İstanbul Ticaret Odası Çini Araştırması

8/3/2019 stanbul Ticaret Odas ini Aratrmas

1/20

STANBUL TCARET ODASIN ARATIRMASI

AYSUN KKYILMAZLAR

stanbul, 2006


2/20

2

NDEKLER Sayfa

I. ini Tanm........

II. Trk ini Sanatnn Tarihesi.. .

III. Trkiyedeki inicilik....

1. znik inileri....

a) znik inisinin zellikleri......

b) znik inilerinin Trleri

c) Gnmzde znik inisi...............................................................................

2. Ktahya inileri..

a) Ktahya inisinin zellikleri......

b) Gnmzde Ktahya inisi..

IV. Gmrk Tarife Cetveli statistik Pozisyon Numaras..

V. D Ticaret.

VI. Kaynaklar

VII. Yararl Adresler..

3

5

9

9

10

11

13

15

16

16

18

19

20

20


3/20

3

I. N TANIMIini ii ve d veya tek yz srl, sralt boyalaryla dekore edilerek geleneksel

motiflerle sslenii seili malzemeyle yaplm olan, mimariye bal olarak gelien bir

sanat trdr. iniden seili malzemeler yaplm olmas, Seluklu kaynaklarnda

ininin bir iksir olduu eklinde vurgulanmaktadr.

ini kelimesinin 'i' ilgi harfiyle tretilmi olmas ilk bakta iniciliin in'den geldii

kansn uyandrmaktadr. Ancak iniciliin Trklere zg bir sanat olduu sanat tarihi

uzmanlarnca kabul edilmektedir.

inicilik ok eski tarihlere, Asurlular zamanna kadar dayanan bir dou sanatdr.

Antik ada Msr, Mezopotamya, ran ve Girit kltrlerinde mimari bezeme esiolarak ini kullanlmtr. Mimaride M..3000 ylnda, slam mimarisinde ise

9.yzylda kullanlmaya balanmtr.

lk olarak Trkler, Orta Asyada ini imal etmilerdir. Orta Asyada bulunan Kaan

ehri sebebiyle Kai diye adlandrlan inilere ilikin bu ehirde, Turfan, Akar ve

Koa blgelerinde yaplan kazlarda bulunan frn artklar ve para iniler, Trklerin

ok eski devirlerde, 8.yzyldan nce iniyi bir sanat dal olarak ele aldklarngsteren verileri barndrmaktadr.

Mimaride kullanlan iniye 18. yzyla kadar "Kai", ini eyaya (tabak, vazo, kase

vb.) de "Evani" (kapkacak) ad verilmitir. O dnemde in'den ithal edilen

porselenlerin n kazanmalarndan tr, Trk yaps "Kai" ye, kalitesinin yksekliini

vurgulamak iin "ini" denmeye balanmtr.

Seluklular'n 1071'de Bizansllar` yenmesinden sonra Anadolu, hem Seluklular

hem de iniler iin yeni bir vatan olmutur. Bu topraklardaki ini sanat, 13. yzylda

Seluklu mimarisinin dorua ulat dnemde gelimi ve buna bal olarak da pek

ok camii, medrese, trbe ve saray duvarlar inilerle bezenmitir. Balca turkuaz,

kobalt ve mor renklerin kullanld geometrik desenli ini ve ini mozaikler i

mekanlarda tercih edilirken, dta da srl veya srsz tulalar kullanlmtr. Figrl

sanat eserlerini kullanmaktan ekinmeyen Seluklu sanatkarlar zellikle hayvan

tasvirlerinde ok baarl olmulardr.


4/20

4

14. yzylda Anadolu ini sanat Osmanllar ile birlikte yeni bir boyut kazanmtr.

zellikle 15 ve 17. yzyllar arasnda znik, nemli bir ini ve seramik retim merkezi

haline gelmitir. Burada retilen iniler bakent stanbul'daki saray duvarlarn

sslemitir.

eitli tekniklerle zenginleen bu ssleme sanat, hep mimariye bal kalm, onun

stnln ezmemi, ama renkli bir atmosfer yaratarak mekan etkisini arttrmtr.

Anadolu Seluklular ile ok yaygn ve eitli tipteki mimari yaptlar zerinde byk bir

gelime gstererek varln gnmze kadar srdren ini sslemesinde, her

dnem, bir nceki dnemin teknik stnln srdrmekle birlikte yeni teknik bulu

ve renklerle bu sanat zenginletirmitir. rnein Seluklu inileri kare, dikdrtgen

veya altgen eklilerinde hazrlanp, yzlerinde mavi lacivert, toprak sars, turkuvaz,

siyah, kahverengi gibi srla kartrlm renklerle boyanp piirilmi olup, al veya

horasan har zerinde aplike edilmi, mozaik eklinde yaplm sslemelerdir.

Geleneksel Trk sanatlarndan olan ini, genellikler mimari yaplarn, cami, kk,

saray ve benzeri yaplarn i ve d sslemelerinde kullanlm bir seramik trdr.

Bu iniler ikiye ayrlr:

1- Duvar inileri (kai)

2- Evani (Tabak, vazo, kupa, kase, srahi, bardak ve benzeri seramik trleri)

ini ortaya koyduu ok renkli geni yzey alanlarn kaplama zellii ve kalcl ile

Trk ssleme sanatnn en nemli unsuru ve malzemesi olmutur. ini sslemenin

nemi, 3 ana zellii ile aklanmaktadr:

1- ok renklilik: ini ssleme ile renk unsuru ok renkli olarak mimari ifadeye

katlan bir boyuttur.2- Geni yzey alanlarn kaplama zellii: Genellikle kare levhalar halinde

yaplan iniler ssleme materyalini vermektedir. Birka metrelik panolar

halinde hazrlanan dzenlemeler yannda zellikle tekrarlanan sslemenin yer

ald geni yzey alan kaplamtr.

3- Kalclk: 900 dolaylarnda bir sda frnlarda piirilen ini levhalar, iniyi

sslemenin en kalc unsuru haline getirmitir. ini zerinde yer alan ssleme

desen olarak sonsuzlua uzanan bir sreklilik kazanmaktadr.


5/20

5

Trk ini sanatnda uygulama teknikleri unlardr:

1- Mozaik ini teknii: Bu teknik 13.yzylda Anadolu Seluklu ini sanatna

kiiliini kazandran ve Osmanl dneminin varln 15. yzyl sonuna kadar

srdren bir tekniktir.

2- Ana teknik: zellii sslemenin, ssleme rneinin dorudan inkolu saydam

olmayan renkli sr ile yaplmasdr. Bu teknikte levha zerinde renkli sr ile

boyama sz konusudur, renkli sr tekniinde levha zerinde ssleme

rneinde krom oksit bir bileimle tekrar izilmi, kontr olarak verilmi bu

ekilde frnlanan renklerin birbiri iine akmas nlenmitir.

3- Sr altna boyama teknii: 13. yzylda Anadolu Seluklu ini sanatnda

kullanld gibi, 16.yzyln ikinci yarsnda da Osmanlda gelimesini

tamamlayan bir ini tekniidir.

4- Perdah teknii: Bir sr st tekniidir. Beyaz astarl renksiz saydam srl

levhalar zerinde altn ve gm tozlar ile ssleme yaplmakta ve

frnlanmaktadr.

II. TRK N SANATININ TARHES

ini ssleme sanatnn gemii, ilk Mslman Trk devletini kuran Karahanllar

dnemine ait yaplara uzanmaktadr ki bu da bizi neredeyse bin yl ncesine

gtrmektedir. Karahanllardan sonra Byk Seluklular ve Anadolu Seluklular da

ini sslemelerine yaamlarnda ve yaplarnda yer vermiler, egemenliklerine giren

yerlerde ina ettikleri kervansaray, trbe, cami ve benzeri eserleri inilerle

sslemilerdir.

Osmanl mparatorluuna kadar olan dneme ait yaplardan rnek verilecek olursa;

I. zzeddin Keykavus Trbesi

Seluklu sultan I. zzeddin Keykavusun trbesi, kendi

yaptrd ifahiye Medresesinin giriinde sa ksmnda yer

almaktadr. 1220 ylnda vefat eden 1. zzettin Kaykavus un

sandukasndan baka hanedanna mensup on iki mezar


6/20

6

sandukas daha vardr. Trbe cephesi Seluklu sanatnn

zengin ini sslemelerine sahiptir. Geometrik gemeler,

yldzlar, kufi yazlar mavi lacivert firuze ve beyaz renkleri

ile ifaiyenin en nemli blmn oluturmaktadr.

Malatya Ulu Camii

13. yzyldan kalma Eski kubbeli mekan ile eyvan ve

avlu revandaki inilerin yer ald, Cami-i Kebir olarak

da anlan Ulu Camii, 1224 ylnda Seluklu SultanAleaddin Keykubat tarafndan yaptrlmtr. Mimar

Yakup Bin Ebubekir olan camide ssleme sanatnn en

gzel rnekleri bulunmaktadr. Kap kemeri, byk

kubbe ve kasnandaki ilemeli ta motifler, beyaz,

siyah, lacivert, yeil ve firuze renkli ini mozaikleriyle dikkat eken Ulu Camii'nin n

srasnda 60 adet stun yer almaktadr. Getiimiz aylarda yaklak 2 milyon YTLnin

harcand restorasyonu tamamlanmtr.

Alaeddin Cami

Anadolu Seluklu devri Konya'snn en byk ve en eski

camisidir. ehrin merkezinde ykseke bir hyk olan Alaeddin

Tepesi zerine ina edilmitir. Seluklu Sultan I.Rkneddin

Mesudun son zamanlarnda balanlm, I.Klaslan (1156-

1192) devrinde inaatna devam edilmi, Sultan I. AlaeddinKeykubad tarafndan 1221 ylnda tamamlanarak hizmete

almtr. Cami, slam mimarisi yap tarznda ina edilmitir.

zeri aa ve toprakla rtlmtr. erisi Stunlar ormann

andrmaktadr. Bizans ve klasik devirlere ait 41 ta mermer stundan ibarettir.

Caminin en ilgin taraflarndan birisi de minberidir. Minber abanoz aacndan

birbirine gemi olup, Anadolu Seluklu ahap ilemeciliinin en gzel rnekleridir.

inilerle ssl mihrabn nnde ini ssl kubbesiyle rtlm bir saha mevcuttur.

Mihrap ve kubbelerin inileri ksmen sklmtr.


7/20

7

Sral Medrese

Sral Medrese 1242 ylnda Bedreddin Muhlis tarafndan Fkh

ilmi okutturulmak iin yaptrlmtr. Ak Avlulu Medrese

tipindedir. Sanat ynnden ok zengin Seluklu, Beylikler ve

Osmanl devirlerine ait mezar talar bulunmaktadr. Giriin

karsnda, avlunun revaksz kenarnda kare planl ba eyvan

bulunmaktadr. Bu blm ak dershane ve namaz klmak iin de

kullanldndan ierisine ini mihrap yerletirilmitir. Eyvanndaki

mozaik ini sslemeler ile nldr. Ancak eyvan kaplayan drt renkli zengin ini

sslemeleri ve mihrap inilerinin ou dklmtr.

Konya Karatay Medresesi

Karatay Medresesi, Sultan zzeddin Keykavus II. Devrinde Emir

Celaleddin Karatay tarafndan, 649 Hicri (1251 Miladi) ylnda

yaptrlmtr. Mimar bilinmemektedir. Osmanllar Devrinde de

kullanlan Medrese XIX. Yzyln sonlarnda terk edilmitir.

Anadolu Seluklu devri ini iiliinde nemli yeri bulunan

Karatay Medresesi 1955 Ylnda "ini Eserler Mzesi" olarak

ziyarete almtr. Karatay Mzesinde,

Beyehir Gl kenarndaki Kubad-bad

Saray kaz buluntular arasnda olan duvar inileri, ini ve

cam tabaklar ile Konya ve yresinde bulunan Seluklu ve

Osmanl Dnemlerine ait ini ve seramik tabaklar, kandiller ve

al buluntular sergilenmektedir.

Sahip Ata Camii ve KlliyesiAnadolu Seluklu Devleti Vezirlerinden Sahip Ata tarafndan 1258-1283 yllar

arasnda inaa edilmi olan mescid trbe, hanigh ve hamamdan ibarettir. Mimar

Klg Bin Abdullahtr. (Abdullah Bin Kellk) Trbenin

kubbeyle rtl i mekannda Seluklu ini sanatnn

inceliklerini gsteren ini kaplamalar gze

arpmaktadr. Alt lahitin iinde en yksek ve

tamamen iniyle kapl olan Sahip Ataya aittir.


8/20

8

Gk Medrese

Seluklu ini sanatnn 13. yzyln sonuna doru vard

noktay gsteren Sivastaki Gk Medrese, ta kap zerinde

ykselen tula rgl iki minaresindeki mavi inilerden dolay

bu ad almtr.

Osmanl mparatorluu dnemine gelindiinde ini sanatnn balangcndan beri

eitli tekniklerin uygulanmas ile byk bir aama ve zenginlik gsterdii

grlmtr. Mozaik veya srl boya teknii ile retilmi inilerin; lacivert, mavi,

turkuvaz, siyah, sar gibi renkler ve rumi, kufi yaz, geometrik ekiller ve bitkisel

kkenli stilize edilmi motiflerin kullanld ve ilk Osmanl dnemine ait eserlerden

bazlar ise unlardr: znik Yeil Cami (minaresinde,1390), Bursa Yeil Cami ve

Trbesi (1421), Bursa Muradiye Cami (1426), Edirne Muradiye Cami (1433), stanbul

Mahmut Paa Trbesi (1463), inili Kk (1472) ve Edirnedeki ah Melek Paa

Cami.

Zaman getike hem kalite de, hem de ini desen tekniinde ve retiminde

deimeler yaand gzlenmitir. lk Osmanl dnemini takip eden gei dneminde

srl boya teknii ile retilmi inilerde Rumiler, bulutlar, hatai tarznda bitkisel kkenli

motifler, fstk yeili, sar, mavi, turkuvaz, lacivert ve kiremidi renkler kullanlmtr.

Sar renk, zerine altn varak yaptrlmak zere astar olarak dnlmtr. Bu

dneme ilikin nemli eserlerden bazlar unlardr: Yavuz Sultan Selim Camii ve

Trbesi (1522), ehzadeler Trbesi (1525), Haseki Medresesi (1539), ehzade

Mehmet Trbesi (1543), Topkapda Kara Ahmet Paa Camii (1551).

Gei dnemini takip eden dnem Klasik devir olarak adlandrlmtr. Bu dnemin en

byk isimlerinden birisi Mimar Sinan olmutur. Kendisinin yapt yaplarn ounda

ini sanatna ok byk nem verdii grlmtr. Dnemin en seme inileriyle

sslenmi nemli eserler unlardandr: Sleymaniye Cami (1560), Sokullu Mehmet

Paa Cami (Sultanahmet, 1571), Piyale Paa Cami (Kasmpaa, 1573), Rstempaa

Cami (Eminn,1560); Topkap Saraynda yer alan Altnyol Panolar, III.Murat Kasr,

II. Selim ve III. Murat Trbeleri, Klali Paa Cami (Tophane, 1580), Eski ValideCami (skdar, Topta, 1583), Fatih, aramba ve Karagmrk dolaylarndaki


9/20

9

Mehmet Aa, Ramazan Efendi, Edirne Selimiye Camileri, stanbulda Topkapdaki

Takkeci brahim Aa ve Kanuninin ei Hrrem Sultann trbeleri.

III. TRKYEDE NCLK

1) znik inileri

znik, milattan nce 316 yllarna dayanan tarihinde bugne kadar birok kltrel ve

mimari olarak deiiklie uramtr. znik arkeoloji tarihinde Roman, Bizans, Seluk

ve Osmanl Trklerine ait eserleri bulmak mmkndr.

14. yzyldan balayarak 17. yzyl sonuna dek znikte retilmi olan inilere znik

inisi ad verilmektedir. 17.yzylda znike gelen Sleyman elebi, ehrin dokuz

mahallesinde halkn ini ve anak mlek imal ederek geimini saladn ve znikte

340 adet ini frnnn bulunduunu seyahatnamesinde belirtmitir. Zaman ierisinde

znik inilerinin retimine ynelik bu deiim farkl blgelerden gelen ustalarn ehre

yerlemesi ve ini sanatnn eserlerinde deiiklikler gzlenmitir.

znik Blgesinin ini ile tankl 14.yzyla dayanmaktadr. Ortadouda sklkla

grlen in porselenlerine zg desenlerin 1400 yl dolaylarndan znikte

kullanlmaya baland grlmtr. 14.yzyln ikinci yars ve 15.yzyln

balarnda ise krmz hamurlu iniler yaplmtr. Bu iniler sratl teknii ile yaplm,

astarlar beyaz, ssleri renkli ve saydam kurun srla kaplyd. Kullanlan renkler ise

kobalt mavisi, ak mavi, firuze, mor ve yeil renklerdi.

Beyaz mavi znik inilerinin mr 15.yzyln ortalarna dek srmtr. znik ini ve

seramiinin yaplma iine zellikle 16. yzylda byk nem verilmitir. Bu nem

artan inaat faaliyetleri ile orantl olarak gereklemitir. 16. yzyl ortalarna kadardevam eden sre znik inilerinin nc dnemidir. Bu inilerin beyaz zemini ok

temiz ve sert, srlar renksiz ve saydamdr. Bu dnem inilerinde Rumiler, hatayiler ve

bulut eleri ile hayvan figrleri yer almaktadr.

17. yzyl balarnda znik ini sanat ve tekniinde duraklama grlmtr. Desenler

bozulmaya, renkler birbirine vurmaya balamtr. Lale ve karanfil motiflerin

16.yzylda grlen mercan krmzs motifleri bu yzylda kaybolmu, yerine solukkrmz gelmitir. Bu yzyln inilerinde zemin beyaz, yeiller mavimsi, firuze mavisi


10/20

10

de yeilimsi bir renk almtr. 17.yzyln sonlarnda znik iniciliinde balayan

gerileme, Osmanl Devletinin duraklamas ile alakaldr. ve d huzursuzluklar ve

harplerle ypranan devlet, sanata yeterli alakay gsterememitir. Mimari faaliyetler

maddi yetersizlikler sebebiyle ok azalm ve mimariyi kendisine bir tatbik sahas

addeden znik inicilii de bylece bozulmaya balamtr. 1716 senesinde znikte

ini faaliyeti tamamen sona ermitir.

a) znik inilerinin zellikleri

Saf beyaz astarlar, sert srlar ve sratl tekniindeki bezemeleri ile baarlmas

ok g bir almann sonucu elde edilmektedir.

Dona dayankldr (TS-EN 2002)

Parlak sr tabakas nedeniyle yzeyinde su tutmaz, bakteri ve kf oluumunu

engeller. Bylece d cephelerde ve slak hacimlerde uzun yllar boyu rahatlkla

kullanlabilir.

Sr tabakasnn parlakl bir miktar emerek sr altndaki renklerin canl ev

parlak grnmesini ve n doru yansmasn salar. Bu sayede mekanlar

olduundan daha geni ve ferah gsterir.

Hamur-astar- sr karm olarak %75-85 orannda kuars-kuarsit ierir. Mcevher

yapmnda da kullanlan bu yar deerli ta olduka g ilenebilme zelliine

sahiptir.

znik inilerinde temel renk olarak ak beyaz ve arka planda kullanlarak

yaplm ve kendine has bir teknik ile oluturulmutur.

znik inilerinin yzde 70-80i kuvars ve kuvarsitten yaplmtr. Bir araya

getirilmesi g olan farkl kuvarsn ve srrn bir araya getirilmesiyle

oluturulmutur. Bu karm 900 derecelik bir sda bir araya getirilmektedir.

Yaplan uzun aratrmalardan sonra inilerdeki syla oluabilecek sorunlarkuvars ve kaya kristalleriyle zlmtr. Sonuta elde edilen ini birok tan

bir araya gelmesiyle oluan kuvarsdr.

Genel seramik kurallarna kar olarak oluturulan yntemle yaplmaktadr. Bu

da scak, souk ve dondurulmu ortamda diletasyonla (ayrlmas)

gerekletirilmektedir.

znik inileri birok tayn birleimiyle olutuu iin birok rengin de armonisini

tamaktadr. (Koyu mavi Iapis Iazuli, turkuaz mavisi, koraln krmzl veyeimin yeili gibi.)


11/20

11

inilerde yer alan baz renkleri rnein koral krmzs gibi elde etmek ok

zordur. Elde edilen btn renklerin yan sra kornea beyaz ve opak rengi de

kullanlmaktadr. Opak renginin kullanlmas, n emilmesine ve farkl k

krlmalarna yol aarak grntlerin ve renklerin daha iyi ortaya kmasna

neden olmaktadr. Ayrca sz konusu bu rengin kullanlmas inilerin

korunmasna da yardm etmektedir.

inilerin zerindeki yazlmlar slam felsefesini net olarak yanstmaktadr.

Vakf aratrmaclar znik inilerinin gizemini zmek iin klasik znik ini

dizaynndan faydalanmaktadrlar. rnlerin incelemesinden de anlalaca

zere geleneksel teknolojik metotlar hala gnmzde kullanlmaktadr. znik

inilerinin zelliklerini bozmamalar iin znik Vakf 16. Yzylda kullanlan tm

teknik detaylar kullanmaya devam ettirerek inilerin zelliklerini yitirmemesi iin

gerekeni yapmaktadrlar.

znik inileri iin kullanlan seramik teknolojisi doal bir sentez sonucu ortaya

karlm ve korunmas iin de gerekli zen gsterilmektedir.

znik inilerin lleri aadaki gibidir:

BOYUTLAR KALINLIKLAR AIRLIKLAR

23.5 x 23.5- 7.5 parmak (Osmanl) 12 mm. 1200gr.

28.5 x 28.5- 9 parmak (Osmanl) 14 mm. 1400gr.27 x 37cm 14 mm. 1600gr.R= 35cm. 14 mm. 1750gr.R= 12cm. 8 mm. 600gr.R= 33cm znik tabak - 1300gr.

17.yzyln sonlarnda iniciliin Ktahyada gelimesiyle znikte ini retimi durmu

ve giderek yok olmutur.

b) znik inilerinin Trleri

1- Mzehheb ini Kaplar

Belgelerde kimi kaplardan "mzehheb" ve "altunlu" diye sz edilmektedir. 1600 tarihli

yazl belgelerde yaldzl kaseler "hoaf kaseleri, mzehheb"; yaldzsz olanlar

"altunsuz"; kahve fincanlar ise "altunlu" ya da "sade" diye nitelenmektedir. Yine bu

dnemden kalma birok tabakta bitkisel desenler zerindeki sralt bezemenin genel

izgilerine pek uyulmamtr. Oysa 16. yzyln balarndan kalma rneklerde daha

zenli bir iilik sz konusudur.


12/20

12

2- Deerli Talarla Bezeli ini Kaplar

Yazl belgeler, altnla ya da deerli talarla bezenmi znik ini kaplarndan hi sz

etmemektedir. Osmanllar bu bezeme tekniini in porselenlerini, yeimleri ve necef

talarn zenginletirmek iin kullanmlardr.

3- Kapakl ve Metal Paral Kaplar

Minyatrlere bakldnda hemen hemen tm kaplarn kapakl olduu grlmektedir.

Gvde ile kapak her zaman ayn malzemeden yaplmamtr. Seramik kapakl metal

kaplarn yan sra metal kapakl seramik kaplar da mevcuttur. Bu durum, kase,

kavanoz ve srahiler iin de geerliydi. znik atlyelerinde retilip de gnmze kalan

kavanoz ve karafakilere ait seramik kapaklarnn says ok deildir. Yazl belgelerde

kapakl kaplarn hangi malzemeden yapldna ilikin hibir bilgi bulunmamaktadr.

Ancak bunlarn "kapakl srahi" ya da "kapakl kase" diye adlandrld

grlmektedir. Kapaklar olmayan kaplara da "bi-kapak" denilmektedir.

4- Boyutlar ve Nitelikleri Farkl ini Kaplar

Yazl belgelerde en ok boyuta ilikin nitelemelere yer verilmitir. Byk boy kaplar

iin "byk", "battal", "kebir" ve "bzrk"; orta boy kaplar iin "miyane", "vasat" ve

"orta"; kk boy kaplar iin ise, "sagr", "kk/kek", "kii" ve "hurda" denmitir.

Kimi kaplarn ise "paa" ya da "sultani" diye snflandrld grlmektedir. Paa

skresi'nden "paa fincan" ya da "sultani skre" diye sz edilmektedir.

5- Dinsel Amal ini Kaplar

Belgelerde adna rastlanmayan, ancak rnekleri gnmze gelen seramik eserlerinin

en nemlileri kandiller ve ask toplardr. znikli ustalarn yaratt bir baka nemli

rn de ayakl leendir. Ayakl leenlerin ilevlerine ilikin bilgi yoktur, ancak bunlarnyksek rtbeli kiilerce abdest almada kullanld sanlmaktadr.

6- Yemek ve Servis Kaplar

a) Tabak: znik atlyelerinde oka retilmi bir trdr. Bunlarn biimleri ve

boyutlar hakknda hem minyatrler hem de yazl belgelerden bilgi

edinilmektedir.

b) Sahanlar: Bunlar da znik atlyelerinin bir baka rndr. Bunlarn dz dipli,kenarl ya da kenarsz olmak zere deiik trleri bulunmaktadr. Minyatrlerden


13/20

13

anlaldna gre, seramik sahanlarn ounda metal kaplar bulunmaktadr.

Belgelerde kapakl sahanlardan "sahan ma'a serpu" diye sz edilmektedir.

Sahan szcne ilk kez 16. yzyla ait belgelerde rastlanmtr. Bu szck 18.

yzyln balarna dek kesintisiz kullanlmtr.

znik atlyelerinde retilmi dier seramik kaplar arasnda ise tepsiler, kaseler,

skreler ve tazza'lar yer almaktadr.

7- Sv Madde Kaplar

Bunlarn, byk lde bardaklar, marapalar, safalar, fincanlar, ibrikleri ve

srahileri iermektedir.

8- Gnmze Kadar Gelen Dier Seramik Eyalar

Bunlar, kavanozlar, matrabalar, hokkalar, kalemdanlar, divitleri (devatlar) ve

amdanlar iermektedir.

c) Gnmzde znik inisi

Gnmzde znikte inicilikte yaanan en byk eksiklik alt yap konusundadr. znik

inisinin renkleri ve desenleri orijinal olarak kullanlmakta fakat birok atlyede

Ktahya alt yaps kullanlmaktadr. Yaplan karolarda ise orijinal olmasa bile

gnmz teknolojisi ile aslna en yakn alt yap kullanlabilmektedir.

znik inisinin gnmzde yeniden domasna neden olan ilk admlar znik ve

evresinde yaplan kazlar sayesinde olmutur. Bu kazlar, her ne kadar dier

milletler sahiplenmeye alsa da, bu sanatn znikte baladn kantlamtr.

Kazlar neticesinde Prof.Dr. Oktay Asanapa tarafndan Birinci Frn Kazlar ve kinciFrn Kazlar olmak zere iki yayn hazrlanmtr. Bu kazlar kkeni atalhyke

kadar dayanan bu sanatn gelimi halinin znikte yaadn gstermektedir. Bu

almalarn sonrasnda 1989 ylnda slam Eserleri Mzesinde bir sergi

gerekletirilmi, daha sonra TEB sponsorluunda bir yayn hazrlanmtr. Ayn yln

znik Yl ilan edilmesi ile birlikte znik tm ile yeniden gndeme gelmitir.

te bu sergi sonrasnda sanat gelitirmek, gelenei korumak, znik ve evresininkltr ve sanat deerlerini tantmak, mevcut potansiyeli harekete geirmek,


14/20

14

geleneksel znik ini Sanat ile ilgili var olan ve elde edilecek bilgileri bir sistem

dahilinde eitim ve retimle gelecek kuaklara aktarmak amacyla 1993 ylnda

kurulan ve bir ahs vakf (Prof.Dr.Il Akbaygil) olan znik Eitim ve retim Vakf

kurulmutur.

Formlne dair hibir yazl belge olmayan, sadece babadan ola geen bir sanat

olan znik inisinin yapm, hamurunun hazrlanmas, piirilmesi, boya teknii vb.

yntemlere dair TBTAKn yan sra baz niversiteler ile ortak almalarn yrten

Vakf, yllar sren aratrmalar ve binlerce deney sonucu, eski kalitesinde, gelitirilmi

geleneksel yntemlerle 16.yzyl znik ini Sanatn 400 sene aradan sonra yeniden

retme baarsna erimitir. Yaplan almalar neticesinde inide younlukla kuvarz

ta olduu bulunmutur. Formln bulunmas sonucu 1994-95 yllarna retime

balayan Vakfn, bugn iniyi retme srasnda yararland tek teknoloji, elektrikli

frnlardr. Dier yandan orijinal ekillerine sadk kalmann yan sra baz modern

desenlerde ini retme yoluna da gidilmitir.

znik Vakf, bilim vakflarn ve Trkiyedeki Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma

Kurumu (TBTAK) gibi sivil rgtler ile stanbul Teknik niversitesi (T) ve stanbul

niversitesini () konuya ilikin aratrma yapmak zere desteklemektedir. Ayrca

Amerikada Massachusetts Aratrma Enstitsn ve Princetonda yer alan

aratrma enstitlerini de desteklemektedir.

Bugn 60 kiinin grev yapt vakf birimden olumaktadr:

1. znik Eitim ve retim Vakf, stanbul

2. znik ini Seramik Aratrma Merkezi, znik

3. znik ini letmesi, znik

Vakf fuarlara katlmakta, yurtii ve d satlarnn yan sra montaj hizmetlerini de

yerine getirmektedir. lk kez 2000 ylnda Cenevrede yaplan bir turizm fuar aracl

ile Dubaide kurulan balant neticesinde stanbul Bykehir Belediyesi tarafndan

Dubaiye hediye edilen bir antn ini ile kaplanmas iini gerekletirilen vakf bunun

yan sra Dubaide pek ok ie imza atmtr.


15/20

15

u anda Abudabide dnyann 2.byk camisinin kaplamasn gerekletirmektedir.

Cirosunun yars i piyasa yars da d piyasa satlarndan oluan vakf tarafndan

yaplan ve yurtii ya da d piyasaya sunulan her rnn slam Eserleri Mzesi

tarafndan kayd alnmakta, fotoraflar ekilmekte daha sonra sat ilemi

gereklemektedir.

Vakfn haricinde 1995 ylna kurulan eitli ini ve seramik aratrma merkezi ile 1996

ylnda kurulan eitli ini atlyeleri de sanatn korunmasna ynelik faaliyetlerdendir.

2) Ktahya inileriini ve seramik denilince ilk akla gelen kentlerden birisi Ktahyadr. Ktahyann

sembol haline gelen inicilik, kk Friglere kadar uzanan seramik sanat ile birliktegelimesini srdrmtr. Asl Seluklu devrinden Germiyanoullar devrine gei

tarihinden itibaren balamtr.

Ktahya ve evresindeki topraklarda ini ve seramik yapmnda kullanlan

hammaddenin bolluu, kentin adnn iniyle birlikte anlmasna neden olmaktadr.

iniden baka seramikten yaplma kse, fincan, tabak, glabdan, ask topu, testi,

limon skaca, ie, ibrik, ekerlik, matara, vazo ve biblolar da Ktahya'da tarihboyunca yaratlan eserlerdir.

14. yzyln sonlarna doru krmz hamurlu malzeme ile ortaya kan, motif ve renk

asndan da znik inilerine benzerliiyle dikkat eken ilk Ktahya inilerinin

karakteristik zellii kobalt mavisi, manganez moru, firuze ve siyah renklerin

kullanlm olmasdr. znik inilerine gre daha koyu tonda renklerin kullanld bu

eserler, Seluklu inilerine yakndr. Ktahya inilerinde mavi ve beyaz renklereoka rastlanmas 15. yzyl ortalarna rastlar.

17.yzylda znik iniciliinin bitmesi ile bu sanat Ktahyada daha ok grlmeye

balanmtr. Bu yzylda Ktahya inicilii hakknda kendisi de Ktahyal olan Evliya

elebi yle demitir: Kase ve fincan ve gnagn (trl trl) maraba ve gzeleri

(mlekleri) ve anak ve tabaklar bir diyara mahsus deildir (benzeri grlmemitir).

Evliya elebi 1671 ylnda Ktahyada 34 adet ini atlyesi olduunu belirtmitir.


16/20

16

18. yzyln ikinci yarsnda doru renk, motif ve ekil bakmndan Ktahya inilerinin

kalitesinde bir bozulma balam, bu kt gidi kinci Dnya Sava srasnda inilere

duyulan ihtiyaca kadar devam etmitir. Sava srasnda ise Ktahya inicilii tekrar

canlanm ve bugne kadar geliimini srdrmtr.

a) Ktahya inilerinin zellikleri

Ktahya inisinde kullanlan malzemeler, Ktahya ile komu illerden salanmaktadr.

Bu hammaddeler plastik ve plastik olmayanlar diye iki ayrlmaktadr:

1- Plastik Hammaddeler

- Krklar topra

- Gri Bilecik kili

- Maya

- amar kili

2- Plastik Olmayan Hammaddeler

- akmak ta

- Beyaz Bilecik kili

- Tebeir

Bahsi geen bu malzemelerin kartrlmas ile ark, dkm ve pres diye

isimlendirilen tr kar hazrlanr. ark harmannda ile dz duvar taba, vazo,

saks ve ekerlik; dkm harmannda biblo, bardak, tabak ve kllk; pres

harmannda ise dz ya da desenli, duvar plakalar yaplr.

ini yapmnda kullanlan boyalar yerli ve yabanc kaynaklardan salanmaktadr.

Yerli boyalar genellikle oksitlerden yaplan ak yeil, turkuvaz, krmz ve siyah;

yabanc boyalar ise sar, koyu yeil ve laciverttir.

b) Gnmzde Ktahya inisi

14. yzyldan beri, Ktahyada ini sanat kesintisiz olarak devam etmektedir.

Osmanlnn son zamanlarndan itibaren, Cumhuriyet ile birlikte baz yerlerde ini

sanat kesintiye uramtr. Dier yandan znikte o dnemlerde saray destei olduu

iin, bu destekle ok rahat izgiler ortaya kmtr. Bu sanat kaybetmemek adna

Ktahyada yaplan almalarla inicilik Ktahyann dnya apnda tannmasna


17/20

17

neden olan bir sanat dal olmaktadr. Ktahya iniciliinin bugne kadar gelmesinin

sebebi bu sanatn halk tarafndan da benimsenmesidir.

Trkiyede ini ile uraan il ve ileler her ne kadar Ktahya ile rekabete girseler de

bu sanatn merkezi Ktahyadr. Buna rnek olarak Trkiyenin ve dnyann ilk ini

mzesi 5 Mart 1999 tarihinde Ktahyada almtr.

Bugn Ktahyada TSE belgeli ini reticileri bata camiler olmak zere kutsal

mekanlarn i ve d dekorasyonlar, restorasyon almalar, otel, havuz, villa,

geleceksel Trk hamam i ve d dekorasyonlarda gnmz teknolojisine uygun

almalar yapmakta, dnyann birok lkesine ihracat gerekletirmektedir.

Ktahya'da, son yllarda teknolojik gelimeleri takip ederek rn yelpazelerini

genileten iniciler, satlarn arttrmaktadr. ehirde binlerce ailenin geim kayna

olan inicilik altn yln yaamaktadr. Ktahyal iniciler, en ok satlan rnlerin

hediyelik kupa, nazarlk ve duvar saatleri olduunu belirtmektedirler. Gelien

teknolojiyle birlikte Ktahya iniciliinin de deiime ayak uydurduunu ifade eden

iniciler, hediyelik inilerin en ok tatil blgelerinde rabet grdn bildirmitir.

Ktahya, inisinin kalitesini arttrmak iin her daim abalarn devam ettirmektedir. Bu

abalara katk salamak amacyla endstri meslek lisesi inicilik blmleri almtr.

Gene getiimiz yl iniciliin gelimesi iin aratrma gelitirme (ar-ge) merkezi

kurulmasna karar verilmitir. Ktahya'da uzun yllar belediyeye bal olarak faaliyet

gsteren ve daha sonra zelletirilerek inicilere devredilen ksa ad inikop olan

iniciler Kooperatifi ile Dumlupnar niversitesi (DP) arasnda inici esnafnn

retecei mal ve ini amurunun daha kaliteli olmas iin AR-GE nitesininaltrlmas ve retilen mallarn kalitesinin arttrlmas iin bir anlama yaplmtr.

Dier yandan nemli bir gelime olarak Sanayi ve Ticaret l Mdrl tarafndan

balatlan "Ktahya inisi Corafi Tescil areti" projesi, Trk Patent Enstits

tarafndan kabul edilmitir. Ktahya inisini dierlerinden ayran zellikler teknik

olarak Patent Enstits'ne iletilmi, 10 asra yaklaan tarihiyle Ktahya'da ini

sanatnn ustalar tarafndan nasl icra edildii, desenleri ynyle ayr bir zellie


18/20

18

sahip olduu, yapmndaki aamalar ve piirme yntemleri btn detaylaryla

belgelenmitir.

Ktahya Fotoraflar, iniciler ve El Sanatlar Odas ini sanatyla uraan yelerini

organize etmeye almaktadr. Bu ile uraanlara Teekkr Belgesi verilmitir.

1950 ylndan beri faaliyette olan bu odada 13 tane meslek dal bulunmaktadr.

Ktahyada Ktahya ini ve Seramik reticileri ve Sanatkarlar Dernei (KSAD)

de faaliyet gstermektedir. Dernein amac Trk-slam dnyasnda yzyllarca

saysz eserleri ssleyerek gnmze ulaan geleneksel el sanatmz iniciliin,

gelecek kuaklara bir kltr miras ve bir meslek olarak gvenle aktarlmasn, dnya

lkelerine etkin biimde tantlmasn, aratrma, gelitirme, retim, tantm ve

pazarlama aamalarnda karlalan sorunlarn giderilerek sonsuza kadar

yaatlmasn salamaktr.

Ktahyadan kan ini eserlerinin retiminin %80i yurtdna ynelik olarak

gereklemektedir. Elii olduu iin, dier lkelerde bu sanat ok ilgi grmektedir. Bu

yzden ticaret nem kazanmaktadr.

IV. GMRK TARFE CETVEL STATSTK POZSYON NUMARASI

69.11 Porselenden veya iniden sofra ve mutfak eyas, dier eveyas ve tuvalet eyas:

6911.10 -Sofra ve mutfak eyas6911.10.00.00.116911.10.00.00.126911.10.00.00.19

- - Beyaz olanlar- - Tek renkli olanlar- - Dierleri

6911.90 - Dierleri

6911.90.00.00.116911.90.00.00.126911.90.00.00.19


6912.00 Seramikten sofra ve mutfak eyas, dier ev eyas vetuvalet eyas (porselen veya iniden olanlar hari)

6912.00.10.00.006912.00.30.00.00

- Adi topraktan olanlar- Greden olanlar- Fayanstan olanlar

6912.00.50.00.116912.00.50.00.126912.00.50.00.19


6912.00.90.00.00 - Dierleri


19/20

19

V. DI TCARET

6911 Porselenden veya iniden Sofra ve Mutfak Eyas, Dier Ev Eyas veTuvalet Eyas

YILLAR

(12 Ay)

HRACAT

(ABD Dolar)

THALAT

(ABD Dolar)2006

(Ocak-Nisan)

10.991.858 21.913.651

2005 35.462.940 44.621.164

2004 33.102.636 24.621.460

2003 26.319.215 19.232.804

2002 19.859.164 11.138.276

2001 18.775.579 8.448.700

2000 10.568.822 9.434.421

6912 Seramikten Sofra ve Mutfak Eyas, Dier Ev Eyas ve Tuvalet Eyas

YILLAR(12 Ay)

HRACAT(ABD Dolar)

THALAT(ABD Dolar)

2006

(Ocak-Nisan)

3.089.473 11.123.224

2005 11.136.266 25.993.245

2004 12.964.084 7.067.011

2003 8.947.893 10.143.5702002 4.828.541 7.790.819

2001 6.914.026 4.493.712

2000 6.675.676 5.750.467

*6912.00.50.00.19 Seramikten Sofra ve Mutfak Eyas, Dier Ev Eyas veTuvalet Eyas (Fayanstan Olanlar, Dierleri)

YILLAR(12 Ay)

HRACAT(ABD Dolar)

THALAT(ABD Dolar)

2006

(Ocak-Nisan)

1.639.737 1.676.434

2005 6.499.651 4.270.914

2004 7.091.971 2.084.255

2003 3.348.800 1.572.984

2002 530.130 2.015.518

2001 838.367 1.029.508

2000 1.651.057 2.413.213


20/20

VI. KAYNAKLAR

www.iznik.com

www.dallog.com

http://www.marslogistics.com/logilife/Dergi/Sayi11/cini.asp

www.iznikcinileri.com

www.cnn.com

www.kultur.gov.tr

www.ges.net.tr

http://bucatarih.sitemynet.com/sanatlar/cini.html

www.dunyagazetesi.com.tr

www.theottomans.org

http://www.thy.com/tr-TR/skylife/archive/tr/2003_3/konu7.htm (Skylife Dergisi, 03/03)

http://www.istanbul.edu.tr/Bolumler/guzelsanat/cini.htm (erare Yetkin)

VII. YARARLI ADRESLER

znik Eitim ve retim Vakf

Adres : Kurueme, ksz ocuk Sok. No:14

Beikta 80220 stanbul

Telefon : 212 287 32 43 (4Hat)

Faks : 212 287 32 47

Ktahya Ticaret ve Sanayi Odas

Adres : Hkmet Caddesi No:1/3 Ktahya

Telefon : 274 216 10 74

Faks : 274 216 14 04

E-posta : [email protected]

Ktahya ini ve Seramik reticileri ve Sanatkarlar Dernei (KSAD)

Bakan : Ylmaz Yol

Telefon : 532- 426 76 82

Documents

İstanbul Ticaret Odası Çini Araştırması