme-nin birbirinden ok farkl olan cevap verme hzlarn senkronize etmesi gerekecek; bir yazlm gelitirme ekibi zerinde ileyecek donanmn tek bir yeni versiyonunu retecei zaman diliminde bir uygulamann neredeyse 10 gncellemesi gerekletirebilir.

Sat sonras hizmet. Akll, balantl rnler ngrc bakm ve hizmet verim-liliinde nemli gelimelerin yolunu ayor. Mevcut ve gelecek sorunlar aa karacak ve irketlerin zamanl, bazen de uzaktan ona-rm yapmasn salayacak rn verilerinden faydalanmak iin hizmet organizasyonel ya-plarnn ve teslimat srelerinin yenilenmesi gerekiyor. Gerek zamanl rn kullanm ve performans verisi, saha hizmetleri grev-lendirmesi maliyetlerinde ve yedek para envanter denetiminde nemli miktarda ta-sarruf salyor. Bozulmasna az kalm para ya da bileenlerin erkenden uyar vermesi arzalar azaltabilir ve servislerin daha etkili programlanmasna izin verir. rn kullanm ve performans verisi, rn tasarmna igr salayarak irketlerin, gelecekteki rn hatalarn ve buna karlk gereken servis hizmetlerini azaltmasna yardmc olur. rn kullanm verisi ayn zamanda garanti kapsa-mndaki ilem taleplerinin onaylanmas ve garanti ihlallerinin tespiti iin kullanlabilir.

Baz durumlarda irketler, rnlerin fiziksel paralarn yazlm paralaryla deitirerek servis maliyetlerini azaltabilir. rnein modern hava aralarnn kokpitinde bulunan ve yazlm zerinden onarlabilen ve gncellenebilen cam LCD ekranlar, elektrik ve mekanik kadran ve gstergelerin yerini ald. rn kullanm verisi ayn zamanda irketlerin daha iyi hizmet iin tasarm yapmasn salyor, yani onarmlar basitle-tirmek amacyla hata verme olasl yksek paralarn kompleksliini veya kullanmn azaltyor. Bu olanaklar deer zinciri srdr-lebilirliinde hizmet faaliyetlerini deitirir.

Pazarlama. Akll, balantl rnler irketlerin, mterileriyle yeni tr ilikiler

Joy GlobalJoy Globaln tamburlu kesici-ykleyicileri gibi akll, balantl madencilik makineleri dier ekipmanla otonom olarak koordine olarak verimlilii artryor.

irketin tm kararlar birbirini desteklemeli ve irketin anlaml ve zgn stratejik konu-munu tanmlamal.

1 irket hangi akll, balantl rn kabiliyet ve zellik btnnn peinden gitmeli? Akll, balantl rnler potansiyel rn kabiliyeti ve zellii yelpazesini byk lde geniletiyor. rnlere sensr ve yeni yazlmlar eklemenin dk maliyet marj ve rn bulutu gibi altyaplarn ounlukla sabit maliyetleri dnldnde, irketler, rnlere mmkn olduu kadar ok zellik eklemek isteme eiliminde olabilir. Ama bir irketin ok miktarda yeni kabiliyet sunabil-mesi, rnlerin mterilere salad deerin maliyetlerinden fazla olduu anlamna gelmiyor. Ve irketler zellik ve kabiliyet yarna girdikleri zaman stratejik farkllk-lar bulanklayor ve sfr toplaml bir rekabet ortaya karyor.

irket hangi akll, balantl kabiliyetler sunacana nasl karar vermeli? lk olarak, maliyete ilikin hangi zelliklerin mte-rilere en byk deeri sunacana karar vermeli. A.O. Smith, ev tipi su stclarnda hata denetimi yapan ve uyar veren bir model gelitirdi ama su stclar dayankl ve gve-nilir rnler olduundan, bu zelliklere para vermeyi kabul eden tketicilerin salad getiri mevcut maliyetini karlamyor. Bunu gren A.O. Smith de bu opsiyonu yalnzca birka modelde sunuyor. Ama sanayi tipi su stclar ve kazanlarda bu tr kabiliyetler daha hzla ve artarak kabul gryor. Is ve scak su olmadan faaliyet gsteremeyen ticari mteriler iin uzaktan denetim ve iletim zelliklerinin deeri maliyetine gre yk-sek, dolaysyla bu zellikler standart hale geliyor. Akll, balantl rn zelliklerinin maliyetinin, su stc ve kazanlarnda olduu gibi, zamanla azalacan unutmamal. Yani, hangi zellikleri sunmak gerektiine karar verirken irketler deer denklemini sk sk yeniden gzden geirmeliler.

kinci olarak, zellik veya kabiliyetin deeri pazar segmentine gre deiiklik gsterecek. Dolaysyla irketin sunaca zelliklerin karar hizmet etmeye karar verdii segmente gre deiecektir. rnein Schneider Electric hem bina rnleri hem de enerji tketimi ve dier bina performans ltleri konusunda byk hacimlerde veri toplayan entegre bina ynetim zmleri retiyor. Mteri segmentlerinden biri iin

kurmasna izin veriyor ve bu da yeni pazar-lama uzmanl ve uygulamalar gerektiriyor. irketler rn kullanm verisi toplayp analiz ettike, rnlerin mteriler iin nasl deer yarattna dair yeni igrler kazanyor ve bu sayede mterilere sunacaklar tekliflerini daha iyi konumlandrabiliyor ve rn dee-rini daha etkili anlatabiliyorlar. Veri analitii aralar kullanan irketler pazarlarn daha belirgin olarak segmente edebiliyor, rn ve hizmet paketlerini her segmente daha byk deer sunacak ekilde zelletirebiliyor ve bu deerin daha fazlasn yakalayabilmek zere paketleri fiyatlandrabiliyor. Bu yaklamn ideal senaryosu, rnlerin donanmdan zi-yade yazlm zerinden dk marjlarla hzl ve etkili olarak segmente uygun hale getiril-mesidir. rnein John Deere eskiden farkl mteri segmentlerine sunmak zere farkl beygir glerinde motor eitleri retirken, imdi yalnzca yazlm araclyla tek motor modelini farkl beygirglerinde alacak ekilde modifiye edebiliyor.

nsan kaynaklar. Akll, balantl rn-ler yepyeni insan kaynaklar gereksinimleri ve zorluklar ortaya karyor. Bunlardan en nemlisi farkl beceriler olan yeni yetenek-leri ie alma ihtiyac. Ayrca bu yeteneklere olan talep de artm durumda. Eskiden makine mhendisleriyle dolu mhendislik birimleri artk yazlm gelitirme, sistem mhendisi, rn bulutu, byk veri ve dier alanlardan yetenekler almak zorunda.

Gvenlik. Akll, balantl rnler, rn-ler arasnda akan veri trafiinin korunmas, rnlerin yetkisiz kullanma kar korunmas ve rnn teknoloji yn ve dier kurumsal sistemler arasndaki eriiminin korunmas iin salam bir gvenlik ynetimi ihtiyacn ortaya karr. Bu da yeni kimlik dorulama srelerini, rn verilerinin gvenli depolan-masn, hem rn hem de mteri verisinin hackerlara kar korunmasn, eriim ayrca-lklarnn tanmlanmasn ve denetlenmesini ve rnlerin hacker ve yetkisiz kullanma kar korunmasn gerektiriyor.

Strateji in karmlarRekabet avantajna giden yol aslen strateji-den geer. Aratrmamza gre akll, ba-lantl bir dnyada irketlerin karsna 10 yeni stratejik karar kyor. Her seimde dnleimler vardr ve yine her bir seim irketin zgn durumunu yanstmaldr. Bu kararlar ayn zamanda birbiriyle balantldr.

TeslaOnarma ihtiyac olan bir Tesla araba otonom olarak onarc yazlm indirilmesini talep edebilir veya gerekirse bir valenin arac Tesla tesinine gtrebileceini hatrlatan bir bildirimi mteriye iletebilir.

32 | 33 leri Gr 2015 / 2

kimyasal analiz sistemi, bulama verilerini annda iletmesini ve risk azaltma giriimini hemen balatmasn mmkn klan bulut temelli kabiliyet ve balantllk kullanyor.

Kullanc arayznn doas. rnn kullanc arayznn kompleks bir yaps varsa ve bu srekli deiiyorsa, arayz bu-lutta tutmak daha iyi olabilir. Bulut sayesinde kullancya daha zengin bir deneyim sunabi-lir, bir akll telefonunki gibi mevcut, tandk ve gl bir arayzden faydalanabilirsiniz.

Hizmet veya rn iyiletirmelerinin skl. Bulut temelli uygulamalar ve arayz-ler irketlerin rn deiimi ve iyiletirmele-rini kolaylkla ve otomatik yapmalarn sa-lyor. Ev tipi ses sistemleri reticisi ve akll, balantl rnlerin nclerinden Sonos ev ses sistemlerini dijital aa uyarlayabilmek iin bulut temelli kabiliyetlerden faydala-narak eriim, mzik eitlilii ve kullanm kolayl zerinden deer yaratyor. irketin kablosuz sistemleri, hem mzik kaynan hem de kullanc arayzn buluta yerleti-rerek Sonosun rnlerin fiziksel tasarmn sadeletirebilmesini salyor: Akll telefon ta-rafndan kumanda edilen tanabilir cihazda yalnzca amfi ve hoparlr bulunuyor. Sonos bu hizmetiyle ev ses sistemleri pazarnda bir ykm gerekletirmeye alt. Peki buradaki dnleim neydi? Kablosuz olarak mzik alan ses sistemleri, gerek mzik severlerin talep ettii ses kalite seviyesini yakalayam-yor. Bose gibi rakipler rekabet farklln g-vence altna alabilmek iin farkl seimlerle farkl dnleimde bulunacaktr.

Akll, balantl rnler evrildike, in-san-makine arayz kabiliyetlerinin rnden kp buluta yerletiini daha ok grecei-mize inanyoruz. Ancak, bu arayzleri ileten kullanclar giderek daha kompleks yaplarla kar karya kalacak. Kullanc arayzleri komplekslii abartabilir ve kullanclarn tepkisi de irketlerin, ama/kapama kont-rolleri dahil temel ilevler iin daha basit ve kullanm kolay arayzleri geri getirmesine neden olabilir.

3 irket ak sistem mi kapal sistem mi tercih etmeli? Akll, balantl rnler, ok sayda ilevi ve hizmeti bnyesinde barndrr ve birden fazla rnn olduu sistemlere dahildir. Kapal sistem yakla-mnda hedef, kullanclarn tm akll, balantl rn sistemini tek bir reticiden satn almasdr. Kilit arayzler kullancya

Schneiderin zm; uzaktan denetim ekipman, alarmlar ve enerji kullanm gibi maliyetleri drme alanlarnda danma hizmetleri ieriyor. Fakat tamamen nc parti tarafndan denetlenen bir zm arayan mteri segmenti iinse, enerji tketimini en aza indirmek adna ekipmann ynetimini mteri adna Scheider devralyor.

nc olarak irket, rekabet konumunu pekitirecek kabiliyet ve zellikleri bir araya getirmeli. Gl bir stratejiyle rekabet eden bir irket sayca ok zellikleri ne kararak farkllarken, daha dk bteli bir rakip rnn asl performansn ne karan en temel zelliini dahil ederek operasyon mali-yetini drmeyi tercih edebilir. rnein A.O. Smithn son derece farkllaan bir stratejiyle rekabet eden Lochinvar su kazan, temel rnlerinde akll, balantl rn zellikle-rini standart hale getirdi. Buna karlk lks saat reticisi Rolex, akll, balantl kabi-liyetlerin anda rekabet etmemeyi tercih etti.

2 levselliin ne kadar rnde yerleik, ne kadar bulutta olmal? irket hangi kabiliyetleri sunacana karar verdiinde, her zellik iin gereken teknolojinin rne yerleik mi olacak (ve rnn maliyetini ykseltecek), rn bulutu zerinden mi sunulacak, yoksa iki uygulama birden mi olacak, karar vermeli. Maliyete ek olarak, gz nnde bulundurulmas gereken birka faktr var.

Tepki sresi. Bir nkleer santraldeki acil durdurma gibi abuk tepki sresi gerektiren zellikler, yazlmn fiziksel rn iinde yer-leik olmasn gerektiriyor. Bu, ayn zamanda kayp veya zayf balantnn tepkiyi yava-latma riskini ortadan kaldryor.

Otomasyon. ABS gibi tam otomatik ola-rak rnler, ilevlerin cihaza yerleik olma-sn gerektiriyor.

A eriimi, gvenilirlik ve gvenlii. Yazlm rne yerletirmek a eriimine ve rnden bulut temelli uygulamalara akacak veriye olan ball azaltarak hassas veya gizli verinin gnderimde tehlikeye atlmas riskini azaltyor.

rnn kullanld yer. Bu tr rnleri uzak veya riskli blgelerde ileten irketler, ilevsellii rn bulutunda tutarak olas tehlikeleri ve maliyetleri azaltabilir. Yukarda da anlattmz gibi, riskli veya zehirleyici ortamlara kullanlan Thermo Fishern

Rzgar TrbiniAkll rzgar trbinleri bir aa balandnda ilgili yazlm, her birindeki kanatlar yaknlardaki trbinlerin verimini en az etkileyecek ekilde ayr ayr ayarlyor.

salyor. Bu durum genel geer bir sektr standardna da yol aabilir ama buradaki fark hibir irketin mlki fayda salamamas.

Kapal bir sistem mnferit rn sistem-leri iin uygun olsa da, sistemlerin sistem-leri iin genellikle pratik olmaz. rnein Whirlpool, ev gereleri pazarndaki gl konumunun balantl ev alannda lider olabilmesi iin yeterli olmadnn farknda. nk bu alan yalnzca balantl ev gereleri deil, otomatik klandrma, HVAC, elence ve gvenlik sistemlerini kapsyor. Whirlpool da piyasadaki eitli ev otomasyon sistemle-rine balanmaya hazr ev aletleri tasarlayarak rnlerinin zellikleri zerinden bir hakimi-yet salamay hedefliyor. levlerin bir ksm-nn ak olduu ama kabiliyetlerinin tama-mnn irket tarafndan denetlendii hibrid bir yaklam, reticilerin sektr standard bir arayz benimsedii ama yalnzca mterilere daha geni ilevler sunduu medikal cihaz sektr gibi sektrlerde grlebilir. Zaman getike teknoloji daha yaygn hale gelecek ve mteriler seim haklarnn snrlandrl-masna tepki gstereceinden kapal sistem yaklam daha zorlu olacaktr.

4 irket akll, balantl kabiliyetlerin kendisini ve altyapsn irket iinde mi gelitirmeli, yoksa taeron veya i ortaklarna m devretmeli? Akll, balantl rnlerin teknoloji ynlarn gelitirmek genellikle retim irketlerinde bulunmayan uzmanlk, teknoloji ve altyap alanlarnda nemli yatrmlar gerektiriyor. Bu uzmanlklar nadir bulunur ve talebi de fazladr.

Bir irket teknolojinin hangi katmanlar-nn irkette gelitirilip kullanlacan, han-gileri iin tedariki ve ortak destei alacana karar vermeli. orta yoluna gidildiinde, duruma zel zmler mi yoksa hazr ve trnn en iyisi zmler mi kullanlaca-na her seviye iin ayr ayr karar vermeli. Aratrmamz, her iki yntemi birlikte kullanan irketlerin baarl olduunu ortaya koyuyor. Akll, balantl rnlerini ieride gelitiren irketler kilit uzmanlk ve altyap-lar iselletirir ve zellik, ilevsellik ve rn verisi zerinde daha gl denetime sahip olur. Ayrca ilk hamle avantaj yakalayarak teknoloji geliiminin ynn tayin edebilir-ler. irket, dierlerine nazaran daha dik olan renme erisini balatarak rekabet avanta-jnn srdrlebilirliine katkda bulunabilir. rnein, pek ok retim irketinde yazlm

zeldir ve yalnzca seili kiiler eriebilir. rnein, GEnin hava arac motorlarndan toplad iletim verisinden, yalnzca motoru ileten havayolu yararlanabiliyor. Buna karlk ak sistem son mterinin farkl irketlerden rnleri ve sistemleri birbirine balayan platformlar bir araya getirebilme-sini salyor. Burada sistemin her parasna eriim salayan arayzler ak veya standart-tr ve harici oyuncularn yeni uygulamalar gelitirebilmesine imkan verir.

Kapal sistemler bir irketin, sistemin birbiriyle alakal tm paralarnn denetleme-sine ve optimize etmesine izin vererek reka-bet avantaj salyor. irket hem teknolojiyi ve veriyi, hem de rn ve rn bulutunun ge-liim yn zerinde kontrol salyor. Sistem bileenleri gelitirenlerin kapal sistemlere eriimi bulunmuyor veya rnlerini entegre etmeleri iin lisansa sahip olmalar gerekiyor. Kapal bir yaklam, tek bir reticinin siste-minin genel geer sektr standard belirleme-siyle sonulanarak bu irketin deerin byk ksmn yakalamasna izin verir.

Kapal bir yaklam ciddi bir yatrm gerektirir ve tek bir reticinin sektrde dominant olup akll, balantl rnler sis-teminin tm paralarnn tedarikini kontrol edebildiinde en iyi haliyle iler. rnein, eer Philips Healthcare ya da GE Healthcare, herhangi biri medikal grntleme ekip-manlarnn hakim reticisi olsayd, hasta-nelere yalnzca kendi veya partnerlerinin ekipmannn dahil olduu medikal grn-tleme ynetim sistemleri satt kapal bir yaklam benimseyebilirdi. Fakat iki irketin de hastanelerin dier reticilerden ekipman alma tercihini engelleyecek nfuzu bulun-muyor, dolaysyla grntleme sistemi platformlar dier reticilerin makineleriyle ba kuruyor.

Tamamyla ak bir sistem, kiinin sis-teme dahil olmasna ve ba kurmasna izin verir. rnein Philips Lighting renkli akll, balantl ampullerini piyasaya srdnde, kullanclarn her bir ampuln rengini ve yo-unluunu ayarlamasna izin veren bir akll telefon uygulamas da sundu. Ayn zamanda yazlmclarn, ampullerin kullanlln ar-tracak onlarca uygulama gelitirmesine izin veren bir uygulama programlama arayz aklad ve bylelikle sat artrd. Ak sistem daha ok sayda kiinin srece katlmasna izin vererek uygulama gelitirmenin ve sistem inovasyonunun daha hzl olmasn

BabolatBabolatn Play Pure Drive rn sistemi tenis raketinin gripine sensr ve balantllk yerletirerek kullanclarn topun hz, dn ve temas noktas verilerini kullanarak kendilerini gelitirmesine olanak veriyor.

34 | 35 leri Gr 2015 / 2

tedarikileri piyasada artyor. Bu da irket ii giriimlerin ayak uydurmasn zorlatryor ve erken davranma avantajn dezavantaja dntrebiliyor.

5 irket, hizmetlerinin deerini en st dzeye ulatrabilmek iin hangi veriyi yakalamal, depolamal ve analiz etmeli? Akll, balantl rnlerde deer yaratma ve rekabet avantaj iin rn verisi art. Ama sensrlerle veri toplamak, aktarmak, depola-mak ve analiz etmek rne fazladan maliyet bindirir. irketler ayn zamanda veri kulla-nm hakk almak zorunda kalabilir, bu da karmaa ve maliyet demek. Maliyete karlk yeterli deerin hangi veri trnden kaynak-lanacan belirlemek iinse irket u sorular cevaplamal: Farkl trlerdeki veriler ilevsellik veya deer zinciri verimlilii adna hangi somut deerleri yaratyor? Veri, daha geni rn sisteminin zamanla nasl perfor-mans gstereceini anlamasnda ve gelitir-mesinde irkete yardmc olacak m? Kullanlln optimize edebilmek iin hangi sklklarla veri toplamal ve ne kadar muhafaza etmeli?

irketler ayn zamanda her tr verinin rnn btnlk, gvenlik veya gizlilik risk-leri zerindeki etkilerini ve beraberindeki maliyetleri dnmeli. irketin toplad veri hassas olmaktan ne kadar uzaksa, ihlal ve aktarm aksama riski de o kadar dk olur. Gvenlik gereksinimleri yksekse irketler, veriyi koruyacak yeni yetkinliklere ihtiya duyacak ve veriyi rnde depolayarak aktarm riskini snrlandrmalar gerekecek. (Gvenlik meselesini serinin ikinci makale-sinde derinlemesine inceleyeceiz.)

irketin toplamay ve analiz etmeyi setii veri eitleri konumlanmasna gre de deiir. irketin stratejisi rn performan-snda lider olmaya veya hizmet maliyetlerini en aza indirmeye odaklanyorsa, gerek zamanda deerlendirilebilecek geni apl

anlk deer verisi yakalamaldr. Bu, zel-likle rzgar trbinleri veya jet motorlar gibi aksama sresi maliyetli olan kompleks ve pahal rnler iin nemli.

rn sisteminde liderlik hedefleyen ir-ketler, oklu rn ve evre faktrleri zerin-den (hatta irketin retmedii rnler iin bile) daha geni apl verinin yakalanmasna ve analiz edilmesine izin verecek yatrm-larda bulunmal. rnein akll, balantl rn sistemleri farkl yerlerdeki filo aralar

uzmanl ok gelimemi olsa da Jeff Immelt ksa sre nce her sanayi irketi yazlm irketi haline gelecek dedi. Akll, balantl rn teknolojilerinin doas bunun neden doru olabileceini ve irket iinde yazlm uzmanl gelitirmenin neden nemli oldu-unu aklyor.

nclerden AGCO ve Deere bu sebeple, akll tarm ekipman zmleri gelitirmek iin irket iinde ilerlemeyi tercih etti. GE, stratejik olarak belirledii irket ii kabili-yetleri gelitirmek zere byk bir yazlm gelitirme merkezi kurdu. Ama dier iki IT dalgasnda da olduu gibi, akll, balantl rnler iin de teknoloji ynn oluturma-nn maliyeti ok yksek ve her katmanda uzmanlk gerektiriyor. Intelin mikroilemci-lerde, Oraclen ise veritabanlarnda uzman-lamas gibi, akll, balantl bileenlerin teknoloji ynnda uzmanlaan yeni irket-ler de ortaya kmaya balad ve teknoloji yatrmlar da binlerce mteriler zerinden amorti edildi bile. irket ii gelitirmeleri tercih eden erkenciler lider kalabilme yeteneklerini old